เศรษฐศาสตร์ในชีวิตจริง fileเศรษฐศาสตร์ในชีวิตจริง ก า ร อ่ า น คื อ ร

เศรษฐศาสตรในชวตจรง

ก า ร อ า น ค อ ร า ก ฐ า น ท ส า ค ญ

ผทไมรประวตศาสตรมกจะขาดบทเรยนจากอดตผทไมเคยอานจะไมมวนรประวตศาสตร

— ดร.ศภชย พานชภกด

คำานำาสำานกพมพ (8)

บทนำา ขอคดและความทรงจำา 2บคคลมตา ศาสตราจารยยน ทนแบรเกน 12

บทท 1 แนวทางการพฒนาความคดเศรษฐศาสตรไทย 16 แนวความคดเศรษฐศาสตรไทยในปจจบน 19

ปญหาในการพฒนาความคด 39

ความจำาเปนและแนวทางในการพฒนาความคดตอไป 46

บทสรปแนวทางพฒนาความคดเศรษฐศาสตรไทย 58

บทท 2 สามปทองคการการคาโลก 60 การเจรจาการคาพหภาครอบโดฮาและอนาคตททาทาย 82

บทท 3 WTO ณ วนน 86 บทสรป WTO ณ วนน 114

บทท 4 ความเชอมโยงทางเศรษฐกจโลก อาเซยน และประเทศไทย : มมมองของการศกษา 118

สารบญ

บทท 5 อปสรรคในการพฒนาการศกษาในประเทศดอยพฒนา 156 การศกษากบการวางแผนสมยใหม 159

บทเรยนจากการพฒนาการศกษาในอดต 169

แนวทางแกไขและคนควาในอนาคต 179

บทสรปอปสรรคในการพฒนาการศกษา

ในประเทศดอยพฒนา 191

บทท 6 เศรษฐกจพอเพยงในโลกโลกาภวตน 194

บทท 7 ความหมายของเศรษฐกจพอเพยงตอการพฒนาทยงยน 214 บทสรปความหมายของเศรษฐกจพอเพยง

ตอการพฒนาทยงยน 238

บทท 8 ประสบการณและหลกการในการดำาเนนชวต 240

บรรณานกรม 262ประวตผเขยน 272

ถาถามวาอะไรทสงผลกระทบตอการทำามาหากนของเรามากทสด จำาเลยแรกท

ดเหมอนจะหนไมพนกคอจำาเลยทมชอวา “เศรษฐกจ”

เศรษฐกจไมด เศรษฐกจฝด เราเขาใจกนอยางนและจบกนตรงนมากกวา

ทจะตงคำาถามตอไปวา แลวอะไรละททำาใหเศรษฐกจมนฝด มนไมด มนใชสงท

เรยกกนวา “เศรษฐศาสตร” หรอเปลา

เรามกคดวาเราเขาใจเศรษฐกจ แตปฏเสธทจะรจกเศรษฐศาสตร ทงทวา

ไปแลวมนคอเงาของกนและกน เพยงแตเรารสกวาเศรษฐศาสตรเปนเรองวชาการ

เปนเรองไกลตว และทสำาคญไปกวานนกคอความรสกทวา เศรษฐศาสตรเปน

เรองเขาใจยาก เปนเรองระดบประเทศ ระดบโลก

แลวเศรษฐศาสตรในชวตจรงคออะไร สำาคญอยางไร และสงผลกระทบ

กบเราอยางไร

ในบานเราอาจจะมนกวชาการทางดานนอยมาก แตทนททพดถงเรอง

เศรษฐศาสตร เรากจะนกถงชอของ ดร.ศภชย พานชภกด ขนมาทนท เพราะ

ทผานมาชอเสยงและผลงานของทานเปนทยอมรบในระดบโลก ทานทำาให

ประเทศไทยเปนทจบตาบนเวทโลกไดอยางภาคภม ทานบอกวา

“แนวทางเศรษฐศาสตรชวยใหเราพจารณาเรองการดำารงชวตของมนษย

อยางเปนระบบ ทมตรรกะบนพนฐานของการผลตทตองคำานงถงทรพยากรทจำากด

การแขงขนทเปนธรรมและการกระจายความเจรญอยางทวถง”

