BR.34_kapital_sreda 05 maj 2010

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E PARI...

NA ZATVORAWE, SREDA, 04.05.2010, 13.00~.

MBI 10 0,71%MBID 0,95%OMB 0,07%

EVRO/DENAR 61,56DOLAR/DENAR 46,50EVRO/DOLAR 1,32

NAFTA BRENT 87 ,70EURORIBOR 1,24% INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (04.05)

SREDA, 05. MAJ. 2010 | BROJ 34 | GODINA 1 | CENA 20 DEN. | TEL. 2 55 14 41 | FAKS. 2 58 14 40

00

� UVODNIKVERICA JORDANOVACRVEN KARTON!

� STRANA 2

� KOMPANII I PAZARI� ZO[TO KOMPANIITE PRETPOÎTAAT KREDITI,

NAMESTO EMISIJA NA AKCII?........................................STRANA 16

� PROF. D-R HOGLER BRIEL EKSPERT ZA BIZNIS-KOMUNIKACIJA: GLOKALIZIRAWE NA BIZNIS -KOMUNIKACIJATA.....STR. 19

� NE SE SPASUVA SAMO GRCIJA, TUKU CELA EVROREGIJA [TO E VO DOLGOVI......................................................................STRANA 21

NBM BUDNO JA SLEDI SOSTOJBATA NBM BUDNO JA SLEDI SOSTOJBATA VO STOPANSKA I ALFA BANKAVO STOPANSKA I ALFA BANKA

NA ALBANCITE IM SE MALKU PRAVATA [TO GI U@IVAAT

OVA [TO GO IMAAT E NEDOVOLNO ZA “ONA”!? � STRANA 6

0

KOLUMNAM-R ZORAN JOVANOVSKI POTPRETSEDATEL NA SDSM

BORCI ZA SLOBODA� STRANA 13

SVETSKITE BIZNIS LIDERI PROTIV KRIZATA

DEJVID STAJNER WASTE MANAGEMENT

SPASUVAWE NA PLANETATA I GENERIRAWE PROFIT � STRANA 14

000

87

7

EDE

NEI

BANKARSKIOT BANKARSKIOT SEKTOR SEKTOR E OTPOREN E OTPOREN NA GR^KATA NA GR^KATA KRIZA!KRIZA!

KAPITAL ANALIZIRA [TO ZNAÎ ZDRU-@UVAWETO NA VINARNICITE VO SVETOTNACIONALNITE “BREND-ÂDORI”, NOSITELI NA IZVOZOT NA VINO� STRANA 12

EKSKLUZIVNO ZA “KAPITAL”SIMEON DJANKOVMINISTER ZA FINANSII NA BUGARIJA

DISCIPLINIRANA FISKALNA POLITI-KA E PRIORITET� STRANA 20

QUPÔ ZIKOVglaven i odgovoren [email protected]

VERICA JORDANOVA [email protected] JORDANOVA [email protected]@kapital.com.mk

NAVIGATOR05.05.20102

Skopje v~erautro be{e potrese-no od silna eksplozija koja se slu~i vo ~eli~arnicata Makstil. Ek-

splozijata, predizvikana od slu~ajno aktivirano telo so eksplozivno polnewe, te{ko povredi edno lice, vraboteno vo fabrikata i predizvika golema panika me|u gra|anite. Od Makstil informiraat deka s$ u{te e nepoznato kako ova telo se na{lo vo fabri~kiot krug, a rabot-nicite vo êli~arnicata ne ja prepoznale opas-nosta. Obiduvaj}i se da go prese~at so oksigenska boca, teloto od eksplozi-jata odletalo od mestoto na nastanot i padnalo na dva do tri kilometri rastojanie, vo blizina na fabri~kata kapija “Sever”. Ostatocite od ekplozivnata naprava gi analizira{e stru~no lice -pirotehni~ar koe ne uspealo da utvrdi za kakov tip na eksplozivno telo se raboti. Ona {to se znae e deka napravata e so obem od 40-50 fi, so

dolìna od 80 santimetri i debelina na limot od 2-3 milimetri. “Naprava {to }e preleta takva dale~ina, sigurno ima eksplozivno polnewe. S$ {to doa|a do pogonite na fabrikata mora da ima sertifikat za radio-aktivnost, kako i ostanati bezbednosni sertifikati, no poradi dopolnitelna sigurnost, fabrikata in-terno sproveduva povtorna kontrola, blagodarenie na koja dva pati dosega se vrateni granati {to pristignale so tovari od Srbija. Osven od ovaa dràva, staro èlezo vo Makstil najmnogu se vne-suva od Kosovo i Bugarija”, objasnuva Nove Georgievski, pomo{nik-generalen direk-tor vo Makstil.Krim-tehnika napravi uvid na mestoto na nastanot i nabrgu }e izleze so ofici-jalni informacii za inci-dentot. Do zatvoraweto na brojot, nitu edna stru~na slu`ba ne izleze so ob-jasnuvawe na pri~inite za incidentot.Portparolot na MVR, Ivo Kotevski, potvrduva deka moè da e napravena gre{ka pri uvozot na kon-tingentite so staro elezo nameneti za fabrikata, a

za toa mo`no e vina da ima Carinskata uprava. Kotevski go okarakterizira incidentot kako “nesre}a pri rabota, {to izleguva od ingerenciite na MVR, a potpa|a pod trudoviot inspektorat.”Gra|anite, v~era, pet minu-ti pred osum ~asot koga e najgolemiot mete` po skopskite ulici, moèa da vidat silna svetli-na od eksplozija i silna bu~ava. Centarot za upra-vuvawe so krizi, duri ~as i polovina po nastanot, ja informira{e javnosta deka ne stanuva zbor za pad-nat avion ili bespilotno letalo, kako {to prvi~no se {pekulira{e vo medi-umite, tuku za eksplozija vo Makstil. Vo incidentot te{ko e povreden 35-godi{niot rabotnik Dimo Pigulovi}, koj vedna{ e prenesen vo Gradskata bolnica i do zatvoraweto na brojot se nao|a{e vo kriti~na sos-tojba. Od Makstil izvestija deka koga se slu~il inci-dentot bile po~ituvani site proceduri od Zakonot za za{tita pri rabota, rabot-nikot ja imal soodvetnata za{titna oprema i posta-puval spored procedurata za rabota.

SREDA 5 MAJ 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

Milioni evra, odnosno 2,7 milijardi denari, sobra v~era Ministerstvoto za finansii od proda`ba na {estmese~ni dràvni zapisi, {to e pove}e od najaveniot iznos. Dràvnite hartii od vrednost bea pro-

dadeni preku aukcija so devizna klauzula. Vo sopstveni~kata struktura na {estmese~nite zapisi, bankite u~estvuvaa so 67,55%, a kli-entite so 32,45%. Ministerstvoto za finansii informira deka zaklu~no so v~era, sostoj-bata so emituvani dràvni zapisi iznesuva 12.847.570.000 denari, a na {estmese~nite zapisi 10.714.560.000 denari.

Makedoni ja go dobi prviot crven karton. E v r o p s k i t e fondovi koi

tolku dolgo gi baravme i ~ekavme, poleka po~naa da s tignu vaat i. . . Op, nepotizam, , korupci ja, konflikt na interesi, pronevera. Tipi~no make-donski, tipi~no balkan-ski. Ako ne se napravi nekoja “zvr~ka”, ne sme ìvi. E sega analiza-ta ne e kolku sme bile “pametni” da pravime u jdurmi so parite od evropskite dano~ni ob-vrznici, tuku u{te kolku crveni kartoni treba da dobieme od Brisel za da se svestime deka kon evropskite, i voop{to, stranskite fondovi treba da se odnesuvame mnogu odgovorno? Odgovorot na ova pra{awe, za àl, go nema ni ministerot za obrazovanie, vo ~i j resor se slu~i prvoto blokirawe na proekti finansirani od evrop-ski pari. “Ogromna damka e frlena vrz Makedonija i treba vreme za istata da iz-bledi. ]e dadam s$ od sebe za da go vratam vo normala slu~ajot so evropskite fondovi za obrazovanie” . Ova e edinstveno obrazloènie na re sornio t mini s -ter , ko go go po tse t u -vame na eden notoren fakt. Vo Brisel damkite ne bledeat. Tie s tojat dlaboko arhivirani i za{titeni od kakvo bilo bledeewe. Briselskata administracija pedantno i detalno beleì kade, kako i koj go iskoristil sekoe evro oddeleno od evropskite dano~nici, namene to za zem j i t e -kandidati za ~lens tvo vo Unijata. I pritoa e nemilosrdna. Bez raz-lika dali se raboti za zemja-~lenka ili zemja-kandidat, gre{kite ne

se prostuvaat. Fondovite se zamrznuvaat, parite se vra}aat, sudski po-stapki se pokrenuvaat. So eden zbor, se bara odgovornost. Odgovornost, a ne vreme za “le~ewe na ranite” e potrebno ministre Todorov. Eve ilustracija deka vo Evropskata unija ni{to ne bledee, a po prvata napravena damka se duva i na matenica. Nedela-va, vo sosedna Bugarija, ~lenka na Unijata, dobro poznata po obidite za pravewe malverzacii so evropskite pari i nivno nesoodvetno koristewe, se nao|a golema briselska inspekcija. Birokratite od Unijata detalno }e ut-vrduvaat kako se tro{at evropskite fondovi, dali se zapazuvaat strogite birokratski pravila i vo ~ii race zavr{uvaat parite na 100 evropski proekti vo ovaa zemja. Vo Bugarija dosega se pokre-nati niza sudski postapki poradi zloupotreba na evropskite fondovi, a sofiskiot gradski sovet gi izre~e i prvite pove}egodi{ni zatvorski ka-zni. Na Bugarija dosega & se blikirani stotici milioni od evropskite fondovi, prete`ni name-neti za zemjodelstvo!Lekcijata Bugarija treba dobro da ja nau~ime. I minis terot za obrazo-vanie koj prv padna na ispitot “evropski fon-dovi”, i celata Vlada. Evropskite fondovi po defenicija se davaat za edna zemja da napravi reformi, da kreira popo-volna klima, da izgradi infras trukt ura, da gi zajakne ~ove~kite kapac-iteti na administraci-jata... Brojni se osnovite i pri~inite zo{to zemjite od Uni jata odvoju vaat del od svoite pari za drugi zemji. S$ si ima svoja logika, kako {to ima logika i procedu-

CRVEN KARTON

rata za koristewe na tie pari. Slu~ajot so Nacionalnata agencija za evropski obrazovni programi i mobilnost, koja u{te pred da dobie akreditacija, uspea da napravi malverzacii so parite od programite “Mladi vo akci ja” i “Doìvotno u~ewe” i po-radi koja ovie programi sega se zatvoreni za makedonskite korisnici, treba da bide {kolski primer kako vo idnina ne smee da se postapuva so evropskite pari. Zarem ne e sramota da izlezeme od igra u{te pred da po~ne igrata? Zarem ne e sramota za proekti koi se brojat vo desetici iljadi evra da ostaneme pokusi za klu~ni proekti koi vre-dat daleku pove}e? Crveniot karton ko j v~era go dobi Make-donija neka bide silno predupreduvawe za nikoj da ne si igra so evrop-skite pari i so imixot na Makedonija zatoa {to Brisel ne gi pere “dam-kite” od neodgovornoto rabotewe.

SKOPJE POTRESENO OD EKSPLOZIJA �

NE SE ZNAE PRIÎNATA ZA EKSPLOZIJATA VO MAKSTIL

MAKSIM RISTESKI risteski@ka pi tal.com.mk

Vo v~era{nata eksplozija na eksplozivno telo koja se slu~i vo skopskata ~eli~arnica Makstil, te{ko e povredeno edno lice. S$ u{te se ispituva kako ova telo se na{lo ovde. Eksplozijata predizvika silna vozne-mirenost kaj gra|anite

44

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandar Pisarev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

LEKTORMeri Kondoska

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za nedelnikot “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

80

05.05.2010 3NAVIGATOR

NE IM BE[E DENOTLIDERI

�Vladata si dava novi rokovi do koga treba da gi objavi javnite povici za proda`ba

na ~etirite zagubari, EMO, Tutunski kombinat-Prilep (TKP), Eurokom-pozit i OHIS. Namesto do krajot na april, sega od Vladata najavuvaat deka najdocna za dve nedeli treba da bidat objaveni tenderite samo za EMO, Eurokompozit i TKP. Izvori od Vladata za “Kapital” otkrivaat deka tenderot za OHIS }e se objavi podocna od drugite, najverojatno za-toa {to se ~ekalo da se regulira sopstvenosta vrz dràvnite akcii vo Centralniot registar. Od Vladata javno ne zboru-vaat zo{to nekolku pati dosega se prodolùva rokot i koga }e se ob-javat tenderite za da se najde investitor. A vremeto raboti protiv ovie dràvni kompanii zatoa {to tie trupaat zagubi, a rakovodstvoto zema plati vo visina duri i do 2.000 evra. Neoficijalno, od Vla-data objasnuvaat deka s$ u{te se dorabotuvaat

ABDULA]IM ADEMI

VISOKI STAN-DARDI ZA VISOKO-TO OBRAZOVANIE

Ministerot za obrazo-vanie i nauka, Nikola Todorov, denovive gi

stavi na javna debata najaven-ite izmeni na Zakonot za vi-soko obrazovanie vo delot na tro{ewe na sredstvata na fakultetite i mobilnosta na profesorite na dràvnite i privatnite univerziteti. Prvata izmena predviduva del od sredstvata na fakulte-tite, sobrani preku samofin-ansiraweto na studentite, da se tro{at za kapitalni nau~ni investicii, {to ne bilo slu~aj dosega. Primerot deka nekoi od fakultetite od predvidenite 2,8 milijardi denari za ovaa cel, potro{ile samo 100 mil-ioni denari vo investicii, a ostanatite bile ispla}ani kako ekstra-prihodi na profesorite, jasno govori za motiviranosta na ministeroviot poteg. Vto-rata predloèna izmena e propi{uvawe na 16-~asovna rabotna nedela, namesto dosega{nata 8-~asovna, so toa {to profesorite sami }e moàt da odlu~at dali normata }e ja ispolnat na dràvnite, ili na privatnite fakulteti. Bez somnenie, jav-nata debata za ovie izmeni }e

POBEDNIK

GUBITNIK

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI... MISLA NA DENOT

�

RUPERT MARDOKMEDIUMSKI MAGNAT

42

50160

MESTO GO ZAZEMA MAKEDONI-JA SPORED KVALITETOT NA @IVOT NA MAJKITE, [TO GO NAPRAVILA NEZAVISNATA ORGANIZACIJA ZA DECA VO SAD “SPASETE GI DECATA”

MILIONI @ENI VO SVETOT RA\AAT BEZ PROFESIONALNA POMO[ SEKOJA GODINA, A 8,8 MILIONI DECA POMLADI OD PET GODINI UMIRAAT OD BOLESTI KOI LESNO MO@AT DA SE IZLEÂT

ZEMJI SE OPFATENI VO IZVE[TAJOT POD NASLOV “MAJ IN INDEKS”, VO KOJ SE RAN-GIRAAT NAJDOBRITE I NAJLO[ITE ZEMJI ZA MAJKI I DECA SPORED USLOVITE ZA @IVOT

FEJSBUK IMA SLIKA, TON NEMA

Vicepremierot zadolèn za sproveduvawe na Ram-kovniot dogovor, Abdula}

im Ademi, istiot den koga ONA isprati soop{tenie vo koe tvrdi deka }e prodolì so voeni dejstva, ja promeni svojata profil-fotografija na Fejsbuk so amblemot na U^K. Bez razlika na sim-bolikata {to Ademi sakal da ja prikaè, kako vicepremier ne smee da si dozvoli vakvi ekskurzii, pa, makar i na Fejsbuk. A, kako vicepremier, dokolku e nezadovolen od ne{to, namesto da ja koristi morzeovata azbuka i preku menuvawe sliki~ki da ispra}a poraki do javnosta, popa-metno }e mu bide da izleze i javno i glasno da kaè {to ne mu ~ini i od kade se po-javil takviot revolt. Ako, pak, funkcijata vicepremier ne mu e dovolna da zboruva otvoreno za problemite, neka si odi, pa od doma neka ja zgolemi svojata aktivnost na Fejsbuk, bidej}i toga{ nikoj nema da go sfa}a seriozno. O~igledno, toj nema druga rabota osven Fejsbuk, kako i kadrite {to gi vrabotuva vrz osnova na

Ramkovniot dogovor. Bidej}i e o~igledno deka nema druga rabota, moème da mu predloìme nekoi dopolnitelni obvrski. Neka se organizira i neka napravi monitoring niz multietni~kite sredini, pa, da vidi kolku od ramkovnite vraboteni, osven {to zemaat redovna plata, redovno se poja-vuvaat na svoite rabotni mesta. Neka proveri dali vraboteniot kadar gi ispolnuva potrebnite kvalifikacii i dokolku ne e taka, neka gi prati na dokvali-fikacija. Ne mora da izleguva na teren, istoto moè da go napravi i preku Fejsbuk!

SALI BERI[A

Go do~eka Menduh Ta~i so porakata deka

mirot i stabilnosta vo Makedonija se klu~ni za celiot region

GORDON BRAUN

Britanskiot premier, neposredno pred iz-

borite, sekojdnevno ja gubi poddr{kata od glasa~ite

TENDERITE ZA PRODA � @BA DOCNAT

bide mnogu ol~na. No, na ve}e iskaànite griì deka vlasta, ete, povtorno ja naru{uva av-tonomijata na univerzitetite, mora da im se sprotivstavi faktot deka kvalitetno visoko obrazovanie ne e mo`no bez negovo kvalitetno – i ~esno, pred s$! – menaxirawe. Vpro~em, kade prvo da se postavat tolku spomenuvanite visoki standardi vo naukata i op{testvoto, ako ne vo – visokoto obrazovanie!?

Dodeka Vladata go odolgovlekuva objavuvaweto na javniot povik za proda`ba na ~etirite zagubari EMO, Ohis, Eurokompozit i Tutunski kombinat- Prilep, tie natrupaa dolgovi od okolu 40 milioni evra.

NIKOLA TODOROV

HANS-GERD PETERING �pretsedatel na Fondacijata Konrad Adenauer

ZAGUBARITE LANI VO MINUS OD 40 MILIONI EVRA

SVETOT SE MENUVA MNOGU BRZO. NE VA@I POVE]E TOA DEKA GOLEMITE GI JADAT MALITE. SEGA BRZITE GI JADAT BAVNITE

MAKEDONIJA E NA DOBAR PAT KON EU, NO IMETO MORA DA SE RE[I

KATERINA [email protected]

IMER SELMANI

Iako funkcionira kako oddelna partija, se

bori za pravata na ONA pove}e od DUI i nejzin-iot lider Ali Ahmeti

IVAN [IMONOVI]

Hrvatskiot minister za pravda se seli

vo ON kako pomo{nik na generalniot sekretar Ban Ki Mun

Nie imame mnogu simpatija za Repub-lika Makedonija ili formalno Biv{a Jugoslovenska Republika

Makedonija. No, nie sme solidarni i kon Grcija. I navistina se nadevame i pritiskame vo sporot so imeto da dojde do brza razvrska. Makedonija e na dobar pat kon EU. No, re{enieto mora i dvete involvirani strani samite da go iznajdat. I obete gi molam za dobra volja - izjavi v~era Hans-Gerd Petering, pretsedatel na Fondacijata Konrad Adenauer. Spored nego, Germanija kako vaèn partner vo EU moè i pove}e da se angaìra kako posrednik vo sporot i da ja prezeme pozitivnata uloga vo ramkite na EU kako vo odnos na Makedonija, taka i kon Grcija.

nekoi detali koi treba da gi sodràt me|unarodnite povici za interes i koi treba da bidat kompletni. Vo me|uvreme, kompaniite gi objavija finansiskite izve{tai za 2009 godina. Nekoga{niot hemiski gigant OHIS, minatata godina ja zavr{i so zaguba od 6,4 mil-ioni evra, a samo vo prvite tri meseci godinava ima negativno saldo od 660.000 evra. So zaguba od okolu pet milioni evra vo 2009 godina rabote{e i EMO, a prviot kvartal godinava prijavi dobivka od 330.000 evra. Tutunskiot kombinat od Prilep, pak, minatata godina ja zavr{i so zaguba od okolu 30 milioni evra. Podatoci za raboteweto na Eurokompozit nema. “Kapital” doznava deka Vla-data s$ u{te razmisluva dali tenderite da gi raspi{e vo dve fazi, odnosno dali prvo da bara kvalifikuvani ponuduva~i, a vo vtorata faza da napravi selekcija na najpovolniot ponuduva~ koj bi ja kupil dràvnata kompanija, kako {to go prepora~uvaat konsultantite od Diloit i

Tu{ i Bulbrokers. Spored informaciite, dopolnitel-niot period od dve nedeli najverojatno na Vladata & treba i za da se usoglasi zakonskata regulativa, zatoa {to ova e prv slu~aj na javen povik dràvata da prodava akcii vo ~etiri kompanii, koi nekoga{ bea profitabilni, a sega se zagubari.Spored prvi~no dadeniot rok, Vladata treba{e pred dva meseca da gi objavi me|unarodnite povici za potencijalnite kupuva~i na ~etirite zagubari. Tie s$ u{te rabotat so milionski zagubi. Rabotnicite nere-dovno zemaat plati, koi se

dviàt vo prosek po okolu 200 evra, a direktorskite plati stignuvaat i do 2.000 evra. Ovlasteniot revizor na konsultantskata ku}a Diloit i Tu{ vo Skopje, Lidija Nanu{, e optimist deka nekolku mese~nata naporna rabota }e donese uspeh na krajot. “Zasega postoi inicijalen interes, konk-retno za Ohis, kompanijata za koja sme angaìrani. Intenzivno rabotime za da se animira pazarot, da se najdat zainteresirani inves-titori i celiot ovoj proces na krajot da bide uspe{en”, veli Nanu{.

30 milioni evra zaguba

prijavi samo Tutunskiot kombinat vo Prilep

ABDULA]I] M M AADEMI

enm-a}gao i

a -daervinaer,od

olagien-vi-a a

ae-in-da~niu~ajkoi NIKOLA TODODOROV

NAVIGATOR05.05.20104

� DVA, TRI ZBORA

� GADGETS

“Nuklearnite aktivnosti na Iran go dovedoa svetot vo rizik. Iran mu prkosi na Sovetot za bezbednost na ON i na Me|unarodnata agen-cija za atomska energija (MAAE) i na toj na~in ja doveduva vo opasnost idninata na ne{ireweto na nuklearnoto vooruùvawe”

HILARI KLINTON dràven sekretar na SAD

“Grcija mora da primeni drakonski merki na {tedewe kakvi {to zemjata ne videla vo svojata ponova istorija, no bez koi ne moè da se spre~i bankrotot na dràvata”JORGOS PAPANDREU

premier na Grcija

“Germanija }e ja poddrì kandidatu-rata na Srbija za ~lenstvo vo EU, dokolku Belgrad ja promeni svoja-ta dràvna politika kon Kosovo i go ispora~a Ratko Mladi} vo Ha{kiot tribunal”

BODO VEBERgermanski politikolog

� SVET

...BERZANSKA EUFORIJAMnogu dobrite brojki go lansiraa Volstrit

Podobrite rezultati od o~ekuvanite za industriskoto proizvodstvo, potro{uva~kata na naselenieto i

grade`nite aktivnosti, koi ukaùvaat na jaknewe na ameri-kanskata ekonomija, zav~era go pottiknaa Volstrit.

...PRETSEDATELOT NA TEATARJosipovi} voodu{even od belgra|ani

Hrvatskiot pretsedatel, Ivo Josipovi}, be{e po~esen gos-tin na pretstavata “Dervi{ot i smrtta” na belgradskoto

Narodno pozori{te, koe gostuva{e vo Hrvatska.

0-24 �

Nokia najavi tri novi modeli na mobilni telefoni. Zaedni~ko

za site niv e {to imaat celosna QWERTY-tastatura i nameneti se za korisnic-ite koi se ~esto konekti-rani. Nokia C6 e mobilen telefon koj raboti na op-erativniot sistem Symbian S60, ima 3,2-in~en displej na dopir so nHD-rezolu-cija, poddrùva Wi-Fi, ima vgraden GPS-priemnik, a kamerata e so rezolu-cija od 5 megapikseli. Telefonot }e se najde na pazarot kon sredinata na

godinava.Nokia E5 ima kamera so rezolucija od 5 megapik-seli so LED-blic, Wi-Fi, Bluetooth, vgraden GPS-priemnik, 3,5-milimetarski audiopriklu~ok, slot za memoriska karti~ka mi-croSD. Telefonot raboti na Symbian OS, a isto kako i modelot C6, na pazarot treba da se pojavi kon sredinata na godinava. C3, tretiot model koj go pret-stavi Nokia, ima 2,4-in~en displej so QVGA-rezoluci-ja, raboti na Symbian S40 i ima poddr{ka za Wi-Fi.

NOKIA GI NAJAVI C6, E5 I C3

� FOTO NA DENOT

...NOVA KRIZAVulkanska pepel gi prizemji avionite

Avionskiot soobra}aj nad delovi od [kotska i nad Severna Irska e zatvoren poradi zgolemena koncen-

tracija na vulkanska pepel vo atmosferata.

SO SEKOJ KUPEN PRIMEROK NA MAGAZINOT KAPITAL SLEDUVA BESPLATEN DNEVEN VESNIK KAPITAL

107 godini od smrtta na Goce Del~evMakedonija ja obeleà 107-godi{ninata od smrtta na revolu-cionerot Goce Del~ev so panihida na negoviot grob vo crkvata “Sveti Spas” vo Skopje. Pokraj dràvni, vladini i delegacii na nau~no-obrazovnite i kulturnite institucii vo zemjava, sveò cve}e na grobot na Goce Del~ev poloì i negovata vnuka, Katerina Nurxieva. Vo sobranieto, akademikot Georgi Stardelov na nekolku zaslu`ni nau~nici im ja vra~i dràvnata nagrada “Goce Del~ev” za zna~ajni ostvaruvawa vo ovaa oblast. Viz-ionerot Del~ev, koj pred pove}e od eden vek go razbra svetot kako pole za kulturen natprevar na narodite, e ubien od turskata vojska na 4 maj 1903 godina vo seloto Banica, na pat kon Ser. Vo za~uvanite pisma, Del~ev pi{uva deka se bori za slobodna i neza-visna Makedonija so {iroki prava na siroma{noto naselenie.

POLITIKA05.05.20106

Vo presret na protestot na koj re~isi site al-banski nevladi-ni organizacii obedineto }e se pobunat protiv diskriminaci-jata na koja se izloèni vo dràvata (!?), ONA vo soop{tenie pora~a deka se “budi”! Se pojavija i ot-voreni zakani za pukotnici po ulicite na glavniot grad, ako ne im se izleze vo presret na albanskite barawa. Vladeja~kata DUI, partijata na “edinstve-niot legitimen komandant” na ONA, za kakov se proglasuva Ahmeti, odlu~i deka vo vakvi uslovi e najpa-metno da mol~i!

��

KATERINA [email protected]

OVA [TO GO IMAAT E NEDOVOLNO ZA “ONA”!?

Do krajot na mese-cot postoi mo`nost op{tina Centar do

Sovetot da gi dostavi barawata za postavu-vawe na spomenici na Albanci vo centralnoto gradsko podra~je, soop{ti gradona~alnikot Vladimir Todorovi}. “O~ekuvame novi barawa za spomenici, i toa za poznati li~nosti Albanci od na{ata zaedni~ka isto-rija. Ima barawa od nekoi

nevladini organizacii. êkame u{te od nekoi. Sig-urno }e ima 3-4 spomenici na istaknati Albanci vo centralnoto gradsko podra~je i na noviot most }e ima okolu pet, moèbi, na li~nosti od na{ata um-etnost, istorija, pisateli”, izjavi Todorovi}. Po spomenicite na Goce Del~ev i na Dame Gruev, }e bide postaven i spomenikot na Metodija Andonov-ênto. Spomenikot na ênto, iz-

raboten vo mermer, }e bide postaven nadvor od plo{tadot, pred kafuleto "Trend". Todorovi} veli deka bilo re{eno spome-nicite na Goce Del~ev i na Dame Gruev da se postavat no}e, bidej}i takov trans-port se organizira koga soobra}ajot e najmalku frekventen i so obezbedu-vawe. “Ne postoi Makedonec {to ne e gord na ovaa rabota”, re~e toj.

