BR.37_kapital_pondelnik 10 maj 2010

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E PARI...

NA ZATVORAWE, PETOK, 07.05.2010, 13.00~.

MBI 10 2,49%MBID 0,33%OMB 0,36%

EVRO/DENAR 61,60DOLAR/DENAR 48,40EVRO/DOLAR 1,27

NAFTA BRENT 80,10EURORIBOR 1,25% INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (07.05)

PONEDELNIK, 10. MAJ. 2010 | BROJ 37 | GODINA 1 | CENA 20 DEN. | TEL. 2 55 14 41 | FAKS. 2 58 14 40

2

0

� KOMPANII I PAZARI� RASTE BROJOT NA “ZELENI LIVADI”

VO MAKEDONSKITE RAZVOJNI ZONI ............................STRANA 15

� IZMENI VO ZAKONOT ZA HARTII OD VREDNOST: ZGOLE-MUVAWE NA SIGURNOSTA NA INVESTITORITE......STRANA 16

� BERZA: MBI-10 PA\A[E CELA NEDELA............................STRANA 17

� PRVA TRAN[A OD IFC KREDITOT: PETNAESET MILIONI EVRA SE VLEVAAT VO EKONOMIJATA.................................STRANA 20

SVETSKITE BIZNIS LIDERI PROTIV KRIZATAGERARD KLAJSTERLE PHILIPS“KRALSKATA” FIRMA NE PRESTANA SO INVESTICII I VO RECESIJATA� STRANA 14

OBUKA

"CE OZNAÛVAWE SPORED EVROPSKATA DIREKTIVA ZAGRADE@NI PROIZVODI (89/106/EES)”31 MAJ - 1 JUNI 2010 GODINA WWW.MCHAMBER.MK

8 50%50% ZGOLEMEN UVOZOT ZGOLEMEN UVOZOT NA MLEKO GODINAVA VO NA MLEKO GODINAVA VO SPOREDBA SO LANI! SPOREDBA SO LANI!

0000

KOLUMNAILIJA DIMOVSKI

SLOBODA NA NOVINARSTVOTO!� STRANA 13

3

SKANDALI VO MLEKARSKIOT BIZNISSKANDALI VO MLEKARSKIOT BIZNISSKANDALI VO MLEKARSKIOT BIZNISSKANDALI VO MLEKARSKIOT BIZNIS

FARMERITE FARMERITE IZBEZUMENI!?IZBEZUMENI!?

KIRIL NEJKOVKVORUM I MNOZINSTVO VO GLASAWETO VO ODBOROT NA DIREKTORI – DALI MO@E I POINAKU?

DEN DONÊVSTABILNOSTA NA BANKARSKIOT SEK-TOR VO EVROZO-NATA E VSU[NOST NAJGOLEMATA ZA-KANA ZA REALNATA EKONOMIJA NA EU

RUSKATA CRKVA ]E I POMAGA NA MAKEDONSKA-TA VO BORBATA ZA AVTOKE-FALNOST!� STRANA 6

� UVODNIKQUPÔ ZIKOVUBAVI KOWANICI! I U[TE POUBAVI KOWI... � STRANA 2

QUPÔ ZIKOVglaven i odgovoren [email protected]

QUPÔ [email protected]Ô ZIKOVzikzikzikov@ov@ov@ov@ov@@@@kapkapkapkapkappppppitaitaitaitaital cl.cl.cl.cl.comom.om.om.om.mkmkmkmkmk

NAVIGATOR10.05.20102

Rastat ambiciite na francuskiot bankarski gigant Sosiete èneral da go pro{iri

biznisot na makedon-skiot finansiski pazar. “Kapital” doznava ekskluzivno od visoki bankarski izvori, deka Sosiete èneral ve}e podolgo vreme merka za kupuvawe dve makedonski banki – od koi ednata e najgolemata makedonska banka - Komercijalna. Spored na{ite neo-ficijalni informacii, idejata za kupuvawe na u{te edna banka vo Makedonija se razgov-ara na najvisoko nivo pome|u direktorite na nadzorniot odbor vo Pariz (!?) Od Komercijalna banka, sepak, ne ja potvrdu-vaat ovaa informacija. Generalniot direktor na Komercijalna, Hari Kos-tov, za “Kapital” izjavi deka vo momentov ne se pregovara so Sosiete @eneral okolu mo`nata proda`ba na bankata. Analiti~arite so koi razgovara{e “Kapital” smetaat deka, so ogled na delikatnosta na informacijata, razbir-

liva e vozdrànosta od komentari na bankarite od Komercijalna i od Ohridska banka. Sepak, eksperti vo bankarskiot sektor potsetuvaat deka na mo`na proda`ba na Komercijalna banka up-atuva i potegot na dvaj-cata generalni direkto-ri, Kostov i Iloski koi vo nekolku transakcii vo rok od polovina go-dina kupija okolu 2.500 od bankata. Spored prvi~nite ko-mentari na bankarskite analiti~ari, cenata {to Sosiete èneral e podgotvena da ja ponudi za Komercijalna bi go odrazuvala koeficientot 7, {to se dobiva kako soodnos me|u potencijal-nata ponudena suma za kupuvawe, i godi{nata neto-dobivka na bankata. Ovoj koeficient bi bil daleku podobar od onoj {to go dobi Komerci-jalna pred 3 godini koga nekolku stranski banki bea zainteresirani za nejzino kupuvawe. Ova zna~i deka bankata vo prethodnite godini odli~no rabotela i postignala visok rast!Informaciite okolu mo`noto okrupnuvawe vo bankarskiot sek-tor preku zdruùvawe na Ohridska banka so nekoj od potencijalnite

za koi {to se interesi-ra Sosiete èneral, doa|a vo vreme koga na doma{niot finansiski pazar ne se slu~uva ni{to osobeno. Ed-instveno Bugarite od Centralna Kooperativna banka pred eden mesec go pro{irija raboteweto vo Makedonija prezemaj}i ja Stater banka. Spored edna analiza na ugledniot londonski mag-azin “Ekonomist”, sega e pogodno vreme stranskite bankarski brendovi da se {irat i da go zasi-lat svoeto prisustvo vo finansiskite sektori na Balkanot na smetka na gr~kata kriza i gr~kite bankarski institucii.Imeto na Sosiete èneral kako zain-teresiran investitor za Komercijalna banka se spomnuva{e vo medium-ite u{te vo 2006 godina, pred da ja kupi Ohridis-ka banka. A Komercijal-na kako najgolema banka vo zemjava ~esto e meta na potencijlani stranski investitori. Osven Sosiete èneral, kako zainteresirani kompanii za nea vo javnosta se spomnuvaa Francuzite od Kredit Agrikol, gr~kata Alfa banka, ungarskata OTP i avstriskata Rajfajzen banka.

PONEDELNIK 10 MAJ 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

Ambasadi kontaktira{e Ministerstvoto za zemjodelstvo za da go zgolemi izvozot na vino. Vo nasoka na obezbeduvawe na plas-man za vinoto vo zalihi, do 15-te stranski ambasadi vo zemjava se isprateni dopisi so detalna specifikacija za koli~i~estvoto

i za kvalitetot. Na listata se ambasadite na Hrvats-ka, Albanija i zemjite-~lenki na CEFTA. Povratnite informacii od zainteresiranite stranski kupuva~i se dostaveni do vizbite. Vo Kina, pak, se isprateni i mostri od vina od najgolemite doma{ni vizbi. Vladata gi finalizira i pregovorite so Hrvatska za zgolemu-vawe na bescarinskata kvota za izvoz na makedonsko vino od 67.500 hektolitri na 90.000 i za bescarinski izvoz na grozje vo Albanija.

Ja gledav i debata na A1 za kowanicite pred nekolku dena na koja u~estvuvaa, od strana na

vlasta - Vangel Boìnovski, a od strana na opozicijata – Nikola Gelevski! Ne se soglasuvam so stavovite na Gelevski! Pred da objasnam – zo{to (!?), da vi raskaàm edna slu~ka ... Vikendov malku pro{etav pokraj dvata kowanici Goce Del~ev i Dame Gruev! Navis-tina se ubavi – bez preteru-vawe! Stoev edno polovina ~as i proslediv edna vakva diskusija na dvajca penzi-oneri (drugari bea, ama edniot kako da mi be{e za SDSM, a drugiot nekako za VMRO-DPMNE. Podeleni bea oti malku se potskaraa !?). Vaka otprilika im ode{e muabetot ...Vidi go be Goce, vidi mu gi musta}ite ... eh {to maì{te bil u~itelot na{, a? A znae{ li deka nego vsu{nost vo Banica go predale na{ite – Makedon-cite? Turcite razbrale od nekoj od selanite deka vo taa nekoja ku}a Goce odel no}e kaj {valerkata, ~ij ma` bil so Komitite!? Goce gi osetil Turcite, ama docna bilo ... mu objasnuva edniot penzioner na drugiot koj so negoduvawe mora{e da se pomiri so uverlivosta na prijatelot ... [to zboruva{ bre! Navistina ... Potoa, prodolìja da go komenti-raat kowot - kako e napraven ... Mu najdoa maana na zglo-bot na desnata zadna noga – bil malku iskriven!? Ne bil zglobot kako {to treba – vajarot tuka pogre{il(!?) Otkako mu e...aa majka na vajarot deka ne go bivalo, prodolìja ... so analizata! I tuka odedna{ -dojde do ekplozija od smea, koga ed-niot penzioner zaklu~i: pa {to go interesiralo Goce za kowot – toj pa ... Na tolku slobodni èni vo Banica, kow na{ol da java ...!? [to si baral, toa i go snajde ... zaklu~i penzionerot, koj celo vreme “vle~e{e” nakaj SDSM! Nie prisutnite, normalno se posomnevavme vo verodos-tojnosta na prikaznata na

penzionerite za toa kako zaginal Goce ... iako, iskren da bidam, ovaa prikazna sum ja slu{nal i drug pat!Ete taka, po~ituvani ~itateli, pomina prvata nedela od postavuvaweto na ovie make-donski monumenti na sko-pskiot plo{tad! Da zboru-vaat za istorijata {to sega sme moèle i da ja vidime (spored Vangel Boìnovski)! A toa {to ni{to asalno ne sme ~ule? Toa e drugo pra{awe na koe ni Vangele nema odgovor ... No, celo ~udo za tri dena, kaj i da e }e dojde i ênto! I neka dojde ... Moram da priznaam deka argumentacijata na opozici-jata deka ovie spomeni-ci ne ni se potrebni (ili modifikacija: bile mnogu golemi!!!) e prili~no tenka! Nemaat zdrav argument.Osobeno me za~udi, i pomal-ku “me izvadi od koà” eksplikacijata na Nikola Gelevski koj na spomenatata emisija silno ja forsira{e “malenkosta” i nemo}ta na ovaa nacija niz istorijata povikuvaj}i se, parafraziram otprilika, na nekoja si is-toriska inferiornost na Misirkov i Cepenkov koi vo su{tina, ako go razbrav do-bro, ne pravele golemi dela po “gabarit”, ami delata bile golemi po duhovna di-menzija! E ba{ i ne moème da gi vidime! A dlabo~inata duhovna eve ja gledame vo poslednite dvaeset godini osobeno ... na site strani nepravda okolu nas ... Nejse, od ne{to treba i da se ivee Gelevski! I sega jas pra{uvam: [to znae, bre, ovoj narod za delata na Misirkov i na Cepenkov, za Goce i za Dame, za Jane i za Pitu ... Za Jane Sandanski znaeme samo deka sekoja godina Makedoncite trgnuvaat, i ne stignuvaat do grobot koj se nao|a na Pirin planina vo Bugarija - da mu poloàt cve}e (vo komunizmot, a i vo ranite devedesetti se se}avam i }otek jadevme vo Bugarija na denot na Jane). Ne stignuvaat, isto kako {to ne stignaa vo Jajce vo 1943 godina, pa

UBAVI KOWANICI! I U[TE POUBAVI KOWI ...

Tito ni prati aber deka }e imame i dràva, ako prodolìme da se borime protiv fa{istite! Ni{to drugo ne znaeme za Jane. Da ne be{e i onoj filmot Mis Ton nema{e da znaeme i na koja planina se tepal protiv Osmanliite, kako {to nema{e da znaeme deka i Mandanata tolku ubavo svirel kako “kanarinec”!? S$ kanarinci, da mi pros-tite ...Ottuka, argumentite na opozicijata i na nejzinite intelektualci ne se zas-novaat na nekoja izrabo-tena misla, ili ideolo{ka matrica. Tie se samo dnevni eksplikacii od “utrinski mamurni neraspoloènija”! Ednostavno ne im e denot ... Ottuka, silno smetam deka vo otsustvo na podo-bra ideja za plo{tadot, i za proektot “Skopje 2014”, vakvata ideja treba da se poddrì.“Kapital” gi povikuva site koi mislat poinaku za proektot i za predv-idenite zgradi, i za onie koi ne se predvideni, i koi doprva treba da niknat neka go podgotvat svoeto cd za prezentacija! Vaka imame samo edno cd! Na ovoj disk jas gledam deka od ni{to treba da se napravi ne{to. A od ni{to s$ e podobro! Ajde, ajde prodolète – gi ~ekame novite likovi za plo{tadot! Se razbira i novi kowi ~ekame!?

“KAPITAL” DOZNAVA DEKA SOSIETE � @ENERAL SAKA DA SE [IRI VO MAKEDONIJA

ZAINTERESIRAN LI E SOSIETE @ENERAL ZA KOMERCIJALNA BANKA !?

ALEKSANDAR JANEVjanev@ka pi tal.com.mk

Rastat ambiciite na francuskiot bankarski gigant Sosiete èneral za da go pro{iri biznisot na make-donskiot finansiski pazar. “Kapital” ekskluzivno, od visoki bankarski krugovi, doznava, deka francuskata banka ve}e podolgo vreme gi merka makedonskite banki, so konkretno vnimanie vrz dve makedonski banki – od koi edna e najgolemata makedonska banka – Komercijalna.

15

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandar Pisarev, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

LEKTORMeri Kondoska

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za nedelnikot “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

10.05.2010 3NAVIGATOR

NE IM BE[E DENOTLIDERI

�Za neverojatni 50% e zgolemen uvozot na mleko i mle~ni proizvodi vo Make-donija vo prviot kvartal godinava,

vo odnos na istiot period minatata godina. Carina objavi vo prvite tri meseci se potro{eni 8,5 mil-ioni evra. Lani vo ova vreme bea uvezeni mle~ni proizvodi od {est milioni evra. Za edna decenija, pak, uvozot na mleko vo zemjata porasnal re~isi ~etiri pati(!?) Eksperetite procenuvaat deka ova e katatsrrofalna sostojba! Vinovni se stranskite mleka-rnici (srpski i hrvatski), koi go osvoija makedonskiot pazar i sega uvezuvaat mleko od nivnite zemji. Setoa toa e na golema {teta na doma{niot sto~en fond koj dramati~no se namaluva.“Strancite, koi gi kupija makedonskite mlekarnici, }e go naplatat cehot, uni{tuvaj}i ja bazata na mle~nata industrija vo Makedonija. @alosno e da se uvezuva ster-elizirano mleko od Srbija i od Hrvatska. Za makedonskata mle~na industrija ne e dobro da se otkupuva mlekoto po ni-ski ceni i sto~arite da bidat prinudeni da gi kolat kravite, a “doma{nite” mlekarnici }e uvezuvaat mleko od Srbija i Hrvatska”, veli @ivko Radevski, porane{en direktor Bitolskata mlekarnica.

VIKTOR MIZO

“DA” ZA POBEDA

Porane{nata ministerka za nadvore{ni raboti, Dora Bakojani, ostana

bez ~lenstvo vo partijata Nova demokratija vo koja ~lenuva{e tri decenii. Pote-got na isklu~uvawe sleduva{e otkako najisturniot igra~ na porane{niot premier, Kostas Karamanlis, glasa{e za an-tikriznite reformi na aktu-elniot premier Papandreu, od redovite na socijalis-tite. Bakojani odlu~i da gla-sa za merkite za {tedewe, koi treba zemjata da ja iz-vadat od finansiskata kriza vo koja zapadna pred nekolku meseci.Odlukata na Bakojani e pove}e od pobedni~ka, zatoa {to od pozicija na opozicija dade poddr{ka za su{tinskite reformi. Taa, vsu{nost, se sprotivstavi na stavot na nejzinata partija deka merkite i politikata na Papandreu se pogubni za Grcija, ocenu-vaj}i go ovoj stav kako tes-nopartiski. Ova e sosema vo soglasnost i so politikata {to ja vodi Evropskata unija kon Grcija, od koja se baraat drasti~ni merki na {tedewe za da se spasi zemjata od bankrot. Bakojani go dade svojot pridones po cena na svojata visoka pozicija vo

POBEDNIK

GUBITNIK

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI... MISLA NA DENOT

�

PITER DRAKERLEGENDAREN AMERIKANSKI AVTORITET VO OBLASTA NA MENAXMENTOT

4,5%

63,3%458,5

E NAMALEN OBEMOT NA STOKOVA RAZMENA NA MAKEDONIJA SO STRANSTVO VO PRVITE TRI MESECI GODINAVA

OD IZVOZOT VO PRVITE TRI MESECI E PLASIRAN NA PAZAROT NA ZEMJITE-^LENKI NA EU

MILIONI DOLARI IZNESUVA TRGOVSKIOT DEFICIT VO PRVIOT KVARTAL

JA IZLEZI \UR\O!

Direktorot na Agenci-jata za stranski inves-ticii Viktor Mizo, da

dade ot~et vo javnosta za revizorskite izve{tai vo koi bea pronajdeni niza ne-pravilnosti i neracionalno potro{eni pari od strana na agencijata, za {to Anti-korupciskata komisija pobara razre{uvawe. Za razlika od nego, Vane Cvetanov direktorot na Agencijata za spre~uvawe na perewe pari, vedna{ izleze da kaè deka e ~ist. A zo{to Mizo se krie? Moèbi ne izleguva poradi toa {to 500 iljadi evra (ne-namenski potro{eni za pro-motorite – spored dràvnata revizija) za ~ovek koj {to vo zemjava “privlekuva” in-vesticii te{ki i po nekolku stotici milioni evra, e sitna para? No, moèbi ovie 500 il-jadi evra javnosta }e mu gi razbere{e, dokolku vo dràvava se realizira{e barem edna od najavenite investicii. Vaka proporcijata od 500 iljadi evra vo odnos na “nula” od negova strana navis-tina izgleda mnogu! A moèbi

Mizo ima i druga pri~ina za molk. Prethodniot pat, pred nekolku nedeli koga Mizo izleze da go odbrani ekonomskiot pro-motor od SAD, Filip Petrov, den potoa Petrov pod miste-riozni okolnosti mora{e da se soo~i so ostavka. Mizo i toga{ premol~a! [to li bi se slu~ilo sega, dokolku Mizo izleze vo javnosta i zapo~ne da se brani samiot deka nema odgovornost i deka sredstvata se potro{eni namenski!?

ANTONIO MILO[OSKI

Uspea da ja dobie diplo-matskata bitka vo Sovetot za bezbednost, kade {to

Makedonija }e pretsedava so referencata “makedonsko”

GORDON BRAUN

Porazot {to go pretrpe negovata partija na izborite e rezultat

na politikata na premierot kritikuvana so meseci

SKANDALI VO MLEKARSKIOT BIZNIS �

Nova demokratija. No, ne treba da iznenadi ako Bako-jani svojata idna politi~ka kariera ja prodolì vo no-vata vlada, {to ne e nevero-jatno, iako pripadnosta kon Nova demokratija e semejna. Nejziniot tatko be{e lider na ovaa partija. Negovata }erka sega, na nekoj na~in, gi izneveri negovite politi~ki ideali, no zastana na stra-nata na politi~arite za koi se smeta deka rabotat vo interes na Grcija.

Vo prviot kvartal godinava se potro{eni 8,4 milioni evra za uvoz na mleko i mle~ni proizvodi. Uvozot porasnal za 50% so {to sostojbite na domo{niot pazar dopolnitelno se uslo`nuvaat!?

DORA BAKOJANI

BORUT PAHOR �premier na Slovenija

50% ZGOLEMEN UVOZOT NA MLEKO GODINAVA VO SPOREDBA SO LANI! FARMERITE IZBEZUMENI!?

PITER DRAKER

DIREKTORITE IMAAT DOL@NOST KON KOMPANI-JATA I SVOITE VRABOTENI DA NE TOLERIRAAT SLABI INDIVIDUALCI NA VA@NI POZICII

MORA DA IMA PRAVILA ZA ISKLUÛVAWE OD EVROZONATA

GORAN [email protected]

SOWA \ELOVA-STOJANOVA

Blagodarenie na nejzinite amandmani Sobranieto nema da gi razgleduva re-

vizorskite izve{tai za buxetot i za dràvnite institucii

[TEFAN FILE

Ja potseti Evropskata komisija deka treba da

vovede pogolema buxetska i monetarna koordinacija

Evrozonata treba da ima pravila koi }e & ovozmoùvaat da gi isklu~i ~lenkite koi ne gi po~ituvaat pravilata za fi-

nansiska stabilnost, izjavi slovene~kiot premier Borut Pahor. Slovenija stana ~lenka na evrozonata vo 2007 godina. Vo ramki na planot za krizni krediti za prezadolènata Grcija, Slovenija mora na Atina vo slednite tri godini da & dade 384 milioni evra, {to pretstavuva 0,48% od vkupnata programa na EU i na MMF. “Evropskata monetarna unija ima smisla samo dokolku evroto ostane stabilna valuta. Na Paktot za stabilnost mu se potrebni institucio-nalni promeni koi }e go uredat vleguvaweto na novite ~lenki i isklu~uvaweto od evrozonata vo slu~aj na naru{uvawe na pravilata”, re~e Pahor.

jate-{enaas--

-, z-zakunioaija DORA BAKOJANI

VIKTOR MMIZIZIZOOO

voe-nonai-raodot we{st.

die-o-ta

146.000 toni kravjo mleko se proizvedeni vo 2008

godina

3,7pati e zgolemen uvozot na mleko vo izminative

10 godini

42.000 makedonski semejstva proizveduvaat mleko

Sto~arite obvinuvaat deka stranskite mlekarnici uve-zuvaat mleko vo Makedonija, i samo go prepakuvaat, i go prodavaat pod doma{ni brendovi.Federacijata na farmeri smeta deka mora da se vodi pogolema smetka za doma{noto mleko, i deka niskite ceni koi gi dràt mlekarnicite, }e ja uni{tat makedonskata mle~na in-dustrija.“Ako cenata na mlekoto padne pod sega{noto nivo, nerealno e da o~ekuvame deka nekoj }e odgleduva kravi vo Makedonija, a so toa u{te tolku }e raste uvo-zot na mleko. Otkupuva~ite treba da ja sogledat sos-tojbata vo mlekarstvoto, bidej}i so niskite ceni na mlekoto se demotiviraat farmerite da investiraat vo zemjodelstvoto”, smeta \oko Danailov, pretsedatel na Federacijata na farmeri

na Makedonija.Zamenik ministerot za zemjodelstvo {umarstvo i vodostopanstvo, Perica Ivanovski potencira deka Ministerstvoto gi sledi parametrite, i deka nema naru{uvawe na ponudata i pobaruva~kata na mleko vo zemjava.“Nie se nadevame deka }e ima brzo restartirawe na “Svedmilk”, i deka }e se otvorat nekoi drugi doma{ni kapaciteti, {to pozitivno }e se odrazi na pobaruva~kata na mleko, i generalno vo razvojot na sto~arstvoto vo zemjava”, dodade Ivanovski.Spored podatocite na Min-isterstvoto za zemjodelstvo vo zemjava vo 2008 godina se proizvele 146.000 toni kravjo mleko. Pred pojavu-vaweto na Svedmilk zemjava gi zadovoluva{e potrebite za sveò mleko i jogurt. So bankrotot, proizvodstvoto

na mleko vo zemjava posto-jano opa|a, a sto~niot fond se namaluva. Vleguva stran-sko mleko vo zemjata {to dopolnitelno ja uslo`nuva sostojbata kaj farmerite. Vo Makedonija okolu 42.000 semejstva se zanimavat so odgleduvawe na kravi.Najmnogu mle~ni proizvodi vo iznos od 124 milioni denari (1,8 milioni evra), vo prviot kvartal se uveze-ni od Bosna i Hercegovina, potoa sleduvaat, Srbija, so uvoz od 1,5 milioni evra, Hrvatska i Germanija so 1,4 milioni i Slovenija so 1,3 milioni evra. Vo izmi-natite 10 godini uvozot na mleko i mle~ni proizvodi porasna za re~isi ~etiri pati. Minatata godina za uvoz na mleko i mle~ni proizvodi se plateni okolu 41 milioni dolari {to e za 3,7 pati pove}e vo odnos na 15 milioni dolari vo 1999 godina.

NAVIGATOR10.05.20104

� DVA, TRI ZBORA

� GADGETS

“Pogre{ni se procenkite na agencijata za odreduvawe na kreditni rejtinzi Mudis, deka dol`ni~kata kriza vo Grcija }e se odrazi i vrz bankar-skite sistemi vo nekolku drugi zemji od EU, me|u koi i Italija”.

SILVIO BERLUSKONIpremier na Italija

“Idninata na Grcija e vo opasnost. Ekonomijata, demokratijata, socijal-noto edinstvo se staveni na test. Nasilstvoto ne e re{enie. Vladata ja prezema politi~kata odgovornost za realizacija na najte{kata programa za obnovuvawe na ekonomijata”.

JORGOS PAPAKONSTANTINUminister za finansii na Grcija

“SAD ne se otkaàa od planot da go rasporedat protivraketniot sistem vo Evropa, so cel da se od-branat od opasnosta {to ja pretstavuvaat iranskata nuklearna programa i iran-skite balisti~ki raketi so golem dostrel”.

XOZEF BAJDENpotpretsedatel na SAD

� SVET

...OSTVARUVAWE NA Se gradi “Hrvatski son” vreden pet milijardi evra

Na krajot od godinata }e zapo~ne izgradbata na turisti~kiot kompleks “Hrvatski son” pokraj Du-

brovnik, vreden pet milijardi evra. Vo prvata faza hrvatskite banki }e obezbedat edna milijarda evra.

...PROTESTI VO [PANIJAMlekoto po ulici

Selanite vo [panija, nezadovolni od otkupnata cena, go isturija mlekoto po ulicite. Ne e prvpat farmerite vo

EU da izlezat na ulica za da go iskaàt svoeto nezado-volstvo.

0-24 �

� FOTO NA DENOT

...OSOMNIÊN ZA MALVERZACIIUapsen direktorot na Hrvatskoto elektrostopanstvo

Uapsen e porane{niot pretsedatel na upravata na Hrvatskoto elektrostopanstvo, Ivan Mravak, poradi

malverzacii so preproda`ba na struja, koj ja o{tetil dràvata za 13,7 milioni evra.

Ivanov se sretna so MedvedevMakedonskiot pretsedatel \orge Ivanov v~era vo Moskva, kade {to prisustvuva{e na voenata parada po povod 65-godi{ninata od Pobedata nad fa{izmot, os-tvari kratka sredba so ruskiot kolega Dmitrij Medvedev. Na sredbata razgovarale za odnosite me|u Makedonija i Rusija, za ekonomskite odnosi me|u dvete dràvi, za Dogovorot za pri-jatelstvo i sorabotka, koj treba naskoro da bide potpi{an, kako i za dopolnitelna liberalizacija na viznata politika za ruskite gra|ani za nivno vleguvawe i tranzitirawe niz Makedonija. Osven so Medvedev, pretsedatelot Ivanov se sretna i so pretse-datelite na Srbija, Boris Tadi}, na Hrvatska Ivo Josipovi}, na Crna Gora, Filip Vujanovi}, kako i so {efovite na ê{ka, Vaclav Klaus i na Slova~ka, Ivan Gasparovi}.

SAMSUNG GO PRETSTAVI PRVIOT 3D MOBILEN TELEFON

Samsung go napravi toa {to site go o~ekuvaa i be{e samo pra{awe na vreme koga }e se slu~i. Pretstaven e prviot mobilen telefon so 3D displej, za koj ne se potrebni 3D o~ila. Samsung go pret-

stavi modelot W960 AMOLED 3D, koj za po~etok }e bide dostapen samo na pazarot vo Ju`na Koreja. Telefonot ima AMOLED displej na dopir so golemina na dijagonala od 3,2 in~i i WQVGA rezolucija, kamerata e so rezolucija od 3,2 megapikseli, ima DMB-T TV tjuner, Bluetooth i slot za microSD memoriska karti~ka. In-teresnoto kaj ovoj telefon e {to za pravilen prikaz na trodimenzionalna vizuelizacija ne se potrebni 3D o~ila. Telefonot ima i kop~e preku koe korisnicite moè da go vklu~at i isklu~at 3D prikazot vo koe bilo vreme.

POLITIKA10.05.20106

REXEPI NEGIRA DEKA GO UCENUVAL SVOETO PRISUSTVO!Poglavarot na IVZ, reis ul-ulema haxi Sulejman efendi Rexepi gi oceni kako nev-istiniti informaciite deka svoeto prisustvo vo Ohrid go ucenuval so po~etokot na izgrdbata na xamiite vo Laèc i vo Prilep. “Apsolutno nemavme nikakov ultimatum, tuku bevme vo nasoka na razre{uvawe na nekoi otvoreni pra{awa {to gi ima{e is-lamskata zaednica i }e gi ima verojatno i vo naredniot period. Za nekolku pra{awa smetame deka se zavr{eni, zatvoreni”, re~e efendi Rexepi.

