รายงานผลการด าเนินงาน ปี 2556 · กพ. 56 มีค. 56 เมย. 56 พค. 56 มิย. 56 กค. 56 สค. 56 กย. 56 1....

รายงานผลการด าเนนงาน

ป 2556

Mini Research

ระยะเวลาทผปวยสามารถปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวน

โดย

งานการพยาบาลผปวยศลยกรรมชายพเศษ

โรงพยาบาลธรรมศาสตร เฉลมพระเกยรต

ค ำน ำ

ดวยโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต เปนโรงพยาบาลระดบตตยภม และเปนโรงพยาบาลมหาวทยาสมบรณแบบ อนเปนทพงของประชาชนและสงคม มเปาประสงค คอ 1.ผรบบรการไดรบบรการทเปนเลศ มคณภาพไดมาตรฐานทพงพอใจ 2.ประชาชนในพนทโรงพยาบาลรบผดชอบ สามารถดแลตนเองได โดยการมสวนรวมของทกภาคสวนชมชนเขมแขง 3.ผลงานวจยทมคณภาพ ไดมาตรฐาน และสอดคลองกบปญหาสาธารณสข 4. รวมผลตบณฑตทมความสามารถและเปนเลศทางวชาการและวชาชพ

และมวสยทศนคอ โรงพยาบาลเปนองคกรจตสาธารณะทวทงองคกรซงเปนทงผใหและเปนทพงในการดแลสขภาพ ในขณะทบทบาทของมหาวทยาลยทสมบรณแบบนนจะตองเปนแหลงศกษาหาความรของบคลากรโรงพยาบาล บคลากรสาธารณสข ประชาชนรวมทงสงคม ซงรวมถงการเปนแหลงศกษาวจย พฒนา และคนควานวตกรรมใหมๆ ตลอดจนการเปนองคกรแหงการเรยนรทมการตนตวอยตลอดเวลาซงจะมผลให เปนทพงของประชาชนและสงคม

หอผปวยศลยกรรมชายพเศษเปนสวนหนงของโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต ดงนนจงตองมการพฒนาคณภาพการพยาบาลอยางตอเนอง เพอใหผปวยไดรบบรการทด ปลอดภย และกลบไปใชชวตประจ าวนอยางมความสข เนองจากหอผปวยศลยกรรมชายพเศษมผปวยมารบการผาตด TUR-P ตดเปนอนดบ Top 5 จงมการศกษาวจยเกยวกบระยะเวลาทผปวยสามารถปสสาวะไดเอง หลงถอดสายสวนปสสาวะเพอหาปจจยทสงเสรมใหผปวยปสสาวะไดเรวหลงจากถอดสายสวนปสสาวะ เพอใหผปวยสามารถจ าหนายไดตามแผนการรกษาและไมมการ Re-Admit หลงผาตด TUR-P และไมตองใสสายสวนปสสาวะกลบบานเนองจากการใสสายสวนปสสาวะกลบบานอาจสงผลตอภาพลกษณของผปวยและอาจเกดการตดเชอไดหากดแลไมด หอผปวยศลยกรรมชายพเศษจงเลงเหนความส าคญของการพยาบาลผปวยผาตด TUR-P เพอใหเกดประสทธภาพมากทสด จงรวมกนคดแนวทางการดแลผปวยหลงผาตด TUR-P ขน

คณะผจดท า

สารบญ

หนา

- แบบสรปผลการด าเนนงาน 3-5

- รายละเอยดโครงการ 6-9

- บนทกการประชม 10-15

- ภาคผนวก 16-19

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

แบบสรปการด าเนนโครงการ Mini Researse :เรองระยะเวลาทผปวยสามารถปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะในผปวยผาตด TUR – P ประจ าป 2556

1. ชอโครงการ: Mini Researse ระยะเวลาทผปวยสามารถปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะในผปวยผาตด TUR – P

2. หนวยงานทรบผดชอบ: งานการพยาบาลผปวยศลยกรรมชายพเศษ 3. วตถประสงค :

1. เพอศกษาระยะเวลาทผปวยสามารถปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะ 2. เพอสามารถจ าหนายผปวยไดตามแผนการรกษาของแพทย

