Chrząszcz - Grudzień 2014 (Nr 105)

8/10/2019 Chrzszcz - Grudzie 2014 (Nr 105)

1/12

NR 12 (9) GRUDZIE 2014 ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

GrudzieNazwa miesica pochodzi od grudy , czylizamarznitej gleby. Zmienia si zasadniczo wygldnaszej ziemi. Zwykle mamy ju w tym okresie opadyniene. Umiarkowane opady chroni roliny przed

przemarzniciem. Zbyt due natomiast, zwaszczamokrego niegu, mog sta si przyczyn wieluszkd przede wszystkim w lesie.

Na drzewach i krzewach wida wyrane pki,

z ktrych wiosn rozwin si licie i kwiaty. Pki tes charakterystyczne dla poszczeglnych gatunkw,mona wedug nich oznacza roliny w zimie.W bunkrach, sztolniach, piwnicach, jaskiniach,dziuplach drzew zimuj nietoperze. W staniehibernacji liczba uderze serca nietoperza spada odkilkuset do kilku na minut. Nasz najwikszy ssak niedwied brunatny bdzie spa w swoim barogu/gawrze /do miesica marca.

Nad strumieniami mona spotka zimorodka.Wrd gazi drzew uwijaj si malekiemysikrliki, sikorki bogatki , sikorki modre, ubogieoraz sosnwki i raniuszki. W ich towarzystwiemona spotka dzicioy pstre, kowaliki i pezacze.

Kowalik jest jedynym naszym ptakiem, ktry potrafipeza po pniu drzewa z gwk zwieszon ku doowi.Odgosy uderze w pie dzioba dzicioa rozchodz si

po caym lesie, nietrudno go dostrzec. Najczciej jestto dzicio duy. Rzadziej spotykamy dzicioaczarnego , zielonego lub inne gatunki tego rodzaju.Moemy spotka ptaki osiade, ktre posiadaj cayczas wystarczajc ilo pokarmu , dostpnego w cigu

caego roku. S to: wrble, mazurki, sroki, kuropatwy,kruki, baanty dzicioy, kosy, ,jastrzbie.

Jelenie, daniele, muflony poszukujc poywieniaobdzieraj kor drzew / spaowanie drzew/, powodujdue straty w drzewostanie, natomiast dla siebie czerpiskadniki niezbdne do budowy poroa i koci:garbniki, wap i fosfor.

Przysowia grudniowe: Mrony grudzie, wiele niegu, yzny roczek bdziew biegu. W pierwszym tygodniu grudnia, gdy pogoda staa,

bdzie zima dugo biaa. Grudzie jaki, czerwiec taki.

SZCZEBRZESZYN


2/12

2

CHRZSZCZ NR 3 (7)CHRZSZCZ NR 12 (9)

Niech czas Boego Narodzenia wypeniaciepem wszystkie mrone dni, a blaskwitecznej choinki przypomni, e czasemwystarczy tylko wypowiedzie yczenie -Czytelnikom, wydawcom i sympatykom

,,Chrzszcza yczy Stefania Krukowska

Pie adwentowa

Grzechem Adama ludzie uwikani,Wygnace z raju, woali z otchani:Spucie, niebiosa, deszcz na ziemskie niwy,I niech z obokw stpi sprawiedliwy.

Bka si czowiek wrzd okropnej nocy,Bola i nikt go nie wspomg w niemocy,Pki nie przysza wiekami danaZ judzkiej krainy Panna zawoana.

Ona pokor i oczy skromnemiBoga samego cigna ku ziemi;e ktrego wiat nie obj wielkoci,Tego panieskie zamkny wntrznoci.

Kiedy z obokw Pa do nas zstpowa,

wiat jak rozlegy czeka poszanowa;Czeka, przed ktrym na po tym zginano

Niebieskie, ziemskie, piekielne kolano.

Nie nasz jak zasug cigniony,Mio Go sama wioda w ziemskie strony;Wzi ciao ludzkie, z nim bl, niedostatki;Zbrata si z nami, by Synem u Matki.

Dajmy Mu za to dziki, zborze wierny,e kochajc nas, by miosierny.

I wznoszc rce ku niebu jasnemu,piewajmy chwa Bogu najwyszemu.

Mikoaj najukochaszy wity.

Roznoszenie podarkw, obecnie nieodmienniekojarzone ze witym Mikoajem, naoyo si

na starodawne pogaskie praktyki. Tradycje wrczaniadzieciom podarunkw etnolodzy wywodz odstaroytnych rzymskich Saturnaliw, podczas ktrychdzieci obdarzano gwnie sodyczami, szczeglnieciastkami wypiekanymi na miodzie lub suszonymisodkimi owocami: figami, daktylami, rodzynkami.W epoce chrzecijastwa zwyczaj obdarzania dzieci

przez dorosych wizano z kultem Jezusa, a dokadniejlegend o wymordowaniu wszystkich niemowltw Judei z rozkazu Heroda. Rozdawanie dzieciom dbrobjaniane byo potrzeb zadouczynieniaza makabryczn zbrodni.

Szczeglne przywizanie, jakim darzymy witoMikoaja, wynika ze wzgldw kalendarzowo religijnych. Przypada ono w Adwencie, niezwykymczasie przygotowa do Narodzenia Pana. W trwajcym

ponad cztery tygodnie pocie, kiedy obowizywazakaz wesel i zabaw, wizyta witego Mikoajastanowia jasny moment wrd szarych grudniowychdni.

W Polsce dzie 6 grudnia jako wito patrona

obchodzony jest od wczesnego redniowiecza.Na poow XV stulecia, a moe wczeniej, przypadajpierwociny obyczaju polegajcego na obdarowywaniuosb szczeglnie potrzebujcych wsparcia, a potemrwnie dzieci, prezentami lub pienidzmi.

Drodzy czytelnicy i sympatycy ,,Chrzszcza - niech magiczna noc Wigilijnego Wieczoruprzyniesie Wam spokj i przyjemno. Niech kada chwila wit Boego Narodzenia yjewasnym piknem, a Nowy Rok obdaruje Was spokojem, pomylnoci i szczciem.

Najpikniejszych wit Boego Narodzenia, niech speniaj si wszelkie Wasze marzenia- tego yczy redakcja ,,Chrzszcza.


