Page 1
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
219
บทท 6
ฐานขอมลและระบบสารสนเทศ ผชวยศาสตราจารย ดร.กลยณฏฐ กหลาบเพชรทอง
ฐานขอมลและระบบสารสนเทศ ตอนท 6.1 ฐานขอมล
เรองท 6.1.1 แนวคดและความหมาย
เรองท 6.1.2 แหลงทมาของขอมลและสารสนเทศ
เรองท 6.1.3 คณสมบตของขอมล
เรองท 6.1.4 โครงสรางของขอมล
เรองท 6.1.5 ววฒนาการของระบบฐานขอมล
เรองท 6.1.6 ระบบการจดการฐานขอมล
เรองท 6.1.7 ประเภทของระบบฐานขอมล
เรองท 6.1.8 ประเภทของฐานขอมล
เรองท 6.1.9 การน าฐานขอมลมาประยกตใช
เรองท 6.1.10 การศกษาถงผลกระทบของการใชระบบฐานขอมลในการบรหาร
และการตดสนใจ
เรองท 6.1.11 ความส าคญของระบบขอมลตอการบรหารและการตดสนใจ
ตอนท 6.2 ระบบสารสนเทศ
เรองท 6.2.1 สารสนเทศ
เรองท 6.2.2 กระบวนการจดการสารสนเทศ
เรองท 6.2.3 ระบบสารสนเทศ
เรองท 6.2.4 องคประกอบของระบบสารสนเทศ
เรองท 6.2.5 ววฒนาการของระบบสารสนเทศ
Page 2
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
220
เรองท 6.2.6 ประเภทของระบบสารสนเทศ
เรองท 6.2.7 การพฒนาระบบสารสนเทศ
เรองท 6.2.8 ระบบสารสนเทศเพอการจดการ
เรองท 6.2.9 การประยกตใชระบบสารสนเทศทางธรกจ
เรองท 6.2.10 ประโยชนของระบบสารสนเทศ
แนวคด 1. ขอมล เปนทรพยากรทส าคญอยางหนงขององคกรทตองไดรบการจดการ เพอให
ไดขอมลทมคณภาพในการปฏบตงาน
2. โครงสรางขอมล หมายถงการจดล าดบขอมลจากหนวยเลกทสดไปจนถงหนวย
ใหญทสด ไดแก บต
3. ไบต เขตขอมล ระเบยนขอมล แฟมขอมล และฐานขอมล
4. การจดการขอมล หมายถงการจดเตรยมขอมลเพอใชส าหรบพฒนาระบบ
สารสนเทศ ซงเกยวของกบแหลงทมาของขอมล
5. การใชขอมลน าเขาเพอการประมวลผล การตรวจทาน โดยตองเขาใจถง
โครงสรางขอมล
6. แนวคดระบบการจดการสารสนเทศ ครอบคลมการจดการเกยวกบ ระบบ
สารสนเทศ ประเดนดานการพฒนาระบบ การจดการระบบสารสนเทศ และการจดการระบบ
สารสนเทศในองคกร
วตถประสงค เมอศกษาเนอหาในบทนแลว เพอใหผ เรยนสามารถ
1. อธบายการใชงานทวๆไปของระบบฐานขอมลได
2. วเคราะหขอแตกตางของแตละประเภทฐานขอมลได
3. เขาใจถงความหมายของระบบฐานขอมลและระบบการจดการฐานขอมลได
Page 3
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
221
4. อธบายประวตของการพฒนาระบบการจดการฐานขอมลได
5. สามารถบอกความหมาย บทบาท ความส าคญ ผลกระทบ ลกษณะส าคญของ
ขอมล สารสนเทศได
6. สามารถบอกองคประกอบของระบบเทคโนโลยสารสนเทศได
Page 4
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
222
บทน า
ปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศและระบบสารสนเทศไดเขามามบทบาทในการด าเนนงาน
ของหนวยงานและองคกรตางๆ ทงภาครฐและเอกชนมากขน และหนวยงานเหลานนตางก
ปรบเปลยนการท างานจากระบบเดมทเปนการใชมนษยในการท างานและจดเกบขอมลดวย
เอกสารกระดาษในแฟมเอกสารเปนหลก กหนมาใชระบบคอมพวเตอรกนมากขน และท าการ
จดเกบขอมลในไฟลขอมลหลายๆ ไฟลทรวมกนอยภายใตฐานขอมล (Database)
ดงนนขอมลตางๆ ทจะน าไปท าระบบสารสนเทศจะตองจดเกบขอมลในรปแบบทถกตอง และม
ความนาเชอถอ
ฐานขอมลเปนองคประกอบทส าคญสวนหนงของงานดานตางๆ โดยเฉพาะระบบงานทมการ
ประมวลผลโดยการใชคอมพวเตอร ซงโดยทวไปการด าเนนงานตางๆ ในแตละวนลวนม
ความสมพนธกบระบบฐานขอมลทงสน เชน การซอสนคาทหางสรรพสนคา หรอรานสะดวกซอ จะ
มการเรยกใชฐานขอมล โดยมการตรวจสอบรายการสนคาทอานผานทาง เครองอาน Bar Code
ในแตละรายการทมการซอสนคา โปรแกรมประยกตฐานขอมล (database application program)
จะท าการตรวจสอบการอานของเครองอาน Bar Code และคนหาราคาของแตละรายการสนคา
จากฐานขอมล จากนนโปรแกรมจะด าเนนงานตามทก าหนด ไดแก คดราคารายการขายสนคา ตด
ยอดรายการสนคาทขายจากขอมลสนคา หรอ การตดตอกบธนาคารทเกยวของกบการท ารายการ
ขอมลตางๆ เชนการท ารายการขอมลทเกยวของกบสมดเงนฝาก ไดแก การฝาก การถอนเงน การ
ตรวจสอบยอดเงน เปนตน
ดงนนจะเหนไดวาฐานขอมลไดเขามามความเกยวของกบการด าเนนชวตในปจจบนแทบ
ทงสน และนอกจากนนฐานขอมลยงมบทบาททส าคญอยางสงในการประกอบการดานธรกจ
เนองจากผใชสามารถน าขอมลทจดเกบภายในฐานขอมล มาใชประโยชนในการตดสนใจ และการ
วางแผน ในการด าเนนกจการของธรกจ
Page 5
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
223
ตอนท 6.1 ฐานขอมล ในสวนนอธบายถงระบบและววฒนาการของของฐานขอมล ซงกอนทจะท าการศกษาถง
ระบบฐานขอมลควรมความเขาใจในความหมายและแนวคดทเกยวของกบขอมลและฐานขอมล
โดยมรายละเอยด ดงน
เรองท 6.1.1 แนวคดและความหมาย
6.1.1.1 ขอมล (data)
เปนองคประกอบทส าคญตอการด าเนนงานขององคกรและหนวยงาน
ตางๆ และในปจจบน ขอมลเปนทรพยากรทส าคญขององคกรทจะตองมการดแลและการจดการให
มประสทธภาพ
ขอมล (Raw Data) คอ ขอเทจจรง หรอสงทถอหรอยอมรบวาเปน
ขอเทจจรง ส าหรบใชเปนหลกอนมานหาความจรงหรอการค านวณ
ขอมลเกดจากองคกรท าการรวบรวมและจดเกบขอมลจากทงภายใน
และภายนอกองคกร ทยงไมผานกระบวนการประมวลผลขอมล (Data Processing) หรอการแปร
รปขอมล ใหขอมลนนอยในรปแบบทเกดประโยชนตอผใชงาน เชน ขอมลนกศกษา ขอมลลกคา
ขอมลรายการขายของบรษทคแขง ขอมลจากรปภาพและขอความตาง ๆทปรากฏในเวบไซต เปนตน
6.1.1.2 สารสนเทศ
สารสนเทศ (Information) คอ ขอมลทผานขบวนการประมวลผล
โดยแสดงในรปแบบทเหมาะสมตอความเขาใจ และความตองการของผใชสารสนเทศเกดจากการ
น าขอมลหรอขอเทจจรงทไดมาประมวลผล เชน น าขอมลการขายสนคามาสรปเปนยอดการขาย
สนคาในแตละไตรมาสขององคกร ทผบรหารจะใชสารสนเทศชวยในการประกอบการตดสนใจและ
การบรหารงานภายในองคกร จากภาพท 1 เปนการแสดงรายการขอมลการลงทะเบยนในรายวชา
CSC 2103 และภาพท 2 เปนการแสดงสารสนเทศทไดจากการสรปรายการของนกศกษาทงหมด
จากการลงทะเบยน โดยแบงตามสดสวนของนกศกษาในแตละสาขา ทลงทะเบยนในรายวชา
CSC 2103 ในภาคเรยนท 1.2558 ซงเปนตวอยางแสดงความแตกตางระหวางขอมล และ
สารสนเทศ
Page 6
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
224
ภาพท 6.1 ตวอยางขอมล
ภาพท 6.2 ตวอยางสารสนเทศ
นอกจากขอมลและสารสนเทศแลว ยงมความรและปญญาทเกยวของกบขอมล
สารสนเทศ และเทคโนโลยในปจจบนดวย โดยความร และปญญา นนยงสามารถน ามาใช
ประโยชนอยางมากมาย ไมวาจะเปนการน ามาใชงานดานธรกจ การบรหาร และกจการอนๆ ดวย
Page 7
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
225
6.1.1.3 ความร
อเดโอะ ยามาซาก (Hideo Yamazaki) จากสถาบนวจยโนมระ ประเทศ
ญป น ไดใหค าจ ากดความของค าวา “ความร” วา ความร (knowledge) คอ สารสนเทศทผาน
กระบวนการการคด วเคราะห เปรยบเทยบ และเชอมโยงกบขอมลและสารสนเทศอน จนเกดเปน
ความเขาใจและสามารถน าไปใชประโยชนไดโดยไมจ ากดชวงเวลา
ดงนนความรจงเปนทรพยสนทมคายงขององคกร และเปนสงทชวยให
องคกรสามารถพฒนาสมรรถนะทางการแขงขน และยงชวยในการสรางสรรคนวตกรรม และ
ผลตภณฑใหมๆ ไดอกดวย
ภาพท 6.3 แผนภมปรามดความร
ทมา : “Professional Knowledge Management” โดย Hideo Yamazaki (1999)
และอเดโอะ ยามาซาก ยง ท าการคนควาวจยเกยวกบลกษณะของ
ความร ซงพบวาความรมลกษณะคลายปรามด ดงภาพท 6.3 ทขอมล สารสนเทศ ความร และ
ปญญามความสมพนธเกยวของกน
Page 8
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
226
6.1.1.4 ปญญา
ปญญา (Wisdom) คอ ความรทอยในตวคน ความรอบรทเกดจากการ
เรยน การคด ปญญา เพอน ามาประยกตใชความรเพอแกปญหาหรอพฒนาการท างาน
จากภาพ 6.3 ปรามดขอมลจะถกรวบรวมจดเกบเปนขอมลพนฐานกอน แลวน าไปประมวลผลตาม
ชนดและประเภทของขอมล จากนนท าการวเคราะหขอมลตามวตถประสงคทตองการโดยผลลพธ
ทไดจากการวเคราะหเปนสารสนเทศทสามารถน าไปใชประโยชน และเมอน าขอมลและสารสนเทศ
ทรวบรวม น ามาประมวลผล และวเคราะห ขอมลโดยอาศยประสบการณหรอความรอบรท
เกยวของน ามาสงเคราะหออกมาเปนความร ทสามารถน าไปใชในการสรปและตดสนใจใน
สถานการณตางๆ โดยไมจ ากดเวลาได และในสวนของปญญานน เกดจากการเรยนรและ
ประสบการณจากการปฎบต ซงไมใชเพยงแตความจ าเทานน แตเปนการน าความรไปใชในทาง
ปฏบต ไดเรยนร เขาใจอยางลกซง ดงนนปญญาจงเกดจาก "ความเขาใจ" ทชวยให ความร
ท าการ แปลงเปน ปญญา ผานประสบการณ และกระบวนการ วเคราะห ซง ปญญาชวยใหมนษย
สามารถตดสนทเหมาะสม และถกตอง และยงชวยในการสงเคราะหองคความรใหมไดอกดวย
6.1.1.5 ฐานขอมล
เมอน าระบบคอมพวเตอรเขามาใชเปนเครองมอในการจดเกบขอมล การ
ประมวลผลขอมล เพอใหทนตอความตองการใชขอมลใหทนตอเหตการณ ฐานขอมลจงเขามาม
บทบาทส าคญเปนอยางมาก ทน ามาใชในการจดเกบรวบรวมขอมลเขาไวดวยกนอยางมระบบ
และขอมลทประกอบกนเปนฐานขอมลนนตองตรงตามวตถประสงคการใชงานขององคกรนนๆ
ดวย
ฐานขอมล (Database) หมายถง ชดของขอมลทมความสมพนธกน และ
ถกน ามาจดเกบไวในทเดยวกน เพอใหผใชสามารถใชขอมลเหลานนรวมกนอยางรวดเรวและม
ประสทธภาพแบบโดยปกตแลวขอมลทจดเกบอยภายใตฐานขอมลนน จะมแบบชนดขอมล (Data
Type) ทแตกตางกนไป ซงสามารถจ าแนกไดเปน 5 แบบ ดงน
Page 9
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
227
แบบท 1 ขอมลชนดทเปนขอความ (Text Data) คอ ขอมลทประกอบดวย
อกขระตางๆ ทน ามารวมกนเปนตวอกษร มความหมายในตวเอง เชน ชอนกศกษา และทอย เปน
ตน
แบ บ ท 2 ข อ ม ล ชน ด ท เป น รป แบ บ (Formatted Data) ค อ ข อม ล ท
ประกอบดวยอกขระตางๆ อาจเปนตวอกษร หรอตวเลขในรปแบบทชดเจน อาจอยในรปแบบของ
รหสตางๆ ทมกถกน ามาแปลความหมาย เชน ขอมลรหสนกศกษา (58122201012) ดงภาพท 4
อธบายขอมลรหสนกศกษา เปนตน
ภาพท 6.4 ตวอยางขอมลชนดทเปนรปแบบ
แบบท 3 ขอมลชนดทเปนภาพลกษณ (Images Data) คอ เปนขอมลท
เปนภาพทใชแทนขอมล ซงอาจเปนภาพทถกสรางขนจากขอมล และสรางแบบรปภาพหรอ
ภาพวาด ทถกสรางดวยดวยโปรแกรมกราฟกหรอถายภาพจากกลองดจทล หรอภาพจากวดทศน
แบบท 4 ขอมลทเปนเสยง (Sound Data) คอ ขอมลทจดเกบในแบบของเสยง ทลกษณะของการ
จดเกบกเหมอนกบการจดเกบขอมลแบบภาพ โดยคอมพวเตอรจะท าการแปลงเสยงทตองการ
จดเกบใหอยในรปแบบทคอมพวเตอรสามารถน าไปเกบได
แบบท 5 ขอมลแบบภาพและเสยง (video) คอ ขอมลทเปนเสยงและรปภาพทถกจดเกบไวดวยกน
เปนการผสานรปภาพและเสยงเขาดวยกน โดยในการจดเกบคอมพวเตอรจะท าการแปลงเสยงและ
Page 10
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
228
รปภาพเชนเดยวกบขอมลแบบเสยงและขอมลแบบภาพและจะน ามารวมเกบไวในแฟมขอมล
เดยวกน
เรองท 6.1.2 แหลงทมาของขอมลและสารสนเทศ
ขอมลและสารสนเทศเปนทรพยากรทจ าเปนและส าคญตอองคกรทสามารถ
หาไดจากแหลงทมาของขอมลและสารสนเทศทหลากหลาย โดยในสวนนอธบายถงแหลงทมาของ
ขอมลและสารสนเทศ ซงสามารถแบงตามการจ าแนกแหลงทมา ออกเปน 3 แหลง ดงน
6.1.2.1 แห ลงปฐมภ ม (Primary Source) หมายถ ง ขอมลห รอ
สารสนเทศทไดหรอรวบรวมไดมากจากแหลงขอมลหรอสารสนเทศโดยตรง ซงเปนขอมลหรอ
สารสนเทศงานวจยเชงวชาการ ทมการเผยแพรผลการศกษางานวจย ทมขอมลเหตผลทเชอถอได
เชน บทความจากหนงสอพมพ การสมภาษณ วารสารงานประชม เปนตน
6.1.2.2 แหลงทตยภม (Secondary Source) หมายถง ขอมลหรอ
สารสนเทศทไดหรอรวบรวม และท าการเรยบเรยงขนใหมจากสารสนเทศทมาจากแหลงปฐมภม
เชน บรรณานกรม ทมการรวบรวม จดเรยง แบงหมวดหมขอมลหรอสารสนเทศ บทความ ขอ
วพากษวจารณ หรอ รายงานสรป เปนตน
6.1.2.3 แห ลงตตยภม (Tertiary Source) หมายถ ง ขอมลห รอ
สารสนเทศทรวบรวมขนมาจากการกลน การสกดขอมลหรอสารสนเทศทไดจากการรวบรวมมา
จากแหลงปฐมภมและแหลงทตยภม
เรองท 6.1.3 คณสมบตของขอมล
คณสมบตของขอมล คอ ความสามารถในการน าขอมลมาใชในการ
ด าเนนงานและประกอบการตดสนใจไดจรง เชน สามารถน าขอมลไปประมวลผล โดยในวธการ
ทางสถต เพอน าผลลพธทไดมาใชประกอบในการบรหารหรอการตดสนใจในการด าเนนธรกจของ
องคกร เปนตน โดยสามารถก าหนดคณสมบตของขอมลทด ไดดงน
Page 11
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
229
6.1.3.1 มความถกตอง ขอมลทดนนตองมความถกตอง และเหมาะสม
กบการน าขอมลไปใชงาน เชน การประมาณการก าลงการผลตสนคาในไตรมาสแรกของป ถา
ขอมลทไดคาดเคลอนจากก าลงการสงซอสนคาจรง กจะท าใหองคกรสญเสยผลประโยชนอยาง
มาก เปนตน
6.1.3.2 มความทนสมย ขอมลทดนนนอกเหนอจากความถกตองแมนย า
แลวควรมการปรบปรงใหขอมลนนมความทนสมย หรอ ทนตอเหตการณ ทผ ใชงานสามารถ
เรยกใชขอมลได เพราะหากไมมการปรบปรงขอมลใหทนตอเหตการณแลว ขอมลนนกไมม
ประโยชนทจะใชงานในการด าเนนงานขององคกร เชน ขอมลความตองการสนคารนใหมของ
ผบรโภค เปนตน
6.1.3.3 ตรงตอความตองการ ขอมลสวนใหญทท าการจดเกบนน
บางครงเนอหาของขอมลทจดเกบนนกไมตรงตอความตองการของผ ใชงานโดยตรง ซงหมายถง
การเกบขอมลทมเนอหาของขอมลไมตรงตามความตองการ ดงนนในการจดเกบตองมการก าหนด
อยางชดเจนวาขอมลทจดเกบนนคอขอมลอะไร และ สามารถน าขอมลเหลานนมาใชงานอะไรได
บาง
6.1.3.4 สามารถเรยกคนและมรปแบบตรงตามความตองการ ซง
บางครงขอมลทถกจดเกบภายในหนวยงานนน ยากตอการเรยกคนมาใชงานจรงๆ ได และเมอ
สามารถเรยกขอมลน ามาใชงานไดจรงนนขอมลทได กมรปแบบไมตรงตอความตองการของ
ผใชงาน
เรองท 6.1.4 โครงสรางของขอมล
ในการจดเกบขอมลลงในระบบคอมพวเตอร ขอมลทถกจดเกบภายใน
ฐานขอมล มการแบงระดบโครงสรางขอมลพนฐานจากหนวยขอมลทเลกทสดไปจนถงหนวยขอมล
ทใหญทสดออกเปน 6 ระดบ ดงน
Page 12
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
230
6.1.4.1 ระดบท 1 บต (Bit)
เปนโครงสรางทเลกทสดโดยในแตละบตจะอยในรปของระบบ
เลขฐานสอง คอ 0 และ 1 แทนสองสถานะของเปด – ปด หรอ จรง – เทจ และเมอน ามาประกอบ
รวมกนเปนขอมล ดงแสดงในภาพท 5 โดยการน าบตมาตอเรยงกนเปนโครงสรางขอมลทใหญขน
ซงเรยกวา ไบต(Byte)
ภาพท 6.5 ตวอยางบต
6.1.4.2 ระดบท 2 ไบต (Byte)
เปนโครงสรางทเกดจากการรวมกนของบตหลายๆ บตเรยงตอ