คำานำาสำานกพมพ

และตรงนเองททำาใหเราตระหนกไดวาทำาไมเราตองรจกกบเศรษฐศาสตร

นนเพราะนอกจากเราจะเขาใจเหตและผลทางเศรษฐกจทกลายเปนปรากฏการณ

หรอวกฤตการณทางเศรษฐกจรปแบบตาง ๆ ซงสงผลตอปากทอง ชวตความเปนอย

หรอธรกจแลว ยงทำาใหเรามองอะไรไดไกลออกไปจากตวเอง กบมมมองทกวางขน

และชดขน

จะกวางขนและชดเจนขนอยางไรนน ไดถกรอยเรยงเอาไวแลวในหนงสอ

เลมน หนงสอทจะทำาใหเราเขาใจถงสงทเรยกวาเศรษฐศาสตรไดอยางงาย ใกลตว

และเปนรปธรรม ทำาใหมองเหนทงอปสรรค ปญหา และหนทางแก จากมมมอง

และประสบการณของการทำางานจรงทไมอาจหาไดเลยจากหนงสอเลมอน

เศรษฐศาสตรในชวตจรง ของ ดร.ศภชย พานชภกด เลมนจงเปนหนงสอ

ทรงคณคาทจะนำาพาเราใหเขาไปรจกโลกของเศรษฐศาสตรอนนามหศจรรยแบบ

คอยเปนคอยไป และเพลดเพลนชนดวางไมลง

สำานกพมพอมรนทร

ตลอดเวลาของการทำางานดานเศรษฐกจ โครงสรางพนฐานทผมตองการสรางอยเสมอคอ

คณภาพของทรพยากรมนษย

บทนำ�

ขอคดและ

คว�มทรงจำ�

เศรษฐศาสตร ในชวตจรง 4

ชวตของคนเรานนจะเปนไปตามความมงหวงเสมอไปคงจะเปนสงททำา

ไดยากมาก ความมงหวงหลกของเดกนกเรยนในรนผมเปนรนทเรยกกน

วาเบบบมเมอรหรอคนทเกดหลงสงครามโลกครงทสอง คอการเขาเรยน

ในระดบอดมศกษาสาขาหลก ๆ เชน แพทยศาสตร วศวกรรมศาสตร

บญช เมอผมสอบผานเขาเรยนในคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดล

และเรยนจนจบปการศกษาทหนงแลว ผมกไมเคยคดจะเปลยนไปเรยนสาขา

วชาอนใด จนกระทงไดรบคำาแนะนำาจากคณพอ ทำาใหผมเขารวมสอบชงทน

ของธนาคารแหงประเทศไทย และไดรบคดเลอกใหไปเรยนวชาททางธนาคารฯ

แจงวาเปนสาขาใหมของวชาเศรษฐศาสตร ซงใชชอวชาในภาษาไทยวา

สถตศาสตร ตอนนนผมมปญหาในการตดสนใจครงสำาคญของชวตทตอง

เปลยนการเรยนจากวชาทผมไดมงมนไวนานแลวมาสวชาทแมภาษาไทยเอง

กยงไมสามารถเขยนบรรยายไดถกตอง วชาดงกลาวตอมาภายหลงเปนท

รจกกนในชอ เศรษฐมต (econometrics) ซงเปนแขนงของวชาเศรษฐศาสตร

ทยงมความใหมมากในสมยนน เปนวชาทรวมกรรมวธทางคณตศาสตรเขามา

วเคราะหความเปนไปทางเศรษฐกจ โดยหวงวาจะทำาใหวชาเศรษฐศาสตร

กลายมาเปนวชาทมหลกเกณฑทางวทยาศาสตรมากขน

ในทสดผวาการธนาคารแหงประเทศไทยในชวงนนคอ อาจารยปวย

องภากรณ เปนผมบทบาทสำาคญทชวยทำาใหผมยอมรบและเขาใจไดวา

ดร.ศภชย พานชภกด 5

การเปลยนจากนายแพทยมาเปนนกเศรษฐศาสตรจะมความหมายอยางไร

ตอตนเองและตอสงคม อาจารยปวยชใหเหนวานกเศรษฐศาสตรกคอแพทย

อยางหนงเหมอนกน แตเปนแพทยททำางานกบสงคมทงระบบแทนการเปน

แพทยสำาหรบแตละบคคล ดงนน ผลงานของนกเศรษฐศาสตรจงมความ

สำาคญไมนอยกวาแพทยโดยทวไป โดยเฉพาะในการแกไขปญหาของ

เศรษฐกจและสงคมทมอยหลากหลาย และมผลตอผคนจำานวนมากหากการ

ดำาเนนนโยบายไมถกตองหรอไมไดผล ประเดนผลกระทบทรนแรงของ

