-
B E S M E L E
"Besmele: Tutun adyla deil; Allah'n ismiyle ve izniyle"
NDEKLER B E S M E L E
............................................................................................................1
Besmele; Anlam ve Mhiyeti
...................................................................................2
Kur'an ve Besmele
....................................................................................................3
Besmelenin Anlam Derinlikleri
................................................................................4
Besmele, Allah'la Yaplan Bir Szleme Gibidir
.....................................................6
Besmele, Her Peygamber ve mmetinin Kulland Bir ifredir
............................7
Besmele, Allah'tan zin ve Onay stemektir
.............................................................9
Besmele, Laik Mant Protestodur
........................................................................10
Besmele ekmenin Hkm
....................................................................................11
Besmele uurunun M'mine Kazandrdklar
........................................................12
"Bismillhirrahmanirrahim: Rahmn ve Rahm Allahn adyla
(balarm)"
-
Besmele; Anlam ve Mhiyeti Besmele: Bismillhirrahmnirrahm sznn
ksaltlm ekli. Hayrl
ve hell bir ie balarken, Allah'n adn anmak ve bu adla ie balamak
iin besmele ekilir. Bismillhirrahmnirrahm: "Rahmn ve Rahm Allah'n
adyla (balarm)" anlamna gelir. Besmeleyi "esirgeyen, balayan
Tanr'nn adyla" gibi yanl; yanl olduu kadar gaflet ve cehlet kokan
tercmeyi kabul etmek mmkn deildir. "Allah" lafz, zel isim olduu ve
Yaratcmzn tm gzel isimlerini iinde barndran bir anlam tad iin baka
bir dile tercme edilemez. Ayrca "esirgeyen" tabiri ok yanl bir
tercmedir. Trkede esirgemek, daha ok olumsuz bir sfat anlamnda
kullanlr. Saklamak, korumak gibi anlamlarndan daha ok; kyamamak ve
cimrilik yapmak manalarnda kullanlr ki Allah'n Rahmn sfatnn
kesinlikle karl deildir.
Kur'n- Kerim'in ilk nzil olan yet-i kerimesi, "Yaratan Rabbinin
adyla
(besmele ekerek) oku!" mealindeki 96/Alak suresi 1. yetidir. Bu
"Rabbinin ismiyle oku" emri, sadece nderimiz, Peygamberimiz iin
deil; btn m'minleredir. M'minler, mer (er', mubah) herhangi bir ie
balarken besmeleyi unutmazlar. nk bilirler ki, "besmeleyle
balanmayan herhangi bir ite bereketsizlik ortaya kar." (bn Mce,
Hadis no: 1894) Kur'an okurken, hayvan keserken, abdest alrken,
namaz klarken, avclk yaparken... besmeleyi ihmal etmezler.
Kur'n- Kerim'de "Fir'avn" kssas haber verilirken, sihirbazlarn
"bi-
izzet-i Fir'avn" (Fir'avn'n izzeti iin) diyerek asalarn yere
braktklar beyan edilir (26/uar, 44). Fir'avn, Msr' tanr kabul
ettikleri "Ra" adna ynetirdi. Tabii bu, bugnk ada ideolojilerden
farkl bir tutum deildi. Sosyalist lkelerin yneticileri, bata Karl
Marx olmak zere, Lenin ve dier teorisyenler adna sistemi
srdrrler(di).
Kapitalizmde de durum bundan farkl deildir. Genel olarak her
lkede
iktidar durumunda olan ideoloji, ayn metodla ayakta tutulur. Her
ie balarken, o ideolojinin kurucusunun adn anmak zarurettir.
Dolaysyla Fir'avn'a bal olan sihirbazlarn kssasnda bu hususun beyan
edilmesi, srekliliinin bir belgesidir. (1)
slm'dan nce Araplar, ilerine "bismi'l- Lt ve'l-Uzz diye
putlarnn
adyla balarlard. Hanifler ise, Tevhid dininin kalnts olarak,
"bismikellahmme" derlerdi. Haniflerin bu deti slmiyet'in ilk
yllarnda da devam etmitir. 27/Neml sresindeki besmele yeti (30.
yet) nzil olduktan sonra besmele son eklini almtr. Hz. Peygamber,
hayatnn sonuna kadar hep
-
bu ibareyi kullanm, besmelenin yazld ilk satra baka hibir eyin
yazlmamasn da emretmitir. "Besmele ile balanmayan her i bereketsiz
ve gdktr." (bn Mce, 1894) buyuran Efendimiz'in, gnlk hayatndaki
birok i mnasebetiyle besmele ektii ve besmeleyi tavsiye ettii
bilinmektedir.