กน เพอเปนรหสในการแทนอกขระ (character) ทตองการใชงาน เนองจากคอมพวเตอรสามารถ
เขาใจไดเพยงเลขในระบบฐานสอง คอ 0 และ 1 เทานน และโดยทวไป หนงไบต มขนาดเทากบ 8
บต ในการแทนรหสทมความหมายขนาดหนงตวอกขระ ของตวอกษร ตวเลข หรอสญลกษณ ดง
แสดงในภาพท 6.6 โดยรหสแทนขอมลทใชกนแพรหลายม 2 ระบบ คอ รหสเอบซดก (EBCDIC)
และรหสแอสก (ASCII) และเมอมการน าหลายๆไบตมาเรยงกน โดยมความหมายอยางใดอยาง
หนง เรยกวา เขตขอมล
Page 13
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
231
ภาพท 6.6 ตวอยางไบต
6.1.4.3 ระดบท 3 เขตขอมล (Field)
เปนโครงสรางของกลมของอกษรทมความสมพนธกน ทเกดจาก
การน าอกษรตงแตหนงตวขนไปมารวมเปนค า (Word) เพอใชแทนความหมายของสงใดสงหนง
เชน การรวมตวกนของเลข ‘4542440090’ ใชแทนหมายเลขประจ าตวของนกศกษา หรอ ชอ
นามสกล เพศ วนเกด ทอยของนกศกษา เปนตน และสามารถแบงเขตขอมลออกเปน 3 ประเภทดวยกน
1) เขตขอมลแบบตวเลข (numeric field) เปนเขตขอมลทเกด
จากการประกอบกนของตวเลข ซงสามารถใชในการค านวณได เชน คะแนนการสอบกลางภาค ใน
รายวชาฐานขอมลของนกศกษา เปนตน
2) เขตขอมลแบบตวอกษร(alphabetic field) เปนเขตขอมลท
เกดจากการประกอบกนของตวอกษร หรอ ชองวาง (blank) เพอใชสอแทนความหมาย เชน ชอ
นามสกลของนกศกษา เปนตน
3) เขตขอมลแบบอกขระ (character field หรอ alphanumeric
field) เปนเขตขอมลทเกดจากการประกอบกนทงตวเลขและตวอกษร เชน ทอยของนกศกษา เปนตน
Page 14
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
232
ภาพท 6.7 ตวอยางเขตขอมลและระเบยน
6.1.4.4 ระดบท 4 ระเบยน (Record)
เกดจากกลมของเขตขอมลทมความสมพนธกน โดยภายใน
หนงระเบยนนนเกดจาก การรวมกนของเขตขอมลตางประเภทกน เชน ระเบยนของนกศกษา
ประกอบดวย เขตขอมลหมายเลขประจ าตวนกศกษา เขตขอมลชอ เขตขอมลนามสกล เขตขอมลท
อย เปนตน โดยภายในแตละระเบยน จะประกอบดวยเขตขอมลทใชในการอางองถงหรอ เขต
ขอมลหลก (key field) อยางนอยหนงเขตขอมล โดยคณสมบตหลกของเขตขอมลทท าหนาทเปน
เขตขอมลหลก กคอ คาทอยภายในเขตขอมลนน ตองมคาไมซ า (unique) เพอสะดวกในการ
จดเรยงและเรยกคนขอมล เชน ใชเขตขอมลหมายเลขประจ าตวนกศกษาเปน เขตขอมลหลก ใน
การจดเรยงและเรยกคนขอมลระเบยนของนกศกษา เปนตน
6.1.4.5 ระดบท 5 แฟมขอมล (File)
เกดจากการรวมตวกนของกลมระเบยนทมความหมาย
เดยวกน เชน แฟมขอมลของนกศกษา ทเกบขอมล รหสประจ าตว ชอ นามสกล วนเกด ทอยของ
นกศกษา แฟมขอมลของรายวชา ทเกบขอมลรหสวชา ชอรายวชา หนวยกต หรอแฟมขอมลของ
อาจารย ทจดเกบขอมลของอาจารย ซงไดแก รหสประจ าตว ชอ นามสกล ทอย เปนตน
Page 15
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
233
ภาพท 6.8 โครงสรางของขอมล
6.1.4.6 ระดบท 6 ฐานขอมล (Database)
คอกลมของขอมลทมความสมพนธกน เกดจากการรวมกน
ของแฟมขอมลหลายๆแฟมขอมลทมความสมพนธกน เพอใชในการบรหารการจดเกบกลมของ
ขอมลทมจ านวนมากๆ และอ านวยความสะดวกในการเรยกคนและการเรยกใชงานของผ ใชงาน
เชน ระบบฐานขอมลของระบบงานทะเบยนของสถานศกษา ซงประกอบดวยแฟมขอมลของ
นกศกษา แฟมขอมลของอาจารย แฟมขอมลรายวชา แฟมขอมลการลงทะเบยนเรยน เปนตน โดย
สามารถสรปโครงสรางของขอมลได ดงภาพท 8 แสดงโครงสรางของขอมล
เรองท 6.1.5 ววฒนาการของระบบฐานขอมล
กอนทจะท าความเขาใจถงระบบฐานขอมลควรท าการศกษาถงววฒนาการ
ของระบบฐานขอมลกอน โดยสามารถท าการแบงววฒนาการของระบบฐานขอมล ออกเปน 3
ระบบ ดงน
6.1.5.1 ระบบการท างานโดยใชคนเปนหลก (Manual based system)
เกดในยคเรมแรกของการจดการฐานขอมล เปนการจดการกบขอมลทท าการจดเกบขอมลลงบน
กระดาษ โดยอาศยการท างานของบคลากรเปนหลก ซงประเภทของฐานขอมลทใชในการจดเกบ
จะเปนประเภทแฟมเอกสารทเกยวของกน หรอเปนเรองเดยวกน เชน แฟมขอมลพนกงาน กท าการ
Page 16
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
234
จดเกบขอมลของพนกงานทงหมด ตงแตเอกสารทเกยวของกบการสมครงานของพนกงาน และ
ประวตของพนกงาน เปนตน ซงกอใหเกดความยงยากในการเรยกคนขอมล การจดเกบขอมล การ
บ ารงรกษาขอมล การปรบปรงขอมลใหมความทนสมย และไมทนตอความตองการของผ ใชงาน
อกทงยงกอใหเกดปญหาความซ าซอนขอมล
ภาพท 6.9 ตวอยางของแฟมขอมล
โดยสามารถสรปขอจ ากดของระบบงานโดยใชคนเปนหลก ไดดงน
1) มเอกสารทใชในการประกอบการด าเนนงานเปนจ านวนมาก
เชน แบบฟอรมตางๆ
2) รายงานตาง ๆทตองมการเกบรกษาตามล าดบของงานทเกดขน
3) ไมสามารถสนบสนน การคนหา หรอการตอบค าถาม ทผ ใช
ตองการไดทนเวลา เชน จ านวนวงเงนทลกคา บรษท NK จ ากด สามารถสงซอสนคาได หรอ
ตารางการผลตสนคาหมายเลข 456 ในแตละวน
4) ผบรหารไมสามารถใชสรปเปนสารสนเทศทตองการ เพอใช
ประกอบการตดสนใจไดทนตอเวลา
Page 17
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
235
5) เกดปญหาความซ าซอนของขอมล ในระบบงานมปญหาใน
การบ ารงดแลรกษาขอมล เนองจากขอมลเปนแฟมเอกสาร อาจเกดการสญหาย หรอ ฉกขาดได
6.1.5.2 ระบบแฟมขอมล (File based system)
เมอมการน าคอมพวเตอรเขามาชวยในการจดการกบขอมล
การจดเกบขอมลและจดท าแฟมขอมลทใชเอกสารเปนหลกกเปลยนแปลงไป แตการจดเกบ
เอกสารทเปนตนฉบบจรงกยงคงอย แตไดน าคอมพวเตอรเขามาจดเกบขอมลบางรายการ เพอให
การประมวลผลของระบบงานดขน และชวยลดปญหาการจดเกบขอมลเอกสารโดยการใชระบบ
แฟมขอมล (File based system) เขามาชวย ซงแฟมขอมลทถกจดเกบในระบบงานคอมพวเตอร
จะมความแตกตางจากแฟมขอมลทท าการจดเกบในรปแบบเอกสาร โดยแฟมขอมลทท าการ
จดเกบโดยการใชคอมพวเตอรนน จะท าการจดเกบขอมลทมลกษณะแบบเดยวกนทงหมด และ
การจดเกบในแตละแฟมจะประกอบดวยหลายๆระเบยน ซงภายในหนงระเบยนกประกอบดวย
หลายๆเขตขอมล ภายในหนงเขตขอมลประกอบดวยหลายๆไบต และภายในหนงไบต
ประกอบดวยหลายๆบต ขอจ ากด ดงภาพท 6.9 เปนการแสดงตวอยางของแฟมขอมล
1) คณลกษณะของแฟมขอมล ในการจดการระบบแฟมขอมล
นนเรมตนจากแนวความคดในการออกแบบแฟมขอมลใหเหมาะสมตอการเรยกคนขอมลของ
ผ ใชงาน ตลอดจนถงการส ารองแฟมขอมลและการก แฟมขอมล ซงสามารถท าการแบงลกษณะ
ของแฟมขอมลได 2 แบบ ดงน
แบบท 1 แฟมขอมลทมระเบยนทมความยาวคงท (fixed length
record) คอ แฟมขอมลทมทกๆ ระเบยนทอยในแฟมขอมลจะมจ านวนเขตขอมลเทากน และแตละ
เขตขอมลจะถกก าหนดใหมจ านวนตวอกขระเทากน ทงหมด
แบบท 2 แฟมขอมลทมระเบยนทมความยาวแปรได (variable
length record) คอ แฟมขอมลทในแตละระเบยน อาจจะมจ านวนของเขตขอมลไมเทากน และแต
ละเขตขอมลอาจมการก าหนดขนาดของเขตขอมลไมเทากนดวย ซงในแฟมขอมลแบบ น
คอมพวเตอรสามารถก าหนดขนาดความยาวของแตละเขตขอมลและสามารถก าหนดจดเรมตน
และจดสนสดของแตละเขตขอมลได โดยอาศยการก าหนดโครงสรางขอมลแบบพเศษ เชน
Page 18
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
236
แฟมขอมลบนทกรายการลงทะเบยนของนกศกษา ภายในแตละระเบยนจะแทนเอกสารการ
ลงทะเบยนของนกศกษาหนงคน และเอกสารการลงทะเบยนของนกศกษาแตละคน จะมจ านวน
รายวชาการลงทะเบยนทไมเทากน เปนตน
2) การจดการกบแฟมขอมล การด าเนนการทเกยวของกบการ
จดการกบแฟมขอมล (file manipulation) นนจะมความแตกตางกนในแตละลกษณะของ
ระบบงาน โดยมกจกรรมหลกทใชในการจดการกบแฟมขอมล ดงน
กจกรรมการสรางแฟมขอมล (file creating) เปนการสรางแฟมขอมล เพอน ามาใชในการจดเกบ
และท าการประมวลผลขอมลโดยแฟมขอมลสวนใหญสรางจากเอกสารทใชภายในระบบงาน
กจกรรมการปรบปรงรกษาแฟมขอมล สามารถท าการแบงออกเปน 2 แบบ ดงน
แบบท 1 การสบคนระเบยนภายในแฟมขอมล (retrieving) เปน
การสบคนขอมลทผ ใชตองการ เพอน าขอมลมาใชในการด าเนนการ ซงในการสบคนขอมล
สามารถท าไดโดยการก าหนดคยเขตขอมล เปนตวก าหนดในการสบคนขอมลทตองการ
แบบท 2 การปรบเปลยนขอมล (updating) เปนกจกรรมทเกด
ขนกบแฟมขอมล เพอใชในการปรบเปลยนขอมลใหมความทนสมยอยเสมอ โดยก จกรรมท
ด าเนนการ ไดแก การเพม (adding) การแกไขเปลยนแปลง (changing) หรอการลบขอมล
(deleting)
3) ประเภทของแฟมขอมล ประเภทของแฟมขอมล จะแบงออก
ได 2 ลกษณะของการใชงานของแฟมขอมล ดงน
ลกษณะท 1 แฟมขอมลหลก (master file) เปนแฟมขอมลทใช
ในการจดเกบขอมลทจ าเปนส าหรบระบบงาน และเปนขอมลเฉพาะเรองทไมมการเปลยนแปลง
รายการในปจจบน และคอนขางคงทไมมการเปลยนแปลงแกไขบอยครง เชน แฟมขอมลหลกของ
นกศกษา ท าการแสดงขอมลราบละเอยดของนกศกษา ไดแก รหสประจ าตว ชอ นามสกล ทอย
เปนตน
ลกษณะท 2 แฟมขอมลรายการเปลยนแปลง (transaction file)
เปนแฟมขอมลทมการเปลยนแปลง โดยมการรวบรวมรายการขอมลทมการเปลยนแปลงในแตละ
Page 19
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
237
งวด และน าแฟมขอมลทไดน าไปปรบปรงรายการขอมลทอย ภายในแฟมขอมลหลก เชน
แฟมขอมลการลงทะเบยนเรยนของนกศกษา
4) การจดโครงสรางแฟมขอมล การจดโครงสรางแฟมขอมล คอ
การก าหนดโครงสรางในการจดการกบระเบยนทถกจดเกบภายในแฟมขอมล โดยโครงสรางของ
ระเบยนจะถกก าหนดอยางเปนระบบ เพอใหมการประมวลผล และการเขาถงขอมลสะดวกรวดเรว
และเปนไปอยางมประสทธภาพ สามารถแบงออกเปน 3 ลกษณะ ดงน
ลกษณะท 1 โครงสรางของแฟมขอมลแบบล าดบ (sequential
file) เปนการจดการกบแฟมขอมล โดยระเบยนของแฟมขอมลจะถกเรยงล าดบตามคาของเขต
ขอมลทก าหนดขนพเศษ เรยกวา เขตขอมลดชน ( index field) ซงขอมลทอยภายในแฟมขอมล
แบบล าดบจะประกอบดวยระเบยนทจดเรยงไปตามล าดบอยางตอเนอง เชน แฟมขอมลของ
นกศกษา อาจน ามาจดเปนแฟมขอมลแบบล าดบได โดยท าการเรยงขอมลตามหมายเลขประจ าตว
นกศกษา ตงแตนอยไปหามาก
ลกษณะท 2 โครงสรางของแฟมขอมลแบบล าดบตามดชน
(index sequential file) เปนแฟมขอมลทมการจดเกบขอมล โดยแตละระเบยนในแฟมขอมลจะม
การก าหนดเขตขอมลดชน เพอใชเปนตวก าหนดระเบยน ซงคาของเขตขอมลดชนจะตองมคาไมซ า
กน และในการเขาถงขอมลหรอการอานระเบยนจะท าการเขาถงขอมลแบบสม โดยในการจด
โครงสรางแฟมขอมลจะตองท าการบนทกลงบนสอขอมลทสามารถเขาถงขอมลไดโดยตรง เชน
แผนดสเกตต จานแมเหลก และซดรอม เปนตน
ลกษณะท 3 โครงสรางแฟมขอมลแบบสมพนธ (relative file)
เปนโครงสรางทสามารถท าการเขาถงขอมลไดโดยตรง ซงเปนการจดเรยงขอมลโดยท าการก าหนด
เขตขอมลก าหนดต าแหนงของระเบยนทตองการภายในหนวยความจ าระบบแฟมขอมลถก
ออกแบบมาตามความตองการของผใช
5) ขอจ ากดของระบบแฟมขอมล ระบบแฟมขอมล คอ กลมของ
โปรแกรมทถกออกแบบมาเพอประมวลผลขอมลตามความตองการของผ ใชโดยเฉพาะกลม เชน
โปรแกรมงานบญชบคคล โปรแกรมบญชลกหน โปรแกรมคลงสนคา เปนตน ดงนนเมอม
Page 20
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
238
แฟมขอมลทเกดจากการสรางโปรแกรมประยกตตางๆ จากโปรแกรมเมอรหลายๆคน เปนจ านวน
มาก อกทงเมอหนวยงาน หรอ องคกรมการเจรญเตบโตมากขน การท างานของแฟมขอมลกอาจ
เกดขอจ ากด ได ดงน
ความสามารถในการควบคมความซ า ซอนของขอมล
(controlled redundancy) ในระบบแฟมขอมล แตละโปรแกรมระบบงานจะมแฟมขอมลทใชงาน
ของแตละโปรแกรมเอง ซงกอใหปญหาของความซ าซอนของขอมล นนคอ ขอมลเดยวกนมการ
จดเกบภายในแฟมขอมลทตางกน ท าใหสนเปลองเนอทในการจดเกบขอมล เชน ในกรณ
ระบบงานของมหาวทยาลย มโปรแกรมใชงานในสวนของการจดเกบคาลงทะเบยนของนกศกษา
โปรแกรมส าหรบการรายงานผลการศกษาของนกศกษา ซงในแตละโปรแกรมประยกตเหลานน
(application programs) ตางมแฟมขอมลของตนเอง ซงในแตละแฟมขอมลตางจดเกบขอมลของ
นกศกษาเหมอนกน จงกอใหเกดความซ าซอนของขอมล และอกทงในกรณทแฟมขอมลและ
โปรแกรมประยกตตางๆทสรางโดยโปรแกรมเมอรทตางกนใน ในชวงระยะเวลาตอมาแฟมขอมล
เหลานน ยอมมรปแบบทแตกตางกนและการเขยนโปรแกรม กใชการเขยนแบบหลายๆ ภาษา
โปรแกรม กอใหเกดความซ าซอนของขอมลอกดวย
ความมนคงของขอมล (consistent data) ในกรณของระบบ
แฟมขอมลทมความซ าซอนของขอมลเกดขนนน เปนสาเหตท าใหขอมลเสยบรณภาพของขอมลได
เนองจากขอมลเดยวกน แตมการจดเกบภายในหลายๆแฟมขอมล อาจสงผลใหขอมลนนมคาของ
ขอมลทแตกตางกน ในกรณทมการปรบปรงแกไขขอมลไมครบถวน และท าใหไมทราบวาขอมลใด
เปนขอมลทถกตองจรงๆ เชน ในกรณทขอมลของนกศกษาทอยในระบบคดคาลงทะเบยนมการเป
ลยนแปลงในสวนการยายทอยอาศย แตไมไดมการปรบปรงในสวนของโปรแกรมรายงานผล
การศกษาของนกศกษา กอใหเกดปญหาในกรณทขอมลของนกศกษาคนเดยวกน แตมความ
แตกตางกนในสวนของทอยอาศยทแจงไวแตกตางกน
ความสามารถในการการแชรขอมลรวมกน (data sharing) ใน
กรณของระบบแฟมขอมลแตละโปรแกรมประยกตจะมแฟมขอมลของตนเอง ดงนนโอกาสท
ผ ใชงานจะท าการแชรขอมลรวมกนนนนอยมาก เชน ผ ใชในสวนของโปรแกรมระบบรายงานผล
Page 21
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
239
ของนกศกษา กจะใชแฟมขอมลของนกศกษาในระบบงานของตนเอง โดยไมมโอกาสทจะใช
แฟมขอมลของนกศกษาทอยในโปรแกรมระบบการจดเกบคาลงทะเบยนเลย เปนตน
มาตรฐานในการจดการกบขอมล (standard of data) โดย
องคกรทกองคกรตางตองการมาตรฐานของ ชอของขอมล รปแบบของขอมล และ กฎเกณฑทใชใน
การเขาถงขอมล การจดการกบกระบวนการ (procedure) เพอใหการปฎบตงานเปนไปอยางม
ประสทธภาพ และเปนมาตรฐานเดยวกนทงองคกร ซงในระบบแฟมขอมลโปรแกรมทพฒนาขนมา
ใชกบแฟมขอมลใด กจะเกดการผกตดกบรปแบบขอมลนน ตามความรบผดชอบในสวนของการ
ออกแบบ และการปฏบตงานถกแบงกระจายออกไป ของโปรแกรมเมอรทเปนผออกแบบและเขยน
โปรแกรมระบบงานนนๆ และในกรณทแผนกงานใดแผนกงานหนงมการเปลยนแปลงโปรแกรมหรอ
รปแบบขอมล กจะสงผลใหแผนกงานอนๆทมการเรยกใชขอมลตองมการเปลยนแปลงแกไขตาม
ดวย ซงสามารถแบงปญหาของความมนคงของขอมล ออกเปน 2 ประเภท
ประเภทท 1 กรณ ทชอของขอมลตางกนแตความหมายของ
ขอมลเหมอนกน (synonym)
ประเภทท 2 กรณทชอของขอมลเปนชอเดยวกนแตมหลาย
ความหมาย (homonym) เชน Invoice ซงสามารถแบงเปน Invoice ส าหรบลกคา และ Invoice
ส าหรบตวแทนจ าหนาย
ความเปนอสระของขอมล (data independence) โดยใน