3/12

CHRZSZCZ NR 12 (9)

3

Z biegiem czasu wity Mikoaj przeksztaci siw rozdawc podarkw dla wszystkich. Nocneodwiedziny witego Mikoaja organizowalitroskliwi i kochajcy rodzice, zwaszcza modszejdziatwie. Dzieciom w wieku od trzech do jedenastulat, niekiedy starszym, podrzuca Mikoaj medalikii krzyyki na szyj, wite obrazki i ksiki,

zabawki, a przez pewien okres, u schyku XVIIIwieku klatki z ptaszkami ,,ku wyrobieniuw dzieciach czuoci do zwierzt.

Wraz z ugruntowaniem si obchodw dniawitego Mikoaja sam wity zacz pojawia sicielenie w ludzkich sadybach. Zmierzch XVIIIstulecia przynis now form dorocznych,obyczajw rodzinnych. Stay si one widowiskowe,

bogatsze w treci dydaktyczne iwychowawcze oraz emocje. Sprowadzay sii waciwie sprowadzaj nadal do niezmiennychregu zachowania si witego Mikoaja,dzieci obecnych w przedstawieniu dorosych.

wity Mikoaj ubrany w czerwony paszczi czerwon czap, w towarzystwie anioa i diabaodwiedza domy i egzaminowa dziecize znajomoci katechizmu oraz umiejtnocigodnego zachowania si wobec starszych.Jedne dzieci nagradza prezentami, inne karcii straszy piekem, a rodzicom tych ostatnich wrczarzg mwic: ,,Nie kocha ten dziateczek, kto rzgi

oszczdza.Zwyczaj obdarowywania dzieci przez witegoMikoaja przenikn w Polsce do wszelkichrodowisk i warstw spoecznych. W zalenociod lokalnych uwarunkowa kulturowych przybierarozmaite formy. Od prostego w formie przekazaniaalbo najlepiej nocnego podrzucenia daru pod

poduszk, pod ko, pod choink, do buta czyskarpety, praktykowanego w rodowisku rodzinnym,

po widowiska obrzdowe o charakterzepantomimiczno sownym, powielane w wikszych

spoecznociach.

Adwent czyli w oczekiwaniuAdwent okres w chrzecijaskim kalendarzuliturgicznym, trwajcy od 23 do 28 dni rozpoczynasi od niedzieli po sobocie XXXIV tygodnia rokui koczy si wieczorem 24 grudnia. Niegdy trwa40 dni, na pamitk czterdziestoletniej tuaczkiIzraelitw po ucieczce z niewoli egipskiej. Terminwywodzi si z aciskiego sowa adwenioznaczcego ,,przychodz, przybywam, ,,ukazujsi i odnosi si do zapowiedzi narodzenia Jezusa.

Adwent, mimo powagi, nie jest czasem smutnym.Oczyszczeniu dusz, rekolekcjom, spowiedziom,

pokucie i komunii towarzyszy bowiem nastrjradosnego oczekiwania na przybycie Pana.Tym adwent rni si od Wielkiego Postu.Z najnowszej wersji katechizmu wyeliminowano zapiso zakazie hucznych zabaw, gdy take zabawy

przystoj w porze radoci.Najstarsze polskie wiadectwa tej uroczystoci

pochodz z XII wieku, a upowszechnia si ona nanaszych ziemiach za spraw zakonw

benedyktyskich, cysterskich, a pniejfranciszkaskich.

Poniewa adwent oznacza dawniej zaprzestaniewszelkich prac polowych, ,,nadmiar wolnego czasu

powicano na gromadne prace domowe, uskaniegrochu, skubanie pierza, przdzenie lnu i weny.Bya to sposobno do schodzenia si ssiadw,rozprawiania o rzeczach wanych i mniej wanych,snucia niesamowitych opowieci o duchach i strachach,

powtarzania odwiecznych klechd i legend,rozpowiadania nowinek politycznych, snucia

prognostykw pogody, losu i urodzaju, a przedewszystkim do ulubionego zajcia plotkowaniai kojarzenia par. Nie unikano wsplnego piewania,odgadywania zagadek, nie stroniono zwaszcza

modzie mska od figlw i psot.Wraz z otwarciem na wiat przybywa nowychelementw zwyczajowych, importowanych z Zachodu,ale godnych polecenia. Pierwszym s bardzo ju

popularne czekoladowe kalendarze adwentowe dladzieci. Innym adwentowe wiece z gazek drzewszpilkowych albo ostrokrzewu, przystrojonei przybrane czterema wiecami.

Pierwsz z nich zapala si w pierwsz niedzieladwentu symbolizuje ona wybaczenie przez Boga

Adamowi i Ewie, druga zapalana w drug niedziel jestsymbolem wiary patriarchw z Ziemi Obiecanej,wieca zapalana w trzeci niedziel symbolizuje radoDawida witujcego przymierze.


4/12

4

CHRZSZCZ NR 12 (9)

W czwart niedziel pal si ju wszystkie czterywiece czwarta jest symbolem nauczania prorokwzapowiadajcych krlestwo pokojui sprawiedliwoci. Tak wic w kad niedziel naadwentowym wiecu przybywa wiec, a to oznacza ,e zblia si czas wybaczenia i pojednania, tak aby

potem przy wigilijnym stole nikt nie by samotny.

WIGILIAczyli najpikniejszy wieczr w roku

Tylko jedna Wigilia, pisana wanie du liter,znajduje tak szczeglne miejsce w polskim

kalendarzu witecznym. Przoduje przed wszystkimiinnymi wigiliami wit kocielnych, niekiedy teuroczycie akcentowanych. Wigilia BoegoNarodzenia.

Sowo vigiliae znaczy po acinie ,,nocnestrowanie, czuwanie. I rzeczywicie, jest to

jedyny dzie w roku, kiedy wszyscy chrzecijanieoczekuj na ponowne narodziny Chrystusa Pana,moment, kiedy stare si dopenio, a czas zaczyna

bieg od nowa. W jzyku polskim wigilia ma zresztwiele znacze. Jest wieczorne, nocne albo nawet

caonocne naboestwo odprawiane przezzakonnikw w kocioach klasztornych; nocna mszaw intencji zmarego przed pogrzebem; dzie,a zwaszcza wieczr poprzedzajcy wane witokocielne i wreszcie tradycyjne okrelenie uroczystejwieczerzy w wigili Boego Narodzenia.

Nieodcznym symbolem wigilijnym jest opatek,a amanie si nim jest gestem pojednaniai przypominania o odwiecznym nakazie dzielenia siz blinim nawet ostatnim ksem chleba. Kadyz obecnych musi u drugiego uama kawaek opatka

i zarazem poda mu swj do uamania. Gdy siwszyscy tak podziel i przeegnaj ( po uprzednimodczytaniu stosownego urywka Ewangeliii Modlitwie Paskiej) siadaj do spoywaniawieczerzy wigilijnej.