Bir mslman besmele ekmekle, "nefsim veya baka bir varlk
adna, tut adna deil; Allah adyla, O'nun rzas iin ve O'nun
izniyle balyorum." demek ister. O'nun Rahmn ve Rahm isimlerinin
tecell etmesini beklediini, bylece hem dnya hem de hiret sadeti
dilediini ifade etmi olur. Giritii ie g yetirebilmesi iin gerekli
olan kudretin yce Allah tarafndan ihsan edilmesini temenni ettiini
belirtmi olur. Kendisinin devaml olarak O'nun yardmna muhta olduunu
bildirmi, bylece ezel kudretin yardmn celbetmi olur. Besmele eken
m'min, "O'nun msaadesiyle bu ii yapyorum. nk, bu baladm iin
tamamlanmasnda gerekli olan kuvvet O'nun tarafndan bana verilmitir.
O bana bu kuvveti vermezse, ben bu ii tamamlayamam" demek ister.
(2)
Kur'an ve Besmele Besmeleyi oluturan kelimeler Kuranda en ok
tekrar edilen
kelimelerdir. Bismillhirrahmnirrahm cmlesini meydana getiren
kelimelerden ism (isim) kelimesi, trevleriyle birlikte 71 yerde
geer; ayn kkten gelen sem ve oulu semvt kelimelerini de ilve
edersek, isim kelimesinden treyen kelimeler toplam olarak 381e
kar.
Besmeleyi meydana getiren ikinci kelime olan Allah lafz ise,
Kuranda tam 2697 yerde kullanlr; ayrca ey Allahm anlamna gelen
Allahmme kelimesi de 5 yerde geer. nc kelime olan Rahmn kelimesi,
Kuran- Kerimde 57, Rahm kelimesi ise 115 yerde tekrar edilir. Rahmn
ve Rahm kelimelerinin kendisinden tredii rahmet ve trevleri ise
Kuranda toplam 339 yerde geer.
Hell ve hayrl bir ie balarken Allah'n adn anmak, her
mslmann zerinde titizlikle durmas gereken grevlerindendir.
Kur'an- Kerim'de buna iaret eden pek ok emir vardr (2/Bakara, 200;
4/Nis, 103; 73/Mzzemmil, 8 gibi).
lk inen yette besmele ekmek emredildii gibi, mushaf olarak
tertip
edilen Kur'an- Kerim'in ilk yeti de besmeledir. Besmele,
Kur'n-
-
Kerim'in 114 sresinden 113'nn giri cmlesi olarak yer almaktadr.
27/Neml sresin 30. yetinin de bir blmdr. Dolaysyla Kur'an'da 114
yerde "bismillhirrahmnirrahm" vardr.
O (mektup) Sleymandandr, ve o "bismillhirrahmnirrahm"le
(Rahmn ve Rahm olan Allahn adyla) (balamakta)dr. (27/Neml,
30)
(Nuh) dedi ki: Gemiye binin! Onun yzp gitmesi de, durmas da
bismillh ile/Allahn adyladr. phesiz ki Rabbim ok balayan, pek
merhamet edendir. (11/Hd, 41)
Atalarnz andnz gibi, hatta daha ok, daha kuvvetli bir ekilde
Allah zikredin/ ann. (2/Bakara, 200) Namaz kldktan sonra da,
ayakta, otururken ve yanlarnz zerinde
yatarken (daima) Allah zikredin/ann. (4/Nis, 103) Rabbinin adn
an. Btn varlnla, ihlsla Ona ynel.
(73/Mzzemmil, 8) Sabah akam Rabbinin adn an. (76/nsan, 25)
Besmeleye vcut veren 4 kelime (isim, Allah, Rahmn, Rahm) 'den
3'
Allah'n isimleri olup, bunlarn 2'si ba, merhamet, cmertlik,
affetmek gibi anlamlar tamaktadr. Kur'an'n ilk cmlesine bunlar
koyarak, temel konusu lhiyet ve insan - Allah ilikisi olan
Kur'an'da hkim olan genin rahmet ve merhamet olduuna Rabbimiz
dikkat ekmektedir.
Rahmn ve Rahm'in kk olan rahmet kelimesi Kur'an'n ak
beyanlarna gre Allah'n hkim niteliidir. 21/Enbiy sresi 107.
yette Son Peygamber'i de Kur'an "lemlerin rahmeti" olarak
nitelendirmektedir. O halde, unu rahatlkla syleyebiliriz: Kur'an'n
tantt Allah, yaratt mahlkata, her eyden nce rahmet sfatyla tecell
etmektedir. (3) slm korku dini, Allah sadece korkulacak bir zt
olarak gstermeye alan besmelesizlere en byk darbe, besmeledeki
rahmet ve merhamet ifadeleridir.
Besmelenin Anlam Derinlikleri
-
slm ahlk, incitme, ldrme ifade edecek davranlarda ve bu
davranlara msaade eden szlerde besmeleyle balamay yasaklamtr.