ปญหาเศรษฐกจท “เจบปวยขนรนแรง” ซงผมไดประสบอยเสมอในชวตการ

ทำางานทางดานเศรษฐกจ ตงแตประสบการณการปราบการเงนนอกระบบ

เชน แชรชมอย แชรลกโซ ปญหาวกฤตการเงนของตลาดหลกทรพยยค

ตน ๆ ผานกรณของราชาเงนทน วกฤตการเงนของเอเชย วกฤตการเงนโลก

ปญหาการเจรจาการคาพหภาค ปญหาวกฤตทางอาหาร ฯลฯ ปญหา

ทงหลายเหลาน มผลกระทบตอผคนเปนจำานวนมาก แตเราสามารถ

หลกเลยงได หากความเขาใจระบบเศรษฐกจของผวางนโยบายอยบน

รากฐานทรอบคอบ คำานงถงการเชอมโยงของปจจยตวแปรในแตละ

ภาคสวน รวมไปถงบทเรยนจากประวตศาสตรเศรษฐกจ

สำาหรบวชาเศรษฐศาสตร ประวตศาสตรเศรษฐกจคอหองทดลอง

สำาคญ โดยเฉพาะเมอคำานงถงความหลากหลายของความคดทางเศรษฐศาสตร

และเครองมอนโยบายเศรษฐกจทถกใชมาในวาระและสภาพทแตกตางกน

เมอธนาคารแหงประเทศไทยตดสนใจสงนกเรยนทนไปศกษาในประเทศ

แตกตางกน ผลทตองการคอพนฐานแนวความคดอนหลากหลายทตอง

นำามาประกอบกบภาวะเศรษฐกจไทยจงจะใชไดผลทสด แนวคดหลกของ

เศรษฐศาสตรในสหรฐฯมกจะโนมเอยงไปทางดานเทคนคการวเคราะห

เชงเศรษฐมตโดยมสมมตฐานหลกคอ ระบบตลาดเสร สวนแนวคดของ

โรงเรยนเศรษฐศาสตรรวมทงทเนเธอรแลนด แมจะเปนผรเรมการนำาการ

วเคราะหเชงปรมาณ (คณตศาสตร) มาใชในวชาเศรษฐศาสตรกตาม แตยง

คงยดหลกในเรองการศกษาประวตเศรษฐกจอยางเหนยวแนน และยงคง

บทบาทของระบบสถาบนภาครฐไวมากพอสมควร แทนทจะปลอยใหระบบ

เศรษฐศาสตร ในชวตจรง 6

เสรนยม (neoliberalism) เขามาแทนท เมออาจารยปวยตดสนใจสงใหผม

ไปเรยนทเนเธอรแลนด นบเปนการมองการพฒนาเศรษฐกจในประเทศไทย

อยางสายตาไกลยง ทตองการสรางความหลากหลายในแนวความคดเพอ

สรางสรรคเศรษฐกจไทยใหเปนไปในทางทดทสด

ผทมอทธพลมากตอการตดสนใจของอาจารยปวยในการสงนกเรยนทน

ธนาคารแหงชาตไปเนเธอรแลนดคอศาสตราจารยยน ทนแบรเกน (Jan

Tinbergen) ผสอนวชาเศรษฐศาสตรเพอการพฒนาทโรงเรยน Netherlands

School of Economics ทเมองรอตเตอรดม (ภายหลงโรงเรยนนเปลยนชอ

เปน Erasmus University) ทนแบรเกนเปนนกเศรษฐศาสตรทมชอเสยง

โดงดงทสดคนหนงของโลกในยคทศวรรษ 60 และ 70 โดยเฉพาะในเรอง

การกำาหนดใหมระบบเศรษฐกจระหวางประเทศใหมททำาใหมการชวยเหลอ

การพฒนาจากประเทศทรำารวยตอประเทศทยากจน แตสงททำาใหทนแบรเกน

ไดรบการยอมรบและเปนทรจกกนมากทสดคอ การเปนบดาของวชาเศรษฐมต

และการวางแผนเศรษฐกจ โดยเปนนกคดคนแรกทนำากลไกของวชา

คณตศาสตรและสถตศาสตรมาใชเปนครงแรกในการคำานวณวฏจกรทางธรกจ

(business cycle) เพอศกษาวธทจะทำาใหการเคลอนไหวของคลนทมการ

ผนแปรอยางรนแรงนอยลง และเพอใหมการคาดคะเนไดวาแนวทางของ

แตละคลนจะเปนอยางไร ในบทความ “บคคลมตา ยน ทนแบรเกน” จะเขาใจ

ไดวา ทนแบรเกนไดนำาเทคนคการวเคราะหทางเศรษฐศาสตรมาใชเพอชวย

วางแผนการพฒนาของประเทศทยากจนอยางจรงจงมากทสด ทนแบรเกน