Ne mislam deka postoi kakva i da e mo`nost da se povtorat nas-tanite od 2001-ta godina- izjavi

ambasadorot na OBSE vo Makedonija, Hoze Lusi Her-ero vo nedelnoto intervju za Radio Slobodna Evropa.Amba sa d oro t smir u va deka i pokraj napnatite me|unacionalni odnosi vo momentot, vo Makedonija ve}e nema nikava pri~ina za nasilstvo.“Tie {to mislat deka na toj na~in }e postignat ne{to, treba da se svesni deka }e naidat na osuda od me|unarodnata zaednica. Vo 2010 godina nasilstvoto ednostavno e nedozvolivo. Za s$ moè da se razgovara i da se debatira. Ponekoga{ progresot se postignuva mnogu

HERERO: 2001 – VA NEMA DA SE POVTORI!?

KATERINA [email protected]

bavno, no mora da se ima trpenie”, veli Herero.Ambasadorot veli deka vo Makedonija e mnogu rabo-teno za podobruvawe na me|uetni~kite odnosi, no deka s$ u{te e potrebno da se napravat golem broj promeni. “Rabotime zaedno so Vladata, so albanskite politi~ki partii, kako i so op{tinskite rakovodstva za da postigneme napredok na patot determin-iran so Ohridskiot ramk-oven dogovor, i toj ostanuva vode~ki pat i vode~ki prin-cip” izjavi Herero. Vakvata poraka na ambasa-dorot doa|a vo momenti koga vo Makedonija nagolemo se zboruva za opasnosta od povtoruvawe na konflikot od 2001-va. Politi~kite lideri vo izminative ne-deli gi koristat zategnatite me|unacionalni odnosi za politi~ko poentirawe vo borbata za dokaùvawe ~ija e vinata {to devet godini po

potpi{uvaweto na Ohridkiot dogovor vo dràvata s$ u{te se zboruva za opasnost od voeni konflikti. Dodeka za vladeja~kata VMRO – DP-MNE situacijata e pod kon-trola, a oru`jeto {to be{e zapleneto e samo normalna pojava, opoziciskata SDSM obvinuva deka tokmu Vladata e nesposobna da ja prepoznae opasnosta od eskalacija na tenziite. Vlasta uporno tvrdi deka vo Makedonija nema nikakvi me|unacionalni netrpeli-vosti i deka tenziite gi sozdava opozicijata kako alatka za da se vrati na vlast (potpomognata, em od nadvore{niot, em od al-banskiot faktor), no ona na {to apeliraat od na-jgolemata opoziciska partija e deka koga se raboti za me|uetni~kite odnosi vo dràva kako {to e Make-donija ne smee da se dozvolat improvizacii, a zna~eweto na tenziite ne smee da se

Vo uslovi koga vo Makedonija nagolemo se zboruva za opasnosta od povtoruvawe na konflik-tot, me|unarodniot faktor tvrdi deka sega vo dràvata nema nikakva pri~ina za nasilstva

��

SDSM ja obvini Vladata deka se zadolùva vo krediti so visoka kama-

tna stapka. Potpretsedatelot na partijata Zoran Jovanovs-ki na pres-konferencijata vo sabotata istakna deka vlasta so parite od privatizacijata na ESM, kako {to re~e, os-taveni od SDSM, predvreme otplatila dolgovi so kamatna stapka od 6%, a potoa se zadolìla so kamatna stapka od okolu 10%. Toj tvrdi deka lani Vladata se zadolìla

kaj MMF so skapa obvrznica, zaradi {to pla}a 47 milioni evra pove}e za kamata.“Sega Vladata planira da ja napravi istata gre{ka od mi-natata godina, koga namesto zadolùvawe kaj MMF so kamata od 1,5% godi{no, se koristi evroobvrznica, za koja denes pazarnata kamatna stapka za zemja kako Make-donija e okolu 10%”, re~e Jo-vanovski. Od VMRO – DPMNE, pak, vo reakcijata ispratena do javnosta velat deka par-

tiskiot potpretsedatel Zoran Jovanovski povtorno na {teta na Republika Makedonija, se obiduva da vlijae na ce-nata na u{te neizdadenata evroobvrznica.“Kako porane{en vraboten vo Narodnata banka, Jovanovski e svesen kolku ovie {peku-lacii vo odnos na visinata na kamatata i sumata, moàt da vlijaat na potencijalnite investitori, pred voop{to i da zapo~ne procesot”, velat od VMRO – DPMNE.

Premierot Nikola Gruevski im go ~estita{e Denot na Evropa - 9

maj, na pretsedatelot na Evropska-ta komisija @oze Manuel Baroso i na pretsedatelot na Sovetot na Ev-ropskata unija, Herman van Rompuj. “Trgnuvaj}i od smelite i progreas-ivni idei na nekolkumina viz-ioneri, preku makotrpna rabota na generacii Evropejci koi go gradea idealot za mir, sloboda i prosperitet, se izgradi Unijata kako zona na demokratija i dom vo koj se neguvaat site posebnosti,

~ovekovite prava, tradicii i kulturni vrednosti. Na takvata Evropa denes & se voshituvaat narodite od celiot svet”, stoi vo pismenata ~estitka isprate-na od premierot Gruevski do Baroso. Spodeluvaj}i gi takvite vrednosti i ideali, ogrom-noto mnozinstvo gra|ani na Makedonija potencira toj, posakuvaat {to pobrzo ~lenstvo na svojata zemja vo Evropskata unija.

SDSM BARA VLADATA DA SE ZADOL@I KAJ MMF GRUEVSKI MU GO ÊSTITA[E NA BAROSO DENOT NA EVROPA

AMBASADORITE SMIRUVAAT

relativizira. Ona {to e vidlivo kaj al-banskiot blok, e deka reto-rikata se omekna, otkako se pojavi famoznoto kominike na takanare~enata ONA vo koe teroristi~kata or-ganizacija pora~a deka e s$ u{te operatibilna. Al-banskite lideri (prv Ali Ahmeti) vo poslednite izjavi povikuvaat na smirenost, i na po~ituvawe na Ohriskiot ramkoven dogovor kako edin-stven mehanizam za uspe{no funkcionirawe na dràvata (!?). Ova se daleku pomeki stavo-vi od povicite za feder-alizacija, napu{tawe na Dogovorot, ili priznavaweto na Ahmeti deka ONA ne samo {to s$ u{te postoi tuku deka toj e i nejziniot edinstven legitimen komandant. Partiite oficijalno se ogradija i od organizacija na protestot {to e najaven za deneska vo centarot na Sko-pje. 40 nevladini albanski organizacii go povikaa al-

VTORA SVETSKA KONFERENCIJA ZA ME\URELIGISKI DIJALOG

POMO[ OD RUSKATA CRKVA ZA MAKEDONSKATA

MAKSIM [email protected]

Ne moàm da bidam ramnodu{en kon Slov-enskite bra}a, koi se

nao|aat vo izolacija nadvor od zaednicata so ostanatite pravoslavni crkvi!- Vakva silna poraka prati ruskiot arhiepiskop Jaroslavski i Rostovski, g. Petar do MPC i do makedonskiot narod - od vtorata Svetska konfer-encija za me|ureligiski i me|ucivilizaciski dijalog vo Ohrid. Arhiepiskopot Petar uveruva deka vo Ohrid do{ol so bla-goslov od ruskiot Patrijarh i deka ruskata pravoslavna crkva }e se zalaga da & po-mogne na makedonskata da se izbori za svojot aftokefalen status vo pravoslavniot svet.“Nie, Rusite, so cela du{a }e se stremime ovaa bolna podelba koja postoi vo pravo-slavieto da bide nadminata i na{ite zaedni~ki molitvi gi upatuvame na bratskiot make-donski narod i gi vloùvame site napori sesrdno da pomog-

neme”, izjavi g. Kiril.Na ova, pretstavnikot od Srp-skata pravoslavna crkva, pro-tosingelot Petar, od Zvorni~ko-Tuzlanskata eparhija, ostana vozdràn za komentar. Toj veli deka nemal informacii do kade se razgovorite me|u MPC i SPC, no ona na {to apelira e pogolem dijalog.“Ja pozdravuvame sekoja akcija na dobra volja na gradewe na mir, i deka spored pa-trijarhot Pavle, lo{oto i vojnata na nikogo ne mu nosat dobro. Vakvite konferencii gi prodlabo~uvaat odnosite na tolerancija, da se nadmineme sebesi i da izgradime podo-bar svet”, veli protosingelot Petar.Vo Ohrid, vo posleden moment, svoeto prisustvo go

otkaà porane{niot gener-alen sekretar na OON, Butros Butros Gali, a ne se pojavi ni pretstavnik na Gr~kata pravoslavna crkva.Verskite lideri kako generalen zaklu~ok od konferencijata potpi{aa deklaracija {to od Ohrid }e bide ispratena niz svetot so poraki za mir i razbi-rawe me|u lu|eto. Se sugerira nacionalniot, religiskiot i kulturniot diverzitet da se doìvuvaat kako svetsko bogatstvo i pri~ina za pove}e kontakti i zbliùvawe. Na po~etokot na konferencijata be{e kaàno deka ne slu~ajno se izbrani Makedonija i Ohrid za ispra}awe na vakvi poraki poradi dolgata i bogata isto-rija. “Ohrid, gradot na Sveti

Kliment i Sveti Naum, prviot episkop i prviot monah me|u Slovenite, vo ~ie vreme, sta-nal najrazvien srednovekoven slovenski kulturen centar, e mesto so idealna duhovna klima za istraùvawe na civilizaciskite potencijali na ~ove~kata duhovnost i kul-tura” velat verskite lideri. Ona na {to predupreduvaat verskite lideri e deka ako se rakovodime od frazata deka “site religii se isti” toa bi vodelo kon nivno izedna~uvawe {to potoa bi rezultiralo ~ove{tvoto da bide li{eno od osobenostite na sekoja kultura poedine~no ({to e hendikep na globalizacijata). Vo ovaa nasoka i vo nasoka na povik za pogolema tolerancija i

Ruskiot arhiepiskop Petar tvrdi deka negovata crkva silno ja poddrùva makedonskata koja s$ u{te se “ma~i” za svojata pozicija vo pravoslavniot svet. Iako nikoj nema informacii do kade e sporot so srpskata pravoslavna crkva, site povikaa na brzo re{enie na istiot!

��

razbirawe, se i porakite na makedonskite politi~ki lideri od Ohrid. Premierot Nikola Gruevski, povika da go prifatime hristovoto na~elo "Qubi go bli`niot kako samiot sebe si", velej}i deka "nasil-stvata, vojnite i site zla se slu~uvaat koga kako ~ove{tvo go otfrlame ova na~elo". Pre-tsedatelot \or|i Ivanov, pak, pora~a deka ekonomskiot razvoj e nasilniot temel vrz koj se potpira mirot na Balkanot. Poglavarot na MPC, pak, g.g.

Stefan povika na pogolema uloga na verata i religijata vo op{tetsvoto.“Vo sovremenoto op{tetsvo religijata treba da prodolì da bide cvrst temel na mirot”, veli g.g. Stefan.Konferencijata se organizira{e vo ramkite na Me|unarodnata godina na Obe-dinetite nacii za zbliùvawe na kulturite i pretstavuva prodolùvawe na dijalogot zapo~nat na Prvata konferenci-ja odràna pred tri godini isto vo Ohrid.

banskoto naselenie da izleze na ulica i da go pokaè svo-jot revolt od uslovite vo koi {to ìveat vo Makedonija. Tvrdat deka Albacite nemaat nikavi prava vo dràvata, pa zatoa se prinudeni so protesti da iniciraat pogo-lemo sproveduvawe na ohrid-skiot dogovor i stopirawe na monoetni~kite proekti na Vladata.

Vo petokot treba{e da pro-testiraat i inicijatorite za izgradba na Burmali-xamijata na plo{tadot, no toj protest be{e odloèn pod nerazjasneti okolnosti (!?). Od IVZ izlegoa so de-ciden stav deka taa xamija mora da se izgradi, i deka vo sprotivno Zaednicata nikoga{ nema da dozvoli izgradba na crkva.

I dodeka na j -uspe{nite srp-ski biznisme-ni nastojuvaat dràvata da im gi otstapi problemati~-

nite pretprijatija koi rabotat samo so zagubi (vetuvaj}i deka }e gi napravat prof-itabilni i }e gi zadràt vrabotenite), makedonskite investitori nemaat takva ambicija.Stanuva zbor za kompanii vo ste~aj, zagubari, neprofitni firmi vo koi dràvata s$ u{te ima akcii, a za koi up-orno bara investitor. No, del od makedonskite biznismeni koi gi konsultira{e “Kapi-tal” ne se zainteresirani da stanat sopstvenici na pret-prijatijata koi dràvata ne uspeala da gi privatizira. Risto Gu{terov, poznat make-donski biznismen koj del od svojot kapital go vloìl vo SAD, makedonskite kompanii, ne gi gleda kako predizvik za investirawe. “Ako ima takvi krupni bi-znismeni i menaxeri vo

ANALIZA NA "KAPITAL": NEMA INTERES ZA DR@AVNITE KOMPANII!

Makedonskite uspe{ni menaxe-ri ne gledaatinteres da vlo-àt vo proble-mati~nite pret-prijatija koi se na rabot nakolaps! Pri~ina e {to vo vakvi okolnosti vo kakvi {to se nao|a makedon-skoto stopanstvo, prioritet dava-at na uspe{noto rabotewe na sop-stvenite kompa-nii, otkolku da investiraat vo stari pogoni. Dopolnitelna pri~ina e ne-transparentnos-ta pri proda`-bata, kako i politi~ko-eko-nomskata nesta-bilnost na zemja-va, i neizvesnos-ta na nivnite investicii

��

DR@AVNITE ZAGUBARI SE NA PAT DA SE PRETVORAT VO KUPI[TA @ELEZO!?

Makedonija, odli~no, toa bi bilo pozitivna poja-va. Smetam deka dràvata moèbi treba da gi dade kompaniite koi rabotat so zagubi is~isteni od dol-govi, ili pak, da gi ponudi re~isi bez pari, no pritoa mora to~no da gi precizira obvrskite na biznismenite kon dràvata. Duri treba da opredeli i konkreten rok vo koj menaxerot treba da gi ispolni site obvrski, koi }e gi nasledi. Mi se ~ini deka skoro 90% od na{ite biznismeni begaat od vakvata odgovornost, koga stanuva zbor za privatizacijata. Kako trend jas ja poddrùvam vak-vata ideja, no li~no jas ne se gledam kako del od vakvata potencijalna privatizacija. Makedonija s$ u{te e vo edna politi~ka i ekonomska nestabilnost, s$ u{te ne stoi na stabilni noze. I s$ dodeka Makedonija ne dobie edna sigurnost, i ne staneme del od NATO ili EU, nema da imame napliv na investitori, nitu moè da o~ekuva deka investitorite poagresivno }e baraat da vlezat vo zemjava” objasnuva Gu{terov. Ilija Ge~ev od Kavadarci, iako ne e zainteresiran da stane sopstvenik na nekoja kompanija koja sega e vo dràvna sopstvenost, poten-cira deka dràvata koga gi privatizira kompaniite, duri i da e svesna deka moèbi nema da najde investitor za nekoi kompanii, zadolìtelno treba da raboti transpar-entno“. IGM e golem inves-titor, ima jasno definirana strategija, koja predviduva grinfild-investicii. Ne sme zainteresirani za kupuvawe na ve}e postoe~ki objekti i fabriki. Ne gledame pri~ina zo{to da vloùvame vo reno-virawe na nekoja fabrika, koga moème da izgradime nova, posovremena. Za s$ {to prodava dràvata, za site golemi objekti, cenam deka neophodno e da ima tender i celata postapka da bide transparentna, namesto da se pregovara so inves-titorot neposredno. Za da se prezeme ve}e postoe~ka firma, mora objektot da ima takva pazarna vrednost, koja }e bide dovolno atraktivna za investitorot. Cenata na zemji{teto i golemiot broj na vrabotenite vo kompaniite koi se nudat, se klu~nite pra{awa za idniot investi-tor. A ako dràvata odlu~i da im se dade prioritet na doma{nite investitori, treba da napravi takvi uslovi na tenderot koi }e ni odgov-araat”, veli Ge~ev.

So sli~en stav e i direktorot na @ito Vardar od Veles, Risto Ta{ev. “Ne bi moèl da dadam pose-ben komentar. Jas kako me-naxer ne sum zainteresiran da kupuvam ve}e postoe~ki kompanii kade {to dràvata gi prodava svoite akcii. Mojata ambicija e da gi zgolemam kapacitetite vo moite kompanii. Mi se ~ini deka, biznismenite znaej}i gi site tro{oci na neprofit-abilnite kompanii i situaci-jata na pazarot, ne gledaat interes da vlezat vo nekoja, uslovno re~eno, ru{evina, iako moèbi dràvata nekoi od kompaniite }e gi nudi po mnogu niski ceni. Za edna nelikvidna kompanija, koja e na rabot na kolaps za da zastane na zdravi noze, za idniot menaxer toa zna~i da ima pristap do bankite, e da ima pari za renovirawe na kapacitetite i vo perspektiva, za obrt na kapitalot”, objasnuva za “Kapital”, Ta{ev.

DR@AVATA GAZDA NA POVE]E OD 100 FIRMI VO MAKEDONIJA!? KAKVA E SOSTOJBATA?

Spored podatoci do koi dojde “Kapital”, dràvata e domi-nanten sopstvenik na stotina kompanii vo zemjava. Podatocite od pred dva mese-ca pokaùvaat deka, Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe vo 231 kompanija ima prioritetna akcija, kako {to se Tran{ped, Ar~elor Mital, EMO, OHIS. Obi~ni akcii pak, Fondot poseduva vo 39 firmi, kako {to se Lihnida od Ohrid, Beton od Strumica, Okta, i Makedonija film. PIOM raspolaga so vkupno 224 akcii vo firmi pod ste~aj. Udelite vo 12 privatni kompanii, Fondot saka{e da gi ponudi za proda`ba na Makedonska berza. Metalski Centar 8-mi oktomvri od Kri-va Palanka, Solidarnost od Skopje, Radio Ohrid, Minov kompani od Veles, [arpro-met od Tetovo i u{te sedum drugi kompanii, bea objaveni na internet-stranicata na Fondot, koj poseduva razli~ni udeli vo ovie privatni kom-panii. Del od biznismenenite raz-misluvaat da kupat akcii vo nekoi od profitabilnite kompanii koi gi prodava dràvata. Jordan Kam~ev veli deka vo kupuvaweto na zagubarski kompanii treba da se bide pretpazliv: ”Interesot zavisi od toa za {to se raboti konkretno, dali za prezemawe na nekoi od na{ite zagubari, ili na nekoi kompanii, koi


SRPSKITE ZAGUBARI VO RACETENA TOP-MENAXERITENeodamna, premierot na Srbija, Mirko Cvetkovi}, zastana zad idejata na Sindika-tot, problemati~nite kompanii da gi odstapi na sposobni i ve}e doka-àni srpski biznismeni, kako {to se Miroslav Mi{kovi}, Milan Beka, Miodrag Kosti}. Dodeka biznismenite tamu nudat stru~na pomo{ i vlez vo upravnite odbori na problemati~nite pretprijatija, ministerite pora~uvaa deka od mo}nite biznismeni o~ekuvaat da vloùvaat vo razvoj na nerazvieni kraevi. Najavata na srpskata vlada deka saka da angaìra profesionalni menaxeri koi }e upravuvaat so ek-spertite ja ocenija pozitivno, pritoa naveduvaj}i deka na toj na~in pretprijatijata bi moèle da zastanat na noze, bidej}i profesionalnite direktori }e ponesat odgo-vornost za svoite odluki, za razlika od politi~ki postavenite direktori. Srpskata Vlada smeta deka namesto visokite mese~ni plati mnogu menaxeri bi moèle da bidat motivirani i so visoki bonusi ili pravo na akcii na pretprijatieto koe go vodat, sekako pod uslov da zabeleàt dobri biznis rezultati.

se atraktivni, a vo koi dràvata gi prodava svoite akcii. Jas imam interes za nekoi kompanii kade {to dràvata gi prodava udel-ite, no onamu kade {to se raboti za profitabilni kom-panii. No, vo vakvite slu~ai mora da se bide pretpazliv. Moè da vleze{ samiot vo stapica, od koja podocna nema da moè{ da izleze{. Va`no e dali i kakva e mo`nosta za restartirawe, za prenamena na objektot vo drug. Problem ~esto se nere{enite imotno-pravni odnosi. Jas smetam duri i deka, dokolku imotot od nekoi od na{ite zagubari stane industriska zona, na koja }e funkcioniraat nekolku razli~ni proizvodstva, ube-den sum deka }e ima interes od pove}e biznismeni”, veli Kam~ev. “Ne treba da se pravi podel-ba me|u doma{nite i stran-skite investitori, neophoden e ednakov tretman. No, i vo slu~aj na privatizacija i vo slu~aj na kupuvawe na dràvnite akcii vo odredeni kompanii, neophodna e trans-parentnosta na celiot proces na javnoto naddavawe. Mora da bide jasno definirana i pravnata regulativa. No, od druga strana, ne moète da o~ekuvate deka vo edna zemja kade {to ne investiraat nitu doma{nite biznismeni, deka }e ima napliv na stranski investitori”, objasnuva Mitko Aleksov, izvr{en direktor na Sojuzot na Stopanski komori.

VLADATA: NE SE PRIMAR-NI PARITE, TUKU DA ZA@IVEAT ZAGUBARITE

Od druga strana, ako vo Sr-bija, celokupnata inicijativa za komunikacija me|u Vladata, rabotnicite i biznisme-nite, dojde od Sindikatot, vo Makedonija Sindikatot ne e aktiven u~esnik vo modelite na privatizacija na zagubarite vo Makedonija, iako se raboti za indinata na iljadnici rabotnici. Od Sindikatot velat deka nemaat konkreten stav, za da se implementira srpskata ideja kaj nas. “Nikoga{ ne

sme raspravale za vakva ideja. Verojatno toa treba da go nametnat i samite rabotodava~i”, kuso odgovara Lile Jankulovska od sektorot za ekonomsi pra{awa vo SSM. Vo me|uvreme, Vladata e re~isi pred krajot, po petti pat da se obide da ja pro-dade zagubarskata ~et-vorka - EMO, OHIS, prilepskite Tutunski kombinat i Evrokom-pozit. Konkretno, za idejata dràv-nite kompanii da im se ponudat na makedonskite biznis-meni i ve}e dokaàni menaxeri, koi znaat {to to~no mu treba na stopanstvoto, od Vladata velat deka ne razmisluvale na takov na~in. “Ne moàm da ko-mentiram od pri~ina {to idejata dràvata da gi prodava svoite udeli dominantno na doma{nite biznis-meni, do sega ne bila razgleduvana vo Vla-data. Jasno treba da se definira {to e politi~kiot pristap i {to se saka da se postigne. Vo na{iot pristap ne se primar-ni parite koi }e se dobijat so proda`bata na zagubarite, tuku mnogu pove}e da za-ìveat tie kompanii. Procesot i pristapot kon privatizacija-ta kaj nas e jasen. Angaìravme konsul-tantski ku}u koi gi ponudija re{enijata za modelite za priva-tizacija.“, objasnuva portparolot na Vla-data, Martin Marti-novski.

JORDAN KAMÊVBIZNISMEN

“Postoi interes za nekoi kom-panii kade {to dràvata gi prodava udelite, no onamu kade {to se raboti za profitabilni kompanii. Vo vakvite slu~ai mora da se bide pretpa-zliv. Moè da vleze{ samiot vo stapica, od koja podocna nema da moè{ da izleze{”.

MARTIN MARTINOVSKIPORTPAROL NA VLADA “Vo na{iot

pristap ne se primarni parite koi }e se dobijat so proda`bata na zagubarite, tuku mnogu pove}e za da zaìveat tie kompanii”.

RISTO GU[TEROVBIZNISMEN

“Dràvata moè-bi treba da gi

dade kompaniite koi rabotat so zagubi is~isteni od dolgovi, ili pak, da gi ponudi re~isi bez pari! No, pritoa mora to~no da gi pre-cizira obvrskite na biznismenite kon dràvata. Kako trend jas ja poddrùvam vakvata ideja, no li~no jas ne se gledam kako del od vakvata potencijalna privatizacija. Makedonija s$ u{te e vo edna politi~ka i

ekonomska nes-tabilnost”.

10.05.2010 7FOKUS

K O M E R C I J A L E N O G L A S

10.05.2010 9OP[TESTVO

1.729 vozila se preregis-

trirani vo Makedonija, a najgolem del niv bile so bugarski registarski

tabli~ki

Vi{okot od stari avtomobili, za koi nema{e dovolno doma{ni kupuva~i vo Bugarija, prodava~ite

se nadevaat deka }e go izvezat vo Makedonija. Liberalizaci-jata na Zakonot za uvoz na koristeni vozila vo na{ata zemja moè da pretstavuva re{enie za prenatrupanosta na bugarskite avtopazari, kade {to, poradi ekonomskata kriza, kaj potro{uva~ite ima mnogu mal interes za kupu-vawe postari vozila.Proda`nite punktovi vo Bu-garija, kako {to informiraat mediumite vo ovaa zemja, se bukvalno preplaveni so prodava~i, no zatoa mnogu retko moè da se vidat kupuva~ite. Sonot na import-erite na koristeni avtomobi-li deka vo ekonomskata kriza Bugarite }e kupuvaat evtini avtomobili od vtora raka se pretvora vo ko{mar.

Slabiot interes na kupuva~ite vo Bugarija, tamo{nite dileri so stari avtomo-bili se na-devaat deka }e go nadomestat so izvoz vo Makedonija

��

SR\AN IVANOVI][email protected]

BUG ARSKITE AVTOPAZARI SE ISTAT VO MAKEDONIJA!

OTKAKO SE DOZVOLI UVOZ NA POSTARI, POLOVNI AVTOMOBILI

“Kako da e objavena trevoga za vozdu{na opasnost, nema iv ~ovek. Cenite se previsoki. Jas baram mal benzinec, za kolite na dizel ne ni pomis-luvam. Preskapi se”, veli eden kupuva~ na avtoplacot vo Blagoevgrad, koj dodeka dava{e izjavi za mediumite be{e edinstveniot kupuva~.Ovaa sostojba na pazarot so koristeni avtomobili prodava~ite vo Bugarija ja opravduvaat so finansiskata kriza i nedostigot od pari potrebni za kreditirawe.“Grade`ni{tvoto zapre i parite is~eznaa. Lu|eto ne moàt pove}e da dojdat do kredit od 4.000-5.000 evra. Se nadevame deka so lib-eralizacijata za uvoz na stari vozila vo Makedonija sostojbata }e se podobri, no s$ u{te ne moème da bideme zadovolni, bidej}i ako pred krizata prodavavme po eden avtomobil nedelno, sega prodavame po eden mese~no”, veli Petar Petrov,

konsultant za proda`ba od Blagoevgrad.Spored informaciite so koi raspolaga Carinskata uprava na Makedonija, vo poslednite tri meseci vo dràvava se uvezeni 1.729 vozila, za koi prethodno bil pobaran privremen uvoz, a od koi najgolem broj imale bugarski registarski tabli~ki. Sepak, najgolemiot del od ovie av-tomobili se kupeni od pred nekolku godini, a soglasno novite zakonski mo`nosti, tie se preregistrirani vo

Makedonija. Spored sostojbata na pazarot vo zemjava, nadeìte na bu-garskite prodava~i na ko-risteni vozila moàt mnogu lesno da se pokaàt kako nerealni, bidej}i vo momentov i kaj nas proda`bata vo ovoj sektor odi mnogu slabo.Od Carinskata uprava iz-vestuvaat deka od momentot koga se doneseni izmenite za uvoz na stari vozila, vo republikava se uvezeni vk-upno 12.342 avtomobili, {to e drasti~no zgolemuvawe vo

odnos na minatata godina, koga vo period od 12 mese-ci se otkupeni edvaj 2.900 vozila. Importerite na novi, no i na stari avtomobili, predupreduvat deka ovoj pre-kumeren uvoz na koristeni prevozni sredstva moè da dovede do prezasituvawe na pazarot, koj i onaka raboti so golemi te{kotii.“Za da kupite nov avtomobil, potrebno e prethodno da go prodadete stariot. No, cenite padnaa so naplivot na vozila postari od deset godini, po

{to e nevozmo`no da se obezbedat dovolno sredstva za da se doplati razlikata {to se javuva pri kupuvawe nova kola”, izjavi za "Kapi-tal" Cane Krsteski, diler na novi, no i importer na stari vozila.Od brojkite na Carinskata uprava i spored izve{taite {to doa|aat od terenot, moè da se zaklu~i deka avto-pazarite vo Bugarija i vo Makedonija }e ostanat so mal broj kupuva~i i vo periodot {to doa|a.

Ko{marot od bugarskite av-

topazari se o~ekuva da se preslika i na makedonskite

Od 18-ti maj }e se vospostavi sezonska aviolinija Belgrad-Ohrid, najavi srpskata kom-

panija Jat ervejz. Na ovaa linija, kon najistaknatata turisti~ka destinacija vo Makedonija, avionite }e se upatu-vaat edna{ nedelno. Avionite na JAT ervejz }e letaat od Belgrad za Ohrid i obratno, sekoj vtornik, velat od srpskata aviokompanija. Vo presret na turisti~kata sezona, neodamna be{e promovirana i ~arter-programata na holandskata aviokompanija Transavija, }erka-firma na KLM, koja }e orga-nizira 27 ~arter-letovi od Amsterdam do Skopje i obratno.

AVIONITE NA SRPSKI JAT ]E LETAAT ZA OHRID

Najgolemata germans-ka banka Doj~e bank (Deutsche Bank) ne ja

isklu~uva mo`nosta za pov-lekuvawe na gr~kite banki od Makedonija, vo Srbija i vo Bugarija, se naveduva vo prognozata za 2010 go-dina izrabotena od Bankata. Vo prognozata objavena na gr~kata internet-stranica za ekonomski vesti EMEA, se naveduva deka od gr~kata kri-za najzasegnati se Bugarija, Makedonija i Srbija poradi

namaleniot izvoz vo Grcija, kako i poradi verojatnosta od povlekuvawe na gr~kite banki od nivnite pazari, javi bugarskata novinska agencija BTA. Spored dokumentite na Doj~e bank vo posledniot kvartl od 2009 godina i vo prviot od 2010 me|u zemjite od Centralna i Isto~na Evro-pa samo Litvanija, Letonija, Ungarija, Romanija i Bugarija zabeleàle pad. Vo progno-zata se naveduva i deka pove}eto ekonomii od regionot

godinava }e uspeat da izlezat od recesija.