ระบบแฟมขอมล ในกรณทเกดมการแกไขโครงสรางขอมลจะสงผลกระทบตอโปรแกรมทใชงาน
ภายในระบบงานดวย เนองจากตองใชโปรแกรมท าการเรยกใชขอมลทอยภายในแฟมขอมลนน
เชน ในกรณทตองการเรยกคนหาขอมลของนกศกษาทไดลงทะเบยนเรยนมากกวา 15 หนวยกต
โปรแกรมเมอรตองเขยนโปรแกรม เพอท าการอานคาขอมลจากแฟมขอมลของการลงทะเบยน และ
พมพรายงานแสดงคาขอมลทตองการออกมา และในกรณทมการเปลยนแปลงโครงสรางของขอมล
โดยมการเปลยนแปลงการก าหนดคยเขตขอมล จากใชรหสนกศกษา เปนชอนกศกษา ท าใหตองม
การแกไขโปรแกรมตามโครงสรางคยเขตขอมลทมการเปลยนแปลง ในลกษณะนขอมลและ
โปรแกรมไมเปนอสระตอกน
Page 22
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
240
การบ ารงรกษาขอมล (data maintenance) โดยใน
ระบบการประมวลผลแฟมขอมล มโปรแกรมระบบงานเปนจ านวนมาก และในแตละโปรแกรมกม
รปแบบของขอมลทแตกตางกน ดงนนในการบ ารงรกษาและดแลโปรแกรมระบบงาน จงม
คาใชจายสง ในการดแลโปรแกรมแตละระบบงาน
ความปลอดภยของขอมล (data security) โดยในระบบ
แฟมขอมลเมอมโปรแกรมประยกตทใชเกดขนมากกวาหนงโปรแกรม และมแฟมขอมลทเกยวของ
จ านวนมากๆ ซงกอใหเกดความซ าซอนกนของขอมล ดงนนจงเปนการยากในการจดการกบความ
ปลอดภยของขอมล ทจะท าการก าหนดการเขาถงขอมลของผ ใชงานขอมลไดอยางถกตองและแน
ชด
6.1.5.3 ระบบฐานขอมล
จากขอจ ากดของระบบแฟมขอมล (database system) จงม
การพฒนามาสแนวความคดในการพฒนาการจดการกบขอมล ใหมความสะดวก และม
ประสทธภาพ เพอก าจดปญหาทเกดจากระบบแฟมขอมล โดยท าการรวบรวมขอมลทใชงาน
ทงหมดทมความสมพนธกนมารวมกน และท าการจดเกบไวทเดยวกน ทเรยกวา ฐานขอมล เชน
น าขอมลพนกงาน ขอมลวตถดบ ขอมลผ จดจ าหนาย และ ขอมลการสงซอ ซงแตเดมนนมการ
จดเกบในแฟมขอมลของแตละแผนกงาน ไดน ามาจดเกบรวมกนไวในททเดยวกน ท าใหแตละ
แผนกสามารถใชขอมลรวมกนได จงสามารถจดการกบปญหาทเกดจากระบบแฟมขอมลได
Page 23
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
241
ภาพท 6.10 ระบบฐานขอมล
จากภาพท 6.10 เปนการแสดงระบบฐานขอมล โดยขอมลทถกจดเกบภายในฐานขอมล
เปนกลมของขอมลทมความสมพนธกน ในระบบฐานขอมลมโปรแกรมทเรยกวา ระบบการจดการ
ฐานขอมล (Database management system (DBMS)) เปนโปรแกรมทชวยในการจดการกบ
ฐานขอมล ตงแตการสราง การเรยกใช การลบ และการเปลยนแปลงแกไขขอมล อกทงยงท าหนาท
เปนตวกลางระหวางผ ใชงานกบฐานขอมลในการด าเนนงาน ซงแตกตางจากระบบแฟมขอมลท
โปรแกรมประยกตทใชในแตละสวนงาน จะท าการอานและเขยนขอมลกบแฟมขอมลโดยตรง แต
ในระบบงานทใชระบบฐานขอมลนน โปรแกรมประยกตทใชงานภายในระบบงานจะตองท างาน
ผาน DBMS เทานน ท าใหโปรแกรมประยกตไมจ าเปนตองเขยนตามโครงสรางของขอมล อกทงยง
ไมตองสนใจในสวนของรายละเอยดวาขอมลมวธการจดเกบลงภายในหนวยความจ าอยางไร โดย
ผ ใชงานสามารถท าการเพม การลบ การเรยกคน และการเปลยนแปลงแกไขขอมลผาน DBMS
เทานน ท าใหขจดปญหาในดานของความซ าซอนของขอมล และยงท าใหขอมลมความทนสมย
และถกตองอกดวย
Page 24
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
242
1) ความหมายของระบบฐานขอมล
ฐานขอมล (database) คอ กลมของขอมลทมความสมพนธ
กน โดยฐานขอมลถกออกแบบมา เพอจดเกบและเรยกคนขอมลทผใชงานตองการ เชน ฐานขอมล
ของสถาบนการศกษาทท าการจดเกบขอมลและสารสนเทศทเกยวกบขอมลนกศกษา ขอมล
รายวชา ขอมลอาจารย เปนตน ขอมลเหลานถกจดเกบ อยางมระบบ เพอเปนประโยชนในการ
จดการและเรยกใชขอมล โดยทผใชงานฐานขอมลสามารถด าเนนงานไดหลากหลายกบขอมลทอย
ในฐานขอมล เชน ผ ใชงานสามารถท าการเพมแฟมขอมลใหมลงยงฐานขอมลได สามารถท าการ
เพมขอมล การเรยกคนขอมล การเปลยนแปลงแกไขขอมล การลบขอมล และการยายขอมล จาก
แฟมขอมลทมในฐานขอมลได
2) องคประกอบของระบบฐานขอมล
การจดเกบฐานขอมลในระบบงานนน มตงแตระบบงานทม
การใชคอมพวเตอรสวนบคคล จนถงระบบงานทตองใชเครองคอมพวเตอรขนาดใหญ โดยใน
ระบบงานทมขนาดใหญนน สวนใหญเปนระบบงานแบบหลายผ ใชงาน (multi-user system) นน
คอ เปนระบบฐานขอมลทมผ ใชงาน สามารถเขาถง และเรยกใชขอมลในฐานขอมลพรอมๆกน
มากกวาหนงคน และ ระบบงานแบบสวนบคคลหรอ แบบมผ ใชเพยงคนเดยว (single-user
system) เปนระบบฐานขอมลทมผใชงานสามารถเขาถงและเรยกใชขอมลในฐานขอมลไดเพยงคน
เดยว สวนใหญเปนการท างานบนเครองคอมพวเตอรสวนบคคลระบบ ดงนนในการศกษาถง
องคประกอบของฐานขอมลจงเปนสงทส าคญ โดยสามารถแบงองคประกอบออกเปน 4
องคประกอบ ดงน
จดเปนองคประกอบทส าคญทชวยในการตดสนใจในการด าเนนงานของผบรหารองคกร
ซงขอมลเหลานนตองมการจดเกบและการบรหารจดการอยางมประสทธภาพภายในฐานขอมล
ดงนนฐานขอมลจงมผลกระทบโดยตรงตอการด าเนนงานขององคกร โดยเฉพาะระบบงานทมการ
จดเกบขอมล โดยการใชคอมพวเตอร ฐานขอมลจงมบทบาทส าคญในทกสาขาทมการด าเนนงาน
เชน ระบบงานบรหารธรกจ วศวกรรม การแพทย กฎหมาย การศกษา และ งานหองสมด เปนตน
โดยคณสมบตหลกของขอมลทจดเกบภายในฐานขอมลควรมคณสมบต ดงน
Page 25
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
243
คณสมบตท 1 การน าขอมลมาประกอบกน (Data Integration) หมายถง ขอมลทอย
ภายในฐานขอมลแตละสวน ตองสามารถน ามาประกอบรวมกนเพอใชงานในระบบงานได เปนการ
จดการกบปญหาความซ าซอนของขอมล เชน แฟมขอมลของนกศกษา ประกอบดวย รหส
ประจ าตวนกศกษา ชอ นามสกล ทอย โทรศพท คณะ โปรแกรมวชา และอนๆ และ แฟมขอมลการ
ของลงทะเบยนของนกศกษา ประกอบดวยขอมล รหสประจ าตวนกศกษา ชอ นามสกล รหสวชา
ชอรายวชา หนวยกต ในขนตอนของการด าเนนการในการลงทะเบยนในแตละเทอม ทางแผนก
ทะเบยนตองการใชขอมล คณะ โปรแกรมวชา ประกอบในการด าเนนงาน กสามารถน าขอมลของ
นกศกษาจากแฟมขอมลของนกศกษามาใชงานไดเลย โดยไมจ าเปนตองท าการจดเกบขอมลของ
นกศกษาเพมเตมไวในแฟมขอมลของการลงทะเบยนเลย
คณสมบตท 2 การใชขอมลรวมกน ขอมลเดยวกนทอยในฐานขอมล ตองสามารถถกใช
งานรวมกน (data sharing) โดยผ ใชมากกวาหนงคนได ในชวงเวลาเดยวกน เชน ขอมลในการ
ลงทะเบยนของนกศกษาจะตองสามารถถกน าไปใชในแผนกการเงนได ในการจดเกบ
คาลงทะเบยนของนกศกษา เปนตน
ฮารดแวร ซงองคประกอบทางดานฮารดแวร (hardware) ประกอบดวย 2 สวนหลก
ดวยกน คอ
สวนท 1 ความจของหนวยความจ าส ารอง (secondary storage volumes) ทใชในการ
จดเกบขอมล และยงรวมถงอปกรณทางดาน I/O เชน Disk Drive Device Controller I/O
Channel และอนๆ
สวนท 2 หนวยประมวลผลและหนวยความจ าหลก (hardware processor and main
memory) ทใชในการประมวลผลขอมล
ซอฟตแวร ในระบบฐานขอมลมการใชโปรแกรมเปนตวกลางในการตดตอระหวางผ ใชกบ
โปรแกรมประยกตตางๆในระบบฐานขอมล และโปรแกรมนนท าหนาทในการควบคมดแลการสราง
การเรยกใชขอมล การเปลยนแปลงแกไขขอมล ในฐานขอมล ซงเรยกโปรแกรมวา ระบบการจดการ
ฐานขอมล ดงภาพท 11 เปนการอธบายระบบการจดการฐานขอมล ตวอยางของระบบการจดการ
Page 26
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
244
ฐานขอมล เชน ออราเคล (Oracle) อนฟอรมกซ (Informix) ไมโครซอฟตแอคเซส (Microsoft’s
Access) ฟอกซโปร (FoxPro) และ อนๆ เปนตน
ภาพท 6.11 การท างานของระบบการจดการฐานขอมล
ทมา : kurashov.net (2014)
บคลากร (people ware) คอ บคคลทเกยวของกบระบบฐานขอมล โดยสามารถแบงออก
3 กลม ดงน
กลมท 1 ผ ใชงานทวไป (user) เปนบคลากรทใชงานในระบบฐานขอมล โดยการ
ใชโปรแกรมทพฒนาขน
กลมท 2 โปรแกรมเมอรทเขยนโปรแกรมประยกตทใชงานในระบบฐานขอมล
(application program) เปนผ ทท าหนาทพฒนาโปรแกรมประยกตใชงานตางๆ เพอท าการจดเกบ
การเรยกใชขอมลจากระบบฐานขอมลมาประมวลผล
กลมท 3 ผบรหารฐานขอมล (database administrator (DBA)) เปนผ ทท าหนาทบรหารและ
ควบคมการจดการของระบบฐานขอมล
Page 27
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
245
3) ขอดของระบบฐานขอมล
สามารถก าหนดขอดของระบบฐานขอมล ไดดงน
ชวยลดความซ าซอนของขอมล (minimal data redundancy) วตถประสงคหลกของการ
ออกแบบฐานขอมลกคอ การรวมกนของขอมล (data integrated) ของแฟมขอมลตางๆ ใหมาอย
รวมกน โดยมความสมพนธกน ซงขอมลของระเบยนของในแฟมขอมลหนงจะตองไมซ ากบอก
แฟมขอมลหนง ซงแตกตางจากระบบแฟมขอมลทผ ใชงานแตละสวนงานตางมแฟมขอมลของแต
ละสวนงานเอง ดงนนขอมลเดยวกน อาจมการถกจดเกบไวหลายๆท แตระบบฐานขอมลเปนการ
น าขอมลทงหมดมาจดเกบไวทเดยวกน เพอเปนการลดความซ าซอนของขอมล
ชวยเพมความคงทของขอมล (improved data consistency) ซงปญหาความไมคงทของ
ขอมลนนเกดจากความซ าซอนของขอมล และถามการควบคมความซ าซอนของขอมลไดจะเปน
การชวยลดความผดพลาดของขอมลได เพราะการจดเกบขอมลไวหลายๆทอาจกอใหเกดปญหาใน
เรองของการแกไขขอมล ทขอมลชดเดยวกนแตมคาทแตกตางกน เชน ขอมลของลกคา ในกรณท
ลกคามการเปลยนแปลงทอย แตทางแผนกการเงนไมไดมการปรบปรงขอมลทอยของลกคา ตาม
แฟมขอมลของลกคาทอยในแผนกขาย ดงนนอาจกอใหเกดปญหา ในเรองของการวางบล หรอการ
ช าระเงน
มความเปนอสระของโปรแกรมและขอมล (program and data independence) ซง
ความเปนอสระของขอมล กคอ การแยกกนระหวางขอมลกบโปรแกรมประยกต โดยขอมลทจดเกบ
นนไมยดตดกบวธการจดเกบขอมลและวธการเรยกใชขอมล โดยในระบบฐานขอมล ขอมลทงหมด
มการจดเกบไวทสวนกลาง ดงนนเมอมการเปลยนแปลงโครงสรางของขอมล ตองไมมผลกระทบ
ตอโปรแกรมทใชงานในระบบงาน ดงนนจงสามารถขยายระบบงานไดงาย
มการใชขอมลรวมกน (improved data sharing) ในระบบฐานขอมล มการจดเกบ
รวบรวมขอมลทงหมดไวทเดยวกน ดงนนผ ใชงานสามารถเรยกใชขอมลรวมกนตามความตองการ
ตางๆของผใชงานได ทงนยงรวมถงโปรแกรมประยกตใหมๆ ทพฒนาขนมาใชงานในระบบงานดวย
มความเปนมาตรฐานเดยวกน (enforcement of standards) เนองจากในระบบ
ฐานขอมลมผ บรหารฐานขอมล (database administrator (DBA)) ซงเปนผ ทมหนาทในการ
Page 28
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
246
ควบคมดแลและ ในการเขาถงขอมล ใหเปนมาตรฐานแบบเดยวกนได เพอใหสะดวกในการจดการ
และดแลขอมล
มความปลอดภยของขอมล (data security) ในระบบฐานขอมล โดยผ ใชงานสามารถ
เรยกใชขอมลได เฉพาะสทธและความรบผดชอบทก าหนดเทานน โดยมผบรหารฐานขอมลท า
หนาทในการควบคมและก าหนดสทธในการเรยกใชขอมลใหกบผ ใชงานตามหนาทและความ
รบผดชอบของผใชงาน ดงนนผใชงานไมสามารถเขาถงขอมลทไมเกยวของได
มความบรณภาพของขอมล (data integrity) โดยในระบบฐานขอมลท าการจดเกบขอมล
ทมความสมพนธกนไวทเดยวกน และมผบรหารฐานขอมลเปนผท าหนาทดแลรกษาขอมล และเมอ
เกดความผดพลาดขน การบรณะขอมลใหสสภาพปกตจงเปนไปอยางมประสทธภาพและ
มาตรฐานเดยวกน ซงแตกตางจากระบบแฟมขอมล ทโปรแกรมประยกตทใชงานในระบบตางม
แฟมขอมลของตนเอง ดงนนเมอมปญหาเกดขนอาจกอใหขอมลมความผดพลาดได
มการใชขอมลรวมกนจากศนยกลาง (centralized control) โดยระบบฐานขอมลจะท า
หนาทเปนศนยกลางในการจดเกบรวบรวมขอมล และมโปรแกรมระบบการจดการฐานขอมลเปน
ตวกลางในการจดการ ดงนนจงสามารถรองรบการท างานของผ ใชงานพรอมๆกนได โดยท าการ
ควบคมและจดล าดบการท างานใหเปนไปอยางถกตอง เชน ในกรณทผ ใชคนหนงยงท าการแกไข
ขอมลไมเสรจ กจะไมอนญาตใหผใชคนอนเขามาเรยกใช หรอ แกไขขอมลนนได
เรองท 6.1.6 ระบบการจดการฐานขอมล
ระบบการจดการฐานขอมล คอ โปรแกรมทถกออกแบบขนมา เพอชวยในการบ ารงรกษาขอมล
และชวยจดการกลมขอมลทมจ านวนมากๆ โดยวตถประสงคหลกของระบบการจดการฐานขอมลก
คอ ชวยในการจดการควบคม ใหเกดความสะดวกและความมประสทธภาพในการเรยกใชและการ
จดเกบขอมลในฐานขอมล ซงสามารถก าหนดหนาทของระบบการจดการฐานขอมลได ดงน
6.1.6.1 อนญาตใหผใชงานสามารถสรางฐานขอมลใหม และก าหนด
โครงสรางทางตรรกะของขอมลทเรยกวา สคมา (schema) โดยใชภาษาทใชในการนยามขอมล
(data definition language (DDL))
Page 29
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
247
6.1.6.2 อนญาตใหผใชงานสามารถสบคนขอมล หรอปรบปรงแกไข
ขอมล ทอยภายในฐานขอมลโดยใชภาษาทใชในการจดการกบขอมล (data manipulation
language(DML) หรอ query language)
6.1.6.3 ท าหนาทในการจดการตดตอกบแฟมขอมลตางๆ ซงใน
ระบบฐานขอมลเปนลกษณะการใชงานของขอมลทมจ านวนขอมลมากๆ และขอมลตางๆเหลานน
ไมสามารถท าการจดเกบภายในหนวยความจ าหลกเพยงอยางเดยว นนคอตองมการจดเกบขอมล
ลงในหนวยความจ าส ารอง และเมอผ ใชตองการเรยกใชขอมล ระบบการจดการฐานขอมลจะท า
หนาทในการตดตอประสานงานกบตวจดการระบบแฟมขอมล (file manager) ทเปนการท างาน
สวนหนงของระบบปฏบตการ (operating system) ในการจดเกบ เรยกใช และแกไขขอมล ท
ตองการจากหนวยความจ าส ารองเขาสหนวยความจ าหลก
6.1.6.4 ท าหนาทควบคมความปลอดภยของขอมล โดยปองกนไมให
ผ ทไมมสทธในการใชขอมล เขามาเรยกใช หรอแกไขขอมล
6.1.6.5 ท าหนาทควบคมภาวะการใช ขอมลพรอมๆ กน (concurrency
control) โดยผ ใชงานหลาย ๆคน ระบบการจดการฐานขอมลตองท าการควบคมล าดบการท างานให
ถกตอง และมการจดการเมอมขอผดพลาดของขอมลเกดขน
6.1.6.6 ท าหนาทสรางระบบส ารองและฟนสภาพขอมล ในกรณทม
ขอผดพลาดเกดขนในแฟมขอมลหรอเครองอปกรณเกดความเสยหาย ระบบการจดการฐานขอมล
ตองจดการใหมการฟนฟสภาพขอมล ใหฐานขอมลมสภาพเดมกอนทจะเกดความเสยหายเกดขนได
เรองท 6.1.7 ประเภทของระบบฐานขอมล
ฐานขอมลทถกน ามาประยกตใชภายในองคกร มพฒนาการมาจากการใช
งานของผ ใชคนเดยวบนเครองคอมพวเตอรสวนบคคล มาเปนการใชงานของผ ใชหลายคนบน
เครองมนคอมพวเตอร หรอเมนเฟรมคอมพวเตอร ขนอยกบชนดและประเภททน าระบบฐานขอมล
มไปใชงาน โดยจดแบงประเภทการใชงานฐานขอมล เปน 3 ประเภทดงน
Page 30
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
248
6.1.7.1 แบงตามจ านวนผใช โดยสามารถแบงออกเปน 2 ประเภทยอย คอ
1) ตามประเภทผ ใชคนเดยว ทใชระบบฐานขอมลภายในองคกร