เปนนกเศรษฐศาสตรจากตะวนตกทดำาเนนชวตอยางปรชญาพอเพยงมาก

ทสดเทาทผมเคยประสบมา

ศาสตราจารยทนแบรเกนเองกไมไดเตบโตมาจากการศกษาวชา

เศรษฐศาสตรในระดบอดมศกษาเชนกน แตเรมตนดวยการศกษาวชา

วทยาศาสตร กอนทโลกจะเขาสภาวะเศรษฐกจตกตำาอยางรนแรงทสดใน

ดร.ศภชย พานชภกด 7

ชวงป พ.ศ. 2472 - 2473 (ค.ศ. 1929 - 1930) ทนแบรเกนจงหนมาใหความสนใจ

จากภาวะเศรษฐกจและพยายามหาวธเขาถงแกนของการแกปญหาการ

ทรดตวของเศรษฐกจและการผนแปรของวฏจกรทางธรกจ ซงในสมยนน

ถอเปนการอธบายปญหาการผนแปรของภาวะเศรษฐกจทสำาคญ

ทนแบรเกนเปนปรมาจารยทางความคดเศรษฐศาสตรทสำาคญทสด

ของผม ดวยการทสอนใหผมรจกการใชมาตรการหรอเครองมอทางนโยบาย

ของเศรษฐศาสตรและขอจำากดของเครองมอทงหลายเหลาน รวมทงทำาให

ผมเขาใจถงการใชขอมลเพอการวเคราะหและตองใชสามญสำานกในการ

แปลความจากการวเคราะหทางคณตศาสตรทงหลายเหลาน ขอคดเชนน

ทำาใหผมไดสำานกอยเสมอในการทำางานดานเศรษฐกจวา ขอมลเปนสงสำาคญ

แตพฤตกรรมของมนษยทางเศรษฐกจยงเปนสงทเราตองคำานงถงในแงของ

ความเปนจรงอยเสมอ ในบทความ แนวทางการพฒนาความคดเศรษฐศาสตร

ไทย ทผมเขยนมาเกอบ 40 ปทแลว และยงมผลอยจนทกวนน มขอสรปทวา

บทความนเนนแกนหลกของเศรษฐศาสตรทขนอยกบพฤตกรรมของมนษย

และเนนการกอรางความคดของเศรษฐศาสตรโดยทควรมสวนประกอบ

ของอดมการณ ปรชญา และปญญา โดยเฉพาะปรชญาตามหลกพทธ-

เศรษฐศาสตรซงสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในปจจบน ใน

บทความนผมสรปไววา “การพฒนาเศรษฐกจตามหลกพทธเศรษฐศาสตร

มไดมงทจะกอใหเกดการขยายตวอยางไมหยดยง แตเปนการพฒนาเพอให

ทกคนมฐานะพออยพอกน ปรชญาเศรษฐศาสตรในแนวนมงทางดาน

คณภาพชวตของมนษยทางดานจตใจมากกวาทางดานวตถ โดยเนนในเรอง

คณธรรม เมตตาธรรม ความขยนหมนเพยร ความรจกพอ ความรกสงบ

และการใชทางสายกลาง การดำาเนนการตามปรชญานจะไมทำาใหเกด

การพฒนาในสายตาของทฤษฎจากตะวนตกทจะมงกระตนประสทธภาพ

โดยการใชความนยมวตถเปนเครองลอ แตจะเนนเสถยรภาพทางดาน

สงคมและจตใจมากกวาเสถยรภาพทางดานเศรษฐกจ” ในบทความ

“ประสบการณและหลกการในการดำาเนนชวต” คอสารตถะทแทจรงทผม

ถอวาเปนอดมการณและปรชญาทผมใชในชวตจรงของการทำางานดาน

เศรษฐศาสตร ในชวตจรง 8

เศรษฐศาสตรตลอดทกยคทกสมย

ตลอดเวลาของการทำางานดานเศรษฐกจ โครงสรางพนฐานทผม

ตองการสรางอยเสมอคอ คณภาพของทรพยากรมนษย ซงนำาไปสการเขยน

วทยานพนธสำาหรบปรญญาเอกทผมทำากบศาสตราจารยทนแบรเกน ซงเปน

เรองของการพฒนาและการลงทนในการศกษาในประเทศกำาลงพฒนา1

บทความทมอายเกาทสดกวาสสบปในหนงสอเลมนคอเรองการศกษาทชอ

อปสรรคในการพฒนาการศกษาในประเทศดอยพฒนา ซงเนนทกสงทกอยาง

ของการลงทนในการศกษาทยงมผลตอสถานการณในปจจบน โดยเฉพาะ