DOJ E BANK NAJAVUVA MO@NOST ZA POVLEKUVAWE NA GR^KITE BANKI OD MAKEDONIJA

OP[TESTVO10.05.201010

Novite zakonski merki koi gi pre-dloùva minis-terot za zdravst-vo Bujar Osmani,

samo pravat dopolnitelen haos vo zdravstvoto. Prvo be{e potragata na pa-cientite po apteki vo koi ima diplomiran farmacevt, bidej}i spored zakonot samo diplomiran farmacevt moè da dade lek na recept, pa potoa

po~na potragata po lekovi, bidej}i prvpat posle re~isi ~etiri godini vo aptekite povtorno nema lekovi, a i tie {to gi ima se daleku poskapi od pred nekolku meseci. Ovie po~etni novini, mnogu ~esto, vo lekarskite krugo-vi se komentiraat deka se so cel za skratuvawe na buxetot koj se odvojuva za penzisko i invalidsko osiguruvawe na smetka na namaluvawe na populaci-jata. I pokraj toa {to ne e zavr{en nitu eden proekt

ALEKSANDRA [email protected]

LEKARITE ]E RABOTAT I VO DRUGI GRADOVI

NOVI IZMENI NA ZAKONOT ZA ZDRAVSTVENO OSIGURUVAWE �

Iako izjavi deka lekarite koi zaminale vo privatnoto

zdravstvo ne napravile dis-

balans vo zdravstveniot sektor,

ministerot za zdravstvo, sepak, }e vr{i raspre-delba na leka-rite od edna vo druga zdravstvena institucija

��

Socijal-demokratskiot sojuz na Make-donija obvini deka nema pari za lekovi i pobara nedostigot od ovie

sredstva da se nadmine so namaluvawe na neproduktivnite tro{ewa vo zdravst-voto i prenamena na sredstvata od proek-tot “Skopje 2014”. “Aptekite ne gi krijat lekovite, tie imaat za 40% do 60% nama-len buxet, a i toj, namaleniot, dràvata go ispla}a so docnewe od 120 dena. Gra|anite za sovremenite terapii treba da dopla}aat i po 70% so va{iot koncept na referentni ceni. Dali onie 8,5 mil-ioni evra koi gi namalivte na godi{no

nivo za lekovi se za pokrivawe na nedostigot na pari vo Fondot za zdravstvo predizvikan od pogre{no vodenata, populisti~ka politika”, pra{a sekretarot na partijata Andrej Petrov. Spored nego, skandalozno e da se po-vikuvaat pacientite da lobiraat kaj farmacevtskite kompanii za namaluvawe na cenata na lekovite.

Ministerstvoto za zdrav-stvo i Nacio-nalnata fondacija

za transplantacija, v~era potpi{aa Memorandum za sorabotka me|u dvete institucii.Se raboti za dokument vo koj se definira sorabot-kata na zaedni~ki proekti od oblasta na zdravstvoto vo segmentot na uslovite za zemawe, razmenu-vawe, prenesuvawe i

presaduvawe na delovi od ~ove~ko telo zaradi lekuvawe. Memorandumot go potpi{aa ministerot za zdravstvo, Bujar Os-mani i pretsedatelot na Nacionalnata fondacija za transplantacija, Vladi-mir âdikovski.Na potpi{uvaweto prisus-tvuvaa i pretstavnicite na gra|anskite orga-nizacii Nefron, Hepta, Peperutka i drugi.

SDSM : DA SE NAMALAT NEPRODUKTIVNITE TRO[EWA VO ZDRAVSTVOTO

SORABOTKA NA MINISTERSTVOTO ZA ZDRAVSTVO I NACIONALNATA FONDACIJA ZA TRANSPLANTACIJA

koj go zapo~na Ministerst-voto za zdravstvo, sepak, postojano se nudat novi akti za izmeni na zakonot za zdravstvena za{tita. Iako samo pred eden mesec ministerot za zdravstvo javno tvrde{e deka trans-ferite na lekarite vo privatnoto zdravstvo ne se nikakva zaguba za javnoto zdravstvo, vo novite izme-ni na zakonot za zdravst-vena za{tita go potvrduva tokmu sprotivnoto. Toj bara raspredelba na lekarite-specijalisti od bolnici

kade {to ima pove}e vraboteni, vo bolnici kade {to ima nedostig. Ovoj zakon lani ve}e edna{ be{e odbien od lekarskata fela bidej}i vo nego na lekarite ne im se dava{e mo`nost sami da izbiraat dali sakaat da rabotat vo drug grad ili druga bolnica. Ovoj pat vo za-konot im e dadena mo`nost za izbor, za prestojot i parite koi treba da gi zema dodeka raboti nadvor od svojata klinika }e se dogovara direktno so bol-

nicata vo koja privremeno }e raboti. Od sindikatot na klinikite i od Lekar-skata komora velat deka na~elno se soglasuvaat so novite izmeni na zakonot za zdravstvena za{tita vo odnos na ramnomernoto rasporeduvawe na kadrite od edna vo druga javna zdravstvena ustanova, no dopolnuvaat deka speci-jalistite mora da imaat uslovi za rabota.

RASPREDELBATA NA LEKARITE NE SMEE DA BIDE NITU MOBING NITU KAZNA

“Raspredelbata na leka-rite ne smee da bide nitu mobing nitu kazna. Ne moè da pratite nekoj specijalist od Skopje vo Sveti Nikole, a pri toa da ne mu gi dadete istite uslovi za rabota koi gi ima vo Skopje. Toa bi bila apsolutna kazna” veli d-r. Dejan Stavri}, pretsedatel na sindikatot na klinikite. Toj dodava deka dokolku specijalistite se raspre-deluvaat po gradovi vo koi nema realni uslovi za rabota, samo kolku da se kazni lekarot, toga{ }eima èstoki reakcii i od lekarite. Spored nego, va`ni se i sredstvata koi po site osnovi treba da gi zemaat lekarite koi }e rabotat vo drugi, me|u koi e i odvoeniot ìvot. Pretsedatelot na Lekar-skata komora, Vladimir Borozanov, tvrdi deka so toa {to izdejstvuvale soglasnost na lekarot za transfer vo drug grad ili

klinika napravile mnogu. “Na Lekarskata komora & be{e va`no pred da se razgovara za ovie promeni so Ministerstvoto, da go korigira delot vo koj ne treba{e soglasnost od lekarot za transfer vo drug grad ili klinika. Dokolku ostane{e taka, lekarite }e bea apsolutno nemo}ni, a odlukata za toa koj lekar kade }e bide prefrlen }e be{e samo odluka na ministerot i na direktorot na klinikata vo koja raboti lekarot”, veli Borozanov. Pratenikot Mende Dinevski, ~len na komisijata za zdravstvo veli deka so ovoj nov akt lekarite se stavaat vo mat-pozicija. “Ministerot za zdravstvo sam }e odredi kolku lekari se potrebni vo edna zdravstvena institucija. Onie koi spored nego se vi{ok }e imaat samo eden izbor, a toa e da rabotat vo drug grad kade {to }e imaat rabota”, veli Dinev-ski. Spored predloènite zakonski izmeni, minis-terot za zdravstvo se na-deva deka }e se obezbedi horizontalna mobilnost na zdravstvenite rabotnici vo javnite zdravstveni ustanovi, slu~aj koj nas-tana otkako pove}e od 200 lekari zaminaa vo privat-nite bolnici.

10.05.2010 11OP[TESTVO

Desetici milio-ni evra se odl-evaat godi{no za uvoz na seme i semenski materi-jal. Dolgoro~noto

neinvestirawe vo naukata i lo{ata sostojba vo nau~nite institucii od oblasta na zemjodelstvoto go unazaduva celokupnoto proizvodstvo vo zemjava i go pottiknuva {vercot so semiwa, tvrdat ekspertite. Makedonija mora da najde na~in za da ja fi-nansira nau~nata dejnost vo zemjodelstvoto ako saka da ima razvoj na ovoj sektor. Samo za sporedba, zemjava vo 90-te godini od minatiot vek od izvoz na semiwa i semen-ski materijal inkasira{e po sedum milioni evra godi{no, a izvezuva{e semiwa od 71 vid zemjodelski kulturi. Vo izminatite 15 godini, nau~nata dejnost e svedena na minimum, a zemjodel-skite instituti se vo o~ajna sostojba.“Ako gi sporedite na{ata

nau~na dejnost i proizvodst-voto na novi sorti so sos-tojbite vo institutite vo Osiek, Zagreb i Zemun, koi godi{no proizveduvaat po 8-10 novi sorti, }e izleze deka sporeduvate voz so parna lokomotiva i elektri~en voz. Jas rabotam 25 godini na ovaa problematika i tvrdam deka nemame nitu edna nova sorta od p~enka i son~ogled”, smeta Mile Anevski, agronom od ZK Pelagonija od Bitola.Spored nego, institutite nem-aat pari za da sozdavaat novi sorti. Osven po nekoja nova sorta p~enica, nemale druga nau~na dejnost vo zemjodel-stvoto. ZK Pelagonija site sorti za p~enka i son~ogled gi uvezuva od Srbija, Hrvatska

i Ungarija.

10 GODINI I 70.000 EVRA ZA EDNA SORTA

Za da se proizvede edna sorta se potrebni 10 godini, mnogu napor i aktivirawe stru~en kadar. Daniel Jankulovski, profesor na katedrata za gradinarstvo pri Fakultetot za zemjodelski nauki i hrana vo Skopje, smeta deka za da se proizvede edna nova sorta vo gradinarstvoto potrebni se okolu 70.000 evra.“Nedostigot na pari za insti-tutite e glavnata pri~ina za zastojot vo pronao|aweto novi sorti vo gradinarstvoto. Vo izminatite pet godini, samo 3-4 sorti domati se patenti-rani kako na{i. Dosega vo

Makedonija se razvieni okolu 20 sorti na gradinarski kul-turi i najgolem del od niv se napraveni vo 80-tite godini od minatiot vek”, dodade Jankulovski. Sostojbata vo gradinarstvoto pri uvozot na seme e alar-mantna. Eden kilogram semen-ski materijal ~ini od 30.000 do 700.000 evra, vo zavisnost od kulturata. Tamu mora da se upotrebuvaat samo hibridni semiwa. Samo oranèriite vo zemjava izdvojuvaat milion-ski sumi za uvoz na semiwa. Spored ekspertite, cveta i {vercot so semiwa. So 200 grama seme moè da se zasadat nekolku hektari i {vercerite bukvalno vo xeb go prenesuvaat preku

granica.

BEZ NAUKA NEMA IDNINA

Finansiraweto na nau~no istraùva~kata rabota e dolg, skap i makotrpen pro-ces, no bez investirawe vo novi sorti ne moè da se proizveduva kvalitetna hrana. Pieter Imanse, osnova~ na prvata in-vitro laboratorija za razvoj na rastitelni sorti vo Vinica, smeta deka bez investicii vo naukata nema razvoj na agrarot. “Holandija mnogu vloùva vo naukata i vo implemen-tacija na najnovite nau~ni dostignuvawa vo zemjodel-stvoto. Pokraj dràvata, pari vo naukata vloùvaat i kompaniite. Nie odamna go sfativme ova i zatoa na{ite proizvoditeli na hrana se na samiot vrv vo svetskata agroindustrija”, dodade Imanse.So ova se soglasuva Og-nen Orov~anec, direktor na Agrounija, najgolem proiz-voditel na seme i semenski materijal. “Agrounija od parite {to gi dobiva kako trgovec so zem-jodelski proizvodi ja pokriva nau~no istraùva~kata de-jnost. Investiciite vo nau-kata se neophodni za idniot razvoj na kompanijata. Za nauka i pronao|awe novi sorti seme se potrebni sedum godini i mnogu pari, no na kraj tie se ispla}aat”, smeta Orov~anec.Makedonija do 90-te godini vloùva{e mnogu pari vo naukata. Toga{ postoeja i golemite kombinati, koi fi-nansiraa del od nau~no-istraùva~kata dejnost. No, so nivnoto propa|awe i ras-cepkuvaweto na zemjodelskoto

zemji{te, naukata be{e frle-na na kolena. So ovaa dejnost prodolìja da se zanimavaat samo nekolku kompanii, kako ZK Pelagonija od Bitola i Agrounija. Kaj individualnite zemjodelci nema interes za vloùvawe vo naukata.Izmenite na zakonot za seme i semenski materijal treba da go usoglasat makedonskoto zakonodavstvo so evropskoto, no ekspertite imaat seriozni zabele{ki na tretiraweto na semenskiot materijal vo gradinarstvoto, kade {to e i najgolemiot {verc so se-menski materijal. Neophodno e {to pobrzo da se donese pravilnikot za semenski i saden materijal, kade {to to~no }e se definira {to se podrazbira pod mali koli~ini seme. “Vo gradinarstvoto, mali koli~ini pravat golemi pari”, smeta Ruke Agi} od Zemjodel-skiot institut vo Skopje.Profesorot na Zemjodelskiot fakultet, Goce Vasilevski, potencira deka makedonskoto zakonodavsto e harmonizirano so evropskoto, no deka u{te mnogu treba da se raboti za da gi dostigneme nivnite standardi.“Najgolem del od zakonite vo zemjodelstvoto se harmonizirani so evrop-skite, no nedostiga kontrola”, dodade Vasilevski.Makedonija uvezuva 99% od semenskiot i sadniot materi-jal i reguliraweto na ovaa oblast e mnogu zna~ajna. Mora da se razgrani~i kolkavi se koli~nite na seme po sorti zatoa {to pet grama seme vo gradinarstvoto ili vo proizvodstvoto na tutun e premnogu, a 200 kilogrami semenski materijal p~enica e premalku.

7 milioni evra od izvoz na seme inkasira{e Make-donija vo 1989 godina

10godini se potrebni za pat-entirawe na edna sorta vo

zemjodelstvoto

20sorti se patentirani vo

gradinarstvoto kako makedonski

99%od semeto vo Makedonija

se uvezuva

Od izvoznik na seme vo devedesettite godini zem-jata inkasira{e po sedum milioni evra godi{no, no zapostavuvaweto na nau~nata dejnost ja pretvori Makedonija vo uvoznik na semenski materijal. Nep-ostoeweto pravilnik za seme i saden materijal u{te tolku go pottiknuva {vercot so seme vo gradinarst-voto, koj nanesuva ogromni {teti

�� GORAN [email protected]

NEVLO@UVAWETO VO NAUKA I NEDOREÊNOSTA NA ZAKONITE GO POTTIKNUVA [VERCOT �

OGNEN OROVÂNECDIREKTOR NA AGROUNIJA “Agrounija od parite {to gi dobiva kako trgovec so zem-jodelski proizvodi ja pokri-va nau~no-istraùva~kata dejnost. Investiciite vo nau-kata se neophodni za idniot razvoj na kompanijata. Za naukata i pronao|awe novi sorti seme vi se potrebni sedum godini i mnogu pari, no na kraj tie se ispla}aat”.

Spre~uvaweto na bankrotot na Gr-cija, barem vremeno,

pretstavuva dobra vest za nedovolno stabilnite porane{ni komunisti~ki sosedi na zemjata, ocenuva britanskiot magazin “Ekon-omist”. Spored vesnikot, najgolema voznemirenost postoi me|u bankite na Balkanot koi se sopst-venost na finansiski institucii od Grcija. Vo gr~ka sopstvenost se duri edna ~etvrtina od bankite

vo Bugarija, 15% vo Ro-manija i edna desetina vo Srbija.“Ovie banki se izloèni na rizik od potencijalno povlekuvawe na investi-torite so zgolemuvawe na opasnosta za nelikvidnost na Grcija, a so toa i na samite gr~ki banki. Fin-ansiskata vlast vo nekoi dràvi-sosedi na Grcija ve}e vovede merki za pre-ventivno reagirawe za da se spre~at izvlekuvaweto gotovina od nivnite banki

od centralite vo Atina”, naveduva “Ekonomist”.Vesnikot ocenuva deka od gr~kata kriza polza bi moèle da imaat ostana-tite stranski banki, koi moè da go zasilat svoeto prisustvo vo balkanskite zemji na smetka na gr~kite bankarski institucii. Spored “Ekonomist”, gr~kata kriza bi moèla da gi naru{i planovite na isto~noevropskite zemji-~lenki na EU za vlez vo evrozonata.

Kone~no CNN doa|a vo Makedonija po dobri vesti, a ne kako {to

dosega bevme naviknati, koga }e se jave{e najpoz-natata svetska televiziska mreà od Balkanot, toa da podrazbira izvestu-vawe za nekakva krizna situacija, voen konflikt i sl. Reporterite i produ-centite na CNN }e bidat cela nedela vo zemjava, so cel da snimat specijalna programa za Makedonija, vo ramki na serijata i-List koja

po~na da se emituva pred nekolku meseci na svetskata mreà. Yvezdata na CNN, Ana Koren, od denes do petok, sekoja ve~er vo 21: 30 }e se javuva vo ìvo, prezentiraj}i ja emisijata World One. Pokraj gostite od svetot na politikata, ekonomijata i kulturata, koi }e ja pridruùvaat Koren vo World One, vo emisijata vo tekot na nedelata isto taka }e se prikaùva serija speci-jalni reportaì {to gi

napravi Nik Robertson, po-star izvestuva~ na CNN, koj {to vo april prestojuva{e vo zemjava. Na internet-stranata na CNN ve}e odi najavata za emisiite, a postaven e i kviz na koj {to posetitelite na sajtot moè da si go proveruvaat znaeweto za Makedonija. Vo sabotata, CNN organizira{e koktel od zatvoren tip na koj {to prisustvuvaa li~nosti {to vlegle na spisokot VIP sostaven od lu|eto od CNN,

vo sorabotka so Agencijata za stranski investicii, koja e partner na tv- mreàta vo ovoj proekt. Pred poznati biznis-meni, politi~ari, akteri, umetnici koi {to ve}e ja pretstavuvale Makedonija vo svetot, CNN ja pretstavi idejata za i-List, i deka tuka se so cel da im pomog-nat na nivnite gleda~i da nau~at ne{to novo za zemji za koi mislat deka ve}e gi poznavaat i da im gi prikaàt razli~nite

kulturi i vlijanija {to ja formiraat me|unarodnata zaednica. i-List e specijalna pro-grama {to zna~i poseta na razli~na zemja sekoj mesec i se obiduva da napravi eden pogled vo nejzinata idnina, istaknuvaj}i gi ino-vaciite i nivnoto vlijanie vrz biznisot, industrijata, kulturata i ostanatite sferi na op{testvoto. Dosega se napraveni vakvi emisii za Gruzija, Bahrein i Francija.

Posebna kvota povolni krediti za poddr{ka na vinskata industrija

obezbedi Vladata preku Zem-jodelskiot krediten diskonten fond. Namesto 300.000 evra, kolku {to be{e limitot dosega, prerabotuva~ite }e moè da zemat maksimalen zaem od 700.000 evra so 5% godi{na kamata. Celta e da se isplatat zaostanatite dolgovi kon proizvoditelite od rekoltata 2009.Fondot godinava raspolaga so 10 milioni evra, od koi

2,5 milioni se za lozarite i vinarite. “Novite kreditoba-rateli moè celiot iznos od 700.000 evra da go namenat za otplata na dolgovite ili so 300.000 evra da nabavat osnovni ili obrtni sredstva. No, sumata nad ovaa do novi-ot limit moè da bide name-neta samo za podmiruvawe obvrski za otkup na grozje za prerabotka, informira zamenik-ministerot za zem-jodelstvo Perica Ivanoski.Vinarskite vizbi {to lani ve}e koristea od ovie krediti

do najmnogu 500.000 evra, sega moè da pozajmat u{te 200.000 evra. “Nekolkute vinarski vizbi koi s$ u{te gi nemaat podmireno obvr-skite kon lozarite, toa da go napravat {to poskoro”, apelira Ivanoski.Soglasno novite zakoni za vino i za zemjodelstvo, dogo-vorite me|u lozarite i vi-narite mora da se sklu~at najmalku 45 dena pred otkupot na grozjeto i so niv da se pokrijat 50% od dogovorenite koli~ini.

“EKONOMIST” SE PLA[I ZA SOSEDITE NA GRCIJA

MAKEDONIJA NA CNN CELA NEDELA VO UDAREN TERMIN!

]E IMA PARI ZA LOZARITE?!

OGNEN OROVÂDIREKTOR NA AGROU“Agrounija od parite dobiva kako trgovec jodelski proizvodi java nau~no-istraùvdejnost. Investiciite kata se neophodni za razvoj na kompanijanaukata i pronao|awsorti seme vi se posedum godini i mnoguno na kraj tie se aat”.

Desetici milioni evra se odlevaat za uvoz na seme

KOMENTARI I ANALIZI10.05.201012

DEN DONÊVekonomski analiti~ar

KIRIL NEJKOVrakovoditel na Proektot za korporativno upravuvawe na Me|unarodnata finansiska korpo-racija (IFC) vo Makedonija

DEN DONÊVekekekeke onononono omomomomomsksksksks iiii i anananana alalalalalititititi i~i~i~i~i arararararrrrrr

KIRIL NEJKOVrakovoditel na Proektot za korporativno upravuvawe na r rkorporativno upravuvawe na korporativno upravuvawe na r

MMe|unarodnata finansiska korpo-r r u r u

Me|unarodnata finansiska korpo-Me|unarodnata finansiska korpo-r r u r u

rarararararararrararrrr ciciciciciciciciccc jajajajajajajajajjjj ((((((( (((((IFIFIFIFIFIFIFIFC)C)C)C)C)C)C)C)C)C)C)C) vvvvvvv voooooooo MaMaMaMaMaMaMaMakekekekekekekekeedododododododododdd ninininininininijajajajajajajajajjjju r f

racija (IFC) vo Makedonijaracija (IFC) vo Makedonijar

Nestabilnosta se vrati na golema vrata na me|unarodnite berzi i pazari na kapital. Posebno pogodeni minatata nedela bea

berzanskite indeksi vo Evropa, i obvrznicite na Grcija, Portu-galija i [panija. Minatiot ~etvrtok se slu~i i vonredna drama na Wuro{kata berza, koga vo rok od eden ~as glavniot indeks Dau Xons padna za re~isi 10%, za povtorno da se zgolemi za 6% vo rok od 15 minuti po prvi~niot pad. Pogre{ni golemi nalozi za proda`ba, koi kon informaciite koi potoa bea objaveni, bile pri~inata za pani~nata reakcija koja sledela. No, o~igledno e deka na berzite vladee strav i nervoza, i mnogu malku nedostiga za da se zapo~ne golem bran nadolu.Slu~uvawata vo Evropa po~nuvaat da nalikuvat na toa {to se slu~uva{e vo Amerika vo 2008 godina vo nivnata takanare~ena kreditna kriza. Berzite podolgo vreme bea nestabilni, so golemi presvrti nagore, pa nadolu, s$ do sredinata na septemvri 2008 godina, koga bankrotira{e gole-mata investiciona banka Leman Broders. Slede{e nagol pad na site berzanski indeksi {irum svetot, bez isklu~ok. No, u{te pova`no, slede{e i nagol pad na realnata ekonomska aktivnost so {to globalnata ekonomija vleze vo recesija. Pra{aweto sega e dali sme na po~etokot na nova kreditna kriza, no ovoj pat vo Evropa, i dali posledicite od ovaa kreditna kriza }e bidat sli~ni za real-nata globalna ekonomija, kako i

od kreditnata kriza koja se slu~i vo Amerika vo 2008? Deka situacijata stanuva se pos-eriozna vo Evropa se gleda i po v~era{niot vonreden sostanok na ministrite za finansii na zemjite vo evrozonata, organiziran vo mnogu kratok rok po vonrednite slu~uvawa na evropskite berzi minatata nedela. No, vakvite itni sredbi i sostanoci mnogu nalikuvaat na vonrednite “vikend sostanoci” koi se slu~uvaa vo Amerika vo 2008 pred kolapsot na Leman Broders. Pretsedatelot na Francija, Nikolas Sarkozi, go odloì negovoto prethodno planirano patuvawe za Rusija poradi ovaa kriza. Od druga strana, pretse-datelot na Evropskata komisija, Hose Baroso, izjavi deka }e se “brani evroto so s$ {to e potrebno”. Vakvite postapki i izjavi, po~ituvani ~itateli, se najgolemiot dokaz deka i samite evropski politi~ari se vo panika.Do izleguvaweto na ovaa ko-lumna, }e bidat obelodeneti detalite od sredbata na minis-trite za finansii na EU, kako i predlogot-merki koi EU }e gi prezeme so cel da gi smiri ber-zite i pazarite na kapital. O~ekuvam deka i takvo smiru-vawe }e se slu~i, barem na kratkoro~en plan. Prvi~nite informacii velat deka }e bide obelodenet nekakov “fond za sta-bilizacija”, preku koj }e se brani evroto, i }e se dava poddr{ka za obvrznicite na rizi~nite zemji Grcija, Italija, Portugalija i [panija. Istovremeno bi trebalo da se obelodeni kolku golem }e bide samiot fond za stabili-

zacija i koi zemji od EU }e bidat glavnite finansieri i garantori. Vremeto }e pokaè dali berzite i pazarite na kapital }e bidat smireni na srednoro~en plan so ovoj “fond za stabilizacija”. No, ostanuva faktot deka zemjite vo evrozonata }e ostavrat kolek-tiven buxetski deficit od na-jmalku 6,6% vo 2010 godina i najmalku 6% vo 2011 godina, od vkupniot bruto-doma{en proizvod na evrozonata. Se nametnuva pra{aweto kolkav e kapacitetot na samata evrozona da odvojuva zna~itelni sumi za stabilizacija vo uslovi koga buxetskiot deficit e golem i vo uslovi koga globalnata ekonomija e vo rana faza na izleguvawe od minatogodi{nata ekonomska recisija? So drugi zborovi, dokolku ev-ropskata ekonomija povtorno vleze vo recesija vo tekot na ovaa godina, kako rezultat na ovaa finanskiska kriza, toga{ se postavuva pra{aweto dali zemjite od evrozonata }e moàt da gi obezbedat neophodnite sredstva za da go pokrijat kolek-tivniot buxetski deficit i neo-phodnite sredstva za fondot za stabilizacija, ili pak fondovite za direktna finansiska pomo{ na najkriti~nite zemji kako Grcija, Italija, Portugalija i [panija?Mene mi li~i deka ne{to mora da ostane kusur pod eventu-alnoto vakvo scenario. A toa ne{to prvenstveno }e bide evroto, na srednoro~en plan. I pokraj najavite deka evroto }e se brani, poverojatno e deka Evropskata centralna banka nema da tro{i od sopstvenite

rezervi vo odbrana na evroto. Naprotiv, poslaboto evro moè da bide i korisno za zemjite od evrozonata, bidej}i se zgolemuva konkurentnosta i atraktivnosta na evropskite izvozni proizvodi vo uslovi koga relanata evropska ekonomija e vo opasnost povtorno da vleze vo recesija.Kako i da e, o~ekuvam deka programata za stabilizacija koja }e bide obelodeneta od zemjite vo evrozonata, bi trebalo da gi stabilizira berzite i pazarite na kapital na kratkoro~en plan. Istovremeno, mnogu e verojatno deka evroto }e porasne vo od-nos na dolarot kako prvi~na reakcija na ovaa programa, no vakviot skok }e bide relativno kratok.No, osnovniot problem na golema zadolènost na Grcija, Portugal-ija, Italija i [panija ostanuva. Te{ko deka ovie zemji }e moàt da gi premostat nivnite problemi bez seriozna rekonstrukcija na dolgovite. Toa, pak, zna~i deka moè da sledi i otpi{uvawe na odreden procent od ovie dolgovi, pri {to bi se ostvarile zna~ajni zagubi vo evropskiot bankarski sektor. Ostanuva i problemot na golemiot buxetski deficit vo evrozonata. No, stabilnosta na bankarskiot sektor vo evrozo-nata, iako ne e vo preden plan na javnite diskusii, e vsu{nost najgolemata zakana za realnata ekonomija na evrozonata. A sudbinata na bankarskiot sek-tor vo evrozonata vo ovoj mig ostanuva nepoznat i neizvesen, kako {to i sudbinta na Leman Broders be{e nepoznata vo mart 2008 godina.Situacijata ostanuva opasna za

Ernst Frund e zna~aen amer-ikanski praven teoreti~ar koj del od svoeto obrazo-vanie go ima steknato na eden od bastionite na ger-manskata pravna akademska

misla – Univerzitetot vo Hajdelberg, kade {to ima doktorirano. Bil pro-fesor na Univerzitetot vo îkago, a za negova najzna~ajna aktivnost se smeta pridonesot kon razvojot na administrativnoto pravo na SAD vo raniot 20-ti vek. Frund go ivee{e anglo-saksonskoto javno i privatno pravo, no su{tinski go poznava{e i kontinentalnoto evropsko, i u{te pove}e - germanskoto pravo. Toa mu dade {iroko-opfatna osnova da ja napi{e studijata “Pravnata priroda na korporaciite” koja prvpat e otpe~atena vo 1897 godina. Vo nea, toj dade sopstvena teorija na korporacijata.Frund ja formulira{e pret-stavni~kata teorija na korporaci-jata, koja gi opfa}a korporativnite organizacii i vo javnoto i vo privatnoto pravo, i za koja smeta deka od edna strana: gi re{ava problemite na teorijata za fikcija, za koja smeta deka ne go zema vo predvid relativnoto psiholo{ko edinstvo, so toa {to vnesuva real-nost vo teorijata na kompaniite, i koja od druga strana: ja razre{uva hipoteti~nosta na metafizi~kite karakteristiki na organskata teori-

ja na korporacijata. Pretstavni~kata teorija ja gleda kompanijata kako funkcija na ~etiri komponenti: vo korporacijata pos-tojat trajni i namenski vrski me|u sopstvenicite; vo korporacijata ima za{tita na nepodelenata kon-trola na istata; vo kompanijata ima inherentnost na pravata koi go sledat predmetot (sopstvenosta vo korporacijata) a ne subjektot na istite (sopstvenikot); i posled-nata komponenta – korporacijata dejstvuva preku pretstavuvawe. Podolu }e se osvrneme samo na posledniot aspekt na teorijata – a toa e logiciraweto povrzano so edna rabota koja ja zemame zdravo za gotovo vo vrska so funkcion-iraweto na koja bilo korporacija: posakuvaweto i postapuvaweto na korporaciite se formuliraat vo najvisokite pretstavni~ki tela na istite, a ovie tela prvo, legitimno rabotat koga imaat kvorum i vtoro, donesuvaat odluki so mnozinstvo na glasovi. Dali kvorumot i mnozinst-voto se edinstven moèn na~in na rabota? Ako ne se, zo{to se izbrani vo odnos na drugite? Vo korporaciite se pojavuva prob-lem kako da se ostvari zaedni~ka kontrola od strana na site sopst-venici. Ima dva teoretski pristapi kako da se re{i ovoj problem. Spored prviot pristap, pravoto moè da insistira sopstvenicite

da usoglasat zaedni~ka akcija, i da nudi opcija dokolku ne moè da se usoglasi takva akcija - li~noto pravo na sopstvenicite na zaemen odnos da bide raskinato. Vtoriot pristap bi bil pravoto da ja pri-fati za legitimna aktivnosta na tie koi se soglasuvaat na opredelen ~ekor, so ignorirawe na onie koi ne se aktivni, i vtoro, vo slu~aj koga site se aktivni da se opredeli na koj na~in, od pove}eto dadeni, }e se utvrduva nasokata vo koja }e se dejstvuva. Vo sekoj od dvata slu~ai vo vtoriot pristap, problemot se re{ava preku - pretstavuvawe. Spored Frund, vtoriot pristap dava dva principa na pretstavuvaweto – prviot princip e principot na kvorum – izdeluvawe na aktivnite od neaktivnite u~esnici. Vtoriot princip e principot na mnozin-stvo – izdvojuvawe na pobrojnite od pomalubrojnite. Kvorumot go re{ava problemot na apstinencijata. Dobrovolnata apstinencija zna~i soglasuvawe i predavawe na grià na drugite koi se agilni. No, principot na rabota vo kvorum zna~i deka za donesuvawe na koja bilo odluka se bara minimalen broj na aktivni i zainteresirani ~lenovi za idninata na korporacijata. Mnozinstvoto go re{ava problemot na izbor na najdobra opcija za edna kompanija. Aktivnata opozicija na onie koi

se ignorirani zna~i deka nim im e dadena mo`nosta da vlijaat na oblikuvaweto na kontrolira~kata volja vo prethodnite fazi preku jasno izrazuvawe na nivnite elbi i mislewa, a faktot deka istite ne dominiraat – indicira nekakva for-ma na slabost vo nivnata pozicija, kako rezultat na izmeruvaweto na silite. Zna~i, udel vo kontrolata pravno e obezbeden na site, iako del od niv moè da ne uspeat da vlijaat vrz finalniot akt. No, spored teorijata na Frund, i kvorumot i mnozinstvoto se mo`nosti koi davaat pretpostavki za korporacijata da bide pravil-no kontrolirana, no tie se i ograni~uvawa, koi ja imaat istata cel. Zatoa {to dokolku edno mnozin-stvo dejstvuva vo sopstven interes, a ne vo insteres na korporacijata - malcinstvoto nema da bide obvrzano so vakvata odluka. Vo vrska so poslednovo, i samiot av-tor zaklu~uva deka vo praktikata problemot leì vo (ne)mo`nosta da se iznajdat dokazi dali mnoz-instvoto dejstvuva vo sopstven interes, namesto vo interes na korporacijata. Od dene{na gledna to~ka se ~ini sosema logi~no deka odborot na direktori moè da raboti na sed-nici koga ima kvorum, i odlukite da gi donesuva so mnozinstvo glasovi. Celta na ovoj napis be{e

STABILNOSTA NA BANKARSKIOT SEKTOR VO EVROZONATA E VSU[NOST NAJGOLEMATA ZAKANA ZA REALNATA EKONOMIJA NA EU

KVORUM I MNOZINSTVO VO GLASAWETO VO ODBOROT NA DIREKTORI – DALI MO@E I POINAKU?

