บทที่1 ทฤษฎีการเรียนรู้

ทฤษฎการเรยนร

ดร.สรนาถ จงกลกลาง

ทฤษฎ

ไดแนวความคดทางทฤษฎทเปนนามธรรม(Abstract Thought)

เกดจากการวเคราะหความสมพนธระหวางขอเทจจรง

มหลกเกณฑ )Principle( ทเปนขอสรปเกยวกบขอเทจจรงทางดานวทยาศาสตร/สงคมศาสตร

อาศยกฎเกณฑทเปนวทยาศาสตรชวยอธบายปรากฏการณ )Phenomena(

มสมมตฐาน )Hypothesis( ชวยเปนแนวทางในการคนควา

แนวคดเกยวกบธรรมชาตและพฤตกรรมของมนษย(กอนครสตศตวรรษท 20)

มมมองดานจรยธรรม

เกยวกบพฤตกรรม

ธรรมชาตของมนษย

เชอวา

เชอวา

มนษยเกดมาพรอมความดมนษยเกดมาพรอมความไมดมนษยเกดมาพรอมกบลกษณะทเปนกลาง

เกดจากแรงกระตนภายใน(มองเดกวามธรรมชาตพรอมจะเรยนร)

เกดจากอทธพลของสงแวดลอม(ทกสงถกกำาหนดโดยสงแวดลอม)

เกดจากสงแวดลอมและแรงกระตนภายใน

แนวคดทฤษฎการเรยนรในชวงตรสตศตวรรษท 20

มองมนษยเปนกลาง

กลมพฤตกรรมนยมBehaviorism

การกระทำาเกดจากสงแวดลอมภายนอกพฤตกรรมเกดจากการตอบสนองตอสงเราการเรยนรเกดจากการเชอมโยงระหวางสงเราและการตอบสนอง

1

เนนกระบวนการทางความคด

กลมพทธนยมCognitivism

การเรยนรเกดจากการสะสมขอมลสรางความหมาย สมพนธขอมลเปนกระบวนการทางสตปญญา

2

แนวคดทฤษฎการเรยนรในชวงตรสตศตวรรษท 20

ใหความสำาคญกบความเปนมนษย

กลมมนษยนยมHumanism

มนษยมคา มความด ความงามหากบคคลใดไดรบอสรภาพและเสรภาพจะพฒนาตนไปสความเปนมนษยทสมบรณ

3

พฤตกรรมนยม + พทธนยมเชอวา ความรมหลายประเภท

กลมผสมผสานEclecticism

4

ทฤษฎการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม

ทฤษฎการเชอมโยงของธอรนไดด

)Thorndike,1814-1949(

การเรยนรเกดจากการเชอมโยงระหวางสงเรา กบ การตอบสนอง

S ROการเรยนรมหลายรปแบบมการลองผด ลองถก จนพบวธทดทสดในการแกปญหา และเปนการตอบสนองทพงพอใจมการเชอมโยงรปแบบทดทสดกบสงเราในการเรยนรตอไป

กลมพฤตกรรมนยม

กฎการเรยนรของธอรนไดด

“เมอบคคลไดรบผลจากการกระทำา ของตน ในลกษณะทพงพอใจ ยอมอยากจะเรยนรตอไป”

กฎแหงผล)Law of Effect(1

“การเรยนรจะเกดขนไดด ถา ผเรยนมความพรอมทงรางกาย และจตใจ”

กฎแหงความพรอม)Law of Readiness(2

“การฝกหด หรอ การกระทำาบอยๆ ดวยความเขาใจจะทำาใหการเรยนรนน คงทนถาวร”