ในขอสรป “ธนาคารโลกมกจะมองการศกษาในแงของธรกจหรอเศรษฐกจ

อยางแคบ ๆ เทานน แตการตความหมายเชนนนจะละเลยคาทางดานสงคม

ของการศกษา นนคอการทการศกษาสรางใหคนเปนคนทมประโยชนและ

มคณคามากขนเพราะมคณสมบตทดขน เชน การตรงตอเวลา รจก

รบผดชอบ ความพยายามในการทำางาน รจกคดและตดสนใจอยางมเหตผล

มระเบยบวนย ฯลฯ”

ในปจจบน รอยตอแนวคดจากสมยเรมตนทำางานดานเศรษฐกจของ

ผมกบการพฒนาทยดอยบนหลกของความยงยนและแนวปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงจงสมผสไดในบทความทรวบรวมอยในหนงสอน เชน ในบทความ

เศรษฐกจพอเพยงในโลกโลกาภวตน และ ความหมายของเศรษฐกจพอเพยง

ตอการพฒนาทยงยน คอในทสดแลว การสรางรปแบบของการพฒนาท

สมบรณแบบกตองกลบไปพฒนาพนฐานทแทจรงของวชาเศรษฐศาสตร

ทอยในหนงสอของแอดม สมท ทชอ The Theory of Moral Sentiment

1 Supachai Panitchpakdi, “Educational Planning and Growth in Developing Countries.”, Ph.D. dissertation, Rotterdam University Press, 1973.

ดร.ศภชย พานชภกด 9

(1759) และไมใชเพยงจากหนงสอทนกเศรษฐศาสตรทกคนถกสงใหอาน คอ

An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations

(1776) หรอนยมเรยกสนวา The Wealth of Nations โดยเฉพาะเมอเรา

ตองหาเขมทศทางศลธรรมกนใหมทเราสญเสยไปพรอมกบการยอมรบ

บทบาททมากเกนเหตของระบบตลาดทมกจะอางกนวาสามารถจะจดระเบยบ

ของตนเองได ทงน ถาเราตองการจะเขาใจถงวธการทจะปองกนการเกดขน

ครงแลวครงเลาของวกฤตการณทางเศรษฐกจการเงน ททำาใหประเทศ

ยากจนตองเผชญกบความลมสลายจากกระบวนการโลกาภวตน ซงอาจจะ

นำามาทงความเจรญรงเรองและการคาเสรททำาใหทกคนไดประโยชน แตก

อาจจะมผลเสยของการแขงขนจนเกนเหต และการกระตนการบรโภคจน

เกนความจำาเปน และโดยเฉพาะเกนความสามารถของทรพยากรโลกทจะ

รองรบได รวมทงนำาไปสปญหาทางสงคม เมอโลกตองยอมรบปญหาของ

การเหลอมลำาทขยายตวมากขนในทกภาคของเศรษฐกจโลก และการผลต

ทางการเกษตรทจำาเปนตอการเลยงดคนทงโลก แตขาดการดแลททำาให

เกษตรกรผผลตสามารถมชวตทดเทาเทยมกบผทอยในภาคเศรษฐกจอน ๆ ได

เงอนไขทจำาเปนเมอตองรวมกนแกไขปญหาทกอยางพรอมกนดงท

กลาวมาแลว กคอการทำางานพรอมกนไปทงโลกในลกษณะเปนหนสวน

(partnership) ทจะทำาใหเกดธรรมาภบาลโลก (global governance) ใน

ลกษณะทสหประชาชาตเสนอในกรอบของวาระ 2030 ทเปาหมายหลก 17 ขอ2

สวนใหญจะเนนในเรองแกไขปญหาความยากจน ความไมเทาเทยม ความ

ลาหลงของภาคการเกษตร ความเทาเทยมกนทางเพศ ปญหาเรองพลงงาน

การมงานทำา การรกษาสงแวดลอม ฯลฯ ความเชอมโยงของธรกรรม

ทางเศรษฐกจของทกภาคสวนของโลก ทำาใหการแกไขปญหาตองคำานงถง

2 เปาหมายการพฒนาทยงยนของโลก 17 ประการ (Sustainable Development Goals : SDGs)