CENTAR OÊKUVA NOVI BARAWA ZA SPOMENICI NA ALBANCI BERI[A: OHRIDSKIOT DOGOVOR E NAJGOLEMO POSTIGNUVAWE NA ALBANCITE

Albanskiot premier, Sali Beri{a, na zav~era{nata sredba so li-derot na DPA, Menduh Ta~i, izjavi

deka Ohridskiot dogovor pretstavuva veli~estveno postignuvawe na Albancite i negovoto celosno sproveduvawe “ne e od golem interes samo za Albancite, tuku i za site gra|ani vo Makedonija”.“ûvstvuvam posebno zadovolstvo da konstatiram i da kaàm deka mirot, stabilnosta, integritetot i integracijata na Makedonija se od golemo zna~ewe za Albancite, i jas go pozdravuvam nivniot

pridones vo site ovie oblasti”, mu re~e Beri{a na Ta~i.Ta~i, pak, mu se poàli na Beri{a deka “blokiraweto na integraciski-ot proces, devijacijata vo implementacijata na Ohridskiot dogo-vor i ekonomskata kriza vo Makedoni-ja” se trite glavni pri~ini {to go voznemiruvaat i zagriùvaat.

SDSM v~era ja obvini vladeja~kata VMRO-DP-MNE deka vr{i pritisok

vrz mediumite. Ova be{e reakcija na zav~era{nite obvinuvawa {to stignaa od partijata na Nikola Gruevski, na smetka na SDSM.“ôvekot koj se proslavi obra}aj}i mu se na premierot so “pastirot”, o~igledno od pred dve nedeli e dopolnitelno nagraden, tokmu od Gruevski i od VMRO-DPMNE. Slobodan Tomi} od 14 april e privre-

meno vraboten vo op{tina Gazi Baba na rabotno mesto referent za informirawe, kade {to gradona~alnikot e od redovite na VMRO-DPMNE. Zamislete, Slobodan Tomi} za ovoj vremen anga`man }e bide platen re~isi 30.000 denari mese~no so narodni pari”, izjavi Emilijan Stankovi}, portparol na SDSM .Toj istakna deka vo op{tina Gazi Baba e angaìran u{te eden “partiski vojnik”. Spored Stankovi}, Todor

Petrov e vraboten kako pomo{nik-rakovoditel vo sektorot za poddr{ka na gradona~alnikot. “Ovie dva primeri se samo mal del od dobro izgradeniot sistem na Gruevski za brutalna partizacija na op{testvoto. Gruevski i VMRO-DPMNE izgubija sekakvo pravo da obvinuvaat koj bilo drug za partizacija, pritisoci, zakani, bidej}i toa e glavna karakter-istika na nivniot nenaroden reìm”, re~e Stankovi}.

SDSM GO OBVINI VMRO-DPMNE ZA PRITISOK VRZ MEDIUMITE “PAVEL [ATEV” GI POFALI SPOMENICITE

Postavuvaweto na spomenicite na Goce Del~ev i na Dame

Gruev pred Kameniot most e po~etok na vra}-aweto kon spomeni~noto obele`je na glavniot grad, istakna Danilo Kocevski, hroni~ar za Skopje, na v~era{nata tribina na tema "Este-tikata na spomenicite od proektot "Skopje-2014"”, vo organizacija na institu-tot "Pavel [atev". Spored nego, treba da se napravi

sinteza od politi~kata i od kulturnata istorija. Arhitektot Vangel Boìnovski istakna deka Makedonija e mestoto kade {to se napraveni najgolemite skulpturi vo neolitot. “Ottamu, skulptu-rata e svojstvo na make-donskata civilizacija, a “Skopje 2014” e vistinski proekt za idninata”, re~e Boìnovski. Pofalbi i zadovolstvo od spomenicite stignaa

i od akademiskiot va-jar @arko Ba{evski, koj e avtor na spomenic-ite na Goce Del~ev i na Dame Gruev na plo{tadot "Makedonija" i od Dimi-tar Filipovski, skulptor i vajar, avtor na spome-nikot na ênto. Spored nego, obeleùvaweto na zna~ajni li~nosti od make-donskata istorija moè da se slu~i isklu~ivo preku realisti~nite prikazi na tie likovi.

NA ALBANCITE IM SE MALKU PRAVATA [TO GI U@IVAAT

Sovetot na 40–te albanski nevladini organizacii, koi {to na 10 maj }e protestiraat za kr{eweto na pra-

vata i diskriminacijata na albanskoto malcinstvo vo Make-donija, obvinuva deka Minis-terstvoto za vnatre{ni raboti vr{i pritisoci vrz niv.Spored organizatorite na protestot, dvajca nivni ~le-novi, Hajredin Kaza i Baki

Vidnite ~lenovi na DUI velat deka e donesena partiska od-luka da ne se komentira ni{to pove}e okolu slu~uvawata. Ostanaa nemi i za radikalnata izjava na pratenikot i vujko na Ahmeti, Fazli Vejliu, koj izjavi deka ako za edna nedela ne se re{i statusot na borcite na ONA, }e ima pukotnici niz glavniot grad, “S$ {to }e se kaè na ovaa tema, }e bide kaàno od li-derot Ahmeti, li~no. Nie ne moème da komentirame po-detalno”, velat ~lenovi od partiskoto rakovodstvo. Sepak, ona {to od tamu go brifiraat e deka na sredbite so pretstavnicite od amerikan-skata ambasada vo sedi{teto vo Re~ica, vo petokot, kako i vo kon-taktite so liderite na Albanija, zaedni~ki bilo konstatirano deka dràvata ne se dviì vo posakuvanata nasoka, a toa se evroatlantskite integracii.

Sulejmani, bile privedeni vo Tabanovce! Policajcite, navodno vo obidot da izvle~at podetalni informacii za ak-tivnostite na zdruènijata, vo i von Sovetot, se sluèle so niski provokacii i pcosti. Za organizatorite, priveduvaweto e samo obid za vr{ewe priti-sok i zapla{uvawe.Tie velat deka i pokraj site obidi da se spre~at vo niv-nata namera, protestot, sepak, }e se odrèl i }e pokaèl kolku Albancite vo dràvava se nezadovolni od svojata polo`ba i od neimplementi-raweto na Ohridskiot ramk-oven dogovor.“Na Sovetot se pridruùvaat s$ pogolem broj albanski nevla-dini organizacii. Vakvite ni-ski udari nema da n$ popre~at vo na{ata cel. Na 10 maj Albancite }e izlezat na ulica za da pokaàt kolku se ~uvst-vuvaat obespraveno i nezado-

volno. Ohridskiot dogovor i po devet godini od potpi{uvaweto, s$ u{te ne e implemetiran, a vlasta sproveduva proekti kako “Skopje 2014”, so koi samo se zgolemuva na{eto ~uvstvo na inferioriornost. Vaka ne moè ponatamu, zatoa odlu~ivme da izlezeme na ulica i da da-deme do znaewe deka narodot “vrie””, velat od Sovetot.Od vladeja~kata DUI velat deka ne sakaat ni da go ko-mentiraat protestot, za koj {to informiraat deka, spored niv, nemalo ni da se odrì, oti mnogu organizacii ve}e po~nale da se povlekuvaat. Informaciite se deka na Ah-meti voop{to ne mu odgovara da se slu~i ovoj protest, oti istiot moè da bide mnogu rizi~en i opasen, najmnogu za DUI. Ahmeti e staven vo situacija ako ne go poddrì, da bide osuden od elektoratot za nezainteresiranost i pa-

sivnost vo odnos na borbata za albanskite interesi, a ako go poddrì, toga{ da mu se pripi{e radikalizam i site eventualni incidenti.“Koga se sobira golema masa na lu|e, dovolno e da se frli petarda, pa, toa da predizvika pogolem incident. Nam vo momentov najmalku ni odgov-araat takvi slu~uvawa i nie ne smeeme da se involvirame vo ni{to {to bi bilo za-kana po op{tata stabilnost”, velat partiski izvori za “Kapital”.Vo partijata na Ahmeti ne sakaat da komentiraat ni kako ovoj protest }e vlijae vrz ce-lokupnata slika za kr{livata i tenzi~na me|uetni~ka atmos-fera vo momentov. Protestot se slu~uva vo uslovi koga vo Makedonija, osven {to se prodlabo~uva me|uetni~kiot jaz na institucionalno nivo, preku te{ki prepukuvawa i delbi

na politi~arite po etni~ka osnova, toj jaz e s$ poo~igleden i na teren (kade {to so svoi metodi vo borba za rejting se sudrija DUI i DPA).Pokraj radikalnite izjavi deka se bliì krajot na dràvata kako unitarna tvorba i deka e neophodna nejzina podelba, celata tenzija kulminira{e so soop{tenie na ONA, vo koe teroristi~kata organizacija pora~uva deka ne e mrtva i deka prezema odgovornost za incidentite so oru`jeto na granicata so Kosovo. DUI se ogradi od soop{tenieto so jasna poraka od liderot Ah-meti deka toj bil i }e ostane edinstven legitimen voda~ na “osloboditelnata armija”, no, ako vnimatelno se tolkuva, i ovaa izjava govori deka ni samiot Ahmeti ne negira deka ONA e s$ u{te “ìva”... i stavena vo miruvawe, dodeka ne “pritreba”.!?

V DUIk

ERVAN FUERE : Evroambasadorot Ervan Fuere i v~era u{te edna{ isprati poraka do site relevantni politi~ki fak-tori vo Makedonija deka problemite ne se re{avaat so nasilstvo. “Politi~kite partii treba da koristat eden gra|anski ton koj }e ja vodi zemjata kon Unijata, zatoa {to tie tokmu za toa se izbrani od gra|anite” izjavi Fuere, pri posetata na Kavadarci.

PETAR GO[EVGUVERNER NA NBMNBM kontinuirano ja sledi sostojbata vo Grcija so gr~kiot dràven dolg i na~inot na negovoto finansirawe. Iznosot na sredstvata koi gi dràt na{ite banki na smetki kaj banki vo Grcija, kako i kreditite odobreni na nerezidenti so sedi{te vo ovaa dràva, e zanemarliv vo odnos na vkupnata bilansna aktiva na na{ite banki. Ottuka, ne moè da se zboruva za direkten kanal preku koj moàt da se preleat vo Makedonija sostojbite povrzani so gr~kiot dràven dolg. Isto taka, na dnevna osnova se sledat informaciite i pazarnite pokazateli za dvete gr~ki banki koi se prisutni na makedonskiot bankarski pazar. Ovie dve banki, kako i site ostanati banki, se predmet na kvartalno stres-testirawe na pove}e scenarija, a rezultatite od stres-testovite, imaj}i ja predvid dobrata solventna pozicija, pokaùvaat otpornost i na dvete banki.

Bankite vo Make-donija se sigur-ni, ne se direk-t no i zloèni sprema Grcija odnosno nemaat vloùvawa vo

hartii od vrednost izdadeni od Grcija, smiruva Narod-nata banka na Makedonija, so poraka deka bankarskiot sektor ostanuva stabilen i otporen na gr~kata finan-siska kriza. Osven toa, od NBM velat deka i gr~kite banki {to se prisutni vo Makedonija se solventni i zasega pokaùvaat otpornost na finansiskite problemi na nivnite mati~ni banki vo Grcija. "NBM kontinuirano ja sledi sostojbata vo Grcija i param-etrite koi se odnesuvaat na gr~kiot dràven dolg i na~inot na negovo finansir-awe. Iznosot na sredstvata koi gi dràt na{ite banki na smetki kaj banki vo Grcija, kako i kreditite odobreni na nerezidenti so sedi{te vo ovaa dràva, e zanemar-liv vo odnos na vkupnata bilansna aktiva na na{ite banki. Ottuka, ne moè da se zboruva za direkten kanal preku koj moàt da se pre-leat vo Makedonija sostojbite povrzani so gr~kiot dràven dolg. Isto taka, na dnevna osnova se sledat informaci-ite i pazarnite pokazateli za dvete gr~ki banki koi se prisutni na makedonskiot bankarski pazar. Ovie dve banki, kako i site osta-nati banki vo Makedonija, se predmet na kvartalno stres-testirawe na pove}e scenarija, a rezultatite od stres-testovite, imaj}i ja predvid dobrata solventna pozicija, pokaùvaat otpor-nost na dvete banki" velat za "Kapital" od Narodnata banka. Od NBM velat deka dvete banki so dominanten gr~ki kapital, Stopanska i Alfa banka, odrùvaat soodvetna

NBM BUDNO JA SLEDI SOSTOJBATA VO STOPANSKA I ALFA BANKA

Bankite vo Makedonija se sigurni, ne se direktno izloèni sprema Grcija, odnos-no nemaat vloùvawa vo hartii od vred-nost izdadeni od Grcija, smiruva Naro-dnata banka na Makedonija so poraka deka bankarskiot sektor ostanuva sta-bilen i otporen na gr~kata finansiska kriza. Osven toa, od NBM velat deka i gr~kite banki {to se prisutni vo Make-donija se solventni i zasega pokaùvaat otpornost na finansiskite problemi na nivnite mati~ni banki vo Grcija

��

GO[EV: BANKARSKIOT SEKTOR E OTPOREN NA GR^KATA KRIZA!

likvidnost i gi ispolnuvaat likvidnosnite koeficienti propi{ani od strana na Centralnata banka za celiot bankarski sistem. Iako i dvete banki se upateni na dolgoro~no finansirawe od strana na mati~nite banki vo forma na subordinirani krediti ili dolgoro~ni de-poziti, ro~nata struktura na ovie obvrski, spored NBM, upatuva deka delot koj dospeva vo tekot na 2010 godina prakti~no i nema da ima vlijanie vrz nivnata likvidnosna pozicija. So-glasno objavenite podatoci za 2009 godina, dvete bankarski grupi ja zavr{ija godinata so u~estvo na nefunkciona-lnite krediti vo vkupnite krediti od 5,7%, {to gener-alno ukaùva deka dvete gru-pacii imaat solidni kreditni portfolija koi generiraat pari~ni tekovi. Dvete banki, soglasno objavenite podatoci, imaat stapka na adekvatnost na kapitalot ne{to pomala od 12%, {to zna~i deka, od aspekt na nivnata solventna pozicija, se raboti za dobro kapitalizirani bankarski grupi.Stopanska banka na krajot na 2009 godina ima{e stapka na adekvatnost na kapitalot od 17,2%, a Alfa banka 14,9%, {to e visoko nad zakonskiot minimum od 8%. Dvete banki vo tekot na 2009 godina go zgolemija kapitalot. Zgolemu-vaweto kaj NBG iznesuva{e 1,2 milijardi evra, a kaj Alfa banka 1 milijarda evra, no spored podatocite od NBM, Stopanska i Alfa banka imaat relativno malo u~estvo vo vkupnite sredstva na grupaciite na koi im pripa|aat, i i dvete banki se dobro kapitalizirani.Od aspekt na izvorite na finansirawe na aktivnostite na ovie dve banki, podatoc-ite pokaùvaat deka istite predominantno se baziraat na finansirawe od depoziti na klienti so ogled na toa {to pokazatelot za odnosot na krediti/depoziti kaj ed-nata banka iznesuva 97%, a

ALEKSANDAR [email protected]

kaj drugata 110%, {to zna~i deka istite ne se upateni na prekumerno finansirawe i zavisnost od me|unarodnite finansiski pazari.

NAMALENI KREDITNI REJTINZI NA NBG I ALFA BANKA

Izminatiot period, nekolku vode~ki banki vo Grcija, me|u koi i NBG i Alfa banka, se soo~ija so nekolkukratno na-maluvawe na kreditniot re-jting. Poslednoto namaluvawe na rejtingot be{e od strana na rejting-agencijata Fi~ na po~etokot na april, koga ovaa agencija go namali rejtingot na ~etiri vode~ki gr~ki banki na BBB-. Vlo{uvaweto na rejtingot se objasnuva so prodlabo~uvaweto na finan-siskite problemi i poradi toa {to be{e neizvesen na~inot na finansirawe na dolgot na Grcija koj dospeva ovaa godina. Od paketot za spas na gr~kata ekonomija od bankrot od MMF i EU, vo vrednost od 110 milijardi evra, 10 milijardi }e bidat nameneti kako pomo{ za bankarskiot sektor.Od NBM velat deka na-maluvaweto na rejtingot na NBG i Alfa banka ne se o~ekuva da vlijae direktno vrz raboteweto na nivnite podru`nici vo Makedonija. Neodamna i prviot ~ovek na Stopanska banka, Gligor Bi{ev, izleze so uveruvawe deka klientite na Stopanska se sigurni i deka gr~kata kriza nema da vlijae nega-tivno vrz raboteweto na Stopanska banka.“Efektite od gr~kata finan-siska kriza }e ja pogodat Stopanska banka isto tolku kolku {to }e vlijaat i vrz koj bilo drug ekonomski subjekt vo zemjava. Akcionerskiot kapital na na{ata banka ne moè da se povle~e po nitu edna osnova. Toa ne e mo`no nitu teoretski, nitu prakti~ki, kako {to ne e mo`no nikade vo svetot. Osven toa, NBG minatata godina ostvari dobivka od 920 milioni evra, raspolaga so kapital od 8,4 milijardi

evra i vkupna aktiva od 114 milijardi evra, {to pokaùva deka NBG e dovolno stabilna i odlu~i celata dobivka ostvarena vo Makedonija da ostane kako traen vlog vo zemjava”, izjavi neodamna direktorot Bi{ev.Od Alfa banka zasega nema komentar dali i kolku finan-siskite problemi na nivnata mati~na banka vo Grcija moàt da se odrazat vrz nivnoto rabotewe na make-donskiot pazar.Ramka:Gr~kata kriza moè da gi zagrozi bankite vo Srbija, Hrvatska i BugarijaBriselskata agencija IHS Global Insajt, koja se zani-mava so finansiski analizi,

oceni deka gr~kata kriza bi moèla da ja zagrozi stabil-nosta vo balkanskite sektori na jugoisto~na Evropa, os-obeno vo Bugarija, Hrvatska i Srbija, kade {to gr~kite banki zazemaat zna~ajni pozicii na lokalnite ban-karski pazari.Kako {to smeta avtorot na analizata Tobi Vajt, krizata vo Grcija bi moèla da vlijae na sposobnosta na bankite da obezbedat likvid-nost na svoite filijali vo regionot, bidej}i se oslabeni nivnite zadolìtelni rezervi i nivoto do koe {to moàt da davaat dopolnitelni zaemi.Takvata situacija ja pogoduva ne samo kreditnata aktivnost na bankite vo samata Grcija,

tuku i nivoto do koe {to moàt da poddràt i obez-bedat kapital i likvidnost na svoite banki vo stranstvo, veli Vajt.“Toa }e se odrazi na kredit-nata aktivnost na filijalite vo Srbija i na nivnata spo-sobnost da davaat zaemi na svoite klienti. Obvrskite pr-ezemeni so Vienskata inici-jativa ostanuvaat nedopreni, no nivoto do koe {to gr~kite banki }e bidat podgotveni i sposobni da gi ispolnat tie obvrski, donekade e ograni~eno”, se ocenuva vo analizata na briselskata agencija. Od druga strana, vlogovite na srpskite {teda~i vo fili-jalite na gr~kite banki nema da bidat pogodeni, bidej}i se pokrieni so lokalni garancii i dogovori so Cen-tralnata banka vrz osnova na koi rabotat vo Srbija, se zaklu~uva vo analizata na agencijata Global Insajt.Vo srpska ta vlada ne o~ekuvaat gr~kata kriza negativno da vlijae na ban-karskiot sektor vo zemjata. Narodnata banka na Sr-bija neodamna soop{ti deka gr~kite banki koi rabotat vo zemjata mora da se pridrùvaat na srpskite zakoni i regulativi.

05.05.2010 7FOKUS

05.05.2010 9OP[TESTVO

Vkupno 30 studenti Romi na medicinskite fakulteti, visokite

{koli, srednite u~ili{ta kako i lekarite Romi na postdiplomski studii }e bidat poddràni vo prvata godina od imple-mentacijata na Programata za medicinski stipendii za Romi. Programata za medicinski stipen-dii za Romi ovozmoùva poddr{ka vo profesional-

niot razvoj i dostapnost do medicinsko obrazo-vanie za mladite Romi, so {to }e se zgolemi i dostapnosta do zdravstven-ite uslugi za Romite."Ovaa programa za prvpat se voveduva vo Make-donija i glavna cel ni e da im pomogneme i da gi motivirame Romite koi {to se {koluvaat na medicinskite u~ili{ta i fakultetite da prodolàt

Deneska, ambasa-dorot na SAD, Filip Riker, ministerot

za vnatre{ni raboti, Gordana Jankulovska, pomo{nik-direktorot na Sektorot za grani~ni raboti i migracija, Marinko Ko~ovski, rako-voditelot na Sektorot za carina pri Ministerst-voto za finansii, Zoran Gligorov i zamenik-direktorot na Carinskata

uprava, Quqzim Xemai-li, }e prisustvuvaat na ceremonijata na donacija na oprema vo vrednost od 146.000 dolari za pograni~nata policija i od 63.000 dolari za Carinskata uprava. Opre-mata, koja {to e obezbe-dena preku Programata za kontrola na izvoz i grani~na bezbednost, }e pomogne za zajaknu-vawe na sposobnosta na

MEDICINSKI STIPENDII ZA ROMITE DONACIJA ZA KONTROLA NA IZVOZOT I GRANI^NATA BEZBEDNOST

Trgovcite so organski zemjodelski proizvo-di da definiraat za

koi kulturi i prerabotki i za kolkavi koli~estva se zainteresirani, a Feder-acijata na proizvoditeli na organski proizvodi da podgotvi lista na proizvodi i raspolo`livi koli~estva za proda`ba, e zaklu~okot od sostanokot na dvete strani {to se odrà vo Minister-stvoto za zemjodelstvo, {um-arstvo i vodostopanstvo.Ministerstvoto, vo sorabotka so programata AgBiz na Amerikanskata agencija za me|unaroden razvoj (USAID), }e napravi analiza na po-tencijalot za organsko proiz-vodstvo vo Makedonija. Vo tek se i podgotovkite za sproveduvawe na nacionalna kampawa za promocija na

organskoto proizvodstvo.Zamenik -ministerot za z e m j o d e l s t v o , P e r i c a Ivanoski, na sostanokot gi prezentira{e politikite za poddr{ka na organskoto proizvodstvo i planovite za sproveduvawe na nacional-nata kampawa. Farmerite-~lenovi na Fed-eracijata gi prezentiraa paletata organski proizvodi i koli~estvata {to moàt da gi ponudat. Pobaraa trgovcite da gi definiraat uslovite za proda`ba vo nivnite centri za navremeno organizirawe na proiz-vodite, pakuvaweto i dis-tribucijata.Vladata od 2005 godina kontinuirano ja zgolemuva poddr{kata za primarnite organski proizvoditeli. Od simboli~ni 6 milioni den-

GOLEMITE MARKETI ZAINTERESIRANI ZA MAKEDONSKA ORGANSKA HRANA

5 milioni dolari dosega investira{e AgBiz vo

MakedonijaRealiziran izvoz vo vrednost od 28,5 milioni dolari vo 2009 godiona i 7,6 milioni dolari inves-ticii vo privat-

niot agrobiznis-sektor se samo del od pozitivnite rezultati koi potvrduvaat deka AgBiz programata na Amerikanskata agencija za me|unaroden razvoj (USAID) e pove}e od uspe{na. Preku ovaa programa za poddr{ka na makedonskiot agrobiznis, 10 iljadi doma}instva krei-rale dopolnitelen prihod i si obezbedile sigurni izvori na prihodi, be{e potencirano na v~era{nata prezentacija na uspe{nite proekti koi so pomo{ na AgBiz gi realiziraa dvae-setina vode~ki makedonski agrobiznis-kompanii. Programata vo izminatite godini im ovozmoì na pove}e kompanii od ovoj sektor da dobivaat tehni~ka pomo{, po-lesen pristap do finansiski sredstva; ovozmoì da se podobrat vrskite me|u proiz-voditelite, prerabotuva~ite i prodava~ite i da u~estvuvaat na rabotilnici, konferencii, saemi i studiski poseti.“Od 2007 godina navamu im pomognavme na 180 agrobi-znisi da go zgolemat svo-jot kapacitet i da stanat pokonkurentni na regional-nite i svetskite pazari”, iz-javi ambasadorot na SAD vo Makedonija, Filip Riker, na v~era{nata prezentacija na

Makedonskiot agro-prehram-ben kompleks ima poten-cijal i da proizveduva kvalitetni, i da izvezuva i da stimu-lira novi investicii. Ova go potvr-duva proektot finansiran od USAID, koj v~era gi prezentira{e svoite uspesi.

�� GORAN [email protected]

SO PODDR[KA DO POGOLEM IZVOZ I NOVI INVESTICII

USPE[NA USAID PROGRAMA ZA AGROBIZNIS �

rezultatite od proektite. Spored nego, makedonski-ot zemjodelski sektor koj generira re~isi 16% od bruto-doma{niot proizvod vo zemjata i vrabotuva 25% od naselenieto, s$ u{te ima dovolno prostor za razvoj i osvojuvawe na novi pazari. "Firmite od agrobiznisot i zemjodelskite proizvoditeli se glavnite dvigateli na make-donskiot agrar. Unapredu-vaweto na zemjodelstvoto e eden od na{ite najva`ni reformski proekti zatoa {to ovoj sektor e zna~aen izvor na nacionalniot prihod i eden od strate{kite so visok razvoen potencijal", istakna ministerot za zemjodelstvo,

Qup~o Dimovski, za kogo predizvikot od globalizaci-jata na pazarite e najgolema vo prehranbeniot. Zatoa jakneweto na konkurentnosta vo agroprehranbeniot sek-tor e golem predizvik za Makedonija. "Da se ima proizvod so do-dadena vrednost e pridobivka ne samo za proizveduva~ot, tuku i profit za trgovecot,

pogolema prepoznatlivost i pogolema konkurentnost", istakna Dimovski. Vo period od dve i pol go-dini, od mart 2007 godina dosega, programata AgBiz rabote{e so pove}e od 180 zemjodelski firmi vo ~etiri sektori: sveò ovo{je i zelen~uk, vino, prerabotki od zelen~uk i samoniknati {umski vidovi. Celta na

proektite be{e da se zgolemi konkurentnosta na kompaniite preku dodavawe vrednost na postojnite proizvodi, razvoj i pro{iruvawe na izvoznite pazari, zgolemuvawe na ka-pacitetite i implementacija na sistemite za bezbednost na hrana. Programata im ovozmoì na firmite da gi identifikuvaat i razberat izvoznite pazari za proiz-

K O M E R C I J A L E N O G L A S

16% od bruto-doma{niot

proizvod se generira od zemjodelstvoto

vodi so dodadena vrednost; da gi zajaknat pazarnite vrski so proizvoditelite, prerabotuva~ite i trgovcite; da go podobrat menaxirawe-to so firmite; da kreiraat novi rabotni mesta i da ostvarat pogolemi prihodi. Do denes, programata Ag-Biz obezbedi poddr{ka na 25 organizacii na proiz-voditeli i ~etiri trgovski zdruènija. Obu~i pove}e od 1.200 lica i, najva`no od s$, im pomogna na agrobiznis kompaniite da potpi{at nara~ki za izvoz vo vred-nost od 10,3 milioni evra i im pomogna na 36 kompanii da pristapat do finansii vo vrednost od 6,9 milioni dolari. Programite koi gi finansir-al Agbiz vo Makedonija pla-tile surovini vo vrednost od 4,3 milioni evra, ostvaren e izvoz od 3,1 milioni evra, pottiknale novi investicii vo zemjodelstvoto od 7,7 milioni evra, 10.000 doma-}instva predavale proiz-vodi vo programite finan-sirani od Agbiz, 561 novi vrabotuvawa.

Programata poddrà ~etiri sektori: sveò ovo{je i �zelen~uk, vino, prerabotki od zelen~uk i samoniknati {um-ski vidovi, koi opfa}aat dve tretini od makedonskiot izvoz

ari na 11 milioni vo 2007 godina, do 20 milioni vo 2008 godina. Lani, za ovaa namena bea odvoeni 50,1 milioni denari, a godinava 70,8 milioni denari. Vo 2005 godina, koga po~na poddr{kata, sertificirani bea samo 266 hektari pod or-gansko proizvodstvo. Vo 2006 godina povr{inata re~isi dvojno se zgolemi na pove}e od 509 hektari, vo 2007 godina bea evidentirani 714 hektari, vo 2008 godina vkupno 1.029 hekatri, a vo 2009 godina kako organski bea sertificirani 1.055 hektari.Makedonija e vode~ka zemja vo regionot po goleminata na finansiskata poddr{ka {to se dava za razvoj na organ-skoto zemjodelsko proizvod-stvo. Noviot Zakon za or-gansko zemjodelstvo, donesen vo dekemvri 2009 godina, e celosno usoglasen so evrop-skata legislativa.

da se obrazuvaat i da ovozmoàt podobruvawe na pristapot do zdravst-venite uslugi za Romite”, izjavi Ajsel Memet, koor-dinator na programata.Mo`nost da konkuriraat imaat site Romi, dràvjani na Make-donija, koi se redovni studenti ili u~enici vo akreditiranite medicin-ski fakulteti ili sredni u~ili{ta ili, pak, se na dodiplomski, magisterski ili doktorski studii.

makedonskata grani~na policija vo spre~uvawe na {vercot. Ovaa donacija e del od poddr{kata na vladata na SAD za Republika Make-donija koja ima za cel da pridonese za zgolemuvawe na kapacitetite vo borbata protiv trgovijata so oru`je za masovno uni{tuvawe. Ovaa oprema, isto taka, }e se koristi za ot-krivawe na site vidovi na nedozvolena trgovija, vklu~uvaj}i narkotici, oru`je i lu|e.