ทมขนาดเลก ทไมมการแบงฐานขอมลรวมกนใชกบผ อน โดยตดตงอยในฮารดดสก ของเครอง
ไมโครคอมพวเตอรหรอเครองโนตบกคอมพวเตอร ทมกใชกบงานประจ า (Routine Work) เชน
ระบบฐานขอมลงานบญชของรานคาขนาดเลก เปนตน
2) ประเภทผ ใชหลายคน โดยในประเภทผ ใชหลายคน ยง
สามารถแบงออกเปน 2 ประเภทยอย ๆ ไดอก คอ
ประเภทผ ใชแบบกลม (Workgroup database) ทระบบฐานขอมลจะมผ ใชหลายกลมหรอหลาย
แผนก มการแลกเปลยนขอมลซงกน และเปนฐานขอมลทถกออกแบบเพอสนบสนนการท างาน
รวมกนภายใตทมงานเดยวกน
ประเภทผ ใชแบบองคกรขนาดใหญ (Enterprise database) ทระบบฐานขอมลขององคกร
นนมสาขาหลายสาขา ทงในประเทศหรอในตางประเทศ อาจใชฐานขอมลมากกวาหนงฐานขอมล
กได เพอทจะรองรบการกระท ากบขอมลปรมาณมาก ส าหรบการตอบสนองความตองการท
หลากหลายของผใชงาน
6.1.7.2 แบงตามสถานทตง สามารถแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ ดงน
1) ประเภทศนยกลาง เปนระบบฐานขอมลทเกบขอมลไวท
ศนยกลาง ผ ใชทกแผนก ทกคนจะตองมาใชขอมลรวมกน ตามสทธของผ ใชแตละกลมหรอแตละ
คน
2) ประเภทกระจาย เปนระบบฐานขอมลทมการจดเกบขอมล
แยกกนไวหลากหลายสถานท และในการเขาถงขอมลท าไดโดยการเชอมตอผานระบบเครอขายทง
ระยะใกลและระยะไกล เชน ฐานขอมลสาขา และส านกงานใหญ เปนตน
6.1.7.3 แบงตามการใชงาน สามารถแบงออกเปน 3 ประเภทใหญ ดงน
1) ฐานขอมลส าหรบงานประจ าวน เปนฐานขอมลทใชในการ
ด าเนนรายการประจ าของหนวยงานหรอองคกร ทมการปอนขอมลเขาสระบบ เชน ระบบ
ฐานขอมลของรานสะดวกซอ ทการท างานของระบบฐานขอมลเรมตนขน เมอพนกงานรบจายเงน
Page 31
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
249
ใชเครองสแกนเนอร (Scanner) อานขอมลบนบารโคด (Bar code) ทตดอยบนสนคาทถกเลอกซอ
ในแตละรายการ โดยระบบฐานขอมลของรานคาถกเชอมโยงกบระบบประยกตของการใชบารโคด
ในการตรวจสอบราคาสนคาจากแฟมสนคาทจดเกบอยในฐานขอมลของรานคา เปน ตน ซง
ฐานขอมลส าหรบงานประจ าวนนมการน าขอมลเขา ออก และเปลยนแปลงตลอด จงท าใหขอมลม
การเปลยนแปลงตลอดเวลา
2) ฐานขอมลเพอการตดสนใจ เปนระบบฐานขอมลทใชในการ
สนบสนนการตดสนใจของผบรหาร โดยขอมลทน าเขามาในระบบนนเปนขอมลทไดจากการปอน
ขอมลงานประจ าวนของฐานขอมลส าหรบงานประจ าวน สวนใหญฐานขอมลประเภทนมกถก
น าไปใชในงานวางแผนกลยทธในองคกร
3) ฐานขอมลเพอใชเปนคลงขอมล เปนระบบฐานขอมลทเกด
จากการน าขอมลเขามาในระบบทก ๆ วน และขอมลมขนาดใหญ จากนนจงน าเอาขอมลทจด เกบ
เหลานมาสรางฟงกชน ตวแบบ หรอแบบจ าลองตางๆ เพอใชในการประมวลผลหาผลลพธทใหเปน
ประโยชนตอองคกร
เรองท 6.1.8 ประเภทของฐานขอมล
สามารถท าการแบงประเภทของฐานขอมลออกเปน 2 แบบ ดงน ฐานขอมล
แบบสวนกลาง (centralized database) และ ฐานขอมลกระจาย (distributed database)
6.1.8.1 ฐานขอมลแบบรวมศนย
คอ ขอมลทงหมดท าการจดเกบทศนยกลาง ในสวนของผ ใชทอยสาขา
ตองท าการเรยกใชขอมลโดยผานทางระบบเครอขาย
Page 32
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
250
Central
Computer
ภาพท 6.12 ฐานขอมลแบบสวนกลาง
ทมา: (McFADDEN & Hoffer)
ซงในสวนของฐานขอมลแบบสวนกลาง สามารถแบงออกเปน
1) ฐานขอมลบนคอมพวเตอรสวนบคคล (personal computer
database) เปนฐานขอมลทมผ ใชเพยงคนเดยวในการใชงานสรางฐานขอมล ปรบปรง และ
บ ารงรกษาฐานขอมล
2) ฐานขอมลบนระบบไคลแอนท เซรฟเวอร (client-server
databases) เปนฐานขอมลทผ ใชท าการเขาถงหรอเรยกใชขอมลในฐานขอมลผานระบบแลน ดง
ภาพท 6.13
Page 33
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
251
Local Area
Network
Database server
clientclient
client client
client
ภาพท 6.13 ฐานขอมลแบบไคลแอนท เซรฟเวอร
ทมา: (McFADDEN & Hoffer)
6.1.8.2 ฐานขอมลแบบกระจาย
ในบางกรณการใชฐานขอมลแบบสวนกลาง อาจไมสะดวกส าหรบบางองคกรทมสาขาจ านวน
มากๆ เนองจากในแตละสาขาจะมฐานขอมลของตนเอง ดงนนฐานขอมลแบบกระจาย จง
เหมาะสมส าหรบการจดเกบและการเขาถงขอมลของสาขาเหลานน
Computer Computer
Computer
Location ALocation B
Location C
ภาพท 6.14 ฐานขอมลแบบกระจาย
ทมา :(McFADDEN & Hoffer)
Page 34
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
252
เรองท 6.1.9 การน าฐานขอมลมาประยกตใช
โดยทวไปรายการขอมลสวนใหญทถกจดเกบและเรยกใชในฐานขอมล จะ
อยในรปของขอความ ตวอกษรหรอตวเลข ซงเปนการประยกตใชฐานขอมลแบบเดม (Traditional
database applications) แตในปจจบนววฒนาการทางดานเทคโนโลยมความเจรญกาวหนา
กอใหเกดการพฒนาฐานขอมลเพอน ามาใชในโปรแกรมประยกตใหมๆ เชน ฐานขอมลทน ามา
ประยกตใชกบระบบอนเตอรเนต โดยระบบอนเตอรเนตเปนระบบเครอขายคอมพวเตอรท มขนาด
ใหญ ทสามารถเชอมตอเครอขายกบคอมพวเตอรอนๆเขาดวยกนโดยใชมาตรฐานในการสอสาร
แบบเดยวกน โดยระบบอนเตอรเนตมผ ใชงานเปนจ านวนมากทวทกมมโลก ซงผ ใชงานเหลานใช
ระบบอนเตอรเนตในในการคนหาและแลกเปลยนขอมลระหวางกน เชน การสง จดหมาย
อเลกทรอนกสในการตดตอสอสาร ซงจดหมายอเลกทรอนกส สามารถสงจดหมายหรอขอมลใหกบ
ผ ใชทงในประเทศและตางประเทศไดทนท หรอการคนหาขอมลในระบบ World Wide Web
(WWW) ทเปนระบบมาตรฐานในการจดเกบขอมล สารสนเทศ ทผ ใชตางๆทวโลกสามารถคนหา
ขอมล ขาวสารทตองการได โดยขอมล ขาวสารทจดเกบนนอยในรปแบบทเรยกวา hypertext ซง
เปนไดทงขอความ รปภาพ ภาพเคลอนไหว หรอเสยง ทผ ใชสามารถกระโดดขามขอความจากจด
หนงไปยงขอความอกจดหนงได โดยเพยงการใชเมาส คลกจดหรอขอความทตองการเทานน เปน
ตน
ฐานขอมลทน ามาประยกตใชในการท าเหมองขอมล ซงเหมองขอมลเปน
วธการในการวเคราะหเชงพยากรณทมการน าหลกการทางสถต เขามาใชในการคนหาและ
วเคราะหขอมลจากฐานขอมลขนาดใหญ โดยใชวธการตางๆ ในการวเคราะหขอมล เพอให
ผบรหารสามารถมองเหนแนวโนมและพฤตกรรมในอนาคตขององคกรไดชดเจนขน เชน การผลต
สนคาและจ าหนายไดตรงตามเปาหมายทก าหนด ความสามารถทางการตลาด ในการท ายอดขาย
ไดมากกวาคแขง เปนตน และฐานขอมลทน ามาประยกตใชในระบบสารสนเทศทางภมศาสตร
(Geographic information systems (GIS)) ทสามารถจดเกบขอมล และท าการวเคราะหแผนท
สภาพขอมลอากาศ และ ภาพขอมลจากดาวเทยมได เปนตน โดยระบบสารสนเทศภมศาสตร
สามารถจดการ เรยกใช และวเคราะหขอมลเชงภมศาสตรทตองการได โดยระบบสารสนเทศ
Page 35
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
253
ภมศาสตรนอกจากจะถกน าไปใชงานทางดานการทหาร หรองานดานการวางผงเมองแลว ยงถก
น าไปใชงานดานธรกจ เชน การค านวณเสนทางการจดสงสนคา การวเคราะหหาท าเลทเหมาะกบ
การท าธรกจ เปนตน
เรองท 6.1.10 การศกษาถงผลกระทบของการใชระบบฐานขอมลในการบรหาร
และการตดสนใจ
ผลกระทบขององคกรทมตอการใชระบบฐานขอมล กคอการน าระบบ
ฐานขอมลไปใชในการบรหารและการตดสนในนนเอง ซงปญหาทเกดขนโดยสวนใหญนนเกดจาก
วธการใชระบบฐานขอมลขององคกร และในสวนน จะอธบายถงการใชระบบฐานขอมลในการ
บรหารและการตดสนใจในระบบยอยของการประมวลผลรายการ เพอชวยในการวางแผน การ
ตดสนใจ และการก าหนดกลยทธ ซงมระบบงานยอยหลกทจ าเปนตอการด าเนนการของทกๆ
ธรกจ ทจะอธบายพอสงเขป ดงน
6.1.10.1 ระบบการจายเงนเดอน (payroll system)
เปนระบบงานทเรมจากขนตอนการบนทกเวลาการท างาน แลวค านวณ
คาแรงหรอคาขาง ตลอดจนพมพรายงานแสดงเงนไดของพนกงานแตละคน เพอใชในการค านวณ
เงนหกตางๆ เชน ภาษเงนได เปนตน ในการน าระบบขอมลเขามาชวยในการด าเนนการของระบบ
การจายเงนเดอนนน สามารถชวยประมาณการจายเงนเดอนใหกบพนกงานได เนองจากในระบบ
การจายเงนเดอนเปนระบบงานทเกยวของกบบญชเงนเดอน ซงสามารถแยกประเภทของบญชได
หลายประเภทดวยกน คอ บญชแบบคาจางรายเดอน ใชในการจายเงนเดอนใหกบพนกงานแบบ
รายเดอน บญชแบบคาจางรายวน ใชในการจายเงนใหกบพนกงานแบบรายวน ซงสวนใหญเปน
การจางงานในโรงงาน และบญชแบบคาจางตามผลงาน ทใชจายตามปรมาณงานทเกดขน และ
สามารถชวยในการรวบรวมเงนไดทกประเภทและรายจายทกประเภท
6.1.10.2 ระบบใบสงซอและการออกบล (order processing & billing)
เปนระบบงานหนงทเกดจากลกคาตองการการสงซอสนคาหรอการบรการ
กบองคกร หรอการออกเอกสารใหกบลกคา เพอใชในการอางการสงซอของลกคา ทเรยกวา ใบสง
ซอ (order processing) ซงการน าระบบขอมลเขามาชวยในการด าเนนการของระบบใบสงซอและ
Page 36
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
254
การออกบลนน สามารถชวยในการตรวจสอบรายการสนคาทมปรมาณการสงซอบอยครงหรอ
รายการทมการเคลอนไหวบอยๆได เพอองคกรไดจดเตรยมสนคาไวบรการหรอจ าหนายไดตรงตาม
ความตองการของลกคา
6.1.10.3 ระบบบญชพสด (inventory system)
เปนระบบงานทใชในการด าเนนการเกยวกบจ านวนสนคาทคงเหลอ และรวมถงมลคาของ
ทรพยสน ซงในการน าระบบขอมลเขามาชวยในการด าเนนการของระบบบญชพสดนน สามารถ
ชวยในการค านวณจ านวนสนคาคงเหลอในคลงสนคา เพอใหสนคามจ านวนเพยงพอตอการ
จ าหนาย สามารถทราบปรมาณและประเภทของสนคาทมอยในคลง และน ามาเปนขอมลประกอบ
ในการตดสนใจในการบรหารสนคาในคลง และปรมาณการสงซอสนคาในแตละครง
เรองท 6.1.11 ความส าคญของระบบขอมลตอการบรหารและการตดสนใจ
ในปจจบนเปนยคของขอมลขาวสาร ดงนนขอมลและสารสนเทศ จงเปน
องคประกอบทส าคญตอการบรหารงานไมวาจะเปนองคกรของภาครฐหรอภาคเอกชน ตางกตอง
อาศยขอมลเขามาชวยในการบรหารและการตดสนใจในการด าเนนการ ซงการตดสนใจถอเปนการ
ด าเนนงานทส าคญทผ บรหารจะตองตดสนใจใหถกตองและรวดเรวทนตอเวลา เนองจากการ
ตดสนใจทลาชา อาจกอใหเกดผลเสยตามมามากมาย เชน อาจกอใหเกดผลเสยตอการด าเนนการ
ขององคกร เปนตน โดยสามารถแสดงถงความส าคญและความจ าเปนของระบบขอมลตอการ
บรหารและการตดสนใจขององคกรได ดงน
6.1.11.1 สามารถเพมประสทธภาพในการท างาน โดยเฉพาะใน
กรณทองคกรมงานประจ าทตองท าเปนประจ าทกๆวน และงานนนมปรมาณจ านวนมาก การน า
ระบบขอมลเขามาชวยจะสามารถประเมนผลไดวาควรจดการระบบงานอยางไร เพอชวยในการลด
ปรมาณงาน และลดความซ าซอนของงานทด าเนนการ
6.1.11.2 สามารถเพมผลผลต ในกรณทองคกรน าระบบขอมลเขามา
ชวยในการด าเนนงานจะชวยควบคมการท างานของการผลต จะชวยเพมผลผลต และสามารถ
สรางขอไดเปรยบในการแขงขนกบคแขงได
Page 37
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
255
6.1.11.3 สามารถสรางโอกาสทางการตลาด ในกรณทผบรหารน า
ระบบขอมลเขามาชวยในการบรหารและการตดสนใจ ระบบขอมลอาจจะชวยสรางแบบจ าลอง
ขอมลในเรองการสรางความโดดเดนและความแตกตางของผลตภณฑจากบรษทคแขงได
6.1.11.4 สามารถเพมคณภาพในการบรการลกคา ซงในปจจบน
การด าเนนการขององคกรตางๆ ตางมงหวงในการบรการใหลกคารสกพงพอใจในระบบงานหรอ
การบรการ ดงนนการน าระบบขอมลเขามาชวยในการอ านวยความสะดวกในการตดตอลกคา เชน
ในธรกจการบน สามารถใหลกคาสอบถามตารางเวลาเทยวบน จองตวเครองบนผานทางโทรศพท
หรอเวบได เปนตน
ตอนท 6.2 ระบบสารสนเทศ
จากทกลาวและอธบายในขางตนวา ในปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศมบทบาทส าคญ
เกอบทกๆดานตอการด ารงชพของมนษย ไมวาในระดบองคกรหรอระดบประเทศ เทคโนโลย
สารสนเทศเปนปจจยหลกทส าคญตอการน ามาประยกตใชประโยชนในการจดการสงคมขน
พนฐาน เชน น ามาใชเพอการพฒนาในสวนของการศกษา การพฒนาเศรษฐกจ การวจยและ
พฒนา เปนตน ซงในการด าเนนงานขององคกรหรออตสาหกรรมตางๆ ตางตองการน าเทคโนโลย
สารสนเทศเขาไปชวยในการท างานดานตางๆ เพราะท าใหงานมประสทธภาพยงขน
เรองท 6.2.1 สารสนเทศ
กอนทจะท าความเขาใจถงระบบสารสนเทศ ตองเขาใจถงความหมายของ
สารสนเทศกอน ซง สารสนเทศ คอ ขอมลทผานการประมวลผลหรอการจดการกบขอมล เพอใหม
ความหมายและมคณคาเมอน าสารสนเทศนนไปใชงาน ยกตวอยาง จากภาพท 15 แสดงวฏจกร
ของการประมวลผล จากกลมของขอมล (raw data) ทถกรวบรวมมาผานกระบวนการในการ
ประมวลผล วาจะเปนการจดเกลม การจดเรยง การค านวณและการวเคราะห เปนตน โดยผลลพธ
ทไดจากการประมวลผลกลมขอมลเหลานน คอ สารสนเทศ
Page 38
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
256
ภาพท 6.15 วฎจกรของการประมวลผลสารสนเทศ
ตวอยาง ทอยของมหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทาดงภาพท 6.16 ในกรณตวเลข 662
1601000 จากตวเลขขางตนจะพบวา เปนขอมลดบ (raw data) แตเมอพจารณาจากรายการ
โทรศพท พบวาตวเลขนนเปนหมายเลขโทรศพท โดย 66 คอ รหสประเทศ(Country code) 2 คอ
รหสโทรศพทในพนทประเทศไทย และ 1601000 นนคอ หมายเลขโทรศพท
ภาพท 6.16 ทอยมหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา
Input Processing Output
Storage
Page 39
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
257
6.2.1.1 คณลกษณะของสารสนเทศทด
ในการจดเกบรวบรวมสารสนเทศ เพอน าไปใชประโยชนตางๆ สารสนเทศ
ทน าไปใชควรมคณสมบตและลกษณะทเหมาะสม ดงน
1) คณลกษณะเนอหา (Content) ของสารสนเทศทน าไปใช
ประโยชน ตองมคณลกษณะของเนอหาทมความสมบรณครอบคลม (completeness) ม
ความสมพนธกบเรอง (relevance) มความถกตอง (accuracy) มความเชอถอได (reliability) และ
มการตรวจสอบได (verifiability)
2) คณลกษณะรปแบบ (Format) ของสารสนเทศทสามารถ
น าไปใชประโยชน ตองมคณลกษณะชดเจน (clarity) มรปแบบการน าเสนอ (presentation) มสอ
การน าเสนอ (media) ทตรงตามความตองการ เขาใจงาย และมความยดหยน ( flexibility) เพอ
สามารถตอบสนองการน าสารสนเทศไปใชประโยชนใหครอบคลมถงกลมเปาหมาย
3)คณลกษณะเวลา (Time) ของสารสนเทศใหทนตอ
เหตการณ มความรวดเรวและทนใช (timely) มการปรบปรงใหทนสมย (up-to-date) ม
กระบวนการ (Process) ในการรอคอยสารสนเทศทไมนานและชดเจนในการประมวลผล
4) คณลกษณะในการเขาถง (accessibility) ของสารสนเทศ
ตองอ านวยความสะดวกใหผ ใชสามารถ เขาถงขอมลไดงาย
เรองท 6.2.2 กระบวนการจดการสารสนเทศ