�� ... I pokraj na-javite deka ev-roto }e se brani, poverojatno e deka Evropskata cen-tralna banka nema da go brani. Po-slaboto evro moè da bide i korisno za zemjite od ev-rozonata, bidej}i se zgolemuva konkurentnosta i atraktivnosta na evropskite izvozni proizvodi vo us-lovi koga relanata evropska ekonomija e vo opasnost pov-torno da vleze vo recesija ...

KORPORATIVNO UPRAVUVAWE

samo da potseti deka postu-latite na golem broj odredbi od pravoto na korporativnoto upravuvawe se destilat na pravni i logi~ki diskusii koi traat so generacii i odat do srcevinata na su{tinata {to e toa korporacija i koi se nejzinite karakteristiki. Vo celava katadnevna svrtenost kon prakti~nosta, malku teorija ne e na odmet. Proektot za korporativno upra-vuvawe e poddràn od [vajcar-skiot sekretarijat za ekonomski pra{awa (SEKO). IFC e del od Grupacijata na Svetska banka. Iznesenite stavovi se na av-torot, i ne gi odrazuvaat nu`no stavovite na IFC.

evropskata ekonomija, no momentalno ne e kriti~na. Berzite i pazarite na kapi-tal bi trebalo da bidat postabilni na kratkore~en plan. Sepak, krizata vo ev-rozonata e daleku od kraj. Zatoa, cvrsto ostanuvam vo agolot na me~kata.

10.05.2010 13KOMENTARI I ANALIZI

KOMENTAR

ALEKSANDAR [email protected] JANEVjanjanjjj ev@ev@@@@kapkappppitaital.cl.com.om.mkmk

GR^KITE BANKI VO ZEMJAVA SE IMUNI NA KRIZATA?!

Nema ni{to poaktu-elno vo momentov vo bankarskite

krugovi od dilemata {to ja nametna gr~kata finansiska kriza, dali navistina gr~kite banki {to se prisut-ni vo Makedonija se sigurni i otporni na problemite na nivnite mati~ni banki?! Komentarite na ovaa tema se vè{tija otka-ko najgolemata germans-ka banka, Doj~e bank vo svojata analiza za ban-karskiot sektor najavi mo`nost za povleku-vawe na gr~kite banki od Makedonija, Srbija i Bugarija. Ovaa lo{a vest od Germanija se pro{iri za sekunda i predizvika brojni reakcii vo bankarskata fela, iako prethodno, ~elnite lu|e na dvete gr~ki banki, li~no gu-vernerot Petar Go{ev, ministerot za finansii Zoran Stavrevski, no i pretstavnicite na misijata na MMF vo zemjava ubeduvaa deka Stopanska i Alfa ban-ka se stabilni i nema nikakva mo`nost za povlekuvawe na pari od Makedonija od stra-na na nivnite mati~ni banki vo Grcija. Vo taa nasoka, Na-cionalnata banka na

Grcija (NBG) koja ja poseduva Stopanska banka odlu~i celata dobivka ostvarena vo Makedonija od 11,9 milioni evra da ja os-

BRA]ATA RUSI NA POMO[ ZA CRKVATA!?

Sporot me|u make-donskata i srpskata pravoslavna crkva

trae dve decenii. Dve decenii se prefrla top-kata i odgovornosta - koj treba najaktivno da se zaloì za re{avawe na istiot, dali Skopje, dali Belgrad, ili, pak, cari-gradskata, ili, pak, mosk-ovskata patrijar{ija? Ako se ima predvid faktot {to ovie dve partijar{ii vo princip se antagonisti vo borbata za prevlast vo pravo-slavniot svet, dosega Moskva ostava{e pros-tor, i ne navleguva{e so poaktivno u~estvo vo sporot. Me|utoa, ona {to od O h r i d , o d V t o r a t a svetska konferencija za me|ureligiski dijalog go pora~a ruskiot arhi-episkop Kiril (najvisok pretstavnik na nekoja od crkvite u~esni~ki vo Ohrid) e jasen znak deka negovata crkva ve}e nema namera da stoi otstrana, i samo nemo da nabquduva kako }e se razvivaat odnosite na dvete zavojuvani balkan-ski crkvi.G. Kiril jasno dade do znaewe deka Moskva ne saka da gleda kako nejzinite “slovenski bra}a” ostanuvaat izolirani i bez priznata crkva. Ne deka o~ekuvame Mosk-va da go pritisne, i stavi Belgrad do yid (odnosite na Rusi ja i Srbija se dobro poznati

i priznati!),no vakvata poddr{ka ne smee da se relativizira, a sa-mata vakva retorika, vo srceto na pravoslavieto na Makedonija, Ohrid, zna~i deka ne{tata so sporot na dvete crkvi

se dviàt napred. Iako, nieden verski lider ne saka{e da komentira {to e novo vo sporot, ona {to ostana da lebdi vo vozduhot e pra{aweto od kade e silnata podgotvenost na ruskata crkva aktivno da u~estvuva vo “pomiru-vaweto” i dali moèbi Makedoni ja }e uspee da go re{i gor~livoto pra{awe so severniot sosed . . . (!?) vo vreme koga intenzivno se bara kompromis so ju`niot sosed za imeto.

tavi kako traen kapi-tal vo bankata, so {to bankata se dokapital-izira i manifestira stabilnost! Osven toa, prethodnata nedela, Stopanska & odobri zaem i na dràvata od 30 milioni evra so koi ELEM }e ja mod-ernizira termoelek-tranata vo Bitola. Ova se dovolno argumenti koi zasega vle~at na nivna strana i uveru-vaat deka makedonskiot bankarski sektor ne e na udar!


Denoviv e g o odbeleàvme d e n o t n a n ovinarite . Dobar povod da se potse-

time i da razmisilme za osnovnata funkci ja na ovaa profesi ja , i za efektite od nea vrz na{eto op{testvo.Novinarstvoto e alatka na gra|anite za kontrola nad sistemot. Taka treba da bide postavena os-n ovnata cel na ovaa profesi ja. Taka treba da funkcionira ovo j mnogu zna~aen segment vo sekoe demokratsko op{testvo. Nema da imame demokrati ja i sloboda ako nemame novinarstvo postaveno na principite na demokratijata i slo-bodata. No, za àl ne bea sose-ma ohrabruva~ki infor-maciite na svetskoto rangirawe za slobodata na novinarstvoto, koe Makedoni ja ja postavi na 98- mesto. Pomalku zasramuva~ka pozici ja koja ne ni dava sloboda da pokaème doza na za-dovolstvo. Nema prostor za afirmacii na ovaa pozici ja ni od strana na politi~kite partii, i politi~arite voop{to, ni od strana na speci-jaliziranite dràvni institucii koi vo svojata rabota ja pokrivaat ovaa oblast. No, nema prostor za zadovolstvo nitu od strana na sopstvenicite na mediumite, nivnite urednici i novinari. Republika Makedoni -ja relativno docna ja zapo~na tranzicijata od ednoumie kon plural-izam vo oblasta na novi-narstvoto. Bea potrebni mnogu pove}e godini za tranzicijata na medium-skiot prostor od godinite potrebni za tranzicija na politi~kiot sistem. Se se}avam deka pioner-ski, no neuspe{ni obidi za pluralizaci ja bea napraveni so izdavawe na dva vesnici “Repub-lika” i “Delo”, n o i so radio-programa na nekolku lokalni radio-

stanici niz Makedonija. Za àl, takvite vesnici, i mediumi, ne uspeaja da ja otko~at spiralata za demokratizacija i plu-ralizacija. Toj moment go vidovme mnogu podocna, nekade vo 1996 i 1997 godina so pojavata na prviot broj na “Dnevnik”. Toa be{e moment ko j gi smeni site pravila na igra vo toga{niot nasleden sistem na novi-narstvoto. Ova frapantno docnewe na slobodata vo mediumskiot prostor do den denes ima ogromno vlijanie vrz sostojbite.Nekako se nau~ivme deka bitkata za slobodata na novinarstvoto moàt da ja dobi jat samo novi-narite. Site drugi moàt da bidat postaveni vo nasoka na poddr{ka ili partnerstvo, no ne i vo prvite borbeni linii. Sekoga{ slobodata doa|a kako posledica na borba, a ne na bavna evolucija. Vo na{iot primer imame dve krajnosti koi ne se protivre~ni, no koi se isklu~itelno bitni za da se izvojuva ovaa bitka. Imame novinari koi svo-jata sloboda ja baraat i ja izrazuvaat vo ramkite na odredena ideolo{ka i politi~ka naso~enost i toa ne e lo{o. Naprotiv toa, dava pogolema doza na kredibilitet vo o~ite na obi~nite gra|ani na koi im e komplicirano da razberat deka e mo`no koja bilo javna li~nost da nema izgradeno sopstvena ideolo{ka pozicija. Drugata krajnost e kaj novinarite koi svojata kriti~n os t ne sakaat da ja postavat nitu vo ideolo{ki ramki za da si ja ovozmoàt na sebe celata zona na politi~ki i op{testveni temi. I toa e dobro, moèbi i podo-bro vo teoretska smis-la, no ne sekoga{ i vo prakti~na smisla. Dodeka ne nastane pomiruvawe pome|u ovie dva principi na odnesuvawe, te{ko }e bide da se postigne uspeh, a vo me|uvreme }arot }e go dobivaat onie koi ne se ba{ blizu

do idejata za slobodno novinarstvo.Eden od zna~ajnite pos-tulati na slobodata e da se po~ituvaat osnovnite pravila i metodi na ovaa profesi ja. Sekoga{ vo izvestuvawata mora da gi ima dvete strani, seko-ga{ novinarot treba da se trudi toa da bide bar pribli`no kvantitativno i kvalitativno preneseno. Ne smeat da ne se prov-eruvaat informaciite koi se objavuvaat, i ne e vo red, ako se ~ustvuva tendencija da se koristat poluinformacii, i polu-vistini vo nasoka da se predizvika posakuvana politi~ka cel. Pravoto na demant i na prostor za iskaùvawe na razli~no mislewe, sekako, e vo redot na ovie bazi~ni postulati, no za àl i ne sekoga{ primenuvan. Otvorenos ta kon site strani vo op{testvoto ne e uslov, toa e preduslov za uspe{nos t vo ovaa profesija.No , s e t o o va do s e g a kaàno e samo mal seg-ment. Ne sakam da bidam razbran deka odgovornos-ta e samo kaj novinarite. Naprotiv, tie samo treba da ja odigraat ulogata na predvesnici i borci. Ona {to treba da se napravi vo na{eto o p{tes tvo e da se oslobodi umot od stegite na sistemot koj go nasledivme. Ne e grev da se ima stav po politi~kite pra{awa. Toa be{e grev prethodno, vo sistem koj ne be{e graden vrz osnova na le-gitimitetot od gra|anite. Sega, koga sistemot funk-cionira vrz baza na stav i legitimitet e sosema poinaku. Od druga s trana pak, n ovinari t e se ~e s t o predmet na negoduvawa kaj politi~arite. Toa naj~esto e koga odreden politi~ar ne moè da razbere deka vinata ne e vo onie koi ja kaùvaat vistinata, tuku vo onie koi ja produciraat re-alnos ta. Neuspesite i nekvalitetot, ponekoga{ politi~arite sakaat da

SLOBODA NA NOVINARSTVOTO!

gi prefrlat kako karak-teristika na nekoj drug ili karakteristika koja novinarite sakaat da im ja zalepat, bez da razmislat deka moèbi ima i malku vistina vo seto ona {to se prene-suva. Tendenciite da se sozdava konflikt pome|u ovie dve profesii nas-tanuvaat vo onie mo-menti koga politi~arite se obiduvaat da stanat novinari, a novinarite se obiduvaat da stanat p o l i t i ~ a r i . T o a n e smee da e taka. Nit u politi~arite go dobile legitimitetot za da bi-dat novinari, nitu pak obratno.Se nadevam deka nema da ni trebaat mnogu go-dini za da po~neme da se iska~uvame na ska-lata so koja se dava ocenka za slobodata na novinars tvoto. Toa e odgovornost na site, no moèbi najmnogu na nas politi~arite.

�� Novinarite se ~esto predmet na negoduvawa kaj politi~arite. Toa naj~esto e koga odreden politi~ar ne moè da raz-bere deka vina-ta ne e vo onie koi ja kaùvaat vistinata, tuku vo onie koi ja produciraat realnosta...

ILIJA DIMOVSKIPratenik i Direktor na Centarot za komunikacii na VMRO-DPMNE

�

FEQTON10.05.201014

“KAPITAL” PRODOL@UVA SO SERIJALOT-STORII ZA TOA KAKO NAJGOLEMITE BIZNIS - UMOVI NA PLANETAVA GI PODGOTVIJA SVOITE STRATEGII ZA BORBA PROTIV GLOBALNATA KRIZA. PROÎTAJTE ZA TOA KAKVI ÊKORI PROTIV EFEKTITE OD RECESIJATA PREZEDOA ÊLNICITE NA SVETSKITE BANKARSKI I INVESTICISKI GIGANTI I KORPORACII OD VOL STRIT, NO I [TO SOVETU-VAA POZNATI BIZNIS - TEORETIÂRI VO TAA NASOKA

Holandskiot gigant za proizvodstvo na elektronika, Rojal Filips Elektroniks (Royal Philips Electronics)

prikaà rezultati za prviot kvartal od godinava, podobri od o~ekuvanite, no glavniot izvr{en direk-tor i pre-

Strategijata na Klajsterle e Filips da stane u{te posi-len vo sektorot proizvodi za zdravstvena za{tita, {to opfa-}a portfolio na biznisi dobro izbalansirani, kako geografski, taka i po sektor. Ova ja napravi kompanijata pomalku ranliva vo krizata vo sekoj sektor oddelno i vo posebni delovi na svetot. “Na primer, nie uspeavme da gi amortizirame efektite od oslabuvaweto na amerikanskiot pazar za zdravstveni uslugi, a sega, so novata zdravstvena re-forma, se nadevame deka }e se slu~i rast na ovoj pazar, {to e mnogu va`no za nas”, objasnuva Klajsterle. Vo vtorata polovina na 2008 godina, koga krizata po~na da zema zamav, proda`bite na Fi-lips zna~itelno padnaa zaradi vozdrànosta na lu|eto od kupu-vawe potro{uva~ka elektronika, dodeka pazarot za profesioalni tela za osvetluvawe be{e na isto nivo. Samo oddelot za medicinska oprema pokaùva{e rast na proda`bite. Me|utoa, pod-ocna, finansiskata kriza koja premina vo dlaboka recesija po~na da vlijae i vrz pazarot za profesionalno osvetluvawe, taka {to do sredinata na 2009 godina proda`bite na Filips bea za 20% poniski od nivoto vo 2008 godina.

Klajsterle reagira{e na toj na~in {to ja napravi pofle-ksibilna tro{o~nata struktura, osobeno vo delot na lajfstajl-proizvodi (kafemati, sokovnici i sl.), kako i so itni merki {to bea prezemeni u{te vo 2008 godina za da se prisposobat fiksnite tro{oci na celata grupacija. So toa udarot vrz profitabilnosta na firmata be{e ublaèn, i vo posledniot kvartal od minatata godina Filips povtorno go zgolemi profitot. “Na{ata strategija, naso~ena kon postignuvawe vode~ka pozicija vo sektorot zdravstvena za{tita, se temeli na nekolku fundamentalni tre-ndovi vo svetot. I dali e kriza ili ne, ovie fundamentalni trendovi se s$ u{te validni, ako ne i zasileni so krizata. Podolgiot ìvoten vek na popu-lacijata; obezbeduvaweto na do-stapna, kvalitetna zdravstvena za{tita; potro{uva~ite s$ po-ve}e se griàt za svoeto zdravje i kvaliteten ìvot; silniot rast na pazarite vo razvoj - seto ova, }e mu pomogne na Filips da pronajde novi mo`nosti za rast, vo sklad so na{ata misija – da ispora~uvame ednostavni re{enija {to go podobruvaat ìvotot na lu|eto”, veli Kla-jsterle.

FOKUS VRZ ENERGETSKI [TEDLIVITE SVETILKI

Karakteristi~no e za Filips {to nivnoto menaxirawe vo

recesija ne ja zagrozi pos-vetenosta na kompanijata kon strate{kite celi. Tie prodolìja da investiraat vo svojot brend, vo inovacii, vo dizajn i vo pazarite vo razvoj, iako Klajsterle smeta deka vo niv imaat pomal rast otkolku {to o~ekuvale. Filips napravi nekolku mali, no zna~ajni, akvizicii izminatiot period. Prezemaweto na Saeco, italija-nskiot proizvoditel na aparati za espreso, go napravi Fil-ips lider na ovoj atraktiven, raste~ki pazar. Tuka Filips gleda potencijal za natprose~en rast. Isto taka, cel na kompanijata e da ja zgolemi profitabilnosta na sektorot za proizvodstvo na televizori, koj {to pokaà podobri rezultati posledniot kvartal od 2009 godina. Golem predizvik e i razvojot na sektorot za svetilki, koj {to spored Klajsterle e vo proces na tranzicija. “Terenot za natprevar vo ovoj sektor se menuva fundamentalno, kako posledica na rastot na primenata na LED-tehnologijata i potrebata zna~itelno da se namali potro{uva~kata na en-ergija vo svetot. Blagodarenie na investiciite {to gi napravivme poslednive godini, odli~no sme pozicion-irani za da ja imame vode~kata uloga vo ovie promeni i za da ostaneme lider vo industrijata”, veli {efot na Filips.

“KAPITAL”BIZNIS - UMPROTIV GLEFEKTITE OI INVESTIVAA POZNAFELJTON-25

“KRALSKATA” FIRMA NE PRESTANA SO INVESTICII I VO RECESIJATA

SVETSKITE BIZNIS -LIDERI PROTIV KRIZATA: GERARD KLAJSTERLE, PHILIPS

tsedatel na kompanijata, Gerard Klajsterle, predupredi deka vtor-ata polovina od godinata s$ u{te }e bide te{ka. Proizvoditelot na medicinska i potro{uva~ka elek-tronika, {to podrazbira {irok opseg na proizvodi, od kompjut-erski tomografi, do elektri~ni aparati za bri~ewe, objavi deka neto-dobivkata za prviot kvartal e 200 milioni evra, sporedeno so 59 milioni evra zaguba za is-tiot period lani. Analiti~arite o~ekuvaat profit od 82 milioni dolari. Me|utoa, kompanijata s$ u{te ima pretpazlivi procenki za ostatokot od godinata. “Ekonomskata neizvesnost prodolùva, a doverbata na potro{uva~ite s$ u{te e niska, zaradi krizata. Istovremeno, nekoi klu~ni pazari, kako {to e grade`niot sektor, doprva treba da se oporavat”, veli Klajsterle. Toj veli deka i ponatamu osta-nuva na svojot plan da gi namali tro{ocite na Filips za 700 mil-ioni evra vo 2010 godina, a ne-govata uverenost deka }e dostigne 10% profitna margina pred odano~uvawe se zgolemi, otkako nara~kite za medicinska oprema porasnaa za 20%, a kontrolata vrz tro{ocite i proda`bata od prviot kvartal se isklu~itelno silni. Na godi{noto sobranie na Filips, {to se odrà na krajot od mart, Klajsterle istakna deka 2009 godina bila uspe{na za Filips, ako se zeme pred-vid svetskata kriza ~ija {to golemina nikoj ne moè{e da ja predvidi. “Na{ata strategija se pokaà prili~no uspe{na vo vreme koga ekonom-skite mo`nosti se menu-vaat, a nie uspeavme da gi zasilime na{ite pazarni pozicii i silno da gi podobrime rezulta-tite na nekolku poliwa”, re~e Klajsterle. Klajsterle so pomo{ na odgovornata finansiska politika uspea da prodolì so planiranite investicii, a blagodarenie na do-

brata vnatre{na komunikacija i sorabotka vo kompanijata, motiviranosta da ostane visoka. Ova e osobeno va`no, ako znaeme deka Filips otpu{ti pove}e od 5.000 vraboteni minatata godina, vo nasoka na kratewe na tro{ocite.

ITNI MERKI ZA NAMALU-VAWE NA TRO[OCITE

�� Holandskiot proiz-voditel na medicin-ska i potro{uva~ka elektronika, {to podrazbira {irok opseg na proiz-vodi, od kompjuter-ski tomografi, do elektri~ni aparati za bri~ewe, objavi deka neto-dobivkata za prviot kvartal e 200 mil-ioni evra, spore-deno so 59 mil-ioni evra zaguba za istiot period lani. Analiti~arite o~ekuvaat profit od 82 milioni dolari. Me|utoa, kompanijata s$ u{te ima pretpa-zlivi procenki za ostatokot od godinata

� GERARD KLAJSTERLE - “Uspeavme da gi amortizirame efektite od oslabuvaweto na amerikanskiot pazar za zdravstveni uslugi, a sega, so novata zdravstvena reforma, se nadevame deka }e se slu~i rast na ovoj pazar, {to e mnogu va`no za nas”

IGOR [email protected]

KOMPANII KOMPANII & PAZARI PAZARI10/MAJ/2010 15

EMILIJA STEFANOVA [email protected]

IAKO BROJOT NA GRINFILD-INVESTICIITE VO SVETOT OPA\A

RASTE BROJOT NA“ZELENI LIVADI” VO MAKEDONSKITERAZVOJNI ZONI

Dodeka vo svetot i na Balkanot spoju-vaweto na kompani-ite i okrupnuvaweto na kapitalot e s$

po~esta pojava, vo Makedonija s$ u{te se insistira na privlekuvawe na grinfild-investitori. Vo tekot na 2009 godina, i prviot kvartal na ovaa godina, vo svetski ramki e zabeleàn kontinuiran pad na grinfild-investiciite na svetsko nivo od edna, a direktno investirawe preku prezemawe na kom-paniite od druga strana. So izlezot od ekonomska-ta kriza, kompaniite koi zazdravuvaat gi izbegnuvaat grinfild-investiciite, {to go potvrduva i istraùvaweto na Agencijata na Obedi-netite nacii za trgovija i razvoj (UNKTAD), spored koe e zabeleàn pad od 34% na vkupnite grinfild-investicii vo svetot vo poslednite dve godini. I svetski najmo}nite kompanii izbegnuvaat da po~nat od po~etok so gradewe na sosema novi kapaciteti i fabriki, tuku se orientiraat kon vnatre{no pro{iruvawe na kapacitetite i direktni investicii. Sprotivno na svetskiot trend, vo Makedonija vo poslednite nekolku godini se forsira vleguvaweto na stranski

Svetskite kompanii izbegnuvaat gradewe na sosema novi kapaciteti i fa-briki, i se orientiraat kon vnatre{no pro{iruvawe na kapacitetite i preze-mawe na drugi kompanii. Vo Make-donija, pak, s$ pove}e se forsira vleguvaweto na stranski kapital preku grinfild-investicii, koi {to pretstavu-vaat investirawe vo sosema novi fab-riki i proizvodstveni kapaciteti.

kapital preku grinfild in-vesticii, koi {to vsu{nost pretstavuvaat investirawe vo sosema novi fabriki i proizvodstveni kapaciteti. Vo momentov samo Xonson Meti i Xonson Kontrol se edinstvenite grinfild-inves-ticii vo Makedonija. Me|utoa makedonskata vlada kontinu-irano investira i vloùva vo tehnolo{ko- industriski zoni, koi treba da bidat rajska gradina za idnite investitori. Spored Viktor Mizo, direktor na Agencijata za stranski direktni investicii, priv-lekuvaweto na grinfild

investicii e dolgoro~en pro-ces, koj dopolnitelno be{e ote`nat poradi krizata.“Procesot na privlekuvawe na stranski direktni in-vesticii zapo~na pred 3 godini, a vedna{ po negovoto zapo~nuvawe, svetot vleze vo najgolemata ekonomska kriza od triesettite godini navamu. Ciklusot na investirawe na edna kompanija trae tri godini, pa zatoa treba vreme za vistinskite rezultati od na{ata rabota da dojdat do izraz”, veli Mizo

34%se namaleni grinfild-in-vesticiite vo poslednite

dve godini vo svetot

7,6 milioni evra od bux-etot na Makedonija za 2010 godina se predv-ideni za razvojnite

zoni vo koi }e se o~ekuvaat grinfild-

investiciite

GRINFILD-INVESTICI-ITE PADNALE ZA 15% VO PRVIOT KVARTAL GODI-NAVA

Spored istraùvaweto na UNKTAD, vo prviot kvartal na 2010 godina vo sporedba so poslednoto trimese~je na 2009, iznosot na stranski direktni investicii e dvojno zgolemen od okolu 50 na 100 milijardi amerikanski dolari, dodeka brojot na grinfild-investicii, pak, vo istiot period beleì pad za 15%.“Transnacionalnite kor-poracii s$ u{te ostanu-vaat pretpazlivi vo nivnite me|unarodni investicis-ki programi. Kompaniite napravija ostro namaluvawe na investiciite za cena na zgolemuvawe na kapacitetot za proizvodstvo i vnatre{en rast. Na toj na~in, kom-paniite pokaàa pogolema elasti~nost kon krizata. Spojuvawata i prezemawata koi bea osnoven vodi~ na tek-ovite na stranskite direktni investicii, pokaàa solidna dobivka vo prviot kvartal na 2010 godina, ukaùvaj}i na potencijalniot porast na dvièwata na stranskite direktni investicii. Sepak, opa|aweto na brojot na grin-fild-investicii pokaùva deka transnacionalnite ko-rporacii s$ u{te ostanu-vaat pretpazlivi vo nivnite me|unarodni investicioni

programi”, stoi vo izve{tajot na UNKTAD.Vo poslednite pet godini, vo svetski ramki se reg-istrirani okolu 100 il-jadi investiciski proekti, pokaùva istraùvaweto na FDI Markets spored koe so novite proekti bile sozdadeni rabotni mesta za 21 milion lu|e niz svetot.