4. ความสอดคลองกบเปาหมายของโรงพยาบาล : เปนทพงของประชาชน

5. สรปการด าเนนงาน

วตถประสงค ตวชวด ผลการด าเนนงาน 1. เพอศกษาระยะเวลาทผปวย

สามารถปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะ

ผปวยสามารถปสสาวะไดในระยะเวลา 30 นาท

ผปวยสามารถปสสาวะไดคดเปนรอยละ 55

2. เพอสามารถจ าหนายผปวยไดตามแผนการรกษา

สามารถจ าหนายผปวยไดตามแผนการรกษา 100 %

สามารถจ าหนายผปวยไดตามแผนการรกษา 100 %

3. เพอใหผปวยเกดความพงพอใจ อตราความพงพอใจของผปวย >90% ผปวยมความพงพอใจคดเปนรอยละ 90 %

ประเมนผลการด าเนนการตามแผนปฏบตการ

ประเมนโครงการ

รายการ

เกณฑการประเมน

4 3 2 1

มากทสด มาก ปานกลาง นอย

1.ผลการด าเนนงานตามวตถประสงค

2.ทานพอใจในผลงานของโครงการตามเปาหมายเพยงใด

3.ระหวางการด าเนนงานตามโครงการ

3.1 งบประมาณ

3.2 วสดอปกรณทใชในการปฏบตงาน

3.3 ความรวมมอของผรวมงาน

3.4 ขนตอนการด าเนนงานเปนไปตามก าหนดเวลา

4.ผลงานตามวตถประสงคและเปาหมาย

รวม 25

เฉลย (คะแนนรวมหาร 7 ) 3.57

สรปคาใชจาย

คาใชจายเหมาในการด าเนนโครงการ 15,000 บาท

การด าเนนงานเปนทนาพอใจ

การด าเนนงานควรปรบปรง ถาคะแนนตงแต 3 ขนไป แสดงวาการด าเนนงานเปนทนาพอใจ ถาคะแนนต ากวา 3 ลงไปแสดงวาควรปรบปรง

ปญหาอปสรรค สาเหตของปญหาอปสรรค ขอเสนอแนะแนวทางแกไข

1. ดานงบประมาณ - ไมมปญหา

2. ดานบคลากร - บคลากรมภาระงานประจ ามากและบคลากรมจ านวนนอยลง ในการท าโครงการ การท างานพเศษเหมอนเปนการเพมภาระมากขน เนองจากตองขนปฏบตงานประจ าเกอบทกวน โดยเฉลยวนละ 8 – 16 ชม. จงท าใหไมมเวลาในการท างานพเศษ

- มอบหมายงานใหสมาชกทกคนชวยกนรบผดชอบ

3. ดานวสดอปกรณ - ไมมปญหา

4. ดานบรการและประสานงาน

- จ านวนผปวยทมารบการผาตดTUR-P มปรมาณนอย

- แพทยระบบทางเดนปสสาวะมจ านวนนอย

- ควรมจ านวนผปวยทมารบการผาตด TUR-P ปรมาณมากกวาทเกบรวบรวมขอมลได

- เพมอาจารยระบบทางเดนปสสาวะในโรงพยาบาล

ลงชอ...........................................................

( นางประไพพศ แกวประดษฐ )

ผประเมนผล

ค าขอตงโครงการพฒนาคณภาพของโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556

1.ชอ Mini research : ระยะเวลาทผปวยสามารถปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะในผปวยผาตด TUR-P

2.หนวยงานทรบผดชอบ : งานการพยาบาลผปวยศลยกรรมชายพเศษ

3.หลกการและเหตผล

ดวยวสยทศนโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต เปนโรงพยาบาลสมบรณแบบอนเปนทพงของประชาชน

หอผปวยศลยกรรมชายพเศษ เปนสวนหนงของโรงพยาบาลทตองมการพฒนาใหไดตามวสยทศนดงกลาว เนองจาก ผปวยทผาตดตอมลกหมาก ตดอนดบTop -5 เมอหลงผาตดวนท 3 จะตองถอดสายสวนปสสาวะออก และตองใหผปวยปสสาวะไดเองกอน แพทยจงจะใหกลบบานได พยาบาลจะตองวางแผนและใหการดแลหลงถอดสายสวนปสสาวะ ตองกระตนดมน ามากๆ จนกวาผปวยจะสามารถถายปสสาวะครบ 3 ครงกอน หากผปวยปสสาวะไมได จะตองคาสายสวนปสสาวะกลบบานไปดวย และ อนจะกระทบตอการใชชวตและเสยงตอการตดเชอทางเดนปสสาวะได ท าใหตองเสยคาใชจายเพมขนดวย