เศรษฐศาสตร ในชวตจรง 10

ทางออกทางดานพหภาคทยากทจะนำามาปฏบตใหไดผล เนองจากความ

แตกตางกนอยางมากทางดานนโยบาย ทรพยากร ภมรฐศาสตร ระดบ

การพฒนา ฯลฯ

ผมตองการเนนใหเหนถงความสำาคญในการทประเทศกำาลงพฒนา

เชนไทยตองมสวนรวมในการกำาหนดระบบระเบยบและวาระงานในระดบโลก

การทผมพยายามผลกดนใหระบบการคาโลกมผลทางปฏบตทเปนประโยชน

มากทสดและยอมรบไดดทสด โดยประเทศกำาลงพฒนาและประเทศทยากจน

ทสดนนมกจะไมมสวนไดสวนเสยเทาไหรนก ผมไดใชเวลาเปนจำานวนมาก

เพอสรางพนฐานและอำานาจการตอรองใหกบกลมประเทศกำาลงพฒนา

หลายกลมในองคการการคาโลก และการปรบวาระการเจรจาการคาโลก

ใหเอออำานวยผลประโยชนกบประเทศยากจนทสด เชน การกำาหนด

ใหมการรวมการเจรจาการคาสนคาฝายทเปนผลตภณฑหลกของประเทศ

ยากจนทสดในแอฟรกาเขาในวาระการเจรจาการคาพหภาครอบโดฮา

ทงทประเทศพฒนาแลวทงหลายพยายามขดขวาง และโดยเฉพาะการม

สวนรวมในการตกลงเรองการปรบปรงเปลยนแปลงเงอนไขขอบงคบของ

ขอตกลงของทรพยสนทางปญญาทเอออำานวยใหประเทศยากจนสามารถ

ผลตยาของตนเองไดในราคาทถกลง โดยสามารถใชสทธบตรยาของประเทศ

ทพฒนาแลวได และหากในกรณทผลตเองไมไดกอนญาตใหนำาเขาผลตภณฑยา

(parallel import) ราคาถกเขามาใชแทนยาทมสทธบตรคมครองได ทงหมดน

เปนเพยงตวอยางบางประการของการทประเทศกำาลงพฒนาทงหลายตองไดรบ

การดแลใหมโอกาสเขามาบรหารงานระดบโลกพรอมกบประเทศทพฒนาแลว

เพอความเสมอภาคและความโปรงใสในการบรหารจดการเศรษฐกจโลกทดาน

การคา การลงทน และการแกไขปญหาวกฤตการณเพอลดผลกระทบตอ

กระบวนการพฒนาใหไดมากทสด ในกรณของไทยเองนน ขอสรปทสำาคญ

ของผมกคงหนไมพนการรวมกนพฒนาผนำาทางเศรษฐกจและการทตทสามารถ

เขาไปมบทบาทนำาในโลกได

บทความทงหลายทนำามารวมในหนงสอเลมนอาจจะชแนวทางความคด

ในการทำางานและบทบาททเราอาจจะสรางขนมาได แตทงนทงนนจะตองเปน

ดร.ศภชย พานชภกด 11

ความพยายามรวมกนของทกหนวยงานของรฐและภาคเอกชนทตองม

แนวทางเปนอนหนงอนเดยวกนในประเทศใหไดกอนทจะออกไปตอสในเวทโลก

ตอไป

ดร.ศภชย พานชภกด

20 กนยายน 2560

เศรษฐศาสตร ในชวตจรง 12

บคคลมตา ศาสตราจารยยน ทนแบรเกน

ศาสตราจารยยน ทนแบรเกน ถอไดวาเปนแบบอยางของการเปน

นกเศรษฐศาสตรทผมเคารพสงสดและพยายามนำามาเปนหลกปฏบตในการ

ทำางานดานเศรษฐกจตงแตเรมตนจนบดน แมวาทนแบรเกนจะไมไดรำาเรยน

ทางวชาเศรษฐศาสตรมาตงแตระดบอดมศกษา แตเพราะเขาเปนหวงปญหา

ทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะในภาวะเศรษฐกจโลกตกตำาในชวงป พ.ศ. 2472 -

