S KRYPTYDLA Ł W Y Ż S Z Y C H POLITECHNIKA Ł ÓDZKA Ć WICZENIA TERENOWE Z GEODEZJI I IERNI CT A W LA NEGO Praca zbiorowa pod redakcją STEFANA PRZEW Ł OCKIEGO BIBLIOTEKA POLITECHNIKA Ł ÓDZKA 5O0-O23 60-O0-O Ł ÓD Ź 1994 NAK Ł ADEM POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
rze - z ko ł em ką tomierczym poziomym sprawdzić działanie p o k r ę t ł aokularu lunetki odczytowej i wywołać ostre widzenie obrazu k o ł aką tomierczego.
D o k o n a ć oglę dzin i sprawdzenia statywu jak w pkt. 1.1.1, pamię ta-
ją c, że nogi statywu do niwelatora nie są skł adane. Zamocować
niwelator na statywie i sprawdzić, czy instrument nie porusza się nagłowicy statywu, a śruby poziomują ce spodarki obracają się swobodnie,
bez zacię ć i przeskoków.
1.1.3. Łaty
Łaty rozłożyć i zamocować dwie wzajemnie r u c h o m e czę ści w takim
p ołoż e ni u , aby opis ł at był na całej swej długości czytelny, a ł a t y byłyproste. Dokonać oglę dzin powierzchni, na której znajduje się opis,
a wszystkie uszkodzenia zanotować. Sprawdzić zamocowanie wszyst-kich okuć i czę ści metalowych ł a t . Okucia winny być n i er u c h o m e, bez
śladów uszkodzeń mechanicznych. Pozostał e powierzchnie winny być
wolne od śladów uderzeń i bez uszkodzeń. R o z ł o ż o n a ł a t a musi być
trzymana lub p o ł o ż o n a na ziemi opisem do góry. Nie wolno opierać ł at
o drzewa, p ł o t y lub mur i pozostawić bez opieki.
1.1.4. Podstawki pod ł a t y (żabki)
Sprawdzić zamocowanie bolców pomiarowych w podstawie, a gdy
żabka stanowi wraz z bolcem jeden odlew żeliwny, przystą pić do
oglę dzin. Żabka winna być bez wyszczerbień i ubytków metalu, a rą czka
żabki winna obracać się na swej osi bez oporów.
1.1.5. Libela do ł a t y
Sprawdzić, czy szkło libeli nie jest pę knię te, a wewną trz bańki
szklanej znajduje się p ł y n . Libela w obudowie winna być zamocowana
trwale. Zaglą dają c od strony mocowania śrubami libeli do obudowy
sprawdzić, czy libela posiada trzy śruby rektyfikacyjne i czy te śruby sądokrę cone. Obudowa libeli nie może posiadać wyszczerbień i zagię ć.
11
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
Tyczki nie mogą być pę knię te lub z ł a m a n e , a metalowe okucia
końców tyczek (groty tyczek) winny być ostre, bez pę knię ć i trwale
zamocowane do tyczek.
1.1.7. Stojaki do tyczek
Sprawdzić, czy nogi stojaków są proste i swobodnie poruszają się na
swych osiach w głowicy stojaków. G ł o w i c a stojaka nie może być
pę knię ta, a śruba zaciskowa znajdują ca się w głowicy winna obracać się
bez oporów.
1.1.8. Wę gielnica
Wyją ć wę gielnicę i pion z fu terału . Sprawdzić czy uchwyt wę gielnicy
zamocowany jest na s ta łe w metalowym korpusie wę gielnicy, a w przy-
padku wę gielnicy z ruchomą czę ścią pryzmatyczną sprawdzić, czy
pryzmaty obracają się na osi wraz z obudową bez nadmiernych luzów
lub oporów. Patrzą c wwizjer wę gielnicy, skontrolować stan pryzmatówi zwierciadeł (pę knię cia, zabrudzenia, zmatowienie zwierciadeł ). P i o nwinien być zaopatrzony w sznurek o długości wię kszej niż 15 m, bez
pę ków i splą tań. Swobodnie opuszczony na sznurku pion, po skrę ceniu
sznurka winien wirować wokół pionowej osi tak, aby ostrze pionu nie
zataczało okrę gów o promieniu wię kszym niż 5 mm.
1.1.9. Szkicownik
Szkicownik winien być zaopatrzony w pasek zamocowany w obudo-
wie drewnianej, a metalowe zamki (dwa) winny na s ta łe mocować
ruchomą ramkę szkicownika domykają cą papier wkładany do szkicow-
nika. Plastikowe płytki szkicownika nie mogą być spę kane.
12
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
Taśma musi być skomparowana, co sprawdzamy odszukują c nakońcówkach taśmy znak roku ostatniej komparacji. Taśmę rozwiną ći przeglą dają c ją na całe j długości należy zwrócić uwagę na pę knię cia,n a d ł a m a n i a , zagię cia i ł ą c z e n i a wykonane w miejscach zerwań. Od-
notować należy miejsca skorodowane. Tabliczki z opisem jednostekwinny być trwale zamocowane na taśmie, a taśma metalowa musi byćtrwale osadzona w końcówkach. Uchwyty na końcach taśmy (rą czki)nie mogą być pę knię te lub z ł a m a n e . Taśma n a d ł a m a n a lub silniepozaginana nie może być użyta do pomiaru.
1.1.11. Komplet szpilek
Komplet szpilek zawiera 11sztuk szpilek i 2 k ó ł k a do przenoszenia
szpilek w czasie pomiaru. Szpilki winny być proste, nieskorodowane,
bez uszkodzeń ostrzy, a k ó ł k a nie mogą być powyginane.
