Chrząszcz - Listopad 2009 (nr 44)

8/7/2019 Chrzszcz - Listopad 2009 (nr 44)

1/12

ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

NR 11 (4) LISTOPAD 2009

SZCZEBRZESZYN

DZIE NIEPODLEGOCI 2009


2/12

CHRZSZCZ NR 11 (4)

2

Kopoty z wolnociDzie 11 listopada w 1989r. powrci do kalendarzawit pastwowych jako wito Niepodlegoci, cho

przez cay okres PRL wadze staray si, by o nimzapomniano. Dzie ten jest symbolem odrodzenia odzyskanie niepodlegoci w r. 1918 nie byowydarzeniem jednodniowym : Polska wywalczya

wolno w wyniku dugotrwaych dziaa zbrojnych, atake dziki uporczywym zabiegom dyplomatycznym.Zawdziczamy j wielu ludziom; Jzef Pisudski,Roman Dmowski, Wincenty Witos, Ignacy Paderewski

to najczciej wymieniani bohaterowie, choszczegln legend obrs ten pierwszy. Bez wzglduna to, komu i w jakim stopniu zawdziczamyniepodlego, jest to fakt, ktry musimy pamita iczci.

Na og nie wiemy, e w dwudziestoleciumidzywojennym nie od razu uznano ten dzie zawito narodowe. Wybr daty 11 listopadazawdziczamy obozowi J. Pisudskiego wskazywaaona na decydujc rol Marszaka w procesiewyzwolenia. Dopiero pod koniec midzywojnia, potrwajcych lata sporach, uchwalono dzie 11 listopadawitem Niepodlegoci. Brak zgody odnonie datywita spowodowany by podziaem Polakw wgrnych orientacji politycznych, odmiennymiinterpretacjami wydarze 1918r. , wreszcie odmiennymczasem wyzwalania polskich ziem znajdujcych si pod

wadz trzech zaborcw.Mimo sporw i walki politycznejdwudziestolecie midzywojenne moe si pochwaliwieloma osigniciami, np. reforma monetarna, rozwjgospodarki, budowa przemysu, wychowaniespoeczestwa, szczeglnie modego pokolenia, w duchu

patriotyzmu. Efekty tej edukacji widoczne byy podczaskampanii wrzeniowej, na rnych frontach II wojnywiatowej, w powstaniu warszawskim.

Rocznica wydarze sprzed 91 lat przywodzi namyl kolejne wyzwolenie to sprzed 20 lat, kiedy po

czerwcowych wyborach do parlamentu p. JoannaSzczepkowska w bardzo spontanicznym wystpieniutelewizyjnym ogosia caej Polsce, e w czerwcu 1989r. zakoczy si komunizm. To skojarzenie dwuwydarze wynika te z faktu, e w dn. 9 listopada

przypada rocznica zburzenia muru berliskiego, o czymczsto przypominaj media, podkrelajc : zaczo siw Polsce. Pojawia si nawet myl o spenieniumesjanistycznych hase A. Mickiewicza, jakoby nard

polski przynosi wolno innym narodom. To jumegalomania

Tymczasem rzeczywisto jest mniejoptymistyczna. Na polskiej scenie obserwujemyskconych politykw, ktrych celem nie jest

powszechnie deklarowane dobro kraju, lecz dzawadzy i wyniszczenia przeciwnikw. Interesy

partyjne w widoczny sposb przedkadane s ponaddobro oglne, przeraa obuda wypowiedzi.Podobnie byo w 1918r. , lecz wwczas znaleli sieksperci wielu specjalnoci, wyksztaceni w rnychkrajach Europy i oni stanowili prawdziw elit IIRP, kierujc odbudow i przebudow pastwa. Czyokres komunizmu sprawi, e dzisiaj nie mamytakiej elity? Ale nie mamy wielu ludzi mdrych,wybitnych.Wydaje si, paradoksalnie, e po r. 1918 to brakdemokracji umoliwi podjcie dziaa, ktrezaowocoway wieloma osigniciami w ciguzaledwie 20 lat.Odlega ju przeszo (w. XVII, XVIII) orazwspczesno sugeruj, e Polacy cieszcy si

pen wolnoci nie potrafi wsppracowa dla

wsplnego dobra, demokracja jest przeszkod.Czy tylko katastrofa, klska mog zmobilizowa nas Polakw do zgodnego wsplnego dziaania,wyzwoli nasze najlepsze siy? Niestety, obserwacjahistorii Polski zdaje si na to wskazywa

J.D.

Poeta legionowy Jzef Mczka - Zmartwychwstanie

Pioruny biy na dziejw zegarzegodzin Twoj o Polsko szczliwa -

pioruny kuy w Twych kajdan ogniwa,e si rozpky w pomiennym ich arzeTak nam Ciebie wryli pieniarze,ktrych duch ogniem w wyyny porywa,e przyjdziesz ze krwi zrodzona

- krwi ywa -w szczku ora i w armat rozgwarze!Tak nam bya w ojcw obietnicykleconej w dugie zimowe wieczoryz ciemnych objawie dziada Wernyhoryi w snach mczeskich katornej ciemnicyi w snach polegych w smolnym kurhanie -w snach, ktrym jedno imi :zmartwychwstanie!


