Filozofia Dhe Mendimi Politik Pas Revolucionit Francez

Filozofia dhe Mendimi Politik pas Revolucionit Francez: Epoka e Ideologjive

Ass.Prof.Dr.sc.Bekim BALIQI

Ass.Prof.Dr.Bekim Baliqi

Ndryshimi i kushteve në mendimin politik

• Nevoja për teori të reja politike për të ri-pushtuar realitetin për shkak të

• Revolucionit Industrial: Shoqërisë Borgjeze dhe Kapitalizmit të Hershëm

• Revolucionit Politik: eksperiencës në shkatërrimin dhe ri-formimin e rendit


• A. Ndryshimi i Koncepteve të Shoqërisë• B. Revolucioni Politik: Transformimi i

Mendimit Politik • C. Revolucioni Industrial dhe “çështja sociale”• D. Diferencimet e lëvizjeve politike, shoqërore

dhe ndryshimi i kuptimit të teorisë politike


• E. Ndryshimi i kuptimit të koncepteve • F. Dallimi i Teorisë Politike: konsrëvatizmi,

liberalizmi, socializmi, anarkia, nacionalizmi • G (Përfaqësimi i mendimtarëve politik ) akoma

nuk është bërë • H. (Totalitarizmi: Idetë dhe shpjegimet)-

akoma nuk është bërë


A. NDRYSHIMI I KONCEPTEVE TË SHOQËRISË


Ndryshimi i koncepteve të shoqërisë

• Mprehje e vëmendjes së të kuptuarit të dallimeve ne mes shoqërisë borgjeze dhe shtetit( akoma e pa diferencuar nga Hobbes, Locke, Rousseau)

• Ndryshimi i kuptimit të koncepteve si shtet, qeveri etj


Ndryshimi i Koncepteve të shoqërisë

• Tradita e filozofisë së lashtë: oikos (shtëpi) si njësi përkatëse ekonomike dhe bazë për marrëdhënie shoqërore.

• Shoqëria nënkuptonte rendin hierarkik–politik të komunitetit

• shoqëria= shteti përfshinë. autoritetin politik


Ndryshimi i Koncepteve të shoqërisë

• shoqëria dhe shteti si 2 anët e një monedhe deri në shekullin e 17

• civitas, societas civilis, res publica• Fundi i shoqërisë - shtetit – harmonisë/ujdisë


Mbretëria absolute dhe centralizimi

• centralizimi i pushtetit në dëm të aristokracisë feudale dhe të drejtat e tyre

• : L'État c'est moi! (Lois XIV, 1655) – Unë jam shteti! – Konflikti në mes shoqërisë së vjetër aristokratike dhe mbretit/shtetit


Marrëdhëniet e tregut

• Nga ekzistenca dhe furnizimi rajonal për ndarje të punës, prodhimtarisë dhe fabrikave

• Shoqëria si model horizontal (i tregut) bashkëveprimet përballë autoriteteve qendrore politike

• Qasje të reja: parimet racionale në zhvillimin e jetës (p.sh. rritja ekonomike)


Parimet borgjeze të rendit

• Shoqëri e bazuar në pronë, treg,kapital• Ekonomia si tipar më i rëndësishëm i

bashkëjetesës në shoqëri• por në lidhje me fenë (kalvinizëm) dhe

standardeve morale


Parimet borgjeze të rendit

• Më shumë deklarim për Parime së për pasurim individual dhe lleverdi ekonomike

• por edhe përpjekje për të krijuar një kornizë të llogaritshme politike, bazuar në linje rracionale me fenë dhe moralin


Individi në shoqëri

• Shoqëria Borgjeze ("civile")e themeluar mirë që në shekullin e 19 në Evropën qendrore dhe perëndimore

• Individualizmi, si parim qendror i marrëdhënieve shoqërore

• Jeta individuale e vlerësuar nga prona (ekonomia) dhe arsimi (kultura)