1.1.12. Wskaźniki
Metalowy korpus wskaźnika nie może być pę knię ty, a indekswskaźnika, po zwolnieniu śruby zaciskowej winien lekko przesuwać siępo prowadnicy. Natomiast po zaciśnię ciu śruby indeksu wskaźnika,indeks nie może przesuwać się po niej.
1.1.13. Dynamometr
Dokonują c oglę dzin dynamometru należy zwrócić uwagę , by rą czkadynamometru nie był a pę knię ta lub z ł a m a n a , by obudowa była bezpę knię ć i hak zaczepowy dynamometru musi być odpowiednio zagię ty.Nastę pnie biorą c w dwie rę ce dynamometr wykonać kilka nacią gnię c
dla sprawdzenia, czy sprę żyna dynamometru nie jest pę knię ta i pozwalan a p ł y n n e , bez szarpnię ć nacią ganie mechanizmu dynamometru.
13
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
zabrudzone wolno oczyścić jedynie specjalnym pę dzelkiem znajdują cym
się w magazynie. Teodolit używany do pomiaru w dni deszczowe jestwilgotny lub mokry. Należy powierzchnie metalowe osuszyć mię kką
szmatką , nie dotykają c szkła optycznego. Szkła optycznego niewycierasię . Po zakończeniu pracy w dni niepogodne należy w pomieszczeniu
przechowywania sprzę tu pozostawić na noc instrument w otwartymopakowaniu. Zabrudzone ziemią nogi statywu należy oczyścić z b ł o t ai ziemi. Przy oddaniu sprzę tu do magazynu, oczyszczenie i konserwacja
odbywają się według wskazań magazyniera.
Przenoszą c i przewożą c teodolit wraz ze statywem, każdorazowo
należy sprawdzić czy opakowanie jest zamknię te, czy zamek opakowa-
nia uniemożliwia samoczynne otwarcie się pokrywy opakowania oraz
czy instrument zamocowany jest na s ta łe w opakowaniu. Kontrola ta
pozwala u ch ro n ić się przed wypadnię ciem i uszkodzeniem instrumentu.Przenoszony statyw musi być w stanie z ł o ż o n y m , zapię ty, z przykrę coną
osłoną głowicy statywu. Podczas przenoszenia i transportu w stanie
z ł o ż o n y m , sprzę t należy chronić przed uderzeniami i wstrzą sami oraz
należy zwrócić baczną uwagę , by przenoszony sprzę t nie stanowił
zagrożenia dla innych osób.
1.3.2. Niwelator
Zakurzony lub zawilgocony niwelator należy oczyścić i osuszyćwedług tych samych wskazań, jak dla teodolitu (pkt. 1.3.1). Należy
każdorazowo sprawdzić, czy zapakowany instrument nie przemieszcza
się w opakowaniu podczas przenoszenia i czy opakowanie jest dobrzezamknię te i zabezpieczone.
133. Taśma miernicza i ruletka
Używana do pomiaru taśma miernicza oraz ruletka z istoty pomiaru
u k ł a d a n e są bezpośrednio na p o d ł o ż u , w terenie, gdzie odbywa się
pomiar. Z tego wzglę du taśma i ruletka mogą być mokre, wilgotne,
z a b ł o c o n e lub zabrudzone. Dlatego zawsze podczas zwijania po zakoń-czeniu pomiaru należy szmatą oczyścić je z brudu, b ł o t a i nadmiaru
16
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
wilgoci. Nastę pniewytrzeć do sucha, aby unikną ć szybkiego korodowa-nia. Zaleca się przecieranie taśmy i ruletki olejem lub smarem maszyno-
wym.
13.4. Pozostały sprzę t pomiarowy i pomocniczy
Sprzę t nie może być zabrudzony, u b ł o c o n y i mokry. Dlatego
czynności oczyszczenia stanowią integralną czę ść pracy wykonywanej
podczas ćwiczeń terenowych.
1.4 UWAGI KOŃCOWE
Wypożyczony sprzę t pomiarowy dla odbycia ćwiczeń terenowychjest w dobrym stanie i sprawny technicznie . Wszystkie drobne
odchylenia od normy winny być zauważone, zgłoszone i odnotowanepodczas pobierania sprzę tu w magazynie. Wszystkie uszkodzeniai nieprawidłowości w działaniu winny być zgłaszane prowadzą cemu
ćwiczenia, i po konsultacjach w magazynie szybko usunię te. Zabraniasię wykonywania napraw i usuwania uszkodzeń bez nadzoru. Po
zakończeniu ćwiczeń terenowych sprzę t jest czyszczony i konserwowanywedług wskazań odbierają cego sprzę t. Sprzę t pomiarowy wraca domagazynu w takim stanie i w takich ilościach jak zapisano na
pokwitowaniu pobrania sprzę tu pomiarowego przed rozpoczę ciemćwiczeń.
Podczas prac pomiarowych nie wolno ustawiać, rozwijać i rozkładaćsprzę tu na jezdniach i chodnikach. Nie wolno pozostawiać sprzę tu bezopieki i nadzoru. Należy stosować się do zaleceń i uwag prowadzą cego
ćwiczenia terenowe.
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
P o m i a r kątów w ciągach sytuacyjnych wykonuje się teodolitem, celezaznacza się tyczkami mierniczymi. Kąty należy mierzyć w jednej serii.Wyniki pomiaru kątów wpisujemy do dziennika polowego (wzór 2.4).