3/12

CHRZSZCZ NR 11 (4)

3

Regina Smoter GrzeszkiewiczMay sownik historii Szczebrzeszyna cig dalszy

Zienkowski Jan(1798 1832), dr medycyny, agronom.Wyksztacenie zdoby dziki pomocy finansowejStanisawa hr. Zamoyskiego studiowa za granica

medycyn, agronomi i technologi rolnictwa. Wroku 1822 doktoryzowa si w Krakowie, pniej

przej obowizki nauczyciela przyrody wSzczebrzeszynie, a od roku 1828 peni obowizkirektora w Szkole Wojewdzkiej. Znany by zeswej ofiarnoci i chci niesienia pomocy

potrzebujcym. Jak wspomina jego ucze Wincenty Dawid, pacjentami dr Zienkowskiego

byli mieszkacy okolicznych wsi. W Popisach ... zroku 1826 roku odnotowano, e Jan Zienkowski "chtnie nis pomoc uczniom w przypadkach ichsaboci..."

W roku 1828 zaoy na terenie szkolnymogrd botaniczny; jest rwnie autorem prac: "Deorigine monstrorum in genere de hermophroditis inspecie" (Krakw 1823), "O wenie i owcach dlauytku gospodarzy wiejskich i fabrykantw"(Warszawa 1825).

Zjazdy Absolwentw Szk SzczebrzeszyskichOdbywaj si od roku 1883 wtedy po

pidziesiciu latach spotkali si nauczyciele iuczniowie Szkoy Wojewdzkiej w liczbiesiedemdziesiciu. Zjazd swoj obecnocizaszczycili: ona prof. Kiewlicza, profesorowie Zabawski, Stanisaw Przystaski. Spotkanierozpoczto msz w. celebrowan przez ks.Wincentego Skrobaskiego. Absolwencizorganizowali zbirk pienidzy na rzecz

profesorw Nielepca i Olendzkiego "zoonychwiekiem i niemoc...".

Zjazdy "Podkowiakw"Odbywaj si corocznie w Toplczyk/Szczebrzeszyna, gdzie w miejscowym kociele

pod wezwaniem w. Izydora celebrowana jestmsza w intencji "Podkowy" i polegych towarzyszy

broni.O uczestnikach zjazdw bya czniczka w

oddziale "Podkowy" Katarzyna Ksiek mwi: " jak przyjedaj na 30 maja, to sobie wynajmujdomki w Zwierzycu, po tygodniu, do dwchtygodni wakacje takie sobie robi. To s emeryci....

Najstarszy z nich (stan na 2003 rok) brat MarianaKsika Stanisaw , ps. "Wyrwa" ma 93 lata,najmodszy moe nie mie mniej jak 80 lat.."

Zwolakiewicz Henryk(29.03.1903 23.07.1984), absolwent Seminarium

Nauczycielskiego Mskiego w Szczebrzeszynie. Uzyskaspecjalizacj z zakresu nauczania przedmiotwartystycznych, w roku 1932 ukoczy Pastwowy InstytutRobt Rcznych; uczy rysunku, oraz prac rcznych. Od1936 roku pracowa w Kuratorium Okrgu Szkolnego

Lubelskiego jako instruktor zaj praktycznych. Byznanym bibliofilem; zachowa si jego list adresowany dodr Zygmunta Klukowskiego w sprawie wymiany cennychdrukw bibliofilskich.

"aczek Szczebrzeszaczek"Zesp kukiekowy, powsta w 1952 roku z inicjatywyIreny Kilarskiej. Rekwizyty dla jego potrzeb wykonywali:

Irena Kilarska, Bronisaw Pietruszyski i Stefan Kilarski.W repertuarze zespou znajdoway si sztuki pisane przezwymienione powyej osoby, oraz teksty pisarzy polskich,

jak Jana Brzechwy "Pietruszka na wagarach". W rokuszkolnym 1954/1955 teatrzyk da dziesi przedstawie, wtym cztery na wyjedzie: w Klemensowie, Michalowie,Zamociu, Zwierzycu. 29 lipca 1954 roku w ramachFestiwalu Teatrzykw Kukiekowych "aczekSzczebrzeszaczek "mia swj wystp w Lublinie. Jegodziaalno kontynuuje obecnie teatrzyk funkcjonujcy

pod t sam nazw przy Miejskim Domu Kultury.

ochowski Jzef Nauczyciel szk szczebrzeszyskich, zesany na Sybir zadziaalno konspiracyjn. W 1848 roku w Tobolskuspotka si ze swoim wychowankiem SzymonemTokarzewskim, ktry w pamitnikach (Siedem lat katorgi.Pamitnik Szymona Tokarzewskiego 1846 1857.Warszawa 1918 s. 74) napisa "by to mj profesorze szczebrzeskiej szkoy, jeden z tych, ktrych kochaem iszanowaem.". 11 sierpnia 1848 roku prof. ochowski wrazz Tokarzewskim wyruszyli w dalsz podr, po miesicu

przybyli do miasta Tara w tobolskiej guberni; 12 listopada1849 roku - do Omska , tutaj spdzili 2.555 dni.

O profesorze Jzefie ochowskim pisa takeFiodor Dostojewski we "Wspomnieniach z domuumarych" "kiedy zesacy przybyli do U - gorskanieogoleni , przyjmujcy ich major rykn: "Jak oniwygldaj! - to zbje". Wwczas prof. ochowski zwaciw sobie powag odpowiedzia: "nie jestemywczdzy tylko przestpcy polityczni...". Za tak odzywkwymierzono mu 100 razw za "pyskowanie

przeoonemu".