การจดการขอมลใหเปนสารสนเทศ สามารถกระท าไดโดยการเปลยนแปลงสถานภาพขอมล ซง
บางครงอาจจ าเปนตองอาศยเทคโนโลยเขามาชวยด าเนนการตงแตการรวบรวมและตรวจสอบ
ขอมล การประมวลผลขอมลใหกลายเปนสารสนเทศ และการดแลรกษาขอมลเพอใชงาน โดยม
กระบวนการในการจดการ ดงน
Page 40
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
258
6.2.2.1 การรวบรวมขอมล (Collecting Data)
เปนการด าเนนการเพอเกบรวบรวมและบนทกขอมลใหอยในรปแบบท
เหมาะสมกบการน าไปประมวลผล โดยในการรวบรวมขอมลสามารถรวบรวมไดจากวธการสงเกต
วธการสมภาษณ วธแบบสอบถาม และวธการทดสอบ และในปจจบนเทคโนโลยคอมพวเตอรได
กาวเขามามบทบาททส าคญตอการเกบรวบรวมขอมล ท าใหสามารถเกบรวบรวบขอมลไดอยาง
รวดเรวและเปนจ านวนมาก เชน การปอนขอมลเขาเครองคอมพวเตอร การอานขอมลจากอปกรณ
บารโคด เปนตน
6.2.2.2 การตรวจสอบขอมล (Verifying data)
เปนวธการตรวจสอบหารายการขอมลทมขอผดพลาด เนองจากเมอม
การรวบรวมขอมลแลวจ าเปนตองมการตรวจสอบขอมลเพอหาความถกตอง ซงขอมลทถกจดเกบ
เขาระบบนนตองมความนาเชอถอ และในการตรวจสอบขอผดพลาดอาจท าโดยมนษยหรอโดยใช
โปรแกรมคอมพวเตอรเขามาชวยในการตรวจสอบ
6.2.2.3 การประมวลผล (Processing data)
ในการประมวลผลขอมลอาจแบงวธการในการประมวลผลออกเปน การ
ประมวลผลดวยมนษย ซงวธนเหมาะกบขอมลจ านวนไมมากและไมซบซอน และการประมวลผล
ดวยคอมพวเตอร วธนเหมาะกบงานทมขอมลจ านวนมาก และหรองานทมการค านวณทยงยาก
ซบซอน การประมวลผลขอมลมล าดบขนตอนในการประมวลผลขอมลมดงน
1) การจดแบงกลม ขอมล (Grouping) คอ การจ าแนก
ประเภทขอมล ออกเปนกลมทเกยวของและมความสมพนธกน โดยมวธการทชดเจน เชน การจด
กลมขอมลสนคาตามประเภทสนคา เปนตน
2) การจดเรยงขอมล (Sorting) คอ การเรยงล าดบขอมลตาม
เกณฑทก าหนด เปนการจดเรยงขอมลตามล าดบตวเลข หรออกษร เพอชวยในการเรยกใชงานได
งาย และประหยดเวลา
3) การค านวณ (Calculating) คอ การวเคราะหขอมล อาจใช
วธการทางสถตทเกยวของ เพอใหไดผลลพธ
Page 41
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
259
4) การสรป (Summarizing) คอ การด าเนนการสรปขอมลทม
จ านวนมากทไดจากการค านวณ หรอการวเคราะห เพอน าขอมลไปใชประโยชน
5) การรายงาน (Reporting) คอ การออกรายงานตามรปแบบ
ทผ ใชตองการ โดยขอมลทใชส าหรบหารออกรายงานนนอาจมาจากการจดกลม เรยงล าดบ และ
สรปผลขอมล
6.2.2.4 การดแลรกษาขอมล (Data Maintenance)
ประกอบดวยวธการทเกยวของ ดงน
1) การเกบรกษาขอมล (Data storing) คอ การด าเนนการใน
การน าขอมลมาบนทกเกบไวในสอบนทกตาง ๆ เชน ฐานขอมลระบบคอมพวเตอร แผนดสก ซด -
รอม เปนตน โดยมการจ าแนกตามหมวดหมของขอมลทจดเกบ และการท าขอมลใหเปนปจจบน
2) การท าส าเนา (Data replication) คอ การท าซ าขอมลหรอ
สารสนเทศทจดเกบ ใหมหลายชด สะดวกในการจดเกบ ดแลรกษา และการน าไปใชงานอกครงได
โดยงาย
3) การสอสารและเผยแพรขอมล (Communicating and
disseminating data) คอ การเผยแพร การสอสาร หรอกระจายขอมล เพอใหผลลพธทไดถงยง
ผ รบ หรอผ ทเกยวของไดรวดเรวและทนเวลา
4) การปรบปรงขอมล (Updating data) คอ การปรบปรง
ขอมลใหทนสมยอยตลอดเวลา และจดเกบอยางเปนระบบ เพอการคนหาไดอยางรวดเรว
เรองท 6.2.3 ระบบสารสนเทศ
ระบบสารสนเทศ (Information System) หมายถง ระบบทมการ
จดเกบและรวบรวมขอมลทเกดจากการด าเนนงาน น ามาผานกระบวนการประมวลผลขอมล เพอ
ท าการแปรรปขอมลใหเขาสรปแบบของสารสนเทศ ใหมความสอดคลองและตรงความตองการใช
งานของผใช
Page 42
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
260
ระบ บ ส า รสน เท ศ ( Information system) หม ายถ ง ระ บ บ ท
ประกอบดวยสวนตางๆ ไดแก ระบบคอมพวเตอรทงฮารดแวร ซอฟทแวร ระบบเครอขาย
ฐานขอมล ผ พฒนาระบบ ผ ใชระบบ พนกงานทเกยวของ และ ผ เชยวชาญในสาขา ทก
องคประกอบนท างานรวมกนเพอก าหนด รวบรวม จดเกบขอมล ประมวลผลขอมลเพอสราง
สารสนเทศ และสงผลลพธหรอสารสนเทศทไดใหผ ใชเพอชวยสนบสนนการท างาน การตดสนใจ
การวางแผน การบรหาร การควบคม การวเคราะหและตดตามผลการด าเนนงานขององคกร
(สชาดา กระนนทน, 2541)
ระบบสารสนเทศ หมายถง ชดขององคประกอบทท าหนาท
รวบรวม ประมวลผล จดเกบ และแจกจายสารสนเทศ เพอชวยการตดสนใจ และการควบคมใน
องคกร ในการท างานของระบบสารสนเทศประกอบไปดวยกจกรรม 3 อยาง คอ การน าขอมลเขาส
ระบบ (Input) การประมวลผล (Processing) และ การน าเสนอผลลพ ธ (Output) ระบบ
สารสนเทศอาจจะมการสะทอนกลบ (Feedback) เพอการประเมนและปรบปรงขอมลน าเขา
ระบบสารสนเทศอาจจะเปนระบบทประมวลดวยมอ(Manual) หรอระบบทใชคอมพวเตอรกได
(Computer-based information system CBIS) (Laudon & Laudon, 2001)
เรองท 6.2.4 องคประกอบของระบบสารสนเทศ
เทคโนโลยสารสนเทศไดเขามามบทบาทส าคญตอการด าเนนงาน
ทงภาครฐและภาคเอกชน หนวยงานตางๆ ตองการระบบสารสนเทศทมประสทธภาพ เพอใหการ
ท างานเปนไปอยางมประสทธภาพ ดงนนสามารถสรปสวนประกอบของระบบสารสนเทศ ไดดงน
คอ
6.2.4.1 อป กรณ (Hardware) ค อ ช น ส วน ตว เค รอ ง ห รอ
องคประกอบของอปกรณคอมพวเตอร รวมทงอปกรณระบบเครอขาย
6.2.4.2 ชดค าสง (Software) คอ ชดค าสง หรอ โปรแกรมทท า
หนาทในการสงการใหคอมพวเตอร จดการขอมล วเคราะหขอมล เพอใชในการบรหารงาน หรอ
การตดสนใจเครองมอทในการสรางระบบสารสนเทศเพอการจดการ
Page 43
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
261
6.2.4.3 ผ ใช (User) คอ ผ ใช ทท างานหรอเกยวของกบระบบ
สารสนเทศ ทงภายในและภายนอกธรกจ โดยสามารถจ าแนกผใชออกเปน 2 กลม คอ
1) ผใชภายนอก (External User) คอ ผใชทอยภายนอก
องคกร เชน ผ ถอหน นกลงทน ผขาย และลกคา เปนตน
2) ผ ใชภายใน (Internal User) คอ ผ ใชภายในองคกร
เชน ผบรหารระดบตางๆขององคกร ทมหนาทในการควบคมดแลปฏบตการดานตางๆ เปนตน
6.2.4.4 ฐานขอมล (Data Base) คอ ระบบงานทท าการจดเกบ
รวบรวมขอมลอยางเปนระบบ เชอถอได ทนสมย โดยฐานขอมลเปนสวนประกอบส าคญทชวยให
ระบบสารสนเทศมความสมบรณ และปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ
6.2.4.5 ข น ตอนการประมวลผล (Procedure) ค อ ข น ตอน
กระบวนการในการด าเนนงานของระบบสารสนเทศ เพอใหไดผลลพธตามทตองการ
เรองท 6.2.5 ววฒนาการของระบบสารสนเทศ
สามารถก าหนดววฒนาการของระบบสารสนเทศออกเปน 4 ยค ดวยกน
ดงน
6.2.5.1 ยคท 1 การประมวลผลขอมล (Data Processing Age) ม
วตถประสงคเพอการค านวณและการประมวลผลขอมลของรายการประจ า (Transaction
Processing) เพอลดคาใชจายดานบคลากร โดยการใชระบบสารสนเทศในเรมแรกนนเปนการน า
ระบบสารสนเทศเขามาชวยในการด าเนนงานทเปนงานประจ า ซ าๆ ทมรายการขอมลเปนจ านวน
มาก โดยในปพ.ศ. 2493 ไดมการน าคอมพวเตอรมาใชในงานธรกจ ในรปแบบของระบบ
ประมวลผลรายการ (Transaction Processing System) เชน บญชเงนเดอน จดพมพใบเสรจตาง
ๆ เปนตน
6.2.5.2 ย คท 2 ระบบสารสน เทศ เพ อ ก ารบ รห าร จ ดก าร
(management Information System ( MIS)) ตอมาไดพฒนาระบบสารสนเทศเพอการจดการ
เพอใชในการเขาถงขอมลและจดโครงสราง สรปท ารายงานทมวตถประสงคเพอชวยผบรหารใน
การท าการตดสนใจ ซงมการใชคอมพวเตอรชวยในการตดสนใจ ควบคม ด าเนนการ ตดตามผล
Page 44
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
262
และวเคราะหผลงานของผ บรหารระดบตาง ๆ เชน การพมพรายงานงบดลบญชของลกคาให
ผจดการฝายตาง ๆ ใชในการตดสนใจ แตอยางไรกตามระบบสารสนเทศในยคแรก ๆ มขอจ ากดไม
ยดหยน โดยใชขอมลจากการประมวลผลรายการเทานน
6.2.5.3 ยคท 3 การจดการทรพยากรสารสนเทศ (Information Resource
Management) ใชเทคโนโลยคอมพวเตอร เพอเรยกใชสารสนเทศทชวยในการตดสนใจ เพอน า
หนวยงานไปสความส าเรจ เนองดวยการพฒนาการตาง ๆ ทางเทคโนโลยคอมพวเตอร ทมการลด
ตนทนของระบบคอมพวเตอร ทงการพฒนาในอปกรณแสดงผลเชงโตตอบ ซอฟตแวรทใชงาย และ
พฒนาการการดานเทคโนโลยฐานขอมล ชวยใหระบบสารสนเทศทใชงายและดกวาเดม
6.2.5.4 ยคท 4 เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology (IT))
มการใชระบบคอมพวเตอรและระบบการสอสารโทรคมนาคมเปนเครองมอชวยในการจดท าระบบ
สารสนเทศ และเนนความคดของการใหบรการสารสนเทศแกผใชอยางมประสทธภาพ
เรองท 6.2.6 ประเภทของระบบสารสนเทศ
ระบบสารสนเทศ คอ ระบบทรวบรวมขอมลและเผยแพรสารสนเทศ และ
ในองคกรหนง อาจสามารถแบงระบบสารสนเทศไดหลายประเภท โดยสามารถจ าแนกระบบ
สารสนเทศออกเปน ระบบสารสนเทศจ าแนกตามระดบการจดการ ระบบสารสนเทศวสาหกจ และ
ระบบสารสนเทศระหวางองคกร
6.2.6.1 ระบบสารสนเทศตามระดบการจดการ
เปนระบบสารสนเทศทท าการจ าแนกตามระดบการจดการ ทท า
การแบงระบบสารสนเทศออกตามหนาท ความรบผดชอบขององคกร ซงสามารถแบงระบบ
สารสนเทศตามระดบการจดการ ออกเปน 4 ประเภทยอย ไดแก
1) ระบบสารสนเทศส าหรบระดบผปฏบตงาน (Operational
level system) คอ ระบบทชวยสนบสนนการท างานของผปฏบตงานในสวนปฏบตงานพนฐาน ท
เปนงานประจ าวนทท าซ าๆ กน ในทกวน และงานท ารายการตางๆขององคกร ไดแก ระบบ
ประมวลผลรายการ หรอทพเอส (Transaction Processing System (TPS)) คอ ระบบทสนบสนน
การปฏบตงานประจ าวนทใชในการจดการระดบตนของผปฏบตงาน หรอระบบประมวลผลรายการ
Page 45
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
263
ในอกความหมายหนง หมายถง ระบบสารสนเทศทใชในการเปลยนขอมลดบจากการปฏบตงานให
อยในรปแบบทเครองจกรสามารถอานได ท าการจดเกบรายละเอยดรายการ ท าการประมวลผล
รายการ และออกรายงานรายละเอยดตางๆของรายการ (Transaction) เชน การขายสนคา การ
จองตวเครองบน การซอสนคาผานเครดตการด และการสอบถามขอมลเกยวกบสนคาคงคลง เปน
ตน
ระบบประมวลผลรายการ ยงสามารถแบงตามวธการประมวลผลขอมล คอ
ระบบการประมวลผลรายการแบบกลม (Batch Processing System) รายการขอมลทงหมดจะถก
รวมเขาดวยกน และประมวลผลเหมอนเปนกลมเดยว เชน รายการขายรายวนทงหมดจะถก
ประมวลผลเพยงวนละหนงครง โดยขอมลทใชระบบการประมวลผลรายการแบบกลม จะเปน
ขอมลทไมจ าเปนตองปรบปรงทนท และเมอมรายการขอมลจ านวนมากๆทคลายกน กจะถก
ประมวลผลในครงเดยว
ระบบการประมวลผลรายการแบบออนไลน (Online Processing System) รายการถก
ประมวลผลเมอเกดรายการนนขนทนท สามารถแบงออกเปน 2 ประเภทคอ
การประมวลผลเชงรายการ (Transactional Processing) รายการขอมลถกประมวลผล
เมอมการปอนขอมลเขาไป โดยไมตองเกบไวประมวลผลในภายหลง เชน ระบบออกใบเสรจรบเงน
ของรายการสนคาของรานสะดวกซอ โดยระบบจะท าการออกใบเสรจรบเงนทแสดงรายการสนคา
ทนทหลงจากรายการสนคาตางๆ นนถกประมวลผล
การประมวลผลแบบทนท (Real-time Processing) ใชในระบบควบคม หรอระบบท
ตองการใหเกดผลการประมวลผลแบบทนท โดยรายการทเกดขนอาจมผลกระทบกบตวรายการ
อนๆได เชน การจองตวทนงบนเครองบน หรอการจองบตรชมภาพยนตรออนไลน
นอกจากนนระบบประมวลผลรายการยงรวมไปถง ระบบส านกงานอตโนมต (Office
Automation System (OAS)) เปนระบบสนบสนนงานในส านกงานหรองานธรการขององคกร โดย
ระบบท าหนาทประสานการท างานของพนกงานรวมทงกบบคคลภายนอก หรอองคกรหรอ
หนวยงานอน ซงระบบนเกยวของกบการจดการเอกสาร โดยการใชซอฟทแวรดานการพมพ การ
ตดตอผานระบบไปรษณ ย อเลกทรอนกส เปนตน และระบบงานสวนบคคล (personal
Page 46
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
264
productivity software) ดวยโดยรายการขอมลของระบบประมวลผลรายการจะถกน าไปเปน
แหลงขอมลทส าคญของระบบสารสนเทศอนๆ ภายในองคกร
ภาพท 6.17 ตวอยางของระบบประมวลผลรายการ หรอทพเอส (Transaction Processing System (TPS))
ทมา: Karen Collins, 2010
1) ระบบสารสนเทศส าหรบผช านาญการ (Knowledge level system) คอ ระบบทชวย
สนบสนนผท างานทมความรเกยวของกบขอมล เพอคด วเคราะห และน าความรใหมมาใชใหเปน
ประโยชนแกองคกร อกทงยงเปนเปนระบบทชวยสนบสนนบคลากรในดานการสรางความร เพอ
พฒนาการคดคน สรางผลตภณฑใหมๆ หรอบรการใหม โดยความรใหมทคดคนพฒนาขนนนถก
น าไปใชประโยชนในหนวยงาน ซงภายในหนวยงานตองน าเทคโนโลยสารสนเทศเขามาชวยในการ
พฒนาความร ซงผลลพธของระบบสารสนเทศส าหรบผช านาญการ น มกอยในรปของ สงประดษฐ
ตวแบบ รปแบบ เปนตน
2 ) ระบบสารสนเทศส าห รบผ บ รหาร (Management level system) ค อ ระบบ
สารสนเทศทชวยผบรหารในการบรหาร การควบคม และการตดสนใจของผบรหารระดบกลางของ
องคกร โดยผบรหารสามารถใชสารสนเทศทไดจดการกบปญหาแบบโครงสราง เชน ใชในการ
Page 47
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
265
วเคราะหความผดพลาด หรอขอบกพรองในการท างาน ซงขอมลสวนใหญอยในรปของรายงาน
สรป (Summary Report) จากการปฏบตงานทเกดจากการท างานประจ า และเปนงานหรอขอมลท
ไดรบการสงตอจากระบบประมวลผลรายการ เชน การผลต การจ าหนาย การเงน การบรหาร
สนคาคงคลง เปนตน แตน าขอมลทไดจากระบบประมวลผลรายการผานการประมวลผล จดท า
รายงานสรปขอมลและสารสนเทศเพอกลนกรองขอมลทมอยใหสามารถใชประโยชนตอผบรหารใน
ระดบตอไปได
ระบบสนบสนนการตดสนใจ (Decision Support System (DSS)) คอ ระบบทออกแบบ
มาเพอชวยสนบสนนกระบวนการของการตดสนใจทางการจดการใหมประสทธผล โดยใชสถต
คณตศาสตร เศรษฐศาสตร ฯลฯ มาเปนองคประกอบในการวเคราะหขอมล รวมทงการจ าลอง
สถานการณเปรยบเทยบทางเลอกตางๆ เพอการตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสด และเหมาะสม
ทสดในสถานการณนน หรอระบบสนบสนนการตดสน (DSS : Decision Support Systems) เปน
ระบบทเปนการท างานแบบกงโครงสราง มการเปลยนแปลงทรวดเรวและมเอกลกษณเฉพาะตว
ท าหนาทในการอ านวยความสะดวกในการจดรปแบบขอมลการน ามาใชและการรายงานขอมล
เพอทจะใชประโยชนในการตดสนใจ ของผบรหารระดบตาง ๆ (ประสงค ประณตพลกรงและคณะ.