Wieczr wigilijny zwizany jest z wielomazwyczajami i obyczajami. Nale do nich kolejnospoywania potraw wigilijnych, liczba osb przy stolewigilijnym, sposb przystrojenia izby.

Przy stole wigilijnym powinna zasiada parzystaliczba osb, gdy nieparzysta jest wrb, e jednaz osb obecnych nie doyje do nastpnej Wigilii.

Za zowieszcz uwaana jest liczba 13, jaka bya nawieczerzy w Ogrjcu. Niegdy, gdy liczba uczestnikwwieczerzy bya nieparzysta , zapraszano kogo z bliskicha nawet nieznajomych.

Dawniej wieczerza skadaa si siedmiu, dziesiciu,dwunastu (dwunastu apostow), a niekiedy trzynastu( 13 apostoem by Judasz) da. Zygmunt Gloger pisana ten temat: ,,Posiek winien si skada z nieparzystejliczby potraw, a mianowicie u ludu z da piciu lubsiedmiu, u moniejszych z dziewiciu, jedenastu lubtrzynastu. Liczba tak wielka ma wry gospodarzowi

obfito tych wszystkich podw na jego stole w rokunastpnym. Obok kutii i kisielu bywa tu u szlachtyzagrodowej barszcz z grzybami, bigos postny, kluski

pszenne z makiem lub olejem, jagy, kasza gryczana,groch i gruszki, a kogo sta to i ryby. [] Aby wietlicawigilijna przypominaa wntrze szopki betlejemskiej,w ktrej przyszed na wiat Zbawiciel ludzkoci,gospodarz ze zblieniem si wieczoru zaciela stdrobnym sianem a w rogu stawia snop yta, ktryoznacza zarazem podan obfito przyszorocznych

plonw. Niektrzy stawiaj w kadym rogu po snopie

zboa. Gospodyni zaciela siano biaym obrusem.Podawane s potrawy tradycyjnie postne, obrzdowe,

niespoywane w innych porach roku i okolicznociach:kutia, siemieniotka albo konopiana, kisiel owsiany. Abytradycji stao si zado na wikszoci stow pojawiajsi: czerwony barszcz z uszkami lub fasol, zupagrzybowa, migdaowa, pierogi z kapusti grzybami, potrawy z ryb ledzia, karpia, szczupaka,witeczne strucle makowe i keksy, na deser moczki,kompoty z suszonych owocw. Obyczaj nakazuje, abysprbowa, przynajmniej po odrobince, kadej z potraw,aby zapewni sobie pomylno w nowym roku.Z wielkiej kuchni gospodynile delicj za delicj.Sut uczt pilnie czyniuwaajc na tradycj.

Teraz wisi ot, na woskuCnej jejmoci suszna sawa,Wic jest szczupak po ydowsku:Prym jegomo temu dawa!

Zasi potem lin w mietanieI karp tusty w sosie szarym Jedz nie pytaj, moci panie,A zapijaj Wgrem starym.


5/12

5

CHRZSZCZ NR 12 (9)

Jedz nie pytaj a gdy maoStarodawn znaj wili:Masz tuczecw mis caI zamorskie bakalije!Tak o wigilijnej wieczerzy pisa Or Ot.

Drugi symbol wigilijny choinka. Chocia matradycje niedugie , nawizuje do odwiecznegomotywu Drzewa wiata, pniej rajskiego drzewaWiadomoci Dobrego i Zego. Przypomina biblijnhistori Adama i Ewy, i pync z niej nauk oupadku i odkupieniu rodzaju ludzkiego.

,,Drzewko wic byo w dary konkretne zasobnei chodzi moge koo niego, bracie, trzy dnii objada si gruntownie wspomina MelchiorWakowicz w Szczenicych latach. Poza

wieczkami i lepionymi w domu acuchamiz rnokolorowego papieru, wszystko tam monabyo w gb woy. Od gry do dou czerwieniay>- mae kolorowe jabuszka zawieszonena rnobarwnych wczkach. Rwnie obficie wisiayfigi, pierniki, zocone i srebrzone orzechy i duecukierki . W papierowych koszyczkachznajdowae czowieku malag (suszone winogrona),migday, daktyle itd. Doskonaoci te zrywao si namiejscu i rozdzielao pomidzy parobczaskdziatw.

Trzeci symbol wigilijny stanowi koldy,z krlow polskich kold- Bg si rodzi na czele,wykorzystujc niebywale interesujce zjawiskoliterackie : oksymoron, czyli gr przeciwstawie.

Po spoyciu wieczerzy wigilijnej w kadym domuzebrani spdzali czas na piewaniu kold.

Poniewa dzie Wigilii Boego Narodzenia jestwaciwie ostatnim dniem starego roku w erzechrzecijaskiej, od dawna czono z nim rozmaitewrby i wierzenia. Oto mwiono, e kto rano wstaniew wigili Boego Narodzenia, ten przez cay rok nie

bdzie ospaym. Ktra z dziewczt tara mak na wilita niechybnie wyjdzie za m. Myliwy, ktry w tymdniu upoluje zwierzyn, zwaszcza jeeli ma nowstrzelb, bdzie mia szczcie przez cay rok.Kto dzie ten spdzi na lenistwie lub swarach , bdzie

prnowa i kci si w roku przyszym. Kto ilupotraw wigilijnych jad nie bdzie, tyle go radociw roku nastpnym ominie. Oczywicie w dniu tymwrono sobie np. z dbe siana, kwiatw.

Nadchodzi wreszcie dla wszystkich czas

wyruszenia na Pasterk, pierwsz msz w. odprawianw liturgicznym cyklu boenarodzeniowym, o pnocy,na pamitk wezwania przez anioa pasterzy dostajenki betlejemskiej. Na to szczeglne , jedynew roku naboestwo spieszono caymi rodzinami.Spieszono dosownie, nieomal na wycigi, wierzc,e temu z gospodarzy, ktry pierwszy przekroczywrota wityni, najlepiej obrodz pola i bdzie

przodowa we wszystkich dorocznych zajciachrolniczych. Rwnie spiesznie, w tej samej intencji

powracano do domostw i zagrd.