MAKEDONSKITE RAZ-VOJNI ZONI ÊKAAT INVESTITORI

Vo makedonskiot buxet za 2010 godina se predvideni 7,6 mil-ioni evra samo za izgradba na tehnolo{ki industriski zoni vo koi }e bidat smesteni fab-rikite na idnite investitori. Sporedeno so 2009 godina, koga za ovaa namena bea odvoeni 1,7 milioni evra, ova e ~etirikratno zgol-emuvawe na sredstvata. Vo ovaa suma ne vleguva buxetot na Direkcijata za razvojni zoni, nitu, pak, parite koi postojano se tro{at za pro-mocija na Makedonija kako investiciski raj na svetskite mediumi. Samo za privleku-vawe na stranskite direktni investicii se predvideni 3,2 milioni evra.D o s e g a s e o t v or e n i 3 tehnolo{ki industriski raz-vojni zoni, dve vo Skopje, edna vo [tip, a naskoro se o~ekuva da bide pu{tena vo upotreba edna i vo Tetovo. Vo plan e otvorawe na vk-upno 11 razvojni zoni vo

koi grinfild- investitorite treba da izgradat fabriki vo Makedonija. “Razvojnite zoni se proekt koj }e se realiziraat vo tekot na slednite nekolku godini. Za da se otvori edna indus-triska razvojna zona treba da se zadovolat pove}e pre-duslovi, da se re{at prob-lemite so ekspropijacija, da se sprovede struja, da se postavi komunalna mreà itn. Padot na grinfild- investici-ite na svetsko nivo moèbi e samo trend koj so tekot na vremeto }e se promeni, a nie toga{ }e bideme podgotveni za novite investitori”, objasnuva Marjan Jordanov, direktor na Direkcijata za tehnolo{ki i industriski razvojni zoni. Za rabotata na Direkcijata, so vtoriot rebalans na bux-etot se predviduvaat 335.000 evra, {to e za 17% pove}e pari od prvi~nite buxetski proekcii. Za izgradbata na vtorata razvojna zona vo Skopje bea potro{eni 3,5 milioni evra, a vo nea treba da se ot-vorat okolu 20 novi fabriki. Neodamna be{e otvorena i razvojnata zona vo [tip, vo koja }e bidat investirani pove}e od sedum milioni evra, a izgradbata treba da zavr{i za edna godina. Novi razvojni zoni }e se gradat i vo okolinata na Ki~evo i Radovi{.

POKRAJ BUNARXIK (NA SLIKATA), [TIPSKA RAZVOJNA TEHNOLO[KA ZONA I SKOPJE 2 VO MAKEDONIJA SE PLANIRANI U[TE OSUM SLOBODNI EKONOMSKI ZONI

� BERZANSKI INFORMACII

BERZA/AKCII/TRGUVAWE16 10.05.2010

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, petok-07.05.2010)

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

Zgolemu vawe na transparentnosta na pazarot za hartii od vrednost, negovo za-jaknuvawe vo pogled na sigurnosta kako i

sigurnosta na investitorite, a i nova mo`nost na trguvawe za nerezidentnite investitori, predviduvaat izmenite na Za-konot za hartii od vrednost, {to gi predloì Komisijata za hartii od vrednost. Celta na ovie izmeni e podobruvawe na pazarot na hartii od vrednost od nekolku aspekti. So niv se planira da se nadopolni i kontrolnata funkcija na KHV. So novite izmeni vo pogled na transparentnosta e predvideno zapi{uvaweto na novoizdaden-ite hartii od vrednost da bide praveno samo preku ovlastena berza. “Na toj na~in”, spored Goran Markovski generalen izvr{en direktor na dru{tvoto za upravuvawe so fondovi KB Publikum invest “javnata ponuda na akcii }e ja ost-varuva svojata cel. Odnosno

akciite koi }e bidat na javna ponuda }e moè da dostignat pogolemi ceni, a ne kako dosega koga pri javni ponudi u{te vo start iskupeni se site akcii po mnogu poniski ceni”. Vo ovoj del od novite zakonski izmeni e predvideno i zgolemuvawe na brojot na akcionerski dru{tva koi se vodat vo registarot za vakvi dru{tva so posebni obvrski za izvestuvawa. Istovremeno e predvideno vo ovoj registar da se vodat i izdava~i na dol`ni~ki hartii od vrednost koi od momentot na izdavawe na HV do nivnoto celosno ispla}awe steknuvaat status na AD so posebni obvrski za izvestuvawe.

]E BIDE FORMIRAN GA-RANTEN FOND

Moèbi najinteresen del za investitorite }e bide delot od izmenite so koj e predvideno podobruvawe na sigurnosta na pazarot, no i nivnata sigurnost. Imeno vo novite predlog-izmeni e predvideno formirawe na garanten fond od strana na ovlasten de-pozitar na hartii od vrednost.

Fondot }e se polni so sredstva preku uplati na ~lenkite na ovlasteniot depozitar, a sred-stvata na garantniot fond }e se koristat pri poramnuvawe na trgovskite transakcii so HV vo uslovi na nedostig na pari~ni sredstva. Negovoto rabotewe dopolnitelno }e bide utvrdeno so pravila na depozitarot koe }e go formira vo soglasnost so KHV. Negovoto rabotewe e predvideno da zapo~ne na prvi januari idnata godina. Pokraj ovoj fond, predvideno e formirawe i na osnovawe na fond za obes{tetuvawe na in-vestitori koj }e bide formiran i upravuvan od operator, no so prethodno odobruvawe od KHV. Ovlasteniot operator so ovoj fond }e ja garantira isplatata na obes{tetuvawata na inves-titorite po odnapred utvrdeni pravila. Vo Fondot, ~lenstvoto }e bide zadolìtelno za ovlas-tenite u~esnici na pazarot na HV (brokerski ku}i i banki). Isto taka ova se odnesuva i za dru{tvata za upravuvawe so investiciski fondovi, no koga vr{at raboti na upra-vuvawe so portfolio na HV

za smetka na individualen klient. Osnovaweto na vakviot fond za obes{tetuvawe na in-vestitori }e se odloì s$ do polnopravniotpriem na RM vo ~lenstvoto na EU. Ovaa izmena spored mislewe na ekspertite }e bide od osobeno zna~ewe za brokerskite ku}i bidej}i pazarot }e bide posiguren, a investitorite }e se ~uvstvuvaat pobezbedno pri trguvaweto. ”So formiraweto na garant-niot fond }e bide zgolemena doverbata i sigurnosta na berzata, odnosno pazarot na hartii od vrednost. Investito-rite }e se ~uvstvuvaat posig-urno, a toa }e ima vlijanie vrz podobroto rabotewe na brokerskite ku}i. Moè samo kako problem na po~etok da bide tehni~koto funkcionirawe na ovoj mehanizam {to e sosema i normalno”, ni izjavi Markovski.

IZMENI VO POGLED NA TRGUVAWETO NA NEREZIDENTI

Novite predlog-izmeni na za-konot za hartii od vrednost predviduvaat i nova mo`nost za trguvawe na investitori

IZMENI VO ZAKONOT ZA HARTII OD VREDNOST

METODI [email protected]

nerezidenti. Vo pogled na ovoj del predvideno e da se vovede nov vid smetka na hartii od vrednost taka nare~ena zbirna smetka poznata kako omnibus. Preku nea ovlastenite u~esnici na pazarot na hartii od vred-nost i bankata ~uvar na imot na penziski i investiciski fondovi }e moàt vo svoe ime, a za smetka na poedine~en stranski klient ili klienti da otvoraat zbirni smetki na hartii od vrednost. Pokraj ovaa zbirna smetka so zakonot se definirani i zastapni~kata smetka, portfolio-smetka i staratelskata smetka na hartii od vrednost. Novite izmeni predviduvaat i nadopolnuvawe na kontrolnata funkcija na KHV. Poradi toa e predvideno kako kvalifikuvano u~estvo vo brokerska ku}a, berza ili depozitar da se smeta direktno ili indirektno poseduvawe na najmalku 10% ili pove}e od vk-upno izdadenite akcii so pravo na glas od strana na edno lice (pravno ili fizi~ko) samo ili zaedno so drugi povrzani lica. Fizi~ko ili pravno lice samo ili zaedno so drugi povrzani lica koe ima namera da stekne akcii ~ij vkupen kumulativen iznos nadminuva 10%, 20%, 30% ili 50 % od vkupno izdadenite akcii so pravo na glas mora da dobie prethodna soglas-nost od Komisijata odnosno se zabranuva steknuvawe na kvalifikuvano u~estvo bez pre-thodna soglasnost od Komisijata. Nepo~ituvaweto na zabranata za steknuvawe na kvalifikuva-no u~estvo bez prethodna soglas-

nost, komisijata go sankcionira so odzemawe na pravoto na glas i pravoto na dividenda i so zadolùvawe za proda`ba na akciite. Komisijata moè da iz-rekuva administrativni merki protiv ovlastnite u~esnici na pazarot za hartii od vrednost dokolku istite ne postapuvaat vo soglasnost so propiste za spre~uvawe na perewe pari i finansirawe terorizam. Vo postapka na kontrola i nadzor nad trgovskite tran-sakcii so hartii od vrednost e predvideno Komisijata da moè da obezbedi dokumenti, podatoci i informacii za sos-tojbite na bankarskite smetki na fizi~ki i pravni lica u~esnici vo transakciite. Ovoj del od izmenite be{e malku kontradiktoren, ako se gleda vo op{ta ramka, no su{tinata e sosema poinakva. “Vo pogled na ovaa kontrolna funkcija, KHV, istata spored novite izmeni, }e ja pravi samo dokolku postoi osnovano somnevawe za manipu-lacija na pazarot na hartii od vrednost. Primer ako jas kupuvam akcii, drug mi prodava i posle izvr{enata transakcija i poramnuvawe, istiot subjekt koj mi gi prodal akciite mi gi vra}a parite. Ova e samo eden primer. Zna~i celta e da se sledi tekot na parite vo celokupnata transakcija no samo dokolku ima osnovano somnevawe za toa” ni izjavi Markovski. Negovo mislewe za napravenite izmeni vo ovoj zakon e deka se dobri, no i deka sekoga{ postoi mo`nost za podobruvawe.

akciite koi }e bidat na javnaponuda }e moè da dostignat pogolemi ceni a ne kako

Fondot }e se polni so sredstva preku uplati na ~lenkite na ovlasteniot depozitar a sred

za smetka na individualen klient. Osnovaweto na vakviot fond za obes{tetuvawe na in


nerezidenti. Vo podel predvideno e dnov vid smetka navrednost taka naresmetka poznata kaPreku nea ovlastenna pazarot na harnost i bankata ~uvna penziski i infondovi }e moàt a za smetka na stranski klient ida otvoraat zbirnhartii od vrednovaa zbirna smetka

ZGOLEMUVAWE NA SIGURNOSTA NA INVESTITORITE

�� Novite predlog-izmeni predvidu-vaat formirawe na garanten fond od strana na ovlasten depozitar na hartii od vrednost. Fondot }e se polni so sredstva preku uplati na ~lenkite na ovlasteniot depozitar, a sredstvata na garantniot fond }e se koristat za poramnuvawe na trgovskite transakcii so hartii od vrednost vo uslovi na nedostig na pari~ni sredstva.

10.05.2010 17BERZA/AKCII/TRGUVAWE

Wujor{kata berza vo ~etvrtok doìvea eden od najdramati~nite

denovi vo svojata istorija, koga glavniot indeks Dau Xons zagubi re~isi 1.000 po-eni na ~as i polovina pred zatvoraweto, {to e najgolem pad zabeleàn dosega.Dau Xons pred zatvoraweto go namali minusot na 347 poeni, a na dramati~noto dvièwe na indeksot vli-jaeja pove}e faktori, me|u koi i kompjuterska gre{ka

vo naveduvaweto na vred-nosta na edna hartija od vrednost.Trguvaweto, kako {to javi-ja agenciite, zapo~na so tradicionalnata zagriènost zaradi gr~kata dol`ni~ka kriza i stravuvawata od nejzino prelevawe vo drugite evropski dràvi, {to za SAD bi predizvikalo neposredna {teta, bidej}i EU im e na-jgolem trgovski partner.Poradi toa, Dau Xons na po~etokot na trguvaweto

zagubi 200 poeni, a potoa se slu~i kompjuterska gre{ka so cenata na akciite na Prok-ter i Gembl koja nenadejno padna za duri 37%, odnosno od 60 na pomalku od 40 dolari.Toa predizvika rasproda`ba na akciite na Prokter i Gem-bl, a Dau Xons dramati~no padna za 998,50 poeni.Tolku golem pad na klu~niot indeks ne e zabeleàn niko-ga{. Dosega najgolem pad Dau Xons zabeleà pri kulmi-

nacijata na krizata na 15 oktomvri 2008 godina, koga za eden den zagubi 781 poen.Se oglasi i kompanijata Prokter i Gembl koja tvrdi deka najniskata vrednost na nejzinata akcija v~era bila 56 dolari.Spored ekspertite, kompjuter-skata gre{ka se slu~ila vo takanare~eniot "za{titnik" koj aktivira avtomatska proda`ba koga vrednosta na akciite }e padne pod odredena granica.

Slu~uvawata na Wujor{kata berza sega gi ispituva Sojuz-nata komisija za hartii od vrednost koja najavi deka }e gi soop{ti rezultatite od istragata.Indeksot Dau Xons po v~era{nata drama na ber-zata padna za 347 poeni, odnosno za 3,2%, na najniska vrednost od fevruari godi-nava. Samo vo prethodnite tri dena glavniot indeks na Volstrit zagubi 5,7% od vrednosta.

DRAMATIEN DEN NA TRGUVAWETO NA WUJOR[KATA BERZA

54% pomal promet ostvarila

berzata prvata nedela od maj vo odnos na posled-

nata od april

32% od celokupniot minatone-delen berzanski promet mu pripa|a na Alkaloid,

Koemercijalna banka i Granit

3,86% iznesuva{e padot na MBID vo ~etvrtokot

7,4% e vkupniot pad na MBI-10 vo tekot na celata nedela

Vo tekot na prvata nedela od mesec maj, Makedonska berza ostvarila vkupen promet od okolu 78,5 milioni

denari {to e za okolu54% pomal promet vo odnos na prethodnata nedela koga ovoj


MBI-10 PA\A[E CELA NEDELA

ANALIZA NA NEDELNOTO TRGUVAWE NA MAKEDONSKA BERZA �


promet iznesuva{e okolu 172,1 milioni denariVo periodot od minatiot ponedelnik odnosno od 3 maj zaklu~no so petokot, prometot na na{ata berza konstantno raste{e s$ do ~etvrtokot. Vo ponedelnikot ovoj promet iznesuva{e nekade okolu 15,6 milion denari za naredniot den da zabeleì rast od re~isi 30% koga iznesuva{e 20,2 milioni denari. Vo sre-

data berzata, povtorno beleì rast vo odnos na vtornikot pri {to ostvareniot promet dostignuva nekade okolu 21,7 milioni denari {to e zgolemu-vawe za pribli`no 7%. Sepak, ovoj trend na porast vo pogled na prometot ne prodolùva i vo ~etvrtokot. Berzata toj den ostvaruva golem pad vo odnos na prethodnite nekolku dena i se spu{ta na nivo od okolu 11,8 milioni denari

odnosno ima pad za re~isi 45% vo odnos na prethodniot den. Ovoj pad prodolùva i vo tekot na posledniot den od trguvaweto koga berzata povtorno ostvarila promet od okolu 9 milioni denari. Vo pogled na akciite koi bea najinteresni za kupuvawe za investitorite, odnosno so koi e ostvaren najgolem promet vo tekot na ovaa nedela na trguvawe na Makedonska berza se izdvojuvaat akciite na Alkaloid, Komercijalna banka i na Granit. Vkupniot promet ostvaren vrz osnova na nivnite akcii minatata nedela iznesuva okolu 25,6 milioni denari {to pret-stavuva 32% od celokupniot minatonedelen berzanski promet.

MBID SO PAD OD 3,86% VO ÊTVRTOKOT

Vo pogled na dvièweto na berzanskite indeksi MBI-10 vo tekot na celata nedela beleì vkupen pad od okolu 7,4%. Ponedelnikot ovoj indeks iznesuva{e 2651,2 indeksni

poeni {to pretstavuva pad od 0,22% vo odnos na posledniot den na trguvawe od prethod-nata nedela. Ostanatite in-deksi toj den beleàt rast od 0,08% i 0,06% posledovatelno MBID i OMB. Naredniot den osnovniot indeks prodolùva da pa|a za 0,71% pri {to vo takviot pad go sledi i indek-sot na MBID koj beleì pad od 0,95%. Za razlika od niv OMB beleì rast od 0,07% i se zadrùva na indeksno nivo od 108,96. Vo sredata po zbeleàniot pad vo svetski ramki na evroto pod 1,3 dola-ri, se zabeleùva pad kaj site berzanski indeksi pri {to najgolemiot pad se javuva kaj osnovniot indeks MBI-10 koj toj den iznesuva duri 2,29% vo odnos na prethodniot. Isto i MBID indeksot beleì golem pad od skoro 1,73% dodeka kaj

OMB po rastot vo prethodnite denovi ovoj pad iznesuva 0,28%. êtvrtokot, indeksite go sledat dvièweto od pre-thodniot den i prodolùvaat so pad MBI-10 za 2,13%, OMB za 0,01% i MBID so pad od 3,86%. Posledniot den od trguvaweto MBID indeksot po golemiot pad vo prethod-niot den beleì porast od 0,33%, za razlika od nego MBI-10 go prodolì trendot na svojot pad i toa za 2,49% zavr{uvaj}i ja nedelata na 2454,59 indeksni poeni. OMB go zavr{i denot na 108,26 indeksni poeni beleèj}i pad od 0,36% tret den za red.

DVI@EWE NA PROMETOT NA MAKEDONSKATA BERZA VO MIL. DEN

KOMPANII & PAZARI 10.05.201018

Ministerstvoto za transport i vrski obezbedi dopol-

nitelna kvota od 200 na transportni dozvoli za Italija.Spored soop{tenieto od Ministerstvoto za trans-port i vrski na sostanokot na me{ovitata komisija za paten soobra}aj pome|u Makedonija i Italija se odobreni 1.400 bilateralni dozvoli za site vidovi vozila, 2.300 dozvoli za

vozila so EURO 3 stan-dardi, 700 dozvoli za vozi-la so EURO 5 standardi i 300 dozvoli za na more za makedonski prikolki i poluprikolki koi na itali-janska teritorija }e bidat vle~eni od italijanski prevoznici. Dogovorenata kvota na doz-voli vo celost }e gi pok-rie potrebite na makedon-skite prevoznici za site vidovi vozila koi vr{at prevoz kon Italija.

OBEZBEDENI DOPOLNITELNI 200 TRANSPORTNI DOZVOLI ZA ITALIJATelekomunikaciskiot

operator ONE izvr{i promena vo organite

na upravuvawe. Spored objavata vo Cen-tralniot registar, od mestoto pretsedatel, neza-visen i neizvr{en ~len na Odborot na direktori e smenet Slovenecot Du-{an Miti~. Na mestoto nezavisen i neizvr{en ~len na Od-borot na direktori sega e nazna~en Branko Babi~, isto taka od Slovenija.

Du{an Miti~ e potpretse-datel na Bordot na direk-tori na Telekom Slovenija. So ovaa promena prodol-ùvaat izmenite vo or-ganite na upravuvawe vo ONE. Na po~etokot na godinata od opera-torot si zam-ina general-niot izvr{en direktor Ol-ivie Ponsin.

Na ovaa funkacija od 1 mart e nazna~en Klavdij Godni~, koj sega e gener-alen izvr{en direktor na ONE.

PROMENA VO ORGANI NA UPRAVUVAWE VO ONE

VINI^KATA FABRIKA ZA KERAMIDI ODOLEVA NA RECESIJATA �

PRETKRIZNOTO PROIZVODSTVOTOSE OÊKUVA VO 2011

EMILIJA [email protected]

Izleguvawe od krizata i zgol-emuvawe na proizvodstvoto o~ekuva fab-rikata za ker-amidi Tondah-

Makedonija vo Vinica koja {to lani be{e prinudena da go namali proizvodstvoto za 20%. Prviot kvartal na 2010 godina zapo~na so dobivka, a do krajot na godinava se planira da se proizvedat pove}e od 17 milioni ker-amidi so koi }e se pokrijat ku}ite na iljadnici domovi na Balkanot. Ovaa golema fabrika lo-cirana vo maloto grat~e vo

isto~na Makedonija ima golem udel vo lokalnata ekonomija, zatoa {to tamu rabotat 143 lu|e koi zemaat prose~na plata od 26.000 denari. Site vraboteni, vklu~itelno i menaxerskiot tim se lu|e od Makedonija, iako sopstvenik na firmata e germanska kompanija. Sepak, vo “Ton-dah Makedonija” s$ u{te se ~uvstvuvaat posledicite od krizata. “Ovaa godina }e bide isto taka te{ka kako i minatata. Pravime golemi napori da go postigneme istoto proiz-vodstvo kako lani. Vo tekot na 2011 godina o~ekuvame kone~no da izlezeme od krizata. Sepak, postojano rabotime so dobivka”, veli Traj~e Serafimov, direktor

17 milioni keramidi

godinava }e se proizvedat vo

Tondah Makedonija

�� Proizvodnite kapaciteti na fabrika-ta se 21 milion par~iwa keramidi godi{no koi se proizveduvaa pred po~etokot na krizata. Poradi padot na pobaruva~kata vo 2009 godina, proizvodstvoto e namaleno za 20%, no od slednata godina se o~ekuva povtor-no da se proizveduva so polna parea.

na Tondah- Makedonija.GERMANCITE INSTALIRAA KOMPLETNO NOVA OPREMA

Prikaznata na Tondah-Makedonija zapo~nuva vo dale~nata 1946 godina, koga po~nala da raboti fabrikata za proizvodstvo na tuli i keramidi Proleter vo Vi-nica. Vo ovaa fabrika pove}e od 50 godini se proizvedu-vale glineni proizvodi, a so transformacijata na dràvnite firmi vo 90-tite godini, Proleter se trans-formira vo akcionersko dru{tvo vo koe 70% od akci-ite se na vrabotenite. “Makedonskiot pazar pole-ka se otvori kon Evropa, a so starata tehnologija koja ja imavme, ne bevme konkurentni na pazarot. Vrednosta na fabrikata vo toa vreme se procenuva{e na 1 milion marki, a bea potrebni najmalku 10 mil-ioni za da se kupi novata tehnologija. Vo 1999 godina po~navme da pregovarame so germanskata kompanija Tondah, a pregovorite bea dolgi i te{ki, zatoa {to vo toa vreme Makedonija ne se smeta{e za povolna zemja za

investicii”, objasnuva direk-torot Serafimov za trans-formacijata na Proleter vo Tondah-Makedonija.Po dolgi pregovori, kone~no bil postignat dogovor. Ger-manskata kompanija Tondah vo 2001 godina gi kupuva akciite na vrabotenite, so {to se obvrzuvaat deka za tri godini }e vloàt vo nova tehnologija vredna 5 milioni evra (toga{ni 10 milioni marki), a vrabotenite se obvrzale deka nivniot broj }e se namali za 150 lu|e. Tri godini podocna, namesto renovirana fabrika vo Vi-nica se otvora sosema nova fabrika, vo koja germanskata firma Tondah investrirala tri pati pove}e od dogov-orenoto i so 15 milioni evra celosno se zameneti site stari ma{ini so nova najsovremena tehnologija. “Site stari ma{ini bea pro-dadeni kako staro èlezo, a novata fabrika sve~eno be{e pu{tena vo upotreba vo 2004 godina. Ottoga{ na-vamu proizveduvame kerami-di- pokriven materijal od pe~ena glina koj e namenet isklu~ivo za individualna

gradba. Kako rezultat na najsovremenata tehnologija, kvalifikuvanata rabotna sila i dobrite surovini go dupliravme proizvodstvoto”, objasnuva Serafimov.

IZVOZ VO BUGARIJA, ALBANIJA I KOSOVO

Proizvodnite kapaciteti na fabrikata se 21 milion par~iwa keramidi godi{no koi se proizveduvaa pred po~etokot na krizata. Poradi padot na pobaruva~kata vo 2009 godina proizvodstvoto e namaleno za 20%, no od slednata godina se o~ekuva povtorno da se proizveduva so polna parea. Od keramidite na Tondah-Makedonija, se dobivaat 1,5 milioni kvadratni metri pokrivna povr{ina. Vo Ton-dah se proizveduvaat {irok asortiman od tri vidovi keramidi – vle~eni, presu-vani i presuvani od golem format. Pokraj keramidi, Tondah proizveduva i t.n. tuning-nekerami~ki pribor, odnosno snegobrani, osvetluvawe, rol-ni za ventalicioni sistemi i podkonstrukcii. Poradi specifi~nosta na proizvodot, koj ne trpi transport na podale~ni destinacii, najgolem del od proizvodstvoto e nameneto za doma{niot pazar, i toa za individualni domovi i ku-}i. Okolu 60% od keramidite zavr{uvaat na pokrivite na makedonskite ku}i, dodeka 40% od keramidite se name-neti za pazarot vo sosed-nite zemji i toa Bugarija, Albanija i Kosovo.

Za mal grad kako {to e Vin-ica, fabrikata Tondah-Make-donija e od golemo zna~ewe za lokalnata ekonomija. Vkupno 143 lu|e rabotat vo fabrikata, a nivnite mese~ni primawa se pris-tojni za ekonomskite uslovi i tro{ocite za ìvot vo toj kraj od zemjava. “Platite koi gi zemaat vrabotenite vo fabrika-ta se 20- 30% povisoki od prose~nata plata vo Make-donija. Prose~nata plata na vkupniot broj na vrabotenite vo Tondah Makedonija e 26.000 denari, a vrabotenite sekoga{ dobivaat 13-plata, K-15 i imaat pozitiven tret-man. Ona {to e isklu~itelno va`no e deka site vraboteni vklu~itelno i menaxerskiot tim se od Makedonija”, veli Traj~e Serafimov. Germanskata grupacija Tondah vo ~ij sostav funkcionira vini~kata fabrika Tondah-Makedonija e najgolem proiz-voditel na keramidi vo sredna i jugoisti~na Evropa. Tondah ima 35 fabriki vo 10 dràvi.

60% od proizvodstvoto

e za doma{niot pazar

vale gla so trdràvnigodini, formirdru{tvo ite se n“Makedoka se oa so stkoja ja konkureVrednosttoa vremna 1 mipotrebniioni za tehnologpo~navmso germTondah, dolgi i ttoa vremsmeta{e

“Ovaa godina }e � bide isto taka

te{ka kako i minatata. Pravime golemi napori

da go postigneme istoto proizvod-

stvo kako lani. Vo tekot na 2011

godina o~ekuvame kone~no da izlezeme od krizata.

Sepak, postojano rabotime so do-

bivka”, veli Traj~e Serafimov, direk - tor na Tondah-

Makedonija.

10.05.2010 19KOMPANII & PAZARI

Kejbltel }e investira 20 milioni evra vo akviziciiGOJKO KE[EQ

[email protected]

Kabelskiot op-erator Kejbltel najavi deka vo na-rednite dve godini }e investira 20

milioni evra vo prezem-awe na lokalnite kabelski operatori od drugite gra-dovi vo Makedonija, so cel da ja zgolemi pazarnata pozicija vo zemjava."Vo na{a sopstvenost ve}ese kabelskite operatori vo Butel i vo Dra~evo, a vo naredniot period }e se pojavime i vo Prilep, Ka-vadarci, Ko~ani, Radovi{, Gevgelija, Ohrid, Ki~evo i Gostivar. Sega sme prisut-ni samo vo pet gradovi: Skopje, Tetovo, Kumanovo, Veles i [tip. Vo nared-nite godini planirame da

Prehranbenata industrija @ito Vardar go zavr{i prviot kvartal od godi-

nata so pomali prihodi od raboteweto i zaguba. Spored izve{tajot za prvite tri meseci operativnite prihodi na kompanijata se pomali za 3% i iznesuvaat 296,9 mil-ioni denari, a namaluvawe e zabeleàno i kaj vkupnite prihodi od proda`ba za 7% koi sega iznesuvaat 270 milioni denari. Pri toa namaluvawe od 6% ima kaj proda`bata na

doma{niot pazar koja izne-suva 251 milion denari, a proda`bata na stranskite pazari e pomala za 19% i iznesuva 19,5 milioni denari. Vo istiot period za 77% se zgolemeni zalihite na kom-panijata, a zgolemuvawe za 17% ima i kaj tro{ocite za vraboteni. Za razlika od dobivkata presmetana lani, prvite tri meseci od godi-nata @ito Vardar gi zavr{i so zaguba od 11,6 milioni denari.