Savamaya msaade eden ve putperestlere ltimatom ieren Tevbe sresi,
besmelesiz balayan tek suredir. Eti yenen hayvanlarn kesimi ve
avlanmas srasnda besmeledeki Rahmn ve Rahm sfatlarnn anlmas uygun
grlmemitir. Hayvan keserken "bismillh" veya "bismillhi Allahu
Ekber" denilir.
Kur'n- Kerim'in konusunun; Allah ile evren, zellikle de insanlk
lemi
arasndaki mnasebeti bildirmekten ibaret olduunu sylemek mmkndr.
Besmelenin bandaki "ba" edat (b harfi) bu mnasebeti ortaya koymakta
ve kulun, Yaratanndan yardm isteyerek hep O'na bal kaln ifade
etmektedir. Hz. Ali'ye atfedilen mehur bir sz vardr: "Kur'an'n tm
Ftiha sresinde eksiksiz zetlenmitir. Fatiha'nn zeti de besmeledir.
Besmele de "b" harfinde zetlen-mitir.
Dolaysyla besmele'nin b'si Kur'an'n zetidir." lk planda abartl
gibi
gelen bu ifade dorudur. Arapada harf-i cer olan "b" ilsak
iindir. Trke tam karln, "..... ile ....." eklinde gsterebiliriz.
Kendi bana bir anlam olmayan bu harf, en az iki kii arasndaki bir
ilikiyi belirten balatr. "Ahmed ile Mehmed" rneinde olduu gibi.
Aralarnda bir mnasebet, bir ba olmadan bu bala kullanlmaz.
Besmele'de deki "B" aralarnda alka olan iki taraf belirtir. Bu
taraflarn biri, besmeleyle ie balayan kul; dieri Allah'tr. "B"
Allah ile kul arasndaki iliki ve ba anlatr. Kur'an'n ana konusu ve
temel vurgusu, insanla Rabbi arasndaki kulluk-ilhlk mnasebetidir.
Rubbiyet ve ubdiyet alkasdr. "B" harfi de bu iliki ve ba ierdii iin
Ftiha ve Kur'an'n zeti olmu olur.
Arapa cmle yaps itibariyle besmeleden nce "ba"nn ilgili
bulunduu
mahzuf bir fiil vardr. Bu, besmele ile balanacak herhangi bir
fiildir: "Bismillh diye balyorum", "Allah'n ismiyle kalkyorum,
okuyorum, hayvan kesiyorum..." gibi. Bylece Allah ile kul arasnda
sevgiye dayal olan derni mnasebeti ifade eden besmele, slm'n bir
sembol ve her iyiliin anahtardr.
Kii ile Allah arasndaki bu iliki, sadece Allahtan yardm
istenip
Ondan medet umulacan (1/Ftiha, 4) idrk etmektir. Kendisi ciz
olan, korunmaya muhta kimselerin bakalarn korumas mmkn olmadn bilip
her eye kaadir Allahn kapsn almaktr besmele. Besmele, btn
iyiliklerin, tm gzelliklerin Ondan olduunu kabul edip Onun msaade
ettii eylerin Onun adyla yaplmas sayesinde daha da gzelleeceini
anlamaktr.
-
Besmele, Allah'la Yaplan Bir Szleme Gibidir Evet, Besmele,
Allah'la yaplm bir szleme gibidir. Allah, Rahmn
ve Rahm sfatlaryla bize merhametle mumele edeceini vaadediyor;
biz de, imtihan iin bize verilen irdeyi istismar etmeyeceimizi ve
O'nun ilkelerine bal kalacamz besmeleyle kabullenmi oluyoruz.
Besmele, Allah'n tesbit ettii kulluk programn kabul etmektir.
Besmele eken kul, yle demi olur: "Ya Rabbi, u an, kulluk
maddelerinden birini ileyeceim. Senin ismini anyor ve iznini
istiyorum."
O yzden haramlara besmele ekilmez. Besmeleden maksat, yaplan
ite
bereketin artmasn taleptir. Haram veya mekruh bir fiilin oalmas
ve bereketi istenemez. Haram meclislerde, meyhane ve kumarhane
grevi yapan kahvehanelerde otururken, faizli ilemlerde bulunurken,
yalan ve kandrma ieren ticari ilikilerde, haram saylan programlar
izlerken besmele ekilmez. Haram olduu tartmal olan hususlarda ve
harama yakn mekruhlarda da besmelenin ekilmesi, vebali bytr.