ดวยเหตนทางหอผปวยศลยกรรมชายพเศษจงตองการศกษาวาการประเมนผปวยหลงถอดสายสวนปสสาวะ และตองท าอยางไร ใชเวลานานเทาไรผปวยจงจะสามารถปสสาวะไดเอง เพอใหสามารถจ าหนายผปวยไดตามแผนการรกษาของแพทย

4.วตถประสงค :

1.เพอศกษาระยะเวลาทผปวยสามารถปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะ

2. เพอสามารถจ าหนายผปวยไดตามแผนการรกษาของแพทย

5.ผลทคาดวาจะไดรบ

1. ผปวยผาตดตอมลกหมาก สามารถวางแผนจ าหนายไดครบถวน 2. ผปวยหลงถอดสายสวนปสสาวะสามารถปสสาวะออกไดเองตามเวลาทก าหนด 3. ผปวยและญาตมความพงพอใจ 4.

6.ความสอดคลองกบเปาหมายโรงพยาบาล: เปนทพงของประชาชน

7.ลกษณะกจกรรม

1. เกบขอมลผปวยตอมลกหมากทผาตด TUR-P 2. เกบขอมลผปวยหลงถอด Foley’s Catheter ใชเวลานานเทาไรจงสามารถปสสาวะได 3. เกบขอมลการดมน า ชวงหลงการถอด Foley’s Catheter จนขบถายปสสาวะ 4. ทบทวนงานวจยทเกยวของ หรอแนวทางปฏบตทเกยวของ 5. วเคราะหขอมล และสรปผล 6.

8.เปาหมายของโครงการ

:8.1. ผลผลต

:8.2ผลลพท

- กระบวนการจ าหนายผปวย หลงผาตดตอมลกหมากโต

9.ดชนชวดผลผลต

1. อตราการวางแผนการจ าหนายผปวยได 100% 2. อตราผปวยปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวน 100% 3. อตราความพงพอใจของผปวย >90 %

10.แผนงานยอย/ขนตอนด าเนนงานโครงการ

ท กจกรรม ระยะเวลา

ผรบผดชอบ ตค.55

พย.55

ธค.55

มค.56

กพ.56

มค.56

เมย.56

พค.56

มย.56

กค.56

สค.56

กย.56

1. ประชมทมงาน ประไพพศ

2. เกบขอมลผปวยตอมลกหมากทผาตด TUR-P และเวลาทผปวยปสสาวะไดเองหลง Off F/C

ประไพพศ/มณา-ฉตรชย

3. เกบขอมลการดมน า ชวงหลงการถอด Foley’s Catheter จนขบถายปสสาวะ

ประไพพศ/ทมงาน

4. ทบทวนงานวจยทเกยวของ หรอแนวทางปฏบตทเกยวของแลว ก าหนดกจกรรม/แนวทางปฏบตตอผปวยใหมออกแบบฟอรมการบนทกขอมล

มณา/ปวณา

5. ทดลองใชแนวทางทก าหนด

ทมงาน

6. เกบขอมล/วเคราะหขอมล ประไพพศ

7. สรปผลโครงการ ประไพพศ

11. งบประมาณ :

คาใชจายเหมาจายในการด าเนนการโครงการ 15.000บาท

(หนงหมนหาพนบาทถวน)

12. ผเสนอโครงการ :

(นางประไพพศ แกวประดษฐ)

ต าแหนงพยาบาล

( นางนงลกษณ พานช )

หวหนางานการพยาบาลผปวยศลยกรรมชายพเศษ

13. ผเหนชอบโครงการ :

(นางสาวสวลกษณ มชทรพย)

หวหนาสาขาการพยาบาลศลยกรรม

(นางสพรรณ วองรกษสตว)

ผอ านวยการกลมงานการพยาบาลศลยกรรม

(ผชวยศาสตราจารย นายแพทยดลก ภยโยทย)

รองผอ านวยการรองผอ านวยการฝายบรการสขภาพและวชาการ

14. ผอนมตโครงการ :

(รองศาสตราจารย นายแพทยศภชย ฐตอาชากล)

ผอ านวยการ

การประชมครงท 1/2556

โครงการการศกษาระยะเวลาทผปวยสามารถปสสาวะเองไดหลงถอดสายสวนปสสาวะในผปวยผาตด TUR– P

วนท 21 มกราคม 2556

ผเขารวมประชม

1. นางประไพพศ แกวประดษฐ

2. นางมณา วฒนเขจร

3. นายฉตรชย แกวพฒ

เรมเวลา 13.00 น.

