Page 1
Farmacologie Samenvatting
Geneesmiddelen ivm cholinerge transmissie
Muscarine agonisten = parasympathomimetica
• Pilocarpine • Carbachol
Oftalmologie
Muscarine antagonisten = parasympatholytica, anticholinergica
• Atropine = hyoscyamine • Scopolamine = hyoscine • Butylhyoscinebromide = buscopan®
-Cardiologie -Pneumologie -Oftalmologie -Intoxicaties -Gastro-enterologie -Urologie -Neurologie
Agonisten en antagonisten van ganglionaire nicotinereceptoren
Verlaten
Niet-depolariserende blokkers = curarisantia
• Tubocurarine • Atracurium • Pancuronium
Competitief antagonisme, geen voorafgaande spierspasmen, tegengewerkt door cholinesterase inhibn
-Anesthesie -Intensieve zorgen
Neuromusculaire blokkers – nicotinereceptoren van de skeletspieren
Depolariserende blokkers Suxamethonium Agonisme, wel voorafgaande spierspasmen, cholinesterase inhibn geen effect
Anesthesie
Klassieke cholinesterase inhibitoren
• Neostigmine (kwaternair ammoniumderivaat) • Pyridostigmine (kwat.) • Physostigmine (tertiair)
-Opheffing van neuromusculaire blokkade door niet-depolariserende blokkers -Postoperatieve blaas- of darmatonie -Myastenia gravis
Cholinesterase inhibitoren bij de ziekte van Alzheimer
• Galantamine • Donezepil • Rivastigmine
Lichte tot matige vormen van de ziekte van Alzheimer
Page 2
Geneesmiddelen ivm noradrenerge transmissie
Niet-selectieve agonisten (αααα
+ ββββ)
• Adrenaline • Noradrenaline
-Shocktoestanden -In combinatie met lokale anesthetica ter preventie van resorptie
αααα1 selectieve agonisten Fenylefrine Lokaal gebruik ter decongestie van de nasale mucosa
αααα2 selectieve agonisten • Clonidine • Guanfacine
-Hypertensie -Clonidine ook bij profylaxie van migraine en ontwenning van opioiden
ββββagonisten • Dobutamine • Isoprenaline
-Dobutamine bij shocktoestanden -Isoprenaline in afwachting van implantatie van een pacemaker bij bradycardie
Agonisten van de adrenoreceptoren
ββββ2 selectieve agonisten • Salbutamol = ventolin® • Fenoterol • Ritodrine
-Asthma -Premature arbeid
Niet selectieve αααα-
antagonsiten (αααα1 en αααα2)
Fentolamine Feochromocytoom Antagonisten van de adrenoreceptoren
Selectieve αααα1 antagonisten • Prazosine • Terazosine • Alfuzosine • Tamsulosine
-Hypertensie (prazosine en terazosine) -Hartdecompensatie (prazosine) -Syndroom van Raynaud (prazosine) -Benigne prostaathypertrofie (tera, alfu en tamsul)
Selectieve αααα2 anatgonisten Yohimbine Verlaten ββββ-antagonisten = ββββ-blokkers • Metoprolol = lopresor®
• Propanolol = inderal® • Bisoprolol
-Cardiovasculaire indicaties -Glaucoom -Angsttoestanden -Essentiële tremor
Page 3
-Thyreotoxicose -Migraine ter profylaxie.