En dorusu, Allah'n isminin anlamayaca bu tr davran ve
eylemleri
terk etmektir. Unutulmamaldr ki, haram olan eylemlerde besmele
ekilmez. Kmil bir mslman da, besmele ekemeyecei bir ii yapmamaya
zen gsterir. O yzden, besmele insan eitir, terbiye eder, ktlklerden
uzak turar. nk besmele eken bir kimse, azndan kan ifade ile yapt
eylem arasnda bir paralellik kurmak zorunda olduunu, eliyle dilinin
birbirini yalanlamamas gerektiini dnr. Besmele, ktlk ve haramlar
ilemeye hakkmz olmadn bize hatrlatr.
Besmele, "Allah'n ad ile" demektir; "Allah'n adna" deil. Bu
ikisi
arasnda nemli fark bulunmaktadr. Mslman her yapt eye, her
syledii sze Allah'n ad ile balar. Allah'tan izin alarak; Ama Allah
adna deil. nsan beer ve ciz olduu iin hatalar yapabilir. Allah adna
demek; yaplana bir anlamda ilh zellik, gnahszlk, hataszlk iddias
atfetmektir. O'nun adna i iddias, Allah'n temsilcisi olma anlayn,
bu da ruhban snfn oluturur. Tarihte Allah adna nice zulmler
ilenmitir. Teokrasi de budur. Kulun yapt i, mslmanca olmaldr ama,
beer zellik tadndan iddiasz olmaldr.
-
Besmeledeki isim kelimesi; ad, ad vermek anlamna geldii gibi,
-bi harf-i cerri ile de- yceltmek, ykseltmek anlamna gelmektedir.
Nitekim gkyz anlamnda "sem" kelimesi ayn kkten gelmektedir. O
yzden, "bismillh" n anlam, "Allah' ycelterek" eklinde de
anlalabilir. (4)
Besmele, Her Peygamber ve mmetinin Kulland Bir
ifredir Besmele, sadece Muhammed (s.a.s.) mmetine has bir
anahtar deil;
nceki mmetlerin de kulland bir ifredir. Besmele'nin Hz. Muhammed
(sa.s.)'den nceki peygamberler dneminde de kullanldn Kurn- Kerimden
anlyoruz: Hz. Sleyman'n, Saba kraliesi Belks'a yazd slm'a dvet
mektubu bu cmleyle balamaktadr. "O (mektup) Sleyman'dandr ve o
bismillhirrahmnirrahm -Rahmn ve Rahm olan Allah'n adyla-
(balamakta)dr." (27/Neml, 30) Hz. Nuh da tufandaki gemi yolculuuna
bu ifadeyle balyor. Gemiyi bu cmleyle hareket ettiriyordu: (Nuh)
dedi ki: 'Gemiye binin! Bismillhi mecrh ve mrsh -Onun yzp gitmesi
de, durmas da Allah'n adyladr.-" (11/Hd, 41) bu vesileyle ifade
edelim ki, ister src ve ister yolcu olarak bindiimiz tm aralara
binerken besmele ekmek, Kurann iaret yollu tavsiyesidir.
nsanlk tarihi boyunca slm peygamberlerinin tm tarafndan bir
ifre,
bir anahtar olarak kullanlmtr besmele. O yzden, deimez evrensel
deerlerin br ismi olan slm'n, deimez deerlerinden biri de
besmelenin verdii bak asdr. Bu bak as, bize u gerekleri gsterir:
Allah, insann her iine karr. nsan, eer Allah'n yardmn istiyorsa,
her hayrl iine Allah ile balamak durumundadr. nsan yapt her bir
eyde Allah'a olan borcunu hatrlamak ve O'na teekkr etmek
durumundadr. te bunlar, insanln deimez deerlerinin deimez
gstergesidir.
Her deerli i gibi, Kur'an okumaya balarken de Ez Besmele
ekmek
gerekir. "Kur'an okuduun zaman kovulmu eytandan Allah'a sn (Ez
ek)." (16/Nahl, 98) diye emreden Allah, okumaya besmeleyle balamamz
da emretmektedir: "Yaratan Rabbinin adyla oku." (96/Alak, 1)
Kur'an'a balarken, besmeleden nce istize gelir. nk istize'yi
amadan besmeleye geilmez. Euz ile Allah' yardma ardktan, O'nun
yardm ile eytanlar etkisiz hale getirdikten sonra, irki ve irke
gtren
-
eytan isyanlar kendimizden uzaklatrarak Allah' lyk ile
anabileceimizi dnyoruz.
Gnlmzde ve dncemizdeki, dilimizde ve davranlarmzdaki
eytan pisliklerden temizlenerek tertemiz bir ekilde Allah'la
beraber oluyoruz. Ez sprgesiyle temizlediimiz gnl ve dil saraymza
Allah'n ismini yazyoruz. Tpk kelime-i tevhidde nce "l ilhe" (hibir
ilh yok) deyip Allah dndaki ilh taslaklarn kaldrp atarak
gerekletirdiimiz tevhid temizlikten sonra, "illllah" (ancak Allah
var) dediimiz gibi.
