r L Konya'da kiliseden çevrilerek önce mescid, daha sonra saat kulesi olarak ve bugün mevcut olmayan _j Konya· Alaeddin tepesi olarak üstünde bu- lunuyordu. Amphi- lokios Kilisesi. Eflatun Rasathanesi, Saat Kulesi gibi adlarla da Tesbit bu kiliseden ilk bah- seden Ebü'I-Hasan Ali b. Ebü Bekir ei-HerevT'dir (ö 61 1/ 1214-1 5 ) Herevi, ziyaret yerleri bilgi Kitôbü 'z- Ziyarat ese- rinde buradan, "Konya büyük caminin kilisede hakim Efla- tun'un diye Herevi'nin burada gömülü bil- Eflatun ise fel- sefecisi Platon ile gibi görün- mektedir. islam Ya- küt el- Hamevi de kaynak göstermek su- retiyle bu bilgiyi da Böylece bu eski Bizans kilisesi zamanda Efla- tun'un da yolunda daha Selçuklular bir riva- yetin 146S-1466'da Kudüs'e giden Rus ha- Vasilij Konya'ya bu kilisenin Türkler ta- Platon'a, dan Amphilotheos'a Amp hil o- kio sl izafe belirttikten sonra. büyük ile göre ku- zeydeki bulunmakta ve bu mezardan günümüze kadar hala kutsal ilave eder. Amp- hilokios (ö. 401 'e yan din Büyük ihtimal- le kilisede olan bu Amphilo- kios'tur. Eflatun Mescidi 'nin eski bi r (S . Eyice foto9raf Türkler'in bu kiliseye Eflatun na- hususunda F. W. Hasluck faraziyeler ortaya Ona göre Eflatun Amphilokios ' un halk ikinci bir fa- raziye ise kilisenin Aziz Platon'a ithaf ihtimalidir. Fakat bu iki faraziyeyi de destekleyecek yeterli bilgi yoktur. Orta Anado- lu'da Türk devrinde halk yer gibi idare eden. göl- leri kurutan veya yer göl ha- line getirebilen sihirbaz. mü- hendis bir Eflatun' un Esasen Katib Çelebi de bu bah- seder : "Vilayet ahalisi, Konya bir zamanda derya Eflatun tedbir edip bir tarik ile derler" (Cihan· nüma, s. 6 6) . Nitekim Konya ile Sille ara- Selçuklu kaynak- bir Deyr-i Eflatun ·dur. Bey- Hitit beri kutsal bir Eflatun Konya'daki kiliseye Platon- Eflatun riva- yetinin herhalde Selçuklu döneminden daha eskiye Bizans hatta daha da öneeye kadar iner. Selçuklu döneminde bu kilisenin, Sel- çuklu ibadetlerine tahsis yolun- daki faraziyenin bir yoktur. Bu- Eflatun' un rasathanesi dair söylenti de Mehmed b. Ömer 1005-1006 (1596-1597) eserinde Konya· dan bahsederken, kalesinde Efla- tun'un kabri demektedir. Fakat idaresinin bu kilise Eflatun Mescidi camiye Nitekim Tapu ve Kadastro Genel Karaman Eyal eti Defteri'nde 881 da 1476) bir Efla- tun Mescidi'nin olarak iki dönüm arazi ile üç dönüm görülmektedir. Böylece bu eski kilisenin Eflatun Mesci- di iç kalede eden ma- hallenin hizmetine tahsis anla- ibrahim tesbitine göre, 992 ( 1584) tarihli Tahrir Defteri'nde Mescid-i Ef- latun der içkale Ber-mücib-i Defter-i Atik" ile Karaman Defteri'nde ise (nr. 3871 mescidin olarak kurt dört dönüm ve tarla ile Girvat köyündeki bir çiftlik Yine i. Kocaç köyünün gelirlerinin Eflatun Mes- EFLATUN MESCiDi cidi mütevellileri Seyyid Mehmed ile Sey- yid Mustafa'ya verilmesini bildiren va! 1201 ( 1787) tarihli bir hükmü özel elde belirtir. Konya bir defterde ise 1229'- da ( 1814) gelirinden bir Seyyid Abdurrahman·a tevcihi bildiril- mektedir. Bütün bu Eflatun Mescidi'nin XIX. kadar mescid olarak gösterir. W. Ramsay'in göre. XIX. yüz- içinde Konya bu mescidde namaz dair bir söy- lenti Bu söylenti bir yana bu bölgesi zamanla iyice hatta Alaeddin Camii'nin bile cemaati Efla- tun Mescidi'nin nülebilir. Belki de bu sebeple 1872 ' de Konya Valisi Surdurlu Ahmed Tevfik Pa - Eflatun Mescidi'ni bir saat kulesi ha- line getirmek için kubbesinin üstüne dört bir oda bunun da üstüne yine bir kule tur. Dört cephesinde birer saat bulunan bu kule ile ile yu- bir merdivenle Böylece yeni bir hüviyet kazanan Eflatun Mescidi Saathane olarak adlan- mihrap yüzüne Sultan Abdülaziz'in al- vilayet mektupçusu Halet Bey ta- beyitlik bir tarih kitabesi Bunun son bey- tinde, "Bu bünyadgehin tecdidine Halet dedim tarih 1 Felatun'ken kulle-i saat 1289 ( 1872)" bulunuyordu. Bu bura- ewelce Eflatun Rasathanesi olarak müm - kündür. Tepesine saat kulesi konulduktan son- ra Eflatun Mescidi'nin içi pencereleri örülerek ambar haline i. gaz deposu bildirir. Daha sonrala- B. Pace cephane için içine yazar. Dünya Vali Muam- mer Bey üstündeki oda ile saat kulesi sökülüp kubbenin üstü yeniden kiremitle 1921'e da temel- lerine kadar ortadan Ancak bu tarihi bina tamamen sonra gazetelerde Platon ' un dair haberler bunlara cevaplar veril- 477