2541 ; 16)
ซงขอมลและสารสนเทศทน ามาใชในระบบสนบสนนการตดสนใจเกดจากระบบ
ประมวลผลรายการ (TPS) และระบบการจดการสารสนเทศ (MIS) มาใชประกอบการตดสนใจใน
ระบบสนบสนนการตดสนใจ ซงระบบสนบสนนการตดสนใจนนเปนระบบทมความยดหยนตอการ
ตดสนใจ และมการตอบสนองอยางรวดเรวตอสถานการณตาง ๆ และยงสนบสนนความตองการ
เฉพาะของผบรหารแตละคนดวย โดยระบบสนบสนนการตดสนใจมกเกยวของกบการตดสนใจ
แบบไม ม โครงส ราง (Unstructured Decision) ห รอแบบก ง โค รงส ราง (Semi-structured
Decision) ทเปนการตดสนใจตอเหตการณทไมสามารถคาดการณไดลวงหนาหรอคาดการณได
ยาก ระบบสนบสนนการตดสนใจยงเปนระบบทชวยสงเสรมใหผ ใชสามารถกระท าการตดสนใจได
ดวยความชาญฉลาด แตอยางไรกตามระบบสนบสนนการตดสนใจไมไดใชเพอการตดสนใจแทน
แตเปนการชวยใหผใชระบบสามารถทราบถงขอเปรยบเทยบของผลลพธทไดของสถานการณนนๆ
Page 48
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
266
นอกจากนยงมการน าเทคโนโลยทหลากหลายมาใชรวมกน อาท เชน ระบบสนบสนนการตดสนใจ
กลม (Group Decision Support System (GDSS)) คอ ระบบทน าเทคโนโลยสารสนเทศเขามาใช
เปนเครองมอสนบสนนในการท างานรวมกนเปนกลม เชน การประชมทางไกล การถายโอนขอมล
จากคอมพวเตอรเครองหนงไปยงอกเครองหนง เปนตน ซงระบบสนบสนนการท างานแบบกลมเปน
ระบบทมความส าคญตอระบบสนบสนนการตดสนใจมาก เพราะสามารถกอใหเกดการตดสนใจ
แบบกลมได เพราะการท างานขององคกรขนาดใหญ บางครงผบรหารไมสามารถตดสนใจโดย
ล าพงได แตเมอน าเทคโนโลยสารสนเทศเขามาชวยแลว จะชวยลดขอจ ากดในเรองของเวลา และ
สถานทของการจดประชมรวมกนได ปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence (AI)) คอ ศาสตร
แขนงหนงของวทยาการคอมพวเตอร ทท าการประดษฐเครองจกร เชน คอมพวเตอร โปรแกรม หรอ
หนยนต ใหสามารถคดและมพฤตกรรมเลยนแบบมนษยในกระบวนการตดสนใจ และแกไขปญหา
ได
โดยงานวจยปญญาประดษฐจะเกยวของกบงานแขนงตาง ๆ หลายดาน ไดแก หนยนต
(Robotic) ระบบผ เชยวชาญ (Expert System (ES)) การประมวลผลภาษาธรรมชาต (Natural
Language Processing (NLP)) และเทคโนโลยเสยง (Voice / Speech Technology) เปนตน ซง
งานแตละแขนงลวนมความเกยวของกนทงหมด และมจดประสงคเดยวกนคอ ตองการให
คอมพวเตอรหรออปกรณตาง ๆ สามารถคดและตดสนใจเลยนแบบมนษยได เชน การน าระบบ
ผ เชยวชาญมาใชในงานดานธรกจ และตลอดจนเทคโนโลยความเปนจรงเสมอน (Virtual Reality)
มาพฒนา ปรบปรงและขยายการใชงานระบบสารสนเทศในอตราทเพมขน เพอน าความรทม
ประโยชนทไดรบจากระบบสารสนเทศ มาเปนปจจยส าคญส าหรบผบรหารในระดบตางๆ ในการ
จดการบรหารองคกร ทงในปจจบนและอนาคต
Page 49
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
267
ภาพท 6.18 ประเภทของระบบสารสนเทศจ าแนกตามระดบการจดการ
ทมา : Laudon and Laudon (2014)
ระบบสารสนเทศระดบกลยทธ (Strategic level system) คอ ระบบสารสนเทศทชวย
ผ บรหารระดบสง ในการสนบสนน การวางแผนระยะยาวขององคกร ไดแก ระบบสารสนเทศ
สนบสนนผ บรหารระดบสง (Executive Information System (EIS)) เปนระบบทมความส าคญ
อนดบสงตอองคกร เพอผบรหารสามารถน าไปสการตดสนใจในการแกไข และการวางแผนระยะ
ยาวขององคกร โดยใชขอมลทงจากภายในและภายนอกองคกรในการเชอมโยงขอมลรวมกน
ระบบ สารสน เท ศ วส าห ก จ (Enterprise Information System (EIS)) เป น ระบบ
สารสนเทศทเชอมตอระบบประยกตของแตละหนาทงาน เปนการบรณาการระบบสารสนเทศตางๆ
เขาดวยกน โดยจ าแนกตามลกษณะหรอหนาทของงานหลก ทมงเนนกระบวนการธรกจ (business
process) ทสนบสนนและสอดประสานกนในหวงโซคณคา (value chain) ซงแตละระบบอาจ
ประกอบดวยระบบสารสนเทศยอยๆ ทเปนกจกรรมของงานหลก ไดแก ระบบสารสนเทศดานการ
วางแผนทรพยากรองคกร ระบบสารสนเทศดานการจดการลกคาสมพนธ ระบบสารสนเทศดาน
การสนบสนนการตดสนใจ ระบบสารสนเทศดานการจดการความร ระบบสารสนเทศดานอจฉรยะ
ทางธรกจ และระบบสารสนเทศดานอจฉรยะอนๆ เชน ระบบจดการความร ระบบผ เชยวชาญ เปน
Page 50
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
268
ตน และศภสราพร สธาทพยะรตน (2548) ไดแบงระบบสารสนเทศวสาหกจ ออกเปน 2 ประเภท
คอ
ประเภทท 1 ระบบสารสนเทศสวนบคคล (Personnel Information System) คอ
ระบบสารสนเทศทชวยสงเสรมประสทธภาพ และเพมผลผลตดานการท างานของบคลากรใน
องคกร
ประเภทท 2 ระบบสารสนเทศกลมรวมงาน (Workgroup Information System)
คอ ระบบสารสนเทศทชวยสงเสรมประสทธภาพ และเพมผลผลตดานการท างานของกลมบคลากร
ในองคกร โดยใชขอมลรวมกน และมกอยในรปแบบของการประมวลผลแบบกลม
ระบบสารสนเทศระหวางองคกร (Inter-organizational Information System (IOS)) คอ
ระบบสารสนเทศทท าการเชอมตอระบบสารสนเทศระหวางสององคกรขนไป โดยแหลงทตงองคกร
อาจอยในประเทศเดยวกนหรอคนละประเทศกได เชน ระบบการจดสงสนคาระหวางประเทศ
ระบบการจองโรงแรมทวโลก และระบบจองตวของสายการบนทวโลก เปนตน โดยมวตถประสงค
เพอลดตนทน รวมทงการเพมประสทธภาพและความทนตอเวลาในการบรการและจดการองคกร
ซงการพฒนาระบบสารสนเทศระหวางองคกรนนม งเนนทจะตอบสนองแรงกดดนทางธรกจ 2
ประการ ดงน
ประการท 1 ความตองการลดตนทน และพฒนาการด าเนนงานขององคกรใหม
ประสทธภาพและทนตอเวลา
ประการท 2 ความตองการเชอมตอระบบสารสนเทศขององคกรเขากบระบบ
สารสนเทศของหนสวนธรกจ เพอผลประโยชนในการลดตนทนธรกรรมทเกดขนเปนประจ า การ
เพมคณภาพและก าจดขอผดพลาดของงานดานสารสนเทศ การลดเวลาของการท าค าสงซอของ
ลกคา การลดกระบวนการทใชกระดาษ และการลดตนทนกระบวนงานทใชกระดาษ เพอใหการ
โอนยายและการประมวลผลสารสนเทศท าไดงายขน และเปนการสรางความสมพนธระหวาง
องคกรกบลกคาและหนสวนทางธรกจ
และส าหรบแนวทางการตดตงใชระบบสารสนเทศระหวางองคกร จะตองมการสรางเครอขายการ
สอสารโดยอาจเลอกใชเครอขายสวนตว ภายใตรปแบบเครอขายมลคาเพม (Value Added
Page 51
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
269
Networks: VANs) หรอเครอขายสาธารณะในรปแบบเครอขายอนเทอรเนตกได โดยมกมการ
ด าเนนกจกรรมใน 8 รปแบบ คอ
รปแบบท 1 ระบบการคาแบบธรกจสธรกจ (B2B Trading System) มงเนน
อ านวยความสะดวกระหวางองคการกบหนสวนธรกจ
รปแบบท 2 ระบบสนบสนนการคาแบบธรกจสธรกจ (B2B Support System)
ไมไดเกยวของกบการด าเนนการคาโดยตรง เชน บรการฮบ (Hub) หรอบรการจดท าสารระบบ
(Directory)
รปแบบท 3 ระบบครอบคลมทวโลก (Global) มการเชอมตอระบบสารสนเทศของ
สองบรษทหรอมากกวาสองบรษททตงอยคนละประเทศกน เชน ระบบจองตวเครองบน
รปแบบท 4 ระบบการโอนเงนอเลกทรอนกส (Electronic Funds Transfer:
EFT) ใชเครอขายโทรคมนาคม เพอท าการโอนเงนระหวางสถาบนการเงนตางๆ
รปแบบท 5 กรปแวร (Groupware) เปนเครองมออ านวยความสะดวกดานการ
สอสารและความรวมมอภายในองคการ และระหวางองคการ
รป แบบ ท 6 การส งสารแบบรวม ( Integrated Messaging) เป นระบบส ง
สญญาณทางเดยว ใชส าหรบสงอเมล และเอกสารโทรสารระหวางองคการ
รปแบบท 7 ฐานขอมลใชรวมกน (Shared Database) เปนการลดเวลาการ
สอสารดานสารสนเทศระหวางหนวยงาน และเพอจดเตรยมกจกรรมทด าเนนการรวมกน
รปแบบท 8 ระบบทใชสนบสนนบรษทเสมอน (System that Support Virtual
Companies) โดยมการด าเนนการของบรษทเสมอนทประกอบดวยหนสวนธรกจตงแต 2 องคการ
ขนไป โดยมการใชตนทนและทรพยากรรวมกน เพอการจดหาสนคาและบรการ
ในสวนของเทคโนโลยสารสนเทศ ทถกน ามาใชส าหรบระบบสารสนเทศระหวางองคการ
ประกอบดวย 4 เทคโนโลยหลก คอ การแลกเปลยนขอมลอเลกทรอนกส (Electronic Data
Interchange: EDI) เอกซทราเนต ภาษา XML และการบรการบนเวบ (Web Services) เพอ
มงเนนในสวนของการแลกเปลยนขอมล ในการพฒนาความสมพนธระยะยาวกบหนสวนทางธรกจ
Page 52
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
270
และสานความสมพนธในการรวมมอขององคกรกบห นสวนธรกจอน นอกเหนอจากองคกรทท า
ธรกจรวมกน
เรองท 6.2.7 การพฒนาระบบสารสนเทศ
การพฒนาระบบสารสนเทศหรอการปรบเปลยนระบบงานเดมทมอยแลว ให
สามารถท างาน เพอแกปญหาการด าเนนงานทางธรกจไดตามความตองการของผ ใชงาน โดยการ
น าเทคโนโลยคอมพวเตอรเขามาชวยในการน าขอมลเขาส ระบบเพอประมวลผล เรยบเรยง
เปลยนแปลงและจดเกบ เพอใหไดผลลพธตามตองการไดอยางมประสทธภาพ ซงในปจจบนระบบ
สารสนเทศไดมการเปลยนแปลงอยางมาก เนองจากปจจยส าคญตางๆ เชน การเจรญเตบโต
ทางดานเศรษฐกจ การขยายตวขององคกร การเกดขนของธรก จใหมๆ การปรบเปลยน
อตสาหกรรม เปนตน
6.2.7.1 สาเหตการพฒนาระบบสารสนเทศ
สาเหตทกอใหเกดการพฒนาระบบสารสนเทศใหมขนมาแทนระบบเดม
มดงน
1) ระบบสารสนเทศทใชอยในปจจบน ไมสามารถตอบสนอง
ความตองการของผ ใชระบบได เชน ผ ใชไมสามารถเขาถงขอมลทตองการหรอระบบไมสามารถ
ท างานตามทตองการ เปนตน
2) ระบบสารสนเทศทใชอยในปจจบน ไมสามารถสนบสนน
การด าเนนงานในอนาคตได เนองจากการพฒนาการของเทคโนโลยคอมพวเตอร และระบบ
สารสนเทศเดมไมสามารถตอบสนองตอการเปลยนแปลงทเกดขนในอนาคตได
3) ระบบสารสนเทศทใชอย ปจจบน มการด าเนนงานท
ผดพลาด ซงกอใหเกดความเสยหายแกองคกร โดยเฉพาะระบบสารสนเทศทเกยวของกบการ
ตดสนใจของผ บรหารทตองการขอมลทมประสทธภาพ ตรงตามความตองการของปญหา ม
ความถกตอง และชดเจน
Page 53
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
271
4) ระบบจดเกบเอกสารในระบบสารสนเทศปจจบน ไมม
มาตรฐานหรอขาดเอกสารทใชอางองเปนระบบ กอผลใหการปรบปรงหรอแกไขระบบสารสนเทศ
เดมท าไดยาก
6.2.7.2 ปจจยส าคญของการพฒนาระบบสารสนเทศ
แตอยางไรกตามถงแมวาระบบสารสนเทศจะมความกาวหนาเพยงใด ก
ไมสามารถรกษาความสมบรณไดตลอดเวลา เนองจากการเปลยนแปลงทไมหยดนงของเทคโนโลย
และสภาพแวดลอมทางธรกจ หรอลกษณะของปญหาทเกดขน ท าใหระบบงานปจจบนขาด
ความสามารถในการตอบสนองตอปญหาทเกดขนได ดงนนในการพฒนาระบบสารสนเทศให
ส าเรจตรงตามตารางเวลา งบประมาณ และผใชมความพงพอใจ ตองพจารณาปจจยดงตอไปน
1) ผ ใชระบบ จะตองมสวนรวมตลอดกระบวนการพฒนา
ระบบสารสนเทศ
2) การวางแผน การวางแผนพฒนาระบบตองรอบคอบและ
เปนขนเปนตอนอยางชดเจน
3) การทดสอบ การพฒนาตองก าหนดคณลกษณะของ
ชดค าสงใหสามารถปฏบตงานไดเหมาะสมกบระบบงาน จากนนท าการออกแบบและทดสอบ
ชดค าสงใหสอดคลองกบแนวทางการออกแบบระบบ
4) การจดเกบเอกสาร ระบบสารสนเทศตองมระบบการ
จดเกบเอกสารทสมบรณ ชดเจน ถกตอง งายตอการคนหาและอางอง
5) การเตรยมความพรอม มการวางแผนสรางความเขาใจ
และฝกอบรมผ ใชระบบ เพอเปนการเตรยมความพรอมและสรางความมนใจวาผ ใชระบบจะม
ความพอใจ
6) การตรวจสอบและประเมนผล โดยด าเนนการเปนระยะๆ
ภายหลงจากตดตงระบบ เพอทจะพจารณาวาระบบสารสนเทศใหมมความสมบรณ ขอจ ากด
หรอขอบกพรองหรอไม ตองปรบปรงอยางไร
Page 54
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
272
7) การบ ารงรกษา ซงระบบสารสนเทศทดตองมกระบวนการ
บ ารงรกษาทสะดวก งายและประหยด เพราะการบ ารงรกษาทงายจะท าใหระบบไดรบการดแล
อยางสม าเสมอ ทท าใหระบบไมบกพรอง
8) อนาคต ระบบสารสนเทศทดตองเตรยมความพรอม
ส าหรบพฒนาการในอนาคต ระบบควรมความยดหยนและสามารถทจะพฒนาตอในอนาคต
เนองจากระบบงานในปจจบนยอมตองลาสมย และไมสามารถสนองตอความตองการของผ ใช
อยางสมบรณ
6.2.7.3 การพฒนาระบบสารสนเทศ
ซงเปนกระบวนการทส าคญในการน าระบบสารสนเทศมาใชเพอ
แกปญหาขององคกรหรอสรางโอกาสใหกบองคกรนน มหลายวธการ ดงน
1) แบบวงจรชวต (System Development Life Cycle) เปน