Wigilijny karp pieczony po krlewsku.Skadniki potrawy; karp (sprawiony) okoo 1,5 kg, cytryny, 1 yka zi prowansalskich, sl, pczekzielonej pietruszki, biaa cz pora, 1 marchew,1 yka masa, olej do smaenia.Wykonanie: karpia umy i starannie osuszy, lekkoskropi sokiem wycinitym z cytryny, oprszyzioami prowansalskimi, odstawi do chodziarki na2 godziny. Bia cz pora i marchewk bardzodrobno posieka. Poow warzyw i natk pietruszki

woy do rodka karpia, rozcicie spi szpilkamikuchennymi. Karpia uoy w natuszczonym naczyniuaroodpornym, pokry patkami masa, oboy resztwarzyw, piec przez 20 minut w piekarniku nagrzanymdo 200 stopni Celsjusza.

Moczka wigilijna staropolskaSkadniki: 1 litr piwa jasnego, 5 dag piernika, 10 dagrodzynek, 10 dag migdaw, 1 yka masa, cukier dosmaku.

Wykonanie: piwo zagotowa, wsypa starty piernik,rozklei, dokadnie gotujc na maym ogniu. Odstawi,doda maso, wsypa rodzynki i patki migdaowe,

posodzi do smaku. Podawa z grzankami.


6/12

6

CHRZSZCZ NR 12 (9)

Boe NarodzeniePusty rynek. Nad dachamiGwiazda. wieci kady dom.W zamyleniu, uliczkami,Id, tulc wito witWielobarwne w oknach byskiI zabawek kusi czar.

Rado, dzieci, piew koyski,Trwa kruchego szczcia dar.Wic opuszczam mury miasta,Id polom biaym rad.Zachwyt w dreniu witym wzrasta:Jest jak wielki cichy wiat!Gwiazdy niby ywy krzeszniene iskry, cudw blask.Kold dwiki niech ci wskrzeszCzasie peen Boych ask!

Joseph von Eichendorff

Pierwszy dzie wit. Dzie Narodzenia Pana, Krlawiata. Ewangelia witego ukasza przywoujeAnioa oznajmiajcego pasterzom: ,,Oto zwiastujewam rado wielk, ktra bdzie udziaem caegonarodu: dzi w miecie Dawida narodzi si wamZbawiciel, ktrym jest Mesjasz, Pan. A to bdzieznakiem dla was: znajdziecie niemowl , owinitew pieluszki i lece w obie. I nagle przyczyo sido anioa mnstwo zastpw niebieskich, ktre

wielbiy Boga sowami: ,,Chwaa Boguna wysokoci, a na ziemi pokj ludziom wedug Jegoupodobania

Naprawd nie wiadomo, kiedy narodzi siChrystus. Dzie 25 grudnia jako wito Boego

Narodzenia pojawi si dopiero w 354 roku, wnajstarszej wzmiance w chronografie rzymskim VIIICalendas Januarii Natus Christus in Betlecheme

Judae.Etnolodzy s przekonani, e ustanowiono jejako przeciwwag dla pogaskich wit ku czcibstw solarnych, obchodzonych w momencie

przesilenia zimowego, kiedy soce odzyskujepanowanie na firmamencie. Wczeniej chrzecijanieobchodzili wito Objawienia Paskiego, czyliEpifani, 6 stycznia.

W kocioach kapani odziani w uroczyste, biaeszaty. Tumy wiernych uczestniczcych we mszach,

podziwiajcych szopk, ktrej centralnym punktem jestwita Rodzina i nowo narodzony Jezus. Nastrjradoci, nastrj mioci, nastrj wit. Okazja dospotka, wsplnego uroczystego biesiadowania,piewania kold, wzajemnego obdarowywania si

prezentami.Drugi dzie wit upywa pod znakiem wspomnienia

witego Szczepana, pierwszego mczennika za wiar:zanim go ukamienowano, przebaczy swoim oprawcom.Dlatego patronuje witom pojednania narodw i ludzi,darowania win wzajemnych, zapomnieniao zadawanych i odbieranych krzywdach, blach,strapieniach; nadziejom na zgod, zaufanie, braterskiemiowanie.

Boe Narodzenie witowano w atmosferze powagii skupienia, ale jednoczenie radoci. Oba grudniowe

wita zgodnie uwaane s za najpikniejszei najradoniejsze w roku. Jak pisze Zygmunt Gloger:,,Przebywszy ciemne listopadowe i grudniowe dniAdwentu serce radowao si na Gody. Godami nazywalizawsze Polacy i lud powszechnie dotd nazywa Boe

Narodzenie. wita owe, jak to i ze piewwkocielnych wida , liczyy si do najweselszych,a e mniej byo robt w gospodarstwie, mogli siwszyscy bez szkody swego mienia zabawia.

Gdy przyszy gody nie byo koca najrozmaitszymzwyczajom, obchodom, zabawom, powinszowaniom,

podarkom i poczstunkom, przebieraniu si za krlaHeroda, za ydw, Cyganw, niedwiedzi, turyurawie, wilki i kozy. Lud polski musia mieduo wesoych zwyczajw, ze staroytnych lechicko sowiaskich czasw z Godami, zwizanych zzakoczeniem starego i powitaniem nowego roku. Towanie przebieranie si za zwierzta i cudzoziemcworaz wodzenie ywych, modych, dziko schwytanychlub moe przyswojonych wilkw, turw i kz, zepiewaniem odpowiednich pieni i powinszowaniami

doczekanych Godw, byy to zwyczaje sigajceczasw pogaskich.Nie stroniono od balw, Boe Narodzenie otwiera

bowiem dugi okres witecznych rozrywek, ktre odTrzech Krli ruszaj jako karnawa z impetem. Jest tookres uczt, biesiad, obfitego jada i, niestety, raczeniasi trunkami.Pasztet witecznySkadniki: 1 kg wieprzowiny (opatka lub karkwka),50 dag podgardla, 40 dag wtroby wieprzowej, 40 dag

piersi kurczaka, 3 cebule,1 czerstwa buka, 1 szklanka

mleka, 4 jajka,1 zbek czosnku, 1 li laurowy, sl,pieprz, majeranek, inne zioa wedug upodobania, masodo smarowania i tarta buka do wysypania formy

pasztetu.


7/12

CHRZSZCZ NR 12 (9)

7

Wykonanie: miso oraz podgardle pokroi nakawaki, obsmay na rozgrzanym tuszczu, doda lilaurowy, sl i pieprz, podla wod, dusi przez1,5 godziny. Wtrbk umy pokroi na plastry,usmay na rozgrzanym tuszczu wraz z obrani pokrojona w plastry cebul. Ostudzone skadnikizemle dwa razy w maszynce do misa, albozmiksowa. Do uzyskania masy wbi jajka, dola sosz duszenia misa. Przyprawi zioami, zmiadonymczosnkiem, sol i wieo zmielonym pieprzem.Wyrobi gadk mas, przeoy do formy

pasztetowej, wysmarowanej masem i oprszonej tartbuk. Piec w piekarniku przez 1 godzinw temperaturze 180 stopni Celsjusza.