N a wybranym punkcie osnowy mierzy się azymut magnetycznywybranego boku busolą nasadkową. Zredukowane dł ugości boków,średnie wartości kątów oraz pomierzony azymut magnetyczny wpisuje-my na szkic osnowy pomiarowej. Współ rzędne punktów osnowyszczegół owej oblicza się wukł adzie lokalnym przyjmując dla punktuwyjściowego (punkt pomiaru azymutu magnetycznego) X
p
= 1000,00Y, = 1000,00 (wzór 2.5).
Odchyłka liniowa ciągu sytuacyjnego powinna odpowiadać wartości
irL +
gdzie: L - dł ugość ciągu,n - ilość boków wciągu,
m 0 - średni b ł ą d pomiaru kąta (50" lub 1"lub 20"),u - współczynnik bł ędów przypadkowych (0,0059).
Szczegóły terenowe zewzglę du n a ic h chrakter oraz różne d o k ł a d n o -ści identyfikacji ich zarysów i różne wymagania dokładnościowepomiaru, dzielą się na trzy grupy zgodnie z Instrukcją G U G i K 0-1.
D o I grupy dokładnościowej należą nastę pują ce trwał e szczegóły
terenowe:
- punkty osnowy geodezyjnej,
- znaki graniczne i punkty załamania granic,
- budowle, budynki i inne obiekty i urzą dzenia techniczno- gospodarcze,- elementy naziemne uzbrojenia terenu i studnie,
- obiekty drogowe i kolejowe, takie jak: mosty, wiadukty, tunele, tory
- punkty z a ł a m a ń kontu ów budowli i urzą dzeń ziemnych jak:tamy, wały ochronne, kanał y, rowy, wykopy, nasypy,
- boiska sportowe, parki i zieleńce, trawniki itp.,- drzewa przyuliczne i pomniki przyrody.
D o III grupy dokł adnościowej pomiaru należą nastę pują ceszczegóły terenowe:- punkty załamania konturów użytków gruntowych,- naturalne linie brzegowe wód płyną cych i stoją cych,- linie oddział owe w lasach państwowych,- punkty z a ł a m a ń dróg gruntowych,- inne obiekty o niewyraźnych konturach.
Określenie poł ożenia szczegółów terenowych wzglę dem naj-bliższych elementów osnowy geodezyjnej powinno być wykonane
przy pomiarze bezpośrednim z dokł adnością :- 0,10 m dla I grupy szczegół ów,- 0,30 m dla II grupy szczegółów,- 0,50 m dla III grupy szczegółów.
W czasie wykonywania pomiarów sytuacyjnych należy zebraćnastę pują ce informacje i zanotować je słownie na szkicu polo-wym:
- nazwy jednostek podział u administracyjnego, wsi, przysiółków,osiedli, ulic, placów itp.,
- nazwy rzek, jezior, gór, dolin itp.,- rodzaje użytków gruntowych,- rodzaj i charakter obiektów budowlanych, numery porzą dkowebudynków, nieruchomości itp.,
- rodzaje urzą dzeń podziemnych i ich przeznaczenie.
Szczegóły terenowe, zwłaszcza szczegóły I grupy dokł adnoś-ciowej powinny być mierzone wraz z e l e m e n t a m i kontrolnymi, doktórych zalicza się :- drugie niezależne wyznaczenie poł ożenia szczegółu,- miary czołowe (tzw. czoł ówki),- miary przeciwprostoką tne (tzw. podpórki),- miary do punktów przecię cia się linii pomiarowych ze szczegóła-
m i liniowymi lub ich przedł użeniami.
28
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
Pomiary ką towe wykonuje się teodolitem w jednej serii (w dwóch
położeniach lunety), pomiary liniowe zaś za pomocą taśmy mierniczej
dwukrotnie.
Wyniki pomiarów ką towych notuje się w dzienniku pomiarowym,
zaś wyniki pomiarów liniowych na szkicu polowym.
2.2.4. Pomiary wysokościowe. Metody pomiarów
Przedmiotem pomiarów wysokościowych są nastę pują ce elementy:- charakterystyczne punkty powierzchni terenu, w oparciu o które
rzeźba terenu przedstawiona zostanie na mapie warstwicami,- wybrane punkty powierzchni terenu w przypadku przedstawienia namapie rzeźby terenu w postaci opisu rzę dnych wysokości punktów(pikiet),
- naturalne i sztuczne formy ukształ towania terenu,- przekroje poprzeczne ulic i dróg urzą dzonych,- elementy naziemne podziemnego uzbrojenia terenu.
Niwelacja punktów osnowy szczegółowej
Wysokościową osnowę geodezyjną stanowią punkty wysokościowesieci państwowej (repery) oraz utrwalone punkty osnowy szczegółowej,
których wysokości zostały określone drogą niwelaq'i cią gów. Pomiarcią gów niwelacyjnych należy wykonać dwukrotnie na stanowisku,niwelują c metodą niwelacji ze środka cią g w obu kierunkach, głównymi powrotnym. Długości celowych na stanowisku nie powinny prze-kraczać 50 m. Różnica dwukrotnego pomiaru różnic wysokości najednym stanowisku nie powinna przekraczać wartości 2 mm.
Różnica pomię dzy przewyższeniami, otrzymanymi z pomiaru w kie-runku głównym i powrotnym odcinków i cią gów oraz odchyłki
nawią zania cią gów do punktów wyższych klas nie powinny przekraczaćwielkości obliczonej z wzoru:
[ m m ] ,lub
f, < 7,/ L [mm],
gdzie: n - ilość stanowisk niwelatora,
L - długość cią gu [km].Dopuszczalne odchyłki przewyższeń zestawione są w tabeli 2.4.