@ITO VARDAR SO ZAGUBA VO PRVIOT KVARTAL ELEM ZEDE KREDIT OD 30 MILIONI EVRA ZA MODERNIZACIJA NA REK BITOLA

Elektrani na Makedonija se zadolì so kredit od 30 milioni evra od

Stopanska banka AD Skopje nameneti za proektot za modernizacija na 3-te ter-moblokovi vo REK Bitola. Vo modernizacijata na REK Bitola, {to po~nuva vo juli i }e trae tri godini, ELEM u~estvuva i so sopstveni finansii vo iznos od 25,9 milioni evra. Kreditot e so rok na otplata od 14 godini,

so vklu~en trigodi{en grejs-period i varijabilna kama-tna stapka koja momentalno iznesuva 5,16%, vrzana so EUROLIBOR.“Modernizacijata na REK Bi-tola e zna~en proekt koj {to }e ovozmoì da se zgolemi sigurnosta i stabilnosta na elektroenergetskiot sistem i proizvodstvoto na elektri~na energija. Stanuva zbor za najgolemata investicija vo termoelektranite Bitola od


KABELSKIOT OPERATOR NAJAVUVA NOVI INVESTICII �

vlezeme i vo drugite gra-dovi vo Makedonija", veli Dragan Srbinovski, opera-tiven direktor na Kejbltel. Celta na kompanijata e do krajot na 2011 godina da pokrijat 90% od naselenite delovi na Makedonija. Isto taka, od Kejbltel najavuvaat deka godinava planiraat da investi-raat i vo nadgraduvawe na postoe~kite proizvodi, kako i pro{iruvawe na opsegot na telekomunika-ciski servisi, so cel na svoite korisnici da im ponudat kompletna teleko-munikaciska usluga."Vo idnina, na na{ite ko-risnici }e im ja ponudime uslugata Video on demand, HD – TV, a planirame da ponudime i celosna telekomunikaciska ponuda", veli Srbinovski.

Spored nego, vakvite in-vesticii bile ohrabreni od strana na fondot Ekvi-ti VI, koj vo noemvri 2009 godina gi prezede Eurokom i Kejbltel Bugarija, kako i Kejbltel Makedonija za 200 milioni evra. "So vlezot na fondot Ekvi-ti Vi na pazarot na Bu-garija i Makedonija prvo go promeni na~inot na razmisluvawe. Prethodno mnogu pote{ko vleguvavme vo investicii, no prezem-aweto od strana na Ekviti Vi n$ stavi vo podobra pozicija. Vo idnina od niv o~ekuvame mnogu pogolema poddr{ka, bidej}i tie, isto taka, imaat i operator i vo Germanija, taka {to imaat golemo iskustvo vo kabelskiot biznis", veli Srbinovski. Inaku, vo petokot Kejbltel go pro-

Kabelskiot operator Kejbltel najavi deka vo narednite dve godini }e investira 20 milioni evra vo prezemawe na lokalnite

kabelski operatori od drugite gradovi vo Makedonija, so cel da ja zgolemi pazarnata pozicija vo zemjava

��

slavi tretiot rodenden od pojavuvaweto na makedon-skiot pazar, koga kupija 13 kabelski operatori vo zemjava. Od prezemaweto do denes vo kompanijata investi-rale u{te dopolnitelni pet milioni evra vo podo-bruvawe na infrastruktu-rata na operatorite. Kejbltel ima vkupno 25% od pazarot za prenos na TV sodrìni i 1,5% od pazarot za fiksna telefo-nija, usluga koja zapo~naa da ja nudat vo 2008 go-dina.

1988 godina koga bea pu{teni vo upotreba”, istakna vi-cepremierot i minister za finansii, Zoran Stavreski.

90% od gradovite

vo Makedonija}e gi pokrie Kejbltel

do 2011 godina

BANKI I FINANSII10.05.201020

Avstriskata grupaci-ja Hipo Alpe Adria planira povlekuvawe

od pove}e zemji, najavi nov-iot {ef Gotvald Kranebiter, spomenuvaj}i ja Germanija, Ungarija, Bugarija, Ukraina i Makedonija. Specijalna edi-nica na avstriskata policija pove}e meseci sproveduva istraga za proneverata na pari vo bankata, a Kranebit-er najavi deka saka da gi povrati ukradenite pari. Istragata pokaàla deka

od bankata is~eznale nad sto milioni evra i oti del od tie pari zavr{ile vo Lihten{tajn, a del na Bal-kanot. Aferata okolu Hipo banka izleze na povr{ina kon krajot na minatata go-dina, koga bankata se najde pred raspa|awe, poradi {to germanskiot sopstvenik planira{e da se oslobodi od nea, a avstriskata vlada so cel da gi spre~i negativnite efekti vrz bankarskiot sek-tor, odlu~i da ja prezeme.

P adot na evroto }e ima zna~itelno vli-janie na cenata na en-

ergensite , prete`no na naf-tata ko ja se trguva vo dola-ri , no toa e {ok ko j mora da se apsorbira, pred s$ , preku restrukturirawe na realniot sektor , oceni deneska direk-torot na Stopanska banka AD Skop je , Gligor Bi{ev. Spored Bi{ev, od aspekt na izvoznata konkurentnost , padot na evroto }e nema zna~itelni efekti .

“Makedonskata ekonomi ja e prete`no izvozno-orientirana kon zem jite od evro-zonata i zem jite koi , isto taka , se vrzani za evroto” , iz javi Bi{ev.S$ dodeka denarot e vr-zan za evroto , stabilnosta }e ja uvezuvame od evrozo-nata , istakna direktorot na Stopanska banka AD Skop je .

TTK banka prodade 345 sopstveni akcii na privatna ponuda.

Spored soop{tenieto od bankata, objaveno na Makedonska berza, izvr{ena e proda`ba na 345 akcii vo vkupna vrednost od 276 iljadi evra, {to zna~i deka celosno e realizirana ponudata. Prenosot na hartii od vrednost na noviot sopstvenik }e bidat registrirani vo

Depozitarot za hartii od vrednost. Pravoto na akciite nastanuva po nivniot upis na smet-kata na sopstvenikot vo Depozitarot na hartii od vrednost. TTK banka nas-tana vo 2006 godina so spojuvawe na Teteks-Kred-itna banka – Skopje i Tetovska banka od Tetovo. Sedi{teto na bankata e vo Skopje. TTK banka ima izdadeno vkupno 907.888 obi~ni akcii.

Evrozonata treba da ima pravila {to }e & ovozmoàt da gi

isklu~i ~lenkite {to ne gi po~ituvaat pravilata za finansiska stabilnost.“Evropskata monetarna unija ima smisla samo ako evroto ostane sta-bilna valuta”, izjavi slovene~kiot premier Borut Pahor, vo vrska so potres-ite {to gi predizvika gr~kata dol`ni~ka kriza.“Na Paktot za stabilnost

mu se potrebni institu-cionalni promeni so koi {to }e se uredi vl-ezot na novite ~lenovi i isklu~uvaweto od zonata vo slu~aj na nepo~ituvawe na pravilata”, dodava Pahor.Liderite na evrozonata ve~erva treba da go ak-tiviraat mehanizmot za pomo{ na Grcija, spored koj {to vo tekot na tri go-dini }e & dadat 110 mili-jardi evra za pokrivawe na dolgovite.

HIPO BANKA PLANIRA POVLEKUVAWE OD POVE]E ZEMJI

BI[EV: PADOT NA EVROTO ]E VLIJAE NA CENATA NA ENERGENSITE

TTK BANKA PRODADE 345 SOPSTVENI AKCII

SLOVENIJA BARA PRAVILA ZA ISKLUÛVAWE OD EVROZONATA

15 MILIONI EVRA SE VLEVAAT VO EKONOMIJATA

POVLEÊNA PRVATA TRAN[A OD KREDITNATA LINIJA OD

Povle~ena e prvata tran{a od 15 milioni evra od zaemot {to

me|unarodnata finan-siska korporacija (IFC) & go odobri na Tutunska banka za poddr{ka na malite i sredni kom-panii. Od Tutunska velat

ALEKSANDAR [email protected]

deka interesot za ovie krediti kaj komapniite bil ogromen. O~ekuvaat naskoro da gi povle~at i ostanatite 10 milioni. “Ima interes kaj kom-paniite za ovie krediti. Za najkratko vreme parite }e bidat pla-sirani vo stopanstvoto, a ve}e vo juni o~ekuvame da bidat povle~eni i ostanatite 10 milioni evra od kreditnata lin-ija. Kompaniite baraat krediti za finansirawe

na tekovnata rabota, no sekako i za investicii vo proekti kako nabavka na oprema ili ma{ini, za modernizirawe i pro{iruvawe na proiz-vodstvoto, za igradba na magacinski prostor itn. Kamatite se povolni i se dviàt od 7% do 8%”, veli Biljana Stepan-uleska -Po~evska od NLB Tutunska banka. Pretstavnici od biznis-sektorot velat deka parite od edna vakva

kreditna linija im se dobredojdeni za pobrzo zakrepnuvawe od krizata i {irewe na biznisot.“Potrebni ni se krediti za investicii vo os-novni sredstva kako i za tekovno rabo-tewe. Planirame da se zadolìme za {irewe na biznisot, no o~ekuvame bankite da ponudat popo-volni uslovi odnosno poniska cena na kapi-talot. Pari nema vo stopanstvoto, optovareni

Povle~ena e prvata tran{a od 15 milioni evra od zaemot {to me|unarodnata finansiska korporacija (IFC) & go odobrija na Tutunska banka za poddr{ka na malite i sredni kom-panii. Od Tutunska velat deka in-teresot za ovie krediti kaj kompaniite bil ogromen. Krediti se barale za finansirawe na tekovna rabota, no i za investicii vo proekti kako nabav-ka na oprema ili ma{ini, za modern-izirawe i pro{iruvawe na proiz-vodstvoto, za izgradba na magacinski prostor. Se o~ekuva naskoro da bidat povle~eni i ostanatite 10 milioni.

��

sme so mnogu dava~ki i potrebna ni e pogolema poddr{ka od bankite”, veli direktorot na kompanijata Pal plast od Kumanovo, Dragan Mitevski. Biznismenite alarmiraat deka imaat seriozni likvidnosni problemi i o~ekuvaat deka bankite }e go zgolemat kred-itiraweto za da go pottiknat ekonomskiot razvoj. Od novata kred-itna linija od IFC, }e se ~ekaat pari i za res-tarirawe na fabrikata Edinstvo od Struga.Nie kako novi gazdi na kompanijata, planirame da ja reorganizirame i da ja stavime povtorno vo pogon fabrikata Edinstvo i so toa da se vratat na rabota okolu 350 lu|e. Zatoa ni e potrebna pogolema finansiska pomo{ od bankite”, veli Vait Rex-ipi, nov direktor na AD

Edinstvo. Kreditnata poddr{ka od IFC doa|a vo vreme koga kompaniite se àlat na finansiski problemi i teòk pristap do kapi-talot. Taa e od ogromno zna~ewe za da im po-mogne na kompaniite za polesno da gi saniraat posledicite od krizata. Edna kompanija moè da dobie kredit so maksi-malen iznos do 750.000 evra, so rok na otplata do 5 godini i grejs-peri-od od 2 godini. Kreditite od *IFC }e se nudat po pazarni uslovi {to se primenuvaat vo bankite, a kamatata se dviì od 7% do 8%. Dogovorot za zaemot be{e potpi{an pred eden mesec. Od IFC najavija deka dopolnitel-no }e obebzedat kreditna linija od 3 milioni evra za poddr{ka na me|unarodnite trgovski transakcii na kompaniite.

17.03.2010 21

10.05.2010 21BANKI I FINANSII

Zabavi dinamikata na rast na brojot na uredi koi prifa}aat

plate`ni karti~ki. NBM ev-identira trend na zabave-no {irewe na mreàta na bankomati kako rezultat na ve}e relativno ra{irenoto koristewe na plate`nite karti~ki kako i na razvi-enata infrastruktura koja {to se pribliùva kon evropskiot prosek. Brojot na POS i ATM terminali

na eden milion ìteli iznesuva 12.132 i 411 soodvetno, {to e pove}e od nekolku zemji vo Evropa, me|u koi i Grcija, Sloveni-ja, Holandija, Germanija i Italija. Brojot na plate`ni karti~ki vo 2009 godina se zgolemi za 21,9% vo odnos na 2008, a brojot na tran-sakcii preku uredite na koi se koristat plate`nite karti~ki se zgolemi za 3,3% na godi{no nivo.

Bonitetnata ku}a Dan i Bredstrit go zadrà re-jtingot na Makedonija na

BD4b, {to zna~i umeren rizik, no o~ekuvaat skromen ekonomski rast na makedonskata ekonomija godinava. Spored soop{tenieto od ku}ata, ekonomskiot izgled za Makedonija se podobruva. “Bidej}i zemjata se soo~uva{e so relativno niska recesija vo 2009 godina, pomalku e vero-jatno da ima golem ekonomski rast kako {to se o~ekuva vo

pove}eto drugi delovi na Ev-ropa. O~ekuvame realniot BDP da se zgolemi so skromni 1,0% vo 2010 godina vo sporedba so namaluvaweto od 1,4% vo 2009 godina, pomognato od zgoleme-nata nadvore{na pobaruva~ka na zemjite-klu~ni trgovski part-neri i na mnogu podobrenite nadvore{no-finansiski uslovi” se veli vo obrazloènieto.Kako rezultat na povisokite rezervi, nadvore{nata stabi-lizacija i olesnuvaweto na

globalnite finansiski uslovi, ovozmoì Centralnata banka da ja namali kamatnata stapka na 7,5% od po~etokot na fevruari 2010 godina.

MRE@ATA NA BANKOMATI SE [IRI SO ZABAVENO TEMPO

DAN I BREDSTRIT OÊKUVA SKROMEN EKONOMSKI RAST NA MAKEDONSKATA EKONOMIJA GODINAVA

EBRD JA ZGOLEMUVA PODDR[KATA NA PRIVATNIOT SEKTOR VO ZAPADEN BALKAN

Evropskata banka za obnova i razvoj (EBRD) objavi deka ja zgolemuva svojata poddr{ka za rast na privatniot sektor vo Zapaden Balkan so novi 110 milioni evra. O~ekuvawata na bankata se deka so ova }e se zgolemi konkurentnosta na lokalnite pretprijatija preku podo-bruvawe na proizvodstveniot proces i zgolemuvawe na kvalitetot na proizvodite

��

Evropskata banka za obnova i razvoj (EBRD) soop{ti deka ja zgolemuva svojata poddr{ka za rast na privatniot

sektor vo Zapaden Balkan so novi 110 milioni evra. Spored soop{tenieto od bankata celta {to sakaat

da ja postignat so zgol-emuvawe na poddr{kata za privatniot sektor vo ovoj region e zgolemuvawe na konkurentnosta na lokalnite pretprijatija preku podobru-vawe na proizvodstveniot proces i zgolemuvawe na kvalitetot na proizvodite. So noviot Fond za poddr{ka

na privatniot sektor na Zapaden Balkan (WBPSSF) bankata vo sorabotka so delovnite lokalni banki }e obezbedi kreditni linii za kompaniite. “Noviot fond na Zapaden Balkan za poddr{ka na privatniot sektor ja prodolùva zalo`bata

110 milioni evra za zgolemuvawe na konkurentnosta na malite biznisi


na EBRD za poddr{ka na ekolo{ki odr`liv ekonom-ski rast vo Zapaden Balkan. EBRD fondovite pridone-suvaat za postavuvawe na povisoki biznis i ekolo{ki standardi vo regionot, poddr{ka na ovie zemji za integracija vo Evropskata unija”, izjavi Henri Rasel, direktor vo EBRD za finan-sirawe na malite biznisi i energetskata efikasnost.Sredstvata }e bidat namene-ti za finansirawe na inves-ticii vo energetska efikas-nost i obnovlivi izvori na energija, finansirawe na obuki za vo mali i sredni pretprijatija za nivna pogolema konkurentnost kako i poddr{ka na investiciite za usoglasuvawe na zdravst-

voto, ìvotnata sredina, bezbednosta na proizvodite i standardite za kvalitet so evropskite.Proektot ima za cel da obezbedi pogolema dostapno-st na finansiski sredstva vo realnata ekonomija vo Za-paden Balkan, ovozmoùvaj}i im na lokalnite biznisi da go podobrat kvalitetot na proizvodstveniot perces i nivnata energetska efikas-nost, so {to }e se zgolemi nivnata konkurentnost i spo-sobnost da dobijat pristap i uspe{no da konkuriraat na pazarite vo Evropskata unija.Proektot, isto taka, }e im pomogne na doma}instvata da ja zgolemat svojata ener-getska efikasnost, {to e

osobeno va`no kako i cenite za prirodni resursi koi se zgolemuvaat, so {to }e dovede do zgolemuvawe na nivniot ìvoten standard.Ovoj fond e poddràn so grant vo vkupna vrednost od 22.500.000 evra obezbedeni od strana na EU, a ostana-tite se del od Instrumentot za pretpristapna pomo{-odgovor na krizi paket od 2009 godina, koj vklu~uva seopfatna tehni~ka programa za pomo{ na kompaniite.Evropskata banka za ob-nova i razvoj e vo sopst-venost na 61 dràva i dve me|uvladini institucii i go poddrùva razvojot na pazarnata ekonomija vo isto~na Evropa i centralna Azija.

BALKAN BIZNIS POLITIKA10.05.201022

KAKO BALKANOT SE SPRAVUVA SO KRIZATA?

�� Zaedni~ko vo merkite za {tedewe koi gi prezemaat Grcija, Hrvatska, Srbija, Ro-manija se namaluvaweto na dràvnata administracija, krateweto ili zamrznu-vaweto na platite vo javniot sektor, zgol-emuvaweto na danocite i namaluvaweto na socijalnite privilegii. Populizmot padna. Reformite se neophodni za i nim da ne im se slu~i nepovolnoto gr~ko scenario

VESNA [email protected]

Ekonomskata kriza, finansiskata nesta-bilnost, namaleniot priliv na inves-ticii i dano~ni prihodi vo buxe-tite gi natera site

balkanski zemji da prezemat radikalni ~ekori za sprovedu-vawe na temelni reformi. Reformite ovojpat, voop{to, ne se ni lesni, ni prifatlivi za najgolem del od lu|eto. Tie naj~esto se prosledeni so strogi merki za {tedewe koi vklu~uvaat kratewe na administracijata, namaluvawe na platite, penziite, zgolemu-vawe na danocite pa duri i ukinuvawe na slu`benite avtomobili i sekretarkite! S$ so cel ekonomijata i javnite finansii da zastanat na patot na samoodr`livost.Podobrite vremiwa za bal-kancite }e sleduvaat otkako sproveduvaweto na merkite za {tedewe }e po~ne da dava rezultati. Spored prezemenite ~ekori, Grcija i Hrvatska go imaat vodstvoto po radikalnosta na merkite. Po niv sleduvaat Sr-bija, Romanija i Bugarija. Zaedni~ko vo merkite za {tedewe koi gi prezemaat ovie zemji e namaluvaweto na brojot na vrabotenite vo dràvnata administracija i namaluvaweto ili zamrznu-vaweto na platite vo javniot sektor.

GRCIJA Uslov za spas na Grcija i do-bivawe na paketot od 110 mil-ijardi evra od Me|unarodniot monetaren fond (MMF) i ~len-kite na evrozonata e najmalku tri godini da bidat zamrznati platite vo dràvnata admin-istracija, da se ukinat 13-tata i 14-tata plata i boì}niot bonus. Dogovorot predviduva i zgolemuvawe na danokot na dodadena vrednost (DDV) od 21% na 23%, zgolemuvawe na akcizite na benzinot, alkoho-lot i cigarite za 10% i nama-leni rashodi za zdravstvoto i odbranata.

HRVATSKA Vladata na hrvatskata pre-mierka, Jadranka Kosor, neo-damna prezentira{e golem paket-reformi vo site pori na op{testvoto: javnata uprava, administracijata, sistemot na socijalna za{tita, penziski-ot, zdravstveniot i sudskiot sistem... Pove}eto od niv se dlaboki, bolni, radikalni, poradi {to reakciite vo hrvatskata javnost ne stivnu-vaat. Edno od naj~uvstvitelnite pra{awa e namaluvaweto na vrabotenite vo dràvnata ad-ministracija. Vladata donese pravilo so koe po zaminu-vaweto na dvajca vraboteni od javnata administracija, }e moè da se vraboti samo eden. Krajnata cel e administraci-jata da se namali za 5%, isto kako i vo dràvnite kompanii. Registarot za vrabotenite vo javniot sektor mora da se

Zadolènosta e akuten problem na slovene~-kata ekonomija, tvrdi

direktorot na Oddelot za finansiska stabilnost na bankite vo Slovenija, To-ma` Ko{ak. Se pojavuvaat s$ pogolemi docnewa vo otplatata na kreditite, {to se odrazuva na bilansot na bankite, dodade Ko{ak. Toj navede deka slovene~kite pretprijatija vo sostavot na svojot bilans imaat 40%

kapital, dodeka prosekot na evrozonata iznesuva 50%, poradi {to oporavu-vaweto na ekonomijata }e bide bavno i dolgotrajno. Hening Esku~en od vien-skata Erste banka smeta deka najdobro re{enie za da se vratat prodava~ite i kupuva~ite na Qubqanska-ta berza e privatizacijata, ocenuvaj}i deka so toj poteg bi se privlekle stranski investitori.

Srbija bi trebalo da u~estvuva vo ger-manskiot proekt za

proizvodstvo na baterii za elektri~ni avtomobili, a vo zemjata naskoro bi moèlo da bide ot-voreno pretstavni{tvo na najgolemiot german-ski istraùva~ki centar Fraunhover, izjavi pre-tsedatelot na vladata na Srbija, Boìdar Deli}.Istaknuvaj}i deka Germani-ja e najgolemata nau~na

sila vo Evropa, Deli} po sostanokot so germanskiot minister za obrazovanie i istraùvawe, Anet [avan, poso~i deka germanskiot institut Fraunhover, koj vrabotuva pove}e od 14 iljadi istraùva~i vo 80 filijali vo taa zemja, bi moèlo da otvori filijala i vo Srbija. Istraùvawata vo Srbija bi bile fokusirani na informatikata i bio-medicinata, re~e Deli},

ukaùvaj}i na toa deka e dogovoreno Srbija so eden del da u~estvuva i vo ger-manskiot proekt za proiz-vodstvo na baterii, koi bi trebalo da ovozmoàt razvoj na elektri~nite avtomobili.“]e ima i drugi inicijati-vi, no mnogu e va`no toa {to Germanija ja prepozna Srbija kako mala, no am-biciozna zemja vo domenot na naukata i tehnologi-ite”, re~e Deli}.

SLOVENE^KITE PRETPRIJATIJA GI GU[I PREZADOL@ENOST

SRPSKI BATERII ZA ELEKTRI^NI AVTOMOBILI

POPULIZMOT VO SENKA NA BOLNITE ANTIKRIZNI REFORMI

izraboti do 31 mart, 2011 godina. Site ministri i direk-torite na javnite kompanii }e mora da se pridrùvaat na ovoj plan, bidej}i, kako {to jasno kaà Kosor, onoj koj nema da se pridrùva na novite pravila, }e mora da si zamine.Hrvatska }e go promeni i sistemot na nagraduvawe na dràvnite i javnite slu`benici koi }e mora da rabotat pove}e i da bidat podgotveni za premestuvawa na rabotnoto mesto vo drugi gradovi, bidej}i hrvatskata premierka ima namera mnogu dràvni agencii i slu`bi da gi premesti nadvor od Zagreb. Boì}nite bonusi i regres-ite na javnite i dràvnite slu`benici }e se prenaso~at kon zgolemuvawe na socijal-nite transferi i kon programi za pottiknuvawe na vrabotu-vaweto. Kosor e decidna deka sindikalnite pritisoci vrz vladata nema da vrodat so plod. Vladata najavi revizija na sistemot na povlasteni penzii i mo`nost za postepeno

ukinuvawe na nekoi kategorii. Od 13-te povlasteni kategorii, posebno sporni se politi~kite, akademskite i penziite na branitelite koi se nekolku-pati povisoki od prose~nata hrvatska penzija.

SRBIJAVo ramki na programata za spravuvawe so krizata, Srbija pravi brojni reformi vo dano~nata politika, {to opfa}a namaluvawe na danokot za plati za tretina i zgolemu-vawe na danokot na dodadena vrednost od 18% na 22%.Rabotodava~ite se nezadovolni {to pokraj namaluvaweto na danokot na plati, Minister-stvoto za finansii najavuva i zgolemuvawe na stapkata na DDV. Stavot na vladata e deka su{tinata na ovaa reforma e zgolemuvawe na proizvodstvoto i namaluvawe na sivata ekonomija. Tvrdat deka zgolemeniot DDV ne treba da zagriæuva. Jasno e deka }e ima vlijanie na cenite, no kako {to velat, nema mnogu da ja zgolemi inflacijata.Srpskata vlada planira da gi

promena uslovite za subven-cionirawe na kamatnite stap-ki za investicii i za krediti, a }e gi krati i zemjodelskite subvencii kako dopolnitelna merka na {tedewe.

ROMANIJAI ovaa zemja najavi drasti~ni ekonomski merki, me|u koi namaluvawe na platite vo dràvniot sektor za 25% i na socijalnata pomo{ za nevrabotenite za 15%. Se na-maluvaat i penziite, a mo`ni se i brojni otpu{tawa vo javniot sektor, bidej}i od 4,9 milioni vraboteni Romanci - 1,9 milioni se pod buxetot. Romanija go izbegna zgolemu-vaweto na stapkata na DDV od sega{nite 19% na 24% i zgolemuvaweto na dano~nite stapki na dobivka i prihodi od 16% na 20%.Romancija, pogodena od svetskata finansiska kriza, od minatata godina ja koristi programata od 20 milijardi evra od MMF, Evropskata uni-ja i Svetskata banka, pri {to veti deka }e sprovede dlaboki reformi vo dràvniot sektor. Merkite imaat za cel da se iz-begne eventualnoto izleguvawe od kontrola na dràvniot deficit vo Romanija.Varijantata za zgolemuvaweto na taksite i danocite Nacio-nalnata banka na Romanija, izvr{noto telo i biznismenite odlu~no ja otfrlaat, bidej}i smetaat deka vakvata merka nema da pomogne vo zazdra-vuvaweto na ekonomijata, tuku samo }e pridonese investito-

rite da si zaminat i da se predizvika ekonomski kolaps na zemjata.

BUGARIJAIako vo Bugarija postoe{e mo`nosta za da se zgolemi stapkata na DDV od sega{nite 20% na duri 24%, bugarskata vlada ne donese odluka za poka~uvawe na ovoj danok. Kako kompenzacija za nemenu-vaweto na DDV, na danokot na dobivka i na personalniot danok, se donese odluka za namaluvawe na javnata ad-ministracija za 20%. Bugar-skata vlada gi pomestuva i granicite za penzionirawe. Za enite starosnata granica za penzionirawe se zgolemuva od 60 godini na 63 godini, a kaj maìte od 61 godina na 64 godini. Ograni~uvawe na predvremenoto penzionirawe za rabotnicite vo polici-jata i armijata. Penziite }e se odreduvaat od inflaci-jata i dinamikata na bruto-doma{niot proizvod (BDP) i penziskata osnovica.Buxetskite rashodi za zdravst-voto, socijalnata za{tita i in-frastrukturata }e se zgolemat paralelno so dolgoo~ekuvanata strukturna reforma vo ovie segmenti. Site ministerstva donesoa akcioni planovi koi treba da gi ostvarat do krajot na godinata. Bojko Borisov pred nekolku denovi odlu~i na ministrite od ne-goviot kabinet da im gi ukine slu`benite vozila i voza~ite, a razmisluva za ukinuvawe i na sekretarkite.

JORGOS PAPANDREUPREMIER NA GRCIJA

TRAJAN BASESKUPREMIER NA ROMANIJA

MIRKO CVETKOVI]PREMIER NA SRBIJA

BOJKO BORISOVPREMIER NA BUGARIJA

JADRANKA KOSORPREMIER NA HRVATSKA

10.05.2010 23BALKAN BIZNIS POLITIKA

Bugarskite ministri, nivnite zamenici i {efovi na agencii,

namesto vo slu`beni limuz-ini, }e se vozat so gradskoto metro. Bugarskiot premier, Bojko Borisov, obrazloùvaj}i gi novite merki za {tedewe, re~e deka “izgradil metro kako sonce” i im prepora~a na ministrite da go koristat, a slu`benite vozila da gi koristat samo ako patuvaat nadvor od Sofija.Borisov na {efovite na

agenciite i visokite ~inovni-ci im gi ukina slu`benite voza~i, a ne ja isklu~i mo`nosta za ukinuvawe i na sekretarkite.Spored novite merki za {tedewe, prvite lu|e vo dràvata svoite gosti }e gi ~estat kafe na svoj tro{ok.Potpretsedatelot na bugar-skata vlada i minister za finansii, Simeon Xankov, smeta deka preku namalen-ite transportni tro{oci, dràvata }e za{tedi sto

milioni leva, odnosno 50 milioni evra. Vo slednite pet

godini, golemite me|unarodni trgovci

}e go zgolemat pazarniot udel vo Hrvatska za 5% do 10%, bidej}i momen-talno dràt potprose~na tretina od pazarot, veli Arn Vilems, part-ner vo konsultantskata ku}a CB Ri~ard Elis i direktor na hrvatskoto pretstavni{tvo na kom-panijata.

Vilems o~ekuva vo slednite pet go-dini Hrvatska da se pribliì kon svetskiot prosek na prisutnost na me|unarodnite trgovci na svojot pazar i vlez na novi 15 do 30 silni trgovski brendovi. Od aspekt na vlez na regionalniot pazar, na koj se o~ekuva brz i finansiski izdràn vlez na me|unarodnite

trgovci, ja istaknuvaat maloproda`bata. Pretsedatelot na uprava-ta na Gastro Grup, Drago Muwiza, smeta deka po vlezot na Hrvatska vo EU, vo regionot }e se pojavat prvite multinacionalni trgovski sinxiri i vero-jatno }e prezemat dva od trite najgolemi region-alni sinxiri – Konzum, Merkator ili Delta Maksi.

BUGARSKITE MINISTRI OSTANAA BEZ LIMUZINI VO HRVATSKA VLEGUVAAT 30 ME\UNARODNI TRGOVSKI BRENDOVI


AVTOINDUSTRIJA

�� Dosega vloìvme 16 milioni evra, a slednite dve godini planirame da vloìme u{te 275.600 evra. Vo fab-rikata }e vrabotime od 350 do 400 rabotnici, a kaj kooperantite }e

se otvorat u{te 300 rabotni mesta. Krobus e namenet vo pomal del za doma{niot, a vo pogolem del za stranskiot pazar”, izjavi sopstvenikot na AvtoZubak, Pavo Zubak.