วธการพฒนาระบบแบบเดม ตองใชระยะเวลานานและทรพยากรมาก ซงมขนตอนทใชศกษา
ขบวนการวเคราะหและออกแบบระบบ ประกอบดวย : (ทมา: Parinya,2554)
การตรวจสอบเบ องตน (Preliminary Investigation)
เปนขนตอนทก าหนดปญหาโอกาสและเปาหมายขององคกร และเปนจดเรมตนในการสรางระบบ
ก า ร ส บ ค น ค ว าม ต อ งก า ร ข อ ม ล (Determining
Information Requirements) เปนขนตอนทสบคนก าหนดความตองการของผใชวามอะไรบาง โดย
ใชวธการรวบรวมขอมล ซงไดแก การสมภาษณ การใชแบบสอบถาม การสงเกตพฤตกรรมของผ ท
มหนาทในการตดสนใจ
การวเคราะหระบบ (System Analysis) เปนขนตอนท
ท าการศกษาถงปญหาทเกดขนในระบบงานปจจบน เพอออกแบบการท างานใหม
การออกแบบระบบ (System Design) เปนขนตอนของ
การน าผลลพธทไดจากการวเคราะหตอนเรมตน มาพฒนาเปนการออกแบบทางกายภาพให
สอดคลองกน
Page 55
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
273
การส รางห รอพฒ นาระบบ (Development) เป น
ขนตอนของการพฒนาโปรแกรมดวยการสรางชดค าสงหรอเขยนโปรแกรม เพอสรางระบบงาน โดย
โปรแกรมทใชในการพฒนาจะตองพจารณาถงความเหมาะสมกบเทคโนโลยทใชงานอย
การทดสอบและบ า รง รกษาระบบ (Testing and
Maintenance) เปนการทดสอบกอนปฏบตงานจรง และเมอมการผดพลาดไมถกตองตามท
วเคราะหและออกแบบ จะตองมการปรบแก
ก า รน า ร ะ บ บ ไป ใ ช ง า น แ ล ะ ก า รป ระ เม น ผ ล
(Implementation and Evaluation) เปนขนตอนสดทายทมการอบรมผ ใชระบบกอนทจะใชงาน
จรง และมการประเมนผล เพอใหทราบถงความพอใจของผใชระบบ หรอสงทตองแกไขระบบ
ภาพท 6.19 ขนตอนการพฒนาระบบแบบ SDLC
ทมา: Parinya, 2554
Page 56
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
274
1) แบบรวดเรว (rapid application development- RAD) ใช
เทคโนโลยสมยใหมและเครองมอตาง ๆ ทไดสรางขนมาเพอชวยในการพฒนาระบบสารสนเทศ ซง
มขนตอนในการพฒนาระบบอย 4 ขนตอน คอ การก าหนดความตองการ การออกแบบโดยผ ใช
การสรางระบบ และการเปลยนระบบหรอใชระบบ
2) การสรางตนแบบ (Prototyping) การจดสรางระบบทดลอง
หรอระบบตนแบบกอนการพฒนาระบบทงหมด ขนมาแลวใหผ ใชท าการทดสอบหาขอบกพรอง
และประเมนคาของระบบ น าไปปรบปรง และทดสอบประเมนใหม วนซ าไปเรอย ๆ จนกวาจะเปนท
ยอมรบของผใชจงน าไปปรบเปลยนเปนระบบจรง
3) การเนนผ ใชเปนหลก (End-User Development) เปนการ
ชวยทนเวลา และก าลงคน ในการพฒนาระบบไดรวดเรวขน และตรงกบความตองการของผใชมาก
ทสด แตระบบทไดอาจไมไดมาตรฐาน ไมสามารถท างานรวมกบระบบอนได ซงท าใหเปลองเวลา
และทรพยากรและมอตราเสยงสง
4) การจางบคคลภายนอก(Outsourcing) คอ การวาจางให
คนภายนอกพฒนาระบบงานให ตงแตการพฒนาระบบ การจดหาอปกรณมาใช รวมไปถงการ
ปฏบตการระบบใหดวยคนของบรษทเอง
5 ) ก า ร ใ ช โป รแ ก รม ส า เ ร จ รป (Application software
package) เปนทางเลอกหนงในการพฒนาโดยการใชซอฟตแวรส าเรจรปทสามารถสนองตอความ
ตองการระบบงานขององคการได เชน ระบบงานเงนเดอน ระบบบญชลกหน หรอระบบควบคม
สนคาคลคลง เปนตน เนองจากโปรแกรมส าเรจรปไดรบการออกแบบและผานการทดสอบแลว จง
ชวยลดคาใชจายและเวลาในการพฒนาระบบใหมและยงชวยใหการทดสอบ การตดตง และการ
บ ารงรกษาระบบเปนไปไดงายขน
เรองท 6.2.8 ระบบสารสนเทศเพอการจดการ
ระบบสารสนเทศเพอการจดการ (Management Information System (MIS))
หมายถง ระบบทสนบสนนการท างานของผจดการระดบลาง และระดบกลาง เพอน าเสนอรายงาน
ขอมล ทมงเนนการตอบสนองความตองการของบคลากรภายในองคกรมากกวาความตองการของ
Page 57
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
275
หนวยงานภายนอกองคกร และยงสามารถใชเปนเครองมอชวยในการวางแผน ควบคม และ
ตดสนใจ โดยมการรบขอมลพนฐานจากระบบประมวลผลธรกรรม
ภาพท 6.20 ระบบสารสนเทศเพอการจดการ
ทมา : Laudon and Laudon (2014)
จากตวอยางภาพท 6.20 แสดงระบบสารสนเทศเพอการจดการ ทประกอบดวยระบบ
ประมวลผลรายการ (Transaction Processing System) ท าหนาทในการสรปรายการขอมลท
เกดขนจากการปฎบตการสงใหกบระบบสารสนเทศเพอการจดการในการประมวลผล วเคราะห
ขอมลออกมาเปนรายงานสรปผลสงใหผบรหารใชประกอบในการตดสนใจ ในการบรหารจดการใน
องคกร ในปจจบนการเปลยนแปลงของเทคโนโลยสารสนเทศ ไดมผลกระทบอยางตอเนองในการ
จดการตอระบบสารสนเทศเพอการจดการ และสงผลกระทบตอความส าเรจของธรกจ ซงจะเหนได
วามธรกจและอตสาหกรรมใหมเกดขน องคกรและหนวยงานทงภาครฐและเอกชนตางเรยนรและ
น าวธการเทคโนโลยใหมๆ เขามาประยกตใชในองคกร ซงพบวาการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยท
สมพนธกนและสงผลตอการเตบโตขององคกร ม 3 ประเดนดวยกน คอ การเตบโตของธ รกจ
โทรศพทมอถอทประกอบไปดวย Internet of Things (IoT) คอ เทคโนโลยทท าการเชอมตออปกรณ
และเครองมอตางๆ เขาไวดวยกนผานทางอนเตอรเนต การบรหารจดการขอมลขนาดใหญ (Big
Page 58
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
276
data) และการประยกตใชการประมวลผลแบบกลมเมฆ (cloud computing) ทมหลกการท างาน
โดยการน าขอมลทกอยางเกบเขาไปท สวนกลาง (Data Center) ส าหรบการเกบขอมล และใชใน
การประมวลผล ถงแมวาเทคโนโลยทกลาวมาขางตนจะสามารถตอบโจทยทางธรกจได
หลากหลาย และท าใหหลายองคกรในปจจบนไดเรมลงทนกบการพฒนาโครงสรางของระบบ
เครอขาย (Network Infrastructure) ใหมความยดหยน เพอรองรบการปรบเปลยนเขาสยคของการ
ประมวลผลแบบกลมเมฆอยางเตมรปแบบ
เรองท 6.2.9 การประยกตใชระบบสารสนเทศทางธรกจ
ในการน าระบบสารสนเทศมาประยกตใชงานในองคกรอยางแพรหลายในทาง
ธรกจ สามารถแบงออกเปน 6 ระบบ ดงน
6.2.9.1 ระบบสารสนเทศทางธรกจ (Business Information System (BIS))
สารสนเทศทางธรกจ เกดจากการประมวลผลขอมลของกระบวนการสารสนเทศ (Process of
Information System) ทมการรวบรวม จดเกบ และจดการขอมล รวมทงการน าเสนอสารสนเทศท
เปนผลลพธใหแกผ ใชสารสนเทศทงในระดบปฏบตการ (Operation System) และระดบบรหาร
(Management System) กอใหเกดการประยกตใชสารสนเทศทางธรกจภายใตกระบวนการ
ตอไปน
1) ระบบสารสนเทศเพอการบรหารทรพยากรมนษย เปนการ
น าสารสนเทศมาใชในงานดานการบรหารทรพยากรมนษย ทงในเชงกลยทธ กลวธและปฏบตการ
ซงครอบคลมกระบวนการวางแผนอตราก าลงคนและวเคราะหงาน การสรรหาและคดเลอก งาน
ทะเบยนบคลากร การจายคาจางและเงนเดอน การประเมนผลการปฏบตงาน การพฒนาและ
ฝกอบรม ตลอดจนการสวสดการและผลประโยชน และยงเปนระบบทชวยในการพฒนาความร
ทกษะ ความสามารถ รวมถงศกยภาพของพนกงาน และยงเปนการวางแผนความกาวหนาในสาย
อาชพของทรพยากรบคคลดวย
2) ระบบสารสนเทศทางการผลต เปนการน าสารสนเทศมาใช
ในงานดานการบรหารการผลต ทงในเชงกลยทธ กลวธและปฏบตการ ทครอบคลมกระบวนการ
ออกแบบผลตภณฑและระบบการผลต การวางแผนการผลต การจดการโลจสตกส การด าเนนการ
Page 59
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
277
ผลต ตลอดจนการควบคมการผลต ซงระบบนรองรบการบรหารการผลต ทสามารถแยกเปน
กระบวนการยอย คอ การวางแผนการบรหารการผลต (Production Planning) การผลตผานใบสง
ผลต (Production Order) และการผลตแบบตอเนอง (Repetitive Manufacturing) โดยระบบยอย
ตาง ๆ เชอมโยงขอมลระหวางกน และในขณะเดยวกนระบบบรหารการผลตสามารถเชอมโยงกบ
ระบบอน ๆ ซงรวมถงการปรบปรงขอมล ณ ขณะปฏบตงานจรง การเรยกดรายงานทรวดเรว
ถกตอง และเชอมโยงขอมลของระบบงานอน ๆ เพอวเคราะหขอมลและสนบสนนการตดสนใจใน
การปฏบตงาน
3) ระบบสารสนเทศทางการตลาด เปนการน าสารสนเทศมา
ใชในงานดานการตลาด ทงในเชงกลยทธ กลวธ และปฏบตการ ซงครอบคลมกระบวนการดานการ
ขายและการจดการลกคาสมพนธ การวเคราะหตลาด การวจยการตลาด ตลอดจนการสนบสนน
การตดสนใจทางการตลาด
4) ระบบสารสนเทศทางการเงน เปนการน าสารสนเทศมาใช
ในงานดานการบรหารเงน ทงในเชงกลยทธ กลวธ และปฏบตการ ซงครอบคลมกระบวนการดาน
การวางแผนทางการเงน การจดการทางการเงน การประมวลผลธรกรรมทางการเงน การวเคราะห
ทางการเงน ตลอดจนการควบคมทางการเงน
5) ระบบสารสนเทศทางการบญช เปนการน าสารสนเทศมา
ใชในงานดานการบญช ทงในเชงกลยทธ กลวธ และปฏบตการ ซงครอบคลมกระบวนการดานการ
ประมวลผลธรกรรม การเชอมโยงขอมลภายในธรกจ การบญชแยกประเภททวไป การออกรายงาน
ทางการเงน ตลอดจนการออกรายงานทางการบรหาร
6.2.9.2 ระบบวางแผนทรพยากรองคกร (Enterprise Resource Planning (ERP))
คอ ระบบสารสนเทศทบรณาการงานหลกตางๆ เชน การจดซอจดจาง
การขาย การบญช การบรหารบคคล และอนๆ เขาดวยกนโดยท าการเชอมโยงกนแบบเรยลไทม
(Real Time) เพอตอบสนองความตองการขอมลหรอสารสนเทศ เพอการตดสนใจอยางม
ประสทธภาพและทนทวงท ระบบวางแผนทรพยากรองคกรนนเปนระบบทท าการเชอมโยง
ระบบงานตางๆขององคกร ใหรวมกน และท าการเชอมโยงระบบตาง ๆ ทกระจดกระจายเขา
Page 60
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
278
ดวยกนและท างานกบฐานขอมลเดยวกน ชวยใหผบรหารสามารถรบรสถานภาพการท างานของ
ฝายหรอแผนกตางๆไดอยางทนทวงท ดงนนระบบวางแผนทรพยากรองคกรจงเปนโปรแกรมทใชใน
การบรหารจดการขอมล ไดทงองคกร โดยทมฐานขอมลทใชส าหรบเกบขอมลทกอยางไวทเดยวกน
เพอปองกนความซ าซอนของขอมล ท าใหระบบงานมประสทธภาพ ระบบมการใชทรพยากรรวมกน
และในแตละสวนของหนวยงานสามารถดงขอมลสวนกลางทหนวยงานสนใจมาวเคราะหได และ
ยงสามารถทจะบรณาการขอมลทงองคกรไดหมดไมวาจะเปนหนวยงานการตลาด การผลต การ
บญช หรอในสวนของงานบรหารงานบคคล โดยสามารถก าหนดองคประกอบของระบบวางแผน
ทรพยากรองคกร ไดดงน
1 ) ซ อ ฟ ต แ ว ร โม ด ล (Business Application Software
Module) คอ สวนโปรแกรมทท าหนาทหลกขององคกร และแตละโมดลนอกจากจะท างานเฉพาะ
ในแตละโมดลเองแลว ยงสามารถเชอมโยงขอมลระหวางกนได
2) ฐานขอมลรวม (Integrated Database) ซอฟตแวรโมดล
ทกโมดลสามารถเขาถง (Access) ฐานขอมลรวมไดโดยตรงและสามารถใชขอมลในฐานขอมลรวมนรวมกน
3 ) ร ะ บ บ ส น บ ส น น ก า ร บ ร ห า ร จ ด ก า ร ( System
Administration Utility) เปนสวนสนบสนนการบรหารจดการระบบ เชน การคดลอกส าเนา การ
ลงทะเบยน และก าหนดสทธผใชงาน เปนตน
4) ระบบสนบสน น การพฒ นาและการป รบ เป ล ยน
(Development and Customization) เปนสวนสนบสนนการพฒนาหรอการปรบเปลยนบางงาน
ใหเขากบการท างานขององคการ
6.2.9.3 ระบบจดการโซอปทาน (Supply Chain Management (SCM))
คอ ระบบสารสนเทศทจดการกระบวนการของการบรหารขององคกรทก
ขนตอน นบตงแตการน าเขาวตถดบสกระบวนการผลต กระบวนการสงซอ การบรหารวตถดบ การ
บรรจภณฑ การขนถาย จนกระทงสงสนคาถงมอลกคาใหมความตอเนองและมประสทธภาพสงสด
พรอมกบสรางระบบใหเกดการไหลเวยนของขอมล ทท าใหเกดกระบวนการท างานของแตละ
Page 61
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
279
หนวยงานสงผานไปทวทงองคการ การไหลเวยนของขอมลยงรวมไปถงลกคา และผจดสงวตถดบ
ดวย โดยมองคประกอบของโซอปทาน ดงน
1) หวงโซอปทานทเขาสผ ผลต (Upstream Supply Chain)
ประกอบดวยกระบวนการทเกยวกบการจดหาโดยมผ เกยวของหลก คอ Supplier หรอกจกรรมท
เกดขนทตนน าจากภายในองคกร หรออาจจดหาจากผขายวสดภายนอกองคกร เชน การจดซอ
การวางแผนและควบคมการผลต การขนสงภายใน การรกษาสนคาคงคลง การบรหารการสงซ อ
การบรหารวตถดบ การบรรจภณฑ เปนตน
2) หวงโซอปทานภายในกระบวนการผลต (Internal Supply
Chain) ประกอบดวยกระบวนการทเกยวกบการเปลยน Input ใหเปน Output โดยมผ เกยวของ
หลกคอ ผผลต (Manufacturer).