• dhe jo më nga statusi aristokratik


Individi në shoqëri

• Egalitarismi ligjor: barazia e të gjithë qytetarëve para ligjit

• Pjesëmarrja politike e garantuar nga të drejtat kushtetuese

• pozitat në shoqëri të hapura për cilindo nga kriteret e arritjeve profesionale


Burime të reja orientuese

• Rend i vjetër i hierarkisë aristokratike dhe shoqërisë së kaluar ekonomike

• Parimet e reja të një dinamike të rendit shoqëror, megjithatë, nuk ofrojnë një orientim të përgjithshëm

• vakum i mbushur nga lëvizjet politike dhe shoqërore me ide dhe ideologji

• Interesat konkurrente çojnë në programe konkurruese (ideologjitë) për një rend të përgjithshëm të shtetit - shoqërisë


Sferë publike si mjet i konkurrencës

• Ku garojnë ata?• Ide normative të një sfere publike• ndërmjetësimin e interesit të veçantë dhe në

kuptim të drejtë/arsyeshëm• ndërmjetësimin e kërkesës të vetë përcaktimit

racional (autonomisë) dhe sovranitetin popullor

• temat e reflektimit në sferën publike: filozofi,estetikë, dhe politikë


Sferë publike si mjet i konkurrencës

• prandaj edhe politika është e rrethuar nga legjitimimi i standardeve të racionalitetit (J. Habermas)

• argumenti më i mirë = argumenti me i arsyeshëm fiton


Dy fytyrat/dukjet e qytetarit

• Qytetar i kësaj shoqërie - Shteti - kompleks me konotacion të dyfishtë

• citoyen (qytetar i një shteti), identiteti kulturor në opozitë të aristokracisë, klerit dhe fshatarit, ideja e jetës (politike) si ide e lirë dhe e barabartë, ide e arsimimit. (Bildungsbürgertum)


Dy fytyrat/dukjet e qytetarit

• borgjezia (anëtar i një klasë socialo-ekonomike), me interesa të veçantë ekonomike, siguria e pronës dhe liria e pakufizuar ekonomike

• Gjithnjë e më shumë në kundërshtim të klasave të ulëta (punëtorëve) dhe, me pas, idetë e veta normative të lirisë dhe barazisë


B. Revolucioni POLITIK: Transformimi I Mendimit Politik


Revolucioni POLITIK: transformimi i mendimit politik

• Revolucioni amerikan kushtetues sjell bazë kushtetuese të pushtetit politik dhe lidhja e tyre me sovranitetin popullor, por

• Revolucioni Francez është përvojë kyçe politikes së shekullit të 19

• Formimi i ri Radikal i autoritetit politik është tipar kryesor që transformon të gjitha mendimet politike në një mendim politik pas revolucionit


• Mendimi politik sfiduar nga parimet liberale dhe republikane të vëna në skenë nga RF

• Autoriteti politik i kufizuar nga sundimi i ligjit dhe te drejtatave fundamentale individuale

• Legjislacioni nga trupi përfaqësues • Garantimi i sferës private dhe publike (përfshirë.

Qytetaret aktiv politik dhe autonominë e artit, shkencës dhe fesë)

• Sigurimi dhe funksionaliteti i ekonomisë se tregut


• Pozita të ndryshme ideologjike ne lidhje me të drejtat e votimit

• Parimet revolucionare: Liberté, Egalité dhe Fraternité

• Libertè: politiko –kushtetuese, ekonomike dhe arritja e lirisë sociale

• Egalitè: të drejtat e barabarta dhe barazia sociale • Fraternitè: Koncepti i njerëzimit apo identiteti

nacional kolektiv •


• Interpretimet e ndryshme të revolucionit nga pozitat e ndryshme të mendimeve politike të përdorura për te provuar korrektësinë e tyre