Hrvatskata avtokom-panija Zubak ovaa godina planira da zapo~ne pro-izvodstvo na me|u-

gradski avtobus od visoka klasa, AZKrobus, koj }e se proizveduva vo Hrvatska. Prviot hrvatski avtobus od visoka klasa namenet za doma{niot i za stranskiot pazar, }e bide so dolìna od 12 metri i kapacitet od 51 patnik, koj po ocenite na svetskite stru~waci }e moè ramnopravno da stoi ramo do ramo so najkvali-tetnite svetski marki. Vo proizvodstvoto na odredeni delovi na avtobusot }e se angaìraat i doma{ni kooperanti i proizvoditeli na oprema. “Dosega vloìvme 16 mili-oni evra, a slednite dve godini planirame da vlo-ìme u{te 275 600 evra. Vo fabrikata planirame da vrabotime od 350 do 400 rabotnici, a kaj koope-rantite }e se otvorat u{te 300 rabotni mesta. Krobus e namenet vo pomal del za doma{niot, a vo pogolem del za stranskiot pazar”, izjavi sopstvenikot na Av-toZubak, Pavo Zubak.Zamenik-pretsedatelot na Hrvatska, Ivo Jelu{i} izjavi deka proizvodst-voto na hrvatski avtobusi e od golema va`nost koga brojot na nevrabotenite vo zemjata s$ pove}e raste, a brojot na rabotnite mesta e s$ pomal, i dodade deka vakvite proekti }e dobi-vaat poddr{ka od hrvat-skata vlada. AvtoZubak e kompanija koja tri decenii kreira trendovi i tempo na razvoj na hrvatskata avtoindustrija. Kompani-

jata e lider na pazarot vo proda`ba i odrùvawe na motorni vozila i kontinu-irano voveduva inovativni priozvodi i uslugi temele-ni vrz osnova na potrebite na pazarot. Srpskata fir-ma Vulovi} transport od Kraguevac koja proizveduva ekolo{ki avtobusi, naskoro zapo~nuva so proizvod-stvo na avtobus so pogon na priroden kompresiran gas i motor so evro {est standard. “Milo mi e {to pokraj Fiat se ra|a u{te edna av-toindustrija. Ovaa indus-trija e va`na za Srbija bidej}i osven direktni vrabotuvawa otvora i mo`nosti za {irewe na kooperanti i otvorawe na novi rabotni mesta. Vrabotuvaweto e edno od najva`nite pra{awa i za-toa srpskata vlada }e go poddrì sekoj napor vo taa nasoka bez ogled na toa dali stanuva zbor za doma{ni ili stranski investitori”, izjavi pre-mierot na Srbija, Mirko Cvetkovi}.Vulovi} transport so go-dini uspe{no sorabotuva so beloruskata dràvna

kompanija MAZ, od Minsk.”Nie ve}e potpi{avme dogovori so 22 doma{ni proizvoditeli na delovi, a na{a cel e komponentite proizvedeni vo Srbija da se vgraduvaat i vo avto-busite i kamionite koi se proizveduvaat vo MAZ”, izjavi sopstvenikot na Vulovi} transport, Zoran Vulovi}.Osven avtomobilite i avtobusite vo Srbija bi moèle da se menuvaat po principot staro za novo. Premierot Mirko Cvetkovi} i ministerot za ekonomija Mladan Dinki} najavija deka srpskata vla-da naskoro moè da donese odluka za subvencionirawe za kupuvawe na avtobusi, staro za novo, kako {to be{e slu~ajot so avtomo-bilot Fiat Punto, koj se proizveduva vo Kraguevac.”Planirame subvenciite za kupuvawe na avtobusi da bide 5.000 evra po avtobus, za razlika od subvenciite na avtomobili koi izne-suvaat 1.000 evra”, izjavi Cvetkovi}, i napomena deka ovaa ideja s$ u{te se razgleduva i formalna odluka ne e donesena.

K O M E R C I J A L E N O G�� Dosega vloìvme 16 milioni evra, a slednite dve godini planirame da

rvatskata avtokom-panija Zubak ovaa godina planira

ZA@IVEA PROIZVODSTVOTO NA AVTOBUSI VO SRBIJA I HRVATSKA

MIRKO CVETKOVI]PREMIEROT NA SRBIJA

“Milo mi e {to pokraj Fiat se

ra|a u{te edna avtoindustrija.

Vrabotuvaweto e edno od najva`-

nite pra{awa i zatoa srpskata vlada }e go poddr-

ì sekoj napor vo taa nasoka bez ogled na toa

dali stanuva zbor za doma{ni

ili stranski investitori”.

� Prviot hrvatski avtobus od visoka klasa namenet za doma{niot i stranskiot pazar, }e bide so dolìna od 12 metri i kapacitet od 51 patnik, koj po ocenite na svetskite stru~waci }e moè ramnopravno da stoi ramo do ramo so najkvalitetnite svetski marki

SVET BIZNIS POLITIKA10.05.201024

Konzervativnata partija na De-jvid Kameron se nao|a vo vodst-vo, no za dvaeset glasovi ne uspea da obezbedi ap-

solutno mnozinstvo vo Dol-niot dom na Parlamentot.Po prebrojuvaweto na gla-sovite, konzervativcite na Dejvid Kameron imaat 306 pratenici, laburistite na Gorodon Braun 258, a lib-eraldemokratite na Nik Kleg 57 pratenici vo Dolniot dom na novoizbraniot Parlament. Ostanuva da se glasa za u{te edno isprazneto prateni~ko mesto vo Dolniot dom od 650 pratenici, {to prethodno be{e soop{teno deka im pri-padnalo na torievcite, otkako se razbra deka nenandejno po~inal eden od kandidatite za pratenik.Bez razlika na toa, nitu edna partija nema osvoeno 326 prateni~ki mesta {to e minimalniot broj za da moè

KONZERVATIVCITE POBEDIJA, LABURISTITE ZASEGA OSTANUVAAT NA VLAST

PROMENA NA VLASTA VO VELIKA BRITANIJA?! �

VASE [email protected]

partijata pobedni~ka sa-mata da formira vlada. Toa naloì otvorawe na proces na pregovori za koalicirawe ili za poddr{ka pri gla-saweto vo Parlamentot.Vo prvite reakcii pos-le glasaweto, liderot na pobedni~kata partija Dejvid Kameron izjavi deka „ve}e e o~igledno oti Gordon Braun nema kredibilitet za da up-ravuva so Velika Britanija”. Braun, koj vo tekot na no}ta se vrati vo London od svo-jata ku}a vo [kotska, kade {to i glasa{e, samo re~e deka e „gord so rezultatite na laburistite vo izbornata no}”.Porane{nite ministri za vnatre{ni raboti Xaki Smit i ârls Klark gi zagubija svoite prateni~ki mesta. Poraz doìveaja i pove}emina laburisti~ki zameni-ci ministri. Kako golemo iznenaduvawe se smeta i po-razot na aktuelniot premier na Severna Irska, Piter Robinson.Navestuvawata za nemnoz-inska pobeda na torievcite, ostavaat mo`nost za brojni predviduvawa koj }e moè da formira vlada. Liber-aldemokratite ne samo {to nema da dojdat do posaku-vanite 100 prateni~ki mesta, tuku najverojatno i ne }e moè da ja dostignat brojkata od 62 pratenici, kolku {to imaa dosega, no tie i natamu ostanuvaat vaèn faktor za formiraweto vlada vo noviot parlamentaren sostav.Porane{niot minister za

vnatre{ni raboti Dejvid Blanket izjavi deka laburis-tite gi zagubija izborite, pa torievcite dokolku ostanat na mnozinstvoto, {to sega go imaat, bi trebalo da formiraat vlada.Dosega{niot minister za obrazovanie Ed Bols, koj vaì za najbliskiot sojuznik na Braun vo Vladata, me|utoa, re~e deka laburistite „prodolùvaat ponatamu”, navestuvaj}i ja mo`nosta da se obidat da ostanat na vlast so sozdavawe koalicija so liberaldemokratite.Vo noviot Paralament za prvpat svoj pratenik }e ima partijata na Zelenite na Velika Britanija.

GORDON BRAUN ZASEGA OSTANUVA BRITANSKI PREMIER

Gordon Braun se vrati vo Dauning strit 10, sedi{teto na Vladata, i toj zasega os-tanuva britanski premier, zatoa {to nitu edna partija nema obezbedeno apsolutno mnozinstvo za da moè sama-ta i u{te vedna{ da formira nova vlada. Pred da dopatuva vo London od [kotska, Braun izjavi deka negova dol`nost e da ja odigra svojata uloga kako aktuelen premier, za dràvata da ima silna, stabilna i principielna vlada.Analiti~arite vo London smetaat deka vakvata iz-java gi otkriva namerite na laburistite da im poda-dat raka za sojuzni{tvo na liberaldmokratite, koi i

Uglednata agencija za opredeluvawe na kred-iten rejting Mudis in-

vestor servisis predupredi deka britanskite banki moè da bidat zagrozeni od gr~kata finansiska kriza, dokolku taa izleze od kontrola i se ra{iri niz Evropskata unija. Spored analizite na agencijata, bankite vo Velika Britanija i Irska, kako i vo [panija, Portugalija i Italija zasega ne se pote{ko pogodeni od dolgot na Grcija

i od tamo{nata finansiska kriza, no rabotite moè da se izmenat mo{ne brzo, pred s$ vo zemjite od t.n. mediteranski region, a po-toa i za britanskite i ir-skite banki, dokolku gr~kata kriza ne moè da se stavi pod kontrola. Eventualnoto {irewe na krizata moè da sledi dokolku me|unarodnite finansiski pazari izrazat nedoverba vo sega{nite mer-ki za stabilizacija na Grcija, so ogromniot paket so pomo{

od Me|unarodniot monetaren fond i od zemjite na evro-zonata i ne poveruvaat deka tie moè da pridonesat za smiruvawe na dol`ni~kata kriza na zemjata.Londonski “Tajms” cini~no pora~uva deka Britancite bi trebalo da gi pra{aat lu|eto od MMF kolkav im e dolgot napraven od jav-nata potro{uva~ka, dodeka “Fajnen{l tajms”, otkriva za rast na vrednosta na britan-skite dràvni obvrznici.

BRITANSKITE BANKI SE POD ZAKANA OD GR^KATA KRIZA

Najgolemiot francuski proizvoditel na avto-mobili Peò-Sitroen i

kineskata avtomobilska kom-panija angan potpi{aa dogo-vor za formirawe zaedni~ko pretprijatie vo Kina, koe bi proizveduvalo vozila name-neti za kineskiot pazar.Novata firma, vo koja dvete korporacii }e imaat po 50% sopstvenost, }e proizveduva „ekolo{ki prilagodeni” le-sni komercijalni vozila i patni~ki avtomobili. Spored

planovite, cel na pretprijati-eto e do 2012 godina da pro-dava po pove}e od 2,6 milioni vozila. Peò-Sitroen ve}e ima vospostaveno partnerski odnosi so kineskata grupacija Dongfeng motors, sledej}i go primerot na ostanatite vode~ki svetski avtomobilski industrii, koi vo poslednite godini se pro{iruvaat vo Kina, koja minatata godina za prv pat gi nadmina SAD spored brojot na prodadeni vozila vo svetot i stana

vode~ki svetski pazar na avtomobili. Direktorot na Peò-Sitroen, Filip Varen neodamna najavi deka grupacijata planira ot-vorawe i na treta zaedni~ka fabrika so Dongfeng, bidej}i dvete postoe~ki se so ogran~eni kapaciteti i ne ja zadovoluvaat pobaruva~kata na kineskiot pazar. Vo janu-ari francuskata grupacija soop{ti deka godinava }e ja zgolemi proda`bata na vozila vo Kina za 30%.

PE@O-SITROEN I ÂNGAN FORMIRAAT ZAEDNI^KO PRETPRIJATIE

�� Po edni od najvozbudliv-ite izbori vo Velika Bri-tanija s$ u{te e neizvesno formiraweto nova vlada

pokraj neuspehot na izborite, ostanuvaat „kingmejkeri” vo Parlamentot vo koj nikoj nema apsolutno mnozinstvo.Liderot na liberaldemokra-tite, Nik Kleg, prizna deka e razo~aran od rezultatot na partijata, no odbi da zboruva za slednite ~ekori. Pove}e istaknati funkcioneri na laburistite, site ministri vo dosega{nata vlada, gi pokanija liberaldemokratite na „progresivno partnerstvo” pri praveweto na novata vladina administracija.Lord Mandelson za Bi-Bi-Si izjavi deka „nema pobeda za nikogo ako nikoj nema apsolutno mnozinstvo”, ob-jasnuvaj}i deka laburistite i liberaldemokratite „imaat mnogu zaedni~ko” vrz osno-vata na {to bi moèle da sorabotuvaat.Vo izjavata po pobedata vo svojata izborna edinica, Dejvid Kameron re~e deka iako rezultatite od izborite s$ u{te ne se kone~ni, jasno e deka laburisti~kata vlada go zagubi svojot mandat za da moè i natamu da upravuva so Velika Britanija.Spored britanskite zakoni, vo situacii koga nikoj nema apsolutno mnozinstvo vo Par-lamentot, prv mandat za nova vlada dobiva partijata {to dotoga{ bila na vlast, a toa vo slu~ajot se laburistite, a ne partijata koja na izborite osvoila najmnogu prateni~ki mesta, kako {to e toa slu~aj vo evropskite zemji.Vo 1974 godina, koga pos-

leden pat ima{e vakov slu~aj, toga{niot premier, torievecot Edvard Hit, ~ija partija ima{e samo ~etiri prateni~ki mesta pomalku od laburistite na Harold Vilson, u{te ~etiri denovi

DEJVID KAMERON �LIDER NA KONZERVATIVNATA PARTIJA

GORDON BRAUN �porazeniot "torievec"

PREGOVORI ME\U BRITANSKITE KONZERVATIVCI I LIBERAL-DEMOKRATITE Visoki funkcioneri na britanskata Konzervativna partija i na liberaldemokratite zapo~naa pregovori okolu mo`nosta da se formira zaedni~ka vlada, po neuspehot na partiite da obezbedat apsolutno mnoz-instvo na parlamentarnite izbori {to se odràa vo ~etvrtokot. Sino}a se odrà prvata sredba me|u Kameron i Kleg na koja konzervativcite im go imaat ponudeno svoeto viduvawe za izmena na izborniot sistem vo Velika Britanija. Pretstavnik na liber-aldemokratite izjavi deka toa e klu~noto pra{awe okolu koe moè da se spogodat ili ne, dvete partii. Toj potvrdi deka funkcioneri na partijata gi prou~uvaat predlozite od Kameron. Dvajcata lideri izjavija deka vo sega{nata situacija vo koja se nao|a zemjata treba brzo da se sozdade vlada i partiskite interesi da se ostavat zad interesite na Velika Bri-tanija i nejzinite lu|e. Spored britanskite propisi, pri vakov izboren rezultat, prednost pri pregov-araweto za nova vlada ima partijata {to dotoga{ bila na vlast, a ne partijata {to ima najmnogu pratenici vo noviot paralmentaren sostav. Nik Kleg otstapi od toa, insistiraj}i deka moralno pravo e na torievcite, kako pobednci na izborite, prvi da prego-varaat za idnata vlada. Londonskite mediumi objavija deka docna sino}a Gordon Braun telefonski razgov-aral so Kleg, nudej}i mu sorabotka i koalicija vrz „mnogu {iroka osnova”. Izvori na liberaldemokra-tite tvrdat deka pri toa do{lo do raspravija, koja ja zapo~nal Braun obvinuvaj}i go Kleg, no laburistite toa deneska go demantiraat. Nik Kleg u{te vo tekot na predizbornata kampawa najavi deka ne saka da pravi koalicija so laburistite ako na ~elo na parti-jata i natamu e Gorodn Braun.

be{e premier, nastojuvaj}i da najde partner za nova vlada kaj toga{nite liberali i kaj nekoi od severnoir-skite unionisti~ki partii, no ne uspea vo toa i podnese ostavka.

17.03.2010 25

10.05.2010 25SVET BIZNIS POLITIKA

EVROKOMESAROT [TEFAN FILE PREDLAGA �

NEOPHODNO E DA ZAJAKNE KONTROLNATA MO] NA BRISEL

Potrebno e da se umee da se napra-vi monitor-ing na fin-ansiite na koja bilo dràva, so cel da ima {to pomalku potresi vo evrozonata

�� Buxetskata i monetarnata koordinacija pod nadzor na Evropskata komisija moè da se pri-

meni kako prevencija od povtoruvawe na finan-siski problemi sli~ni na onie so dolgovite na Grcija, smeta komesarot za pro{iruvawe i dobro-sosedska politika, [te-fan File."Potreben e monitoring na finansiite na koja bilo dràva, so cel da ima {to e mo`no pomal-ku potresi vo evrozonata",

izjavi File za ~e{kiot vesnik "E-15".Toj informira deka gr~kata kriza e edna od redovnite temi na sostanocite na Evropskata komisija, na koi osven konkretni re{enija za re{avawe na momental-nata sostojba vo Grcija, se razgleduvaat dose-ga{nite iskustva, akcii i neuspesi, za da se spre~at sli~ni incidenti vo idnina.Posebno vnimanie, spored File, Evropskata komisija posvetuva na pra{awata za zajaknuvawe na Paktot za stabilnost i rast i

posebno se razmisluva za zajaknuvawe na kapacitetot za monitoring na finan-siskite sredstva na sekoja od zemjite-~lenki.Vakvoto sledewe na EU-zemjite bi se vr{elo pred da bide odobren buxetot od samata dràva, za da se izbegnat potresi vo evrozonata, dodava File.Evropskiot komesar negira deka krizata vo Grcija vlijae na pra{aweto za vlez na Turcija vo EU i ja oddale~uva ovaa zemja od Unijata."Ne stoime pred pra{a-weto da ja primime Tur-

cija utre. So nea vodime razgovori za pristapu-vawe. Toa koga }e zavr-{at }e zavisi od podgot-venosta na Turcija za reformi. Celiot proces na pregovori e postaven taka {to na krajot treba da ~eka zemja koja e stopro-centno podgotvena, isto kako {to e potrebno za nejzinoto doa|awe da bide podgotvena celata Unija. Ne bi trebalo da se slu~i da imame stoprocentno podgotvena dràva-kan-didat, no nie da ne sme sigurni kakvo vlijanie bi imal nejziniot vlez vrz nekoi delovi od politika-

ta na EU", potencira File.Za evropskiot pretstavnik, Hrvatska e primer za pribliùvawe kon sto-procentna podgotvenost na eden kandidat za vlez vo EU, iako pregovorite ne se zavr{eni i, spored nego, }e potraat u{te nekolku meseci."Ostanuva u{te pribli`no polovina od poglavjetokoe treba da go zatvori-me i potrebno e da defi-nirame nekoi preodni merki. Pod pretpostavka deka se potrebni", izjavi evropskiot komesar za pro{iruvawe, [tefan File, za Hrvatska.


Japonskiot proizvoditel na avtomobili Nisan od pazarot vo SAD povle~e

pove}e od 134.000 vozila koi se prodavale pod markata na luksuzniot brend Infiniti, poradi problemi so konek-torot, koj bi moèl da go onevozmoì aktiviraweto na vozdu{nite perni~iwa.Portparolot na Nisan, Kolin Prajs, izjavi deka odlukata e donesena vrz osnova na rezultatite od vnatre{nite

istraùvawa i deka dosega vo soobra}ajot ne e zabeleàn nikakov incident, nitu neka-kvi povredi. Povlekuvawato se odnesuva na amerikanskite modeli "G35 sedan" proizve-deni vo 2005 i 2006 godina i kabrioletite proizvedeni od 2005 do 2007 godina. Ovie vozila se prodavale i vo Kanada, Ju`na Koreja, Tajvan i na Bliskiot Istok.Infiniti, luksuzniot brend na Nisan, }e napravi prover-

ka i eventualno }e gi po-pravi vozdu{nite perni~iwa za voza~ite so cel da se re{i ovoj problem, stoi vo soop{tenieto na kom-panijata.Nisan na po~etokot na ne-delava objavi deka negovata proda`ba vo april poras-nala za 35% vo sporedba so istiot period minatata godina, a isporakata na brendot Infiniti porasnala za 46%.

NISAN POVLEKUVA POVE]E OD 134.000 VOZILA VO SAD

Germanskiot aviopre-voznik Lufthanza izvesti za zgole-

mena zaguba vo prvoto trimese~je od ovaa godina, zaradi tro{ocite povr-zani so integracijata, ras-tot na cenata na gorivata i {trajkot na pilotite.Neto-zagubata vo prviot kvartal se zgolemila na 298 milioni evra, dodeka istiot period minatata godina iznesuvala 267

milioni evra. Dodeka analiti~arite o~ekuvale deka vtorata, po golemina, aviokompanija vo Evropa vo prvite tri meseci }e zabeleì zaguba vo iznos od 192 mil-ioni evra, prihodite se zgolemile za 16%, na 5,8 milijardi evra.Lufthanza minatata godina gi prezede Austrijan Er-lajns i britanskiot BMI, dodeka vo mart objavi

deka kompanijata nema da bide profitabilna. Tokmu zaradi ovie akvizicii, Lufthanza vode{e te{ki pregovori so sindikatot, koi rezulti-raa so {trajk na pilotite vo fevruari. Sepak, od avioprevoznikot prog-noziraat deka ovaa godina }e ostvarat rast na opera-tivniot profit zaradi opo-ravuvaweto na avionskiot soobra}aj.

PORASNA ZAGUBATA NA LUFTHANZA VO PRVIOT KVARTAL

PATOT DO USPEHOT10.05.201026

Neka ne vi e neprijatno {to En Svini e na lis-tite na Forbs i For~n na najmo}ni èni vo svetskiot biznis nekolku

godini po red, zatoa {to i pokraj toa, vie definitivno bi sakale da rabotite za nea, osobeno ako sakate da si igrate so najnovite svetski gaxeti. Pri~inata e toa {to Svini na svoite vraboteni im go odrùva umot bistar, so toa {to im gi obezbeduva najnovite tehnolo{ki igra~ki i gi tera da razmisluvaat kako tie moàt da se primenat vo nivniot biznis. Taka, Svini, koja e odgovorna za celiot biznis na korporacijata Dizni koj {to vklu~uva zabava

i TV-mreì, go stimulira rastot na svojata kompanija preku inovacija. Vsu{nost, oddelot {to taa go ra-kovodi be{e najgolem generator na prihodite za Dizni minatata godina, a otkako taa zastana na ~elo vo 2004 godina, nejzinata grupacija prosto eksplodira{e, zgolemuvaj}i gi prihodite od 11,2 milijardi istata godina, na 15 milijardi vo 2007 godina.

INOVACIJATA NA PRVO MESTOEn Svini, 50-godi{na, dojde vo Volt Dizni Kompani (The Walt Disney Com-pany) vo 1996 godina, na pozicijata pretsedatel na tv-kanalot Dizni i izvr{en potpretsedatel na Dizni/Ej-Bi-Si kablovskata mreà. Taa so svojot inovativen pristap vo rabotata e predvodnik na eden od najzna~ajnite trendovi vo mediumite, a toa e migriraweto na televiziskite programi kon ostanatite uredi, kako {to se kompjuteri, ajpodi ili mo-bilni telefoni. Pred dve godini taa potpi{a dogovor so Epl (Apple) so koj ja napravi Ej-Bi-Si prva televiziska mreà {to ponudi digitalni simnu-vawa na ajTjuns, sodrìnata {to ja nudi Epl. Otkako e dojdena na sega{nata pozici-ja, gledanosta na Ej-Bi-Si vo udarnite termini postojano raste, blagodarenie na hit-seriite kako Izgubeni(Lost), Voved vo anatomija (Grey’s Anatomy), O~ajni doma}inki (Desperate Housevi-wes) i drugi. Ovie popularni serii dobija i nova publika preku novite digitalni mediumi. ”Kapital” vi otkriva kako En Svini uspeva da gi motivira svoite vrabo-teni da bidat postojano inovativni i koi se nejzinite osnovni menaxerski principi.

STIMULIRAJTE GI SVOITE VRABOTENI DA BIDAT POSTOJANO INOVATIVNI

“Za mojot tim e prekrasna rabota {to se sigurni deka vo sekoe vreme ja imaat na-jnovata tehnologija vo svoite race, vedna{ koga se pojavi na pazarot. Koga izleze soni plej stej{n portabl, pa ajpod, i potoa ajfoun, im rekov, zemete gi doma, igrajte si so niv, razberete {to zna~i i {to moè da napravi niv-nata tehnologija i razmis-luvajte za nea vo kontekst na na{iot biznis”.

PROMENATA E DOBRA RABOTA“Odamna zaklu~iv deka ne samo {to

promenata e dobra rabota, tuku i deka ne se pla{am od promeni. Mislam deka pogolema opasnost za kompaniite i lu|eto voop{to e da ne pravat promeni i da odrùvaat status kvo”, veli Svini.

VA[ITE VRABOTENI MORA DA ZNAAT [TO SE SLUÛVATaa gi saka

breinstorming-sesiite vo mali grupi, kako i li~nite konekcii, iako

EN SVINI, KOPRETSEDATEL NA DIZNI MEDIA NETVORKS

BIDETE OTVORENI ZA IDEI BIDETE OTVORENI ZA IDEI OD VA[ITE VRABOTENIOD VA[ITE VRABOTENI

@enata koja {to ja drì edna od najvi-sokite pozicii vo svetskiot gigant za proiz-vodstvo na zabavni sodrìni, korporacijata Dizni, so svojot inovativen pristap postojano gi zgolemuva prihodite na svojata kompanija

��

IGOR [email protected]

toa e malku pote{ko zatoa {to pod nejzino vodstvo se sektori {to im-aat i po 15.000 vraboteni, taka {to Svini mora da gi podobruva na~inite za komunikacija vo sekojdnevnoto rabotewe. “Mora da neguvate kultura kade {to vrabotenite }e bidat celosno informirani za toa {to se slu~uva vo kompanijata. Jas praktikuvam da pravam serii na grupni sredbi, so po 20-25 lu|e, koi {to gi narekov Kafe so En.

BIDETE OTVORENI ZA IDEI I PREDLOZI OD VA[ITE VRABOTENISvini ima otvoreno imejl

sanda~e kade {to sekoj vraboten moè da isprati svoja ideja. Nekoi od niv }e bidat otfrleni koga }e bidat pretstaveni i pred ostanatite, no vo sekoj slu~aj toa }e ja pottiknuva kreativnosta. “Moja zada~a e da ja zapo~nam konver-zacijata. Nie ne neguvame kultura kade {to lu|eto se kaznuvani koga ne{to nema da profunkcionira; nie imame kultura kade {to eksperimentiraweto e krajno motivirano”

VRABOTENITE MORA DA IMAAT I LIÊN @IVOT. VIE DAVAJTE IM PRIMER “Kako {to sakam da rabotam so

pametni, inovativni lu|e, isto taka sakam da rabotam so lu|e {to imaat svoj ìvot, svoi interesi nadvor od rabotata. Edna va`na rabota {to

EN SVINI - � “Kako {to sakam da rabotam so pametni, inovativni lu|e, isto taka sakam da rabotam so lu|e {to imaat svoj ìvot, svoi interesi nadvor od rabotata”

56

42

3

1

nau~iv dosega e deka koga imate svoj ìvot, iskreno go motivirate i svojot tim da ima svoj ìvot. Re-zultatite na va{ata kompanija se mnogu posilni otkolku da im barate 24/7 posveteno rabotewe, koe {to gi ubiva”, veli Svini. No, toa stimu-lirawe da ne se zaborava na privat-niot ìvot mora da doa|a od vrvot.“ Jas mora da zemam odmori , ne moè samo da im kaàm na lu|eto da zemaat odmori. Ako me vidat tie mene kako rabotam 80 ~asa nedelno, golem del od niv }e go pravat istoto. Liderot mora

da dava li~en primer za ne{tata {to saka da gi postigne kaj drugite”, veli Svini.

MOITE [EST NAJVA@NI NE[TA PRI MENAXIRAWETO“Na moeto biro imam stave-no {est zborovi, {to ne

moàm da se setam kade sum gi prona{la, no znam deka tie mi se sekoga{ na um pri menaxiraweto, a tie se: hrabrost, sila, humanost, so~uvstvo, jasnost i komunikacija. Ovie {est raboti treba da gi imate sekoj den i sekoj moment od denot koga mena-xirate so lu|e”.