OP[TESTVO05.05.201010

Nevladinata organizacija Fond za integralna sorabot-ka, ~ij {to pretsedatel vo toa vreme bil Traj~e Nelk-ovski, tatko na direktorot na Nacionalnata agencija, vo 2008 godina dobil proekt od Brisel teòk 23.000 evra. I nevladinata Oko, isto taka vo sopstvenost na Nelkovski, dobila proekt od agencijata. Zgora na s$, i soprugata na Bo{ko Nelkovski aplicirala za proekti od programata "Mladi vo akcija".

NIKOLA TODOROV minister za obrazovanie i nauka"Ogromna damka e frlena vrz Makedoni-ja i treba vreme za istata da izbledi. ]e dadam sé od sebe za da go vratam vo normala slu~ajot so evropskite fondovi za obrazovanie".

11,48 milioni evra od

Evropskata unija se rezervirani za

makedonskoto obrazovanie od 2007 godina dosega, od prvata komponenta

na IPA-fondovite

1,3milioni evra buxetski sredstva se odvoeni za

Agencijata vo 2010 godina

Sovetot za radiodi-fuzija najavi deka denovive }e

sprovede zasilen monitoring so cel da go spre~i eventual-noto nepo~ituvawe na neodamne{noto predu-preduvawe {to go upati do kabelskite operatori da prestanat so reemi-tuvawe na programskite servisi na RTV Pink, zatoa {to dogovorite ve}e im se raskinati.

Na krajot od minatiot mesec, Sovetot dobil izvestuvawe od Media sistem GMBH, od Viena, zastapnik na prenosot na pravata za reemi-tuvawe na televizskite programski servisi na RTV Pink za podra~jeto na Makedonija, deka gi raskinal dogovorite so 35 kabelski operatori poradi neispolnuvawe na dogovorenite obvrski. Spored Media sistem,

sekoe ponatamo{no re-emituvawe na programi-te na Pink Plus, Pink Muzika i Pink Folk }ese smeta za akt na pi-raterija i kr{ewe na zakonite za avtorsko pravo i srodnite prava i na zakonot za radio-difuzna dejnost. Ekskluzivni prava za reemituvawe na pro-gramite na RTV Pink vo Makedonija ima TV Boom.

KABELSKITE OPERATORI DA PREKINAT SO EMITUVAWE NA TV PINK

Decentralizacijata ne e ednokratna politi~ka promena i celta na tek-

ovnata reforma na lokalnata samouprava vo Makedonija e da se ostvari optimalno nivo na lokalna demokratija, stabilnost, efektivni javni slu`bi i ekonomski razvoj vo op{tinite,- izjavi v~era ministerot za lokalna samou-prava, Musa Xaferi, na kon-ferencijata “Demokratija i decentralizacija”, koja {to se odrùva vo [vajcarija.

Spored nego, za dostignuvawe na povisok stepen na loka-lna demokratija i celosno ot~etni i efikasni edinici na lokalnata samouprava se potrebni vreme i celosna i bezrezervna posvetenost na centralnata vlast. Celta na konferencijata e da promovira konstruk-tiven dijalog i razmena na iskustva vo sproveduvaweto na decentralizacijata vo zemjite-~lenki na Sovetot na Evropa.

DECENTRALIZACIJATA NE E EDNOKRATNA POLITI^KA PROMENA

Evropskite pro-grami za obra-zovanie "Mladi vo akcija" i "Doìvotno u~ewe" se stavaat

vo miruvawe, velat od Nacionalnata agencija za evropski obrazovni programi i mobilnost (NA). Vo periodot dode-ka stivnuva skandalot so evropskite fondovi nameneti za makedonskoto obrazovanie, koi bea zamrznati poradi niza

VIKTORIJA [email protected]

ovski, tatvo 2008 goevra. I nNelkovskisoprugata od progra

miliomilioni evra od Evrops

rezermakedonsko

od 2007 god prvat

a IPA

MIRUVAAT PROEKTITE, A SO NIV I NADLE@NITE!

Nevladinata orgaka, ~ij {to prets

tko na dka, ~ij {tovski tat

Evropskite fondovi za makedonskoto obrazovanie stopirani �

zloupotrebi od strana na toga{niot direktor na Agencijata, Bo{ko Nelk-ovski, vo Agencijata se vo tek paralelni revizii koi se sproveduvaat od strana na Ministerstvoto za obrazovanie i neza-visna revizorska ku}a. Nacionalnata agencija za evropski obrazovni pro-grami redovno podleì na trojna revizija – od stra-

na na Evropskata komisija (koja se sproveduva soglasno regulativata vo EU), revizija od strana na nacionalniot avtoritet (vo slu~ajov Minister-stvoto za obrazovanie) i revizija od strana na Dràvniot zavod za re-vizija. Ministerot za obrazo-vanie i nauka, Nikola Todorov, pak, veli deka

duri narednata godina }e se re{ava slu~ajot so ev-ropskite fondovi namene-ti za makedonskoto obra-zovanie. Na pra{aweto zo{to e potrebno tolku vreme za da se re{i ne{to {to, spored nev-ladiniot sektor, u{te na samiot po~etok be{e o~igledno, Todorov veli deka ogromna damka e frlena vrz Makedonija i

Dodeka ne zavr{at paralelnite revizii vo Nacionalnata agencija za evropski obrazovni programi, dvata glavni proekti {to taa gi sproveduva se staveni vo miruvawe.

��

oni---di... ammm d

teee e

treba vreme za istata da izbledi. "]e dadam s$ od sebe za da go vratam vo normala slu~ajot so evropskite fondovi za obrazovanie", dodava toj, ograduvaj}i se od kakov bilo komentar za malverzaciite povr-zani so Nelkovski.Nevladinata organizaci-ja Fond za integralna sorabotka, ~ij {to pre-tsedatel vo toa vreme bil Traj~e Nelkovski, tatko na porane{niot direktor na Agencijata, vo 2008 godina dobil proekt od Brisel teòk 23.000 evra. I nev-ladinata Oko, isto taka vo sopstvenost na Nelk-ovski, dobila proekt od NA. Zgora na s$, i sopru-gata na Bo{ko Nelkovski aplicirala za proekti od programata "Mladi vo akcija".Ova direktno se kosi so Zakonot za osnovawe na Nacionalna agencija za obrazovni programi i mobilnost, koj veli deka direktorot, vrabotenite i ~lenovite na upravniot odbor ne smeat da bidat korisnici na programite.Spored Evropskiot cen-tar za obrazovanie, za Nacionalnata agencija se predvideni sredstva od prvata komponenta na IPA, po~nuvaj}i od 2007

do 2010 godina. Vkupno 11,48 milioni evra se staveni na raspola-gawe na Makedonija od EU. Ovie sredstva bile rasporedeni za razli~ni nameni. Za gradewe na kapacite-tite na NA i za infor-mativna kampawa bile odvoeni 900 iljadi evra, 2 milioni evra bile rezervirani za zajaknu-vawe na kapacitetite na relevantnite administra-tivni tela vo 2008 godina, 2,1 milioni evra za istata namena narednata godina i 1,64 milioni evra za 2010 godina. Go-dinava, 4,84 milioni evra bile planirani za proek-tite "Doìvotno u~ewe" i "Mladi vo akcija", za obuka na korisnicite, vmreùvawe i partnerski me|unarodni i regionalni proekti. Vo 2009 godina, 93,2 milioni denari (1,5 milioni evra) buxetski sredstva bile izdvoeni za Nacionalnata agencija za evropski obrazovni programi i mobilnost. Go-dinava, spored Buxetot na RM, sredstvata nameneti za Agencijata se namaleni i iznesuvaat okolu 1,3 milioni evra.Ovoj slu~aj be{e pri~ina poradi koja Makedonija vo nekolku navrati be{e sporedena so Bugarija vo odnos na zloupotrebata na evropskite fondovi.

05.05.2010 11OP[TESTVO

Ne moè da se do-bie podatok kolku od makedonskite ambasadori se diplomati od kar-

iera. Ova ne go kaùvaat nitu vo Ministerstvoto za nadvore{ni raboti, nitu, pak, moè da se pro~ita na veb-stranata na ovoj re-sor. Ovaa praktika e ve}e vospostavena vo drugite zemji, duri i vo balkanskite. Na primer, na veb-stranata na hrvatskoto Ministerstvo za nadvore{ni raboti moàt da se pro~itaat biografiite na sekoj ambasador oddelno. Ova gi potvrduva tezite na ekspertite deka Makedonija ne vodi smetka kogo ispra}a da ja pretstavuva vo str-anstvo. Zatoa i ne dobiva ni{to, ili dobiva mnogu malku za vozvrat.Analiti~arite komentiraat deka makedonskite ambasa-dori naj~esto se partiski

li~nosti, koi kako nagrada od mati~nata partija dobivaat ambasadorska funkcija vo nekoja zemja. Pritoa, vistin-ska vojna se vodi pri izborot koj vo koja zemja }e odi. Najposakuvani se zapad-noevropskite i razvienite zemji. Spored ekspertite, neuspe{nosta na makedonska-ta diplomatija e rezultat na nejzinata neprofesionalnost i na nedostigot na kapaciteti vo MNR vo izminatite dve decenii da se sozdadat pro-fesionalni diplomati. "Diplomatskata slu`ba se gradi so decenii, ako ne i so vekovi. Na{ata e mlada, nedovolno iskusna, nesood-vetno selektirana. Sood-vetstvuva na s$ drugo vo zemjata. Gi nosi istite bolki kako i celoto op{testvo", smeta istaknatiot diplomat i porane{en ambasador, Risto Nikovski. Spored nego, mora da se napravi seri-ozna vnatre{na selekcija i angaìraweto novi ambasa-dori da se vr{i po strogi kriteriumi.

Diplomatot \or|i Misajlovs-ki najgolemiot problem go locira kaj vladata. "Diplo-matijata nema fajde od vla-data. Toa ne go pokaùvaat samo kadrovskite re{enija, tuku i nediplomatskite i nedràvni~kite potezi na vladata vo odnos na diplo-matijata", istaknuva Misa-jlovski.Spored porane{niot am-basador Slobodan â{ule, Makedonija ima golem defi-cit na iskusni i karierni diplomati. "Za 20 godini, Makedonija ne uspea da soz-dade pove}e od pet iskusni i dobri ambasadori. Dobrite retko ostanuvaat vo MNR po zavr{uvaweto na mandatot. Najgolemiot problem e par-tiskata pripadnost na diplo-matite. Sega sme vo situacija da nemame dovolno iskusni diplomati, a tie {to gi imame i se navistina dobri, ne se iskoristeni poradi nivnata razli~na partiska ideologija", veli â{ule.Izlezot od vakvata nepovolna sostojba toj go gleda vo re-

grutiraweto profesionalni diplomati koi ne se partiski vojnici. "Napraven e pozitiven is~e-kor so toa {to golem del od kadrite vo MNR, bez razlika na politi~kata pripadnost, po promenata na vladata ostanaa da rabotat vo Minis-terstvoto", veli â{ule.

ZAKONOT ZA NADVORE[NI RABOTI DURI VO 2006 GO-DINA

Spored Zakonot za nadvore{ni raboti, brojot na kariernite diplomati treba da iznesuva ne pomalku od edna ~etvrtina od vkupniot broj diplomati na dràvata. So ogled na toa {to Makedonija ima 34 am-basadi, toa zna~i deka treba da ima i okolu 10 karierni ambasadori. Od MNR ne da-doa konkretna brojka za toa kolku karierni diplomati vo momentot n$ pretstavuvaat vo svetot. Ottamu izjavija deka ovaa kvota ne samo {to e zadovolena, tuku e i nadminata.Samiot Zakon za nadvore{ni

raboti e posebna prikazna, zatoa {to e donesen duri vo 2006 godina. Sloven-cite imaat vakov zakon od prviot moment na osamosto-juvaweto. "Ako Slovenija go usvoi svojot prv Zakon za nadvore{na politika vedna{ po osa-mostojuvaweto, na{iot prv zakon be{e usvoen duri vo 2006 godina. Zo{to site vladi od 1991 do 2006 go-dina ne predloìja Zakon za nadvore{ni raboti? Ne sakaa da si gi vrzuvaat racete so nekakvi normi, kriteriumi, profesionalni standardi", istaknuva Mir~ev.

AKADEMIJATA ZA PROFE-SIONALNI DIPLOMATI

Ministerstvoto za nadvore{ni raboti, so cel da obezbedi postru~na i profesionalna diplomatska slu`ba, vo svo-jata strategija za 2008-2011

Na veb-stranata na hrvatskoto Minister-stvo za nadvore{ni raboti moè da se pro~itaat biografi-ite na sekoj ambasador oddelno. Vo Makedonija ne moè da se dobie po-datok kolku od makedon-skite am-basadori se diplomati od kariera, nitu od PR-slu`bata, nitu od veb-stranata na MNR

��

GABRIELA [email protected]

li~nosti koi kako nagrada od Diplomatot \or|i Misajlovs- grutiraweto profesionalni

raboti e posebna pzatoa {to e donesvo 2006 godina. cite imaat vakov zprviot moment na ojuvaweto. "Ako Slovenija go usvprv Zakon za nadvpolitika vedna{ mostojuvaweto, na{zakon be{e usvoevo 2006 godina. Zo{vladi od 1991 do dina ne predloìja nadvore{ni raboti? da si gi vrzuvaat rnekakvi normi, kriprofesionalni sta

GABRIELA DELOVA

Biografiite na ambasadorite samo za vo fioka

MAKEDONSKATA DIPLOMATIJA ZASKITANA �

Zdruènijata na pacienti baraat itna promena na cenite na lekovite za

hroni~no bolnite pacienti. Edinaeset zdruènija me|u koi i za bubre`no bolni, deca bolni od leukemija, dijabetes, osteoporoza, revmatolo{ki zaboluvawa, multipleks skle-roza i rak na dojka, pobaraa od direktorkata na Fondot za zdravstvo Maja Parnarxieva Zmejkova da gi vrati cenite na lekovite i da ne si igra so zdravjeto na ovie kat-

egorii lu|e. Od Fondot gi uveruvaa zdruènijata deka ima lekovi, a za referent-nite ceni pobarale tie da se vozdràt 10 dena koga }e se napravat prvi~nite procenki za sostojbata i cenite na lekovite vo aptekite. “Cenite se enormno visoki. Decata so leukemija do mi-natiot mesec primaa lek za koj ne se dopla}a{e ni eden denar, sega za mese~na doza treba da platime od 1.500-3.000 denari” velat od

zdruènieto za deca bolni od leukemija. Od Fondot velat deka site ja gledaat samo {tetata od promenata na doplatata na ovie lekovi koi ne se golem broj, a ne se gleda toa deka se namaleni cenite na leko-vite, odnosno od 77 sega bez doplata se 209 generi~ki. Promenata doa|a otkako FZO odlu~i da najde sredna cena na istite lekovi vo Srbija, Bugarija, Hrvatska i Slovenija.

Makedonija e vo seri-ozen zastoj i osnoven preduslov za napre-

dokot na zemjata kon Evrop-skata unija e re{avaweto na sporot za imeto. Evropskite prioriteti se izmesteni i vladata odi vo sprotiven pravec vo odnos na ispolnu-vawe na reformite i krite-riumite koi gi bara EU. Ova se zaklu~ocite od Pettiot izve{taj od sledeweto na procesot na pristapuvawe na Makedonija vo EU napraven od fondacijata Institut ot-

voreno op{testvo i Make-donskiot centar za evropsko obrazovanie."Makedonija mora da dobie datum za po~etok na pri-stapnite pregovori sega, a ne po nekolku godini i decenii, bidej}i toa }e ja destabilizira dràvata, kako politi~ki, taka i ekonom-ski", re~e Lidija Dimova od Centarot za evropsko obrazovanie.Spored Fani Karanfilova-Panovska od Institutot ot-voreno op{testvo, sprovedu-

vaweto na reformite koi gi bara EU se u{te edna va`na zada~a koja vladata ja igno-rira i zaobikoluva. "Vladata so svoite politiki se dviì sprotivno od prioritetite na EU. Na toa ukaùvaat sos-tojbite vo sobranieto. Postoi diskreditacija na parlamen-tot, blokirawe na dijalogot i bojkotirawe na komitetot na zaednicite. Reformite koi gi bara EU ne se sproveduvaat i vladata ne raboti vo linija na re{avawe na sporot za imeto", re~e taa.

ZDRU@ENIJATA NA HRONI^NO BOLNI BARAAT POEVTINI I PODOSTAPNI LEKOVI

MCEO: MAKEDONIJA E VO SERIOZEN ZASTOJ

godina predvide otvorawe na Diplomatska akademija. Iako ovaa akademija postoi ve}e dve godini, so polna parea }e po~ne da raboti duri godinava. "Godinava uspeavme da formirame direktorat i kadrovsko telo koe vr{i obuka i edukacija na vrabo-tenite vo MNR. Edukacijata ja vr{at iskusni diplomati koi rabotat vo Ministerstvoto", izjavi portparolot na MNR, Petar ûlev. Spored nego, obukata vo mo-mentot e nameneta samo za licata vraboteni vo MNR, no se planira Akademijata da prerasne vo otvorena institucija vo koja }e se doobu~uvaat i vrabotenite od drugite ministerstva, kako i studentite koi {to }e se opredelat za diplo-matskata slu`ba. Klu~no e da se poloì diplomatskiot ispit, koj e zadolìtelen za sekoj {to }e raboti vo diplomatsko-konzularnite pretstavni{tva.Mir~ev smeta deka iskustvata od Programata za osposobu-vawe i obuka na diplo-matskiot kadar, koja e del od Zakonot za nadvore{ni raboti, se mnogu dobri."S$ u{te ima nekoi dilemi za Akademijata, zatoa {to barem tri fakulteti vo zem-java imaat programi od sferata na diplomatijata i me|unarodnata politika. No, potrebni se podobri vrski, pa i redovna sorabotka so akademiite vo Sofija, Bel-grad, @eneva, Malta", veli Mir~ev. â{ule ja pozdravuva idejata za Diplomatska akademija, no spored nego, pra{aweto ne e vo toa dali e poloèn diplomatskiot ispit, tuku koj ja pravi obukata i od kogo se u~i. "Diplomatijata ne e teorija, taa e iskustvena disciplina. Ako se pogodi obukata da ja vr{i iskusna diplomatska garnitura, toga{ idnite diplomatski kadri koi se obu~uvaat na ovaa akademija moàt mnogu da nau~at i da bidat dobri. Samo polagaweto na diplo-matskiot ispit ne zna~i i uspe{en diplomat", pojasni â{ule.

SLOBODAN Â[ULEPORANE[EN AMBASADOR NAMAKEDONIJA"Za 20 godini, Makedonija ne uspea da sozdade pove}e od pet iskusni i dobri ambasadori. Dobrite retko ostanuvaat vo MNR po zavr{uvaweto na man-datot. Najgolemiot problem e partiskata pripadnost na diplomatite. Sega sme vo situacija da nemame dovolno iskusni diplomati, a tie {to gi imame i se navistina do-bri, ne se iskoris-teni poradi niv-nata razli~na partiska ideologija”.

KOMENTARI I ANALIZI05.05.201012


KIRIL NEJKOVrakovoditel na proektot za korporativno upravuvawe na Me|unarodnata Finsiska korpo-racija (IFC) vo Makedonija

KIRIL NEJKOVrakovoditel na proektot za korporativno upravuvawe na r rkorporativno upravuvawe na korporativno upravuvawe na r

Me|unarodnata Finsiska korpo-r r u r u

Me|unarodnata Finsiska korpo-Me|unarodnata Finsiska korpo-r r u r u

rarr cijajj (IFC) vo Makedonijajju r r

racija (IFC) vo Makedonijaracija (IFC) vo Makedonijar

Tie {to prakti~no se zanimavaat so korporativno up-ravuvawe vo SAD pomalku od 25 go-dini ili vo Evropa

vo poslednive 15 godini, lesno moàt da zaboravat deka zgolemuvaweto na vred-nosta za akcionerite – iako be{e dominantna teorija za celta na kompanijata – ne e edinstvena teorija za toa zo{to postojat kompaniite i kon kogo imaat obvrski. Finansiskata kriza, kako i za nekolku drugi koncepti, i vo ovoj pogled ima{e efekt na promenata na fokusot. Ak-cionerot e vaèn, no toj ne e edinstveniot kon kogo treba da bide orientirana edna kompanija.Teorijata za vrednosta na akciite e postavena vo 1976 godina od Majl Jensen od Univerzitetot vo Har-vard i Vilijam Mekling od Univerzitetot vo Ro~ester vo nivniot istoriski - sozdava~ki napis “Teorija na firmata: Odnesuvaweto na menaxerite, tro{ocite na agentstvoto i sopstveni~kata struktura”. Vo ovoj napis, vrz osnova na integracija na teorijata na agentstvo, teori-jata na sopstveni~ki prava i teorijata na finansii, dvajcata avtori sozdavaat teorija na sopstveni~kata struktura na kompanijata. „Ne moè da se o~ekuva deka direktorite na (akcioner-skite) dru{tva, imaj}i pred-

vid deka tie se menaxeri na tu|i pari pove}e otkolku na sopstveni, }e gi nadgleduvaat ovie pari so ista posvetenost, kako {to, na primer, toa bi go pravele sopstvenicite na dru{tva vo koi tie se partneri... Nevnimanieto i posakuvaweto rasko{ mora da bidat dominantni, pove}e ili pomalku, vo menax-iraweto na ovie kompanii”. Ovoj citat na Adam Smit, napi{an vo 18 vek, e tezata vrz osnova na koja Jensen i Mekling ja gradat sopstvenata nova teorija za firmata. So svojata teorija tie & se spro-tivstavuvaat na teorijata za firmata kako “crna kutija”, spored koja, firmata e crna kutija koja funkcionira vo nasoka na usoglasuvawe so marginalnite uslovi na vne-sovite i izlezite i so toa da go maksimizira profitot t.e. sega{nata vrednost. Ovoj nau~en trud na Jensen i Mekling, ocenet kako na-jcitiran akademski napis za su{tinata na delovniot pot-fat do denes, sozdade efekt na sne`na lavina vo prak-tikata. Menaxerite zapo~naa da se koncentriraat na vrednosta {to ja sozdavaat za svoite akcioneri. No, vo isto vreme, ostanuva{e malku prostor za fokusir-awe na potrebite na drugite zainteresirani strani – potro{uva~ite, vrabotenite, dostavuva~ite, pa i celoto op{testvo vo koe funkcion-

ira kompanijata. “Akcioner-skiot kapitalizam” vo SAD i Velika Britanija ne samo {to i teoretski i prakti~ki rabote{e na zgolemuvawe na vrednosta na kompanijata, tuku razviva{e i specifi~en odium kon “kapitalizmot na zainteresiranite strani”, za koj {to se zalaga{e konti-nentalna Evropa. Dali teorijata na firmata, spored koja, taa sozdava vrednost za akcionerite, e su{tinski ispravna ili pak treba da se revidira? Dali treba da se promeni na~inot kako se meri istata vred-nost? Dali kompaniite treba formalno da gi stavat vo ista grupa site ~initeli za sopstveniot uspeh – smetaj}i deka akcionerite imaat pravo na profitot, no deka ne se edinstvenata strana vo ravenkata? Eden razu-men odgovor na postavenite pra{awa e deka teorijata za vrednost na akcionerite ne e vnatre{no pogre{na. Taa ima i teoretska osnova, no ima i prakti~na vrednost. Koga, spored istata, nagraduvawata na menaxerite se usloveni od vrednosta na akciite na kompanijata, tie }e imaat interes da rabotat na zgol-emuawe na takvata vrednost. Problemot e vo mereweto. Problemot e {to vrednosta na akciite vo poslednava de-cenija se mere{e na kratok rok. A, cenata na akcijata na sekoj daden datum e mnogu nesoodveten indikator za

vrednosta {to bi ja imale akcionerite na dolg rok. I u{te pove}e – takviot in-dikator e za tolku poneto~en za kolku {to se bazira na kreativnoto podreduvawe na finansiskite izvestuvawa za smetka na odgovarawe na potrebite na potro{uva~ite. Kako odgovor na nezado-volitelnite rezultati od “akcionerskiot kapitalizam”, sega direktorite na seriozni svetski kompanii, od tipot na Unilever, tvrdat deka rabotat za potro{uva~ite, a drugi, pak deka, vrabotenite, pa potro{uva~ite se na vrvot na prioritetite, ne spomnu-vaj}i gi akcionerite.Ne treba da se zamine vo drugata krajnost, koja seko-ga{ ja ima zavodlivosta na radikalnata antiteza na neuspe{niot prethoden obid. Treba da se prifati legit-imniot postulat deka kom-paniite se sozdadeni za da im nosat benefit na nivnite sopstvenici, no i deka tie tolku pove}e }e nosat takov benefit, kolku podobro }e odgovaraat na potrebite na potro{uva~ite i kolku pokvalitetni i pomotivirani kadri }e gi sproveduvaat vnatrekompaniskite aktivnosti.Teoretskiot odgovor na pra{aweto zo{to postoi kom-panijata e mnogu posu{tinski za site prakti~ni problemi so koi {to “kompanijata” kako institut se soo~uva denes, otkolku {to praktikata

KOJ E SEKOGA[ VO PRAVO – KLIENTOT, VRABOTENIOT ILI AKCIONEROT?

�� Tie {to se zanima-vaat so konceptot na korporativno upra-vuvawe pomalku od 15-tina godini lesno moàt da zaboravat deka zgolemuvaweto na vrednosta na akciite ne e edin-stvena teorija za celta na kompaniite

toa naj~esto go prifa}a. U{te vo nekolku navrati }e ponudime razli~ni tezi za celta na postoeweto na kompaniite. (Proektot za korporativno upravuvawe e poddràn od [vajcarskiot sek-retarijat za ekonomski pra{awa (SEKO). IFC e del od Grupaci-jata na Svetskata banka. Iznesenite stavovi se na avtorot i nu`no ne gi odrazuvaat stavovite na IFC.)

KORPORATIVNO UPRAVUVAWE

05.05.2010 13KOMENTARI I ANALIZI

ZORAN JOVANOVSKIpotpretsedatel na SDSM

� KOMENTAR

GABRIELA [email protected] DELOVAdeldelovaova@ka@ka@@@ pitpitppp al.al.comcom.mk.mk

DIPLOMATIJATA - PROFESIJA NA PARTISKITE KADRI

Diplomatijata e umetnost da go ubedite nekoj

da raboti za va{ite interesi, ili barem da se griì za va{ite interesi. Tokmu zatoa i sekoja zemja ispra}a ambasadori vo stran-stvo, od koi o~ekuva pridones vo politi~kite i ekonomskite procesi. Zatoa se bara diploma-tite da bidat stru~ni, profesionalni i obrazo-vani za funkcijata {to ja izvr{uvaat.Makedonija 20 godini ne sozdade profesion-alni diplomati, tuku preferira{e partiski zaslu`ni kadri na ovie funkcii. Zatoa i zemjava e s$ u{te daleku od ispolnuvawe na svoite interesi. Toa e rezultat i na mladite i neiskusni kadri koi gi nazna~uva za ambasadori. Funkci-jata ambasador, namesto seriozno mesto nameneto za profesionalci, e mesto koe kako zasluga go dobivaat poslu{nite ~lenovi na partiite.Vladata kako da podz-aboravila deka diplo-matijata e iskustvena disciplina koja se gradi so decenii, pa i so vekovi. Diplomat ne se stanuva preku no}, za toa e potrebno vreme i iskustvo. Makedonija vo svoite dve decenii neza-visnost, edvaj i da moè

da se pofali so dobri i iskusni diplomati.Otsustvoto na zakon i na institucija koja }e gi profesionalizira kadrite koi gi pretsta-vuvaat na{ite interesi

MOLKOT NA CENTAR-OT ZA UPRAVUVAWE SO KRIZI E NEDOZVOLIV

Eksplozijata {to v~era gi voznemiri gra|anite na Skopje, se slu~i vo

mnogu nezgoden politi~ko-bezbedn osen moment . Voop{to ne be{e te{ko, pred da se do~eka kakva bilo oficijalna potvrda za nastanot, da se pokrene lavina od {pekulacii. A so toa, za al, da se pottikne i panika kaj naselenieto. Vakuumot od nedostig na oficijalani informacii se pokaà mnogu povolen za izmisluvawe najneverojatni prikazni i za pletewe kon-spirativni teorii. Se slu~i samo eden den po posetata na izraelskiot minister za nadvore{ni raboti, Avig-dor Liberman so kogo, me|u drugoto, se razgovara{e i za opasnosta od terorizam na Balkanot, a dva dena prethodno ONA isprati zakanuva~ko kominike deka povtorno e aktivna, otkako prethodno bea otkrieni bunkeri so nelegalno oru`je na makedonsko-kosovskata granica. [peku-laciite moèbi i nema{e da bidat tolku glasni ako nadle`nite, pred s$ Cen-tarot za upravuvawe so krizi nedozvolivo mol~e{e. Ako Centarot se ogalse{e na kakov bilo na~in, }e se spre~e{e lavinata od senzacionalizam, {to od konspirativno-paranoi~en duh izrodi najneverojatni teorii {to vsu{nost se slu~ilo. "Stanuva zbor za bespilotno letalo koe se

vra}alo od izviduva~ka misija i padnalo ... Ne se znae dali se raboti za defekt ili soboruvawe (!?)" ili "privaten mal avion so dvajca patnici od Belgrad se urnal vo

severniot del od Skopje". Vaka "izvestuvaa" nekoi od mediumite, koi vo nedostig na oficijalni informacii nepotrebno {irea panika me|u naselenieto. Na me-diumite moè i da im se progleda niz prsti zatoa {to ednostavno brkaat ~itanost i gledanost. Na institucijata zadolèna za menaxirawe so kriz-ni momenti, {to spored nadle`nostite e rabota na Centarot za upravu-vawe so krizi, ne moè da im se prosti eden vakov propust.

vo stranstvo, dozvoli partizacija na diplo-matijata. Sega gre{kite treba da se popravat so Akademijata za diploma-ti, no i taa nikako da profunkcionira. Itno se potrebni profesional-izacija, visoki kriteri-umi i departizacija vo diplomatijata. Make-donija e vo seriozna i te{ka faza na svojot pat kon EU i NATO i ne smee da si dozvoli im-provizacii i ekskurzii vo ovaa sfera.