• Konservatizmi • Liberalizmi• Socializmi• Komunizmi• Anarkia


Kritika konservative

• FR = Mishërimi i anarkisë dhe shkatërrimit • Misherimi i ideve të rrezikshme të ndërtimit

arbitrar të rendit politik dhe social • de Maistre, de Lamartine, de Bonald • Hippolyte Taine: FR = fillimi i epokës se

shumicës shoqërore masive • Pengon bërjen e politikes racionale


Kritika konservative

• RF ka shkaktuar rënien e perandorisë• Fundi i fuqisë shtetërore • Fundi i autoritetit politik, fuqisë politike dhe

disiplinës • Fundi i rendit politik me synim të një stabiliteti të

institucioneve sociale dhe politike • Kundër ideve liberale të parimeve të rendit abstrakt-

racionalist ( pronës, tregut, kapitalit)• orientuar ne forcë integrale të institucioneve

tradicionale dhe formave të punëve shkëmbyese


Interpretimi liberal i RF

• Fokusimi tek deklarimi i të drejtave fundamentale 1789 dhe kushtetutës se parë të shkruar me 1791

• Krijimi i shtetit kushtetues liberal me sundimin e ligjit, vlerësohet me të drejtën e votimit dhe monarkisë kushtetuese

• Skeptik kundër diktaturës Jakobin nga 1793 e këtej


Interpretimi liberal i RF

• RF frymëzuar nga Montesquieu, Voltaire e Rousseau: autoriteti politik bazuar në të drejtën natyrore dhe me parimet e lirisë, barazisë dhe publicitet

• Pamja pozitive e RF pavarësisht diktaturës se Jakobin: RF = emancipimi i njeriut të thjeshte politik, vetë-çlirimit nga njeriu i civilizuar


Interpretimi socialist i RF

• Më të interesuarit në ndasitë shoqërore dhe betejat e klasës në RF

• Interpretimin pozitiv të diktaturës Jakobin për shkak të përpjekjeve të politikës egalitare ( "shtetëzim" të mallrave të konsumit bazë)

• Terreur = Efekti i luftës së klasave në mes borgjezisë dhe klase se ulët


Interpretimi socialist i RF

• Fundi i institucioneve feudale (fshatarëve të varur, pronës feudale) tregon se RF = motori i progresit ekonomik

• por duhet të prolongohet për t'i dhënë fund shtypjes së klasave të ulëta


Interpretimi komunist i RF

• Revolucioni Social - egalitar duhet të ketë vazhduar revolucionin i cili përfundoi vetëm ne formalitet (kushtetues) ne garantimin e lirisë dhe barazisë

• Kushtetuta e 1791 = pjese e kundërrevolucionit ( te drejtat e votimit varen nga pronat)

• Diktatura Jakobin u përpoq për çlirimin e klasave të shtypura dhe me ne fund dështoi.


Interpretimi anarkist i RF

• Thekson konfliktin ndërmjet Borgjezisë dhe pushtetit qendror në njërën anë dhe popullit revolucionar me qëllimet e tij të vetë-çlirimit dhe autonomisë ne anën tjetër

• Nënvizon bërthamat e demokracisë se drejtpërdrejt


dy shkrimtarë të rëndësishëm: Burke dhe Hegel

• Edmund Burke (1729-1797) është thelle i shqetësuar me RF: anëtar i partisë Britanike Wigs (liberale konservatore)

• Luftuar kundër efektit revolucionar të RF në vendet e tjera evropiane (= monarkive dhe principatatave)

• Votat për përparimin evolucionar tradicional të unitetit, organiko shoqërore dhe politik


dy shkrimtarë të rëndësishem: Burke dhe Hegel

• Babai i mendimit konservativ • Por gjithashtu i interesuar në përparimin

shoqëror• Jo vetëm falje për ekzistueset • Por orientuar tek përvoja shoqërore jo te

drejtuar nga ndërtimet abstrakte, racionale që do të shkatërronte shumë arritje me vlerë

• Shumë pozicione të ndryshme ideologjike adaptuan mendimin e Edmund Burke



• Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831)• Filozofi me i rendesishem i idealizmit Gjerman• Dallim thelbësor konceptual në mes të shtetit

dhe shoqërisë borgjeze ( "Gesellschaft bürgerliche").

• përpjekje për të koordinuar shtetin (statik) dhe dinamiken e tregut shoqëror qe shume e me shume kërcënuan rendin politik te shtetit.