Kur'an'a besmele ile balarken, kullarna rahmet, acma, ltuf
ve
balamas sonsuz olan Allah' hatrlyoruz. Kur'an'n nzlnn bu sonsuz
rahmetin bir yansmas olduunu dnyor ve bu byk nimeti anarak O'na
hamdimizi, krmz vurguluyoruz. O'nun Rahmn sfatyla dnyada m'min-kfir
herkese merhametine ahid oluyor, dnya hayatnda bu nimetlerin
kadrini bilerek verene teekkr edip kullua/ibdete, Kur'an'a
yneliyoruz. Rahm sfatnn ise, hirette adleti gerei sadece m'minlere
merhamet edip, kfirlere azab etmesi olduunun bilincine vararak
hireti, cennet ve cehennemi hatrlayp mit ve korku arasnda Kur'an
okumaya, tefekkre balyoruz.
Sadece Kur'an okurken deil; insan ve evren kitaplarn
okurken,
hayat mektebinde rencilik ve retmenlik yaparken de besmele
uuruna uygun davranmalyz. Tm eylemlerimizin dnyada O'na yarar,
ahirette de O'nun rzasn kazandrr zelliklerde olmasna gayret
etmeliyiz. Kur'an, besmeleyle balyor, biz de Allah'n Kitabn Allah'n
ismiyle okuyoruz.
Eitimle ilgili eserler bata olmak zere nice kitaplar, gazeteler,
dergiler,
besmele ile mi balyor? renciler iin hazrlanan baz din kltryle
ilgili kitaplar, bir mslman bu, benim dinim deil! diye isyan
ettirecek modern hurfe ve tuyanla dolu olabiliyor. Peki, slma ters
ierii kalarak yaynlarn besmele ile balamasn tercih edebilir
miyiz?
Laiklik, resm din kabul edilmedii iin ve baz slm detlere ses
karlmadndan Arap lkelerinin ounda televizyonlarda sunucular
besmele ve hamdele ile balyor programlarna. Besmele ile balanan
programda ise Allah'n yasaklad neler yok ki?! Dnn bir kere, slm
dmanln her frsatta en rezil ekilde gsteren bir tv. kanal,
programlarn sunarken besmele ile balyor.
slma her gn hakaretler yadran, ahlksz bir gazetenin ilk satrnda
besmele yazyor. Bu Allah ile, din ile alay olmaz m? Haram
katmerlemez mi
-
bu tavrlarla? Peki, onlar besmele ile balamasnlar da biz onlara
bakarken besmele ekelim diyebilir misiniz?
"Yaratan Rabbinin ismiyle oku." (96/Alak, 1) yeti bizden sadece
ekil
ve lafzla deil; muhtev ile ilgili tavr beklemektedir ncelikle.
Okuduklarmzn Allah'n ismiyle okunmas; Allah'n izniyle, O'nun rzas
iin, O'nun yolunda, O'nu unutturmayan, O'na yaklatran yapda olmasn
gerektirir. Okumak gibi, arts byk olan bir eylemde besmele bilinci
bunu gerektiriyorsa, dier eylemlerimizde bu zelliklerin aranma
zorunluluu daha fazla olmaz m?
Besmele, Allah'tan zin ve Onay stemektir Bismillh, Evvel Allah
(nce Allah) deyip, O'na danmak,
yapacamz herhangi bir ite Allah'n onayn istemektir. Allah'n adn
hereyin nne geirip yceltmektir. Mriklerin putlar adna yaamalar ve
onlar adna i yapmalarna karlk, biz Allah adna yaayacamza, O'nun
adyla i yapacamza sz vermi oluyoruz.
Bu yzden, dilimiz "Allah'n adyla" derken, dier organlarmz da ayn
eyi syleyebilmelidir. Bu ise, her eyimizle O'nun llerine uygun
olarak yaamakla mmkndr. Aksi takdirde dilimiz "Allah'n adyla"
derken; elimiz, ayamz eytan veya Allah'n dnda bakalar adna i
yaparsa bu, tevhidle badamaz.
Bismillh diyor ve sonra ekliyoruz "Rahmn, Rahm" sfatlarn.
Aslnda Allah ismi, Cenb- Hakkn tm isim ve sfatlaryla birlikte
Rahmn ve Rahm sfatlarn da iermektedir. Ama bunlar zellikle hem
besmelede, hem Ftiha sresinin ilk yetlerinde zel yer alr. Kur'an,
Allah'n rahmetle ilgili sfatlarn ncelikle ve srarla vurgular. O'nun
baka isim ve sfatlar deil de, zellikle Rahman ve Rahm sfatlar! nk
varlmz O'nun Rahmn ve Rahm oluuna borluyuz.