36
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
powrotnym odcinków oraz nawią zanie cią gów dopunktów wyższych klas
Liczbastanowisk
n
2
3
4
5
6
78
9
10
11
12
13
14
15
Dopuszczalnaodchy łk af4
[mm]
2,8
3,5
4,0
4,5
4,9
5,35,7
6,0
6,36,6
6,97,2
7,57,7
D ł u g o ś ćcią gu
L[km]
0,20,3
0,4
0,5
0,6
0,70,8
0,9
10
12
14
16
182,0
DopuszczalnaodchyłkafM
[mm]
3,1
3,8
4,4
4,9
5,4
5,96,3
6,6
7,0
7,7
8,3
8,9
9,4
9,9
Wyniki pomiarów niwelacyjnych należy wpisywać do dziennika
niwelacji cią gu i prowadzić w nim konieczne obliczenia na bieżą co,
w terenie (wzór 2.11).
Przebieg cią gów niwelacyjnych i rozmieszczenie punktów wysoko-
ściowych należy przedstawić na szkicu polowym osnowy wysokościowej
(wzór 2.12).
Bezpośredni pomiar rzeźby terenu metodą niwelacji punktów
rozproszonych
Jako stanowiska niwelatora należy wykorzystać wszystkie punktypoziomej osnowy geodezyjnej, dla których określono rzę dną wysokości.N a każdym stanowisku niwelatora należy określić i wpisać do dziennika
niwelacji punktów rozproszonych:
- numer stanowiska zgodnie ze szkicem osnowy,
37
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
- wysokość osi poziomej niwelatora z dokładnością do 0,01 m nadznakiem markują cym punkt,
- kierunki orientują ce na dwa są siednie punkty wysokościowe,- odczyt na kole poziomym oraz odczyty trzech kresek na łacie dla
każdej pikiety.
Ostatnie odczyty na stanowisku powinny być wykonane po powtór-nym wycelowaniu do punktu przyję tego za począ tkowy (wzór 2.13)
D ł u g o ś ć celowych do punktów terenowych (pikiet) nie może prze-kraczać 75 m. Pikiety powinny być wyznaczone w ilości, która zapewniwierne odtworzenie rzeźby terenu. Odległość mię dzy nimi nie powinna
być wię ksza od 25 m. Przyjmuje się numercję cią głą pikiet dla całegoobiektu.
Podczas wykonywania pomiaru rzeźby terenu metodą niwelacjipunktów rozproszonych sporzą dza się szkice polowe na formularzach.
Szkic polowy pomiaru rzeźby terenu metodą niwelacji punktów roz-proszonych powinien zawierać:
- punkt stanowiska i punkty nawią zania,- rysunek sytuacji terenowej,
- rozmieszczenie pikiet z ich numeracją ,
- dopuszczalne kierunki interpolacji,
- kierunek p ó ł n o c y ,- numerację szkiców są siednich,
- informacje opisowe w tabelce informacyjnej (wzór 2.14).W trakcie pomiarów wysokościowych należy co jakiś czas, np. co 10
pikiet, kontrolować numerację pikiet na szkicu polowym i w dziennikupomiarowym. Dla celów dydaktycznych należy obejmować odrę bnymszkicem polowym teren obserwowany z jednego stanowiska niwelatora.
W miarę postę pu prac polowych sporzą dza się szkic przeglą dowyszkiców polowych na kopii szkicu osnowy wysokościowej (patrz wzór2.7).
Metoda niwelacji siatkowej
Wcelu wykonania niwelacji siatkowej należy w pierwszej kolejności
w terenie założyć siatkę kwadratów lub prostoką tów. Kształ t i wielkośćsiatki pozostają w ścisłym zwią zku z mierzonym obiektem i konfigura-
4 0
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
Podczas kartowania szczegółów sytuacyjnych, bez wzglę du na
zastowaną metodę kartowania, należy wykorzystać do sprawdzeniaopracowania pierworysu wszystkie podane na szkicach polowychelementy kontrolne. Przy sprawdzeniu przez dwukrotne, niezależnewyznaczenie p o ł o ż e n i a kartowanego p u n k t u , n p . z różnych linii pomia-
rowych lub różnych stanowisk przy pomiarze biegunowym, wartośćliniowa przesunię cia nie może przekroczyć + 0,4 mm dla I grupydokładnościowej szczegółów. W przypadku wystą pienia wię kszychróżnic należy powtórzyć kartowanie. Jeżeli to nie zmniejszy różnic , ich
przyczyna leży w b ł ę d n y m pomiarze terenowym. C a ł ą sytuację t e r en o -wą , bez wzglę du na metodę pomiaru szczegółów przedstawia się namapie za pomocą znaków umownych zestawionych w katalogu Instruk-
cji Technicznej Głównego Urzę du Geodezji i Kartografii K- l „ M a p a
zasadnicza" (tabela 2.5).
Kartowanie rzeźby terenu i interpolacja warstwie
Rzeźbę terenu opracowuje się na pierworysie mapy sytuacyj-no- wysokościowej na podstawie wyników terenowych pomiarówwyso-kościowych po skartowaniu sytuacji. Sytuacyjne położenie punktówwysokościowych wyznacza się na pierworysie w zależności od metody
pomiaru ich w terenie:- przy metodzie niwelacji punktów rozproszonych pikiety wnosi się namapę metodę biegunową ,
- przy metodzie niwelacji siatkowej wierzchołki oczek siatki wnosi się namapę metodą ortogonalną .