Perifere inhibitoren van dopa-decarboxylase (DDC)
• Carbidopa • Benserazide
Parkinson in combinatie met levodopa
Stoffen die interfereren met de synthese van noradrenaline Methyldopa = aldomet® Hypertensie
Inhibitie van vrijstelling Sympatholytica Verlaten
Stimulatie van vrijstelling Indirecte sympathomimetica:
• Tyramine • Amfetamines • Efedrine
-Tyramine ≠ GM -Efedrine: decongestie van de neusmucosa -Amfetamines: zie verder
Inhibitie van neuronale heropname
Tricyclische antidepressiva Depressie
Inhibitie van MAO MAO-inhibitoren Depressie
Stoffen die interfereren met de vrijstelling, neuronale opname of afbraak van noradrenaline
Inhibitie van afbraak
Inhibitie van COMT COMT-inhibitoren Parkinson
Cardiovasculaire geneesmiddelen
Hartglycosiden = digitalisglycosiden
• Digoxine • Digitoxine
-Hartinsufficïentie -Atriale fibrillatie
Fosfodiësterase inhibitoren
• Eximon • Milrinon
Enkel nog bij zeer geselecteerde patiënten
Geneesmiddelen bij hartinsufficiëntie
Andere
Ibopamine = scandine® = prodrug
Enkel nog voor lichte hartinsufficiëntie
Molsidomine = corvaton®
Peroraal IV
Isosorbidedinitraat = cedocard®
Peroraal IV
Anti-anginosa Nitrovasodilatoren
Nitroglycerine • Nitroderm®: transdermaal
• Nysconitrine®: PO of IV
-Angina pectoris (acuut én onderhoud) -Hartinsufficiëntie
Page 4
IA Disopyramide = rythmodan® -Ventriculaire
ritmestoornissen -Atriale fibrillatie
IB • Lidocaïne = xylocard® • Mexiletine = mexitil®
Ventriculaire ritmestoornissen
Klasse I = Na-kanaalblokkers
IC Flecaïnide = tambocor® -Ventriculaire
ritmestoornissen -Atriale fibrillatie
Klasse II ββββ-blokkers Propanolol ed (zie vroeger) Atriale ritmestoornissen Klasse III K-kanaalblokkers • Amiodaron =
cordarone®
• Sotalol = sotalex®
Atriale en ventriculaire ritmestoornissen
Anti-aritmica
Klasse IV Ca-antagonisten Oa verapamil (zie verder) Atriale ritmestoornissen ββββ-blokkers Zie vroeger Calciumantagonisten • Verapamil = isoptine®
• Dihydropyridines • Diltiazem
-Onderhoud angina pectoris -Hypertensie -Artriale ritmestoornissen (verapamil) -Raynaud fenomeen (dihydropyridines) -Centrale spasmen na subarachnoidale bloeding -Profylaxe van migraine
ACE-inhibitoren • Captopril = capoten® • Enalapril = renitec® (prodrug) • Lysinopril = zestril®
-Hypertensie -Hartinsufficiëntie -Na myocard infarct -Bij chronisch nierfalen (oa diabetes)
Inhibitoren van angiotensineII-receptoren
Sartanen • Losartan = cozaar® • Irbesartan = aprovel® • Valsartan = diovane® • Candesartan = atacand®
-Hypertensie -Hartfalen (losartan)
Vasodilatoren Dihydralazine Hypertensie Urapidil Enkel IV bij hypertensiecrisis
Antihypertensiva
αααα-blokkers Niet-selectief of α1- Zie vroeger
Page 5
selectief Centrale antihypertensiva • Moxonidine = moxon®
• Clonidine = catapressan® • Guanfacine = estulic® • Methyldopa = aldomet®
Hypertensie
Ketanserine Hypertensie Kaliumsparende diuretica • Triamterene
• Spironolacton • Canrenoaat • Amiloride
Ter hoogte van ductus colligens
-Hypertensie -Hartinsufficiëntie -Hyperaldosteronisme
Lisdiuretica • Furosemide • Torasemide
Ter hoogte van thick ascending limb
-Hypertensie -Hartinsufficiëntie -Hypercalcemie
Osmotische diuretica Mannitol Ter hoogte van delen van de tubulus
-Acute nietinsufficiëntie met oligourie of anurie -Vermindering van intracraniële druk of intra-oculaire druk
Thiaziden • Chloortalidon • Hydrochloorthiazide • Indapamide
Ter hoogte van de distale tubulus (distal convoluted tubule)
-Hypertensie -Hartinsufficiëntie -Hypercalciurie -Oedemen van niet cardiale oorsprong
Diuretica
Koolzuuranhydraseremmers Acetazolamide Ter hoogte van proximale tubulus
-Glaucoom -Hoogteziekte -Epilepsie
Farmaca bij vaatstoornissen Venotrope stoffen Antitrombotische geneesmiddelen
Antiaggregantia Acetylsalicylzuur -Acute fase na myocardinfarct -Onstabiele angor -Acuut ischemisch cerebrovasculair accident -Primaire en secundaire preventie van trombo-
Page 6
embolische processen -Koorts, pijn
Thienopyridines 1. Clopidogrel 2. Ticlopidine = ticlid®
1. preventie van tromboembolische processen