O'nun zerimizdeki merhametiyle varz ve varlmz bu sayede
srdryoruz. O'nun merhameti olmadan, nefes alp vermemiz bile imknsz.
Bedenimiz, aklmz, ruhumuz hep O'nun rahmetinin birer eseri.
Peygamberimiz'in ve vahyin bize gelii de O'nun rahmetiyledir. te
bunlar hatrlamak iin "Rahmn" diyoruz, "Rahm" diyoruz.
Rahmet, her eit fetlerden kurtulup her trl hayra ermektir.
Rahmn,
m'min-kfir ayrt etmeden tm herkese hayat hakk tanyan, yaamas
iin
-
gereken artlar hazrlayp nimetleri veren demektir. Rahm ise, hak
edenlere ve lyk olanlara nimetini bol bol, srekli olarak veren
demektir. Bu yzden Rahmn sfat, O'nun dnyadaki tecellsi; Rahm ise
hiretteki tecellsidir. Rahmn ve Rahm derken, hem dnyay, hem hireti
hatrlyoruz. Dnyann hiretten ayr deil; hiretin tarlas, hazrlk safhas
olduunun bilincinde dnyada da O'nunla, O'nun lleriyle olmaya gayret
ediyoruz. (5)
Besmele, Laik Mant Protestodur Bir m'min, her eyleminin bana
besmeleyi yerletirmekle laik
manta en byk protestoyu yapm olur. Besmele, insann Allah'la i
yapmas, Allah' iine kartrmasdr. Dolaysyla besmele; ateizmi,
materyalizmi, laisizmi reddir.
Bu manada besmele, slm dnya grnn anahtar mesabesindedir. Laik
dnya gr besmelesiz olmaktr. Laik olmakla olmamak arasndaki fark,
besmeleli olmakla olmamak arasndaki fark kadardr. Besmeleli yaplan
i, meriyetini Allah'tan alr ve mer ilere besmele ekilir. Besmelesiz
ilerse eytana lyktr.
Besmelesizlik demek olan laisizm, ayn zamanda eytan bir dnya
grdr. Bunun iin Allah Rasl her eylemine "Rahmn, Rahm Olan
Allah'n adyla" balayarak bu sapknl mahkm etmitir. (6)
Besmele, mslmann almet-i frikalarndan (ayrc zelliklerinden)
birisidir. Mmin, her vesileyle ve sk sk besmele eker. Gnmzde
mslmanm diyen insanlarn ou, yemek vb. bir iki eyin dnda besmele
ekme gerei duymuyor, her hayrl eye balarken besmele ekmek, tarihe
karyor. Yine, gnmzdeki insanlarn azlarndan kan besmele, formalite
icab, det ve alkanlk gerei sylenmi gibi, ruhsuz ve cansz
kelimelerden ibaret kalyor.
Mekanik bir telaffuzdan ibaret, uursuzca dudaklardan dklveriyor.
Adn and Allaha isyanla megul bir iyerinin alnda besmele okunarak
kurdela kesilmesi, rneklerden sadece biri. Gnlk hayatmzn her zaman
diliminde Allahn ilkelerine ve hkmlerine bal olduunu gstermek iin
her eit hayrl ilere besmele ile balar. Besmele ile Allaha iltic
eder, eytn dnce ve eylemlerden Ona snarak, Onun yceliini itiraf
eder ve Ondan yardm ister.
Allahn rahmn sfatn dnerek, her eit nimetin Allah tarafndan
kendisinin istifadesine sunulduunu dnr, Ona krde bulunur. Rahm
-
sfatn dnerek de mitsizlie giden yolu tkar, dnyada bana gelen
musbet ve zorluklarn geici olduunu, esas ve sonsuz rahmetin hirette
tecelli edeceini deerlendirir.
Besmele ekmenin Hkm Besmelenin yerine gre farz, vcip, snnet,
mendup, haram ve
mekruh gibi hkmleri vardr. "zerlerine Allah'n ad anlmayan
hayvanlarn etinden yemeyin. nk bunu yapmak Allah'n yolundan
kmaktr." (6/En'm, 121) mealindeki yet, hayvan keserken besmelenin
farz olduunu gsterir. "Yetitirdiiniz avc hayvanlarn size
tutuverdiklerinden de yiyin ve zerine Allah'n adn ann." (5/Mide,
4)
yeti de av zerine hayvan gnderirken veya av iin silh kullanrken,
yani avclk yaparken besmele ekmenin farz olduunu belirtmektedir.
Hayvan keserken besmelenin kasten terkedilmesi halinde, o hayvann
etinden yemek haramdr.