P o skartowaniu pikiet należy.
- opisać ich wysokości z dokł adnością 0,01 m,
- ustalić kierunki interpolacji i poł ą czyć odpowiednio pikiety zgodniez informacjami podanymi na szkicu polowym.
Interpolację warstwie o skoku co 0,25 m wykonuje się sposobemgraficznym przy użyciu szablonu sporzą dzonego na materiale przeź-
roczystym, tzw. „ harfy". W wyniku interpolacji otrzymuje się szeregpunktów o jednakowych wysokościach wyznaczają cych przebieg warst-wie. Warstwice powinny charakteryzować przecię tną zgeneralizowanąpowierzchnię t e r e n u . Generalizacja warstwie polega na wyrównaniu ich
49
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
ks z ta ł tu , zgodnie z genezą rzeźby terenu, w pasie toleranqi, wy-znaczają cym pewność położenia warstwicy, o szerokości 5-7 mm. Na
terenach zainwestowanych i sztucznie wyprofilowanych, rzeźbę terenu
przedstawia się tylko za pomocą pikiet, bez rysunku warstwicowego.
Wykreślenie pierworysu mapy
Pierworys mapy sytuacyjno- wysokościowej w zakresie sytuacji
kreśli się tuszem czarnym. Przebieg warstwie kreśli się kolorem brą zo-wym (siena p a l o n a ) . Wymiary znaków umownych powinny być zgodnez podanymi w katalogu instrukcji K- l. Grubości linii sytuacyjnych
cienkich - 0,18 mm, a linii grubych - 0,5 mm. Warstwice cią głe,pomocnicze i uzupełniają ce kreśli się grubością 0,13 m m , zaś warstwice
pogrubione grubością 0,35 mm.Mapę sytuacyjno- wysokościową opisuje się pismem blokowym
literami alfabetu ł acińskiego. Oznaczenia liczbowe opisuje się cyframiarabskimi. Wyją tek stanowią oznaczenia liczby kondygnacji budynkówpodawane cyframi rzymskimi.
N u m e r y punktów osnowy, oznaczenie budynków, urzą dzeń pod-ziemnych i użytków gruntowych oraz opis warstwie i rzę dne pikiet
opisuje się szablonami o wysokości 2,5 mm. Numery porzą dkowebudynków oraz nazwy ulic i placów opisuje się szablonami o wysokości
3,5 m m . Wysokości warstwie i rzę dne pikiet posadowionych na gruncieopisuje się kolorem brą zowym (siena palona), pozostał e opisy, w tymrównież rzę dne punktów na gruncie zabudowanym (budynki, drogi
utwardzone, armatura naziemna urzą dzeń podziemnych) podaje sięw kolorze czarnym. Kontury przedmiotów wą skich i wydłużonychopisuje się równolegle do ich ogólnego kierunku. Pozostał e opisy
umieszcza się poziomo, tj. równolegle do dolnej (południowej) ramkiarkusza. Fragment mapy sytuacyjno- wysokościowej w skali 1:500
Oprócz bieżą cej kontroli prac pomiarowych na stanowisku pomiarowymwykonuje się po zakończeniu każdego etapu prac dodatkowe pomiary kontrol-
n e. Prawidłowość pomiaru, obliczenia i skartowania sytuacyjnej osnowypomiarowej kontroluje się poprzez dwukrotny bezpośredni pomiar odległościmię dzy dwoma punktami osnowy nie leżą cymi na jednej linii pomiarowej.
Średni wynik pomiaru porównuje się z odległością mię dzy tymi punktamipoliczoną ze współrzę dnych. Dopuszczalna różnica nie może przekraczaćwartości dwukrotnie wię kszych od podanych w tabeli 2.1. Nastę pnie wynikpomiaru terenowego porównuje się z odległością mię dzy tymi punktamipomierzoną graficznie na mapie. Dopuszczalna różnica nie może przekraczać
0,3 mm w skali mapy.Prawidłowość pomiaru i skartowania szczegółów sytuacyjnych kontroluje
się poprzez pomiar odległości mię dzy punktami sytuacyjnymi mierzonymiz różnych linii pomiarowych, bą dź z różnych stanowisk pomiarowych. N akontrolowanym obiekcie należy pomierzyć co najmniej cztery takie odległości.
Wyniki pomiaru terenowego porównuje się z odległościami mię dzy tymip u n k t a m i pomierzonymi na mapie. Dopuszczalne różnice nie powinny prze-kraczać 0,4 mm w skali mapy, zaś b ł ą d p ołoż eni a punktu m
ppoliczony z wzoru
gdzie: L - odległość pomierzona w terenie,
1 - odległość pomierzona na mapie,
n - ilość odcinków kontrolnychnie może przekraczać 0,3 mm w skali mapy.
Wyniki pomiarów kontrolnych osnowy sytuacyjnej i sytuacyjnego pomiaru
szczegółów oraz stosowne obliczenia przedstawia się na osobnym szkicupolowym pomiarów kontrolnych. Prawidłowość pomiaru i obliczenia osnowy
wysokościowej kontroluje się poprzez dwukrotny pomiar różnicy wysokościmię dzy punktami osnowy wysokościowej, nie leżą cymi obok siebie w cią gu
niwelacyjnym. Średnią różnicę wysokości z pomiaru kontrolnego porównuje sięz obliczoną różnicą wyrównywanych wysokości punktów. Dopuszczalna róż-
nica różnic wysokości nie może przekraczać wartości dwukrotnie wię kszych od
podanych w tabeli 2.4. W celu sprawdzenia dokładności opracowania rzeźby
terenu przedstawionej za pomocą warstwie należy przeprowadzić pomiaryk o n t ro l n e w nastę pują cy sposób:
5 5
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
Sprawozdanie techniczne podpisuje kierownik zespołu po-miarowego. C a ł o ś ć materiał ów powstał ych w wyniku prac polo-wych i kameralnych kompletuje się w teczce tekturowej wią zanejzatytuł owanej „Operat techniczny pomiaru sytuacyjno- wysoko-ściowego". N a wewnę trznej stronie okładki tytuł owej wypisuje
się zawartość operatu oraz numery kart poszczególnych doku-mentów.