MAKSIM [email protected]

ZORAN JOVANOVSKIpotpretsedatel na SDSM

Ima temi koi navidum ne se ekonom-ski. Duri i da ne se ~isto

ekonomski, posledic-ite se ogromni i za ekonomijata i voop{to za ìvotot vo zemjata. Edna od tie temi e slo-bodata. Ne fizi~kata sloboda, tuku slobodata da se kaè javno ona {to se misli.Poslednive denovi se slu~ija mnogu raboti koi go privlekoa vni-manieto. Otkako SDSM na pres-konferencija na 15 april go inicira{e pra{aweto za doc-neweto na Vladata za povratot na DDV kon privatnite firmi, vo javnosta se otvori de-bata za toa pra{awe. Stopanskata komora na Makedonija toa go pot-vrdi so poso~uvawe na soznanijata od nejzinata interna anketa, koja vklu~i nekolku stotini firmi-~lenki na komora-ta, istovremeno istaknu-vaj}i deka docneweto e od eden do ~etiri meseci. Vicepremierot Pe{evski prizna deka docnewe ima. Nasproti toa, ministerot Stavres-ki vo parlamentot re~e deka mo`no e da ima docnewe, no samo den ili dva. Posle site ovie izjavi ostana gor~liviot vkus kaj javnosta deka nekoj vo celata ovaa rabota laè.Nejse, kako prodolì taa debata? Prvo na pres-konferencija so ministerot Besimi pret-stavnikot na Stopan-skata komora na severo-zapadna Makedonija re~e deka i da ima docnewe kaj povratot na DDV, “{to e bitno?”. Sojuzot na stopanski komori vo celiot period e prili~no tivok po toa pra{awe. Pretse-datelot na Stopanskata komora na Makedonija, Azeski, pak, od nep-oznata pri~ina ne se pojavi na taa pres-konferencija. Nekoj den potoa, na posebna

pres-konferencija na Stopanskata komora na Makedonija, povtorno bez gospodinot Azeski, odedna{ celosen pres-vrt vo raspoloènieto na firmite po prethodno iskaànoto nezadovolst-vo od firmite, so izjava deka ve}e “firmite ne se poàlile” na doc-neweto so povratot na DDV od Vladata. O~igledno ne{to se slu~i. Firmite zamol~ea. Biznismen ste, ste rabo-tele ~esno, ste platile danok, imate pravo na povrat na DDV, ste po-barale, dràvata docni vo pla}aweto. [to }e napravite? ]e si mol~ite? Firmite odlu~ija da si mol~at. Nekoja “nevidliva raka” bukvalno preku no} go smeni stavot na fir-mite. Se razbira, ne stanuva zbor za “nevi-dlivata raka” – eden od najupotrebuvanite izrazi vo ekonomskata teorija voop{to, za koja vo18 vek zboruva{e i [kotlan|anecot Adam Smit. Kako edno od najgolemite imiwa na ekonomskata misla na site vremiwa, toj zboruva{e za “nevidli-vata raka” na pazarnata ekonomija koja gi tera lu|eto da se otkaàt dokolku ne proizvedu-vaat ne{to {to ima pogolema vrednost od ona so {to zapo~nale. Adam Smit u{te pred dva veka kaà deka cenite i profitot im signaliziraat na biznismenite {to da proizveduvaat i po koja cena da prodavaat. Toj, me|u drugoto, zboruva{e za slobodniot pazar. Kade odi Makedonija dva veka posle Adam Smit? Kakva e i ~ija e “nevidlivata raka” {to gi zamol~e firmite? Dojdovme do su{tinata na problemot. Stravot. Stravot kaj firmite da si kaàt javno {to mis-lat, da si go pobaraat toa {to im sleduva od toj {to im dolì, makar dol`nik bila i nekoja

dràvna institucija. So ona {to se slu~i na poslednite dve spom-enati pres-konferencii, kakva poraka isprati biznis-sektorot preku svoite stopanski ko-mori? Navednata glava, sabja ne ja se~e. Zna~i li toa deka uspe{en me-hanizam za da vladee{ kaj nas e da ti se pla{at, vklu~itelno i firmite? Toa li e make-donskoto poimawe na demokratijata? Mol~i, navedni ja glavata i ne se buni. Firmite se pla{at da si go poba-raat od Vladata ona {to e nivno. Hrabrost e cvrsto da zastane{ i da & kaè{ na Vladata za site raboti {to ti pre~at vo ekonomijata, a koi ti gi finansira{ kako firma ili kako gra|anin, preku pla}awe danok. Vo dene{no vreme izleze deka duri i toa nekoi go smetaat za hrabrost. Mnogu pati sum razmis-luval za ova pra{awe. I sekoga{ pomisluvam na onie vistinskite bor-ci za sloboda. Pomislu-vam na site onie maì i èni koi na po~etokot na Vtorata svetska vojna gi ostavija semejstvata, ja zedoa pu{kata v raka, zaminaa v planina. Vlegoa vo bitka, hrabro i odva`no, so toga{ nesporedlivo posilniot protivnik i so mali {ansi za pobeda. [to moèa da izgubat? @ivotot. Pogolema hra-brost od taa, zdravje. Zatoa, sakam da bidam prv koj ovaa godina na site vistinski borci za sloboda vo Makedonija, jasno, glasno i so na-jgolema po~it }e im go ~estita 9 Maj, Denot na pobedata nad fa{izmot. Toa e toa, vnatre vo ~ovekot. Go ima{ ili go nema{. Go kreva{ glasot i se bori{ za svoite prava ili ja navednuva{ glavata i si mol~i{. I si misli{ deka moèbi nekoj drug }e ti ja donese slobo-data, vklu~itelno i onaa

BORCI ZA SLOBODA

ekonomskata. Po~ituvani ~itateli, slednite izbori, koga i da bidat, nema da bidat obi~ni, nema da bidat bitka za osvojuvawe na vlasta. Ne, toa }e bide epska izborna bitka, sudir na dve strani so celosno sprotivni pogledi i sfa}awa za toa {to e demokratija, {to e pazarna ekonomija, {to e sloboda. Sekoj od nas }e napra-vi izbor, }e si do-nese odluka, vo kakvo op{testvo saka da ìvee i kakva idnina }e im ostavi na svoite deca. Sega{nite deca }e porasnat i eden den }e pra{aat: Mamo, tato, {to napravi ti toga{? Sekoj od nas, so odgo-vorot }e se gordee ili }e se srami.

�� O~igledno ne{to se slu~i. Fir-mite zamol~ea. Biznismen ste, ste rabo-tele ~esno, ste platile danok, imate pravo na povrat na DDV, ste pobarale, dràvata docni vo pla}aweto. [to }e napravite? ]e si mol~ite? Firmite odlu~ija da si mol~at.

FEQTON05.05.201014

“KAPITAL” PRODOL@UVA SO SERIJALOT-STORII ZA TOA KAKO NA-JGOLEMITE BIZNIS - UMOVI NA PLANETAVA GI PODGOTVIJA SVOITE STRATE-GII ZA BORBA PROTIV GLOBALNATA KRIZA. PROÎTAJTE ZA TOA KAKVI ÊKO-RI PROTIV EFEKTITE OD RECESIJATA PREZEDOA ÊLNICITE NA SVETSKITE BANKARSKI I INVESTICISKI GIGANTI I KORPORACII OD VOL STRIT, NO I [TO SOVETUVAA POZNATI BIZNIS - TEORETIÂRI VO TAA NASOKA

Vejst Menaxment (Waste Management) e vode~ki provajder vo Severna Amerika vo odnos na otpadot i ekolo{kite

uslugi. So prihodi od pove}e od 11 milijardi dolari vo 2009 go-dina i 45 iljadi vraboteni, im sluì na pove}e od 20 milioni komercijalni, stanbeni, indu-

na{ite vraboteni go trasiraat patot.” Razli~no e da se vide generalen menaxer na edna vakva kompanija, otkolku da se bide sovetnik ili finansiski rakovoditel, veli Stajner i na-glasuva deka ima u{te mnogu {to da nau~i“. Nekoj mi kaà deka koga }e stanite glaven izvr{en menaxer na edna kompanija, }e otfrlite s$ prethodno {to ste nau~ile vo ìvotot, bidej}i ste gi rabotele samite proekti od po~etokot do krajot, a koga ste genaralen menaxer, im gi delegi-rate zada~ite na drugite lu|e.”Pri krajot od prvata godina na menaxirawe so Vejst Menaxment, Dejvid Stajner & rekol na me-naxerkata za relacii so inves-titorite, dodeka bil na pat im kaàl deka posle edna godina rabota, nemal drugi sopstveni proekti i deka ne go ispolnuva celosno rabotata, zaradi toa

{to ne moè da kaè deka samo toj go napravil i postignal toa od samiot po~etok do kraj, no taa na toa mu odgovorila deka ako toj ne bil toga{ na ~elo na kompanijata, taa }e prerasnela vo sosema poinakva kompanija. Kako najgolema odgovornost, povrzana so menaxiraweto na Vejst Menaxment, Stajner ja smeta promenata i odrùvaweto na kulturata. “Postojat pove}e delovi od kulturata koi traba da se odràt, no koga sakate da vovedete promena, treba da ja promenite taa kultura, a toa treba da e na prvo mesto na sekoj generalen menaxer.”

POMO[ OD VRABOTENITEStajner veli deka najdobar na~in da se sprovede nov biznis-model e toa da se napravi od dnoto nagore, i naglasuva deka najdobriot sovet koga stanal generalen menaxer go dobil

od eden od svoite direktori, a glasel “Koga }e pojdete kaj nekoj od vrabotenite, postoi edna fraza koja {to moète da ja upotrebite, a koja najmnogu }e go promeni nivniot stav, a taa e: “mi treba va{ata pomo{”. Dokolku se postavite kon vrabo-tenite so molba za pomo{, }e naidete na prekrasni odgovori, bidej}i na krajot na krai{tata tie se tie koi pomagaat da se ostvari biznis-strategijata.Menaxiraweto so otpadot e ona {to moè da sozdade profit dodeka istovremeno se spasuva planetata od ekolo{ki katastro-fi. “Mojata rabota e povrzana so sozdavawe akcionerska vred-nost, a ne spasuvawe na svetot za dobroto na moite deca. Vo toa e ubavinata na ovoj biznis, bidej}i istovremeno nie gi pra-vime i dvete raboti”, veli Stajner.

“KAPITAL”JGOLEMITEGII ZA BORRI PROTIVBANKARSK[TO SOVETFELJTON-22

�� Biznis-modelot na kompanijata se promeni so menu-vaweto na ìvot-nata sredina, no i so menuvaweto na svesta na na{ite klienti”, veli Stajner. Bidej}i, sekoj Amerikanec, frla pove}e od 2 kilogrami otpad dnevno, a stariot model na Vejst Me-naxment se sostoel od toa samo da go sobira otpadot od klinetite i da go frla na deponiite. Stajner veli deka pred tri godini nekoi od klinetite gi pra{ale dali e vozmo`no da se namali otpadot na deponiite, {to ja pottiknalo kom-panijata da razmi-sli za nov biznis-model.

SPASUVAWE NA PLANETATA I GENERIRAWE PROFIT

SVETSKITE BIZNIS - LIDERI PROTIV KRIZATA: DEJVID STAJNER, WASTE MANAGEMENT

striski i op{tinski klientiDejvid Stajner be{e izbran za generalen menaxer na Vejst Me-naxment vo 2004 godina, otkako se priklu~i na kompanijata vo 2000 godina kako zamenik-gener-alen sovetnik, a vo 2003 godina da stane finansiski menaxer. Kako generalen menaxer, Stajner vovede zna~itelna organizaciska transformacija, od kompani-jta koja go smestuva{e otpadot vo deponii, do voveduvawe na nadvore{en biznis-model koj pomaga vo odrùvawe na ìvot-nata sredina, preku dolgoro~na profitabilnost.“Biznis-modelot na kompani-jata se promeni so menuvaweto na ìvotnata sredina, no i so menuvaweto na svesta na na{ite klienti”, veli Stajner. Sekoj Amerikanec frla pove-}e od 2 kilogrami otpad dnevno, a stariot model na Vejst Menax-ment se sostoel od toa samo da go sobira otpadot od klinetite i da go frla na deponiite. Stajner veli deka pred tri godini nekoi od klinetite gi pra{ale dali e vozmo`no da se namali otpadot na deponiite, {to ja pottiknalo kompanijata da razmisli za nov biznis-model.“Znaevme deka imame unikaten potencijal da & pomogneme na planetata i da ostvarime profit, pa taka go promenivme modelot na rabota”, veli generalniot menaxer na Vejst Menaxment.Denes, modelot na ovaa kompanija se sostoi vo toa {to otpadnite materijali se zemaat najdobro {to moè i se prenamenuvaat, bilo da se toa preku recik-lirawe, nivno prenamenuvawe vo nov proizvodstven ciklus ili sozdavawe energija od istite. Noviot biznis-model na kompani-jata ednostavno se narekuva “Izv-lekuvawe vrednost od otpadot”.

NOVIOT BIZNIS - MODEL BIL PRIFATEN VEDNA[

Stajner veli deka implementi-raweto na noviot biznis-model bilo lesno, bidej}i so nego vedna{ bile osvoeni srcata na vrabotenite, koi imale isto mis-lewe za odrùvawe na ìvotnata sredina. “Na{ite vraboteni se tkivoto na Amerika. Tie se ona {to ja pra-vi Amerika da raboti i tie kako grupa ja zdogledaa odr`livosta na ovoj model”, naglasuva Stajner i dodava “ako zboruvame za spa-suvawe na planetata, iskreno,

� DEJVID STAJNER - “Dokolku se postavite kon vrabotenite so molba za pomo{, }e naidete na prekrasni odgovori, bidej}i na krajot na krai{tata tie se tie koi pomagaat da se ostvari biznis - strategijata”

VASE [email protected]

KOMPANII KOMPANII & PAZARI PAZARI05/MAJ/2010 15

1,2milioni hektari vi-

nova loza se zasadeni vo [panija

7,8milioni hektari so vi-nova loza se zasadeni

vo svetot

80%od makedonskoto vino

odi za izvoz

5,5milijardi dolari e devizniot priliv na

Avstralija od izvoz na vino

30%od lozovite nasadi vo

EU se vo [panija

Prethodnik na asocijaci-jata “Vina od Makedonija” e proektot za konkurentnost pri programata Agbiz. Za prvpat na saemot na vinoto Provajn vo Germanija, u~estvuvaa 11 vinarnici pod brendot “Vina od Makedonija”. Ottamu smetaat deka so formiraweto na ovaa zdruènie sme na vistinskiot pat za opstoju-vawe na stranskite pazari.“Zada~a na asocijacijata }e bide promocija na make-donskite vina na stran-skite pazari i }e raboti na zaedni~ki nastap na makedonskite vinarnici na tie pazari”, izjavi Goran Damovski, zamenik-direk-tor za tehni~ki operacii pri programata Agbiz i odli~en poznava~ na vin-skite mo`nosti vo svetot.Poznava~ite na vinskite mo`nosti vo zemjava potvr-duvaat deka }e pomine vreme dodeka da profunkcionira ova zdruènie vo vistinska smisla. Sega }e se utvrduva na~inot i tehnikite kako }e funkcionira vo idnina i koi }e bidat tehni~kite detali. “Kapital” vo prodolènie

go pretstavuva na~inot na funkcionirawe, zna~eweto i osnovnite podatoci na najgolemite vinski regioni vo svetot.

VINA OD AVSTRALIJAKorporacijata Wines from Australia izvezuva vino vo 100 zemji vo svetot i ost-varuva devizen priliv od 5,5 milijardi amerikanski dolari. Taa e formirana vo 1981 godina i go pro-movira avstraliskoto vino, podgotvuva platforma za zaedni~ki marketing i na-stap na stranskite pazari, lobira kaj svetskite vinski institucii i istraùva za mo`nostite za plasman na avstraliskoto vino. Najgolem akcioner vo korporacijata e avstraliskata vlada, dodeka kako pomali akcioneri se samite vinarnici. Za ~lenu-vaweto vo korporacijata vinarnicite pla}aat na-domest spored koli~estvoto na proizvedenoto vino, a izvoznicite pla}aat odreden nadomest od sekoe izvezeno {i{e. Grupacijata ima svoi kancelarii vo pet kontinenti vo svetot, a pretstavnici vo

GORAN [email protected]

“KAPITAL”ANALIZIRA [TO ZNAÎ ZDRU@UVAWETO NA VINARNICITE VO SVETOT

NACIONALNITE “BREND-ÂDORI”,NOSITELI NA IZVOZOT NA VINOAsoci jacii t e za

vino se najgolem biznis-promotor na izvozot na “nap-itokot na bogovite”.

Svetskata vinska industrija odamna sfati deka ne moè da dejstvuva sama i deka e neophodna podobra orga-nizacija na vinarnicite vo zaedni~ko zdruènie. Ova e na~inot za da se uspee. Makedonskoto zdruènie na proizvoditeli na vino se formira minatata nedela i se o~ekuva da igra mnogu zna~ajna uloga vo promocija-ta i razvojot na makedonskata vinska industrija. Make-donija izvezuva okolu 80% od proizvodstvoto na vino. Ekspertite potvrduvaat deka ova e edinstveniot na~in za uspe{en izvoz. “Makedonija proizveduva samo 0,2% od vkupnoto proizvodstvo na vino. Site organizacii i zdruènija mora da imaat zaedni~ki nastap. Nastapot kako “Vina od Makedonija” e na~inot da se uspee na stran-skite pazari. So poedine~ni nastapi na vinarnicite nema uspeh”, veli Goran Milanov, profesor na oddelot za vi-narstvo pri Zemjodelskiot institut vo Skopje. Pretstav-nicite na vinarnicite poten-ciraat deka asocijacijata e vo faza na formirawe i deka s$ u{te ne moàt da se kaàt detalite okolu funkcion-iraweto i organiziranosta na zdruènieto “Vina od Makedonija”, no potenciraat deka e dobro {to se slu~i ova i deka izvozot, pred s$, na ambalaìrano vino }e odi po nagorna linija.

100 ambasadi na Avstralija. Korporacijata ima i svoj magazin koj go distribuira do site pretstavni{tva i zna~ajni institucii vo svetot na vinoto, i sekoj mesec go ~itaat 8.000 lu|e.Minatata godina 16.000 vina bea dostaveni do Korporaci-jata za da izvr{i proverka dali nivnite karakteristiki odgovaraat na barawata na zdruènieto za da moàt da nastapat na stranskite pazari pod ~ador-brendot “Vina od Avstralija”, a za promocija do diplomatskite pretstavni{tva bea dostave-ni 3.000 vina.

VINA OD [PANIJAWines from Spain e asoci-jacija na proizvoditelite i izvoznicite na vino, i e sostaven del na {panskiot Institut za nadvore{na trgovija. Taa e vo dràvna sopstvenost i obezbeduva informacii za site zai-nteresirani za {panskoto vino {irum svetot. “Vina od [panija” ja finansira dràvata, a vinarnicite participiraat so odreden procent. Godi{nite buxeti na Asocijacijata iznesu-vaat desetici milioni evra. Asocijacijata ima ogromna baza na podatoci na site proizvoditeli na vino {irum [panija. Vo sostav na {pa-nskite ambasadi {irum svetot rabotat agroanaliti~ari koi dostavuvaat podatoci za mo`nostite na {panskite vina na svetskite pazari. Prvite “vinski ata{ea” vo ambasadite se isprateni vo {eesettite godini, podocna toa preminuva vo sektor pri Institutot za nadvore{na trgovija, a podocna prerasna vo asocijacija. [panija ima

Vinskite asocijacii vo svetot se glavnite promotori na vinskata in-dustrija, no i na zemjata od koja {to doa|aat. Najgolemite vinski nacii go postignaa dene{niot uspeh blagodarenie na organiziranosta i na strate{kiot pristap na svoite asocijacii na svetski-ot pazar. Tie imaat “vinski ata{ea” vo re~isi site ambasadi vo svetot. “Kapital” gi analizira primerite na Avstralija, [panija i île

1,2 milioni hektari pod vinova loza, od niv 97% e vinsko grozje, a ostanatoto e trpezno. Samo za sporedba }e spomeneme deka kaj nas se zasadeni 25.000 hektari {to e samo 2% od povr{inite zasadeni vo [panija. Zemjata se trudi da stane najgolem proizvoditel na vino vo svetot. Na nejzina po~va se zasadeni 30% od vkupnite povr{ini so vino vo Evropa, potoa sleduvaat Francija so 22% i Italija so 21%. Okolu 15% od vkupnoto proizvo-dstvo na vino vo svetot se odgleduva vo [panija.Vkupniot prihod od izvozot na {pansko vino vo 2009 godina iznesuva okolu dve milijardi evra.

VINA OD ÎLEîle e edna od najgolemite vinski nacii vo svetot. Malku lu|e znaat za ekonomijata i kulturata na île, no koga }e spomnete ~ileansko vino, ve}e s$ ste kaàle. Uspehot na Wines of Chile e rezultat na vinskata asocijacija. Samo za sporedba }e spomeneme deka na nivniot sajt moète da zabeleìte deka 11.000 pose-titeli go posetile {tandot za vino na ~ileanskiot paviqon na Ekspo vo [angaj za samo tri dena. “Vina od île” vloùva ogromni sredst-va za promocija. Samo za sporedba, Makedonija ne dade nitu eden denar za pro-mocija na zemjava na Ekspo vo Kina, a ne da finansira promotivni aktivnosti za makedonskite vina. Vina od île e organizacija za promocija na kvalitetot i slikata za ~ileanskite vina vo svetot. Asocijacijata ima {est pretstavni{tva {irum svetot, a imaat svoi pret-

stavnici vo re~isi site ambasadi vo svetot. Vo asoci-jacijata ~lenuvaat 76 vinar-nici koi so~inuvaat 85% od vkupniot izvoz na vina od zemjata. Organizacijata se finansira od ~lenarinata na svoite ~lenki, a okolu 35% od vkupnite tro{oci za promocija na ~ileanskite vina go pokriva dràvata. Vo svetot se zasadeni vkupno 7,8 milioni hektari so grozje.

GORAN DAMOVSKIzamenik-direktor za tehni~ki operacii pri programata Agbiz “Zada~a na aso-cijacijata }e bide promocija na make-donskite vina na stranskite pazari i }e raboti na zaedni~ki nastap na makedonskite vinar-nici na tie pazari”.

GORAN MILANOVprofesor na oddelot za vinarstvo pri Zemjodelskiot institut vo Skopje“Makedonija proizveduva samo 0,2% od vkupnoto proiz-vodstvo na vino. Site orga-nizacii i zdruènija mora da imaat zaedni~ki nastap. Nastapot kako “Vina od Make-donija” e na~inot za da se uspee na stranskite pazari. So poedine~ni nastapi na vinarnicite nema uspeh”

� BERZANSKI INFORMACII

BERZA/AKCII/TRGUVAWE16 05.05.2010

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, vtornik-04.05.2010)

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

Zaìvuvaweto na primarniot pazar kaj Berzata, so cel zaìvuvawe na ce-lokupniot pazar na kapital be{e

generalna konstatacija na neodamne{nata konferen-cija vo organizacija na Makedonska berza. Za toa da bide napraveno potrebni se novi kompanii ~ii akcii bi bile predmet na trgu-vawe. Poradi toa, mnogu od diskutantite se obidoa da pratat poraka do dru{tvata za ograni~ena odgovornost da po~nat so transformacija vo akcionerski dru{tva, so {to bi se otvoril prostor istite da plasiraat hartii od vrednost vo ramkite na Berzata i na toj na~in da obezbedat finansiski sredstva za investiciskite proekti koi planiraat da gi sproveduvaat. Potrebata za nivna transformacija e u{te pogolema ako se znae deka

nekoi od ovie dru{tva imaat vrednost i pogolema od 20 milioni evra. Kako naj~esta pri~ina za nivniot slab in-teres vo pogled na transfor-macijata se naveduva faktot {to tie se prete`no semejni kompanii, pa preminot od DOO vo AD e prosleden so skepsa od vleguvaweto na nekoj drug vo nivnite firmi. Ovaa pri~ina naj~esto ja naveduvaat poznava~ite na ekonomskite mo`nosti kaj

nas, pa zatoa upatuvaat i preporaki do dràvata da prezeme nekakvi stimulativni merki so cel da gi pottikne na transformacija. Sepak, ima i takvi dru{tva koi se odlu~ile na ovoj ~ekor, odnosno premin vo AD, no za-konskite proceduri, odnosno vremenskiot rok za odobru-vawe na emisija na akcii, se dolgi. “Procedurite za po~etna emisija na akcii, a po nea i procedurata za

PRIMARNIOT PAZAR NA KAPITAL ÊKA NOVI IGRAÎ

Vo svetot, pazarite na kapital podleàt na odredeni regulacii

standardizirani so sood-vetni zakoni, regulativi, akti i sl. Postojat i sood-vetni institucii koi {to go nadgleduvaat pazarot na kapital i u~esnicite na berzite, kako {to se brokerskite ku}i, bankite, kompaniite koi kotiraat, investitorite... Site nave-deni subjekti imaat svoja uloga vo dvièweto i slu~uvawata na pazarite. Seto toa rezultira so potreba za nekoja neza-visna institucija da go kontrolira i regulira seto toa. Vo svetot edna od najpoznatite komisii koi ja imaat regulator-nata uloga e amerikan-skata SEC (Securities and Exchange Commission) . Okolu 75% od vrabotenite vo ovaa Komisija imaat za cel da go sledat rabo-teweto na kompaniite koi kotiraat na berzite, a ostatokot vraboteni gi kontroliraat brokerite i investitorite. Kaj nas, glavnata kontrol-na i regulatorna poli-tika ja vodi Komisijata za hartii od vrednost, koja preku Zakonot za hartii od vrednost, pred s$, vr{i uvid vo rabo-teweto i odnesuvaweto na u~esnicite na pazarot na kapital. Kako {to e Makedonska berza vo po~etokot na svojot razvoj, taka i Komisijata doprva }e treba da se prispo-sobuva na evropskite i svetski standardi na rabotewe i rezonirawe pri donesuvaweto na odlukite. Zasega, postoi disproporcija vo pogole-mata kontrola sprove-dena vrz brokerite i investitorite, vo odnos na kompaniite kade {to

REGULATORI NA PAZAROT NA KAPITAL

MARJAN POPOVSKIbroker vo Novi Triglav AD Skopjewww.novitriglav.com

Zasega, postoi disproporcija vo pogolemata kon-trola sprovedena vrz brokerite i investitorite vo zemjava, vo odnos na kompaniite kade {to taa e mnogu pomala

taa e dosta pomala. Zatoa kaj nas se ostava dosta prostor za manipulirawe so sitnite akcioneri, na{timuvani bilansi i somnitelni iznesuvawa na profitot od kompani-ite. Taa disproporcija se gleda i od aspekt na kaznite koi dosega se dodeleni – glavno sprema brokerite, iako pogolema opasnost moè da dojde i od odnesuvaweto na samite kompanii koi koti-raat na Berzata. Ostanuva vpe~atokot deka nie s$ u{te imame mlad pazar na kapital, pa so even-tualnoto pribliùvawe kon evroatlantskite in-tegracii moème da se nadevame na sozrevawe-to na site u~esnici, vklu~uvaj}i go i regula-torniot organ.

