Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja Fizjologia czlowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski [email protected]Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zaklad: Biomedycznych Podstaw Zdrowia
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja
Katedra: Promocji ZdrowiaZakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia
Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja
Temat ćwiczeń 2
Układ nerwowy
Czynność układu nerwowego
Zasadniczą funkcją neuronu jest przekazywanie informacji zakodowanej w postaci impulsu nerwowego.
Impuls nerwowy = fala depolaryzacji
Potencjał spoczynkowy błony komórkowej.
Pomiędzy wnętrzem komórki a płynem zewnątrzkomórkowym występuje stała w spoczynku róŜnica potencjału elektrycznego – potencjałspoczynkowy.
Ujemny potencjał spoczynkowy wewnątrz neuronu wynosi od -60 do -80 mV
W. Z. Traczyk [2005] Fizjologia Człowieka w Zarysie.PZWL
Pompa sodowo-potasowa
Utrzymanie wewnątrz komórek duŜego stęŜenia K+ i małego stęŜenia Na+ wymaga aktywnego transportu tych kationów przez błonę komórkową przeciwko gradientowi stęŜeń.
Przy udziale ATP-azy na zewnątrz błony transportowane są 3 jony Na+. Do wnętrza komórki ten sam enzym transportuje 2 kationy K+. Energia do aktywnego transportu jonów pochodzi z rozpadu ATP.
W. Z. Traczyk [2005] Fizjologia Człowieka w Zarysie.PZWL
Do wnętrza komórki:
2 K+
Cl-
Na zewnątrz błony komórkowej:
3 Na+
Pompa sodowo-potasowa
Bodziec
Jakakolwiek zmiana zachodząca w środowisku zewnętrznym lub wewnętrznym organizmu i wywołująca reakcję w postaci zmian w obrębie błony komórkowej lub zmian metabolizmu wewnątrzkomórkowego.
WyróŜnia się bodźce: podprogowe, progowe, ponadprogowe.
W. Z. Traczyk [2005] Fizjologia Człowieka w Zarysie.PZWL
Potencjał czynnościowy
Bodziec działający na błonę komórki nerwowej zmienia jej właściwości, co z kolei wywołuje tzw. Potencjałczynnościowy. Do wnętrza neuronu napływają zgodnie z gradientem stęŜeń jony Na+ co powoduje wyrównanie ładunków elektrycznych pomiędzy wnętrzem a otoczeniem. Zjawisko to określa się jak depolaryzacjębłony komórkowej.
W. Z. Traczyk [2005] Fizjologia Człowieka w Zarysie.PZWL
Prawo „wszystko albo nic”
JeŜeli bodziec jest progowy lub większy to reakcja będzie maksymalna, a kaŜdy bodziec o sile mniejszej niŜ progowa nie wywoła reakcji.
Fizjologia Człowieka. Zagadnienia wybrane, Anna Szczęsna-Kaczmarek, Andrzej Suchanowski, Zbigniew Jastrzębski, Ewa Ziemann, Radosław Laskowski, Tomasz Grzywacz, 2005
Synapsa
Miejsce zetknięcia się zakończenia aksonu jednej komórki nerwowej z drugą komórką nerwową lub efektorem nosi nazwę synapsy. Połączenie dwóch komórek nerwowych to synapsa nerwowo-nerwowa, a połączenie komórki nerwowej z komórką mięśniową to synapsa nerwowo-mięśniowa.
Fizjologia CzFizjologia Człłowieka w Zarysie , owieka w Zarysie , W. Z. Traczyk, 2005W. Z. Traczyk, 2005
SYNAPSA NERWOWO -MI ĘŚNIOWA
Neurotransmitery
BŁONA PRESYNAPTYCZNA
SZCZELINA SYNAPTYCZNA
BŁONA POSTSYNAPTYCZNA
Neurotransmiter
Neurotransmiter to związek chemiczny, którego cząsteczki przenoszą sygnały pomiędzy neuronami (komórkami nerwowymi) poprzez synapsy, a takŜe z komórek nerwowych do mięśniowych lub gruczołowych.
P. Krutki, J. Celichowski [2001] Budowa i Czynności Układu Nerwowego[W;] J. Górski . Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego. PZWL, str.28-30
Neuroprzekaźniki
Najbardziej rozpowszechnionymi neuroprzekaźnikami są:
Acetylocholina - obecna np. w neuronach ruchowych oraz w neuronach układu autonomicznego przywspółczulnego i przedzwojowej części układu współczulnego,
Noradrenalina - w neuronach niektórych jąder pnia mózgu oraz pozazwojowej części układu współczulnego,
P. Krutki, J. Celichowski [2001] Budowa i Czynności Układu Nerwowego[W;] J. Górski . Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego. PZWL, str.28-29
Neuroprzekaźniki
kwas glutaminowy -uniwersalny przekaźnik , znaleziony w największej liczbie neuronów róŜnych ośrodków całego układu nerwowego,
kwas y-aminomaslowy (GABA) -występujący między innymi w komórkach Purkinjego kory móŜdŜku
glicyna –charakterystyczna dla interneuronów hamujących w rdzeniu kręgowym.
P. Krutki, J. Celichowski [2001] Budowa i Czynności Układu Nerwowego[W;] J. Górski . Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego. PZWL, str.28-30
Neuroprzekaźniki
Dopamina - występuje w neuronach istoty czarnej śródmózgowia,
Serotonina -występuje w niektórych neuronach pnia mózgu, których aktywność wiąŜe sięm.in.z procesami snu i czuwania oraz zaburzeniami nastroju (depresją).
P. Krutki, J. Celichowski [2001] Budowa i Czynności Układu Nerwowego[W;] J. Górski .Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego. PZWL, str.28-29
Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja
Fizjologia CzFizjologia Człłowieka w Zarysie , owieka w Zarysie , W. Z. Traczyk ,2005W. Z. Traczyk ,2005
Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Kozłowski S., Nazar K., Warszawa 1999
Physiology of sport and exercise,Wilmore J.H., Costill D. L., Human Kinetics 2004
Fizjologia Człowieka. Zagadnienia wybrane, Anna Szczęsna-Kaczmarek, Andrzej Suchanowski, Zbigniew Jastrzębski, Ewa Ziemann, Radosław Laskowski, Tomasz Grzywacz, 2005