Karnawa i SylwesterZabawy karnawaowe czy sylwestrowe rzadkoorganizuje si w domu, gwnie z uwagi na

ograniczon powierzchni mieszkania. Osoby,ktre dysponuj wikszym salonem, mog si jednakpokusi o zorganizowanie zabawy tanecznej w domu.W gronie 8 10 par mona si wspaniale bawi.Jest przyjte, e takie imprezy maj charakterskadkowy i wymagaj zaangaowania wszystkichuczestnikw. Gospodarz udostpnia lokum i rozdzielazadania. W kadym gronie znajdzie si ktoo talentach estradowych i jemu przeznaczy naleyrol prowadzcego (wodzireja). Osoby ze zmysem

plastycznym powinny zaj si dekorowaniem sali,

przygotowaniem ewentualnych maseczek czykotylionw, adnym nakryciem stou. Za stronkulinarn odpowiada zazwyczaj gospodarz, ale to nieznaczy, e on ma sam przygotowa wszystkie dania.Powinien jednak uzgodni z uczestnikami imprezy:kto i co przynosi. Wane, by menu byo urozmaiconei rozsdnie skomponowane, porcje niezbyt duei atwe do podania. Przy zaangaowaniu wszystkichw organizacj zabawy, taki Sylwester moe by

przyjemniejszy ni bal w lokalu.Oczywicie bardzo wielu ludzi wemie udzia

w zabawach i balach lub coraz modniejszychspotkaniach na placach i rynkach miast.

Najwaniejsz spraw jest dobranie odpowiedniegotowarzystwa, gwarantujcego dobr zabaw i ciekawrozrywk.

Propozycja na jedno z da serwowanychpodczas zabawy urzdzonej w domu tatarz ososia.Skadniki: 60 dag filetu z ososia, 1 tko jajka,1 cebula, 2 yki soku z cytryny, 4 yki oliwy,1 yeczka czerwonego pieprzu, 2 yki posiekanegokoperku, sl do smaku.Wykonanie: filet z ososia opuka, osuszy, woyna 10 minut do zamraalnika. Cebul obra,

pokroi w drobna kostk, wymiesza z posiekanymkoperkiem, skrk z cytryny, sokiem i pieprzem,

przyprawi do smaku sol. Doda drobniutko pokrojonekawaki ososia i tko jajka, dokadnie wymiesza.Porcje tatara formowa za pomoc niewielkiej filianki,uoy na pmisku. Przed podaniem udekorowa

plastrami cytryny i zielonymi gazkami pietruszki.

W dawnych czasach, szczeglnie w krgach szlacheckich,modn rozrywk karnawaow by kulig. Znajdujemyw literaturze opis takiego kuligu w Opisie obyczajw za

ugusta III podany przez Jdrzeja Kitowicza: ,,Sami zawpakowawszy si na sanki, albo gdy sanny nie byo, nakolaski, karety, wzki, na konie wierzchowe, jak kto mg,echali do ssiada pobliszego, ani proszeni przez niego,

ani przestrzegszy go, eby im si nie skry, albo nieujecha z domu. Tam go zaskoczywszy, rozkazywali

dawa je, pi, koniom i ludziom bez wszelkiejceremonii, wanie jak onierze na egzekucji, pty u niegodeboszujc, pki do szcztu nie wyprnili mu piwnicy,spiarni i spichlerza, gdy ju wyarli i wypili wszystko,co byo, brali owego nieboraka z sob, cignli dalej,a pki w kolej do tych, ktrzy zaczli kulig nie doszli.

Tych zwyczajw, niestety, z wielu powodw nie monaobecnie stosowa. Nie ma ju koni- ,,tylko koni, tylko konial. Pozostay nam tylko namiastki kuligw. Wcale nieznaczy to, e nie mona si na nich doskonale bawi.Podczas kuligu, na zorganizowanym ognisku, mona

rwnie dzisiaj zje i wypi, popiewa . a jak smakujwszelkie potrawy! Nie adne tam wymylne specjay,ale swojskie, proste rozgrzewajce potrawy: bigos,grochwka, kiebasa upieczona nad ogniskiem, przepijanegrzacem i herbat z prdem lub kaw szatask.

Proponujemy grzaniec winno piwny:Skadniki: 1 butelka sodkiego (najlepiej czerwonego)wina, 1 butelka jasnego piwa,1/2 yeczki cukruwaniliowego. 5 godzikw, 1 kieliszek rumu lub innegoaromatycznego alkoholu.

Wykonanie: Do garnka wla wino i piwo, wsypagodziki i cukier waniliowy, mocno podgrza, niedopuszczajc do wrzenia. Wla rum, wymiesza, rozla dokubkw. I chyba pi.


8/12

CHRZSZCZ NR 12 (9)

8

Przygotowanie wdlini przetworw misnych.

Moja wie nie rnia si niczym od innychokolicznych wsi. Biedne zabudowania. Czasem ktowybi si swoim bogactwem w postaci nowych

budynkw gospodarczych, gdzie niegdzie budynki

zostay pokryte blach, mieli parobkw i suce,w gospodarce wicej byda, kilka wi, knur byk,par dorodnych koni, po podwrku ,,chaca rebak,stado gsi i kaczek. A reszta ? Ndzna chaupina ,w ktrej egzystuje ju trzecie pokolenie. W niej jest

jedna izba z maymi okienkami, cikie drzwiwejciowe, wysoki prg. Piec ogromnych rozmiarwzajmowa jedn czwart izby. ka, zydle, kanapydostawione wkoo, a nawet posanie na pododze,ktre na co dzie wynoszone byo do sieni. Trzeba

byo sporo miejsca do spania, bo i rodzina bya

najczciej wielopokoleniowa.Sie nie mniejsza ni izba, a w niej wszystko, comogo si przyda na co dzie. W sieni tuza drzwiami - drewniana beczka na wod. Rwnieza drzwiami, ktrymi wchodzio si zzewntrz- due arna, a przy nich worki suszonegoziarna, szkopki z plowami i usk gryczan dokarmienia wi i drobiu. Dalej drzwi do komoryi jeszcze dwie beczki kiszonej kapusty. Porodkusieni drabina na gr (strych). W tej gstwinie

przedmiotw bya tylko cieka do izby i lecej

naprzeciw komory.Ale komora! A w niej cudeka: trzy skrzynie

malowane w rne wzory, w ktrych przewaaykolory: ty (to), ziele, bordo, brz. Wzory byyodbijane od szablonw i czsto byy jednakowe nakilku skrzyniach. A w skrzyni: rwniusieko uoone

ptna, na samym wierzchy zgrzebne, bo byynajczciej uywane na pachty, przecierada.