Cdn.


4/12

CHRZSZCZ NR 11 (4)

4

Dr Zygmunt KlukowskiDn. 23 listopada 1959 roku przestao bi sercenajwikszego kronikarza Zamojszczyzny, a wszczeglnoci naszego miasta . 50 lat temu grono

przyjaci doktora oddao mu ostatni posug izoyo jego doczesne szcztki w grobie na

miejscowym cmentarzu. Odszed czowiek wielcezasuony dla Szczebrzeszyna i jego mieszkacw.Tak wspomina pierwsze spotkanie z naszym

miastem: [] 20 padziernika 1919 roku wieczorem przyjechaem do Szczebrzeszyna. Nie przypuszczaemwwczas, e tyle lat wypadnie mi w nim przey.

Szpital pod wezwaniem w. Katarzyny istnia tuod 1812 roku[] Mieci si w starym zapuszczonymbudynku po klasztorze franciszkanek.[] w chwilimojego przybycia mia si ku kocowi powaniejszyremont szpitala, lecz pomimo tego braki wszdzie byy

jeszcze ogromne. Chorych zastaem okoo pidziesiciu. Sta opiek nad nimi sprawowaajedna pielgniarka, siostra Zofia Klimczuk, majca do pomocy tylko troch wicej od innych wyszkolonposugaczk.[]

[] W krtkim czasie poznaem miejscowetowarzystwo i panujce stosunki. Pierwsz osoba jakto zwykle bywa w maych miasteczkach by

proboszcz ks. kanonik Andrzej Wadowski.[] Drugiemiejsce zajmowa rejent Aleksander Krzywdziski,bardzo popularny, poniewa ju przeszo trzydzieci

lat mieszka w Szczebrzeszynie.Wszystkie wolne chwile powicaem w

dalszym cigu studiom humanistycznym. Towarzyskoudzielaem si bardzo mao, zwaszcza e w tym czasienie miaem jeszcze adnego pojcia o brydu, przez coogromnie traciem w oczach miejscowej elity.[] Tak

pisa w swojej kroniceZamojszczyzna 1918 -1943, W-wa 2007.

Spdzi w naszym miecie 40 lat , leczcmieszkacw miasta i okolicy, piszc swoj kronik,gromadzc ksigozbir, piszc artykuy do rnychczasopism i wydawnictw, pracujc z zapaemspoecznie, szczeglnie przy organizacji szkolnictwa.

Dziaalno dr Zygmunta Klukowskiegopowodowaa przeladowania przez niemieckie wadzeokupacyjne, a po zakoczeniu wojny - przez UrzdBezpieczestwa. W roku 1956 zosta zrehabilitowany.Rok pniej otrzyma za caoksztat swej dziaalnocinagrod wojewdzk. W 1958 roku odznaczono goKrzyem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 28czerwca 1959 roku otrzyma bardzo wan dla niego

nagrod Mistrz Zakonu Bibliofilskiego prof.Kazimierz Witkiewicz wrczy mu najwyszeodznaczenie bibliofilskie: Biaego Kruka ze WstgBiaej Myszy.

W lipcu 1959 roku odebra kolejn nagrod: tygodnik,,Polityka uzna jego Dziennik z lat okupacji

Zamojszczyzny (1839 1944) za najlepszy wczesnyzapis w dziedzinie najnowszej historii Polski.

Szczebrzeszyn uczci dr ZygmuntaKlukowskiego, nadajc w 1996 roku jego imiZespoowi Szk Nr 2; przed szko stoi popiersiedoktora. Jego nazwiskiem nazwano take ulic(dawniej Klasztorna), przy ktrej stoj budynkiszpitalne. Ostatnie lata spdzi Zygmunt Klukowskiw budynku znajdujcym si naprzeciwko szpitala,nalecym do pastwa Guzowskich. StaraniemStowarzyszenia Przyjaci Szczebrzeszyna na tymwanie budynku w 50 rocznic mierci doktorazostanie odsonita tablica pamitkowa.

R.

Ksidz Jan Drabiklady ycia wzorowego kapanaKs. Jan Drabik urodzi si 4 padziernika 1900 rokuw Szczebrzeszynie

Ks. Drabik z prawej

Po ukoczeniu szkoy powszechnej i redniej wstpido wojska celem odbycia suby. Ju w szkoleredniej rodzi si myl wstpienia do seminariumduchownego, by w kapastwie suy Bogu.

Myl ta dojrzaa w peni w wojsku. Wniosekmodego podoficera o zwolnienie wadze wojskowezaatwiaj pozytywnie. Wystpi z szeregwwojskowych, a wstpi w szeregi sug Boych doSeminarium Duchownego w ucku, po ukoczeniuktrego otrzyma w roku 1928 wicenia kapaskie.Pierwsz jego placwk bya parafia w Zdobunowie,gdzie pracowa jako prefekt do 1939 roku. KsidzDrabik znalaz si w swoim ywiole otoczonymodzie darzc go mioci i przywizaniem Zniej to niezomny szerzyciel pieni zakadaStowarzyszenie piewacze - ,,Lutni celem

pielgnowania piewu religijnego i narodowego.Swoim talentem muzycznym suy Bogu i

Ojczynie przez szerzenie pieni ju odnajmodszych lat: w szkole redniej- dyrygent chrugimnazjalnego. Pniej prowadzi chr wojskowy, a


5/12

CHRZSZCZ NR 11 (4)

5

w seminarium dyrygowa chrem kleryckim.,,Lutnia przetrwaa pod jego dyrekcj 10,

cieszc si uznaniem caej ziemi woyskiej. Nagrodza poniesione trudy dla niej bya wdziczno i

przywizanie do osoby ksidza Jana Drabika. Losywojenne przenosz ksidza do rodzinnegoSzczebrzeszyna, std przenis si do Ucha,Dzierzkowic, Urzdowa a pniej do Zakrzwka.