วาระท 1 เรองแจงเพอทราบ

1. ประธานแจงรายละเอยดการท าโครงการ การศกษาระยะเวลาทผปวยสามารถปสสาวะเองไดหลงถอดสายสวนปสสาวะในผปวยผาตด TUR –P ( ดงเอกสาร )ไดรบอนมตการทานผอ านวยการแลว ตามงบประมาณทขอไว

2. ประธานแจงแนวทางสรปโครงการ ( ดงเอกสาร )

วาระท 2 เรองปรกษา / รายละเอยดการด าเนนงาน

ประธานไดปรกษาวธการด าเนนโครงการดงน

ขนตอนท 1

ทมงานรวมประชม และคดทบทวนปจจยทมผลตอระยะเวลาทผปวยสามารถปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะ เชน ปรมาณน าทควรจะดมหลงถอดสายสวนปสสาวะวาควรดมน าเปนอยางนอยปรมาณเทาไหรผปวยถงสามารถเรมปสสาวะ และระยะเวลาทเรมปสสาวะไดครงแรกกนาทหลงจากดมน า ทมงานคนหาขอมลวจยทเกยวของใน Internet มาศกษาโดยมอบหมายงาน ใหคณมณา ศกษาคนควาจาก Internet และคณฉตรชย เปนผเกบรวบรวมขอมล

ขนตอนท 2

ทมงานรวมสงเกตการณและเรมเกบขอมลจากผปวยทมารบการผาตด TUR –P ในงานการพยาบาลศลยกรรมชายพเศษตงแตเดอน มกราคม–กรกฎาคม 2556 โดยมอบหมายใหคณฉตรชย เปนผเกบรวบรวมขอมล

มตทประชม: รบทราบ ปดประชม: 14.00 น

คณมณาวฒนเขจร ผบนทก

คณฉตรชย แกวพฒ ผพมพ

คณประไพพศ แกวประดษฐ ผตรวจทาน



วนท 21 มกราคม 2556







ประธานแจงวา ในขณะนอาจารยระบบทางเดนปสสาวะของโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต มเพยง 1 ทาน ซงไมเพยงพอกบปรมาณของผปวยทมารบการตรวจรกษาในระบบทางเดนปสสาวะ และอาจสงผลตอปรมาณการนดมาผาตดของผปวยได

วาระท 2 เรองสบเนอง

ประธานไดปรกษาวธการด าเนนงานตามโครงการกบสมาชก และวางแผนรปแบบการเกบขอมล โดยจะเรมมการเกบขอมลผปวยทมารบการผาตด TUR-P ในงานการพยาบาลศลยกรรมชายพเศษ ตงแตเดอนมกราคม – เดอนกรกฎาคม 2556 โดยจะเรมเกบขอมลตงแตเวลาทผปวยเรมถอดสายสวนปสสาวะจนถงเวลาทผปวยสามารถปสสาวะไดเปนครงแรก และบนทกปรมาณน าทผปวยดมหลงจากถอดสายสวนปสสาวะจนสามารถปสสาวะได มาเกบรวมรวมและน ามาวเคราะหขอมลในการประชมครงตอไป

- มการออกแบบตารางการเกบขอมลผปวยไว เพอใชในการน ามาวเคราะหผล

แบบฟอรมการเกบขอมลโครงการ Miniresearch

เรองระยะเวลาทผปวยสามารถปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะในผปวยผาตดTUR–P

ตงแตเดอน มกราคม – กรกฎาคม 2556

ล าดบ ชอ – สกล HN เวลา OFF เวลาปสสาวะได

ปรมาณน าทดม

รวมระยะเวลา

มตทประชม: รบทราบ

ปดประชม :14.00 น.