2. beperkter gebruik; coronaire en perifere angioplastie, soms hemodialyse
Dipyridamol = persantine®
Eventueel in combinatie met acetylsalicylzuur ter secundaire preventie
Antagonisten van GP IIb-IIIa receptoren Niet gefractioneerd heparine Vb = liquemine®
Heparine Antidotum: Protamine
• Heparines met laag MW: • Nadroparine = fraxiparine®
• Enoxaparine = clexane®
Therapie: -Diepe veneuze trombose -Longembolie Preventie van trombo-embolische processen bij: -Thoraco-abdominale en gynaecologische chirurgie -Extracorporele circulatie -Kunstklep
Anticoagulantia
Vitamine K antagonisten = coumarinederivaten Antidotum: Vitamine K Vers plasma (urgentie)
• Fenprocumon = marcoumar®
• Acenocoumarol = sintrom®
• Warfarine = marevan®
Chronische therapie en preventie van trombo-embolische processen
Trombolytica • Streptokinase • Recombinant tissue plasminogen activator • Urokinase
-Acuut myocardinfarct -Longembolie -Diepe veneuze trombose
Page 7
-Acute arteriële occlusie Fibraten Fenofibraat = lipanthil® -Hypertriglyceridemie
-Gemengde hyperlipemieën Anionuitwisselaars • Colestipol
• Colestyramine -Hypercholesterolemie -Soms in combinatie met fibraten bij gemengde hyperlipidemieën
Statines = inhibitoren van het HMG-coA-reductase
• Pravastatine = pravasine® • Simvastatine = zocor® • Rosuvastatine = crestor®
-Hypercholesterolemie -Gemengde hyperlipemie -Primaire en secundaire preventie bij risicopatiënten
Hypolypemierende farmaca
Acipimox = olbetam® In combinatie met statines of anionuitwisselaars bij hypercholesterolemie of gemengde hyperlipemie
Geneesmiddelen voor maag- en darmziekten
Protonpompinhibitoren • Omeprazol = logastric® • Esmoprazol = nexiam® • Lansoprazol = dakar®
-Maagulcus -Duodenumulcus -Refluxoesophagitis -Zollinger-Ellison syndroom
Prostaglandine E1-analogen
Misoprostol = cytotec® Preventie van gastro-intestinale letsels door NSAIDs
Inhibitoren van de maagzuursecretie
H2 antihistaminica • Cimetidine = tagamet® • Ranitidine = zantac® • Famotidine = pepcidine® • Nizatidine = panaxid®
-Maagulcus -Duodenumulcus -Refluxoesophagitis -Preventie van stressulcera
Geneesmiddelen bij maag- en duodenumpathologie
Antacida Snel werkende, zeer NaHCO3 Pijnverschijnselen ivm zuur in
Page 8
potente, resorbeerbaar CaCO3 Trager werkende, minder potent
Aluminium- en magnesiumverbindingen zoals AlOH3 en MgOH2
de maag
Anticholinergica Butylhyoscinebromide = buscopan® Spasmolytica
Musculutrope spasmolytica Mebeverine = duspatalin®
-Spasmen van darmen -Prikkelbaardarm syndroom
Pancreasenzymen Pancreatine = creon® Exocriene pancreasinsufficiëntie
Medicatie bij cholesterollithiasis
Ursodesoxycholzuur -Cholesterolgalstenen voorwaarden: gal is verzadigd met cholesterol / functionele galblaas / vrije ductus choledochus -Primaire billiaire cirrose
Geneesmiddelen bij lever en galaandoeningen
Cholagoga en choleretica Geen nut
Anticholinergica Scopolamine = hyoscine Braken bij reisziekte H1-antihistaminica Dimenhydrinaat
Meclozine -Braken bij reisziekte -Braken bij labyrintaandoeningen -Zwangerschapsbraken
Neuroleptica Oa butyrofenonen Haloperidol = haldol® -Braken door chemotherapie -Braken door radiotherapie -Postoperatief braken -Persisterende hik (gaat niet via braakmechanisme!!!!)
Gastroprokinetica Domperidone = motilium® Metoclopramide = primperan®
-Nausea en braken van diverse oorsprong -Gastroparese (diabetes) -Epigastrisch opzwellingsgevoel na eten -Refluxoesophagitis -Persisterende hik
Cisapride = prepulsid® -Gastro-intestinale reflux bij kinderen tot 3 jaar -Gastroparese (diabetes)
Anti-emetica
5-HT3 antagonisten Granisetron -Braken door chemotherapie
Page 9
Ondansetron -Braken door radiotherapie -Postoperatief braken
NK1 anatgonisten Aprepitant = emend® Preventie van nausea en braken door bepaalde sterk emetische chemotherapeutica
Zwelmiddelen • Zemelen • Psylliumzaden • Ispaghul
ZACHTE STOELGANG IN 1 À 3 DAGEN
Obstipatie
Laxativa met lubrifiërende werking
Vloeibare paraffine ZACHTE STOELGANG IN 1 À 3 DAGEN
Obstipatie gekoppeld aan anale pathologie of bij faecaloom Enkel kortstondig!!!!