PROCEDURITE ZA POÊTNA EMISI-JA NA AKCII, A PO NEA I PRO-CEDURATA ZA NOVA EMISIJA ZA AKCII, SPORED ZAKONOT ZA HARTII OD VREDNOST, SE MNOGU DOLGI, VELAT VO KOM-PANIITE [TO RAZMISLUVAAT ZA KOTIRAWE NA BERZA

��

METODI [email protected]

nova emisija za akcii, spored Zakonot za hartii od vrednost, se mnogu dolgi. Ovoj vremenski period moè da bide povo-len za kompaniite koi sega po~nuvaat so rabota i koi tekovno ne se soo~uvaat so problemi od finansiski as-pekt, za razlika od kompaniite koi podolgo vreme rabotat i na koi im trebaat finansiski sredstva vedna{. Zatoa, na ovie kompanii im e polesno da se zadolùvaat kaj bankite. Kaj nas moè da se razmis-luva za emisija na akcii samo dokolku ni se potrebni sredstva za nekoja strate{ka investicija vo pogled na raz-vojot na proizvodstvo i koja e predvideno da se nabavi vo tekot na odreden pogolem vremenski period”, velat vo edna poznata skopska firma, koja raboti kako dru{tvo so ograni~ena odgovornost. Od Komisijata za hartii od vred-nost velat deka ne e problem vremenskiot period i deka za eden mesec moè da se po~ne so emisija na akcii. Spored niv, najbitno e kako dru{tvoto }e se transformira, odnosno dali prvo }e premine vo AD, pa, po izvesen period }e stane javno, odnosno }e emituva akcii na primarniot pazar, ili toa vedna{ }e go napravi naporedno so transformaci-jata vo AD.

VEPARAZANA

METODI PENOVSKI

nova emiZakonot zse mnogu period mlen za kpo~nuvaatekovno problemik

ZO[TO KOMPANIITE PRETPOÎTAAT KREDITI, NAMESTO EMISIJA NA AKCII?

VO EVROPA RASTE BROJOT NA IPO-A Za razlika od kaj nas, kade {to kompaniite voop{to ne pojavuvaat interes za ovoj na~in na finansirawe, vo Evropa e zabeleàn daleku pogolem rast na kom-paniite koi zapo~nale so primarna javna ponuda na akcii. Imeno, spored podatocite od istraùvaweto koe e sprovedeno od strana na konsultantskata ku}a Prajs Voterhaus Kupers (PWC), vo prviot kvartal godinava vo Evropa se sprovedeni okolu 77 vakvi primarni javni ponudi na akcii, dodeka vo SAD nivniot broj iznesuva samo 27. Za prvpat vo Evropa po ~etvrtiot kvartal od 2008 godina navamu se zabeleàni pove}e primarni javni ponudi na akcii vo odnos na SAD. Na nivo na Evropa, ovoj broj na primarni javni ponudi na akcii beleì kontinuiran i stabilen rast vo tekot na pet posledovatelni kvartali.

05.05.2010 17VESTI

Vo tekot na v~era{niot den na trguvawe, vo ramkite na Makedon-

ska berza beleìme pad na dvata indeksa MBI 10 i MBID. Ovie indeksi beleàt pad za 0,71%, odnosno 0,95%, dodeka indeksot OMB po-rasna za 0,07%. Vo tekot na v~era{niot den na trguvawe, vo ramkite na Berzata be{e ostvaren vkupen promet od okolu 20,2 milioni denari, od koi na oficijalniot pazar

se ostvareni 18,3 milioni denari, a na redovniot 1,9 milioni denari. Voedno bea napraveni 163 transakcii, od koi najgolem dobitnik e obvrznicata od osmata emisija na obvrznici so koja e ostvaren vkupen promet od okolu 352,8 il-jadi denari, a za razlika od nea, najmal promet pri v~era{noto trguvawe e akci-jata na Ohis so ostvaren promet od okolu 6,9 iljadi denari.

Ne t o - z a g u b a t a n a Interne{nal Hotels AD za prviot kvartal

od ovaa godina iznesuva 7,9 milioni denari. Ovoj iznos e za re~isi tri-pati pogolem vo odnos na zagubata za istiot period lani, koga istata iznesuvala okolu 2,8 milioni denari. Kompanijata, vrz osnova na izve{taite koi se objaveni za prviot kvartal, beleì golem pad vo pogled na op-

erativnite prihodi. Tie za ovoj period iznesuvaat okolu 13,2 milioni denari, {to sporedeno so istiot period minatata godina e pad za okolu 35%. Od druga strana, operativnite rashodi beleàt mnogu mal pad od 10% vo odnos na lan-skata vrednost. Za razlika od niv, finansiskite rashodi za godine{niov kvartal se zgolemeni za 45% i iznesu-vaat 964 iljadi denari.

VITAMINKA SO 2% POMALA DOBIVKA VO PRVIOT KVARTAL

TIKVE[ SO POMALA PRODA@BA, NO POGO-LEMA DOBIVKA OD 76%


Fabrikata za proizvodstvo na konditorski proizvodi Vitamin-ka od Prilep, prviot kvartal od

ovaa tekovna godina go zavr{ila so vkupna neto-dobivka od 7,9 milioni denari, veli finansiskiot izve{taj na kompanijata. Neto-dobivkata koja e ostvarena za ovoj tekoven period e za okolu 2% pomala od neto-dobivkata koja e ostvarena vo istiot period lani. Lani, ovaa neto-dobivka na kompanijata iznesuvala okolu 8,05 milioni denari. Vo pogled na op-erativnoto rabotewe, kompanijata, isto taka, beleì namaluvawe na operativnata dobivka. Ovaa dobivka za tekovniot period e za okolu 18% pomala vo odnos na istiot period vo 2009 godina. Dobivkata od opera-tivnoto rabotewe toga{ iznesuvala 13,7 milioni denari, dodeka, sega taa iznesuva 11,2 milioni denari. Vakvata namalena dobivka od opera-tivnoto rabotewe sleduva i pokraj toa {to kompanijata ostvarila za 12% pogolemi operativni prihodi vo tekot na prviot kvartal od godinava vo odnos na istiot period lani. Kako glavna pri~ina za pomalata. Operativnite rashodi za tekovniot period se za 14% pogolemi vo odnos na prviot kvartal od lanskata godina, koga tie iznesuvale okolu 218 milioni denari. Isto taka, kompanijata ovoj kvartal beleì i pogolemi prihodi od proda`ba za 3% vo odnos na lani. Najgolemo zgolemuvawe vo pogled na ovoj prihod ima kaj prihodite od proda`ba vo stranstvo, koi porasnale za okolu 11%. Od druga strana, pak, prihodite od proda`ba na doma{en pazar beleàt mal pad od 2% vo odnos na istiot period lani.

Vinarnicata Tikve{ prviot kvar-tal od ovaa tekovna godina, vrz osnova na objavenite kvartalni

izve{tai, go zavr{ila so vkupna neto-dobivka od 7 milioni denari. Ovaa neto-dobivka e za okolu 76% pogolema od neto-dobivkata koja e ostvarena vo istiot period lani, koga neto-dobivkata na kompanijata iznesuvala okolu 4 milioni denari. Vo pogled na operativnoto rabotewe, kompanijata ja zgolemila dobivkata za pove}e od 8% vo odnos na istiot period vo 2009 godina, i tie ova godina iznesuvale okolu 27,6 milioni denari, dodeka, pak, vo istiot period lani, ovaa do-bivka iznesuvala 25,4 milioni denari. Zgolemenata operativna dobivka kaj vinarnicata se dolì na namalenite ostanati operativni rashodi koi vo odnos na lani se namaleni za okolu 7%. Bruto-dobivkata na kompanijata, za razlika od celokupnata neto-dobivka za ovoj prv kvartal od tekovnata go-dina beleì mal pad od okolu 5% i iznesuvala 197,8 milioni denari. Lani istiot period, ovaa dobivka iznesuvala okolu 208,4 milioni denari. Isto taka, kompanijata beleì namaluvawe i vo pogled na ostvarenite prihodi od proda`ba. Lani ovie prihodi izne-suvale 231,9 milioni denari, dodeka ovaa godina istite iznesuvaat 220,9 milioni denari {to e pad za okolu 4,7%. No, i pokraj takvata momen-talna situacija, vinarnicata ovoj prv kvartal od 2010 godina go zavr{ila so daleku pogolema dobivka vo odnos na istiot period lani.

PRODOL@UVA PADOT NA BERZATA PRVIOT KVARTAL SO POGOLEMA ZAGUBA ZA INTERNE[NAL HOTELS

KOMPANII & PAZARI 05.05.201018

Total TV, kompani-jata koja {to ja nudi istoimenata satelitska

platforma, ja zgolemi osnovnata glavnina za 205 iljadi evra, pokaùvaat podatocite od Centralniot registar. Total TV zapo~na da gi nudi svoite uslugi vo oktomvri minatata godina i istata e vo sopstvenost na holandskata kompanija Adria DTH od Amsterdam i dru{tvoto za menax-ment i uslugi Leonidsat od Skopje. Direktor za

Makedonija e poznatiot biznismen od Ohrid, Kiril Trendafilov – Nan~e. Ovaa TV–platforma, popularno nare~ena kabelska preku Internet, nudi 100 kanali, od zemjava i od stranstvo. Pojavuvaweto na ovaa platforma vo 2009 go-dina go ozna~i kabelskiot bum vo Makedonija, po koj se pojavija u{te nekolku novi kabelski operatori, koi na gra|anite im nu-dat bezì~en pristap do omilenite TV-kanali.

TOTAL TV JA ZGOLEMI OSNOVNATA GLAVNINA

Alkaloid za prvpat se stekna so CE Certifi-cate za proizvodstvo

na koncentrirani rast-vori za hemodijaliza.“Inspektiraweto go izvr{i renomiranata agencija KEMA Quality B.V. vo sostav na DEKRA Group od Holandija, edna od na-jgolemite svetski agencii za sertifikacii vo svetot. Kvalitetot, znaeweto i uslugite na “KEMA Quality B.V. se reper za kvalitet vo medicinskata indus-

trija”, soop{tuvaat od Alkaloid. Po izvr{enata inspekcija od strana na agencijata, bilo odlu~eno Alkaloid da se zdobie so CE Certifi-cate. So ova, Alkaloid AD Skopje se zdobi so pravo za plasman na svoite proizvodi za hemodijaliza na site pazari vo Evropa. Isto taka, obnoven e i CE Certificate za proizvodstvo na proizvodi od paletata na rentgen-film.

ALKALOID SE STEKNA SO CE OZNAKA

NOVIOT UVOZ NA POLOVNI VOZILA NOSI NOVI GLAVOBOLKI �

LIZING-KOMPANIITE SO POSLABIREZULTATI OD PLANIRANITE

METODI [email protected]

Promenata na z a k o n s k a t a r e g u l a t i v a za uvozot na polovni vozi-la se odrazi dramati~no na

segmentot, proda`ba na novi avtomobili i povrzanite dejnosti kako {to e lizin-got na vozila. Objavenite

brojki za uvezeni polovni vozila vo prviot kvartal od 2010 godina se re~isi na nivoto na 2/3 od prose~nata godi{na proda`ba na novi avtomobili. Potencijalot za novi vozila se zadovoluva so polovni, {to ne e adekvaten supstitut i dolgoro~no }e ima posledici za vozniot park vo Makedonija, smetaat ekspertite. “NLB Lizing kako del od standardnata ponuda otseko-ga{ nudel i finansirawe na polovni vozila, taka {to i toj segment e opfaten vo na{ite aktivnosti, no sepak, uslovite za novi i polovni vozila ne se i ne moàt da bidat isti. Nie finansirame polovni vozila ne postari od 6 godini i golem del od vozilata koi sega se uvezu-vaat ne moàt da bidat pred-met na finansirawe”, veli Maja Lape -Trajkova, direk-torka na NLb Lizing. Spored podatocite so koi momentalno raspolaga, Lape ni soop{ti deka vo prviot kvartal od ovaa godina plasmanite se pomali za 20% od planiran-ite, bidej}i najavata, a potoa i stapuvaweto na novata zakonska odredba za uvoz na polovni vozila go storila

svoeto. Zatoa mnogu e te{ko da se proceni {to }e se slu~uva do krajot na godinata, bidej}i }e sledi faza koga kupuva~ite na ovie vozila }e si ja dobijat kompletnata slika za eksploatacijata i odrùvaweto na ovie vozila. Sepak, spored nea, ako ne se slu~at pozna~itelni promeni vo ekonomijata i zakono-davstvoto, realno e da se o~ekuva deka vo segmentot na finansirawe na vozila na godi{no nivo }e ima pomali plasmani od planiranite. Spored podatocite na Hipo Alpe Adria lizing, u~estvoto na lizingot vo vkupnite pro-dadeni vozila vo zemjava vo tekot na prviot kvartal od 2010 godina padnal na skromni 10%, za razlika od 20% kolku {to bilo u~estvoto vo 2008 godina.

LIZINGOT SO PAD OD 40% LANI

Odlukata na Vladata da gi namali akcizite i godinite na starost za uvezenite polov-ni vozila samo go ote`ni u{te pove}e raboteweto na lizing-kompaniite, koi {to posledicite od svetskata fi-nansiska i ekonomska kriza gi po~uvstvuvaa lani. Padot

na vkupno finansiraniot volumen vo Hipo Lizing vo tekot na minatata godina vo odnos na 2008 godina e vo korelacija so dvièweto na padot kaj pazarot na novi vozila od okolu 40%. Skoro identi~na e sostojbata i kaj drugite lizinig-kompanii. Taka na primer, aktivnos-tite na finansirawe kaj NLB lizing, minatata godina, opadnaa isto taka za okolu 40% vo sporedba so 2008 godina i toa be{e prvpat vo ramki na 10-godi{noto postoewe da se zabeleì pad, po kontinuiraniot rast od godina vo godina (osven vo 2001 godina, poradi voeniot konflikt). So ogled na sostojbata na evropskiot pazar na lizing-padot na plasmani ne e neo~ekuvan. “Site napori za agresivno zgolemuvawe na proda`bata bea svesno izbegnati od na{ata kompanija, i zatoa ovoj period be{e iskoristen za podobruvawe na kvalite-tot na portfolioto, opti-malizacija na tro{ocite, adaptirawe na buxetot i zgolemuvawe na efikasnosta. Za ovoj prv kvartal, pla-siravme ne{to pove}e od 1

60%-70% od plasmanite vo lizing- kompaniite

se odnesuvaat na vozila

milion evra vo dvièn imot“, ni izjavi Qupka Naumovska, menaxer za proda`ba i mar-keting vo Hipo Alpe Adria lizing, nadopolnuvaj}i deka ona {to go izbalansiralo relativno slabiot plasman vo dvi`nosti (oprema i vozila) e uspe{nata zavr{na faza od izgradbata na de-lovniot centar Hiperium i negovata aktivacija. Vred-nosta na vkupniot plasman e 17 milioni evra.Kaj NLB lizing velat deka kompanijata izminatiov pe-riod uspeala da go zajakne pazarnoto u~estvo i navreme da se prilagodi na aktuelnite uslovi.“Vo pogled na finansiskite rezultati, NLB Lizing e uspe{en i profitabilen, kako rezultat na dolgogodi{noto prisustvo na pazarot i pro-fesionalnoto i prudentno rabotewe”, veli Lape- Tra-jkova. Ova ima u{te pogolemo zna~ewe ako se zeme predvid deka NLB Lizing vo celost gi

po~ituva direktivite na Ba-zel vo pogled na upravuvawe na kreditni i nekreditni rizici, bidej}i e ~lenka na evropska bankarska grupacija kako {to e NLB. “Prviot kvartal od 2010 go-dina go prodolùva trendot od 2009 godina, koj be{e pod vlijanie na ekonomskata sostojba vo zemjata i global-nata recesija. S$ u{te mnogu se ~ustvuvaat nepovolnite ekonomski dvièwa, koi rezultiraat so namalena aktivnost na investirawe i kaj pravnite i kaj fizi~kite lica. Brojkata i vrednosta na sklu~eni dogovori stagnira” ni izjavi Lape- Trajkova od NLB Lizing.

�� U~estvoto na lizingot vo vkupnite pro-dadeni vozila vo zemjava vo tekot na prviot kvartal od 2010 godina padnal na sk-romni 10%, za razlika od 20% kolku {to bilo u~estvoto vo 2008 godina.

21% e u~estvoto na lizingot vo

vkupnite prodadeni vozila vo tekot na prviot

kvartal od 2010 godina, za razlika od 20% vo 2008

05.05.2010 19KOMPANII & PAZARI

PROF. D-R HOGLER BRIELEKSPERT ZA BIZNIS-KOMUNIKACIJA

Glokalizirawe na biznis-komunikacijataPredizvicite na globalnata i regionalnata bi-znis-komunikacija i re{enijata za istite, kako i biznis-integraci-jata, bea pred-met na analiza na seminarot so raboten naslov “Glokalizirawe na biznis-komu-nikacijata vo jugoisto~na Evro-pa”, koj se odrà vo edukativniot centar M6

�� VASE [email protected]

Hogler Briel e pro-fesor na studiite po komunikacija na Univerzitetot Nikozija, vo Kipar.

Svoeto znaewe za biznis-komunikaciite go steknal na univerzitetite vo Tub-ingen, Mi~igen, Masa~usets i Sorbona. Predaval na pove}e svetski univerziteti, me|u koi i na Univerzitetot Wujork vo Skopje. Avtor e na pove}e knigi od oblasta na kulturata, biznisot i biznis-ve{tinite. Vo negovata posledna kniga ja obrabotuva temata za glokalizacijata i elektronskite mediumi vo jugoisto~na Evropa. [to pretstavuva glokali-zacijata?Glokalizacijata e hibriden zbor koj pretstavuva kom-binacija od globalnoto i lokalnoto. Se upotrebuva kako termin so koj se identifi-kuvaat na~inite spored koi s$ pove}e lu|e ìveat denes. Impaktot koj go sozdava glo-balizacijata vrz sekojdnevieto se implementira na lokalnata sfera od ìvotot, bidej}i lu|eto naj~esto se privrzani kon sekojdnevnoto lokalno opkruùvawe, bilo da e toa od politi~ko, ekonomsko ili socijalno pra{awe. Zatoa, terminot koj {to nastana kako

Sadettin Xesur od Is-tanbul e nov direk-tor na sestrinskata

kompanija na TAV Make-donija zadolèna za ket-eringot na aerodromite, BTA Makedonija. Xesur doa|a na mestoto na dosega{niot direktor na BTA, Baha Bulbul od Istanbul. Ovaa kompanija, pokraj za makedonskite aerodromi, zadolèna e i za ishrana-ta i na drugite aerodromi

so koi operira TAV vo Turcija, Gruzija i Tunis. Vo sredinata na april, kujnata na skopskiot aero-drom, so koja operira BTA, be{e zatvorena od Sanitarnata inspekcija po-radi truewe so hrana na del od personalot na aerodromot. Sepak, analizite pokaàa deka

SADETTIN XESUR NOV DIREKTOR NA BTA MAKEDONIJA

kombinacija od globalnoto i lokalnoto, vo poslednite 20 godini s$ pove}e i pove}e gi informira na{ite ìvoti.Kako vlijae globalizacijata na zemjite kako Makedonija, koi s$ u{te se vo tranzicija?Globalizacijata e sila koja {to site ja ~uvstvuvaat, bez razlika dali stanuva zbor za golema ili mala zemja. Koga zboruvame za global-izacijata najdobro e da se zapra{ame kade se napraveni ne{tata {to sekojdnevno n$ opkruùvaat. Ako realno go odgovorime ova pra{awe, }e sfatime deka pogolemiot del od rabotite koi sekojd-nevno gi upotrebuvame ne se od lokalno proizvodstvo. Spored toa, sakale nie ili ne, zavisni sme od drug-ite regioni od svetot. Ova najmnogu se reflektira na biznisite. Problemite koi nastanuvaat vo regionite od koi zavisime se reflektiraat na na{eto tlo.Na {to treba najmnogu da obrnat vnimanie makedonskite kompanii, koga stanuva zbor za glokalizirawe na nivnite biznisi?Mislam deka elektronskata trgovija vo Makedonija s$ u{te e na nisko nivo i deka treba da se poraboti na nejzi-noto razvivawe. Mo`nostite i impaktot koi gi predizvi-kuva Internetot se ogromni,

poradi {to ne moè da se zanemari negovata upotreba. Biznis-modelite koi se up-otrebuvaat vo Makedonija naj~esto se zasnovani na per-sonalna komunikacija, a toa na globalno nivo stanuva s$ pomalku va`no, osobeno ako gi poglednete nabavuva~ite i potro{uva~ite, moè da se voo~i deka tie se poja-vuvaat od razli~ni krai{ta na svetot. Ne postoi pove}e ekonomija vo zatvoren krug, kako {to porano be{e gradskata ekonomija. Denes imame globalna ekonomija, a biznisite treba da se pri-lagodat na nejzinite uslovi. Od edna strana, pogolemiot broj na biznisi se potpiraat na lokalnite potrebi, no od druga strana, se ovozmoùva pogolema efikasnost, kako i zgolemuvawe na bazata na potro{uva~ite i na nabavuva~ite. Ovaa globalna konkurencija se sre}ava na edno mesto, a toa e Interne-tot. Toj, Internetot, e mnogu vaèn za pomalite ekonomii, bidej}i dokolku se upotrebi pravilno, }e im otvori pove}e vrati. Ova e pra{awe koe treba da se adresira do makedonskite kompanii, bidej}i svesnosta za biznis-dogovorite preku Internet e s$ u{te niska, a toa moè da se podobri. Potrebna e integ-rirana internet-strategija za elektronska trgovija.

AGENCIJATA SIVES PREZENTIRA[E TURISTI^KA VEB-STRANA ZA SKOPJE

Turisti~kata agencija Sives od Skop je ja pretstavi svojata nova

veb-strana www.skopjehotels.mk, kade {to posetitelite moàt da gi najdat site potrebni informacii za hotelsko smestuvawe vo glavniot grad, turisti~ki razglednici, kako i drugi dnevni turisti~ki programi za detalno zapoznavawe so ubavinite na Makedonija. Kako {to soop{tuvaat od

Sives, na veb-stranata gi ima site neophodni informacii za rent – a – car, transferi do drugite gradovi od Make-donija, kako i do gradovite od sosedstvoto. Ova e treta turisti~ka veb- strana na Sives. Prethodno, agenci-jata gi prezentira{e veb-stranite www.skopjehotels.com.mk i www.travel-macedonia.com.mk, kade {to isto taka posetitelite moàt da gi pronajdat neophodnite in-

trueweto na vrabotenite ne bilo predizvikano od strana na kujnata vo aerodromot.

Koi se predizvicite za make-donskata industrija {to & gi nudat globalizacijata i regionalizacijata?Ako gi trgnete nastrana tra-dicionalnite biznisi, in-dustriskata baza e mnogu mala. Biznisite treba da se reinventiraat, a kako najdobar na~in za da se napravi toa e da se sozda-dat kompanii zasnovani na znaewe. Toa e na~inot za da se stigne podaleku od mrtvata to~ka. Ako gi poglednete i drugite mali ekonomii so pomali industriski granki,

koi go sledele ovoj model, }ezabeleìte napredok. Bi go zel primerot so Singapur. So pomo{ na singapurskata vlada i internet-revolucijata, Singapur razvi del od in-dustriskite granki, pa taka, denes moè da se pofali so zna~itelno dobra biomed-icinska industrija. Dokolku industriite s$ pove}e se baziraat na znaewe, toga{ i op{testvoto se bazira na istoto. Postojat mnogu sektori vo koi Makedonija moè da postigne progres.Koi interni i eksterni komu-nikaciski strategii moàt da im pomognat na makedonskite kompanii?Voop{to, na~inot na koj {to se komunicira vnatre vo kompanijata pretstavuva do-bra osnova za nadvore{na komunikacija, bilo da e toa so drugi biznisi ili so potro{uva~ite. Ako se potpirate na elektronskite mediumi za interna komu-nikacija, najverojatno bi up-otrebuvale i sli~ni mediumi za nadvore{na komunikacija. Bi gi pottiknal biznisite da gi poglednat svoite interni praktiki na komunikacija i da vidat kolku i kako ja upotrebuvaat tehnologijata vo odnos na sekojdnevnite obvrski, na zakaùvaweto sostanoci, na upotrebata na deloven softver. Drug mnogu vaèn del od internata oko-

lina pretstavuva treningot, koj {to stanuva osnoven del za uspe{na efikasnost vo raboteweto, no isto taka i za odrùvawe na talentot na vrabotenite i za nivno unapreduvawe. Nadgradbata gi pravi samite vraboteni sre}ni, a sre}nite vraboteni dobro gi izvr{uvaat svoite zada~i, {to rezultira so uspe{no rabotewe na kom-panijata.

formacii pri prestojot vo Makedonija.

BANKI I FINANSII05.05.201020

Me|unarodnata rejting-agencija Mudis & go namali kreditniot re-

jting na Pireus bankata od Bugarija, javuvaat stranskite mediumi. Ova namaluvawe na kreditniot rejtnig na Pireus bankata vo Bugarija doa|a otkako prethodno istata rejting agencija go namali i rejtingot na pretstavni{tvoto na Pireus banka vo Grcija. Rejtingot na finansiskata sta-bilnost na bankata e namalen od D- do E+, dolgoro~niot rejting za depozitite e na-

malen za tri stepeni, od Baa3 do Ba3, dodeka, pak, kratkoro~niot rejting za de-pozitite od Prajm-3 do NP. Perspektivite za site re-jtinzi se isto taka negativni {to zna~i deka vo idnina treba da se o~ekuva novo namaluvawe na rejtingot. Od Mudis objasnuvaat deka izramnuvaweto na rejtinzite na ovaa banka vo Grcija i vo Bugarija pokaùva visok stepen na finansiska zavis-nost me|u niv.

TTK banka evidentira negativen finansiski rezultat na krajot od

2009 godina od nad 1,1 milioni evra, pokaùva revidiraniot izve{taj za raboteweto na bankata. Na-jgolemi prihodi se ostva-reni od kamati, vo vred-nost od 7,4 milioni evra so {to kamatnite prihodi u~estvuvaat so 18,6% vo vk-upnite prihodi na bankata. Na stranata na aktivata, TTK beleì porast od 8,3% na pari~nite sredstva,

porast od 280% na sred-stvata za trguvawe, pad od 3,5% na kreditite za doma}instva i pad od 1,1% na kreditite za biznis-sektorot. Na stranata na pasivata pak, se evidentira porast na depozitite od finansis-ki institucii za nad 200%, porast na depozitite od gra|anite za 14,4% i pad na depozitite od firmite za 21,4%. Akcionerskiot kapital se namalil za 6,9%.

NAMALEN REJTINGOT NA PIREUS BANKA OD BUGARIJA TTK BANKA JA ZAVR[I 2009 SO ZAGUBA OD 1,1 MILIONI EVRA

EKSKLUZIVNO: SIMEON DJANKOV MINISTER ZA FINANSII NA BUGARIJA

DISCIPLINIRANA FISKALNA POLITIKA E PRIORITET

Disciplinirana fiskalna poli-tika }e bide eden od prioritetite na bugarskiot minister za fi-nansii, Simeon Djankov, koj {to smeta deka na toj na~in, negovata zemja, a i ostana-tite vo regionot, podgotveni }e go do~ekaat po~etokot na nov-iot investiciski bum {to }e se slu~uva od 2011 godina natamu.

“Mnogu e va`no dràvi kako Bugarija, kako Makedonija, i drugite pomali ekonomii, da im-aat stroga disci-plina vo fiska-lnata politika, za da moè po izleguvaweto od recesija na in-vestitorite da im bide jasno deka nema vo idnina da gi zgolemuvame danocite”, veli Djankov

��

IGOR [email protected]

Simeon Djankov, vicepremier vo bugarskata vlada i minister za fi-nansii e ~ovekot {to premierot

Bojko Borisov go donese od Va{ington za da ja sredi finansiskata situacija na zemjata. Djankov e eden od najpoznatite bugarski ekonomisti i pred prifa}aweto na ministerskata funkcija 14 godini rabo-tel vo Svetskata banka na proekti vrzani so region-alni trgovski spogodbi vo Severna Afrika, restruk-turirawe i privatizacii vo tranziciskite ekonomii, korporativno upravuvawe vo Isto~na Azija i regula-torni reformi vo razli~ni regioni od svetot. Djank-ov be{e glaven avtor na Izve{tajot za svetskiot razvoj vo 2002 godina. Toj ima doktorirano na En Ar-bor Univerzitetot Mi~igen, edna od najpresti`nite biznis-{koli vo svetot. Pripa|a na 100-te najciti-rani ekonomisti vo svetot, spored IDEAS/RePEc. Moèbi najpoznatiot proekt na d-r. Djankov e godi{niot izve{taj Doing Business, na-jprodavanata publikacija na Svetskata banka dose-ga. Izve{tajot dojde kako rezultat na zaedni~kata sorabotka so prof. An-drej [lajfer od Univer-

zitetot Harvard, a be{e inspiriran od iskustvoto na Djankov so reformite vo preterano reguliranite porane{ni socijalisti~ki ekonomii. Otkako Doing Business se pojavi za prv pat vo noemvri 2003 godina, zabeleàni se pove}e od 14.000 negovi citirawa vo mediumi, i prodadeni se 100 iljadi primeroci. Vo juni 2008 godina, Djankov go formira{e tink-tenkot Ideas42, zaedni~ki potfat na univerzitetot Harvard i Me|unarodnata finansiska korporacija. Na 27 juli minatata godina, Simeon Djankov stana minister za finansii i vicepremier vo bugarskata vlada. Kako negov prv uspeh e krateweto na buxetskiot deficit za 2009 godina, na 0,756%, na-jnizok vo Evropskata unija. Na prvi dekemvri 2009 godina, Standard i Purs go podobri investiciskiot rejting na Bugarija od nega-tiven vo stabilen, so {to Bugarija stana edinstvenata zemja vo EU {to dobi podo-bren rejting otkako po~na finansiskata kriza.