• Sinteza e e lirisë individuale (ekonomike) dhe rendit substancial (ekonomik)

• përpjekje për të koordinuar• Iiria individuale për të vepruar • Morali substancial i popullit• Insititucionet e shtetit• Shteti ishte për të integruar një shoqëri dinamike

borgjeze dhe subjektivitetin e parimeve morale të individit në një tërësi kuptimplote



• Çon ne sintezen e pikave liberale dhe konservative

• E djathta Hegeliane nxjerr konservatorizëm autoritar

• E Majta hegeliane çoi tek mendimi i Karl Marx-it (Hegel është shfajësues për institucionin ekzistues; Marksi revolucionar kritik)


C. REVOLUCIONI INDUSTRIAL DHE "ÇËSHTJA SOCIALE”


Revolucioni industrial dhe çeshtja " Çështja SOCIALE”

“• Prishë efektin në mënyrë shoqërore dhe politike të revolucionit industrial

• Krijimi i një tregu të punës shkakton dobësimin e strukturave sociale tradicionale: mobiliteti!

• Ndryshimi i strukturës së sistemit të pabarazisë sociale, nga shoqëritë e integruara në shoqëritë te klasës ekonomike.

• Shanset ne ngritje, shumë rënie (varfërim, mjerim)


Revolucioni industrial dhe “Çështja SOCIALE”

• Rritje të popullsisë në shekullin e 19• Zgjerimi i mjeteve të transportit (hekurudhave) dhe e

komunikimit (telefonit)• Forma të reja të punës (industrializimin në vend të

artizanaleve tradicionale) t’i beje punëtorët e zëvendësueshëm ; nga Padrona në fuqinë punëtore

• Pozita sociale e punëtorëve është e lidhur direkt me tregun: bumi do të thotë jeta, recesioni do te thotë rrezik për ekzistencën(papunësia, pa mjete për të jetuar)



• Nga shoqëritë fshatare në shoqëri punonjësish• Jetën politike dhe kulturore tani të diktuar nga kërkesat e

tregjeve dhe industrive• Krahaso luftën e tanishme në Evropën qendrore për një

dite të lire të dielën (mbyllja e dyqaneve dhe shërbimeve)• Klasat janë të ndarë nga pozitat e tyre në tregje të

ndryshme: Përjashtimi ose përfshirja (produkti dhe shërbimet e konsumatorëve); subjekti (tregtari; punëdhënësi) ose objekti (fuqia punëtore)



• Ndryshime në strukturën e shoqërisë:• varfërisë masive në kontekste agrare dhe në

rritje të qendrave industriale (qytetet)• Pasiguri ekonomike e rritjes së klasave të ulëta • C’rrenosja Sociale / tjetërsimi• Mjerimi shtëpiak



• Kushtet e parregulluara të punës industriale (12-17 orë punë në ditë, asnjë fundjavë, fëmijët, gratë, të ardhura të ulëta) mbi furnizimi me mallra për të pasurit

• çoi tek kritikat shoqërore të rendit të ri në shtet dhe shoqëri

• Kushtet e punës dhe jetesës së punëtorëve ne gjendje të mjeruar shkas për protesta sociale dhe çoi në lëvizjen e punëtorëve


D. DIFERENCIMI I LËVIZJEVE POLITIKE & SHOQËRORE DHE NDRYSHIMI I KUPTIMIT TE TEORISË POLITIKE


Ndryshimi i kuptimit të teorisë politike

• Lidhur me krijimin e një shoqërie borgjeze dhe format e tyre të sferave publike

• Jeta politike vendosur rishtas nga lëvizjet politike dhe shoqërore, duke u përpjekur për të krijuar idetë e tyre të rendit shoqëror

• duke reflektuar interesat e tyre (p.sh. punëtorëve, kapitalistëve)

• Jo më autoriteti politik ,(Mbreti) është adresues i ideve politike (p.sh. Machiavelli shkroi veprën e tij"princi " të Lorenzo de Medici)