คณมณาวฒนเขจร ผบนทก





วนท 21 กรกฎาคม2556







1. ผปวยสามารถปสสาวะเองไดหลงจากถอดสายสวนปสสาวะเปนเวลา 30 นาทจ านวน 5 รายในผปวย 9 รายประธานแจงวาขณะนการเกบรวมรวมขอมลเสรจสน จะตองมการน าขอมลมาวเคราะหและสรปผลเพอจดท ารายงานเปนเอกสารสงเปนรปเลมในเดอนสงหาคม

วาระท 2 เรองสบเนอง

1. ประธานไดปรกษากบทมงานถงการด าเนนงานโครงการและตดตามงานทไดรบมอบหมายดงน

- จากการเกบรวบรวมขอมลผปวยทเขามารบการรกษาดวยการผาตด TUR-P ในงานการพยาบาลศลยกรรมชายพเศษ ตงแตเดอนมกราคม – เดอนกรกฎาคม 2556 นนมผปวยเขามารบการผาตดทงสนเปนจ านวน 9 ราย จาการเกบขอมลและน ามาวเคราะหนน ไดผลสรปดงน

- ผปวยทปสสาวะไดเองนนดมน าเปนอยางนอย 250 มลลลตรจงสามารถปสสาวะไดภายในระยะเวลา 30 นาท ทงนเนองจากกระเพาะปสสาวะนนสามารถมความจได 1000-3000 มลลลตร และเมอมน าเกน 150 มลลลตรจะท าใหรสกปวดปสสาวะ

- การดมน าในปรมาณทแตกตางกนไมมผลตอระยะเวลาในการปสสาวะของผปวยเพราะผปวยทดมน าเพยงปรมาณ 250 มลลลตร กบผปวยทดมน าปรมาณ 1500 มลลลตรกสามารถปสสาวะไดในระยะเวลา 30 นาทเชนกน

4. ผปวยสามารถจ าหนายไดในระยะเวลาทก าหนด

5. ใหทมงานเสนอแนะปญหา อปสรรคตางๆในการท าโครงการและขอเสนอแนะตางๆ

มตทประชม : รบทราบ

ปดประชม : 14.00 น.

คณมณา วฒนเขจร ผบนทก



ผลสรปการเกบขอมลโครงการ Minireasease

เรองระยะเวลาทผปวยสามารถปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะในผปวยผาตด TUR – P

ตงแตเดอน มกราคม – กรกฎาคม 2556

ล าดบ ชอ – สกล HN เวลา OFF

เวลาปสสาวะ

ได

ปรมาณน าทดม CC

รวมระยะเวลา

1. นายกว กฤษณะกะพก 973383 7.00 7.30 1000 30 นาท 2. พ.ท.สมพงษ 289663 6.30 8.00 750 90 นาท 3. นายสมศกด โฉมศร 1060388 16.00 17.00 500 60 นาท 4. นายสวอง ญาณถอย 993352 10.00 10.30 1500 30 นาท 5. นายปกนง แซล 1094276 8.30 11.30 600 180 นาท 6. พออ.ธน ภสมพงษ 559853 16.00 17.00 500 60 นาท 7. นายยง ไตรยวรย 971984 6.00 6.30 250 30 นาท 8. นายสมศกด ศรบว 798352 6.00 6.30 500 30 นาท 9. พ.ต.ทตพงษ นวมเปยม 521733 7.00 7.30 250 30 นาท เฉลย 650 60 นาท

ผลสรปการวเคราะหโครงการ จากการเกบรวบรวมขอมลของผปวยทเขามารบการผาตด TUR –P ในงานการพยาบาลศลยกรรมชาย

พเศษ ตงแตเดอนมกราคม – กรกฎาคม 2556 นนมผปวยมารบการผาตดเปนจ านวน 9 ราย พบวา - ผปวย 5 ราย ปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะภายใน 30 นาท โดยปรมาณน าทดม มปรมาณ

250, 500, 1000 และ 1,500 มลลลตร - ผปวย 2 ราย ปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะภายใน 60 นาท โดยปรมาณน าทดม มปรมาณ

500 มลลลตร - ผปวย 1 ราย ปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะภายใน 90นาท โดยปรมาณน าทดม มปรมาณ 750

มลลลตร - ผปวย 1 ราย ปสสาวะไดเองหลงถอดสายสวนปสสาวะภายใน 180 นาท โดยปรมารน าทดม มปรมาณ

600 มลลลตร ดงนนหลงจากถอดสายสวนปสสาวะแลวผปวยสวนใหญสามารถปสสาวะไดหลงจากถอดสายสวนปสสาวะเปนเวลา 30 นาท โดยจะตองดมน าเปนจ านวนอยางนอย 250 มลลลตร จงจะกระตนใหเกดอาการปวดปสสาวะ เนองจากในกายวภาคของระบบปสสาวะกระเพาะปสสาวะสามารถจน าได 1000 – 3000มลลลตร โดยจะเรมกระตนใหปวดปสสาวะไดเมอมปสสาวะอยางนอย 150 มลลลตร ในกระเพาะปสสาวะ