กฎแหงการฝกหด)Law of Exercise(3

กลมพฤตกรรมนยม

หลกการจดการเรยนรของธอรนไดดการเรยนรเกดขนไดตองอาศยการฝกหด และ ไดรบรางวล1

2เปดโอกาสใหผเรยนลองผดลองถก

สำารวจความพรอม/เตรยมความพรอม เปนสงจำาเปนทตองทำากอนสอน3

4การฝกฝน เพอใหผเรยนเกดทกษะ

การสะทอนผลกลบ โดยเฉพาะผลทตนเองพงพอใจจะชวยใหการเรยนรประสบความสำาเรจ5

กลมพฤตกรรมนยม

ทฤษฎการวางเงอนไขของสกนเนอร)B.F. Skinner ค.ศ -. 1904 1990(

การเสรมแรง ทดลองกบหน

กลมพฤตกรรมนยม

แนวคดทฤษฎการเรยนรของสกนเนอร

พฤตกรรมใดถาไดรบการเสรมแรงมแนวโนมเกดขนอก1

2การเสรมแรงทแปรเปลยน ถาใหเกดการตอบสนองคงกวาการเสรมแรงทตายตว

การลงโทษทำาใหเรยนรไดเรวและลมเรว3

การเสรมแรง เมออนทรยกระทำาพฤตกรรมทตองการสามารถชวยปรบหรอปลกฝงนสยทตองการได4

กลมพฤตกรรมนยม

เสรมแรงภายหลงการตอบสนองทเหมาะสมของผเรยน ชวยเพมอตราการตอบสนองกลบทเหมาะสม

การลงโทษทรนแรงเกนไปมผลเสยมากควรใชวธการงดการเสรมแรงเมอผเรยนมพฤตกรรมทไมพงประสงค

การเวนระยะอยางไมเปนระบบ หรอเปลยนรปแบบการเสรมแรงจะชวยใหการตอบสนองของผเรยนคงทนถาวร

หลกการจดการเรยนร

ทฤษฎการเรยนรของสกนเนอร

กลมพฤตกรรมนยม

ทฤษฎการเรยนรทางสงคม )Social Learning Theory(

เชอวา

การเสรมแรงและการเรยนรสามารถเกดขนในตวเดกเองไดเมอพฤตกรรมของเดกสอดคลองกบพฤตกรรมของคนอน

ไมจำาเปนตองเสรมแรงเพอใหเดกมพฤตกรรมทเหมาะสม

Miller and Dollard1941( )

กลมพฤตกรรมนยม

Bandura1968( )สนบสนนแนวคดทฤษฎการเรยนรทางสงคม

แรงเสรมจากบคคลใดบคคลหนง หรอหวงจะไดรางวลเหมอนตวแบบ

หนงสอ Social Foundation of Thought and Action

อธบายการสงเกตและเลยนแบบพฤตกรรมของตวแบบดวย 4 กระบวนการ คอ

ความเอาใจใสAttention

การจดจำาRetention

การแสดงพฤตกรรม

เหมอนตวแบบReproduction

แรงจงใจMotivation

กลมพฤตกรรมนยม

สงเสรมใหมตวแบบทด

ตวแบบ ไมควรจำากดอยเฉพาะตวผสอน

หลกการจดการเรยนร

ประยกตใชหลกการจดการเรยนร 2 ขนขนท 1 ผเรยนตองใสใจ ประมวลเขารหส และจดจำา

ขนท 2 การกระทำา - ลงมอกระทำาดวยตนเอง (ผเรยนตองใสใจ สงเกตทกขนตอน

เพอใหผเรยนเลยนแบบไดถกตอง)

ทฤษฎการเรยนรทางสงคม )Social Learning Theory(

กลมพฤตกรรมนยม

ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจต )Piajet(กลมพทธนยม

การเรยนรของเดกเปนไปตามพฒนาการทางสตปญญา

พฒนาการเปนสงทเปนไปตามธรรมชาต ไมควรเรงเดกใหขามจากขนหนงไปสอกขนหนง

พฒนาการเปนสงทเปนไปตามธรรมชาต เนนความสำาคญของการเขาใจธรรมชาตและพฒนาการของเดกมากกวาการกระตนใหเดกมพฒนาการเรวขน

กลมพทธนยม

แนวคดทฤษฎการเรยนรของเพยเจต11พฒนาการทางสตปญญาตามวยตางๆ

ขนรบรดวยประสาทสมผส )Sensorimotor Period(0-2 ป ความคดของเดกกบการรบรและการกระทำา ยดตวเองเปนศนยกลางไมเขาใจความคดผอน

ขนกอนปฏบตการคด )Preopertional Period(2-7 ป ความคดขนอยกบการรบรเปนสวนใหญไมสามารถใชเหตผลไดอยางลกซง สามารถเรยนรและใชสญลกษณ

กลมพทธนยม

แนวคดทฤษฎการเรยนรของเพยเจต11พฒนาการทางสตปญญาตามวยตางๆ

ขนคดเปนรปธรรม )Concrete Operational Period(7-11 ป การคดขนอยกบการรบรและการสรางภาพใจใน คดยอนกลบไดเขาใจความสมพนธของตวเลขมากขนขนคดแบบนามธรรม )Formal Operational Period(11-15 ป คดสงทเปนนามธรรมไดคดตงสมมตฐานและใชกระบวนการการทางวทยาศาสตรไดกลมพทธนยม

แนวคดทฤษฎการเรยนรของเพยเจต

การซมซบหรอการดดซม )Assimilation(รบประสบการณ เรองราว สะสมเพอใชประโยชนตอไป

ภาษาและกระบวนการคดของเดกแตกตางจากผใหญ22

กระบวนการทางสตปญญามลกษณะ33

การปรบและจดระบบ )Accommodation(ปรบประสบการณเดมและใหมใหเขากนเปนระบบจนเกดโครงสรางทางปญญาขนใหมการเกดสมดล )Equilibration(ปรบประสบการณเดมกบใหมได-->ภาวะสมดลปรบประสบการณเดมกบใหมได-->ภาวะไมสมดล