Na wierzchu w jednym ktku chustki szalinwki.Ich liczba mwia o zamonoci gospodyni.W drugim kcie skrzyni: spdnice, bluzki i bieliznaosobista. Bya te peczka tzw. pskrzynek, a wniej lubne obrczki. Niewane byo czy lub by rok,

pi czy pidziesit lat temu, nikt ani od wita,ani na co dzie nie nosi obrczki (gdyby ssiedzizobaczyli, byby wymiany). Byy tam te papieryurzdowe, dowody osobiste i stare pokefotografie.

Tu nad skrzyniami zamontowane dwa wieszada byy to drgi zawieszone u poway. Na nichwisiay: motki na ptno, saczek na lato (akiet) i

odzienie zimowe: kurtki, kabaty, rzadko kouch boto odzienie mieli tylko bogaci. W ktku stay buty,dalej worek soli, mka, niecki. Byo te miejscewydzielone na 10 litrow butl, osonitwiklinowym koszem.

Ta butla szczelnie zakorkowana zawieraa 10 litrwnafty do lamp naftowych. Taki zapas przyoszczdnym gospodarowaniu wystarcza na cazim. Byo te wydzielone miejsce na ywno:krupy, jagy, sonin i wszelkie przetwory misne.

Nie tylko dom by wanym budynkiemw siedlisku. Zabudowania gospodarcze miayrwnie wan rol w gospodarstwie. Stodoa, obora,stajnia, chlewik dla wi, przy ktrym bya maa

przybudwka dla gsi i kaczek, byy rwnie wanejak budynek mieszkalny. Dalsza cz tegoopracowania uzasadni tak szerokie opisanie wyglduzabudowa.

Z uwagi na dalsz cz tego opracowaniazatrzymajmy si nad wygldem chlewika. Byo toniewielkie pomieszczenie przegrodzone potemz desek na trzy czci. Mogo ono pomieci nawet

kilkanacie sztuk tucznikw. Ale w tych ndznychgospodarstwach hodowano najczciej trzy sztuki.Spowodowane byo to marnymi plonami zb,gdy nienawoona gleba wyjaowiona nie mogada wikszych plonw. A do wyywienia byagromada ludzi, dwa konie (krowy nie dostawaymki), drb i winie. Tak wic moliwoci hodowli

byy mocno ograniczone. Ale nie byo gospodarstwa,gdzie nie tuczono by cho jednej sztuki.Maych i rednich gospodarstw nie sta byo nautrzymanie maciory, aby mie wasne prosita do

tuczu. Wszyscy ci kupowali na jarmarku prosiaki,ktre wpuszczone do zagrdek rosy sobie a douboju.

Karmione byy sabo, tak e proces hodowlanytrwa bardzo dugo. Pamitam,jak ojciec chwali sido ssiada:,, Tak moje prosi szybko roso, dopieroskoczyo rok i ju jest do zabicia. Musia to by

jaki rekord. Ale jak mogo urosn szybciej, skoronawet zim karmiono go zimn straw- w zimnejwodzie z kartoflami i odrobin mki, plewy tylkoszumiay. Za to dostawa tucznik je trzy razy

dziennie.Przed witami Boego Narodzenia, a jeszcze

czciej podczas kopania kartofli ju ludzie szukalispki (bo tak si to nazywao), aby dzieli sizabitym tucznikiem, najczciej bya to tzw. wiartka(noga). Bogatsi mieli wiksze szanse na spk,gdy ich tuczniki karmione osypk i otrbami, byydorodniejsze, miay grubsz sonin nawet na trzy

palce , ktra bya najbardziej poszukiwan czcimisa. Najbardziej poszukiwane byy winie aciate,gdy byy najczciej niedue i cae obronite

tuszczem (sonin). I takie te prosita byynajchtniej kupowane. Przy zakupie omijano prosiakiwyduone i chude, bo z nich wyrastay tucznikimisne.


9/12

9

Nie znaczy to, e ludzie stronili od misa. Byo tojednak poywienie luksusowe, drogie. Musiao byszybko zuyte, bo nie znano sposobwna przechowanie i nie znano przepiswna urozmaicenie takiego jada.

Nadchodzi czas winiobicia. Wszyscy odbiorcy

ze spki zostali powiadomieni o terminie. W domuwaciciela przygotowania trway. Wycignitokoryto, ktre przez cae lato stao w stodolez plowami, przygotowano cztery koki doumocowania sznurw, mocny sznur na nogwieprzka, ostr siekier, ostre noe, baniaki nagotowanie wody i duo suchego drewna do pieca.

Naleao rwnie znale kogo, kto dokonawiniobicia.

Skoro wit gospodyni nastawiaa wodw baniakach, a e fajerki i baniaki byy niedue

(na kuchni miecio si cztery czterolitrowe baniaki),wic trzeba byo przygotowa ich kilka.Z chlewika wyprowadzony zosta tucznik

Martwego tucznika wtoczono na drabin i co tchuwniesiono do chaupy, by tusza nie ostyga.Uoonego na drabinie, polewano ukropem i ostrymnoem skrobano sier. Na tylnych nogach, midzycignem a koci, zrobiono otwr, w ktry

przeoono solidny drek i przymocowanymi doniego sznurami cignito przez belki poway a dozawieszenia. Caa chaupa trzeszczaa od ciaru, alenie byo takiego przypadku, by powaa niewytrzymaa. Po oczyszczeniu z wntrznoci jelitogrube na jtrznic (kaszank), cienkie na kiebasy,odek na salceson, pcherz na machork. Pcherzobrany z grubej bony, dokadnie wyczyszczony,umyty i nadmuchany suszy si nad przypieckiem,suy potem jako woreczek do trzymania machorki(tytoniu krojonego), bibuki do skrcania papierosw,a nawet zapaek.