• Lactitol • Lactulose • Sorbitol
ZACHTE STOELGANG IN 1 À 3 DAGEN
-Obstipatie -Hepatische encefalopathie
Osmotische laxativa
Zouten met of zonder macrogol
VLOEIBARE STOELGANG IN 1 À 3 UREN NORMALE TOT ZACHTE
STOELGANG IN 2 À 3 DAGEN VOOR PREPARATEN DIE ENKEL
MACROGOL BEVATTEN
-Zouten: Acuut ter voorbereiding voor colon-onderzoek Nooit chronisch! -Macrogol: Obstipatie
Anthrachinonderivaten Vb sennosiden
Contactlaxativa
Difenylmethaanderivaten • Bisacodyl • Bisoxantine • Natriumpicosulfaat
ZACHTE TOT HALF-VLOEIBARE STOELGANG IN 6 À 8 UREN
Enkel kortstondig ter voorbereiding van het colon voor onderzoek of chirurgie
Laxativa
Laxativa voor rectaal gebruik SNELLE ONTLASTING IN ORDE VAN MINUTEN
Kortstondig bij: -Faecalomen -Voorbereiding voor onderzoek of chirurgie -Lediging van colon vóór
Page 10
bevalling Adsorbentia Actieve kool -Diarree
-Orale intoxicaties Adstringentia Opioïdderivaten Loperamide = imodium® Diarree
Bacteriële probiotica Niet belangrijk
Antidiarreica
Probiotica
Gistprobiotica -Infectieuze diarree met clostridium difficile -Antibiotica-geassocieerde diarree
Geneesmiddelen bij inflammatoir darmlijden
• Sulfasaline = salazopyrine® • Mesalazine
-Inflammatoire darmaandoeningen (beide) -Rheumatoïde artritis (enkel sulfasalazine)
Darmantiseptica Niet
Geneesmiddelen ivm het urogenitale stelsel Middelen bij blaasproblemen
• Tolterodine • Oxybutynine • Flavoxaat
-Flavoxaat: blaaskrampen -Tolterodine en oxybutynine: Instabiele blaas met frequente mictie en urgente mictiedrang met urineverlies
αααα1 blokkers • Alfuzosine = xatral® • Tamsulosine = omic®
Geneesmiddelen bij benigne prostaathypertrofie 5ααααreductase inhibitoren Finasteride = proscar®
Benigne prostaathypertrofie
Geneesmiddelen bij impotentie
• Sildenafil = viagra® • Tadalafil = cialis® • Vardenafil = levitra®
Erectiestoornissen (vaak van psychogene aard)
Page 11
Geneesmiddelen ivm het ademhalingsstelsel
Kortwerkend • Fenoterol • Terbutaline = bricanyl® • Salbutamol = ventolin®
Sympathicomimetica = ββββ2-mimetica
Langwerkend • Salmeterol • Formoterol
-Onmiddellijke behandeling van bronchospasme (astma, COPD) -Onderhoudsbehandeling van ernstig astma -Profylactisch
Anticholinergica • Ipratropium = atrovent® (kortwerkend) • Tiotropium = spiriva® (langwerkend)
-Onderhoud bij COPD -Additioneel bij onmiddellijke behandeling met β2-mimetica -Als alternatief voor β2-mimetica bij astma
Theofylline en afgeleiden Theofylline = theolair® -Onderhoud ernstig astma -IV bij acute aanval die niet reageert op klassieke beh.