หลกการจดการเรยนรการพฒนาผเรยน ควรคำานงถงพฒนาการทางสตปญญา และจดประสบการณใหเหมาะสมไมควรบงคบ1

2จดสภาพแวดลอมทเออใหผเรยนเกดการเรยนรตามวย

ไมควรเปรยบเทยบผเรยน ควรใหผเรยนอสระทจะเรยนร3

กลมพทธนยม

หลกการจดการเรยนร

ใชสงทเปนรปธรรม ชวยการเรยนร4

เดกเลกๆ จะรบรสวนรวมไดดกวาสวนยอยการสอนควรสอนภาพรวมกอน6

สนใจ/สงเกตผเรยนอยางใกลชด5

กลมพทธนยม

หลกการจดการเรยนร

การสอนควรเรมจากสงทผเรยนคนเคยหรอมประสบการณมาสอน7

เปดโอกาสใหผเรยนไดรบประสบการณและสงแวดลอมมากๆ8

กลมพทธนยม

ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของบรเนอร )Bruner(

เชอวา มนษยเลอกทจะรบรสงทตนเองสนใจ และ การเรยนรเกดจากกระบวนการ คนพบดวยตนเอง )Discovery Learning(

กลมพทธนยม

แนวคดทฤษฎการเรยนร

การจดโครงสรางของความรใหมความสมพนธกบพฒนาการของผเรยน1

จดหลกสตรและการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบความพรอมของผเรยน2

การคดแบบหยงร )Intuition( เปนการคนหาเหตผลอยางอสระ ชวยพฒนาการความคดสรางสรรคได

3

แรงจงใจภายในเปนปจจยชวยใหผเรยนประสบความสำาเรจในการเรยนร4

ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของบรเนอร )Bruner)

แนวคดทฤษฎการเรยนร

ทฤษฎทางพฒนาการของมนษยแบงไดเปน 3 ขน ใหญๆ คอ5

ขนเรยนรจากการกระทำา(Enactive Stage)

ขนเรยนรจากการความคด(Inonic Stage)

ขนเรยนรสญลกษณและนามธรรม

(Symbolic Stage)

ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของบรเนอร )Bruner)

กลมพทธนยม

แนวคดทฤษฎการเรยนร

การเรยนรเกดจากผเรยนสรางความคดรวบยอดได6

การเรยนรไดผลดทสด คอการใหผเรยนคนพบการเรยนรดวยตนเอง

(Discovery Learning)

7

ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของบรเนอร )Bruner)

กลมพทธนยม

ทฤษฎการเรยนรอยางมความหมาย)A Theory of Meaning Verbal Learning(

เชอวา การเรยนรจะมความหมายแกผเรยน หากการเรยนรสงใหมผเรยนเคยมพนฐานความรเดมทสามารถเชอมโยงกบความรใหม

DavidAusubel

ทฤษฎการเรยนรอยางมความหมาย

กลมพทธนยม

หลกการจดการเรยนร

กอนสอนเรองใหม ควรสำารวจความรของผเรยนกอน วาเพยงพอทจะทำาความเขาใจความรใหมหรอไมถาไม ตองจดประสบการณให

1

นำาเสนอกรอบความคด )Advance Organizer(เรองใดเรองหนงกอนเสนอเนอหานนๆจะชวยใหผเรยนเรยนเนอหานนอยางมความหมาย

2

หลกการจดเตรยม Advance Organizer คอการจดเรยงขอมลทตองการ เปนหมวดหมหรอกวางๆ กอนการเรยนรเรองใหม

3

ทฤษฎการเรยนรอยางมความหมาย

กลมพทธนยม

กลมมนษยนยมทฤษฎการเรยนรของมาสโลว )Maslow(

แนวคดทฤษฎการเรยนร

มนษยทกคนมความตองการพนฐานตามธรรมชาตเปนลำาดบขน

1รางกาย )Physical(

ความมนคงปลอดภย )Safety(ความรก )Love(

การยอมรบ และยกยองจากสงคม(Esteem)

พฒนาศกยภาพของตนเองอยางเตมท(Self-Actualization)

กลมมนษยนยม

กลมมนษยนยมทฤษฎการเรยนรของมาสโลว )Maslow(

แนวคดทฤษฎการเรยนร

มนษยมความตองการจะรจกตนเองและพฒนาตนเอง

2

ประสบการณทเรยกวา“Peak Experience”

(รสกปต เขาใจเรองหนงอยางถองแทรจกตนเองยางแทจรง)