10.05.2010 27UPRAVUVAWE SO ÔVE^KI RESURSI

IVAN ROGLI]Triple S LearningIVAN ROGLI]IVAN ROGLI]TriTriplepleppp S S LeaLearnirningggggg

S$ pogolemoto posvetuvawe na rabotata i karierata, namaluvaweto na slobodnoto

vreme i balansiraweto pome|u pro-fesionalniot i li~niot ìvot n$ pottiknuvaat da se orientirame kon li~niot razvoj i unapreduvaweto na ve{tinite so koi raspolag-ame za da bideme konkurentni vo dejnosta {to ja rabotime, a i na pazarot na trudot.Lu|eto posetuvaat obuki od razli~ni pri~ini. O~iglednata e u~ewe na novi ve{tini {to }e ovozmoàt progres vo rabotata i karierata. Ponekoga{ obukite se mesto za networking i sre}avawe so lu|e {to ne gi gledame taka ~esto, a so koi imame ne{to zaedni~ko. Ponekoga{, posetuvaweto na obuka zna~i ednostavno razbivawe na voobi~aenata rutina i odmor od sekojdnevnite predizvici.Ako ste re{ile da posetite obuka za profesionalen razvoj, bez razli-ka dali stanuva zbor za u~ewe na nov softver, spravuvawe so stres, menaxment ve{tini ili pak ne{to sosema drugo, {to i kolku }enau~ite zavisi od toa kolku ak-tivno }e se vklu~ite vo procesot. Koga stanuva zbor za edukacijata, izlezot e vo pravoproporcionalen odnos so vlezot {to }e go dadete i so va{ata sposobnost da go isplanirate procesot. Eve nekolku soveti kako da go maksimizirate va{eto u~ewe i da go iskoristite nau~enoto na rabota i doma. Od-berete soodvetna trening-programa

- Brojot na trening-centri {to nu-dat razli~na forma na edukacija e ogromen. Obukite se u{te pobrojni i raznoobrazni. Nekoi se odli~ni, nekoi se prose~ni, a nekoi se mnogu pod prosekot. Ocenuvaweto e celosno subjektivno i izborot na soodvetnata programa zavisi, pred s$, od vas samite. Napravete sporedba, razgledajte gi detalno temite {to se nudat i odberete sog-la-sno va{ite potrebi i celi. Eden od osnovite soveti {to moète da go dobiete e da ne odlu~uvate vrz osnova na dolìnata na programa-ta. Ponekoga{ podolgata programa }e bide podobra, a mnogu ~esto pokratkite programi se onie {to }e vi dadat dovolno novi infor-macii za da napravite zna~ajno unapreduvawe vo sopstvenoto rabotewe. Proverete ja vrednosta i kredibilitetot na programata. Raspra{ajte se kaj nekoj {to ve}e ja posetil konkretnata obuka za koja {to ste zainteresirani, no za-pomnete, vkusovite se razlikuvaat, pa obidete se da ja zadrìte objek-tivnosta. Zo{to odite na obuka? - Sekoga{ e dobro da se znae zo{to se posetuva odredena obuka. Ako vi e naloèno da odite, na primer od pretpostavenite, doznajte koi se o~ekuvawata od va{eto ispra}awe na obukata. Ako posetuvate obuka poradi potreba od konkreten tren-ing, {to vi e poznata, zapra{ajte se {to konkretno bi sakale da nau~ite i kako bi moèle toa da go primenite na rabotnoto mesto ili

vo idniot razvojot na va{ata kari-era. Kolku se pojasni va{ata svest i celite poradi koi {to ja posetu-vate obukata, tolku pogolem benefit }e moète da izvle~ete na krajot, po kompletiraweto na istata.

Vklu~ete go va{iot pretpostaven � Koga inicijativata za obukata e va{a, a ne na pretpostavenite, eden od prvite ~ekori {to treba da gi napravite e da go involvi-rate pretpostaveniot. Vo pove}eto organizacii posetata na obuka treba da bide odo-brena od menaxme-ntot bidej}i taa pretstavuva nekakva pari~na investicija, a podraz-bira i prenaso~uvawe na va{eto rabotno vreme. Koga }e mu pri-stapite na pretpostaveniot ima tri osnovni raboti {to treba da gi prodiskutirate. Prvo - zo{to odite, vtoro - kako toa }e bide korisno za vas i za organizaci-jata i treto – {to vi treba od pretpostaveniot za da odite na obukata i da go implementirate nau~enoto.

Dodeka ste na obuka - trenerite ne ~itaat misli, iako se ~ini deka dobrite treneri kako da go pravat tokmu toa. Ne treba da bidete pritiskani za aktivna partici-pacija, ako toa ne e va{iot stil na u~ewe, no postavuvajte pra{awa za rabotite koi ne vi se jasni i spodeluvajte gi va{ite mislewa i iskustva so grupata. Moète da nau~ite edni od drugi isto tolku kolku od trenerot i

samata programa. Nabquduvajte gi novite informacii od sopstvena perspektiva i obidete se vedna{ da ja najdete nivnata primena vo va{ata rabota, no bidete fleksibilni za mislewata i percepciite i na ostatokot od grupata.Po zavr{uvaweto na obukata - Nekoi ~ekori {to moète da gi prezemete za da ne go “zagubite” steknatoto znaewe se:

Napravete kratka, sumirana �prezentacija pred kolegite. Ova istovremeno }e posluì kako odli~en proces za li~no povtoru-vawe na nau~enoto.Po~nete so implementacija na �novoto znaewe u{te na prviot raboten den po obukataNe gi zaboravajte materijalite �{to ste gi dobile na obukata, kako i va{ite li~ni zabele{ki. Povremeno pominete niz niv i potsetete se na klu~nite principi od obukata. Za~uduva~ki e faktot, kolku mnogu lu|e {to posetile nekoja obuka gi zaboravaat materijalite na dnoto na nekoja fioka i nikoga{ povtorno ne gi poglednuvaat.

Toa e toa.Sledete gi ovie nekolku ednos-tavni ~ekori i sekoga{ }e bidete zadovolni od posetenite obuki, koi }e vi pomognat da gi unapred-ite li~nite ve{tini, da ostvarite podobri rezultati na rabota i da go unapredite kvalitetot na svojot ìvot vo celina.

PROFESIONALNA EDUKACIJA – DO@IVOTNO UÊWE

Triple S Learning e prv i edinstven specijaliziran trening centar vo Makedonija vo oblastite na proda`ba, usluga i uspeh. Znaeweto i metodologijata koi se sodràni vo trening pro-gramite, koi gi koristat i svetskite liderski kom-panii, go izdvojuva Triple S Learning kako edinstven i inovativen vo sovremenite uslovi na rabotewe.

K O M E R C I J A L E N O G L A S K O M E R C I J A L E N O G L A S


10.05.2010 29 KULTURA

Godinava po tret pat vo Mla-dinskiot kul-turen centar se odrùva inter-

nacionalniot teatarski festival ”Lica bez maski”. Organizatorite tvrdat deka i ovaa godina go zadràle osnovnoto na~elo da go promo-viraat nezavisniot, alternativen i eks-perimentalen teatar, kreiran od mladi entuzija-sti, iskreni vqubenici vo teatar-skata umetnost. Ovaa godina izborot na pretstavite bil dosta teòk, pa so selekcija na 56 ap-likacii koi stignale na adresa na festi-valot od site strani na svetot se odbrani 7 koi premierno }e bidat prikaàni od ponedelnik (10.05.2010 godina) vo MKC.

�� Pred makedonska-ta publika }e se pretsta-vat najdobrite i najkvalitetnite pretstavi soz-dadeni od mladi avtori, akteri i reìseri koi }e ja pokaàt svo-jata kreativna energija koja gi sledi sovre-menite svetski teatarski este-tiki i nudi novi formi na akter-sko i reìserko izrazuvawe. Ova }e bidat pret-stavi vo koi dominira magi-jata, neobi~nosta, vol{ebnosta...

Celiot izbor na pret-stavite, voop{to, ne bil lesen so ogled na faktot deka ovoj alter-nativen teatarski festival se zdobil so publicitet vo svetski ramki so minatogodi{noto za~lenuvawe na MKC i Teatar 007 vo evrop-skiot komitet (SES) na golemoto semejstvo na alternativni teatri AITA/IATA.Pred makedonskata publika }e se pret-stavat najdobrite i najkvalitetnite pret-stavi sozdadeni od mladi avtori, akteri i reìseri koi }e ja pokaàt svojata kreativna energija koja gi sledi sovreme-nite svetski teatarski estetiki i nudi novi formi na aktersko i reìserko izrazuvawe. Ova }e bidat pret-stavi vo koi dominira

magijata, neobi~nosta, vol{ebnosta...Prva pretstava na re-pertoarot e “Tan~erka zad bodlikava ìca”, pretstava od Germanija vo reìja na Marina [ubart. Na 11.05.2010 godina sleduvaat “Igra”, spored raskazite na Danil Harms, vo reìja na Igor Ivko-vi}, potoa “Ve`ba” pod vodstvo na Ana Pampu-lova. Naredniot den e rezerviran za “Papa-galite ne jadat bum-bari” vo reìja na Jan Miku{ i pravena po tekst na Vilijam Mas-trosimon. Na 13.05 se igraat “Bre –Kabare” vo reìja na Vladimir Cveji} i “Vitel” na m-r Orhan Ja{arovski. Teatarskiot festival }e go zatvorat “Maìte sekoga{ se vra}aat doma” vo reìja na Abdola Barjaste Jazdi

ALTERNATIVEN TEATARDENOVI NA EKSPERIMENTIRAWEKULTURNA POLITIKA

KOI NASTANI I LI^NOSTI SE VA@NI?

Do kade se ak-tivnostite za realizacija na programata na Komisijata

za kultura za tekov-nata 2010 godina? Na ova pra{awe, ot-voreno i diskutirano na peto~nata sednica na Komisijata za kul-tura vo Sobranieto na R.M., treba da odgov-orat soodvetnite insti-tucii najdocna do 30 juni 2010 godina i da dadat oficijalna in-formacija za nivnite proekti. Sobraniskata se-dnica gi razgleduva{e aktivnostite okolu implementacijata na Godi{nata programa za obeleùvawe na zna~ajni nastani i istaknati li~nosti za 2010 godina i komple-tiraweto na sostavot na rabotnata grupa na Komisijata za kultura. Okolu ova pra{awe ima{e mala “òl~na” raspravija me|u prateni~kata na Nova Demokratija, Flora Kadriu i ostanatite ~lenovi na Komisijata poradi nedovolno ani-miranite institucii i zaboravaweto na 60-godi{niot jubilej na Albanskiot teatar,

koj podocna bil vmet-nat vo programata po nejzina inicijativa. Sepak, od Komisi-jata potvrdija deka ne stanuvalo zbor za zaboravawe na ovoj teatar, tuku deka ne-malo dostaveno nikak-va prijava od strana na institucijata. Pretstavnicite na vladeja~kata partija naglasuvaat deka godi-nava e opfaten celok-upniot multikulturen karakter na programa-ta i deka ne postojat nikakvi manipulacii vo rabotnata grupa, zatoa {to od celokup-niot broj nastani (35) vo programata, 10 se albanski. Od aktivnostite koi treba da se prezemat vo Godi{nata pro-grama za obeleùvawe na zna~ajni nastani i istaknati li~nosti za narednata 2011 godina e poso~en datumot 31 maj, koga zavr{uva rokot za ispra}awe predlozi. Potoa sleduva svikuvaweto na nadzorna raspravi-ja okolu implement-acijata na Zakonot za sponzorstva i donacii vo javnite dejnosti kon krajot na maj ili po~etokot na juni.

ADRIJANA [email protected]

i “Evolucija. Revolucija. Evolucija” pod reìserskata pal-ka na Igor Ivkovi}, Katerina Petrovska i na Darko Veli}. Me|u pretstavite }e ima i forumi 2 pati vo nedelata. Godinava, na festivalot ”Lica bez maski” }e bide prikaàna i edna makedonska pretstava kreirana od teatar Roma, koja }e se bori za gran-pri ”Maliot princ”. Kako novitet ovaa godina se i dvete nagradi: za eksperi-ment i nagrada vo izbor na ìri-komisi-jata sostavena od Joke Albers, Marina Pop–Pankova i Ilija Upa-levski. Na 13 i 14 maj }e se odràt i inter-nacionalnite ve~eri na koi }e bidat pr-ezentirani razli~nite kujni na zemjite-u~esni~ki.

Novini od teatarskiot koùrec: promocija na nezavisniot � alternativen teatar

ADRIJANA [email protected]

SCENA10.05.20103030

SILVANA [email protected]

EDEN EVROVIZISKI DEN Posle uspe{niot koncert vo Univerzalnata sala, koj se odrà vo sabotata, go pra{avme \oko dali ima slobodno vreme pokraj obvrskite so podgotovkite za Evrovizija, a toj vedna{ re~e: “Ne. Slobodno vreme nemam, ama seto toa e oprav-dano bidej}i sakam da bidam {to popodgotven za pretstavuvaweto vo Oslo. Eden moj “evroviziski den” izgleda vaka: podgotovki so ekipata za nastapot, koreografijata, pesnata, intervjua so novinari, gostuvawa, fitnes i u{te mnogu drugi neplanirani obvrski koi izleguvaat vo tekot na denot”. \oko e poznat po klupskite svirki niz celata dràva, a momentalno tie se vo miruvawe. “Nekoi dva tri meseci }e pauziram, bidej}i nemam vreme za toa, a posle seta ovaa “euforija”, }e se vratam na starata {ema”. I za kraj, neizbe`no be{e da se pra{a dali pokraj site ovie naporni podgotovki }e se razo~ara ako ne vleze vo finale, a toj ni re~e: “Bi se razo~aral, }e vid-ime kako }e se odviva celoto pretstavuvawe tamu, kako }e bideme prifateni, jas iskreno mislam deka }e vlezeme”.

37milioni evra e dosega

najskapata organizacija za Izbor za pesna na Evrovizija vo Moskva

2009-ta

[OU-BIZNIS

KOLKU EVRA ZA EVROVIZIJA?�� Kako {to se

veli me|u naro-dot deka na{iot pretstavnik \oko “ja ima silata”, “Kapi-tal” se zain-teresira kol-kava e finan-siskata sila na Makedonija za uspe{en nastap na Evrovizija?

Mesecot maj e seko-ga{ rezerviran za t.n. evroviz-isko “ludilo”. Godine{noto 55-to izdanie na

Evrovizijata se odrùva vo Oslo, Norve{ka, od 25-ti do 27-mi maj. No, ako za mo-ment ja ostavime “euforijata” i po~neme Evrovizija da ja gledame niz brojki i profiti }e vidime deka toa ne e samo zabava, tuku i skap biznis vo koj se vrtat mnogu pari, ako ne kaj nas, barem vo ostana-tite zemji.Kolku za potsetuvawe, najskapa Evrovizija dosega e onaa od 2009-ta godina koga Moskva be{e doma}in. Za svojata pobeda za pretstavuvaweto na Dima Bilan vo Belgrad 2008-ta, inkasiraa neverojatni 10 milioni evra, vo koi vleguva{e celosniot nastap, turneite, promotivnite materijali, smes-tuvaweto, bukvalno sekoj detaq. Investicijata se pokaà kako navistina uspe{na, pa ja dobija ~esta da bidat doma}ini. Ako 10 milioni bea vloèni samo za pretstavnikot, toga{ ne e ~udna cifrata od pove}e od 37 milioni evra koja ja vloìja vo samiot izbor.Ovaa godina Evrovizijata }e bide vo Oslo, a dosega{niot buxet se dviì od 15 do 20 mil-ioni evra, {to e mnogu pomalku od Rusija. Tolku pribli`no se dviì “tro{okot” na site zemji koi ja organiziraat. Tolku potro{i i Srbija i Grcija, samo Finska ima{e pomal buxet od 13 milioni evra.

KOLKU TRO[I MAKE-DONIJA?

I pokraj lo{ata sre}a na na{ite pretstavnici vo pos-lednite tri godini, sepak, Ev-rovizijata s$ u{te pretstavuva golema zabava i e interesna za na{ata populacija. [to se odnesuva na finansiskiot del, sekoga{ sme poskromni od drugite zemji. Pravime golemi izbori so malku pari (duri imame dve polufinalni ve~eri, a potoa finale) koi za volja na vistinata izgledaat kako da se zarobeni vo vremeto i sekoja godina e s$ poo~ajno. Drugite zemji za da gi svedat na minimum tro{ocite za izborot na pesnata pravat poprakti~ni izbori. Taka, na primer, Sr-bija godinava go angaìra{e Goran Bregovi} koj napi{a tri pesni koi gi otpeaja tri peja~i i taka se odbra pretstavnikot. I drugite dràvi imaa sli~ni principi na izbor, nekoi imaa edna ve~er, nekoi go odbraa pretstavnikot, a potoa pesnata, a nekoj prave{e festival...Kako {to se veli me|u narodot deka na{iot pretstavnik \oko “ja ima silata”, “Kapital” se zainteresira kolkava e silata na Makedonija gledana niz prizmata na parite. Iako MTV sekoga{ ve{to izbegnuva da dade kakva bilo infor-macija povrzana so buxetot na Makedonija, Ema Temelk-ovska PR-agentot na \oko koj e zadolèn bukvalno za s$ {to e povrzano so nego (od negovite obroci, treninzi, javni poja-vuvawa, intervjua, pa se do najsitnite detali za negovoto pretstavuvawe vo Oslo) ni dade nekolku informacii povrzani so parite, no vo sektorot na nejzinite zadolènija, za koi pojasni deka ne se povrzani so MTV.“Mojata zada~a e li~niot tro{ok na \oko, ona {to e povrzano so celiot tim e rabota na MTV kako licencirana ku}a za Evrovizija. Za nastapot na \oko vo Skopje na izborot, na na{ tro{ok be{e samo garderobata, pribli`no za toa ni trebaa okolu 1.000 evra”, potencira{e negoviot PR- agent. Ovaa go-dina za prv pat e napravena cela kampawa vo koja se vodi grià bukvalno za sekoj ~ekor na \oko. Toa e novost bidej}i dosega{nite pretstavnici nemale svoi {tabovi i li~en tim. A za toa da moè da se realizira se razbira deka se potrebni finansii, za koi ni kaàa deka za da dobijat nekakva pomo{ potrebni se sponzori: “Vo na{ata kampawa ima sponzori, dali se raboti za finansiska ili pak nekoja kompenzacija so proizvodi, aparati ne e va`no, va`no e deka ima. Stanuva zbor za 10-ina iljadi evra. Polovina i pove}e od sredstvata od sponzorite ni se nameneti za tekovnite tro{oci, pe~ateni materijali, reklami ostanati sekojdnevni tro{oci, da se isplati evroviziskata pesna, a ostanatite sredstva planirame


100.000 evra pribli`no se potrebni za edno skromno

pretstavuvawe

10.000 evra se dobieni za kampawata na timot na \oko

4-5.000 evra se planira da se potro{at za tro{ocite

na ~lenovite na ekipata na \oko \oko Taneski i Ema Temelkovska: So zdruèni sili do Oslo �

da bidat nameneti za patu-vaweto vo Oslo, bidej}i kako {to znaete \oko }e odi za Oslo so avtomobil i so nego }e bide Bili Yver i u{te dvajca pretstavnici, a za àl toa ne moè{e da se ovozmoì na os-tanatite u~esnici vo kampawata tokmu poradi finansiite”.

PO PAT ODAM, ZA OSLO PRA[AM...

Na 12-ti maj, noviot brendiran avtomobil “opel astra” (koi se i sponzori), trgnuva na pat, a posle nekolku dena }e dojdat u{te dva ili tri avtomobili so prijatelite i rodninite. “Celata ideja za ova patuvawe se rodi vedna{ po pobedata, i eden od na{ite ~lenovi od timot dade predlog za podobra zabava i podobro zapoznavawe na Evropa, do Oslo da se patuva so avtomobil. \oko be{e navistina raspoloèn vo toj moment i mu se dopadna idejata i ostana na vetuvaweto. Ne se raboti za pla{ewe od avion, tuku ednostavno bi go narekle toa avantura. Vo tekot na patu-vaweto }e posetime nekolku gradovi kako Praga, Malme koi sakaa da bideme nivni gosti i toa }e bide u{te edna promocija na \oko. Patuvaweto }e trae 4-5 dena, a ostanatite 4 ~lenovi doa|aat so avion kako i ostanatite ~lenovi od MTV”, ni raskaà Ema.

KOLKU SE TRO[I ZA CELOSNOTO PRETSTAVUVAWE?

Na pra{aweto dali imaat pretstava kolku }e se potro{i na celosniot paket na pret-stavuvaweto i kako stoime so tro{ocite vo sporedba so ostanatite zemji koi kako Rusija dale 10 milioni, \oko niz smea se ufrli vo razgovorot dodavaj}i deka godinava sme se nadmin-ale i se investirale 2 milioni evra, a potoa Ema se nadovrza vo razgovorot velej}i deka se raboti za najskapiot grad vo Evropa i pretpostavuva deka nivniot tim nema da potro{i pove}e od 4-5.000 evra. Tuka e i smestuvaweto koe }e bide vo eden od najelitnite hoteli vo Norve{ka vo koj }e bidat smesteni site delegacii, a ~ini od 250 evra za ve~er za edna li~nost, a timot e tamu najmalku 15 ve~eri. “[to se odnesuva na buxetskata konstrukcija na MTV nemam podatoci i ne znam s$ u{te kako }e funkcionira toa, tie gi pokrivaat tro{ocite za makedonskata ve~er, za na{ite gostuvawa vo ostana-tite zemji, promoviraweto na evroviziskiot spot, licencata za Evrovizija...”Spored nekoi grubi presmetki na “Kapital”, procenivme deka pribli`no za s$ ona za koe

dosega se govore{e od smes-tuvawe, do nastapot itn, se potrebni okolu 100.000 evra, pa moèbi i pove}e, a Ema na toa kaà: “Pa ajde da re~eme deka da. Toa e presmetka do koja sekoj koj ja sledi Evrovizija bi moèl da dojde”.

KAKVA E SITUACIJATA KAJ DRUGITE ZEMJI-UÊSNI^KI?

Kolku tro{at drugite zemji? Dali i tie mora da baraat

samite sponzori kako na{ite pretstavnici ili, pak, nivnite nacionalni ku}i {tedat na niv? Odgovorot e razli~en. Od izborot godinava se otkaàa ~etiri zemji i }e ima 39 u~esnici, {to e pomal broj od minatogodi{nite 42 (go-dinava Italija se vra}a na izborot). Andora, u~estvoto go otkaà bidej}i nacionalnata ku}a go smalila buxetot za 10%, pa za niv Evrovizija e

luksuz. Istata “prikazna” e i so ê{ka, Ungarija i Crna Gora. I drugite pomali dràvi iskaàa te{kotii, no sepak, uspeaja da se snajdat. Zemjite od “golemata ~etvorka” kako Germanija, Francija, [panija i Anglija nemaat problemi so nivniot buxet, no zatoa, pak, i nemaat problem i so nivnoto pretstavuvawe. Sekoja godina zavr{uvaat nekade na dnoto na tabelite.

So “sila” vo Evropa �

10.05.2010 31SPORT

SPORTSPORT

SR\AN IVANOVI]ivanovic@ka pi tal.com.mk

Da se oble~e dresot na dràvnata repr-ezentacija e na-jgolemiot dostrel na sekoj fudbaler.

Toa e pra{awe na ~esta, na nacionalnoto ~uvstvo, no i na prestiòt {to go nosi nastapot vo selekcijata A. Sepak, brojni iskustva od podale~nata, no i od pob-liskata fudbalska istorija, ni govorat za sosema poinakvi ~uvstva na reprezentativcite, koi ne retko na nacionalniot tim gledaat kako na profe-sionalen transfer.Vo minatoto se zabeleàni golem broj “{etkawa” vo reprezentaciite, s$ do sedum-desettite godini od minatiot vek, koga FIFA gi ograni~i fudbalerite na “samo” po edna selekcija. Sepak, vo moda ostana naturalizacijata na internacionalcite, koi po zabrzana postapka dobivaat paso{i, a vedna{ potoa go

oblekuvaat dresot na svojata nova tatkovina.Mauro Kamonarezi na takov na~in se vdomi vo italijan-skata reprezentacija, otfrlaj}i ja argentinskata nacional-nost, a sli~en e i primerot so Brazilecot Sena, koj e ~len na sostavot na [panija.Vo Makedonija, vo godinite na samostojnost i dràvna reprezentacija, po brojnite naturalizirawa vo re~isi site sportovi, kompletno se naviknavme i sosema go pri-fativme ovoj fenomen.To~no e deka ovaa sostojba be{e najkarakteristi~na vo rakometot, sepak, i na{ata fudbalska reprezentacija ne ostana imuna na ovaa praktika. Se se}avame na Brazilcite Braga i Vandair,

koi daleku od kvalitetot na “Progres i Orderum” go oblekoa crveno-òltiot dres na Makedonija.No, za qubitelite na fud-balot vo na{ata zemja u{te pointeresna e prikaznata so fudbalerite rodeni vo drugi zemji, no, koi go imaat so~uvano ~uvstvoto na make-donskata pripadnost.Golema pra{ina se digna okolu Goran Slavkovski, koj be{e na listata na Inter, inaku {vedski dràvjanin. Porane{niot direktor na Agencijata za mladi i sport, Ivica Georgievski, li~no ot-patuva vo Milano za da mu go vra~i paso{ot na Slavk-ovski. Po niza ubeduvawa toj nastapi za mladinskata selekcija, a ottoga{ nema

BEZVIZEN FUDBALSKI RE@IM

Kapitenot na itali-janskata fudbalska reprezentacija, vet-

eranot Fabio Kanavaro, gi povikuva svoite kolegi od nacionalniot sostav da ja povtorat igrata od mi-natoto svetsko prvenstvo vo Germanija i na Mundi-jalot vo Ju`na Afrika da ja odbranat titulata svetski prvak.“Se nadevam deka peharot }e ostane vo Italija i vo narednite ~etiri godini”, veli Kanavaro, koj pred ~etiri godini be{e prviot italijanski fudbaler {to go podigna vredniot trofej na FIFA.Kanavaro potvrdi deka po svetskoto prvenstvo vo Ju`na Afrika }e se prosti od nastapite vo nacionalniot dres, kade {to e nezamenliv del ve}e 13 godini po red.“Velat deka sum prestar,

a zamislete {to }e zbo-ruvaat lu|eto vo avgust”, izjavi 36 -odi{niot fud-baler, koj dosega ima 132 nastapi za reprezentaci-jata na Italija.Iako e oficijalen svets-ki prvak, selekcijata na Italija e daleku od fa-voritskiot krug na pret-stojniot Mundijal. Selekci-ite so najmnogu {ansi za osvojuvawe na trofejot se Brazil, Argentina i [panija vo prv red, a vo vtor plan se kalkulira so reprezentaciite na Anglija, Germanija, Holan-dija i Portugalija.No, i pokraj toa {to “azurite” ne igraat vo najdobra forma, sepak, ne smeat da bidat otpi{ani predvreme, osobeno ako se zeme predvid deka i na minatoto prvenstvo ne se nao|aa vo favor-itskiot vrv.

Fudbalskata migracija ne ja zao-bikoli nitu Makedonija. Vo posledno vreme povtorno e aktuelizirana potragata po talentirani stranski fudbaleri so makedonsko poteklo

ITALIJANSKA ODBRANA NA ITALIJANSKA ODBRANA NA MUNDIJALSKOTO ZLATOMUNDIJALSKOTO ZLATO

�Posledniot "let" na Kanavaro vo "azurniot" dres

HULIGANIZAM

SO ELEKTRICITET PROTIV HULIGANITE

Huliganizmot se od-likuva so nekontro-lirano i destruk-tivno odnesuvawe.

Huliganite se naj~esto del od naviva~kite grupi na sportskite klubovi, a nivno-to asocijalno odnesuvawe vo golema mera e dikti-rano i od prekumernata konsumacija na narkotici i alkohol.Makedonija ima bogata isto-rija na naviva~ko diveewe, a na{ite reprezentacii i vode~ki sportski dru{tva vo mnogu navrati bea kaznu-vani i suspendirani, kako rezultat na incidentite pre-dizvikani od tribinite.Ovoj problem ne e makedon-

Amerikanska-ta policija od neodamna gi koristi elektri~nite pi{toli vo borbata so neodgovor-nite pose-titeli na sportskite natprevari

ski, odnosno, so huliganizmot kako op{testen fenomen se sudiraat re~isi site zemji, a spravuvaweto so ovie mali, no mnogu nasilni grupi, ne retko zna~i i prenamenuvawe na policiskite sili i opre-mata koja {to ja koristat.Do mnogu uspe{no re{enie dojdoa vo SAD, kade {to policajcite namesto so og-neno oru`je, za vreme na natprevarite se opremeni so elektri~ni pi{toli, koi spored svojstvoto se odli~no orudie za efektivnoto spre~uvawe na huliganite.Na amerikanskata javnost primenata na novata poli-

ciska “igra~ka” & be{e pret-stavena minatata nedela, koga za vreme na eden bejzbol-natprevar, na terenot vleta edno sedumnaesetgodi{no mom~e. Publikata ostana nema i v~udovidena koga eden policaec strela{e vo pravecot na mom~eto, koe padna kako pokoseno. No, po samo 30 sekundi, so pomo{ na obezbeduvaweto, “natrapnikot” zastana na noze, dobivaj}i aplauz od il-jadnata publika prisutna na stadionot vo Filadelfija.Ovie elektri~ni pi{toli, brendirani pod imeto Taser, se od izraelsko proizvodstvo,

a koga }e bidat upotrebeni protiv ivi meti predizviku-vaat instantno paralizirawe na nervniot sistem, no pritoa ne ostavaat posledici po zdravjeto na lu|eto.So Taser }e se snabdi i hrvatskata policija, od kade {to e ve}e napravena nara~ka do izraelskite proizvoditeli. Po serijata na huliganski incidenti vo ovaa porane{na jugoslovenska republika, formirani se specijalni edinici za intervencija na sportskite natprevari, koi pokraj elektro-pi{tolite, }e dobijat poddr{ka i od kowani~ki odred.

k “ k ” b k b b

� Taser e efikasen, no i bezopasen po zdravjeto na sportskite “nemirkovci”

dobieno pokana od makedon-skite selektori. “êst mi e da go oble~am dresot na Makedonija”, na ~ist srpski jazik na novi-narite im se obrati noviot makedonski reprezentativec Aleksandar Todorovski. Fud-balerot na belgradski Rad e roden i izrasnat vo Srbija, no o~igledno deka ne ja zaboravil zemjata na svoite predci. “Ja po~ituvam zemjata na mojot tatko, no, jas sum eh”, na dobar angliski im ob-jasni Marek Jankulovski na makedonski novinari, ~ij tatko e del od iljadnicite deca-begalci proterani od Egejska Makedonija.Poslednite informacii gov-orat deka selektorot Mirsad Jonuz posakuva da go povika avstriskiot dràvjanin Emin Sulimani, ~ii koreni se, isto taka, od Makedonija. Na sp-isokot na negovite èlbi se i Jovan Markovski od Srbija i Ben Kantarovski od Avs-tralija, no i nekolku pomalku poznati fudbalski imiwa.

FUDBAL Goran Slavkovski

vo dru{tvo na porane{niot

direktor na Agencijata za

sport i mladi, Ivica

Georgievski

SVETSKO PRVENSTVO


BR.37_kapital_pondelnik 10 maj 2010

Documents