Inhalatiesteroïden • Budenoside = pulmicort® • Beclometason • Fluticason
-Onderhoud van chronisch -astma -Bij zeer ernstige acute exacerbatie -COPD -NIET voor acute aanval van astma!!!!! (helpt toch niet)
Inhibitoren van mediatorenvrijstelling
Natriumcromoglicaat = lomudal® -Profylactisch -Nog zelden als onderhoud
Geneesmiddelen bij bronchospasmen
Leukotriëenreceptor antagonisten
• Zafirlukast • Montelukast
Eventueel als onderhoud bij astma
Narcotische antitussiva Codeïne = bronchodine®
Niet-narcotische antitussiva • Dextromethorfan • Noscapine
Antitussiva
Associaties Antitussivum + mucolyticum of expectorans + …
-Chronische droge prikkelhoest -Nachtelijke hoest, die de nachtrust verstoord
Mucolytica • Acetylcysteine = lysomucil® -Mucoviscidose
Page 12
• Carbocisteïne • Broomhexine
-Kunstmatige beademing -Paracetamolintoxicaties (acetylcysteïne)
Expectorantia Vb eucalyptol � vnl in associaties aanwezig Orale preparaten Doorgaans associaties
Vasoconstrictoren • Xylometazoline • Tramazoline • Oxymetazoline
Geneesmiddelen bij rhinitis en sinusitis Nasale preparaten
Preparaten bij allergische rhinitis
Corticosteroïd of anticholinergicum of H1-antihistaminicum of natriumcromoglycaat
Geneesmiddelen bij pijn en ontsteking
Stoffen met alleen analgetische eigenschappen
Nefopam = acupan® Matige tot zwaardere pijnen (symptomatisch)
Antipyretica – analgetica
• Paracetamol • Pyrazolonderivaten (metamizol) • Acetylsalicylzuur = aspirine®
Analgetische, antipyretische en anti-inflammatoire farmaca
Inhibitoren van COX
NSAID’s • Acetylsalicylzuur = aspirine® • Diclofenac = voltaren® (arylazijnzuurderivaten)
• Ibuprofen = brufen® (arylpropionzuurderivaten)
• Indometacine = indocid® (indoolderivaten)
• Piroxicam = feldene® (oxicams) • Fenylbutazon = butazolidine® (enolderivaten)
• Rofecoxib = vioxx® (COX2 selectieve NSAID’s)
-Koorts -Pijn -Acute of chronische inflammatie -Preventie van cardiovasculaire aandoeningen (acetylsalicylzuur)
Geneesmiddelen bij osteo- Basisbehandeling NSAID’s, SMARD
Page 13
corticosteroïden
Goudzouten Aurothiopropanol = allochrysine® Reumatoïde artritis (basis) Chloroquine
= nivaquine® • hydroxychloroquine
-Reumatoïde artritis (basis) -Lupus erythematosus -Malaria
TNF-remmers Infliximab = remicade® -Reumatoïde artritis bij onvoldoende reactie op DMARD’s -Ziekte van Crohn
reumatoïde artritis
Leflunomide Reumatoïde artritis Bij acute aanval • NSAID’s
• Colchicine
articulaire aandoeningen
Geneesmiddelen gebruikt bij jicht
Onderhoud • Allopurinol = zyloric® • Uricosurica
Krachtige • Morfine • Heroïne • Methadon • Fentanyl
Intermediair Tilidine
Pure agonists
Minder krachtig Codeïne
Partial agonists • Pentazocine = fortal® • Buprenorfine = temgesic®
-Pijn: Peroperatief / Postoperatief / Kanker / Bij partus -Hoest (codeïne) Diarree (loperamide) Opioidverslaving (methadon)
Narcotische analgetica
Antagonists Naloxon = narcan® Toxiciteit door opioiden
Geneesmiddelen ivm het zenuwstelsel Hypnotica, sedativa, anxiolytica
Benzodiazepines • Diazepam = valuim®
• Clonazepam =
Antagonist = flumazenil -Angsttoestanden -Slaapstoornissen -Epilepsie (clonazepam enkel
Page 14
rivotril®
• Midazolam = dormicum®
hiervoor) -Spasticiteit -midazolam enkel in hospitaalmilieu (anesth)
Zoldipem = stilnoct® Zopiclon = imovane®
Enkel bij slaapstoornissen