ปญหาและอปสรรค 1. มจ านวนผปวยมารบการผาตดนอย ท าใหการเกบขอมลไดนอย ซงสงผลใหการวเคราะหขอมลอาจไม

เทยงตรง 2. จ านวนอาจารยในระบบทางเดนปสสาวะของโรงพยาบาลมจ านวนนอยเพยง 1 ทาน อาจไมเพยงพอกบ

จ านวนผปวยทมารบการรกษาและการผาตด

ขอเสนอแนะ 1. ควรมจ านวนผปวยทใชเกบขอมลมากกวานเพอน ามาวเคราะหผลใหเกดความเทยงตรง 2. ควรมการน ามาพฒนาและหาวธการใหผปวยสามารถมารบการผาตด TUR- P และใชจ านวนการพก

การรกษาในโรงพยาบาลใหนอยทสด สามารถถอดสายสวนปสสาวะไดเรว และปสสาวะไดเอง ไมตองคาสายสวนปสสาวะกลบบาน สามารถจ าหนายไดตามแผนการรกษา

3. ควรมอาจารยระบบทางเดนปสสาวะทเพยงพอกบจ านวนผปวย

แนวทางปฏบตการ Off F/C

1. หลง OFF F/C เสรจใหผปวยดมน า 1 แกว ~ 250 cc. 2. ครบ 30 นาท สอบถามการขบถายปสสาวะ 3. หากยงไมปสสาวะใหดมน าอก 1 แกว 4. อก 30 นาท สอบถามการปสสาวะ 5. เมอผปวยปสสาวะไดเอง จงจ าหนายผปวย 6. หากปสสาวะเองไมได รายงานแพทยตอไป

Flow การ OFF F/C

ผปวยดมน า 1 แกว

ไมปวดปสสาวะ

สอบถำมกำร

ปสสาวะ

ปสสาวะ

30 นาท

ปสสาวะได NO Yes

จ าหนาย

OFF F/C

ปสสาวะไมออก

Notify

แพทย

ภาคผนวก

พยาธสรรภาพ ตอมลกหมากโต

โรคตอมลกหมากโต

ตอมลกหมากเปนอวยวะทมเฉพาะในผชาย โดยอยคกบผชายทกคนมาตงแตเกด ตอมลกหมากอยบรเวณรอบทอปสสาวะ ท าหนาทสรางน าหลอเลยงตวอสจ และสารพเอสเอ ( PSA : prostate specific antigen ) ซงเปนสารทท าใหน าอสจไมเกาะกนเปนกอนเหนยวขน มะเรงตอมลกหมาก ซงเปนโรคของชายสงวย และเปนสาเหตทท าใหผชายวยนมปญหาเกยวกบการขบถายปสสาวะทพบไดบอยมาก เนองอกของตอมลกหมากจะโตเรมพบไดหลงอาย 40 ป แตคนไขสวนใหญจะแสดงอาการหลงอาย 50 ปไปแลวเปนสวนใหญ อบตการณการพบเนองอกของตอมลกหมากจะสงเพมขนเรอยๆ ตามอายทมากขน แตเปนภาวะทสามารถรกษาไดในผชายทมอาย 60 – 69 ป พบไดมากกวารอยละ 50 และในผทมอายระหวาง 70 – 89 ปจะพบประมาณรอยละ 90

ลกษณะทางกายวภาคของระบบทางเดนปสสาวะ

อวยวะซงท าหนาทในการสรางและขบถายปสสาวะประกอบดวย ไต ทอไต กระเพาะปสสาวะ และทอปสสาวะ ในทนจะกลาวถงเฉพาะระบบทางเดนปสสาวะสวนลาง อนไดแก กระเพาะปสสาวะและทอปสสาวะดงรายละเอยดคอ กระเพาะปสสาวะตงอยททองนอยในองเชงกรานดานหลงของกระดกหวเหนา ซงในผชายจะอยขางหนาทวารหนก ในผหญงอยขางหนาตรงบรเวณดานหนาของชองคลอด และคอมดลก ลกษณะโครงสรางประกอบดวยกลามเนอดทรเซว (Detrusor) 3 ชน ชนในและชนนอกเรยงตวตามยาวสวนชนกลางเรยงตวเปนวงกลมผนงดานในสดของกระเพาะปสสาวะมรอยยน (Rugae) ซงท าใหสามารถยดขยายรองรบน าปสสาวะไดมากขนกระเพาะปสสาวะมชอง