2473 (ค.ศ. 1929 - 1930) ททำาใหเกดการวางงานสงสดในประวตศาสตรของ

ยโรป ทำาใหทนแบรเกนมความสำานกในกลไกของเศรษฐกจอยางแทจรง

ยงกวานกเศรษฐศาสตรจำานวนมากทไดรบรางวลโนเบล โดยมความเชอ

อยางหลบหหลบตาในระบบตลาดเสร ทนแบรเกนเปนนกวเคราะหทาง

เศรษฐกจคนแรก ๆ ททำาใหโลกมความเขาใจพลวตของการหมนเวยนเปลยนไป

ของวฏจกรทางธรกจดยงขน ดวยการใชวธทางสถตศาสตรเขาชวย เมอ

ภาวะวฏจกรทางธรกจอยในสภาพของการเปลยนแปลงไดโดยมรปแบบ

ทแนนอนมากขน เชน ในรปแบบของใยแมงมม กทำาใหการวางนโยบาย

เพอลดความไมแนนอนและการผนผวนของการผลตและราคาสนคา

(โดยเฉพาะสนคาเกษตร) เปนไปไดอยางมประสทธภาพยงขน

ในแงมมของนกเศรษฐศาสตรทวไปอาจจะไมรจกทนแบรเกนในดาน

ผคนควาทางดานสถตศาสตรและเศรษฐศาสตร แตคงตองระลกไดเมอ

กลาวถงผลงานทนาจดจำาในเรองดงตอไปน

ดร.ศภชย พานชภกด 13

1) ทนแบรเกนเปนผททำาใหการวางนโยบายเศรษฐกจตองคำานงถง

เปาหมายของนโยบายและมาตรการหรอเครองมอทจะใช โดยหลกงาย ๆ

ทเขาใจกนทกวนนคอ จำานวนของมาตรการจะตองไมนอยกวาเปาหมาย

ทตองการ มฉะนนผลจะไมเปนไปตามเปาหมายทกเปาหมาย (อาจจะได

บางเปาหมาย)

2) ทนแบรเกนเปนผททำาใหโลกเขาใจทฤษฎของการเคลอนของระบบ

เศรษฐกจเขาหากน (convergence theory) ความหมายกคอ ระบบตลาด

สดกหรอระบบวางแผนอยางบรสทธจะคอย ๆ แปลงมาเปนระบบผสมผสาน

(mixed economy) ทมทงการวางแผนไดและระบบตลาดทรฐเขาแทรกแซง

ไดเมอจำาเปน

3) ทนแบรเกนใหความสนใจกบระบบเศรษฐกจระหวางประเทศอยาง

มาก เนองจากไดเปนทปรกษาใหแกสหประชาชาตตงแตเรมตน และเขามา

ใหคำาแนะนำาชวยเหลอองคกรของสหประชาชาตในเอเชยตงแตยคของ

ECAFE3 จนกลายมาเปน ESCAP4 โดยไดทำางานดานความรวมมอดานการ

พฒนาเศรษฐกจและสงคมเพอใหความชวยเหลอแกประเทศกำาลงพฒนา

ทวโลก ถอไดวาทนแบรเกนเปนผใหกำาเนดแกวชาเศรษฐศาสตรการวางแผน

เพอการพฒนาอยางแทจรง ทกวนนผลงานของเขากยงประจกษชด เชน

การใหความชวยเหลอโพนทะเล5 ททางสหประชาชาตพยายามกำาหนดให

ประเทศพฒนาแลวใหความชวยเหลอแกกลมประเทศดอยพฒนาในอตรา

อยางนอยรอยละ 0.7 ของผลผลตมวลรวมของประเทศ เปาหมายทมนอย

ประเทศมากททำาได แตกยงเปนเปาทสหประชาชาตรณรงคเพอใหบรรลอย

ตลอดเวลา

3 Economic Commission of Asia and the Far East (คณะกรรมาธการเศรษฐกจ สำาหรบเอเชยและตะวนออกไกล)

4 Economic and Social Commission for Asia and the Pacific (คณะ กรรมาธการเศรษฐกจและสงคมแหงเอเชยและแปซฟก)

5 Oversea Development Assistance : ODA

เศรษฐศาสตร ในชวตจรง 14

สำาหรบผมแลว ทนแบรเกนเปนแบบอยางของนกเศรษฐศาสตร

อาจารย และมนษยทมลกษณะของชาวพทธ ตลอดจนดำารงตนเสมอนม

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนอยางยง เมอเขาเปนผแนะนำาใหอาจารยปวย