Buspiron = buspar® Angsttoestanden Barbituraten • Thiopental = pentothal® (inductie bij algemene
anesthesie • Fenobarbital = gardenal® (epilepsie)
-NIET als anxiolyticum of hypnoticum!!!! -Inductie bij alg anesth -Epilepsie
Fenothiazinen Thioridazine
Thioxanthenen Flupentixol
Butyrofenonen Haloperidol = haldol®
Difenylpiperidinen Pimozide
Klassieke
Benzamiden Sulpiride
Neuroleptica
Atypische neuroleptica • Risperidon = risperdal® • Clozapine
-Psychosen (schizofrenie) -Psychomotorische agitatie bij manische perioden (manisch-depressief) -Braken, hik
Eerste groep Tweede groep
Tricyclische en aanverwante antidepressiva; SSRI’s Derde groep
-Depressie -Paniekstoornissen -Obsessieve compulsieve stoornissen -Bedwateren -Neuropathische pijn
Sint-janskruid = hypericum Depressie Oude generatie MAO-inhibitoren
Nieuwe generatie Endogene depressie
Antidepressiva
Lithium Profylactische controle van manisch-depressieve psychose
Centrale stimulantia Amfetaminederivaten en aanverwanten
� Amfetamine � Methylfenidaat = rilatine®
-Narcolepsie -ADHD !!!!misbruik
Page 15
Sibutramine (reductil®) Obesitas, max gedurende 12 mnd Middelen bij obesitas
Orlistat (xenical®) Obesitas Cocaïne Bijwerkingen! Geen medische indicaties
Misbruik met kans op verslaving Producten die chemische verwantschap vertonen met endogene amines
LSD = lysergzuurdiethylamide Geen klinische toepassingen Pshycodysleptica Synoniemen: hallucinogenen, psychosomimetica of psychotica, fantastica of psychedelic drugs
Producten die geen chemische verwantschap met een endogene transmitter vertonen
Cannabis
L-DOPA Ziekte van Parkinson D2-receptor agonisten � Pergolide
� Bromocriptine � pramipexol
-Ziekte van Parkinson (+L-DOPA) -Amenorree op basis van hyperprolactinemie (bromocriptine) -Stoppen van lactatie in de postpartumperiode (bromocriptine)
Afbraakremmers van dopamine/DOPA
COMT-inhibitoren Entacapon
MAO-B-inhibitoren Selegiline
Ziekte van Parkinson (+L-DOPA)
Muscarine-antagonisten � Biperideen � Procyclidine � Dexetimide
Ziekte van Parkinson (+L-DOPA) Parkinsonisme door neuroleptica
Geneesmiddelen bij de ziekte van Parkinson
Amantadine = amantan® -Ziekte van Parkinson (+L-DOPA) -Influenza
Valproïnezuur � Valproïnezuur � Natriumvalproaat
-Partiële epilepsieën -Veralgemeende epilepsieën -Behandeling van manie
Anti-epileptica Klassieke anti-epileptica
Carbamazepine -Partiële epilepsieën -Tonisch-clonische aanvallen -Trigeminusneuralgie -Onderhoud bij manisch-
Page 16
depressieve psychose Fenytoine -Partiële epilepsieën
-Tonisch-clonische aanvallen -Anti-aritmicum (klasse IB,2e keuze!)
Ethosuximide Absences Fenobarbital en primidon
Minder gebruikt, primidon uit de handel
Partiële epilepsieën Tonisch-clonische aanvallen
Zijn in principe werkzaam bij partiële epilepsieën en tonisch-clonische aanvallen, maar weinig benzodiazepines hebben epilepsie als indicatie Clonazepam Enkel epilepsie, bij absences
Benzodiazepines
Diazepam (valium®) Status epilepticus Recentere anti-epileptica
Mineure analgetica/NSAID’s
Paracetamol, acetylsalicylzuur,…
Kunnen pijn tijdens aanval verminderen
Ergotalkaloiden � Ergotamine � Dihydroergotamine
Acute aanval van migraine
Middelen bij een acute aanval van migraine
Triptanen � Sumatriptan � Naratriptan � Zolmitriptan
Acute aanval van migraine (niet chronisch te gebruiken!)