เปด 3 ชอง คอ ชองบน 2 ชอง เปนทเปดของทอไต อก 1 ชอง เปดดานลางเปนทตงตนของทอปสสาวะ ซงผนงดานในของกระเพาะปสสาวะตรงบรเวณรเปดทง 3 แหงนจะเกดเปนแองรปสามเหลยม และเปนบรเวณทไมมการหดหรอขยายตวตามปรมาณของปสสาวะบรเวณสวนลางของกระเพาะปสสาวะตรงคอคอดกบทอปสสาวะสวนตนมกลามเนอหรด ท าหนาทเปนหรดชนในปดกนไมใหปสสาวะไหลออกมา ความจของกระเพาะปสสาวะมความแตกตางในแตละบคคลและวยส าหรบผใหญประมาณ 150-500 มล. จะกระตนใหรสกปวดอยากถายปสสาวะ แตกพบไดวากระเพาะปสสาวะสามารถขยายรบน าปสสาวะไดมากถง 1,000-3,000 มล โดยไมมการขบถายออกท าใหกลามเนอกระเพาะปสสาวะยดตวออกมากจนไมสามารถบบตวไดจงถายปสสาวะไมออกในทสดกระเพาะปสสาวะอาจไมสามารถบบตวเหมอนดงเดมอกตอไปหรออาจแตกเปนอนตรายได

ระบบขบถายปสสาวะเพศชาย ทอปสสาวะของเพศชายยาวประมาณ 6-8 นว แบงออกเปน 3 ตอน คอ ตอนท 1 เปนสวนทตอออกจากกระเพาะปสสาวะ และมตอมลกหมากอยโดยรอบ (Prostatic Part)ยาวประมาณ 1 นว ในสวนนมทอน าน าอสจ (ejaculatory duct) มาเปดเขาดวย ตอนท 2 เปนสวนทบางและแคบทสด ตอจากตอนตนลงมา(membranous part) จะทอดทะลผานกลามเนอลายขององเชงกราน คอ ท าหนาทเปนรหดชนนอกควบคมการกลนและการขบถายปสสาวะ ตอนท 3 เปนสวนทอยในอวยวะสบพนธ (Carvernous or Penile part) ยาวประมาณ 5-6 นว มรเปดทปลายสดขององคชาต (penis)

สาเหตของตอมลกหมาก

ยงไมมหลกฐานทยนยนถงสาเหตทแทจรงของตอมลกหมากโต ขนาดของตอมลกหมากจะมการโตขนครงแรกจรงๆ เมอเขาสวยรน และนาจะสมพนธกบระดบของฮอรโมนเพศชาย หรอ Testosterone ในชวงอาย 30 – 40 ป ตอมลกหมากจะมขนาดโตขนเลกนอย หลงจากนนกจะหยดโต จนกระทงอาย 45 – 50 ป กอาจจะเกดการขยายขนาดเพมขนเรอย ๆ ตามอาย