Tucznika podzielonego na wiartki zabierali

umwieni wsplnicy. Nim dokoczono tej roboty,to ju parkotao w baniaku: troch letkiego (puca),troch wtroby i reszta tustego misa, a nawetgorszej soniny, to by poczstunek dla wszystkichobecnych. Zapach potrawy nci wszystkich.Byo w niej duo smaonej cebuli, zasmaka, trochmarchwi, pietruszki i licia bobkowego,ktry nadawa smaku i zapachu temu gulaszowi.Chleba przy tym byo do woli. Gospodarz postawiflaszk, czy to swojej berbeluchy ( bimber), czy tokupionej wdki. Wszyscy byli czstowani.

Suya temu jedna szklanka, najczciejmusztardwka. Rozchodzili si do domwzadowoleni, niektrym nawet szumiao w gowie,

jeli trafio si im dwie kolejki.

W chaupie po tym wszystkim byo jak po tornado:mokro, peno pary, smrd wieyzny, peno sprztwi yek do mycia, okrawkw tuszczu na pododze.Roboty jeszcze pene rce, a tu jeszcze ley jednawiartka winiaka do zagospodarowania. Jeeli to

bya tylna noga, najpierw odcinana jest bonka.

Nasolona obficie grub szar sol (bo tylko takiejuywano) zwijana jest w rolad i obwizywanasznurkiem i do komory, za drzwi, na hak.Tam dojrzewa, a nabierze kremowej barwy i dobrzenasonieje. Miso dzieli si na kawaki, tak bykawaek by do jednorazowego uytku;cile ukadane jest w drewnian fask (skopek),mocno ubite, obcione denkiem i kamieniem.

Zostawao troch gorszej soniny i okrawki misa,krojono je w drobn kostk, do tego szklanka wody,

przyprawy i duszono na wolny ogniu co najmniej 2

godziny. Miso udusio si na drobne czsteczki,skwarki si rozpady. Posolone na koniec skadano wgarnek i tym smarowano chleb, a w karnawalestanowio doskona zaksk.

Jedna czwarta ba ( bo tyle naleao dowiartki),nerka, noga, troch misa, wszystkodokadnie pokrojone, z przyprawami: sl, pieprz, li

bobkowy naleao ugotowa. Po ostudzeniu woydo cielca (odka), doda troch wywaru z gotowaniai zaszy. Cielec woy midzy deski i obciy.Tak powstawa salceson. Czasami resztk misgotowano i robiono pasztet. Ale najczciej pasztet

by robiony z krlika z dodatkiem starej kury.Trzeba go byo gotowa nawet kilka godzin.Z podrobw robiono pierogi albo gulasz. Z takiejmaej iloci misa nie starczao ju na zrobienie drygi(galarety).

Natomiast wykonanie jtrznicy to by majstersztykgospodyni. Upraona krew, troch podrobwugotowanych, kasza reczczana (gryczana), tuszcz,sl, pieprz jak w przepisie.

Skadniki: 1kg kaszy reczczanej, litra krwi, 2 garcipodrobw, wywar z gotowanych podrobw, 4 czubateyki smalcu, przyprawy do smaku.

Surow kasz zala gorcym wywarem. Czeka bykrupy napczniay, doda wszystkie skadniki,wymiesza. Przygotowane jelito odwrci tuszczemdo rodka wlewa ppynn mas do jelita.Jelito zwiza i ukada na blasze, zrobi ig kilkanak i piec w nie bardzo gorcym piecu. W zbytwysokiej temperaturze kiszka moe pkn.Gdy jelito si marszczy, jest kruche, wyj z pieca.

Mona podawa na gorco lub zimno.Na wita Godnie kiebas nie robiono. U bogatychgospodarzy przygotowywano kiebasy wg poniszego

przepisu:

CHRZSZCZ NR 12 (9)


10/12

CHRZSZCZ NR 12 (9)

10

Skadniki:1kg chudego misa, 30 dag soniny 1 garskrek ze soniny, 1 szklanka wody lub wywarz gotowania skrek, 1 dag soli, pieprz, czosnek.Miso i sonin wymiesza z sol i pozostawi na1 dob do maceracji. Pniej przepuci przezmaszynk o drobnych oczkach, doda pyn, pieprz,czosnek 3 zbki. Miesza tak dugo a powstanie

jednolita masa. Nadziewa oczyszczone jelita cienkie,piec w piekarniku, ale lepiej w wdzarce do uzyskaniaadnego koloru. Zaparzy na 1 minut we wrzcejwodzie.

To s przepisy stare. Dzi nikt nie zawraca sobiegowy wykonywaniem wyrobw misnych w domu.Przecie wszystko gotowe mona kupi w sklepie.

Ale ja tak wanie wspominam, te wszystkie prace,ktre miay miejsce na przeomie 50 i 60 roku.

Stefania Krukowska

Z miastaJubileusz 15-lecia Gimnazjumim. Dzieci Zamojszczyzny w Bodaczowie

oraz otwarcie boiska25 listopada 2014r. mia miejsce jubileusz 15-leciaGimnazjum im. Dzieci Zamojszczyznyw Bodaczowie.W gronie osb, ktre przybyy na uroczysto bylim.in. burmistrz Szczebrzeszyna Marian Mazur,starosta zamojski Henryk Matej, radny sejmikuwojewdzkiego Arkadiusz Bratkowski,

przewodniczca Koa Dzieci Zamojszczyznyw Bodaczowie Wadysawa Matwiejczuk i ks.kanonik Ryszard Wrbel. Z zaproszenie skorzystalirwnie dyrektorzy jednostek samorzdowych

prowadzonych przez gmin Szczebrzeszyn,emerytowani pracownicy szkoy, sponsorzy, rodzicei absolwenci.W czci artystycznej dla wszystkich zebranychz recitalem oraz pokazem taca nowoczesnegowystpi zesp wokalny Taktofonika.

Wanym punktem 15-lecia byo rwnie uroczysteotwarcie i oddanie do uytku nowoczesnego boiskado siatkwki, ktre powstao ze rodkw gminySzczebrzeszyn oraz dziki dofinansowaniuze rodkw Unii Europejskiej w ramach dziaania:Wdraania lokalnych strategii rozwoju dla maych

projektw objtego PROW 2007-2013.m.