Zakrzwka ju nigdy nie opuci. Tu do kocaswojego ycia by ksidzem bardzo aktywnym icenionym. Obok wykonywania podstawowychczynnoci kapaskich opiekowa si biednymi,urzdza przedstawienia i akademie, prowadzi dwachry: kocielny i szkolny

() Wiele przyjani nawiza nasz Prefekt zcaymi rodzinami w okresie wizyty duszpasterskiej.Moja mama na t okazj pieka gryczany pierg, bo

wiedziaa, e ksidz lubi ten rodzaj ciasta. Mieli wic przy czym rozmawia o moim zachowaniu i postpach w nauce. Ksidz uczy mnie religii wszkole podstawowej i w liceum. Ze szkoy

podstawowej utkwia mi w pamici uroczystosakramentu bierzmowania, do ktrego przygotowywanas ks. J. Drabik, a udzieli wczesny biskup lubelskiks. Stanisaw Wyszyski. Nasz Prefekt podkrela, e

bierzmowanie jest dopenieniem chrztu w. przezotrzymanie szczeglnej mocy Ducha w

() Pamitam, jak mj chory ojciec prosi

mnie, bym go zawiz furmank do spowiedzi, do ks.Drabika. Koci by zamknity, wic udalimy si naplebani. Po odbytej spowiedzi ksidz namaci ojcaolejem w. I powiedzia do mnie: ,,Sakrament tenumocni twojego chorego ojca, ale lekarz moe go

podleczy. Jed teraz do doktora Kotuna. Nie powiedziaem ksidzu, e ojciec lea p roku wszpitalu w Lublinie, tylko podzikowaem i

pojechaem jeszcze do lekarza. Byo to pod koniecsierpnia. Pisz o tym dlatego, e w marcu rokunastpnego (1957) ojciec zmar, a ksidz, ktry

podczas naszego spotkania wyglda zdrowo, zmarjesieni tego samego roku w szpitalu w Lublinie.

Pogrzeb ks. Jana Drabika odby si 23padziernika 1958 roku. Liczni kapani i wierni oddaliostatni posug pracowitemu kapanowi iwychowawcy modziey, dzikujc Mu za trudy iotrzymane dobro. Spoczywa na cmentarzu wZakrzwku w jednej mogile z ks. KanonikiemWojciechem Bojarczukiem, ktry zmar w 1961roku.Stanisaw Kasperski

Od redakcji: s to fragmenty artykuuzamieszczonego w Wieciach Zakrzowieckich25/31/2009.

Redakcja ,,ChrzszczaW Szczebrzeszynie

Pochodz ze Szperwki. Z wielkimzainteresowaniem podchodz do tego, co pisze si o

mojej wsi i o Szczebrzeszynie, ktre zawsze traktuj jako moje miasto. Ostatnio zupenie przypadkowowpad w moje rce ,,Chrzszcz nr 7(4). Przeczytaemgo z duym sentymentem i zainteresowaniem. Bdwdziczny za Wasze pisemko jeli tylko istniejetaka moliwo( za pobraniem poszczeglnych numerw bddokonam opaty za cay rok).

Zachcam wszake do wikszej starannoci przy jego wydawaniu. Zdaj sobie spraw z wielutrudnoci ( zazwyczaj brak rodkw i ograniczonych

moliwoci technicznych). Zawsze mona wszakeco poprawi. Przyczyni si to do lepszego wizerunku

pisma i zwikszy zainteresowanie.Zachcam gorco do kontynuowania podjtej

dziaalnoci. Z czasem stanie si to samym w sobiehistori. Z ca pewnoci przysuy si lokalnejspoecznoci. ycz dalszych sukcesw.

Z wyrazami szacunku

Prof. dr hab. Jerzy Doroszewski

Rejonowa Gimnazjada

21 padziernika 2009 r. w naszej szkoleodbya si Rejonowa Gimnazjada w tenisiestoowym. W zawodach startowao 49 uczniw z 48gimnazjw, w tym 3 osoby z naszej szkoy. Najlepiejwypad Pawe Rozwadowski, ktry ocierajc pot zczoa wywalczy w turnieju 1. miejsce. wietnie

wypada te Patrycja Banach, ktrej udao si zaj 5.miejsce. Tym samym oboje wywalczyli rwnieawans do Wojewdzkiego Finau Gimnazjady.

Zawodnicy chwal zawody w naszym miecie,gdy s dobrze zorganizowane. Poza tym do walkiuczestnikw zagrzewaj uczniowie oraz nauczycielew-f z naszej szkoy. Czekamy na kolejne sukcesynaszych tenisistw.