Operat techniczny zawiera:
- sprawozdanie techniczne,
- szkic osnowy sytuacyjnej,
- opisy topograficzne punktów osnowy sytuacyjnej,- dziennik pomiaru boków,
- dziennik pomiaru ką tów,- obliczenie współ rzę dnych punktów osnowy sytuacyjnej,- szkic zestawienia szkiców polowych pomiaru sytuacyjnego,- szkice polowe pomiaru sytuacyjnego oraz dzienniki polowe (dlametody biegunowej i wcię ć ką towych),
Wszystkie dokumenty powinny być wykonane czytelnie i sta-
r a n n i e na podanych we wzorach formularzach formatu A-4. Poułożeniu dokumentów według podanej kolejności należy jeprzedziurkować i zesznurować, a nastę pnie ponumerować kartyw prawym górnym rogu. N a odwrocie ostatniej karty operatuwpisuje się klauzulę „Operat zawiera ... kart ponumerowanychi zesznurowanych". Arkusz mapy sytuacyjno-wysokościowejd o ł ą c z a się luzem do teczki operatu technicznego.
57
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
1. Jakie warunki techniczne i wymagania bezpieczeństwanależy uwzglę dnić przy projektowaniu sytuacyjnej osnowy po-miarowej?
2. Które warunki geometryczne osi teodolitu wpływają naróżnicę mię dzy wartością ką ta z I i II położenia lunety i jak możnaich wpływ wyeliminować?
3. Podaj zasadę pomiaru długości boków osnowy sytuacyjnejprzy użyciu taśmy ze szpilkami.
4. Jakie dane powinien zawierać szkic polowy pomiarusytuacyjnego?
5. N a czym polega pomiar szczegółów sytuacyjnych metodądomiarów prostoką tnych i jaki sprzę t jest używany do tychpomiarów?
6. Jakimi metodami można mierzyć szczegóły sytuacyjnei jakie są kryteria stosowalności tych metod?
7. Podaj kolejność czynności na stanowisku instrumentu,przy pomiarze rzeźby terenu metodą niwelacji punktów roz-proszonych i zestaw sprzę tu niezbę dny do tych pomiarów.
8. Jakie dokumenty polowe powstają w czasie pomiarurzeźby terenu metodą niwelacji punktów rozproszonych i w jakisposób należy je prowadzić?
9. Podaj kolejność czynności przy pomiarze rzeźby terenumetodą niwelacji siatkowej.
10. Podaj kolejność czynności przy przygotowaniu arkuszamapy i kartowan iu sytuacji. Jaki sprzę t używany jest do tych
prac?11. Jakie są metody kartowania sytuacji i jaki sprzę t używany
jest do tych prac?12. Jakie są metody kartowan ia rzeźby terenu i jaki sprzę t
używany jest do tych prac?13. Jakie zasady obowią zują przy opracowaniu i wykreśleniu
mapy sytuacyjno- wysokościowej?
14. Jakimi sposobami kontroluje się pomiar sytuacyjny i rysu-nek sytuacji na mapie?
58
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
o dokładności odczytu 20", taśmę stalową o długości nominalnej 20m z nakładką milimetrową , dwa wskaźniki, tyczki ze stojakami,
komplet szpilek, termometr, dynamometr i szkicownik.
2. Wstę pna analiza dokładności. Tyczenie ramy geodezyjnej w terenie
poprzedza wstę pa analiza dokładności, której celem jest określenie
takiej dokł adności pomiarów liniowych i ką towych, aby b ł ą d średni
najsłabszego boku ramy geodezyjnej nie przekroczył wartości zadanej
w projekcie. W przypadku ćwiczeń polowych zespół pomiarowy
dysponuje określonym zestawem sprzę tu pomiarowego, który w sposób
bezpośredni wpływa na dokł adność wytyczenia ramy geodezyjnej.
B ł ą d średni najsłabszego boku ramy geodezyjnej, tj. boku CDoblicza się z nastę pują cego wzoru
mC D =
gdzie: m fl - b ł ą d średni pomiarów liniowych,
m - b ł ą d średni pomiarów ką tów.
D la wymienionego wcześniej zestawu sprzę tu pomiarowego można
przyją ć:
ma = TW ~^ "
a = ± 10 mm dla a = 100.000 m,
m = + 14" (przy założeniu pomiaru ką tów w dwóch seriach, b ł ę d ua
odczytu = ± 20" i b ł ę d u celowania =* ± 2,5").