5-HT-receptor-antagonisten
� Methysergide � Pizotifen � Oxetoron
Geneesmiddelen tegen migraine
Geneesmiddelene gebruikt ter profylaxie
Diverse geneesmiddelen
� Clonidine (α2-receptorantagonist) � Flunarizine (calciumantagonist) � Natriumvalproaat (anti-epilepticum) � Propanolol (β-blokker)
H1-antihistaminica -Allergische aandoeningen (allergische rhinitis, urticaria) -Emesis -Reisziekte -Zwangerschapsbraken
Page 17
Centraal werkende spierrelaxantia
� Baclofen (lioresal®) � Tizanidine (sirdalud®) � Diazepam (valium®)
Geneesmiddelen gebruikt bij spasticiteit
Perifeer werkend spierrelaxans
Dantroleen (dantrium®)
Geneesmiddelen ivm het hormonale systeem
Glucocorticoïden Cortisol
Mineralocorticoïden Aldosteron
Androgenen (zwakke) � Dehydro-epiandosteron
� Andostenedion
-Substitutietherapie (bijnierschorsinsuff – addison) -Anti-inflammatoir : reumatoïde artritis, colitis ulcerosa, ziekte van Crohn,… -Immunosuppressie : auto-immuunziekten en na transplantatie -Diagnostisch : dexamethason voor Cushing
Bijnierschorshormonen
! tetracosactide Vooral diagnostisch voor het onderscheid tussen 1e en 2e bijnierschorsinsufficiëntie
Thyroïdhormonen � Thyroxine T3 � Thyronine T4 (niet
meer courant gebruikt)
-Substitutie bij hypothyroïdie -Ter inkrimping bij euthyroïde volumevergroting -In associatie met thyreostatica bij hyperthyreoïdie na bekomen van euthyroide toestand
Thioureumderivaten � Propylthiouracil � Thiamazol
Hyperthyreoïdie en andere
Iood -Voorbereiden van chirurgie -Beginfase vd therapie van thyreotoxische crisis
Geneesmiddelen ivm de schildklier
Thyreostatica
Radioactief iood -Hyperthyreoïdie (ther) -Diagnostisch
Estradiol Peroraal, IM of transdermaal Oestrogenen
Ethinylestradiol (synth) -Substitutietherapie -Contraceptie
Geslachtshormonen
SERM Clomifeen Bij infertiliteit door anovulatie
Page 18
Tamoxifen Bij oestrogeen-dep mammacarcinoom Raloxifen Postmenopauzaal ter preventie van osteoporose
Progestagenen � Progesteron � Derivaten van progesteron � Derivaten van nortestosteron (2 soorten)
-Contraceptie -Postmenopauzale substitutie -Endometriose, sommige carcinomata -Dysmenorroe
Contraceptieve oestroprogestativa
Monofasische, bifasische, trifasische en sequentiële preparaten
Postcoitale contraceptiva
Morning after pill � verschillende methodes
Hormonale contraceptiva
Contraceptiva met progestagenen alleen
� Minipil � Prikpil � Implantaat � Intra-uterien systeem
Preparaten voor hun androgeen effect
� Testosteron � Testosteronesters � Perorale toediening
Androgenen en anabole steroïden
Preparaten voor hun anabool effect
Synthetische testosteronanalogen
-Substitutie -Situaties met negatieve N-balans -Anemieën -Osteoporose (man) -mammacarcinoom
Cyproteron -Hypersexualiteit (man) -Prostaatcarcinoom -Masculinatie & hirsutisme -Pubertas praecox
Anti-androgenen
Flutamide Prostaatcarcinoom Gonadotropinen -Bij infertiliteit door hypothalamo-hypofysaire
deficiëntie -Cryptorchidie
Gonadotropinen en farmaca die de vrijstelling gonadotropinen en prolactine regelen Gonadoreline en
analogen Gonadoreline -Diagnostisch
-Cryptorchidie -Infertiliteit door
Page 19
hypothalame deficiëntie Gonadoreline analogen -Oncologie
-Endometriose Dopamine-agonisten: � Bromocriptine � Cabergoline
-Hyperprolactinemie -Post-partum suppressie van de lactatie -Ziekte van Parkinson
Oxytocine -Inductie van arbeid -Postpartum bloedingen
Methylergometrine Postpartum bloedingen
Ocytocica
Prostaglandines: � Dinoproston � Carboprost
D: inductie van arbeid & ther abortus C: postp bloedingen
β2-mimetica Atosiban
Premature contracties
Farmaca die de uterusmotiliteit beïnvloeden
Tocolytica
! NSAIF Insuline Diabetes 1 & 2 Hypoglycemiërende sulfonylureumderivaten
Eerste en tweede generatie Type 2, NIET bij type 1