Magda


6/12

6

CHRZSZCZ NR 11 (4)

Dzieje gminy Szczebrzeszynpraca zbiorowa pod redakcj Reginy Smoter

Grzeszkiewicz i Bogusawa Garbacika

Stosunki wyznaniowe - cig dalszy

Szczebrzeszyska cerkiew penia funkcje parafialnej; Szczebrzeszyn jako dekanat diecezjiprawosawnej chemskiej dzieli si na 13 parafii:Bigoraj, Branew, Kosobudy, Lipsko, Otrocz zcerkwi filialn w Tarnowie, Potoczek z fili wSzewni, Siedliska z fili w Bortatyczach, Sl z filiw Majdanie Ksipolskim, Suchowola z fili wKrasnobrodzie, Szczebrzeszyn, Tereszpol,Toplcza i Zojec. W 1912 roku w obrbie diecezjiznajdowao si 282 parafii prawosawnych; rednia

liczba wiernych w obrbie parafii wynosia 1029osb. Prawosawna cerkiew w Szczebrzeszyniezlokalizowana w obecnym kociele pw. w.Katarzyny funkcjonowaa do roku 1917, wtedy pozakoczeniu dziaa pierwszej wojny wiatowejrekoncyliowano koci. Jak ukaday sistosunki pomidzy katolick i prawosawnludnoci Szczebrzeszyna w okresiemidzywojennym i podczas okupacji wspominaMaria z Lepionkw Niezgodowa: ...podczas

wita Jordan udawali si nad Wieprz... w okolice

dzisiejszej ulicy Zwierzynieckiej, by uroczycieobchodzi te uroczysto, w szkole prawosawni

specjalnie si od nas nie rnili, nie wiedziaamktrzy to s.... Sprzed wojny pamitam dwierodziny Ukraicw, dopiero w czasie wojny ich sinamnoyo. Z chwil zajcia miasta przez Niemcw

poczuli si pewnie, a nasza ssiadka Bezuchowanawet mwia: "oj Polaczki, ju niedugo

pjdziecie na flaczki...".Poza Szczebrzeszynem na terenie gminy

prawosawni znajdowali si w Bodaczowie w

1921 roku odnotowano we wsi obecno dwchUkraicw, w Brodach byy trzy osoby, wKawczynie pi, Wielczy siedem, w KoloniiWielczy trzydzieci trzy. Dane te wskazujraczej na niewielk liczb prawosawnych wokresie midzywojennym na terenie gminySzczebrzeszyn.W Szczebrzeszynie byli take kalwini - w okresie

przynalenoci miasta do Grkw istnia zbrkalwiski, na potrzeby ktrego zaadoptowanomiejscowy koci parafialny, przy zborzefunkcjonowaa szkoa. Rozwj tej placwki

przymia szkoa kalwiska zaoona przezStanisawa Grk w pobliskim Turobinie.

W pobliskich Brodach w pocztkach XIX wiekuzamieszkali kolonici niemieccy, moemydomniemywa, i byli to protestanci. W tym momencienaley sobie postawi pytanie: gdzie znajdowa si ichDom Modlitwy? Pki co, nic na ten temat nie wiadomo,

by moe ich ycie duchowe rozwijao si w obrbiewasnych rodzin jest to ciekawy temat do zbadania,stanowicy biaa plam w dotychczasowej historii wsiBrody.

Z pocztku XVI wieku datuje si wSzczebrzeszynie obecno ludnoci ydowskiej, zczasem ydzi zamieszkali rwnie w obrbiemiejscowoci przynalecych administracyjnie dogminy Szczebrzeszyn w okresie midzywojennym iwczeniej obecno ydw odnotowano wBodaczowie,

Niedzieliskach.Do dzi znajduje si w Szczebrzeszynie

odremontowana po wojennych zniszczeniach kosztemmiejscowego spoeczestwa synagoga - obiektzbudowany zosta w XVI w. Podczas wojen zChmielnickim w latach 1648 -1649 uleg znacznemuzniszczeniu. Now synagog zbudowano po roku 1659w stylu renesansowym, z piknym fryzem arkadowym,nakryta zostaa amanym dachem polskim. PogromChmielnickiego w Szczebrzeszynie opisa mieszkajcytu Meir ben Samuel (ktry ratowa si ucieczk zzagroonego miasta) w pracy Cok Haitim (UciskCzasw) wydanej w Krakowie 1650 roku

Budynek synagogi wzniesiono w stylu pnorenesansowym. Cao jest przykrytazrekonstruowanym wysokim dachem amanym, tzw.dachem polskim. Od strony poudniowej i pnocnej do

budynku przylegaj parterowe babice. Natomiast postronie zachodniej znajduje si przedsionek, zumieszczonym na pitrze dodatkowym babicem.Wejcie z przedsionka do gwnej sali modlitewnej

prowadzi przez prosty, kamienny portalpnorenesansowy. Sala modlitewna posiada sklepienieklasztorne z lunetami. Zachowaa si kamienna

pnorenesansowa oprawa Aron ha - Kadesz. Nad nimznajduje si wykuty napis w jzyku hebrajskim:"Stawiam Pana przed sob zawsze". ciany byy

pierwotnie bogato zdobione. Zachowa si szerokiozdobny pas z pilastrowymi wnkami arkadowymi,zwieczony profilowanym gzymsem. Na zachodniejcianie zachoway si symbole lewitw (dzban i misa).Podobny symbol widnieje na cianie pnocnej.