อาการของตอมลกหมาก

อาการแสดงแบงไดเปน 2 กลมอาการ อยางแรกคอ อาการปสสาวะบอย รวมกบการอกเสบขดได เนองจากการทกระเพาะปสสาวะหนาตวขนเพอเพมแรงบบตวใหสามารถปสสาวะผานรแคบ ๆ ได และภาวะตดเชอทางเดนปสสาวะจากการทปสสาวะตกคางออกไมหมด และอาการกลมท 2 คอการปสสาวะล าบาก ปสสาวะไมพง เบงนานกวาจะออก ซงอาการสวนใหญเกดเนองจากการหดตวของกลามเนอเรยบในเนองอกของตอมลกหมากท าใหทอปสสาวะตบแคบลง นอกจากน ยงเกดจากขนาดของตอมลกหมากทโตไปกดเบยดอดกนบรเวณคอของกระเพาะปสสาวะ อาการทพบจะมความแตกตางกนไดขนกบแตละบคคล ซงสรปไดดงน - ปสสาวะไมพงปสสาวะสะดด เบงนานกวาจะออก - เกดความรสกอยากถายปสสาวะขนมาทนท และกลนปสสาวะไมอย - มปสสาวะเลด หรอไหลเปนหยด ๆ กอนและหลงจากถายปสสาวะเสรจ - มปสสาวะบอยโดยเฉพาะอยางยงเวลากลางคน การวนจฉยโรคตอมลกหมาก สามารถวนจฉยไดโดยการดจากอาการ อายของคนไข การซกประวต เพอแยกสาเหตอน ๆ ทท าใหเกดอาการคลาย ๆ กนได กบตอมลกหมากโต เชน ทอปสสาวะตบ นวในกรเพาะปสสาวะ หรอกระเพาะปสสาวะพการนอกจากนแพทยอาจใหทานท าการตอบแบบสอบถามอาการทางดานปสสาวะดวยตนเอง เพอประเมนความรนแรงของอาการหรออาจใชตดตามผลการรกษาได จากนนแพทยจะท าการตรวจทางทวารหนกเพอตรวจหามะเรงตอมลกหมาก และประเมนขนาดของตอมลกหมากเพอเลอกการรกษาทเหมาะสม อาจไดรบการตรวจทางหองปฏบตการ เชนการตรวจหาระดบของสารพเอสเอเพอคดกรองมะเรงตอมลกหมาก ตรวจเลอดดการท างานของไต ตรวจปสสาวะ และตรวจพเศษอนๆ เพอชวยใหพบสาเหตทแทจรงของอาการทางดานปสสาวะ เชนการสองกลอง การตรวจวดความแรงของปสสาวะ การรกษาโรคตอมลกหมาก ในรายทอาการยงนอยการปรบพฤตกรรมอาจชวยท าใหอาการดขน ไดแก การหลกเลยงการดมน ามากเกนไปโดยเฉพาะเวลาจะเขานอน งดกาแฟ ชา เครองดมแอลกอฮอล เพราะจะท าใหเขาหองน าบอย หลกเลยงยาชนดลดอาการคดจมก เนองจากอาจท าใหกลามเนอเรยบในตอม ลกหมากมการบบตวมากขน ถาอาการ ตาง ๆ ไมดขน แพทยจะใหยาคลายกลามเนอเรยบในตอมลกหมาก เพอท าใหอาการดขน การรกษาดวยการผาตด วธการผาตดซงเปนมาตรฐานในคนไขทเปนตอมลกหมาก คอการสองกลองควานตอมลกหมาก ( Transurenthral Resection of the Prostate : TUR –P) เครองมอผานทอปสสาวะ แพทยจะมองผานกลองแลวตดเอาเนองอกทเกดความเสยหายตอเนอเยออน ๆ นอยกวาการผาตดแบบเปดผาตดทวไป และตองการระยะพกฟนทสนกวา การผาตดดวยวธนจะใชเวลาประมาณ 90 นาท หลงการผาตดจะพกรกษาตวประมาณ 3 วนในโรงพยาบาล สวนการผาตดดวยวธการอน ๆ เชนการเลเซอรตอมลกหมาก

( Photoselective Vaporization of prostate : PVP ) ยงมราคาแพงมาก และไมไดชนเนอเยอไปตรวจหามะเรง จงไมไดรบความนยม แตมขอดคอ การผาตดท าไดงายกวา เสยเลอดนอยกวา และกลบบานไดเรวกวา

การปฏบตตวหลงการผาตด ผปวยจะตองใสสายสวนปสสาวะไวจนปสสาวะใสดแลวจงถอดสายสวนปสสาวะออก ซงมกใชเวลาประมาณ 1-3 วน อยางไรกตามแผลบรเวณทผาตดอาจใชเวลาประมาณ 2- 3 เดอน กวาจะหายสนท ดงนนผปวยอาจมปสสาวะแสบเปนบางครง ผปวยจงควรหลกเลยงการออกแรงหรอการยกของหนกในชวง 2 – 3 เดอนแรก เนองจากอาจท าใหมเลอดออกมากขน นอกจากนผปวยมกจะไดรบยาระบายเพอปองกนทองผกอนเปนสาเหตทตองท าใหเกด แรงเบง

รายงานผลการด าเนินงาน ปี 2556 · กพ. 56 มีค. 56 เมย. 56 พค. 56 มิย. 56 กค. 56 สค. 56 กย. 56 1....

Documents