• Por atë tani duhet të drejtohet për pranimin e publikut në masë, idetë e tyre duhet të jenë të kuptueshme dhe relevante brenda një sferë publike

• Konkurrenca e ideve të ndryshme obligon ata që të legjitimiojne veten, për të dhënë arsye të mira për pozitat e tyre në mënyrë për të fituar dhe për të mbajtur ndikimin

• Efekti: lëvizjet sociale, dhe idetë politike janë nga ky moment ne ndërlidhje të ngushtë



• Mendimi politik i shekullit të 19 është thellësisht ideologjik: i atribueshëm për interesat e lëvizjeve ekzistuese

• Teoritë e dhëna janë liberale, konservative, socialiste, komuniste apo anarkiste

• (vetëm nacionalizmi mund të jetë i lidhur me ideologjitë e ndryshme)



• Bashkëveprimi i pikëpamjeve te botës (ideologjike) ( "Weltanschauungen") me pretendime të nacionalitet: prezantimi i parimeve të rendit dhe objektivave të ndërlidhura për të arritur

• Në vend të teorisë tradicionale politike që nis nga një parim i dukshëm apo koncensual dhe nxjerrjës së përfundimit nga e gjithë teoria



• Ndryshimi i lëvizjeve gjatë ndryshimit të kohës se ndryshimit politik: diferencimit dhe pluralizmit të socializmit, teorive konservatore etj


E. NDRYSHIMI I KUPTIMIT TË TEORISË POLITIKE



• Çfarë është koncepti?• Konceptet vendimtare të mendimit politik si shteti,

demokracia, drejtësia, liria, barazia,autoriteti etj, ndryshojë kuptimin e tyre me kalimin e kohës

• Koncepti është si thjerrëzat/lensat që fokusojne një shumicë të përvojës historike dhe një shumë te referencës teorike dhe politike në një lidhje, e cila është dhënë vetëm nga koncepti dhe është vetëm i kuptueshëm nga ky koncept (Reinhard Koselleck)


Ndryshimi i kuptimit të koncepteve• Çka nëse ne nuk do të kishim konceptin e

demokracisë? Ose lirisë?• Konceptet janë të nevojshme për mirëkuptim,

njohje• Përbashkët, abstrakt njohuri• Ndihmë në zotërimin e gjërave, proceseve,

strukturave• Mundëson dallimin• Sa me të gjera konceptet aq kuptimplotë


Ndryshimi i kuptimit të koncepteve• Konceptet përmbajnë përvojë (historike) • Deri në mesin e shekullit të 17-të autoriteti

dhe shoqëria ishin stabile• Kuptimi i koncepteve ishte stabil, mirë të

përcaktuara• Dinamika shoqërore dhe politike në botën

reale çoi në ndryshimin e kuptimit të koncepteve

• dhe Ndryshimin e karakterit te koncepteveAss.Prof.Dr.Bekim Baliqi

Ndryshimi i kuptimit të koncepteve

• Demokratizimi• “koha-izimi/time-ization”/”historizimi”

(“Verzeitlichung”)• Ideologjizmi• Politizimi• I koncepteve kryesore


Demokratizimi i Koncepteve• bota e lashtë aristokratike me lidhje të qëndrueshme

dhe të mbyllura shoqërore përfundoi (kryesisht njerëzit vdiqën në pozitë sociale që kishin lindur)

• Pluralizmi i mundësive shoqërore dhe folësit që marrin pjesë në debate politike (nga pushteti i aristokracisë tek qytetarët politik në një sferë të re publike)

• çon në zgjerimin e përvojës dhe• ne zgjerimin e koncepteve dhe gjuhës politike siç

është (“demokratizimi")•


Kohe-zimi i koncepteve

• Pozita të reja dhe ndjenjat i janë bashkangjitur koncepteve

• Ndryshimin e kuptimit nga "dhënë" ne "të kërkuar", që të arrihet një qëllim "