Natomiast cian poudniow zdobi wizerunek menoryi owoc granatu. Napisy hebrajskie nie s ju czytelne.

Cdn.


7/12

CHRZSZCZ NR 11 (4)

7

Obiecali, e bd pamita i pamitaj!

Jednym z wielu zada stawianych nauczycielom jestwskazywanie uczniom waciwych autorytetw iideaw. W czasach, gdy narzekamy na ich brak, mato szczeglne znaczenie.

Dzie Papieski to znakomita okazja do przypomnienia uczniom sylwetki naszego WielkiegoRodaka Jana Pawa II. Dlatego jest on obchodzony wSzkole Podstawowej nr 1 im. H. Sienkiewicza wSzczebrzeszynie bardzo uroczycie. Stanowi rwnieokazj do oddania szacunku i wyraenia uczu dlanajwikszego autorytetu moralnegoi intelektualnego naszych czasw. Jegocharyzmatyczna postawa budzi wci uznaniei podziw nie tylko katolikw.

11 padziernika uczniowie naszej szkoyzaprezentowali program artystycznyw kociele p.w. w. Mikoaja.

W uroczystociach szkolnych uczestniczyli nasigocie: kapani- ks. Dziekan Jerzy Kotun, ks.Proboszcz Andrzej Pikula, wadze miasta burmistrzJerzy Banaszkiewicz, przewodniczcy Rady MiejskiejMariusz Drodyk..

Uczniowie pod kierunkiem MagorzatyMuszalskiej i Boeny Korkosz, przygotowali czartystyczn W drodze do witoci, na ktr zoyy

si wiersze napisane przez Papiea, wiersze o JaniePawle II i Jego pontyfikacie, oraz pieni, ktre lubi itak chtnie piewa z modzie. Wszystko toodbywao si na tle prezentacji multimedialnej.

Po czci artystycznej zabra gos JerzyBanaszkiewicz, ktry podzikowa uczniom inauczycielom za przygotowanie uroczystoci.Podkreli, e pontyfikat Jana Pawa II wywarogromny wpyw na ycie milionw ludzi, take tychnajmodszych, dlatego warto i naley o tym pamita.

Nastpnie zaprezentowa wiersz Pochodnia

napisany specjalnie na t okazj. Na zakoczenie ks. Dziekan poprowadzimodlitw w intencji rychej beatyfikacji Jana Pawa II.

Pochodnia

Bye wrd nas przez tyle latnie szczdzc zdrowia, si i mioci,bo chciae by lepszym sta si nasz wiat,

bez krzywd, ez, paczu i nikczemnoci.

Sowem wybie wyom w betonie,co murem rozcina narodu ciaoi ucisne Kaina donie,ktrymi zo zabi Ci chciao.

Zdrowie stracie Pan ycie zachowai cho Ci dowiadczy niemoc staroci,

wci zaczynae mosty budowaprzez morza strachu, gniewu, wrogoci.

Gdy oczy zamkne nie zadra wiata ycie nasze jak dawniej si toczy,i peno w nim wojen, krwi oraz zdrada zo przez wiat butnie wci kroczy.

Wci cze oddajemy cielcom ze zota,

co kusz nas zud blasku zimnego,i otwieraj usunie wrotaskd nie ma ju dla nas wyjcia adnego.

Ucichy dzwonw aobne biciai czas Twj przemin szybko, jak modo,lecz popi ze stosu Twojego yciauynia gleby dusz naszych jaowo.

I nasz czas przeminie. Kiedy? Nie wiemy,lecz wyjdmy do innych z sercem nadoniach,bo szlak wrd przepaci, ktrym idziemy,owietla Twych myli Boa pochodnia.

Padziernik 2009 r.Jerzy Banaszkiewicz


8/12

CHRZSZCZ NR 11 (4)

8

Szczebrzeszyn w powstaniu listopadowym.

Polityka przeladowa stosowana przez zaborcwwobec Polakw; szerzca si w KrlestwieKongresowym akcja ograniczania swobd narodowychi wolnoci w okresie poprzedzajcym powstanielistopadowe 1830 roku, byy powodem narastajcegoniezadowolenia caego spoeczestwa. Najmocniej

jednak przeciwko polityce wadz zaborczych protestowaa modzie, a zwaszcza uczniowie szkrednich i studenci.

Dziaajce od 1811 roku Szkoy im. Zamoyskich wSzczebrzeszynie byy kuni patriotycznych postawmodziey. Uczniowie utrzymywali bardzo bliskiekontakty z przywdcami i organizatorami spiskw i

powsta narodowych: Walerianem ukasiskim.

Piotrem Wysockim, ks. Piotrem ciegiennym,Romualdem Trauguttem i wieloma innymi.

Wiadomo o wybuchu 29 listopada 1830 roku powstania, a nastpnie o przystpieniu do niegomieszkacw Lublina, dotara szybko doSzczebrzeszyna, wywoujc wielkie poruszeniespoecznoci miasta, a zwaszcza uczniw i profesorwSzk im. Zamoyskich. Rozpoczta naZamojszczynie, w pierwszych dniach grudnia 1830roku rekrutacja ochotnikw do oddziaw

powstaczych dotara do Szczebrzeszyna, ktry sta simiejscem werbunku chtnych do powstania.