Wstawiają c te wartości błę dów średnich do wzoru (1), otrzymujemy
b ł ą d średni wyznaczenia boku C D ramy geodezyjnej równy + 10,2 mm,
co potwierdza powszechnie przyję tą tezę , że tyczenie ramy geodezyjnej
jest poprawne wtedy, gdy dokł adność wykonania pomiarów liniowych
jest bliska dokł adności wyznaczenia najsłabszego boku ramy geodezyj-
nej.3. Wstę pne wyznaczenie ramy geodezyjnej. Z es pół pomiarowy wy-
znacza w terenie i utrwala palikami drewnianymi punkty B', C, D', narys. 3.1, powstałe w wyniku:punkt B' - odłoż e ni a projektowanej długości a = 100,00 m wzdłuż
kierunku głównego AK, zrealizowanego przez teodolitscentrowany w punkcie A i zorientowany na punkt K,
61
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
5. Obliczeniepoprawek trasowania. Na podstawie wyników pomiaruramy geodezyjnej wstę pnie wyznaczonej oblicza się poprawki dlawstę pnie wyznaczonych punktów ramy, tzw. poprawki trasowania (rys.
3.1).
D la punktu B':dy
fl= a - AB' = 100,000 - 100,010 = - 0,010 m;
dla punktu D':
u Aa ,n n n n
100W30" - 100"n n
„6y
D= b • - = 60,000 • ~ — = 0,012 m;
dxfl
= b - AD' = 60,000 - 60,010 = - 0,010 m;
dla punktu C:
. AP 100" - 99»98C45"
d'yc
= b • - f = 60,000 • — - ^ ^ — = 0,0145 m,
dyc
= d'yc
+ dyB
= 0,0145 - 0,010 = 0,0045 m,
dxc
= b - B'C = 60.000 - 59,987 = 0,013 m.
K o n t r o l abok C D' według pomiaru 100,008
dyB
- 0,012dy
c+ 0,0045
bok CD po wprow. poprawek 100,0005długość projektowana nominalna 100,000różnica 0,0005
\
Q-- 100.000 -
V')a.tn. tyczen ia: .
Rys. 3.2. Szkic poprawek trasowania
66
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
tawie którego zespól pomiarowy wyznacza ostateczne położenie punk-
tów ramy geodezyjnej, tzn. punkty B, C i D (przesuwają c punkty B', C
i D' o wielkości obliczonych poprawek trasowania na sztywnych
kartonikach przymocowanych do palików drewnianych).6. Pomiary kontrolne. Kontrolę poprawności wytyczenia ramy
geodezyjnej przeprowadza się poprzez:
a) pomiar długości boku CD i porównanie wyniku pomiaru
z wartością projektowaną ; b ł ą d średni długości konrolowanego boku
C D wynosi
vn,
cc,< * >
, ' 2 - m a
2f 2 - ? —
\
jak wykazuje praktyka, różnica pomię dzy długością pomierzoną boku
C D i długością projektowaną nie powinna przekraczać wielkości
przykład: ma
= + 10 mm, m = + 14", stą d mCD
— + 14,3 mm,
|C D według pomiaru — a| ^ 78,6 mm;
Wartości nominalne
ką tów poziomych:
byD = 7c = arc tg-
3.
< P D = < P c =
yD= i o o «
Rys. 3.3. Szkic kontrolnego pomiaru ką tówpoziomych
b) pomiar ką tów poziomych w punktach C i D z jednoczesnąobserwacją kierunków przeką tnych (rys. 3.3); pomierzone wartościką tów y i ę powinny być zgodne z wartościami nominalnymi ob-liczonymi w oparciu o długości projektowane a i b (wartości odchyłekdopuszczalnych dla zespołu pomiarowego ustala opiekun zespołu,
uwzglę dniają c warunki pomiaru, wielkość ramy geodezyjnej, składzespołu pomiarowego i tp. ) .
67
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
1. Dlaczego pomiaru wychyleń dokonujemy w dwóch położeniachlunety?
2. Co to jest b ł ą d „miejsca zera"?3. Obliczyć dopuszczalny b ł ą d pomiaru odległości stanowiska od
badanej krawę dzi m D w celu wyznaczenia wysokości kondygnacji H,mają c dane: D, m
H, m
a l= ma
2.
4.2. POMIAR WYCHYLENIA OD PIONU ZEWNĘ TRZNYCH ŚCIAN
BUDYNKU (LUB INNYCH BUDOWLI INŻYNIERSKICH)
4.2.1. Zakres
Pomiarowi podlega fragment ściany budynku lub innego obiektu.Zespół opracowuje temat w cią gu 1 dnia.
4.2.2. Sprzę t
Teodolit, tarcza celownicza, ł a t a niwelacyjna, ruletka, szkicownik.
4.2.3. Etapy realizacji tematu
4.2.3.1. Wybór stanowiska instrumentu, tarczy celowniczejoraz wybór punktów obiektu (ściany) podlegają cych pomiarowi.
4.2.3.2. Pomiar wzajemnego położenia punktów badanychw przyję tym układzie odniesienia Y'Z'.
4.2.3.3. Pomiar wychyleń (X') badanych punktów
metodą niwelacji bocznej (rys. 4.5a).
Płaszczyznę pionową przechodzą cą przez stanowisko instrumentui tarczy celowniczej ustalamy tak, by była ona równoległa do prostejł ą c z ą c e j skrajne, dolne punkty badanego obiektu. Dokonujemy od-
83
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
Ćwiczenie obejmuje wytyczenie jednego ł u k u kołowego oraz pomiarinwentaryzacyjny trasy, a także sporzą dzenie na podstawie wynikówpierworysu mapy sytuacyjnej pasa drogowego oraz profilu podł użnego
i profilów poprzecznych. Przebieg osi trasy zostaje ustalony przez
opiekuna grupy (zespołu pomiarowego) prowadzą cego ćwiczenia tere-nowe, przez wskazanie punktów określają cych począ tek i koniec osi
trasy oraz jednego p u n k t u jej z ał a m a n ia . D ł u go ść trasy zostaje dobranaproporcjonalnie do ilości osób w zespole pomiarowym oraz zagę sz-czenia szczegółów pomiarowych, przecię tnie sto metrów na osobę .