DNOTO NA KRIZATA E DOPRENO, VE]E SE UVST-VUVA OPORAVUVAWE

Za vreme na godine{nava Berzanska konferencija vo Ohrid, kade {to Djankov be{e u~esnik na eden od panelite, imavme ekskluz-ivna mo`nost da razgov-arame so nego na pove}e temi. Del od intervjuto

vi prenesuvame vo ovoj broj na dnevniot vesnik, a razgovorot vo integralna verzija }e imate mo`nost da go pro~itate vo nedelnikot “Kapital” ovoj petok. Prvo {to go pra{avme Djankov, be{e kako ja ocenuva bux-etskata pozicija na Bu-garija vo momentov, so ogled deka lanskata godina be{e zavr{ena so namalen defi-

dopolnitelno finansirawe, osobeno za infrastrukturni proekti, i jas bi se odlu~il za evroobvrznica namesto za zaem od MMF”, re~e Djankov.

Celosnata verzija na inter-vjuto so ministerot Djank-ov }e imate mo`nost da ja pro~itate vo nedelnikot “Kapital” {to izleguva na 7 maj, vo petok.

cit, ne{to {to mu uspea da go napravi vo prvite nekolku meseci od svojot mandat. “Prvite tri meseci od ovaa godina, od januari do mart imavme deficit na mese~na osnova sekoj mesec. Pri~inata e toa {to evropskite ekonomii, kako i bugarskata ekonomija, go doprea dnoto na krizata, vo poslednoto trimese~ie od 2009 i prvoto tromese~ie od 2010 godina. Taka {to normalno e da ima po-mali prihodi. Toa be{e od edna strana, a od druga strana nie u{te minatata godina re{ivme vo tie meseci da vratime golem del od nevrateniot DDV na biznisot, za da go do-vedeme do normalno nivo. Pred izborite, prethodnata vlada na socijalistite, go naduva nevrateniot DDV za da izgleda deka ima dobra fiskalana politika i go ima{e dovedeno do 520 milioni evra nevraten DDV. Nie sega go namalivme pod 300 milioni evra. Vsu{nost toa e edna od pri~inite za pogolem deficit od januari do mart”, veli Djankov. Toj smeta deka vo Bugarija ve}e se ~uvstvuvaat znaci na ekonomsko oporavuvawe, nevrabotenosta vtor mesec po red se namaluva, a iz-vozot raste {esti mesec po red, {to spored nego se signali za izlez od krizata. Ministerot go pra{avme i za toa {to misli za zadolùvaweto so evroob-vrznica, kako na~in za finansirawe na buxetskiot deficit, sega vo uslovi koga kamatnite stapki na me|unarodniot pazar na pari se visoki, zaradi neiz-vesnosta {to ja predizvika gr~kata kriza, a se pojavu-vaat i drugi problemati~ni ~lenki na evrozonata. Djank-ov na toa odgovori deka na kratkoro~en plan, evroob-vrznicata e malku poskapa, no na srednoro~en plan taa se isplatuva. Spored nego toa se ob-jasnuva so idejata deka dràvite koi moàt da emituvaat evroobvrznica do nekade pokaùvaat deka imaat stabilna fiskalna politika. “Spored mene toa e pravilnoto re{enie, i ako i nam ni treba nekoe

Na kratkoro~en plan, evroobvrznicata e malku poskapa, no na srednoro~en plan, spored mene toa se objasnuva so idejata deka dràvite koi moàt da emituvaat evroobvrznica do nekade pokaùvaat deka imaat stabilna fiskalna politika. Spored mene toa e pravilnoto re{enie, i ako i nam ni treba nekoe dopolnitelno finan-sirawe, osobeno za infrastrukturni proek-ti, i jas bi se odlu~il za evroobvrznica namesto za zaem od MMF”, smeta Djankov

��

17.03.2010 21

05.05.2010 21BANKI I FINANSII

Dràvnata kompanija ELEM kako del od proektot za modernizacija na termo

– elektranata vo Bitola, od Stopanska banka podigna kred-it vo visina od trieset milio-ni evra, so rok na otplata od 14 godini, so tri godi{en grejs period. Dogovorenata kamatna stapka iznesuva 4,75%. Vladata izdade dràvna garancija so koja go garantira navremenoto i celosno ispolnuvawe na ob-vrskite na ELEM kon Stopanska

banka-Skopje. Dogovorot so Stopanska banka treba da go sklu~i ministerot za finansii Zoran Stavreski. Vkupnata investicija za re-alizacija na proektot za modernizacija i avtomatizaci-ja na site tri agregati na termoelektranta „Bitola” iznesuva 55,9 milioni evra, od koi 35 milioni kreditno zadolùvawe, a stanatite se sopstveno u~estvo na AD „Elek-trani na Makedonija”.

DR@AVATA ZEDE 30 MILIONI EVRA KREDIT OD STOPANSKA BANKA ZA REK BITOLA


Najzadolènite zemji vo Ev-ropa- Italija (1.400 mili-jardi dolari), [panija (1.100

milijardi dolari), Irska (867 milijardi dolari), Portugalija (286 milijardi dolari) i Grcija (236 mil-ijardi dolari) najmnogu im dolàt na svoite bogati sosedi od evroklubot, no si dolàt i me|usebno.Grcija im dolì skoro deset milijardi dolari na portugalskite banki, Por-tugalija dolì 86 mili-jardi dolari na {panskite banki, a [panija & dolì 28 milijardi dolari na Portugalija. Irska najm-nogu & dolì na Germanija i Britanija, [panija & dolì 238 milijardi dola-ri na Germanija, Italija & dolì 31 milijarda dolari na [panija, i taka vo krug.Analiti~arite zboruvaat deka ovaa posledna finan-siska kriza ne e spasu-vawe na Grcija tuku na celata evrozona. Zemjite od evrozonata i MMF strogo odlu~ija vo spa-sot na Grcija da vloàt neverojatni 110 milijardi evra bidej}i procenija deka vo sprotivno moè da se raspadne Evrospkata unija. Spasuvaweto na Gr-cija }e gi ~ini zemjite od evrozonata 80 milijardi evra, a MMF }e dade 30

milijardi.Posle odlukata za pomo{, premierite na bogatite evropski zemji sega se pred nova politi~ka kriza bidej}i so svoite dano~ni obvrznici mora da objas-nuvaat zo{to gi davaat svoite pari za spas na gra|anite i vladite koi premnogu se zadolìle i mnogu potro{ile.

SPREMNI DA IZLEZAT NA ULICA

Na vesta deka e odo-bren golemiot paket za pomo{ na Grcija, kakov {to dosega ne se pameti vo istorijata, evropskite berzi reagiraa prili~no vozdràno.Vo Grcija, akciite na-jprvo skoknaa, a potoa se sru{ija, dodeka pogolemi-ot del od drugite evropski berzi prethodniot den zavr{ija vo slab mi-nus, ili nezna~aen plus. Dogovorot, so koj zemjite-~lenki na EU i MMF sobraa 110 milijardi evra & odobrija kredit na Grcija so rok od tri go-dini ,be{e o~ekuvan. Samo

vloùva~ite se somnevaat dali toa }e bide dovolno za re{avawe na brojnite problemi vo ovaa zemja."Katastrofata koja bi ja dovela Grcija do bankrot e izbegnata, no pazarite sfatija deka toa }e bide dolg i teòk pat pred ne{tata da stanat podo-bri", izjavi za BBS, Filip Gijsels od BNP Paribas Fortis Global Markets vo Brisel. Postojat i dvoume-wa dali Grcija }e bide vo sostojba da sprovede kratewe na smetkite za koi dala vetuvawe.Istraùvawata pokaùvaat deka polovina od ìtelite se podgotveni da izlezat na ulica so {to bi se sprotivstavile na merkite koi zna~at kratewe na primawata na dràvnite slu`benici i penzionerite kako i zgolemuvaweto na danokot. No, gr~kiot premier Jorgos Papandreu veti deka ima hrabrost za sprovedu-vawe na odlu~ni merki za {tedewe bidej}i vo pra{awe e idninata na zemjata.

Zemjite na evrozonata i MMF }e da-dat 110 milijardi evra za spas na Grcija bidej}i postoi strav deka vo sprotivno Unijata bi moèla da se raspadne, smetaat analiti~arite

��

Dràvnata lotarija na Makedonija podigna kredit vo visina

od 1,9 milioni evra od Ohridska banka. Sta-nuva zbor za dolgoro~en ramkoven kredit so rok na isplata od ~etiri godini, vo koi e vklu~ena i edna godina grejs-peri-od. Spored objavata vo Slu`ben vesnik, Dràvnata lotarija, }e gi iskoristi sredstvata

za pla}awe na nabave-nata oprema i softverot za onlajn sistemot za prireduvawe na igri na sre}a. Kamatnata stapka na kreditot }e iznesuva 7%. Dràvnata lotarija so prireduvawe na igri za sre}a startuva{e na 23 april, a prvoto loto izvlekuvawe se odrà vo ponedelnikot. Vkupnata premija na lototo izne-suva 100 iljadi evra.

DR@AVNA LOTARIJA ZEDE KREDIT OD 1,9 MILIONI EVRA OD OHRIDSKA BANKA

NE SE SPASUVA SAMO GRCIJA, TUKU CELA EVROREGIJA [TO E VO DOLGOVI

EU SE TETERAVI �

PODDR[KA ZA BANKITEGr~kite obvrznici na koi minatata nedela im e sru{en kreditniot rejting se s$ pomalku privle~ni. Vloùva~ite sakaat da se re{at od niv i so toa nivnata cena pa|a, {to zboruva deka doverbata vo ekonomijata na zemjata se nao|a na samoto dno. Germanija od samiot po~etok pokaùva{e na-jgolemi rezervi vo odnos na pomo{ta na Grcija, no samata kancelarka Angela Merkel na krajot utvrdi deka toa e edinst-

ven na~in da se osigura stabilnosta na evroto. V~era taa go potpi{a nacrt-zakonot so koj vo prvata godina na Grcija }e & odobri 8,4 milijardi evra. Parlamentot bi trebalo da go usvoi do krajot na ovaa nedela.Okolu 10 milijardi evra pomo{, kako {to kaà gr~kata vlast, }e bidat potro{eni za poddr{ka na bankite. Vo slednite tri godini se o~ekuva deka zem-jata }e bide vo recesija,

so {to }e se namali pobaruva~kata za krediti i drugi uslugi na koi zarabotuvaat bankite. Vo ovaa godina BDP-to na Grcija }e padne za 4%, a vo minus }e bide i vo narednite dve godini.Pomo{ta na Grcija, kako {to istakna Angela Merkel, e test za pomo{ na drugite zemji koi se vo nevolja. Taa problematika, {to da se napravi so zemjata koja pa|a vo kriza, o~igledno }e mora da se razgleda podlaboko.

BALKAN BIZNIS POLITIKA05.05.201022

�� Istorijata na slovene~ko-hrvatskite ekonom-ski odnosi, pokaùva deka dvete ekonomii se potpiraat edna na druga, no bilansot na sostojba-ta pokaùva deka Hrvatska od Slovenija godi{no uvezu-va 50% pove}e stoka i uslugi otkolku {to izvezuva vo Slovenija

Do kra j o t n a ovaa nedela }e se znae dali sopstvenikot na Atlantik grupa, Emil Tedeski }e uspee da vleze

vo vtoriot krug za kupuvawe na slovene~kata kompanija Droga Kolinska i da go postigne ona {to hrvatskiot Agrokor ne uspea - da go kupi slovene~ki Merkator.Nekoi slovene~ki mediu-mi {pekuliraat deka zad Tedeski se krie kapitalot na Todori}, so ogled na prijatelskite vrski pome|u dvajcata pretpriema~i. Nekoi analiti~ari {pekuliraat deka Atlantik grupa nema dovolno pari za da ja kupi Droga Kolinska, a od druga strana Tedeski tvrdi deka gi ima potrebnite pari i deka kompaniite se komplemen-tarni, pa zatoa i bi moèle

da se spojat.Deka rabotite nema da odat mazno za vlez na hrvatski kapital vo Slovenija, pot-vrduva i stavot na Branko Rogli}, sopstvenik na Orbiko grupata koja ima fabriki vo Slovenija i Hrvatska. Toj tvrdi deka postoi strav od golemite konkurenti i tvrdi deka ako kompaniite vo re-gionot sakaat da opstanat }e mora da se spojat.Istorijata na slovene~ko-hrvatskite ekonomski odnosi, pokaùva deka dvete ekonomii se potpiraat edna na druga, no bilansot na sostojbata pokaùva deka Hrvatska od Slovenija, na godi{no nivo uvezuva re~isi 50% pove}e stoka i uslugi otkolku {to se izvezuvaat vo Slovenija.Posleden obid za vlez na hrvatska kompanija na slovene~kiot pazar po pat na akvizicija be{e obidot

na Ivica Todori} da go kupi Merkator, no proce-sot be{e stopiran. Sli~no kako i so Droga Kolinska, na Todorovi}, dru{tvo vo prviot krug mu pravea silni fondovi, a do vtor krug ne ni dojde bidej}i nekoi od sopstvenicite na Merkator se otkaàa od proda`bata. Ostanuva nejasno dali sop-stvenicite otstapija bidej}i hrvatskiot tajkun Todori} saka{e da go kupi Merkator ili voop{to nemale namera da gi prodavaat akciite.Minatata godina isto taka ima{e neuspe{en obid za prezemawe na Droga Kolin-ska, za koja inters pokaàa hrvatskite kompanii Podrav-ka, Kra{ i Frank, no i ova scenario ne zavr{i so sre}en kraj. Pove}e uspeh ima{e hrvatska-ta kompanija za geodetski kartografski i katastarski

raboti Geofota, koja vo sred-inata na 2008 godina prezema 95% od udelot na Geodetskiot zavod na Slovenija. Uspe{na be{e i Orbiko grupata koja minatata godina ja prezema Medikopfarmacija koja se zanimava so proda`ba na proizvodi za nega na telo i zdravstvena nega. Interesno e deka od pogolemite slovene~ki akvizicii vo Hrvatska se samo Merkator i Pivara La{ko. Merkator se istaknuva kako predvodnik na slovene~kite investicii vo Hrvatska preku svoeto pos-tojano {irewe na hrvatskiot Pazar, no i so prezemaweto na trgovskiot sinxir Getro kon krajot na minatata go-dina. Pivara La{ko vo 2001 godina ja kupi splitskata jadranska pivara, no od minatata godina pojavuva interes za nejzina proda`ba. Pivara La{ko poradi strav

Pari~nata pomo{ koja Slovenija }e ja izdvoi za re{avawe

na dol`ni~kata kriza vo Grcija iznesuva 384 mil-ioni evra. Slovenija }e mora da napravi rebalans na bux-etot poradi tro{ocite od nejziniot zaem za Grcija, izjavi slovene~kiot ekono-mist Bo{tjan Vasle.Evropa za Grcija odlu~i da sobere vkupno 80 mil-

ijardi evra. Slovene~kiot udel za pomo{ na Grcija iznesuva 0,48%, a najgolem udel od 22,4 milijardi evra ili 28% od sredst-vata }e dobie od Ger-manija. Francija }e & pomogne so 16,8 milijardi evra ili 20,97%. Sleduvaat Italija so 14,7 milijardi evra ili 18,42% i [panija so 9,8 milijardi {to e udel od 12,24%.

Kompanijata Panason-ik vo oktomvri }e po~ne da gradi

fabrika vredna 15 mili-oni evra vo srpskiot grad Sviljanac, naja-vi Predrag Milanovi}, zamenik-pretsedatelot na op{tinata. Vo ovaa op{tina nedelava po~na i izgradbata na fabrika-ta za meso Globus, kade {to }e se vrabotat 130 lu|e. Ovaa fabrika vo septemvri treba da po~ne

so proizvodstvo na meso pod brendot Svimens, a nejziniot kapa-citet }e bide proizvodstvo na 30 toni meso dnevno. Milano-vi} izjavi deka op{tinata Svil-janac na mesnata industrija Globus & dala pod zakup napu{tena klan-ica i sklu~ile dogovor inves-

titorot da otkupuva surovini od op{tinskite proizvoditeli.

SLOVENIJA I POMAGA NA GRCIJA SO 384 MILIONI EVRA

PANASONIK ]E GRADI FABRIKA VO SRBIJA

Romanija e zain-teresirana za izgrad-bata na naftovodot

PEOP (Panevropski naf-tovod) i ima namera povtorno da gi pokrene proektite vo koi se vklu~eni Kazahstan i Azerbejxan. Romanskiot minister za ekonomija, Adrijan Videanu, se nadeva deka Hrvatska }e go smeni svojot stav i }e u~estvu-

va vo izgradbata na naftovodot, a Italija kone~no bi se zain-teresirala za ovoj zna~aen proekt. Proektot PEOP pred nekolku go-dini go poddràa Sr-bija, Hrvatska, Italija i Romanija, no vo me|uvreme Hrvatska i Italija se povlekoa.Proektot PEOP e predloèn vo 2002 godi-na, a vo 2007 godina

vo Hrvatska, Italija, Romanija i Srbija potpi{aa memorandum za razbirawe za izgradba na naftovod. Naftovodot treba da bide dolg 1.856 kilometri, a izgradbata bi ~inela 3,5 milijardi evra. Kapacitetot na nafto-vodot bi bil 1,2 do 1,8 milioni bareli nafta dnevno, a planirano e da proraboti vo 2012 godina.

Turcija vodi pregov-ori so Azerbejxan za garantirano dobivawe

pogolemi iznosi priroden gas za proektot Nabuko i gasnata magistrala Turcija-Grcija. Spored turskiot vesnik "Referans", stanuva zbor za 13 milijardi kubni metri gas godi{no. Za prirodniot gas od azer-bejxanskoto nao|ali{te [ah Denis, pretendiraat i dvata proekti, no s$ u{te

ne e re{eno koj od gaso-vodite }e dobie pogolem del. Toa }e se znae vo vtorata polovina na ovaa godina, otkako }e bidat ce-losno re{eni postoe~kite problemi me|u Turcija i Azerbejxan - za kupovnata vrednost na gasot, pla}a-weto tranzitni taksi i pokrivaweto od turskata strana na razlikite na tranzitnite taksi. Spored ministerot za energetika, Taner Jildaz, dogovorot

moè da bide potpi{an za eden mesec.

ROMANIJA ZAINTERESIRANA ZA IZGRADBA NA PANEVROPSKI NAFTOVOD

TURCIJA PREGOVARA ZA POVE]E GAS OD AZERBEJXAN

DODEKA HRVATITE PREZEMAA, SLOVENCITE IZVEZUVAA

od prekinuvawe na proizvod-stvoto saka da ja prodade Jadranska pivarnica, na {to se protivat pomalite akcioneri i rabotnici.Toa se skoro site slovene~ki akvizicii vo Hrvatska, bidej}i Slovencite prete`no vlegu-vaa na hrvatskiot pazar so otvorawe na pretstavni{tva na svoite kompanii.Slovencite gi otvaraa svoite kompanii i pretstavni{tva poradi toa {to toa e po-racionalno, polesno i po-evtino od prezemaweto. Od druga strana toa se silni kompanii so poznati bren-dovi na koi im e polesno da vlezat na drugi pazari, objasni Rogli}.“Slovencite se mnogu poak-tivni od nas na stranskite pazari, bidej}i nivnata eko-nomska diplomatija e mnogu aktivna, dobro organizirana i gi promovira slovene~kite

RAZLI^NI TAKTIKIRAZLI^NI TAKTIKI

proizvodi na drugite pazari. Slovencite se mnogu podobri vo vodeweto na kompaniite i se po{tedlivi od Hrvatite”, izjavi Rogli}.Za nego spojuvaweto na kom-paniite me|u dvete zemji e dobar poteg bidej}i Hrvatite bi moèle mnogu da nau~at od Slovencite koga e vo pra{awe ekonomijata. Od 1993 godina do denes, Hrvatska vo Slovenija ima vloèno 62,7 milioni evra, a Slovenija vo Hrvatska vloìla 1,06 milijardi evra.

BRANKO ROGLI]ORBIKO GRUPA

"Slovencite se mnogu �podobri vo vodewe to na kompaniite i se po{tedlivi od Hrvatite"

05.05.2010 23BALKAN BIZNIS POLITIKA

Bugarskiot minister za fondovite od Evropskata unija (EU), Tomislav

Don~ev soop{ti deka vo Bu-garija vo tek e kontrola na pove}e od 100 proekti koi se finansirani so sredstva od EU. "Vakov vid revizii se ~esta pojava ne samo vo Bugarija, tuku i vo drugite zemji od Evropskata unija" izjavi Don~ev. Ministerot dodade deka vo razgovor so pretstavnici na Evropskata

komisija, korupcijata ve}e ne e pra{awe broj eden, so ogled na toa deka policijata i sudstvoto vo Bugarija si ja vr{at svojata rabota. Vo Bugarija se pokrenati niza sudski postapki za zloupotreba na sredstvata od evropskite fondovi, a gradskiot sud na Sofija ja izre~e i prvata pove}egodi{na zatvorska kazna. Evropskata komisija poradi zloupotreba na evropskite

pari go blokira koristeweto na nekoi evropski fondovi za Bugarija, glavno vo oblasta na zemjodelstvoto.

Nacionalnata aviokom-panija na Bosna i Hercegovina BH Er-

lajns ovoj mesec }e otvori dve novi aviolinii. Na 17 maj }e otvori direktna linija Saraevo –Belgrad, a na 20 maj na relacija Saraevo – Zagreb.Letovite na dvete desti-nacii }e se odvivaat {est pati sedmi~no i }e funk-cioniraat na principot na raboteweto na evtini avi-olinii kako kaj evropskite

aviokompanii, soop{tija od kompanijata.Povratnata karta na rel-acija Saraevo – Belgrad – Saraevo }e ~ini 29 evra, plus aerodromskite taksi, a na relacijata Saraevo – Zagreb-Saraevo 30 evra plus aerodromskite taksi. Na po~etokot BH Erla-jns letovite }e gi vr{i samostojno, no planira da prodolì sorabotka so srpski JAT i hrvatski Kroacija Erlajns.

VO BUGARIJA SE PROVERUVAAT PROEKTITE FINANSIRANI OD EU

BH ERLAJNS VOVEDUVA LINII ZA ZAGREB I BELGRAD


Slovene~kata fabrika za elek-tronski setovi i plasti~ni delovi za avtomobili Grah

automotiv ova leto }e zapo~ne so izgradba na nov pogon vo srpska-ta op{tina Bato~ini vo Srbija. Slovencite investiraat 12 mil-ioni evra, od koi sedum milioni evra }e bidat vloèni vo oprema, a pet milioni evra vo izgradba na objekti, na vkupna povr{ina od 5.000 metri kvadratni. Direktorot na fabrikata Grah au-tomotiv, Aleksandar Zlati}, izjavi deka vo narednite dve godini }e bidat otvoreni novi rabotni mesta za 400 rabotnici. Toj na-javi deka noviot pogon treba da bide gotov do prvi oktomvri ovaa godina.

Ruskite investitori mnogu porano bi gi zatvorile fab-rikite i bi go napu{tile ovoj

pazar ako ne be{e vo pra{awe Crna Gora. Na{ite investitori ostanuvaat vo Crna Gora, i }eprodolàt da rabotat na ona {to go zapo~nale i planiraat da go pro{irat biznisot vo idnina, izjavi ambasadorot na Ruskata Federacija vo Crna Gora, Jakov Gerasimov. Toj istaknuva deka dvete dràvi imaat intenzivni i prijatelski odnosi vo poslednite sto godini i dodade deka taa tradicija ne moè da se uni{ti."Priznavam deka Rusija ne e voodu{evena so toa {to Crna Gora se stremi za vlez vo NATO. Duri smetam deka e golem brojot i na crnogorskite gra|ani koi se protiv toa. Na{ite odnosi }e bidat ednakvo dobri i toga{ koga }e bidete ~lenka na toj voen sojuz. Stavot na Rusija vo odnos na Ali-jansata e poznat odamna, no isto taka poznat e i na{iot odnos kon Crna Gora. Zatoa i pora~uvame, dokolku nekoga{ dojde do vojna pome|u Rusija i NATO Alijansata, Crna Gora nikoga{ nema da ni bide neprijatel", izjavi ambasa-dorot Gerasimov.

Slovene~kiot parlament donese odluka za svikuvawe referen-dum na 6 juni na koj gra|anite

}e se proiznesat “za” ili “protiv” vleguvaweto vo sila na Dogovorot me|u Hrvatska i Slovenija za re{avawe na sporot za granicata so me|unarodna arbitraà. Dogovorot be{e potpi{an na 4 noemvri minatata godina od pre-mierite na Slovenija i Hrvatska, Borut Pahor i Jadranka Kosor. Za odrùvawe referendum bea 78 pratenici i nitu eden protiv. Referendumskata kampawa slu`beno po~nuva denes i }e trae 30 dena. Ako na referendumot ne se prifati dogovorot, slednite godina dena, slovene~kata vlada ne moè da predlaga nov na~in za re{avawe na grani~niot spor so Hrvatska.

SLOVENCITE INVE-STIRAAT 12 MILIONI EVRA VO SRBIJA

CRNA GORA NIKOGA[ NEMA DA BIDE NE-PRIJATEL NA RUSIJA

SLOVENE^KIOT REFERENDUM ]E SE ODR@I NA 6 JUNI

SVET BIZNIS POLITIKA05.05.201024

Ugledniot ameri-kanski magazin “Tajm” (Time), ja objavi listata na najvlijatelni lu|e za 2010 godina vo podra~jeto na

politikata, umetnosta, heroite i takanare~enite misliteli, vo koi se smesteni najrazli~ni profili na lu|e, od svetski poznatata arhitektka Zahe Hadid, osnova~ot na Ejpl, Stiv Xobs, do dvanaesettiot najbogat ~ovek vo centralna Evropa, Viktor Mihajlovi~ Pin~uka.“Kapital” vi gi pretstavuva lu|eto koi so svoeto vli-janie go zasluìja mestoto na presti`nata lista na “Tajm”.

POLITIKAôvekot so najgolemo vlijanie na svetot, odnosno prvoto mesto na ovogodine{nata lista na magazinot “Tajm” go zazede brazilskiot pre-tsedatel, Luis Ignacio Lula da Silva. Biv{iot ~ista~ na ~evli, svojot prv mandat go osvoi vo 2002 godina. Negov-ite roditeli se od rabotni~ka klasa, a toj obrazovanieto go napu{til u{te vo osnovno u~ili{te za da moè da ja prehranuva svojata familija. Da Silva, svojot vtor mandat go osvoi vo 2006 godina. Se pra{uvate {to go nateralo eden obi~en, naroden ~ovek, da se svrti kon politikata? Nitu faktot {to bil ~ista~ na ~evli, nitu faktot {to kako fabri~ki rabotnik go

NAJVLIJATELNIOT OVEK VO SVETOT E BIV[ ISTA NA EVLI!

MAGAZINOT “TAJM” OBJAVI LISTA NA 100 NAJVLIJATELNI LU\E VO SVETOT �

izgubil prstot, tuku za toa e zasluèn faktot {to kako 25- godi{en ~ovek ne moèl na svojata bremena sopruga da & ovozmoì medicinska pomo{, pa zatoa taa, zaedno so ner-odenoto dete, po~inala.Neverojaten e patot na ~ovekot koj vo osum godini za Brazil napravil pove}e otkolku site negovi prethodnici zedno. Brazil denes e del od najmo}nite svetski sili, kako Kina, Indija, Rusija. Samiot da Silva kaùva deka za svo-jata zemja saka da go ostvari “amerikanskiot son”.Vo kategorijata politi~ki lideri, ~etvrtoto mesto go zazede amerikanskiot pre-tsedatel Barak Obama, za koj e izli{no da se tro{at zborovi, bidej}i e prviot afro-amerikanski pretseda-tel. ôvekot koj na Amerika & dade nade`, pokaà deka od nego moè s$ da se o~ekuva. Pred samo nekolku meseci, toj ja krena na noze celata sigurnosna slu`ba na SAD, koga nenajaveno sedna vo pre-tsedatelskiot avion i odleta za Avganistan, za samo da gi pozdravi amerikanskite vojnici.Od amerikanskite politi~ari, na listata na najvlijatelni lu|e se najde i Nensi Pelosi, najmnogu rangiranata èna vo amerikanskata politi~ka istorija, zaradi koja Obama ja prifati novata zdravst-vena reforma, kako i Sara Palin, koja vleze vo trkata za pretsedatel na SAD.Na visokoto 17 mesto se iska~i turskiot premier Rexep Tair Erdogan, koj vo 1998 godina, otsluì ~etiri meseci zatvorska kazna, zara-di politi~ka i verska omraza. Negova glavna cel e vlezot na Turcija vo EU, ~ii vrati se ve}e 25 godini podotvoreni, no nikako da se otvorat dokraj. Negovata politi~ka deviza se zasnova na proza-paden konzervativizam, so koj se nastojuva da se raskine

radikalnoto islamsko minato na negovata zemja.Na listata najvlijatelni politi~ki li~nosti se nao|aat i glavniot amerikanski voen komandant vo Avganistan, generalot Stenli MekKristal, kako i {eikot Zajed al-Nahjan, vladetelot na Abu Dabi, koj dade 10 milijardi dolari posle finansiskiot pad vo Dubai minatata go-dina, za da ne nastane pad na ekonomijata. Obedinetite Arapski Emirati pod ne-govo vodstvo imaat golema {ansa da stanat lideri okolu pra{aweto za odr`liva energija.