9 grudnia 1830 roku przyby do Szczebrzeszyna mjrAntoni ukowski, oficer wojsk Krlestwa Polskiego,niegdy uczestnik kampanii napoleoskiej,dowiadczony onierz i dowdca. Uzna nasze miastosiedzib swojego sztabu, ogosi 14 grudnia 1830 rokuodezw skierowan do Polakw, rwnie z zaboruaustriackiego. Wzywa w niej spoeczestwo do

poparcia rzdu narodowego, na ktrego czele stanksi Adam Czartoryski i wadze wojskowe, ktrymikierowa Jzef Chopicki.

,,Rodacy! Ojczyzna nasza czeka na pomoc Teraz jest pora Rodacy, aby wsi na ko i wzi si doora, aby despotyzm ani kajdany nie miay ju miejscana naszej ziemi. Rozgaszajcie to wszystko, e hasonaszego poczenia jest Ojczyzna i Konstytucja a znak

poczenia narodowego kokarda biaa na lewymramieniu i na czapce noszona. Przybywajcie jaknajpieszniej do Szczebrzeszyna na koniach, uzbrojeniw proporce, paasze, pistolety, gdy przybyem tu

dlatego z rozkazw wyszych, aby sformowa puk jazdy lekkiej imienia Obroce Ojczyzny i Konstytucji.Rodacy, ktrzy mog nie w ofierze dla Ojczyzny

konie, paasze pistolety, sioda, frenzle, sukna granatowe, karmazynowe, ptna, niech przysyaja do Szczebrzeszyna, na to wszystkorewers ode mnie dostan.

Akcja werbunkowa przebiegaa wolno i niedaa spodziewanych rezultatw. Zgosio sikilkudziesiciu ochotnikw, ale byo tostanowczo za mao, aby uformowa cay puk

jazdy. Dlatego mjr Antoni ukomski opucimiasto, przenoszc akcj werbunkow doSandomierza. Powodem maego napywuochotnikw mogo by to, e wielu mieszkacwOrdynacji Zamoyskiej wstpio do 5 pukuuanw formowanego w Warszawie. Puk tentworzy Konstanty Zamoyski w porozumieniu i

przy finansowym wsparciu ordynata Kostki

Stanisawa Zamoyskiego. Wanym i ciekawymrdem informacji o powstaniu listopadowym wSzczebrzeszynie i okolicy s pamitniki znanego

pedagoga, wwczas ucznia Szk im.Zamoyskich Wincentego Dawida mieszkacanaszego miasta. Wspomnienia te pod tytuem,,Notatki z ycia napisane zostay w 1887 roku idotychczas nie byy drukowane.

,,Nareszcie zblia si rok 1830, ktry pomiesza nam na czas cichy i pracowity ywot, zakci ten ad wzorowy szk

szczebrzeszyskich. Na pierwsz wie opowstaniu w Warszawie, wycofywaniu si Rosjannaprzd ze stolicy a nastpnie z granic

Krlestwa, zapa nieopisany zawadnwszystkimi. () od razu uczua si powolnym dowystpienia na obszerniejsz widowni wraz zcaym krajem. W jedn godzin pozrywano i

potuczono ory czarne na magistracie, naaptekach i in. Wycignito stare szable, pistolety,

fuzje, czyszczono je i naprawiano. W kuniachkowale nieustannie pracowali nawet w dni

witeczne a nawet w wita NiepokalanegoPoczcia. Przekuwano narzdzia rolnicze na piki.Obsadzano kosy na wzdu. Inteligencja,

profesorowie i sam rektor od razu wystpuj winnym charakterze, zachcajc modzie miejsk iuczniw do zacigania si w zbrojne szeregi.Nastpio powicenie chorgwi przyodprawieniu solidnego naboestwa na placu

szkolnym. Rektor Zienkowski mia mow douszykowanych w szereg mieszczan i uczniw z

kokardami u czapek, uzbrojonych w rozmaitbro, jak kto mg naprdce zdoby. Nazakoczenie zapiewano oglnym chrem


9/12


10/12

CHRZSZCZ NR 11 (4)

10

Powszechny Zakad Ubezpiecze S.A.zaprasza do Agencji Ubezpieczeniowejw Szczebrzeszynie przy ul. Zamojskiej 5

od poniedziaku do pitkuw godz. 8.00 16.00

tel. 084 682 10 22


11/12

11

CHRZSZCZ NR 11 (4)

Nowoci w biblioteceMiejsko-Gminna Biblioteka Publicznaw Szczebrzeszynie proponuje pastwu w listopadzietrzy nowoci ksikowe. Pierwsz z nich jest

powie Dennisa Lehane Miasto niepokoju". Autoropisuje w niej polityczne i spoeczne niepokojew krajach, stojcych na rozdrou midzy

przeszoci a przyszoci. Przedstawia losy dwch bostoskich rodzin, biaej i czarnej, w penychdramatyzmu latach pierwszej wojny wiatowej.W powieci pojawiaj si najsawniejsi ludzieowych czasw.

Drug pozycj prezentowan pastwu jest klasycznapowie kryminalna C. S. Harris, - Kiedy bogowieumieraj". Pisarka umiejtnie odtwarza przedoczami naszej wyobrani XIX - wieczny Londyn,miasto silnych kontrastw. W tym to miecie mamiejsce wyjtkowo okrutna zbrodnia.