กลมมนษยนยม

หลกการจดการเรยนร

เขาใจพนฐานของมนษย สามารถชวยใหเขาใจพฤตกรรมของบคคลได1

การใหผเรยนเกดการเรยนรไดด จำาเปนตองตอบสนองความตองการพนฐานกอน2

ใชความตองการพนฐานของผเรยนแตละคนเปนแรงจงใจชวยใหผเรยนเกดการเรยนร3

การชวยใหผเรยนไดรบการตอบสนองความตองการพนฐาน จดบรรยากาศใหชวยเออตอการเรยนร4

กลมมนษยนยม

ทฤษฎการเรยนรของโลเจอรส )Rogers(

แนวคดทฤษฎการเรยนร

มนษยจะพฒนาตนเองไดด หากอยในสถานการณทผอนคลายและเปนอสระ

การจดบรรยากาศทผอนคลาย และเออตอการเรยนร

เนนผเรยนเปนศนยกลาง(Student entered teaching)

สอนโดยใชวธชแนะ )Non-Directive(ผสอนทำาหนาทอำานวยความสะดวก

(Facilitator)จดการเรยนรทเนนกระบวนการ

(Process Learning)กลมมนษยนยม

หลกการจดการเรยนร

การจดสภาพแวดลอมใหอบอน ปลอดภยนาไววางใจ1

ผเรยนแตละคนมศกยภาพและแรงจงใจอยแลว ผสอนจงควรสอนแบบชแนะโดยใหผเรยนเปนผนำาทางในการเรยนรของตน

2

การเรยนการสอน ควรใหผเรยนเรยนรกระบวนการ เพราะกระบวนการการเรยนรเปนเครองมอสำาคญทบคคลใชในการดำาเนนชวตและแสวงหาความรตอไป

3

กลมมนษยนยม

ทฤษฎการเรยนรของมาสโลว )Maslow(

กลมผสมผสาน

การเรยนรสญญาณ )Signal Learning ( ตอบสนองสงเราทเปนไปโดยอตโนมต อยนอกเหนออำานาจจตใจ

1

ทฤษฎการเรยนรของกานเย )Gague(กานเย จดประเภทของการเรยนรเปนลำาดบจากงายไปยาก 8 ขน

การเรยนรสงเรา - ตอบสนอง )Stimulus Respcuse Learning(เชอมโยงสงเรากบการตอบสนอง ผเรยนควบคมพฤตกรรมตนเองได

2

การเรยนรการเชอมโยงแบบตอเนอง )Chaining ( เชอมโยงระหวางสงเราและการตอบสนองทตอเนองกนตามลำาดบเกยวของกบการกระทำาและการเคลอนไหว

3

กลมผสมผสาน

การเชอมโยงภาษา )Verbal Association(เปนการเรยนรเกยวกบการใชภาษา4

ทฤษฎการเรยนรของกานเย )Gague(กานเย จดประเภทของการเรยนรเปนลำาดบจากงายไปยาก 8 ขน

การเรยนรความแตกตาง )Discrimination Learning(มองเหนความแตกตางของสงตางๆ

5

การเรยนรความคดรวบยอด )Concept Learning( จดกลมสงเราทเหมอนหรอตางกน

6

กลมผสมผสาน

การเรยนรกฎ )Rule Learning(เชอมโยงความคดรวบยอดตงแตสองอยางขนไปและตงเปนกฎเกณฑ

7

ทฤษฎการเรยนรของกานเย )Gague(กานเย จดประเภทของการเรยนรเปนลำาดบจากงายไปยาก 8 ขน

การเรยนรการแกปญหา )Problem Solving(นำากฎเกณฑตางๆ มาใช เปนกระบวนการทเกดในตวผเรยน ใชกฎเกณฑแกปญหาในสถานการณทคลายคลงกน

8

หลกการจดการเรยนรรปแบบการสอนอยางเปนระบบ เชอมโยงสภาพสภาวะแวดลอมภายนอกกบกระบวนการเรยนรภายใน

1กระบวนการสอน 9 ขน2

สรางความสนใจแจงจดประสงคกระตนระลกถงความรเดมทจำาเปนเสนอบทเรยนใหมเตรยมและใหแนวทางการเรยนรลงมอปฏบตใหขอมลปอนกลบประเมนพฤตกรรมตามจดประสงคสงเสรมความแมนยำาและถายโอนการเรยนรสการปฏบตงาน

ทฤษฎการเรยนร

พทธนยมCognitivism

มนษยนยมHumanism

ผสมผสาน

พฤตกรรมนยมBehaviorism

• Piaget• Bruner• Meaningful Verbal Learning

• Maslow• Roger

• Gagne

• Thorndike• Skinner• Social Learning Theory

สรป