Namaz dnda Kur'an okumaya balarken srenin banda istize ve
besmele limlerin ouna gre snnettir. Namazda ise, Hanef mezhebine
gre her rektta Ftiha'dan nce besmele snnet; fi mezhebine gre
farzdr.
nemli snnetlerden ve yaygn mueret kurallarndan biri de yemek
yemeye balarken besmele ekmektir. Konu ile ilgili hadis-i erifte
belirtildii zere (Eb Dvud, Et'me 15; Tirmiz, Et'me 47) balanrken
unutulduu takdirde hatrland zaman, "Banda da sonunda da Allah'n
adyla" anlamnda "Bismillh f evvelih ve hirih" demek gerekir.
Herhangi bir ie balarken besmele ekmenin hkm iin mahiyetine gre
deiir. Mesel iki imek, gasbedilen veya alnan bir eyi yemek gibi
yasak fiillere besmele ile balamak, onlar mer saymak anlamna
gelecei veya dinle alay hkmne girecei iin haram kabul
edilmitir.
Abdest almak, du okumak gibi ibdetlerle, yenilmesi hell olan
gdalar
yemek, hell eyleri imek gibi fiillere besmele ile balamak
snnettir. Besmele, Allah' hatrlatt, zikr olduu, kul - ilh ilikisi
ve kurallarn dndrd iin, her mer eylemimize besmeleyle balamak,
srden ayrlp seviye kazanmak ve iimize bereket katp ibdet sevab
almaktr. Necset mahallerinde besmele ekmek ise mekruh saylmtr. Cnp
ve detli olanlarn du ve sen maksadyla besmele ekmesinde bir saknca
yoktur. (7)
-
Besmele uurunun M'mine Kazandrdklar Besmele uuru, bize u anlay
ve davranlar kazandrr
(kazandrmaldr): Mslmann her ii Allah'n adyla ve O'nun emir ve
msaadeleri
dorultusunda olmal. Mslmann her iinde 'evvel Allah' olmal. Yani
m'min, balayaca ii
yapp yapmama konusunda nce Allah'a danmal. Harama besmele
ekilmeyecei iin, besmele ekemeyeceimiz hibir ie
girimemeliyiz. "Besmelesiz i ebterdir, yok olmaya mahkmdur" (bn
Mce, hadis no:
1894) hadisinden anlyoruz ki besmelesizler ve onlarn dzenleri
devrilip yklmaya mahkmdur.
Kesilirken besmele ekilmeyen her hayvan murdardr, pistir.
Besmeleyle
ve besmele dorultusunda olmayan her dnce, fikir, i ve dzen de
murdar ve le hkmndedir.
Besmele Allah'tan yardm dilemedir. Allah ise, ancak Kendi
yolunda
olanlara yardm eder. (8) Mslman, her trl davrana slm ller nda
balamal, eylem,
hizmet ve faliyet yaparken ilh rahmet ve merhamet zere
bulunmaldr. Besmele bu bilinci yanstmaldr.
Mslman, btn dnce ve davranlarnda merhametle hareket etmek
zorunda olduunu besmeledeki rahmetle ilgili iki sfatla idrak
etmelidir. Mslman, besmeleyi hayatnn tamamna yanstmaldr. uursuz
bir
ekilde sylenen besmelenin, istenen fayday salamayacan
bilmelidir. Besmele, mslmann elini att her ite, admn att her yolda
Allah
ile beraber olduunun, Onun yardmyla i yaptnn uurunda olmasn
salar/salamaldr.
-
Besmelenin her ite srekli tekrar edilmesi, Allah zikir olduu
gibi,
mslmann Allahla rahmet zerine i yapacana, Onun izin verdii
ekilde davranacana dair szleme yenilemesidir.
Besmele, her ite Allahtan yardm istemenin gerekliliini, baar
ve
zaferin Allaha ait olduunu unutmamak demektir. (9) Besmeleyle,
yaplan ii kendi admza, fakat Allahn ismi ve izniyle,
Allah'tan yardm dileyerek yaptmz belirtiyoruz. Allah' ycelterek
baladmzda o i, Allah iin oluyor. O'nun dini iin
yaplan bir gayret eklini alyor. eytann ivsna kar direnme bilinci
yenileniyor. Her ie besmeleyle
balamak hayat anlamlandryor. Allah'n szn toplum hayatnn dna iten
kkten laik anlay
reddedilmi, tm mrikler ve putperestlere muhlefet etmi oluyor.