Ostatni pozycj jest powie P. Coelho - Zwycizcajest sam", jest to wierny portret wspczesnego wiata,w ktrym blichtr, prno, i zakamanie wypary

prawdziwe wartoci. Czowiek w pogoni za zudnymszczciem w wietle jupiterw zatraca poczucie dobrai za. Coelho przypomina, e czasem warto wybradrog mniej uczszczan.

SERDECZNE ZAPRASZAMY

MGBP w Szczebrzeszynie

Gmina Przyjazna Owiacie i jej Pracownikom"

W dniu 23 padziernika 2009 r. Zarzd OkrguLubelskiego Zwizku Nauczycielstwa Polskiego

przyzna gminie Szczebrzeszyn tytu GminyPrzyjaznej Owiacie i jej Pracownikom". Wyrnienieto odebra Marian Mazur, Burmistrz Szczebrzeszyna.


12/12

12

CHRZSZCZ NR 11 (4)

Pieszo po Roztoczu

Dnia 5 padziernika 2009 roku o godzinie 8:30 z placu przed Urzdem Miejskim w Szczebrzeszynie ruszyrajd pieszy pod hasem Poznajemy nasze Roztocze".Przedsiwzicie zorganizowane zostao po raz drugi

przez Urzd Miejski w Szczebrzeszynie oraz SzkoPodstawow Nr 3 im. Ry Zamoyskiejw Szczebrzeszynie przy wspudziale WojewdzkiegoFunduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej.W rajdzie wzili udzia uczniowie 6 szk z terenuGminy Szczebrzeszyn:

Szkoa Podstawowa nr 1 im. HenrykaSienkiewicza w Szczebrzeszynie,

Szkoa Podstawowa im. Marii Konopnickiejw Bodaczowie,

Szkoa Podstawowa im. Juliana Tuwimaw Wielczy Kolonii,

Szkoa Podstawowa w Wielczy, Szkoa Podstawowa im. Stanisawa Staszica

w Niedzieliskach, Szkoa Podstawowa nr 3 im. Ry Zamoyskiej

Szczebrzeszynie .

Uczestnicy rajdu powitani przez burmistrza JerzegoBanaszkiewicza ruszyli w tras, zaczynajc odzwiedzania najwaniejszych zabytkw (koci p.w.w. Mikoaja, koci p.w. w. Katarzyny, przedproa,

synagog, cerkiew prawosawn, koci p.w. w.Leonarda, cmentarze: ydowski i katolicki).Kolejnym punktem programu by bieg na orientacj przeprowadzony w pobliskich wwozach lessowych. Nastpnie uczestnicy rajdu mieli za zadanie zebraroliny zielne oraz licie z drzew i krzewww okrelonym czasie. Konkurencja polegaa nazebraniu jak najwikszej iloci rolin i okreleniu ichnazw gatunkowych.Po zakoczeniu konkurencji uczniowie z opiekunami przeszli wwozem lessowym do ulicy Bonie, gdzie przed budynkiem Stray Poarnej odbyo si

podsumowanie konkursw, rozdanie nagrd orazwsplny posiek - pyszny bigos.Wszyscy uczestnicy otrzymali upominki w postacimonet z wizerunkiem chrzszcza oraz przewodniki poSzczebrzeszynie.Konkurencj na rozpoznawanie gatunkw rolinwygrali:

1. miejsce -Szkoa Podstawowa w Wielczy2. miejsce- Szkoa Podstawowa nr 3 im. Ry

Zamoyskiej w Szczebrzeszynie3. miejsce -Szkoa Podstawowa w Niedzieliskach.

Wyniki biegu na orientacj:1. miejsce -Szkoa Podstawowa nr 3 im. Ry

Zamoyskiej w Szczebrzeszynie2. miejsce- Szkoa Podstawowa im. Juliana

Tuwima w Wielczy Kolonii3. miejsce- Szkoa Podstawowa im. Marii

Konopnickiej w Bodaczowie.

W podsumowaniu rajdu uczestniczyli Beata Trochimiuk- kierownik Referatu Owiaty Jolanta Szpunar dyrektor

Szkoy Podstawowej nr 3 im. Ry Zamoyskiejw Szczebrzeszynie -wsporganizator imprezy,przewodnicy pastwo Janusz i Zofia Kapeccy oraznauczyciele opiekunowie grup: Edyta Kaznowska,Izabela Czyewska, Ewa Mazur, Magorzata Leniak,Iwona Berdak, Ewa Dudek, Anna Trusz, AdamPaczyk, Rafa Sudoowicz.Dyrektor, nauczyciele, uczniowie oraz rodzice SzkoyPodstawowej nr 3 dzikuj sponsorom, ktrzy

przyczynili si do zorganizowania pieszego rajduPoznajemy nasze Roztocze". Byli to:

- Robert Swacha Artykuy Spoywczo- Przemysowe",- Jacek Poznaski Sklep Spoywczo - Przemysowy",- Marian Kitowski Bar" w Klemensowie.Dzikuj te dyrektor Elbiecie Szyduczyskiej oraz

pracownikom kuchni ze Szkoy Podstawowej nr 1w Szczebrzeszynie za przygotowanie bigosu.

Chrzszcz miesicznik informacyjnyWydawca Stowarzyszenie Przyjaci SzczebrzeszynaRedakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Leszek Kaszyca, Zbigniew PaprochaAdres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1E-mail: [email protected]

Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj

Chrząszcz - Listopad 2009 (nr 44)

Documents