Gliniden Repaglinide Type 2 Biguaniden Metmorfine Obese patiënten type 2 Glitazonen Rosiglitazon Type 2 � in combinatie Inhibitoren van αααα-glucosidasen Alle vormen van diabetes
Antidiabetische geneesmiddelen
! Glucagon Hypoglycemie ADH (vasopressine) � Desmopressine
� Terlipressine -Diabetes insipidus (D) -Enuresis nocturna (D) -Bloedende slokdarmvarices (T)
Groeihormoon Groeiachterstand Somastatine Endocriene tumoren van GI-tractus en bij
fistels
Hypofysaire en hypothalame hormonen
Groeihormoon, somostatine en analogen
Somatostatine-analogen Gastro-enteropancreatische tumoren
Page 20
Erythropoëtine !misbruik – doping anemie Calcitonine -Hoge graad van botremoddelering (vb Paget)
-Osteoporose -Hypercalcemie
Bisfosfonaten Dinatriumetidronaat Ziekte van Paget / Osteoporose / Hypercalcemie
Geneesmiddelen bij infecties
Polyenen 1. Amfotericine B = fungizone® 2. Nystatine = nystatine®
1. veralgemeende ernstige schimmelinfecties
2. schimmelinfecties van de mondholte (oraal) en lokaal op huid en slijmvliezen
Allylamines Terbinafine = lamisil® -Dermatomycosen -Onychomycosen
Imidazolen • Ketoconazol = nizoral® • Miconazol = daktarin®
Miconazol: -Orofaryngeale candidose -Vulvovaginale candidose -Intestinale candidose -Schimmelinfecties van de huid Ketoconazol : ernstige systemische infecties
Azoolderivaten
Triazolen • Fluconazol = diflucan® • Itraconazol = sporanox® • Voriconazol = vfend®
Voriconazol: ernstige systemische infecties Andere: -Orofaryngeale candidose -Vulvovaginale candidose -Dermatomycosen -Onychomycosen -Fungale meningitis
Antimycotica
Caspofungine = cancidas® Ernstige invasieve infecties
Page 21
met aspergillus of candida Mebendazol = vermox® Rondewormen (enterobius vermicularis) Anthelmintica
Niclosamide = yomesan® Platte wormen (lintwormen) (taenia solium en taenia saginata)
Chloroquine = nivaquine® -Malaria -Uitzonderlijk bij lupus erythematosus en reumatoïde artritis
Mefloquine = lariam® Malaria
Antimalariamiddelen
Proguanil = paludrine® Malaria
Antiparasitaire geneesmiddelen
Imidazoolderivaten Metronidazol = flagyl® Amoebiasis, infecties met richomonas vaginalis, giardia intestinalis en gardnerelle vaginalis, pseudomembraneuze colitis door clostridium difficile, eradicatie van helicobacter pylori
Geneesmiddelen tegen herpesvirussen
Aciclovir = zovirax® -Herpes labialis -Herpes vaginales -Herpes simplex en varicella zoster -Zona
Amantadine = amant® Parkinson, meestal in associatie met L-DOPA
Neuraminidase inhibitoren
• Zanamivir • Oseltamivir
Influenza A en B
Geneesmiddelen tegen respiratoire virussen
Ribavarine
Antivirale geneesmiddelen
Geneesmiddelen bij retrovirussen (AIDS)
Nucleoside reverse transcriptase inhibitoren
• Zidovudine = retrovir® • Abacavir • Didanosine • Amtricitabine • Stavudine • Lamivudine • Zalcitabine
AIDS
Page 22
Nucleotide reverse transcriptase inhibitoren
Tenofovir
Niet-nucleoside reverse transcriptase inhibitoren
Efavirenz
Protease inhibitoren • Indinavir = crixivan® • Amprenavir • Fosamprenavir • Nelfinavir • Ritonavir • Saquinavir
Fusie inhibitoren Enfuvirtide = fuzeon®
Antitumorale geneesmiddelen � Chirurgie � Antitumorale geneesmiddelen (soms genezend, vaak palliatief) � Radiotherapie
Immunosuppressiva Glucocorticoïden
Cytotoxische immunosuppressiva
� Cyclofosfamide � Methotrexaat � Azathioprine
Cyclosporine
(antilichamen)
-Preventie van rejectie van transplantaten -Auto-immuunziekten
(immunostimulatoren)
Page 23
Geneesmiddelen voor systemisch gebruik bij dermatologische aandoeningen Retinoiden � Isotretinoine
� Acitretine ! Bijwerkingen I: nodulocystische acne
A: huidaandoeningen met erg gestoorde keratinisatie
Psoralenen � Methoxsaleen � 5-methoxypsoraleen
-Psoriasis -Vitilgo
Anesthetica Lokale anesthetica Voor alle vormen van lokale anesthesie:
-Contactanesthesie van mucosae -Infiltratie-anesthesie -Zenuwblokkade -Spinale en epidurale anesthesie
(Algemene anesthetica)