• proceset e kërkuara apo në drejtim të prezantimit të koncepteve:-isms

• Liberal-izmi është një lëvizje që çon në një qëllim, jo në përvojën e një bote të vërtetë statike


Kohe-zimi i koncepteve

• Konceptet e reja te këtij kohezioni te gjuhës politike dalin:

• „Zhvillimet”• „Progresi”• „Historia” si e tillë• “Revolucioni” (re-volvere; për ta kthyer )• Themelore: një filozofi të historisë ( "sqarimi"):

historia është një proces pozitiv nga poshtë lartë, nga koha e gurit deri tek koha e mendjes se ndriçuar te njeriut/koha themelore


Ideologjia e koncepteve

• Kuptimi i koncepteve nuk është më se e qartë në krahasim me kohërat e lashta me rendin e qëndrueshëm shoqëror

• Konceptet behën më shumë abstrakte me përfshirjen e një radhitje tabelore të përvojave dhe situatave të dhëna


Ideologjia e koncepteve

• Nga liritë e ndryshme të personave të veçantë brenda një strukture të caktuar shoqërore të lirisë abstrakte si e tillë

• Konceptet Abstrakte mund të përdoren për qëllime të ndryshme ideologjike: liberalët prijnë për liri, si dhe socialistët, komunistët, anarkistët dhe madje edhe konservatorët


Politizimi i koncepteve

• pluralizmi i botës shoqërore çon në konotacion politik të të gjitha kuptimeve të një koncepti

• nuk ka të vërtetë objektive që çdokush mund të pohoje me arsye te padiskutueshme

• Raporti i koncepteve dhe kuptimi i tyre në shumë raste kthehet prapa: konceptet përfshijnë kuptimet që me tutje nuk janë të arritshme

• Por kjo nuk do t'i bëjë ata politikisht apo shoqërisht irrelevantë - por në të kundërtën


E. DIFERENCIMI I TEORISË Politike


Diferencimi i Teorisë Politike

• Konservatizmi• Liberalizmi• Socializmi• Anarkia• Nacionalizmi


Konservatizmi• Faza e I-re (Para RF): • reagim ndaj racionalizmit te sqarimit • Kundër shkurtimit te privilegjeve te bujarisë së vjetër

nga mbretëritë absolute • Faza e II-te (pas RF - 1848)• konservatorizmi si lëvizje kundër revolucionare• Privilegjet e ndryshme të njësive korporatiste,

statusin e bujarisë si kundër konceptit të lirive individuale e lirisë së RF


Konservatizmi

• Premisë: njerëzit nuk janë të barabartë; feja, shteti dhe autoriteti politik janë forcat e drejta integruese të shoqërisë

• Kontra Liberalizmi= Kontra liria dhe barazia e të drejtave

• Romantizmi Politik (Adami Müller): "Koncepti cilësor i lirisë“

• Pronësia është më shumë se një e mirë ekonomike, është pothuajse pjesë e jetesës së një shoqërie organike që barazon ne relevancë për këtë rend me pronarin


Konservatizmi• Faze e III (1848 deri Luften e Pare Boterore)

konservatizmi me komponente liberale dhe nacionaliste

• Statusquo e rrezikuar nga kombinimi i republikanizmit demokratik dhe kritikës egalitare te problemeve sociale

• Gjithnjë e më shumë qytetarë te klasës së mesme janë tërhequr nga konservatizmi

• Konservatizmi behet kushtetues (jo më reaksionar)• Liberalizmi gjithashtu nën presion nga klasa e ulët:

hase këtë konservatizemAss.Prof.Dr.Bekim Baliqi

Konservatizmi

• Faza III (1848 të WW I) konservatizem me komponente liberale dhe nacionaliste

• Konservatorizmi dhe liberalizmi gjithashtu kombinojnë me idetë nacionaliste për një shtet të vetëm Gjerman

• Ndërtimin e shtetit në Gjermani lartë poshtë (pa fund me konceptet e sovranitetit popullor dhe popullit) - kështu tërheqin për pozitat konservatore