Nowe boisko powicone.Pierwsza sesja nowej rady miejskiej

28 listopada 2014 r. odbya si pierwsza sesja nowo-wybranej Rady Miejskiej. Uroczyste lubowaniezoyli radni w skadzie: Bizior Katarzyna, CzopAlina, Doba Waldemar, Drodyk Mariusz, DygasMariusz, Hejno Zenon, Kot Adam Andrzej, KrasulaJan, Olcha Danuta, Olczak Aleksander, SamulakDariusz, Socha Jarosaw, Traczykiewicz Andrzej,Wawryk Tadeusz, Wjcik Czesaw. Sesj rozpoczsenior Rady, pan Czesaw Wjcik, nastpnie odbyysi wybory przewodniczcego i zastpcy RadyMiejskiej. Jedynym zgoszonym kandydatemna przewodniczcego by pan Mariusz Drodyk,ktry zosta jednogonie wybrany i obj dalsze

przewodniczenie sesji. Nastpnie zostayprzeprowadzone wybory wiceprzewodniczcegoRady Miejskiej. Jedyn zgoszon kandydatk bya

pani Danuta Olcha, ktra zostaa przyjta wikszocigosw. Podczas inauguracyjnego posiedzenialubowanie zoy take burmistrz, ktrym zostadotychczasowy wodarz, pan Marian Mazur.m.

Rada Miasta i jejprzewodniczcy

Mariusz Drodyk


11/12

CHRZSZCZ NR 1 (9)

11

Jak niegdy burmistrza wybierano(jako podzwonne po dokonanych wyborach)

Pierwszy burmistrz w dziejach miasta Gliniany, MichaSkorupka, uzyskawszy szczliwie fotel urzdowy(raczej stoek) w czerwcu 1595 roku, zoy pikn

przysig i dotrzyma jej potem tak, e niektre jego

czyny trzeba byo w ksigach magistrackich opiewaa wierszem. Powiada uroczycie jako burmistrz elekt:,,Ja, Micha Skorupka, przysigam Panu BoguWszechmogcemu i Najjaniejszemu Zygmuntowi IIIKrlowi Polskiemu, i wszystkiemu posplstwu miastatego: bd wiernym i sprawiedliwo rwniewszystkim, tak bogatym jako ubogim, ssiadomi gociom czyni i mnoy, a niesprawiedliwo tpii niszczy, praw, przywilejw, poczesnocii pospolitego poytku miasta strzec i mnoy,

jako najlepiej bd umia i mg. Tajemnic miejskichnikomu nie zjawia sowem albo uczynkiem.Rozterkw w miecie nie dopuszcza, sierot i wdw

podug swej monoci broni, a tego nie chc opuci,dla przyjani, mierziczki, bojani, darw albo innejrzeczy. Tak mi Panie Boe pomagaj, ktry te w dziesdny mnie i wszystek wiat sdzi bdziesz.

Ju takie przyrzeczenie (cytowane za Kolbergiem)mogy wzruszy obywateli Glinian, tym bardziej,e syszeli je po raz pierwszy. Jednake owegoczerwcowego dnia, akurat na witego Jana, doznali

jeszcze emocji z wielu innych powodw. BurmistrzSkorupka doszed do wadzy z trudem. Zaoycieli dobroczyca miasta JW. Pan Starosta Bidziskiz Bidzin, herbu Janina, popiera go wprawdzie, ale iletrudnoci trzeba byo pokona , nim elekcja zostaadokonana!

Z rana nowo kreowani mieszczanie zgromadzili sina rynku nowo utworzonego miasta i popatrujctsknie na puste jeszcze miejsce, gdzie mia stanratusz, odmwili Pozdrowienie Anielskie.Nastpnie zgodnie z yczeniem pana starosty zawizano oczy

jakiemu dziadydze i ten wybra spord obecnychtrzech kandydatw na burmistrza, wybr nie by udany.Jeden kandydat okaza si kuternoga, drugi lepcem,a trzeci, Micha Skorupka co prawda modym,

pojtnym szewcem, ale szewcem, na ktrym ciysurowy zarzut zabicia psa. Pan starosta nie wiedziaw tym czynie (karanym srodze przez prawomagdeburskie) nic zego i faworyzowa wystpnegomodzika, jednake miasto zawrzao. Ludzie woleli julepca za burmistrza, na co wszake znowu nie zgodzi

pan Bidziski, by jednak nie narzuca cakiem swejwoli, zarzdzi, eby spraw rozstrzygny zawody,

a mianowicie, kaza kandydatom ciga jakzanotowano w starych dokumentach ,,brykliwegocioka. Dwaj pierwsi kandydaci odpadli szybkow konkurencji, natomiast po parogodzinnej gonitwieszewc Skorupka zdoa pochwyci cioka za uszyi przyprowadzi do pana. Ju mia nastpi aktnominacji, bo przecie zwycistwo byo wyrane,gdy tymczasem rozlegy si zewszd uparte gosy: -nie pozwalam, panie starosto, na tego bezecnika!

C teraz robi? Pan Bidziski herbu Janinawiedzia, i podobnie jak godnego i mucha prowadzi,tak w jego rozgrywce z motochem powiedziedo sukcesu tyko fortel wesp z rozkazem, nakaza

przynie potn sie, nakaza wpdzi pod nimiejscowe kundle, nakaza kademu z mczyzn zabi

po jednym i sam te nie zaniecha tego obowizku.I stao si. Psy zostay wybite, a obywatele Glinian

przekonali si na wasnej skrze, e czynic to, niestracili przecie na przyrodzonej uczciwoci,lecz zamienili si jakby tylko w myliwcw, ktrzyzamiast w kniei poluj na wasnym rynku. Zrozumieli,e skoro nie stracili tej uczciwoci oni, to nie mg jejtake postrada szewc Skorupka, cho niedawno, niktnie przeczy, czemu tam psa ukatrupi. Wszystkozostao wyjanione i zapanowaa zgoda, a od niej juledwo kroczek do jednogonej elekcji, solennej

przysigi i jake pniej sprawiedliwych rzdwburmistrzowskich Za Jzef Szczypka Kalendarz

Polski PaX W-wa 1984.

Nad Betlejem

nieg ostry pada i wicher wieje.

W mrokach lni gwiazda ponad Betlejem.Ciemno dokoa, zima si sroy...W szopie si rodzi Dzieciteczko Boe.

Wrd najuboszych, wrd najbiedniejszychrodzi si wiato, nic go nie zmniejszy.

Nic go nie zmniejszy, nic go nie zami!W jego to blasku jestemy brami.W sercach nam bdzie roso i yo

prawd najwysz, co zwie si: Mio.Cho ciemno wkoo i wicher wieje,jasno lni gwiazda ponad Betlejem

MARIA CZERKAWSKA


12/12

12

CHRZ SZCZ NR 12 9

Chrzszcz miesicznik informacyjnyWydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna

Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz SirkoAdres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1E-mail: [email protected] www.chrzaszcz.com.pl

Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj

Chrząszcz - Grudzień 2014 (Nr 105)

Documents