(10) M'minler istize ve besmelenin uuruna erdikleri gn, yeryznde
hibir
tut iktidar gcn muhafaza edemez. nk ez-besmeleyi duyan eytan ve
tut lgna dner, mahvolur. (11)
1- Yusuf Kerimolu, Kelimeler, Kavramlar, 1/ 41 2- mil slam
Ansiklopedisi, c. 1, s. 226, 227 3- Kur'an'n Temel Kavramlar, 66 4-
hsan Eliak, slm ve Sosyal Deiim, s. 24 5- Ali Akpnar, Namaz Dualar
ve Sreleri, s. 23-24 6- Mustafa slmolu, man Risalesi, s. 180 7-
slam Ansiklopedisi, Diyanet Vakf Y. c. 5, s. 531 8- Ali Akpnar,
a.g.e. s. 28 9- Abdullah Byk, Mslmana Mesajlar, s. 19 10- hsan
Eliak, a.g.e. s. 22 11- Yusuf Kerimolu, a.g.e. 1/ 42 Besmele ile
lgili yet-i Kerimeler
-
96/Alak, 1 1/Ftiha, 1 27/Neml, 30 11/Hd, 41 Besmele ile lgili
Baz Hadis-i erif Kaynaklar Snen-i bn-i Mace, Hadis no: 1894;
Msned-i Ahmed b. Hanbel, 2, 259 Konuyla lgili Geni Bilgi
Alnabilecek Kaynaklar 1. Tefsir-i Kebir (Meftihu'l-Gayb), Fahreddin
Rzi, Aka Y. c.1, s. 139-241 2. Hak Dini Kuran Dili, Muhammed Hamdi
Yazr, Eser Y. c. 1, s. 15-49 3. ifa Tefsiri, Mahmut Topta, Canta Y.
c.1, s. 57-61 4. Ahkm Tefsiri, M. Ali Sabuni, amil Y. C. 1 s. 13-14
5. Fi Zlalil- Kuran, Seyyid Kutub, Hikmet Y. c. 1, s. 34-36 6.
Tefhiml Kuran, Mevdudi, nsan Y. C. 1 s. 40-41 7. Hadislerle Kuran
Tefsiri, bni Kesir, ar Y. C. 2, s. 35-73 8. Fatiha Suresi ve Trke
Namaz, Sait imek, Beyan Y. s. 23-27 9. slam Ansiklopedisi, Trkiye
Diyanet Vakf Y. C. 5 s. 529-540 10. mil slam Ansiklopedisi, amil Y.
C. 1 s. 226-229 11. Sorularla Fatiha Suresi, Zabit Ali Durmu, Ali
ipak, YendaY. S. 36-59 12. Fatiha zerine Mlahazalar, Hikmet Ik, Nil
Y. S. 75-104 13. Kelimeler Kavramlar, Yusuf Kerimolu, nklab Y. C. 1
s. 41 14. man Risalesi, Mustafa slamolu, Denge Y. S.180 15.
Cahiliyye Dzeninin Ruh Haritas, Mustafa elik, l Y. S. 21-24 16.
Namaz Dualar ve Sureleri, Ali Akpnar, Suffe Y. S. 21-26 17. slm ve
Sosyal Deiim, hsan Eliak, Bengisu Y. S. 20-24 18. Esenlik Yurdunun
ars, Celaleddin Vatanda, Pnar Y. s. 135-136 19. Mslmana Mesajlar,
Abdullah Byk, Suffe Y. s. 15-26 20. Kendimizi Tartmak, Selmi
ekmegil, Tima Y. s. 200-201 21. Besmele ve Fatiha Tefsiri, Ebulleys
Semerkandi, Sezgin Neriyat 22. Besmelenin erhi, Abdlkerim b. brahim
Cili, Kitsan Kitap Krtasiye Y. 23. Besmele Tefsiri, Hac Bekta Veli,
Kltr Bakanl Y. 24. Besmele Albm, Ziya Bilgi, Osmanl Y.
Ve'l Hamd li'llahi Rabbi'l Alemin
Sbhanek Allahmme ve bihamdike ve ehed en la ilahe illa ente
vahdeke la erike leke ve Estafiruke ve etb ileyk.
-
Derleme Ebu Abdulmmin Tekin. bin Muharrem. el-Kayseri E-Mail
[email protected] - [email protected]
BELGIQUE 2013
B E S M E L EBesmele; Anlam ve MhiyetiKur'an ve BesmeleO
(mektup) Sleymandandr, ve o "bismillhirrahmnirrahm"le (Rahmn ve
Rahm olan Allahn adyla) (balamakta)dr. (27/Neml, 30)(Nuh) dedi ki:
Gemiye binin! Onun yzp gitmesi de, durmas da bismillh ile/Allahn
adyladr. phesiz ki Rabbim ok balayan, pek merhamet edendir. (11/Hd,
41)
Besmelenin Anlam DerinlikleriBesmele, Allah'la Yaplan Bir Szleme
GibidirBesmele, Her Peygamber ve mmetinin Kulland Bir
ifredirBesmele, Allah'tan zin ve Onay stemektirBesmele, Laik Mant
ProtestodurBesmele ekmenin HkmBesmele uurunun M'mine
Kazandrdklar