HEROISpored izborot na “Tajm”, na prvoto mesto na listata “heroi”, se najde biv{iot amerikanski pretsedatel Bil Klinton. Se postavuva pra{aweto zo{to? “Takva ramnoteà pome|u ~uvstvata i razumot ne se slu~ila nikoga{”- velat onie koi go postavija na tronot. Bez Klin-ton, univerzumot ne bi bil tolku prijatelski nastroen kon lu|eto, osobeno koga na 12 januari trebalo da se najde na Haiti.Negovata rabota vo Afrika, borbata za Haiti, i pred da bide razru{en, borbata protiv sidata i pretsedatel-skiot mandat go napravija pretsedatel koj stana rok- yvezda.

MISLITELIVo kategorijata “Misliteli”, magazinot “Tajm” gi smesti lu|eto koi so svojata rabota na nekoj na~in go zadolìle ~ove{tvoto. [iroka e lepeza-ta na onie koi go potro{ile pogolemiot del od svojot ìvot za na kraj da bidat sfateni.Na listata se nao|a, ve}e legendarniot Stiv Xobs, geni-jalecot na Ejpl, ~ii proizvodi pred s$ pravat tehnolo{ka revolucija vo SAD, pa i vo ostatokot od svetot. Noviot

Nuklearnata energija stanuva s$ popopu-larna vo svetot

poradi raste~kite opas-nosti od klimatskite promeni i taa treba da bide dostapna kako za bogatite, taka i za siroma{nite dràvi,- iz-javi generalniot direktor na Me|unarodnata agencija za atomska energija, Jukio Amano.Na me|unarodnata kon-ferencija za pregled na

Dogovorot za ne{irewe na nuklearnoto oru`je vo sedi{teto na Obedinetite nacii vo Wujork, Amano naglasi deka pove}e od 60 dràvi razmisluvaat da ja koristat nuklearnata energija za proizvodstvo na struja. Se o~ekuva 10 do 25 novi dràvi do 2030 godina da gi pu{tat vo upotreba svoite prvi nuklearni centrali.Nuklearnata energija s$ pove}e se koristi kako

stabilen i ~ist ener-getski izvor, koj moè da pomogne za namalu-vawe na posledicite od klimatskite promeni. Nuklearnata energija treba da bide dostapna ne samo za razvienite, tuku i za zemjite vo razvoj. Sekoe pro{iruvawe na nejzinata upotreba treba da se vr{i bezbedno i sigurno, bez da se zgol-emuva rizikot od nuklear-noto oru`je.

KLIMATSKITE PROMENI GO ZGOLEMUVAAT INTERESOT ZA NUKLEARNA ENERGIJA

Noviot oblak so vulkanska pepel od Island povtorno

predizvikuva problemi vo vozdu{niot soobra}aj na britanskite ostrovi, otkako vozduhoplovnite vlasti na Velika Bri-tanija v~era soop{tija deka od v~era nautro se zabranuva letaweto nad Severna Irska, kako i nad delovi od Hebrid-skite ostrovi i krajniot sever na [kotska.

Site aerodromi i vo Republika Irska se pogodeni od noviot nalet na vulkanskiot oblak, vklu~uvaj}i gi i aero-dromite vo Dablin i vo [enon na krajniot zapad od ostrovot, {to s$ u{te se koristi kako posled-nata isturena to~ka na Evropa za letovite preku Atlantikot.Zasega nema najavi za problemi so letaweto vo drugite delovi na Velika

Britanija, pa site london-ski aerodromi utrinava se otvoreni za soobra}aj.Vulkanolozite soop{tija deka noviot oblak so vul-kanska pepel e pomal po obem i pomalku ispolnet so opasnite, za avion-skite motori, pepel i stakleni ~esti~ki, pa se veruva deka toj nema da gi predizvika istite problemi vo letaweto, kako {to toa se slu~i minatiot mesec.

NOV VULKANSKI OBLAK GO ZATVORA VOZDU[NIOT PROSTOR

�� “Tajm” go pro-glasi brazil-skiot pretseda-tel, Luis Ig-nacio Lula da Silva za najv-lijatelen ~ovek na svetot

proizvot na Epl, “Aj pad”, sakaat da go imaat site, a za toa kaùva i negovata proda`ba.Zaha Hadid e ènata koja svojata volja i strast ja prenesuva vo sekoe svoe ar-hitektonsko delo koe nekoga{

go napravila. Umetnosta na arhitekturata ja vozdignala na sosema nova dimenzija, a nejzinite skoro neostvarlivi gradbi pretstavuvaat sinonim za sovr{enstvo. Posle nejze se pojavuva imeto na Eliza-bet Voren, koja e advokat

Spored planot na ~e{kata vlada za san-acija na nacionalnata

aviokompanija ^SA, predv-ideno e namaluvawe na kompanijata koe {to }eopfati restrikcija na bro-jot na avioni za edna tre-tina kako i zna~itelno na-maluvawe na brojot na vra-botenite duri do edna dese-ttina od vkupniot broj, in-formira{e ~e{kiot minis-ter za finansii, Eduard Ja-nota. Ovoj plan se odnesuva

na narednite tri godini. "^SA vo momentov ima po-ve}e od 3.500 vraboteni i raspolaga so pedesetina avioni. Poradi najavenoto namaluvawe na nejzinata avioflota }e dojde i do zna-~itelno menuvawe na redot na letawe, {to ve}e se odrazuva na zimskiot red na letawe za 2010/2011 go-dina", izjavi portparolkata na ~e{kata aviokompanija, Hana Hejskova. Centralna to~ka na strategijata za

rekonstruirawe e da se sozdade nova koncepcija na transportnata aviomreà {to }e dovede do namalu-vawe na nekoi destinacii i do 30% od vkupniot broj, glavno na onie nerent-abilnite. ^SA planira da gi prodade site avioni od tipot "boing", a }e gi zadr-ì avionite od tipot "er-bas". Lani, ~e{kata naci-onalna aviokompanija ost-vari operativna zaguba od re~isi 4 milijardi kruni.

BOLNA SANACIJA NA Ê[KATA AVIOKOMPANIJA ^SA

Cenata na surovata nafta se zgolemi na pove}e od 86 dolari

za barel, bidej}i trgovcite stravuvaat deka ogromnata naftena damka vo Meksi-kanskiot zaliv bi moèla da go zabavi uvozot na ovaa surovina vo SAD.Surovata nafta na Wu-jor{kata berza dostigna cena povisoka za 32 centi, odnosno 86,47 dolari za barel, dodeka naftata "brent"na Me|unarodnata

berza vo London se zgole-mi za 81 cent i dostigna 88,25 dolari za barel.Cenata na naftata sega e bliska do 18-mese~niot maksimum od 87 dolari za barel, dostignat pos-leden pat na po~etokot od minatiot mesec. Nekoi analiti~ari o~ekuvaat deka golemata naftena damka vo Meksikanskiot zaliv bi moèla negativno da vlijae na uvozot do glavnite ter-minali vo Luizijana, {to

}e dovede do namaluvawe na rezervite vo SAD i do zgolemuvawe na cenite.

NAFTENA DAMKA JA ZGOLEMI CENATA NA NAFTATA NA POVE]E OD 86 DOLARI

i profesorka na Harvard, koja ja pokrena inicijativata za osnovawe na Agenci-jata za finansiska za{tita na potro{uva~ite. Taa go prisili Obama, nejziniot predlog da se donese pred kongresot na SAD.

17.03.2010 25

05.05.2010 25SVET BIZNIS POLITIKA

Nacionalnata iranska kompanija za nafteni platformi ponudi pomo{

za spre~uvawe na {ireweto na naftenata damka, {to se pribliùva do amerikanskiot breg i koja bi moèla da pre-dizvika ekolo{ka katastrofa vo SAD. Izvr{niot direktor na Nacionalnata iranska kom-panija za nafteni platformi, Hajdar Bahmani, izjavi deka negovata firma e podgotvena da & pomogne na Briti{ pe-

troleum (BP) vo Meksikanskiot zaliv.Izvr{niot direktor na BP, Toni Hejvord, istakna deka se apsolutno odgovorni za ~istewe na naftenata damka, {to be{e predizvikana od eksplozijata na naftenata platforma. Hejvord istakna deka BP se podgotvuva za najlo{oto scenario - deka naftenata damka }e mora da se ~isti dva do tri meseci.Iran e petti po golemina izvoznik na nafta vo svetot

i e pod sankcii od SAD i Obedinetite nacii poradi istraùvawata vo nuklearniot sektor.

Germanskiot proizvodi-tel na luksuzni avtomo-bili, Audi, objavi rast

na operativnata dobivka i prihodite za prviot kvartal od ovaa fiska-lna godina, vo odnos na minatata, {to se dolì na zgolemenata pobaruva~ka vo SAD, Kina i delovi od Evropa.Kompanijata koja e del od grupacijata Folksvagen, ob-javi deka operativnata do-bivka vo prvoto trimese~je

iznesuva 478 milioni evra, {to e za 32% pove}e vo sporedba so istiot period minatata godina. Kvartal-nite prihodi se zgolemile za 23% i dostignale 8,3 milijardi evra. Celta na Audi e do 2015 godina da mu ja prezeme titulata na BMV, kako vode~ki svetski proizvoditel na luksu-zni avtomobili. Godinava od Audi planiraat da ispora~aat milion avtomo-bili i terenski vozila.

RAST NA PRODA@BATA NA AVTOMOBILI VO [VEDSKA

LG SO STABILEN RAST NA PRIHODITE VO PRVIOT KVARTAL

BRITANIJA SÉ POB-LISKU DO "NEMNOZ-INSKI" PARLAMENT


Vo april godinava vo [ved-ska se registrirani za 40% pove}e avtomobili vo sporedba

so istiot period lani, javi {vedskata televizija SVT, naglasuvaj}i deka minatiot mesec vkupno bile regis-trirani 25.668 avtomobili.Najmnogu novoregistrirani avtomo-bilski modeli se "volvo V70", "pasat" i "golf".[vedskata fabrika za proizvodstvo na avtomobili, Volvo, prodade 5.023 avtomobili vo april, {to pretsta-vuva zgolemuvawe za okolu 32%.Inaku, novi registracii na av-tomobilite od {vedskata marka "saab" pokaùvaat pad od 14,7% vo april godinava vo sporedba so minatogodi{noto nivo.

LG Electronics (LG) objavi rekordni prihodi za prviot kvartal od ovaa fiskalna godina. Spored

finansiskiot izve{taj na LG, proda`bata vo prviot kvartal od 2010 godina e zgolemena za 3,7% na 11,9 milijardi dolari, so zgolemu-vawe na operativniot profit za 2,6 % na 462 milioni dolari, sporedeno so istiot period od minatata godina.Prihodite od LG Home Entertainment Company porasnale za 20%, vo sporedba so minatata godina, zaradi golemata pobaruva~ka na flet panel-televizorite, dodeka proda`bata na LCD-televizorite se poka~ila za 62%.LG Mobile Communications Company ima namaluvawe na prihodot na proda`bata za 19,4%, kako rezultat na slabata sezona i padot na cenite na mobilnite telefoni. LG e globalen lider i tehnolo{ki innovator vo elektronikata za potro{uva~ka, doma{ni aparati i vo mobilnite komunikacii. Vrabotuva pove}e od 80 iljadi lica, vo pove}e od 115 operativni centri niz svetot.

Na samo eden den do parlamentar-nite izbori vo Velika Britanija, {to }e se odràt vo ~etvrtok,

zemjata e s$ poblisku do toa da dobie "nemnozinski" parlament, odnosno nitu edna partija da ne osvoi mnozinstvo vo dolniot zakonodaven dom, pokaùvaat objavenite anketi na agenciite za is-pituvawe na javnoto mislewe.Spored ovie istraùvawa, Konzervativnata partija na Dejvid Kameron s$ u{te ima najgolema poddr{ka me|u Britancite, koja e minimalno zgolemena vo odnos na minatata nedela, no taa i ponatamu ne e dovolna za da moàt torievcite sami da formiraat vlada. Vo pove}eto anketi laburistite na premierot Gordon Braun se vtori, kako {to bea i na po~etokot od predizbornata kampawa, ili se celosno izedna~eni so liberalnite demokrati na Nik Kleg, koi vo izminatite tri nedeli imaa najgolem skok na popularnosta me|u britanskite glasa~i.Liberalnite demokrati od marginalna partija vo trkata za Dauning strit 10, kako {to be{e na izborite vo izminatite ~etiri decenii, na ovie izbori so sigurnost se veruva deka }e bidat partijata {to }e go odlu~i idniot premier, dokolku ostanat sega{nite razliki.

IRAN PONUDI POMO[VO BORBATA PROTIV NAFTENATA DAMKA VO SAD

AUDI GI ZGOLEMI PRIHODITE ZA 23%

PATOT DO USPEHOT05.05.201026

Toa {to zapo~na pred okolu 40-ina godini kako kolekcija na vratovrski, denes izrasna vo ogromna imperija, koja go promeni

amerikanskiot moden stil. Loren deneska izgradi brend so visok stil i postojanost, odnosno nego-vite modni par~iwa nikoga{ ne se sozdadeni da traat samo edna sezona. U{te od samite po~etoci, Loren sekoga{ se potpira{e na obezbeduvawe na kvalitetni proizvodi, sozdavaj}i poseben svet vo koj gi povikuva{e lu|eto da zemat u~estvo vo nivnite soni{ta. Negovata kompanija deneska pro-dava proizvodni linii kako {to se Ralf Loren za doma, Dabl RL i sl. Loren ima{e teòk ìvot, no si se drè{e do negovite stavovi i uspea da stane toa {to e denes. Toj porasna vo evrejsko semejstvo i zaedno so negovite trojca bra}a bea odgledani od nivnata majka, dodeka negoviot tatko postojano bil nadvor, bidej}i rabotel kako moler. Negovata majka otsekoga{ saka{e Loren da stane rabin, no toj go napravi toa {to misle{e deka najdobro go znae, {to se pokaà i deka toa navistina najdobro go pravi. Negovoto ~uvstvo za moda datira u{te od pomladi godini koga toj }e kupe{e nekakvi skapi kostumi so parite koi gi zarabotuva{e od rabotata po zavr{uvawe na u~ili{teto. Denes Loren e na listata najbogati lu|e vo svetot spored “Forbs”, pri {to negovoto bogatstvo se procenuva na 4,6 milijardi dolari. No, toj otseko-ga{ ne be{e bogat i na po~etokot dele{e soba so negovite dvajca bra}a. Isto taka, se soo~uva{e so pre~ki, no sekoga{ uspeva{e da gi prebrodi. Vo docnite 60-ti sinxirot luksuzni stokovni ku}i Blumingdejls kako kriterium mu postavi da go trgne imeto od vra-tovrskite dokolku saka da gi pro-dava vo nivnite prodavnici, no Loren se otkaà i ne saka{e pod promeneti uslovi da prodava vo Blumingdejls. Blumingdejls nabrzo gi prifati uslovite na Loren, po sogleduvaweto na uspehot na brendot. Toa e samo eden primer koj pokaùva deka toj sekoga{ se drè{e do svoite stavovi i taka, vsu{nost, uspea da go izgradi brendot, ona {to e denes. “Kapital” vi prenesuva nekolku soveti od Loren, koi moèbi }e vi pomognat vo dostignuvaweto na Lorenoviot uspeh.

NIKOJ NE SE RA\A USPE[ENRoden vo Bronks, Wujork, Ralf Loren pomina dolg pat od negovite denovi na spode-

luvawe na sobata so negovite dvajca bra}a, do negovata slava kako eden od najpoznatite modni

dizajneri. Bez prethodno iskustvo i diploma, Loren znae{e deka treba da raboti dvojno pove}e od drugite za da go postigne uspehot. So posetu-vawe na ve~erno u~ili{te za biznis i rabotewe vo maloproda`ba preku den, Loren se stekna so unikaten set na ve{tini koi mu pomognaa da se iska~i na vrvot.

IZBERETE MO]NO IME ZA VA[IOT BRENDRalf znae{e deka lu|eto }e imaat problem da nosat obleka

koja }e go nosi imeto “Lif{ic”, i poradi toa toj go promeni imeto od Ralf Lif{ic vo sega mnogu pozna-toto ime vo modnata industrija, Ralf Loren. Loren potoa ja osnova{e kom-panijata Polo Fe{n vo 1968 godina. Go odbra imeto Polo poradi mo}ta i stilot so koj sekoga{ e povrzuvan negoviot brend. “Otsekoga{ go sakav sportot, no nema{e mnogu smisla da go nare~am mojot brend Ko{arka ili Bejzbol, pa taka se odlu~iv za Polo. Sekako deka ne igrav Polo, no go sakav toa bidej}i dava ~uvstvo kako da si me|unaroden. Toa e sport na kralevite. Be{e glamurozno, seksi i me|unarodno”.

DR@ETE SE DO TOA [TO SMETATE DEKA E PRAVILNO, BEZ RAZLIKA NA TRO[OCITE SO KOI ]E SE SOOÎTEVo docnite 60-ti, dodeka Lo-

ren se obiduva{e da ja razvie svojata linija za vratovrski, Blum-ingdejl insistira{e Loren da go otstrani negovoto ime od markata na vratovrski i da gi napravi is-tite poograni~eni. Loren odbi da prodava za taa stokovna ku}a pod tie uslovi. Blumingdejls na krajot se soglasi so uslovite na Loren, otkako go zabeleà ogromniot uspeh

RALF LOREN

RABOTETE NAPORNO RABOTETE NAPORNO I USPEHOT ]E SI DOJDEI USPEHOT ]E SI DOJDE

Ralf Loren, edno od najgolemite imiwa vo modnata industrija, vloì ogromen trud za da ja izgradi svojata imperija. Na samite po~etoci toj posetuva{e ve~erno u~ili{te za biznis, a preku den rabote{e vo maloproda`ba, so {to se stekna so unikat-en set na ve{tini koi mu pomognaa da se iska~i na vrvot

��

IGOR [email protected]

na brendot.PRODAVAJTE IDEI, NE PROIZVODIPolo prodava slika na ivoten stil na sofisticiranost, klasa i

vkus, a ne samo ednostavna obleka.NAPRAVETE DOBRA PREZE-NTACIJA NA TOA [TO GO PRODAVATELoren znae{e deka inovativniot um ne e dovolen i deka }e

bide potrebno da se napravi nekoe kreativno pakuvawe na proizvodot i ubedliva prezentacija, za da se lan-sira negovata proizvodna linija.

VNESETE VOZBUDALoren ne prave{e samo promeni vo oblekata. Toj sekojpat saka{e da napravi s$ {to e potrebno

za da go napravi negoviot brend voz-budliv za potro{uva~ite. Od na~inot na koj {to oblekata im stoe{e na lu|eto, do na~inot na koj {to be{e prezentirana vo prodavnicite i na modnite pisti, Loren znae{e deka za da bide zapameten negoviot brend, toj treba da im ponudi na potro{uva~ite

RALF LOREN- � ”Jas li~no ne se obiduvam da zadovolam sekogo. Znam na kogo sakam da mu go prodadam proizvodot i postojano rabotam za da ja ostvaram taa vizija”

5

6

4

8

2

3

1

7

9

~uvstvo koe nema brzo da bide zabo-raveno.

SLU[NETE [TO IMAAT DA KA@AT DRUGITEBez razlika dali stanuva zbor za negovite deca, vrabotenite vo

negovata kompanija ili potro{uva~ite vo negovite prodavnici, Loren seko-ga{ se griè{e da slu{ne {to velat mladite lu|e za modnite trendovi i vkusovi. Toj sekoga{ se trudi da gi zadrì site potro{uva~i.

NE SE OBIDUVAJTE DA GI ZADOVOLITE SITE“Va{ata vizija e mnogu va`na. Treba da znaete na kogo mu pro-

davate, {to govorat va{iot market-ing i reklamite za vas i na kogo se odnesuvaat. Jas li~no ne se obiduvam da zadovolam sekogo. Znam na kogo sakam da mu go prodadam proizvodot i postojano rabotam za da ja ostvaram taa vizija”, veli Loren.Rastej}i vo tradicionalno evrejsko semejstvo, majkata na Loren saka{e nejziniot sin da stane rabin. Loren nikoga{ ne ja poslu{a negovata

majka i namesto toa se odlu~i da ja sledi sopstvenata strast. Toj smeta deka nekoi lu|e ed-nostavno nikoga{ ne moàt da bidat zadovolni od toa {to go pravite i ne e vredno da go tro{ite va{iot napor na toa. Negoviot stav e deka ako pravite raboti koi }e gi zadovolat samo os-tanatite, toa }e ve napravi nesre-}ni i }e vi go odzeme vremeto i energijata na patot kon postignu-vawe na va{ite celi.

IZGRADETE BREND KOJ [TO ]E TRAE“Toa {to mi e najva`no e oblekata da bide postojana

i dostapna. Veruvam vo obleka koja ima trajnost i koja nema da trae samo edna sezona. Lu|eto koi ja nosat mojata obleka ne gledaat na nea samo kako na modno par~e” veli Loren. Nadevaj}i se deka }e izgradi brend koj {to }e trae, Loren se fokusira{e na kreirawe na obleka koja {to na lu|eto vo edno par~e }e im dade vozbuda, stil i postojanost.

05.05.2010 27MARKETING

TEODOR ALEKSOV,Triple S LearningTEODOR ALEKSOV,TriTripleplepppp S S LeaLearnirningngggggTriple S Learning

Gerila-marketarite ne se potpiraat na grubata sila na pre~ekoruvaweto na buxetot za market-ing, tuku na grubata sila

na ìvopisnata kreativnost. Denes, tie se na dvaeset na~ini razli~ni od tradicionalnite marketari (vo minatoto izdanie navedovme osum razliki, denes prodolùvame so slednite 5):

Tradicionalniot marketing ve sovetuva da ja izvidite situacijata i da zaklu~ite koi konkurenti bi trebalo

da gi “eliminirate”. Gerila- marketingot ve sovetuva da ja izvidite situacijata za da gi najdete firmite {to imaat isti standardi i isti potencijalni klienti kako vas - za da moète da gi zdruìte marketin{kite napori. Taka }e go pro{irite svojot marketin{ki dostrel, no so pomali tro{oci, za{to taka bi gi delele so drugi. Takvata perspektiva, gerilcite ja narekuvaat zdruèn marke-ting.

“Zdruùvaj ili sedi miren!” e nivnoto moto. Gledate televizija i gle-date reklama za “Mek-

donalds”. Nekade na polovina sfa}ate deka toa vsu{nost e reklama za “koka-kola”, a koga zavr{uva, sfa}ate deka toa vsu{nost celo vreme bilo reklama za najnoviot film na “Dizni”. Toa e zdruèn marketing i toa se samo nekoi od krupnite yverki {to se zanimavaat so

zdruèn marketing (“Fedeks” i “Kinkos” isto taka). No, so zdruèn marketing vo najgolem del se zanimavaat pomalite firmi, {to e pose-bno izrazeno vo Japonija.

Tradicionalniot marketing ve pottiknuva da go osmis-lite svoeto logo - vizuel-noto sredstvo za identi-

fikacija. Ona {to mu e upateno na okoto, lu|eto go pametat 78% pove}e otkolku ona {to mu e upateno na uvoto. Gerila marketingot ve predu-preduva deka logoto vo dene{no vreme e nadminato, za{to samo gi potsetuva lu|eto na imeto na va{ata kompanija. Mesto toa, gerila-marketarite imaat m-gen {to ja pretstavuva nivnata kompanija - vizuelen ili verbalen simbol {to ja prenesuva celata ideja, kako {to se internacionalnite soobra}ajni znaci. Ova e vreme na haos vo urivaweto na rekordi, a m-genot dava najmnogu informacii za najkratko vreme. Toa e kako sozdadeno za na In-ternet, za{to lu|eto pominuvaat samo nekolku sekundi na va{ata stranica. Toa e nov termin, skovan vo 1976 godina, a idejata na gerilata e deka m-genite moàt da napravat revolu-cija vo va{eto steknuvawe na profit.

Tradicionalniot marketing otsekoga{ bil“jas”-marketing. Posetete ja koja i da bilo

stranica na Internet i }e

najdete oddeli “Za na{ata kom-panija”, “Istorijata na na{ata kompanija”, “Za na{eto rako-vodstvo”, “Za na{iot proizvod”. Vie ne gi interesirate lu|eto, “jas” im e zdodevno. Zatoa ger-ilcite sekoga{ go praktikuvaat “vie”-marketingot, vo koj sekoj zbor i sekoja ideja se odnesu-vaat na klientot, posetitelot na stranicata na Internet. Ne sfa-}ajte go ova li~no, no lu|eto ednostavno ne gi interesira va{ata kompanija. Toa {to gi interesira se samite tie. Ako im zboruvate za samite niv, }e go imate nivnoto celosno vnimanie.

Tradicionalniot marketing otsekoga{ razmisluval za toa {to moè da dobie od klientot.

Gerilcite vo celost ja sfa}aat vrednosta na ìvotniot vek na klientot, no isto taka se griàt i za toa {to moàt da mu dadat na klientot. Razmisluvaat za toa {to moàt da mu podarat, a bide-j}i ìveeme vo vreme na brzi informacii, nastojuvaat da podarat vredni informacii sekoga{ koga moàt - kata-lozi, informativni stranici na Internet, bro{uri, televiziski info-reklami. Ne zaboravajte go toa {to go rekov za market-ingot kako va{a mo`nost da im pomognete na svoite sega{ni i potencijalni klienti da gi postignat svoite celi. Moète li da go napravite toa be-splatno? Ako moète, toga{ ste gerilec.

Tradicionalniot market-ing }e ve ubedi deka reklamiraweto vredi, deka vredi da se ima stranica

na Internet, deka vredi da se pra}aat pisma i elektronski poraki. Na toa, gerila-market-ingot veli - gluposti, gluposti, gluposti. Reklamiraweto ne dava rezultati. Denes ve-}e ne. Internet- stranicite? Ajde, ve molam. Lu|eto seko-jdnevno dobivaat dokazi deka takvite raboti vodat kon urnati soni{ta i finansiska propast. Pismata i elektronskite poraki nekoga{ davale rezultati, no denes ve}e ne. Pa toga{ {to dava rezultati? Gerilcite denes znaat deka marketin{kite kom-binacii davaat rezultati. Ako imate serija reklami i strani-ca na Internet, plus pra-}ate pisma i elektronski po-raki, toa }e dade rezultati i tie metodi me|usebno }e si po-mognat da dadat rezultati. Denes marketingot {to puka samo od edno oru`je e minato. @iveeme vo vreme vo koe marketin{kite kombinacii ja otvoraat vra-tata za uspeh vo marketingot. Poznavam eden prodava~ na kreveti {to plati mali oglasi i xinglovi na radio. Tie gi up-atuvaat mu{teriite na negovata stranica na Internet, strani-cata na Internet gi upatuva na negoviot izlo`ben prostor, a toj vo izlo`beniot prostor kako na {ega prodava spalna od 120.000 denari. Oglasite i xinglovite, vo kombinacija so stranicata na Internet se toa {to mu ja nosi “poga~ata na masata”.

GERILA MARKETING VS. TRADICIONALEN MARKETING-VTOR DEL

9

10

11

12

13

14

Sekoja hartija ili elektron- �ski dokument iskoristete gi za promocija na svojata kompanija. Proverete dali imeto na kom-panijata, kontaktite (sose veb-adresata) i sloganot se nao|aat na va{ite plikovi, kako i na zaglavijata od va{ite pisma? Ili na plikot e samo imeto na kompanijata i adresata na koja moè da se vrati po{tata-vo toj slu~aj popusto ste frlile pari. Plikot i pismoto vo nego ne se samo hartii za razmena na delovni informacii, tuku va{e zna~ajno sredstvo za oglasuvawe. I onaka gi ispra}ate, pa zo{to toga{ ne bi rabotele vo va{a korist? Istoto vaì i za fak-sovite, potvrdite za pla}awe, smetkite... site hartii ili elek-tronska po{ta koja ja ispra}ate mora da sodràt polna poraka za va{ata kompanija.Novinskite napisi i �soop{tenijata za javnosta se isto taka dobar na~in za evtina promocija, no pritoa treba da nau~ite na koj na~in e mo`no najefektivno da se re-

REKLAMIRAWE [TO NE GO UNI[TUVA BUXETOTKako i vo sekoj aspekt od rabotata, promocijata e ne{to {to mora da go presmetate vo buxetot. Me|utoa, ohrabruva~koto e toa deka ne morate premnogu da potro{ite, ako vi se poznati triko-vite na evtinoto oglasuvawe, koi {to baraat malku trud i vreme.