Konservatizmi dhe nacionalizmi

• Faza III (1848 të WW I) konservatizmi me komponente liberale dhe nacionaliste

• Me konceptet e kultivimit popullor Kulturnation (kombi nga kultura dhe gjuha) jo shtetin popullore Staatsnation (komb me vullnetin politik) më vonë raciste( "völkischer") nacionalizëm


liberalizmi

• Lëvizjen dominuese politike dhe shoqërore të forcave anti-feudale borgjeze

• Merr qëndrime demokratike në ditët e para të revolucionit

• klasat e sipërme të interesuar në një shtet sigurimin e pronës dhe kapitalit,

• cili duhet të qëndrojë jashtë arritjes së njerëzve të zakonshëm nëpërmjet të drejtave demokratike


Liberalizmi

• Nuk është një demokraci më drejta të plota, por

• Një autoritet legjitim dhe ligjor• Ndarja e pushteteve• Garantimin e të drejtave themelore dhe• Qeveri përfaqësuese• e.g. një monarki kushtetuese• Pranon de facto përjashtimin politik të klasave

të ulëta dhe graveAss.Prof.Dr.Bekim Baliqi

Liberalizmi dhe nacionalizmi

• Objektivi liri qytetare dhe unitetit brenda një shteti kombëtar

• Koncepti ideal: shtet kushtetues dhe shtet-kombëtar Staatsnation (komb nga vullneti politik nuk do të etnotizoje) legjitimuar me garantimin e të drejtave themelore


Liberalizmi dhe nacionalizmi

• Shteti nacional ka ekzistuar në Francë dhe Mbretërinë e Bashkuar (perspektivat utilitare, të hapur për ide të majta për përfshirjen e nen klasave)

• por jo në Itali, Gjermani, Hungari, etj: atje liberalët u kthyen ne liberalizëm nacionalist(në të djathtë, për përjashtimin e nen klasave dhe një politikë të fortë të huaj)


Socializmi • Lidhur ngushtë me lëvizjet e punonjësve• RF si pikënisje e ideve sociale egalitare dhe

planeve• Kontradiktat në lidhje me aprovimin e

kushteve të punës, transformimin e rendit kapitalist ekonomik, reforma apo revolucion si rrugë e drejtë për këtë qëllim, roli i shtetit etj

• Duke filluar me 1848: marksizmi si ideologji qendrore e lëvizjes së organizuar të punëtorëve


Socializmi

• Rritja e ndikimit politik çon në luftërat brenda lëvizjes për

• Kuptimi i demokracise politike dhe • Raporti i reformes dhe revulucionit• Marksizmi Ortodox • Rrevisionismi dhe• Radikalet e majte


Socializmi

• LB e I-re: ndarja e marksizmit revolucionar / komunizmit (diktaturës proletare si fazë e domosdoshme historike të komunizmit)

• socializmi revisionistik /social demokratëve (të drejta të barabarta të votimit për të gjithë, emancipimin brenda sistemit ekzistues politik)


anarkia

• Shumë aspekte të teorisë liberale dhe socialiste• Qëllimi është fundi i komandës së njeriut mbi njeriun

një maksimum i lirisë individuale• Vet rregullim në një shoqëri të lirë• Marrëveshje të lirë në vend të tregut dhe shtetit• Variant komunist: fundi i shtetit është fundi i

komandës së njeriut mbi njeriun• Revolucion social i menjëhershem në vend të

diktaturës proletare


nacionalizmi• Influencon te gjitha ideologjite• Fleksibiliteti për shkak të koncepteve të ndryshme të

kombit:• Kombi nga kultura (gjuha)• Kombi nga shteti (vullneti politik) - demos• Kombi nga etniciteti (gjaku) – ethnos• Nacionalizmi shovinist i integruar i mundëson

politikës së jashtme shtrënguese dhe përjashtimin e nëngrupeve brenda sistemit

• idetë e pushtetit shtetëror, antisemitizmit dhe darvinizmit social çoi në versionin politik shpërthyes te nacionalizmit


Filozofia Dhe Mendimi Politik Pas Revolucionit Francez

Documents