3) หวงโซอปทานทเขาสผ บ รโภค (Downstream Supply
Chain) ประกอบดวยกระบวนการทเกยวกบการจดสงสนคาใหสมอผบรโภค หรอกจกรรมทเกดขน
ทแหลงกระจายวสด โดยอาจเปนการกระจายโดยผแทนจ าหนายภายนอกองคการกได เชน การ
เลอกสรรและจดสรรชนดของสนคาใหเหมาะสม การท ากจกรรมการสงเสรมการตลาด การสราง
คณคาใหกบลกคา เปนตน และอาจใชระบบแลกเปลยนขอมลอเลกทรอนกส (Electronic Data
Interchange: EDI) และและใชเทคโนโลยการก าหนดความถวทย (RFID) มาใชในระบบจดการโซ
อปทาน ชวยสนบสนนงานดานการแบงปนสารสนเทศ และเพอใหมการเขาถ งขอมลไดรวดเรว
ยงขนดวย
6.2.9.4 ระบบจดการลกคาสมพนธ (Customer Relationship Management (CRM))
คอ ระบบทพฒนาขนใชงานดานการเกบรวบรวมขอมลทเกยวของกบ
ลกคา ทงในสวนของการขายและการใหบรการหลงการขาย ตลอดจนการเกบประวตการตดตอกบ
ลกคา และยงมงหวงทจะใชระบบขอมลเพอสนบสนนงานบรการใหลกคามความพงพอใจสงสด
และกลบมาซอสนคาซ าอกในอนาคต เพอสรางยอดขายทเพมขนใหกบธรกจ ในสวนการใช
เทคโนโลยสารสนเทศของระบบจดการลกคาสมพนธ อาจเลอกใชซอฟตแวร CRM เขาชวยงาน
ดานการตดตอลกคา การขาย การตลาด การบรการและสนบสนน ลกคา การรกษาลกคาและ
Page 62
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
280
สรางความจงรกภกดกบธรกจ หรออาจสรางระบบการจดการลกคาสมพนธบนเวบ ในสวนบรการ
ขนพนฐานดานการรบค าสงซอ จดตงศนยบรการลกคาเพอตดตามรอยการสงซอ และการบรการ
มลคาเพม ซงเปนการบรการพเศษ เชน การประมลออนไลน นอกจากน ยงใชระบบซอารเอมไร
สาย และศนยบรการทางโทรศพท เพอเปนเครองมอเสรมสรางงานใหบรการแกลกคา และ
เปาหมายของ CRM นนไมไดเนนเพยงการบรการลกคาเทานน แตยงรวมถงการจดเกบขอมล
พฤตกรรมในการใชจาย และความตองการของลกคา จากนนจะน าขอมลเหลานนมาวเคราะหและ
ใชใหเกดประโยชนส าหรบการพฒนาผลตภณฑหรอการบรการ โดยเปาหมายสดทายของการ
พฒนา CRM กคอ การเปลยนจากผบรโภคไปสการเปนลกคาตลอดไป และเทคโนโลยสารสนเทศ
ทถกน ามาใชส าหรบระบบจดการลกคาสมพนธ มดงน
1) ระบบการตลาดอตโนมต (Market Automation) เปนการ
น าเทคโนโลยมาชวยวเคราะหขอมลเฉพาะบคคล (Personalization) ประวตลกคา (ประเภทของ
สนคาทซอ จ านวนมลคาในการซอ ความถในการซอ)
2) การขายอตโนมต (Sales automation) กระบวนการขาย
เปนกระบวนการทท าใหสนคาไปสมอลกคา หรอการใหบรการกบลกคา
3) บรการ (Service) เปนงานใหบรการลกคา ไดแก ระบบ
Call center การตอบค าถามของลกคา การบรหาร Workflow การโตตอบผานระบบ IVR
(Interactive Voice Response) ศนยบรการ การจดท าเวบไซต เพอใหบรการดาวนโหลดไฟล รบ
แจงปญหาการใหขอมลผานทางโทรศพทมอถอ
4) พาณ ชย อ เลกทรอน ก ส (E-commerce) เปนการท า
ธรกรรมผานระบบอนเทอรเนตตงแตการใหขอมลสนคา การท ารายการซอขาย และระบบการช าระ
เงน ความปลอดภย
5) คลงขอมล (Data Warehousing) เปนการรวมฐานขอมล
จากหลายฐานขอมล เชน ระบบขาย ผลต บญช มาจดท า สรปใหม หรอเรยบเรยงใหมตามหวขอ
ตางๆ เพอใหผใชสามารถเขาถงขอมลไดงาย
Page 63
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
281
6) การขดคนขอมล (Data Mining) เปนวธการหรอซอฟทแวร
ทใชส าหรบการสกดขอมลและวเคราะหขอมลจากระบบฐานขอมลตางๆ เพอน ามาวเคราะหทาง
สถต เชน วเคราะหหาพฤตกรรมของลกคา เพอใหสามารถตอบสนองความตองการของลกคา
ไดมากขน รวมทงวเคราะหหาสวนแบงการตลาดเพอสรางมลคาเพมใหกบธรกจ
7) การใชเทคโนโลยอนเทอรเนต (Internet Technology) เปน
การน าเทคโนโลยมาใชปรบปรงปฏสมพนธกบลกคา เชน การใชเวบเทคโนโลย การใช e-mail การ
ใชระบบสงขอความ เปนตน
8) ระบบศนยบรการลกคา (Call-center) เปนระบบโทรศพท
รวมเขากบระบบงานตางๆ เชน ฐานขอมลของลกคา การขาย การเงน และผลตภณฑ เพอ
ตอบสนองความตองการของลกคาอยางรวดเรว
9) ระบบโทรศพ ท มอถอ ความสามารถท เพ มข นของ
โทรศพทมอถอ ท าใหสามารถรบสงขอมลไดทงในรปแบบของ ภาพ เสยง ขอมล ภาพเคลอนไหว
เนองจากจ านวนผ ใชโทรศพทมอถอทงทมอยและอตราการเตบโตทสงขนอยางรวดเรวท าให
โทรศพทมอถอ มบทบาทส าคญในการบรหารความสมพนธกบลกคา
6.2.9.5 ระบบอจฉรยะทางธรกจ (Business Intelligent (BI))
คอ ระบบหรอซอฟตแวรทถกพฒนาขนมาส าหรบเปนเครองมอในการ
วเคราะหขอมล ทไดเกบรวบรวมไวในคลงขอมล (Data Warehouse) เพอสนบสนนการวางแผน
การตดสนใจและการบรหารงานของผบรหาร รวมทงยงชวยสนบสนนการเขาถงขอมลของผ ใช
สารสนเทศ เพอชวยสนบสนนการตดสนใจเชงกลยทธ ใหเกดประสทธผลเพมขน โดยผ ใช
สารสนเทศสามารถสอบถามขอมลและออกรายงานในรปแบบของรายงานพยากรณ (Forecast
Report) รายงานกระตนผ ใช อกทงน าเสนอขอมลดวยกราฟไดในทนททตองการ นอกจากน ยง
สามารถท าการประมวลผลเชงวเคราะหออนไลน (Online Analytical Processing (OLAP)) เพอ
สนบสนนการตดสนใจทไมคอยเกดขนบอยครงนก
Page 64
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
282
6.2.9.6 ระบบการจดการความร (Knowledge Management System (KMS))
คอ ระบบการรวบรวม และจดเกบความรไวภายในฐานความรขององคกร
ตลอดจนมการสรางระบบการใชความรรวมกนและมการกระจายความรทเหมาะสม โดยมงใช
เทคโนโลยสมยใหม เชน อนเทอรเนต อนทราเนตและเอกซทราเนต รวมกบคลงขอมล เพอเปนการ
จดระบบและเพมสมรรถนะของการจดการความรทมงสนบสนนการท างานขององคกร ในการน า
เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทเกยวของ มาผนวกเขาดวยกบการจดการความร สามารถ
แบงออกเปน 3 รปแบบดวยกน คอ
1) เทคโนโลยการสอสาร (Communication Technology)
สามารถชวยใหพนกงาน หรอบคลากรเขาถงความรตางๆ ไดสะดวกขน รวมทงสามารถ
ตดตอสอสารกบผ เชยวชาญในสาขาตางๆ ในการคนหาขอมล สารสนเทศและความรทตองการได
ผานทางเครอขายอนทราเนต เอกซตราเนต หรออนเทอรเนต
2) เทคโนโลยสนบสนนการท างานรวมกน (Collaboration
Technology) สามารถชวยประสานการท างานไดอยางมประสทธภาพ สามารถลดอปสรรคในเรอง
ของระยะทาง ตวอยางเชน โปรแกรมกลม groupware ตางๆ เปนตน
3) เทคโนโลยในการจดเกบ (Storage technology) ชวยใน
การจดเกบและจดการความรตางๆซงในปจจบนการจดการความรในองคกรเปนกลยทธทส าคญ
เนองจากเปนปจจยหนงของความส าเรจขององคกร โดยขนอยกบความสามารถขององคกรในการ
รวบรวมความร การสรางความรใหม การจดเกบ เรยกคน และน าความรไปใช เพอสรางนวตกรรม
ใหมใหเกดบรการสนคาหรอกระบวนการท างานใหมขน ซงความรในองคกรสามารถแบงออกเปน
2 ประเภทไดแก ความรทมการเขยนอยางเปนทางการ (explicit knowledge) เชน คมอการผลต
รายงานวจย และความรโดยนย (tacit knowledge) ทเกยวกบทกษะประสบการณ แตไมไดเขยน
เปนลายลกษณอกษร เชน ความรดานระบบการผลตสนคา ความรเกยวกบกฎ ระเบยบทซบซอน
ขององคการหรอหนวยงานภายนอก โดยความรเหลานอยทงในตวบคคล เอกสาร รายงานการวจย
ฐานขอมลการปฏบตงานดานตาง ๆ เปนตน
Page 65
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
283
เรองท 6.2.10 ประโยชนของระบบสารสนเทศ
ปจจบนระบบสารสนเทศ ไดกาวเขามามบทบาททางธรกจและองคกรตางๆ และ
ยงน ามาใชงานในหลายลกษณะ โดยทการเตบโตของเทคโนโลยสารสนเทศไดสงผลกระทบในวง
กวางไปทกวงการทงภาครฐและเอกชน ซงระบบสารสนเทศชวยสรางประโยชนตอการด าเนนงาน
ขององคกรไดดงน
6.2.10.1 ชวยเพมประสทธภาพในการท างาน องคกรสามารถน าระบบสารสนเทศ
มาชวยในการเพมประสทธภาพการท างานภายใตสภาวะทมก าลงคนและก าลงการผลตทเทาเดม
แตปรมาณงานทมากขน ซงการน าระบบสารสนเทศมาใชจะชวยท าใหท างานสะดวก รวดเรว และ
มความถกตองมากขน
6.2.10.2 ชวยเพมผลตใหแกองคกร องคกรสามารถผลตสนคาหรอบรการได
มากขนเพยงพอตอความตองการของตลาดไดมากขน
6.2.10.3 ชวยเพมคณภาพในการบรการลกคา ระบบสารสนเทศถกน ามาใช
พฒนาในการใหบรการกบลกคา เพอเพมความพงพอใจในของลกคา เชน ระบบสอบถามและจอง
ตวเครองบนผานอนเตอรเนต เปนตน
6.2.10.4 ชวยเพมความไดเปรยบในการแขงขน ขอมลนบวามความส าคญอยาง
มากในทางธรกจ ดงนนจงจ าเปนทจะตองมการบรหารจดการขอมลทดเพอน าเอาขอมลเหลานน
มาใชในการสนบสนนการตดสนใจ เพอน ามาพฒนา และปรบปรงองคกร
6.2.10.5 ชวยในการก าหนดเปาหมายกลยทธและการวางแผนปฏบตการ โดย
ผบรหารสามารถน าขอมลทไดจากระบบสารสนเทศมาชวยในการวางแผนและก าหนดเปาหมายใน
การด าเนนงาน เนองจากสารสนเทศถกรวบรวมและจดการอยางเปนระบบ ท าใหมประวตของขอมลอยาง
ตอเนอง สามารถทจะบงชแนวโนมของการด าเนนงานวานาจะเปนไปในลกษณะใด
6.2.10.6 ชวยในการศกษาและวเคราะหสาเหตของปญหา ผ บรหารสามรถใช
ระบบสารสนเทศประกอบการศกษาและการคนหาสาเหต หรอขอผดพลาดทเกดขนในการ
ด าเนนงาน ในกรณทการด าเนนงานไมเปนไปตามแผนทวางไว โดยสามารถเรยกดขอมลเพมเตม
Page 66
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
284
จากระบบ เพอทราบความผดพลาดในการปฏบตงานทเกดขนจากสาเหตใด หรอจดรปแบบ
สารสนเทศในการวเคราะหปญหาใหม
6.2.10.7 ชวยใหผ ใชสามารถวเคราะหปญหาหรออปสรรคทเกดขน เพอหาวธ
ควบคม ปรบปรงและแกไขปญหา สารสนเทศทไดจากการประมวลผลจะชวยใหผบรหารวเคราะห
วาการด าเนนงานในแตละทางเลอกจะชวยแกไขหรอควบคมปญหาทเกดขนไดอยางไร ธรกจตองท า
อยางไรเพอปรบเปลยนหรอพฒนาใหการด าเนนงานเปนไปตามแผนงานหรอเปาหมาย
6.2.10.8 ชวยลดคาใชจาย ระบบสารสนเทศทมประสทธภาพชวยใหธรกจลดเวลา
แรงงาน และคาใชจายในการท างานลง เนองจากระบบสารสนเทศสามารถรบภาระงานทตองใช
แรงงานจ านวนมาก ตลอดจนชวยลดขนตอนในการท างาน สงผลใหธรกจสามารถลดจ านวนคน
และระยะเวลาในการประสานงานใหนอยลง โดยผลงานทออกมาอาจเทาหรอดกวาเดม ซงจะเปน
การเพมประสทธภาพและศกยภาพในการแขงขนของธรกจ
บทสรป ขอมล ถอเปนบอเกดของสารสนเทศ หากมการน าขอมลนนมาผ านกระบวนการ
ประมวลผลของระบบสารสนเทศ และจดเกบขอมลนน ภายใตฐานขอมลของระบบสารสนเทศนนๆ
โดยการจดเกบขอมลจะตองเปนไปตามโครงสรางขอมล ตงแตระดบเลกทสดไปจนถงระดบทใหญ
ทสด และฐานขอมล คอ กลมของขอมลทมความสมพนธกน ทมระบบการจดการฐานขอมล
(DBMS) ซงเปนโปรแกรมทชวยในการสรางและจดการบรหารฐานขอมล
โดยระบบการจดการฐานขอมลถกออกแบบขนมา เพอชวยในการบ ารงรกษาและชวย
จดการกลมขอมลทมจ านวนมากๆ โดยกอนทจะพฒนามาเปนระบบฐานขอมลนนแรกเรมของการ
ววฒนาการของการจดการขอมลจะใชระบบแฟมขอมลในการจดเกบขอมลในองคกร ซงระบบ
แฟมขอมล คอ กลมของโปรแกรมประยกตทถกออกแบบมาส าหรบผ ใชโดยทวๆ ไปทใชในการออก
รายงาน ซงมการแบงประเภทการใชงานฐานขอมลออกเปนประเภทตางๆ เชน ฐานขอมลสวน
บคคล ฐานขอมลใชรวมกน ฐานขอมลวสาหกจ เปนตน และนยมใชแบบจ าลองฐานขอมลเชง
สมพนธ ในการจดเกบขอมล อกทงมการใชฐานขอมลในชวตประจ าวน ในสวนของระบบ
Page 67
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
285
สารสนเทศ องคกรนยมใชระบบสารสนเทศทางธรกจ และระบบสารสนเทศเพอการจดการ มา
จดการงานดานบรหารและตดสนใจของผบรหารในธรกจ
จงมการใชระบบวางแผนทรพยากรองคกร มาเชอมโยงขอมล ภายใตระบบสารสนเทศ
ตางๆ เขาดวยกน มการเชอมโยงขอมลภายในองคกร และองคกรภายนอกทเปนพนธมตรทางธรกจ
เขาดวยกน ดวยระบบจดการโซอปทาน มการบรหารความสมพนธกบลกคา ดวยระบบการ
จดการลกคาสมพนธ มการสนบสนนการตดสนใจบนเวบ ดวยระบบอจฉรยะทางธรกจ มการ
จดการความรของพนกงานภายในองคกรดวยระบบการจดการความร
Page 68
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
286
ค าถามทายบท 1. จงอธบายความหมาย และเปรยบเทยบขอแตกตางของ “ขอมล” และ “สารสนเทศ”
มาพอเขาใจ
2. ฐานขอมลและสารสนเทศ มความสมพนธเกยวของกนอยางไร
3. คณสมบตของระบบฐานขอมล และระบบแฟมขอมล คออะไร
4. องคประกอบหลกของระบบการจดการฐานขอมล ประกอบดวยอะไรบาง
5. ในสวนของสารสนเทศทไดจากการประมวลผล กอใหเกดประโยชนในอนาคต ของ
การบรหารธรกจอยางไร
6. จงอธบายความหมาย ระบบสารสนเทศ วธการท างาน และการบรหารจดการองคกร
อยางไร?
7. ท าไมระบบสารสนเทศจงเปนสงจ าเปนส าหรบการการท างานและการจดการธรกจใน
ปจจบน? ใหอธบายพรอมทงยกตวอยางระบบสารสนเทศ ทมความส าคญมากส าหรบธรกจใน
ปจจบน
Page 69
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
287
เอกสารอางอง
ช า ญ ณ ร ง ค ต ม ว ง ส น า , “ป ร ะ โ ย ช น ข อ ง ร ะ บ บ ส า ร ส น เ ท ศ ” เ ข า ถ ง
https://www.gotoknow.org/posts/380033
ปรญญา, “วงจรของการพฒนาระบบ (System Development Life Cycle - SDLC)” เขาถงโดย
http://parinya-s.blogspot.com/2011/09/system-development-life-cycle-sdlc.html
ประสงค ปราณตพลกรงและคณะ, ระบบสารสนเทศเพอการจดการ,กรงเทพฯ: ธระฟลม&ไซเทกซ,
2541.
รจจนทร พรยะสงวนพงศ.(2549). สารสนเทศทางธรกจ. กรงเทพมหานคร: ซเอดยเคชน
รศ.ดร.ไพบลย เกยรตโกมล และ ผศ.ดร.ณฎพนธ เขจรนนทน , "ระบบสารสนเทศเพอการจดการ"
(ฉบบปรบปรงใหม), บรษท ซเอดยเคชน จ ากด, กรงเทพฯ, 2008.
ศภสราพร สธาทพยะรตน. (2548). ระบบสารสนเทศเพอการจดการ. นนทบร: ไอดซฯ.
สชาดา กระนนทน. (2541). เทคโนโลยสารสนเทศสถต: ขอมลในระบบสารสนเทศ. กรงเทพฯ:
โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
โอภาส เอยมสรวงศ.(2551). การออกแบบและจดการฐานขอมล. กรงเทพมหานคร: ซเอดยเคชน.
Connolly,T.M., & Begg, C.E. (2010). Database systems (5th Ed.). London: Pearson Education.
Date, C. J. (2000). An introduction to database systems. Massachusetts: Addison-Wesley.
Jeffrey A. Hoffer, Mary B. Prescott, Fred R. McFadden, (2005). Modern Database
Management 7th Edition, Published by Prentice Hall.
Karen Collins, “Exploring Business” Types of Information Systems, Retrieval from:
http://www.web-books.com/eLibrary/NC/B0/B66/125MB66.html
Kurashov.net Databases, “Big Data, Computer Programming, QA and more”, Retrieved
from http://kurashov.net/wp-content/uploads/2013/10/dbms.png
Page 70
เทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสารและการเรยนร
288
Laudon, K.C. & Laudon, J.P.(2014). Management Information System (13th ed.). Upper
Saddle River, NJ: Prentice Hall.