��

klamirate, po~nuvaj}i od for-mata do konkretnata izvedba, odnosno izborot na mediumot vo koj odredena kompanija saka da se vidi. Pi{uvawe na kvalitetni tematski napi-si vrzani za profesijata e dobar na~in na promocija koj ovozmoùva da se izgradi dobra reputacija. Iako pogole-miot del od populacijata gi povrzuva naj~esto so aferite, mediumite moàt da vi donesat i mnogu korist. Ne teba da trgnuvate so faktot deka vie ste super, a konkurencijata ne ~ini, tuku }e se koristite so sveì primeri vo koi ima podatoci za raboteweto na va{ata kompanija, informacija za nova zdelka, osvoeni na-gradi, zna~ajna donacija.... Ako koristite Internet (a �treba da se zagriìte dokolku ne e taka), pominete nekoe vreme on-lajn za da moète da ja promovirate svojata firma.

Na mnogu forumi moète mnogu da go reklamirate svojot biznis ili svoeto ime, a pri toa da da-dete do znaewe deka ste ceneti i sposobni. Privlekuvawe na novi

klienti, sekako najdobro funkcion-ira ako se zaka~ite na forum koj {to ima vrska so oblasta vo koja rabotite. I vnimavajte tie forumi da imaat dobra posetenost.

Daruvajte gi svoite potro{uva~i. �Poznata e praktikata koga, na primer, 50-te prvi kupuva~i vo nekoja prodavnica }e osvojat nagrada. Neka toa bide ne{to od va{iot asortiman, bez ra-zlika kolku e vredno. Lu|eto oboùvaat da dobivaat poda-roci. Promovirajte se vo ìvo. Loka- �lna radiostanica ili televizija moè da bara gosti za svojata programa, {to e izvonredna mo`nost, pa u{te ako ima i nekakva vrska so biznisot, edinstveno {to vi preostanuva e da se povrzete so urednikot, za zaedno da vidite kako svoeto stru~no znaewe bi go podelile so slu{atelite ili so gleda~ite. U{te i ako emisijata odi vo ìvo i vklu~uva javuvawe vo programata, moète da odgov-orite na razni pra{awa koi imaat vrska so va{ata rabota.Organizirajte seminar ili �prezentacija. Moèbi posedu-vate znaewe koe bi moèlo da gi zainteresira i drugite lu|e, a so toa i celata javnost, a toa istovremeno & bi ja promo-viralo va{ata kompanija. Da re~eme, se zanimavate so par-keti, pa moète da organizirate besplaten seminar za tehnika na postavuvawe na nekoi novi vidovi laminati. Klientite ne

KAKO EVTINO DA SE PROMOVIRATE

samo {to }e nau~at da stavaat laminat, tuku i moè da do-bijat popust ako od kaj vas nabavat materijali. Stavete reklama na sopstve- �niot avtomobil. Iako taka se ~ini, mobilnata promocija ne e rezervirana samo za beli kom-biwa. Postavuvawe na reklama

na avtomobilite ne e golema investicija, a gi privlekuva pogledite na100-tina poten-cijalni kupuv~i ili klienti. Zamislete kolku lu|e }e gi vi-dat podatocite za va{ata kom-panija zalepeni na vratata od avtomobilot koga }e zaglavite vo soobra}ajniot mete`.

Triple S Learninge prv i edinstven specijaliziran trening-centar vo Makedonija vo oblastite na proda`ba, usluga i uspeh. Znaeweto i metodologijata koi se sodràni vo trening-pro-gramite, koi gi koristat i svetskite liderski ko-mpanii, go izdvojuva Triple S Learning kako edinstven i inovativen vo sovremenite uslovi na rabotewe.

Vo slednoto izdanie na Gerila marketing-kolumnata prodolùvame so ostanatite razliki pome|u Gerila-market-ingot i tradicionalniot marketing.



05.05.2010 29 KULTURA

Risimkin }e ja raboti pretstavata “Ednorog” od Xan Karlo Menoti, eden od najpoznatite

kompozitori na 20 vek. Ova }e bide vtoro izle-guvawe na Risimkin na evropskata scena vo 2010 godina po postavkata na “Tretiot” (spored “Boèstvena komedija” na Dante) vo Tanc-akademijata vo Roterdam, Holandija. Nacionalniot balet od Qubqana e del od Slo-

40 horisti u~estvuvaat vo

novata pretstava naRisimkin

SOVREMEN TANC

STOJAN [email protected]

RISIMA RISIMKIN- � Nov internacionalen uspeh

KATINA IVANOVA- � Qubovna rasprava na srebreniot bra~en jubilej

�� Risima Risim-kin, umetni~kiot direktor na Interart, }e raboti kako gostin-koreograf vo Nacional-niot balet vo Qubqana, Slo-venija: taa }e bide prviot makedonski ko-reograf koj od formiraweto na baletot pred 60 godini, raboti vo edna vode~ka nacionalna ba-letska ku}a vo Evropa

vensko narodno gledali{~e i na svojot repertoar ima vrvni koreografski imiwa, me|u koi i Hans van Manen, Juri Vamos, kako i dela od klasi~niot baletski repertoar rabo-teni po Marius Petipa, Lev Ivanov i drugi. “Za mene e ogromna ~est, zado-volstvo i privilegija da rabotam na muzikata na ovoj vrven kompozitor i toa vo Nacionalniot balet od Qubqana. ]e rabotam so mnogu dobra solisti~ka ekipa i navistina ~uvstvu-vam golem predizvik da ja srabotam ovaa pretstava, koja e mnogu neobi~na po svojata forma, a ~ija sodrìna e sekoga{ aktu-elna, bidej}i zboruva za licemerieto, pomodarstvoto i vistinskite vrednosti”, veli Risima Risimkin. Risima Risimkin e eden od vode~kite makedonski kore-ografi, umetni~ki dire-ktor na Tanc-fest, Skopje i profesor na Univerzitetot ESRA Pariz-Skopje-Wujork vo Skopje. Od oktomvri 2010 godina taa }e ja vodi studiskata programa za sovremen tanc – Skopje Dance Academy, kako del od Univerzitetot ESRA, vo sorabotka so presti`nata Rotterdam Dance Academy od Holandija. ^len e na Upravniot odbor na CID

UNESKO, Pariz, Francija i e osnova~ na kulturniot centar Interart (1996 go-dina) preku ~ii aktivnosti ja razviva makedonskata sovremena tancova scena. So svoi trudovi u~estvuva na mnogu me|unarodni konferencii za tanc. Se vbrojuva me|u najplodnite sovremeni makedonski ko-reografi, kako avangarden pretstavnik vo sovremenoto tvorewe. Nejzinite pretsta-vi se oceneti kako “pret-stava - me|nik na make-donskata tancova istorija” (“Dnevnik Stravinski” od 2004 godina) ili “nova era vo makedonskiot tanc” (“Memento” od 2002 godina), a stranskata kritika ja na-rekuva “makedonskata Pina Bau{“. “Ednorog” e madri-galna fabula, prvpat izve-dena vo îka{kata opera i balet vo 1956 godina, a tri meseci podocna se izveduva i vo Wujor{kiot balet. Taa e sostavena od 40 horisti, 9 instrumenta-listi, 10 baletski solisti i ansambl. Menoti (1911-2007 godina) e eden od najizveduvanite ko-mpozitori na 20 vek. Toj e roden vo Italija, no svoeto tvore{tvo go sozdava vo SAD, kade {to ìvee. Za svoeto tvore{tvo dobiva bezbroj priznanija, me|u koi i Pulicerovata na-grada (1950 i 1955 godina); nagradata Gugenhajm (1946 i 1947 godina) i Nagrada na kritikata vo Wujork vo 1954 godina; izbran e za muzi~ar na godinata vo 1991 godina od Musical America...

RISIMKIN VO QUBQANA

MONODRAMA

UBAVINATA NA LA@NITE SE]AVAWA

�� “Srebrena svadba”, rabotena spored originalnoto delo na Gabriel Garsija Markez, go postavuva pra{aweto zo{to ponekoga{, koga ni se slu~uva nekoj zaprepastuva~ki presvrt, doìveanite spomeni ni se pri~inuvaat kako seni{ta na edna izobli~ena memorija

Ve~erva (5 maj) na scenata na Makedo-nskiot naroden tea-tar premierno }e bide izvedena mono-

dramata “Srebrena svadba” so Katina Ivanova, vo reìja na Yvezdana Angelovska. “Sre-brena svadba” e rabotena spored originalnoto delo na Gabriel Garsija Markez, “Qubovna rasprava protiv eden sednat ma`”, napi{ano kon krajot na osumdeset-tite godini od minatiot vek. Scenografijata e na Teo-dora Stojanova, kostimite na \ur|ica Spasovska, a mono-dramata e koprodukcija na MNT, Pirastro i Mal dram-ski teatar. Spored Ivanova i Angelovska, pretstavata saka da pottikne del od pra{awata koi kultniot av-tor Markez gi postavuva vo negovite dela. Najbitnoto za avtorkite e pra{aweto zo{to ponekoga{, koga ni se slu~uva nekoj zaprepastuva~ki pres-vrt, doìveanite spomeni ni se pri~inuvaat kako seni{ta na edna izobli~ena memorija, dodeka la`nite se}avawa izgledaat tolku ubedlivo? Odgovorot, ili eden od mo`nite odgovori, leì vo vremenskata perspektiva i sopstveniot izbor... Proektot na Ivanova i Angelovska (koja neodamna magistrira{e t e a t a r s k a r e ` i j a n a Sanktpetersbur{kata aka-demija) pretstavuva i svo-

evidna avtorska akcija vo dva domeni. Ne se raboti nu`no za “feministi~ki strategii”, tuku ako ve}e se retki ulogite za akterkite, toga{ zo{to sami da ne gi (pre)sozdavaat? Od druga

strana, pak, ne treba nitu da se ~eka na godi{nite programi za finansirawe na teatarskite pretstavi: avtor-skata inicijativa i agilnost moàt da sozdavaat umetnost sekoga{ i sekade.

GOSTUVAWE

EDEN MA@, DVE @ENI I BEZBROJ PROBLEMIVo organizacija na

VIP-produkcija, na 10-ti maj na scenata

na Makedonska opera i balet gostuva teatarot "Yvezdara" od Belgrad so mo}nata vodviqska komedija “Qubovnik so golem stil” (“Qubavnik velikog stila”) od Rej Kuni , vo reì ja na Vladimir Lazi}. Ovaa pretstava za prvpat e izvedena vo 2005 godina i samiot fakt deka ve-}e e odigrana 170 pati i s$ u{te e na redovniot repertoar na teatarot govori za nejzinata popu-larnost. Pretstavata za nejziniot 5-godi{en scenski ìvot ja im-aat gledano pove}e od 40.000 gleda~i vo Sr-bija, a e nagraduvana so brojni priznanija na teatarskite festivali i sve~enosti.Stanuva zbor za sovremena komedija na situacii, vo koja edna bezna~ajna gre{ka pre-dizvikuva mnogu komi~ni situacii. Vpro~em, ona {to sme naviknati da go gledame vo najdobrite filmski komedii, ovojpat moè da se pogledne i na teatarskata scena. Koga vo edna pretstava }e se stavat dve èni, eden soprug, dvajca policiski inspektori i sosedot i seto toa go za~inite so britanska smisla za

humor, }e dobiete urnebesna komedija...Kolku strast, qubov i intrigi se potrebni za da opravdaat eden qubovnik zaquben vo dve èni? Toa probuva da go odgatne popu-larniot Milan Kalini}, koj potencira deka ulogata na taksistot Xon Smit ja igra so uìvawe. @iveej}i me|u dve ku}i i so dve ven~ani èni (koi gi glumat Katarina

@uti} i Anastasija Ma-ndi}), se vpletkuva vo brojni "zavrzlami" vo koi u~estvuva i negoviot sosed (Milorad Mandi} Manda), no i dvajca tromavi policiski inspektori (Jano{ Tot, Sr|an Ivanovi}). Ovaa pretstava e prepora-ka za site onie koi sakaat da se smeat, da se zabavu-vaat i da vidat mladi i strasni akteri.

BIZNIS - SPORT05.05.20103030FUDBAL

SILVANA [email protected]

SR\AN IVANOVI][email protected]

Bespredmetno e da s e d o v e d u v a v o pra{awe kredibi-litetot na Aleks Fer gu son , pove}

edeceniskiot menaxer na Man~ester junajted, koga go-vori za “prenapumpanite” ceni na fudbalerite. Vo presret na najavenata golema fudbalska finansiska kriza, vo koja mnogumina prog-noziraat krah na nekolku giganti od Evropa, moèbi treba da se poslu{a sovetot na “stariot lisec” koj najavi “zategnuvawe na remenot” vo timot na Junajted.Vo momentov nekolku golemi ekipi od Anglija, [panija i Italija se soo~uvaat so gole-

mi dolgovi, a kako najzagroze-ni se voedno i najzvu~nite fudbalski “brendovi”, kako Man~ester junajted, Liver-pul i Arsenal vo Anglija; Real Madrid i Barselona vo [panija; odnosno, Lacio, Roma i Juventus od italijan-skata Serija A.Glavna pri~ina za vlo{enata finansiska sostojba vo ekip-ite so najgolemi prihodi i najrazvien marketing-mena-xment se visokite sumi {to ovie klubovi gi ispla}aat na ime na transferi i plati.“Cenite se napumpani. Seko-

ga{ slu{am od menaxerite deka nivnite fudbaleri bi igrale i za osum namesto deset milioni funti. Toa e bez vrska. Za da se kupi eden igra~ potrebno e da se izdvojat 40 milioni funti, potoa da mu se dade plata na istiot, da se plati danok i toga{ sumata raste na 80 milioni. Toa e premnogu. Kaj nas imame politika na razvivawe na fudbalerite, na niv podocna moè i da se zaraboti ne{to”, izjavi Ferguson.Sepak, trofejniot trener gi otfrli site {peku-lacii deka sopstvenicite na klubot, amerikanskoto seme-jstvo Glejzer, mu go ukinale buxetot za kupuvawe na novi fudbaleri poradi golemite dolgovi na klubot, kade {to i pokraj toa {to ima nekolku zvu~ni i skapi imiwa, mali se {ansite da se odbrani titulata vo Premier-ligata.“Ve}e mi dadoa 20 milioni funti za trojca fudbaleri. Gi kupivme Smoling, Ernandez i Diuf. Sekoga{ koga sum po-baral pari tie ne pravele nikakov problem. Kritikite se neopravdani”, istakna ser

�� Za da se kupi eden igra~, potrebno e da se izdvojat 40 milioni funti, potoa da mu se dade plata na istiot, da se plati danok i toga{ sumata raste na 80 milioni. Toa e premnogu

Na dodeluvaweto na sertifikatot za � sopstveni{tvo na plac na Mese~inata

Ivica Kosteli} – eden � od najuspe{nite sportisti vo Hrvatska

Janica Kosteli}- � alpski skija~ki {ampion

60 milioni funti samo za

Ronaldo

17-ti ~ovek koj vo istorijata na Svetskiot kup go osvoil Svetskoto prvenstvo vo site pet disciplini vo

skijawe



REKORDI

SKIJAWE DO MESEÎNATA�� So plac na Mese~inata se

motiviraat hrvatskite sportisti. Ivica Kosteli} go dobi “najdobro-to par~e zemja” na Lunarnite AlpiKolku se cenat visti-

nskite sportisti i nivnite vrednosti vo na{eto sosed-stvo, govori faktot

deka vo niv se vloùva i investira navistina mnogu. Posledniot primer za toa e Ivica Kosteli}, najdobriot skija~ vo Hrvatska (no samo posle sestra mu Janica) koj dobi svoja parcela na Mese~inata. Ovaa nagrada Kosteli} ja dobi od negovite sponzori (edni od vode~kite telekomunikaciski kompanii vo Hrvatska), so cel da go motiviraat vo podgotovkite za osvojuvaweto na ultima-tivniot skija~ki trofej na Svetskiot kup. Vo vremeto na recesijata i skijaweto ne be{e odminato, no, sepak, ovoj sportist gi dobiva site privilegii i uslovi, bide-j}i, kako {to velat negovite

sponzori: negoviot talent go zasluùva toa.Zagrièni od globalnoto zatopluvawe i topeweto na gle~erite, sponzorite odlu~ile deka najidealen podarok i motivacija za nego bi bila tokmu taa parcela na Mese~inata. Barano e “najdobroto par~e zemja”, a posebno se obrnalo vnimanie na “nadmorskata visina”. Za sre}a, uspeale da dojdat do ubav teren na Lunarnite Alpi, na poluostrovot koj gi deli Ladnoto More i Moreto na Do`dot.Ivica Kosteli} e eden od najuspe{nite sportisti vo ponovata istorija na Hrvats-ka. Vo negovata kariera ve-

}e ima osvoeno Svetski kup vo alpsko skijawe, i toa naizmeni~no me|u triumf i povreda. Negovite glavni dostignuvawa se zlaten medal vo slalom vo 2003 godina na Svetskoto prvenstvo, olimp-iski srebren medal vo sla-lom vo Vankuver 2010 godina, srebreni medali vo 2006 i 2010 godina i edinaeset

pobedi na Svetskoto prven-stvo (devet vo slalom, po eden vo kombinacija i eden vo super-kombinacija). Go osvoi i Svetskoto prvenstvo vo slalom vo 2002 godina. Kosteli} e 17-ti ~ovek koj vo istorijata na Svetskiot kup go osvoil Svetskoto prvenstvo vo site pet disciplini vo skijawe.Negovata sestra, Janica Kos-teli} (sega ve}e vo sportska penzija), e edinstvenata ena koja osvoi ~etiri zlatni medali vo alpsko skijawe na Zimskite olimpiski igri (vo 2002 i 2006 godina) i e edinstvenata èna koja osvoila tri zlatni med-ali na edna Olimpijada. Zatoa, taa so pravo go nosi epitetot hrvatski alpski skija~ki {ampion.

SER ALEKS “[TEDLIVIOT”

Aleks. Inaku, problemot so visokite transferi i nivnoto vnesuvawe vo optimalni ramki e edna od glavnite

� [kotlan|anecot povikuva na pogolemo fudbalsko {tedewe

posledniot kongres odràn vo Tel Aviv, od UEFA go potvrdija formiraweto na specijalnata komisija, ~ija zada~a e da se sozdadat pravila i normi so koi {to }e se regulira tro{eweto na parite vo fudbalot.Kako “yvezda vodilka” na komisijata e aktuelniot no-rmativ vo severnoamerikan-skata NBA-liga, kade {to t.n. “selari kap” vo kratki crti predviduva tro{ewe na zasiluvawa i plati vo vi-sina na profitot ostvaren od realnite prihodi na klubot. Vo NBA ne e dozvolno da se ispla}aat ko{arkarite od parite na sopstvenicite na ekipite, tuku platite mora da se obezbedat od sports-kite prihodi na sekoj tim oddelno. Vo ova prvenstvo namesto transferi se ko-ristat trampi, koga namesto so pari, do yvezdite se doa|a so razmena na eden, dvajca ili pove}e ko{arkari.Vo pravo e Ferguson koga veli deka vo momentov ne bi dal 60 milioni funti nitu za Lionel Mesi. “60 milioni bi potro{il ed-instveno da go vratam Kristi-jano Ronaldo vo Man~ester”, veli menaxerot, koj e poznat kako stru~wak koj retko se re{ava da nosi golemi yvezdi vo timot.

zada~i vo agendata na pre-tsedatelot na Unijata na ev-ropski fudbalski federacii (UEFA), Mi{el Platini. Na

05.05.2010 31SPORT

SPORTSPORT

SR\AN IVANOVI]ivanovic@ka pi tal.com.mk

Otkako Inter go eliminara{e timot na êlzi vo ~etvrtina-fi-naleto od ligata na evropskite

{ampioni, verojatno e deka ne moè{e da se pronajde ponervozen ~ovek vo svetot od Roman Abramovi}, sopstvenikot na londonskiot klub.Ruskiot milijarder potro{i edno celo bogatstvo na êlzi, obiduvaj}i se od “sinite” da napravi marketing{ka “fab-rika” od tipot na Real Madrid i Man~ester junajted, a za da go postigne toa, potrebni mu se uspesi na me|unarodna scena, odnosno vo evropskata liga na {ampioni. Bolkata da bide pogolema, negovata ekipa be{e ubedlivo nadigrana od tren-erot na Inter, @oze Muriwo, ~ovekot koj ne be{e po vkusot na Abramovi}, vo vremeto koga Portugalecot nose{e trofei na Stemford Brix.“Roman e inteligenten ~ovek, koj iako vo minatoto prave{e naivni gre{ki, siguren sum deka sega obogaten so iskustvo }e ja donese vistinskata odluka za êlzi. Toj sfati deka za uspeh se potrebni mnogu pove}e raboti od rasfrlaweto so pari, na-jbitna e dobrata organizacija. Veruvam deka toj i vo idnina }e prodolì da vloùva vo klubot”. Ovaa izjava Muriwo ja dade po krajot na duelot odigran vo London, koga timot na Abramovi} be{e sovladan pred svojata publika.

ZABRANA ZA ABRAMOVI]

Muriwo ja izvr{uva{e tren-erskata funcija vo timot na êlzi vo period od tri godini. Na dva pati ja osvoi titulata vo angliskoto prvenstvo, a na bogatiot klub mu gi donese i

trofeite od FA i Liga kupot na Anglija. Objektivno, periodot vo koj portugalskiot stru~wak mina na kormiloto od êlzi, ovaa prose~na ekipa, koja stana {ampion na Anglija po celi 50 godini, prerasna vo vode~ki klub od “ostrovot”.No, Abramovi} ima{e poin-akvi planovi toga{, odnosno negovata ambicija ne retko gi napu{ta{e granicite na pozicijata sopstvenik, pa ne retko prave{e obidi da se vme{a i vo kreiraweto na igra~kiot kadar, kako i kon-cipiraweto na strategijata. Pred da bide angaìran Muri-wo, trener na êlzi be{e Italijanecot Klaudio Ranieri, za kogo ~esto se govore{e deka e pod silen pritisok na Abramovi}, koj nastojuval da bidat vneseni vo delo negovite zamisli za igrata.Ova me{awe na Roman vo tren-erskiot zanaet be{e potvrdeno otkako Muriwo dojde vo elzi. So celiot svoj avtoritet, ispo-lent so arogancija, a spored mnogumina i so prezir kon svojot rabotodava~, toj vo lice mu ja soop{ti menaxerskata odluka na Rusinot, deka za nego pristapot na treninzite i klup-skite treninzi, e zabranet. Dokolku ovoj slu~aj ne odekne{e kako mediumska bomba, moèbi Muriwo }e be{e otpu{ten u{te po prviot sobir so fudbalerite, a golema poddr{ka dobi od svojot najdobar, no i edinstven prijatel od trenerskata fela vo Anglija, ser Aleks Ferguson.“Dokolku Abramovi} saka da se

me{a vo trenerskata rabota, zo{to toga{ tro{i pari na menaxeri. Nie morame da zastaneme zad @oze, bidej}i istata sostojba moè da dojde i na na{ata vrata”, istakna Ferguson, ~ij zbor e sekoga{ posleden, bez razlika dali e kaàn vo Junajted ili se odne-suva na nekoja druga ekipa.

[EVÊNKO E SEMETO NA RAZDOROT!

“Znam s$ za podemite i pa-dovite vo fudbalot i siguren sum deka eden den i jas }e bi-dam otpu{ten”. Ovaa re~enica izustena od Muriwo e sosema to~na defnicija za trenerskiot zanaet, kako edna od najne-sigurnite i sekako edna od najstresnite profesii.To~no e deka êlzi ne uspea, tri godini po red, da bide najdobar vo Premier- ligata, no ne stanuva zbor za nekakov pad vo formata na timot. Kako i da e, Muriwo “vo zaedni~ki dogovor” so upra-vata na klubot se dogovori za prekinuvawe na sorabot-kata, od koja moàt da se izdvojat {este tituli doneseni na Stemfor Brix.Iako Muriwo vo kontinuitet ima{e golemi problemi i so sopstvenikot, no i so pogolemiot del od upravata na klubot , “tik-vata” pukna so transferot na Ukrainecot An-drej [ev~enko,

RUSKITE MILIJARDI NEMO]NI PRED PORTUGALECOT

Najdobriot fran-cuski fudbaler vo momentov, Frank Riberi,

ja izostavi angliskata Premier-liga kako mo`na destinacija vo negovata kariera. Toj neodamna objavi deka negov son e da zai-gra za Real Madrid ili za Barselona, najuspe{nite ekipi od [panija.No, iako ne otkriva ni{to, od intenzi-tetot na negovite izjavi moè da se pretposta-vi deka fudbalerot na Baern Minhen ja pretpo~ita Barselona, na smetka na “kral-skiot klub”. “Bez mnogu da razmis-luvam, Lionel Mesi e najdobriot fudbaler vo svetot. So nego, no i so âvi, bi sakal da igram. Barselona e odli~no organizirana ekipa i ne bi imal nikakov problem da se prilagodam na tamo{nite uslovi”, izjavi francuskiot in-ternacionalec.Seks-skandalot vo koj be{e obelodeneta ne-govata intimna vrska so maloletnata pros-titutka Zahija Dehar, sekako deka mu donese

RIBERI JA RIBERI JA OTPI[A ANGLIJAOTPI[A ANGLIJA

problemi so negoviot imix, koj be{e temelen na konzervativnite se-mejni vrednosti. Tokmu ovaa marketing{ka “gre{ka” na Riberi go oddale~i od dresot na Real Madrid, kade {to yvezdite se voedno i najgolemite idoli na mladite od celiot svet.Tokmu ova odda-le~uvawe od Madrid gi razgori nadeìte na londonskiot klub êlzi, od kade {to ve}e podolgo vreme javno se iskaùva interesot za Riberi. Na Riberi mu preo-stana u{te polovina godina od dogovorot so Baern Minhen, ekipa koja izbori plasman vo finaleto od Ligata na {ampionite. Poradi crveniot karton vo polufinaleto, Fran-cuzinot nema da igra vo zavr{niot natprevar so Inter.

Svojata idnina francuskiot fudbaler ja gleda vo gigantite od [panija

Dodeka toj gi impresionira ili nervira Italijancite, Angli~anite priznavaat deka so negovoto zaminuvawe, ostana golema praznina vo Premier- ligata, a naslednicite od tipot na Avram Grant i Karlo An~eloti, se mali deca vo odnos na “fudbalskiot Napoleon”

KAPITAL VI GO PRESTAVUVA @OZE MURIWO, NAJDOBRIOT FUDBALSKI TRENER NA DENE[NICATA

koj iako vo toj moment vaè{e za eden od najdobrite napa|a~i vo svetot, sepak, be{e daleku od standardite na Portugalecot.“Vo Anglija, fudbalot e dobar, poradi pasioniranata ps-vetenost na naviva~ite, ogrom-nata mediumska potkrepenost, odli~niot menaxment i zala-gaweto na fudbalerite. No, vo fudbalot e potrebno i da se misli”. Ova be{e edna od poslednite izjavi dadeni na Muriwo kako menaxer na êlzi. Negovata fudbalska vojna na site poliwa prodolùva i deneska kako predvodnik na Inter. No, dodeka toj gi impre-sionira ili nervira Italijan-cite, Angli~anite priznavaat deka so negovoto zaminuvawe, ostana golema praznina vo Premier-ligata, a naslednic-ite od tipot na Avram Grant i Karlo An~eloti, se mali deca vo odnos na “fudbalskiot Napoleon”.“Koga-toga{ }e se vratam vo Anglija, toa e sigurno”. Na ova vetuvawe se ponadevaa vo Liverpul, ~ie rakovodstvo vodi polutajni pregovori so Muriwo. Skriena èlba e i na Roman Abramovi}, Portugalecot da go prezede negoviot tim, a mnogu otvoreno negoviot kam-bek go o~ekuvaat i angliskite doma}inki, koi vo nekolku navrati go proglasija za najseksipilniot ma` od javniot ìvot.Prodolùva...

VETI DEKA ]E SE VRATI VO ANGLISKOTO PRVENSTVO

VETI DEKA ]E SE VRATI VO ANGLISKOTO PRVENSTVO

Po pauza od 50 godini, Muriwo go donese trofejot vo êlzi

Po pauza od 50 godini, Muriwo go donese trofejot vo êlzi

TRANSFERI


BR.34_kapital_sreda 05 maj 2010

Documents