5.1. SPRZĘ T POMIAROWY
taśma miernicza dwudziestometrowa z kompletem szpilek,
ruletka trzydziestometrowa,
dwa wskaźniki,
wę gielnica dwupryzmatyczna z pionem,tyczki miernicze (minimum 3 sztuki),
teodolit ze statywem (klasy teodolitu PZO T- 6),
niwelator techniczny ze statywem i kompletem ł at z podziałemcentymetrowym,
89
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
ł u k u , stanowią cego dopeł nienie do 180° pomierzonego wcześniej ką ta z a ł a m a -n ia trasy. Obliczoną odległość punktów głównych od punktu załamania trasy
należy wpisać na szkicu tyczenia z dokładością do ± 0,01. Odkładanie tych
odległości należy wykonać za pomocą taśmy stalowej w taki sposób, aby b ł ą dśredni odłożenia nie przekraczał wartości + 1 cm. Punkty główne ł u k u należy
utrwalić palikami drewnianymi z gwoździkami.
Szczegółowy opis tyczenia punktów głównych ł u k u kołowego zawarty jestw „Tablicach do tyczenia krzywych" M. Lipińskiego- czę ść I: „Łuki kołowe".
P ro m i e ń ł u k u ustala opiekun grupy. Łukowa czę ść osi trasy powinna zawierać
przynajmniej jeden punkt oddalony od począ tku trasy o równą liczbę hektomet-
rów. Punkt ten należy wtyczyć w łuk okrę gu przy okazji realizacji nastę pnego
e tapu , tj. przy tyczeniu punktów pośrednich. Wyniki obliczeń zwią zanych
z położeniem punktu lub punktów hektometrowych leżą cych na ł u k u należy
również wpisać na szkicu tyczenia z dokładnością do 0,01.
5.2.4. Tyczenie punktów pośrednich luku kołowego
E t a p ten realizujemy stosują c metodę biegunową oraz jedną z metod
tyczenia za pomocą rzę dnych. Wzór 5.1 przedstawia szkic tyczenia z naniesiony-
m i niezbę dnymi wartościami liczbowymi charakterystycznymi dla danej metody
i tak:- dla metody biegunowej są to wartości ką tów obwodowych, wycią gnię te z tablic
dla przyję tego promienia i długości ł u k u ,- dla metody tyczenia równych odcinków na ł u k u za pomocą rzę dnych od
stycznej, są wycią gnię te z tablic wartości odcię tych x i rzę dnych y dla
przyję tego promienia i przyrostu ką ta środkowego odpowiadają cego ustalo-
n e m u przyrostowi długości ł u k u .Wytyczone punkty należy utrwalić palikami drewnianymi z gwoździkami.
5.2.5. Pomiar szczegółów sytuacyjnych
Pomiary sytuacyjne powinny być oparte na punktach podstawowej i szcze-
gółowej osnowy sytuacyjnej (poziomej). W warunkach wykonywanego ćwicze-n ia musimy z wielu wzglę dów zrezygnować z tego wymagania, przyjmują c za
punkty szczegółowej osnowy punkt począ tkowy i końcowy trasy oraz punktpoczą tkowy i końcowy ł u k u kołowego.
91
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com
Końcowym etapem jest skompletowanie operatu pomiarowego,
który stosownie do rodzaju pracy i warunków technicznych musi
zawierać:
1. sprawozdanie techniczne, obejmują ce charakterystykę prac polo-
wych, obliczeniowych i kartograficznych, a w szczególności:- cel ćwiczenia,
- nazwę mierzonego obiektu i jego położenie,
- rodzaj i zakres pracy oraz postulowane wymagania,
- długość trasy,
- rodzaj instrumentów użytych przy pomiarze,
- rodzaj osnowy geodezyjnej lub elementów ją uzupełniają cych,
- metody zastosowane przy zdję ciach polowych,- ogólną charakterystykę warunków pracy,
- datę rozpoczę cia i zakończenia poszczególnych etapów pracy,
- uwagi końcowe odnośnie uzyskanych dokł adności, sposobu przep-
rowadzenia pomiarów kontrolnych i ich rezultatów,
2. szkic szczegółowej osnowy poziomej (wzór 5.5),
3. opisy topograficzne punktów osnowy,
4. dziennik pomiaru ką ta załamania trasy,
5. obliczenia zwią zane z wyznaczaniem punktów głównych ł u k ui punktów hektometrycznych,
6. szkic tyczenia ł u k u kołowego,
7. szkice polowe ze zdję cia sytuacyjnego,
8. dzienniki niwelacji trasy,
9. protokoły koatroli technicznej i szkice pomiarów kontrolnych,
10. pierworysy mapy i profili.
5.3. KONTROLA - ZAKRES I METODY
Wszystkie pomiary, w tym również pom iary tras, m uszą podlegać sys-tematycznym kontro lom, któ re sprowadzają się do wykonywania dod atkowychpom iarów. Z asadniczy sens m a kon trola wewnę trzna prowadzon a na każdymetapie pracy. K on tro la taka zabezpiecza przed negatywnym rezultatem kon troli
końcowej i przyczynia się tym samym d o zakoń czenia pracy w przewidzianymterminie.
97
5/10/2018 Cwiczenia Terenowe z Geodezji - slidepdf.com