สงผมไปเรยนทเนเธอรแลนดในป พ.ศ. 2506 และรบรองวาจะชวยดแลอยางด

ทสด เขาดแลจรง ๆ ตามคำาสญญา โดยเฉพาะการตดตอครอาจารย แนะนำา

การเรยน และมาเปนอาจารยหลกในวชาเศรษฐศาสตรเพอการพฒนาชวง

การทำาปรญญาโทของผม นอกจากนน เมอผมตองการใหทนแบรเกนเปน

อาจารยผกำากบการทำาปรญญาเอกของผม ทง ๆ ทในชวงนนอาจารยยงมาก

แลวในฐานะนกเศรษฐศาสตรทมชอเสยงสงสดของโลก เขากรบเปนผกำากบ

วทยานพนธของผมอยางเตมท ใหเวลาหารอเรองเนอหาสาระ แมจนกระทง

วธการเขยนภาษาองกฤษทเขามกจะมขอสงเกตวานกศกษาจากเอเชยมกจะ

ใชคำานำาหนานาม (article) ไมคอยถนด เพราะภาษาในเอเชยมกจะไมมการ

ใชคำานำาหนานาม เขาสอนใหผมทำางานอยางรอบคอบ ระมดระวง ใชเวลา

ใหมวนยทสด และรบฟงความเหนตชมจากบคคลอนตลอดเวลา

ทนแบรเกนแนะใหผมพยายามเขยนบทความทางวชาการเศรษฐศาสตร

ไมใชเพอเปนการอวดวชา แตเพอเปนโอกาสใหผอนไดวพากษวจารณความ

คดเหนของเราซงจะนำาไปสความแตกฉานทางวชาการมากขน อกทงแนะนำา

ใหผมไปฝกงานกบครอาจารยทมชอเสยงทมหาวทยาลยเคมบรดจ เชน

ศาสตราจารยรชารด สโตนทในภายหลงไดรบรางวลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร

อกเชนกนในป พ.ศ. 2527 ในความรเรมการจดทำาบญชรายไดประชาชาต

(national income accounting)

นอกจากน ทนแบรเกนสอนใหผมมความเปนอยอยางสมถะโดยท

ตวทานเองไมมรถยนตขบ แตนงรถไฟและรถรางไปสอนหนงสอทมหา-

วทยาลยทกวน และขาวของในบานมการเปลยนแปลงเปนของใหมนอยมาก

ทนแบรเกนเปนผสอนใหผมสนใจความนาเชอถอของขอมลสถตกอนทจะ

นำาขอมลนนไปวเคราะห และนำาเสนอวาในฐานะนกคดทด เมอคนสวนใหญ

ไปยนอกขางหนงดวยความเหนตรงกนเปนสวนใหญ เราควรจะลองไปยน

อกขางและพยายามคดในสงทอกขางยงคดไมถง เพอกอใหเกดสมดล

ดร.ศภชย พานชภกด 15

ในดานการแสดงความคดเหน

ในบนปลายชวตของทนแบรเกน เขาหนมาใหความสนใจกบการ

รกษาสนตภาพในโลกเปนอยางยง โดยเฉพาะในการพสจนใหเหนวาระบบ

เศรษฐกจตาง ๆ จะเคลอนจากสดกเขาสระบบกงวางแผนกงกลไกตลาดทม

ความเปนกลางมากขน และจะทำาใหขอถกเถยงเรองอดมการณ (ideology)

ทางเศรษฐกจหมดไป ทงนเปนการวเคราะหทชดเจนทสดหลายสบปกอน

ทฟรานซส ฟกยามา จะมาเขยนถงเรอง The End of History หลงการ

ทลายกำาแพงเบอรลน ทนแบรเกนเองจะเคยเปรยอยเสมอวา ทจรงแลว

แมวาเขาจะไดรบรางวลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร แตถาเลอกได เขาอยาก

ไดรบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพมากทสด

หมายเหต บทความนเขยนเมอ พ.ศ. 2518