อาณาจักรสัตว์ - satriwit3.ac.th · Kingdom Fungi Page 9 ไฟลัมแอนเนลิดา (Phylum Annelida)...

Kingdom Fungi Page 1

อาณาจกรสตว

จดประสงค

เพอใหผเรยนสามารถอธบายลกษณะเฉพาะของสตวททาใหสตวแตกตางจากสงมชวตอนๆ สามารถ

บอกหลกเกณฑทใชแบงสตวออกเปนหมวดหมใหญๆ สามารถบอกลกษณะเฉพาะของสตวในแตละไฟลม

โรงเรยนนวมนทราชนทศ สตรวทยา พทธมณฑล วชา ชววทยา 1 รหสวชา ว30241 เอกสารประกอบการสอน เรอง อาณาจกรสตว ครผสอน นางสาวสดารตน ค าผา









ไฟลมแอนเนลดา (Phylum Annelida)

สตวในไฟลมแอนเนลดา มล าตวกลมยาว ล าตวแบงออกเปนปลอๆ คลายวงแหวนตอกนเหนได

ชดเจน ภายในมเยอกน ตามล าตวมขนสนๆยนออกมาเรยกวา setae (หรอ chaetae) ใชในการเคลอนทหรอ

วายน า ท าใหในบางชนดดคลายกบเปนขาของมน สตวในไฟลมแอนเนลดามระบบหมนเวยนโลหตแบบปด ม

ระบบประสาท มทางเดนอาหารแบบสมบรณ และมอวยวะขบถายเรยกทเรยกวา nephridia สวนมากมทงสอง

เพศอยในตวเดยวกนแบบทเรยกวาเปน กะเทย สบพนธไดทงแบบอาศยเพศและไมอาศยเพศ สตวในไฟลมน

มทงทอาศยอยในทะเล ในน าจด และบนบก ในทะเลนนสวนใหญจะเปนพวกไสเดอนทะเล และแมเพรยงหรอ

ตวสงกรานต (nereis) สาหรบบนบกทรจกกนดไดแก ไสเดอนดน (earthworm) ซงชวยท าใหดนรวนซย ม

อากาศและน า รวมทงธาตอาหารสะสมอยในดน เหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช (ดงภาพท 10) สวน

ปลงและทาก (leech) ทด ารงชวตเปนปรสต ดดเลอดคนและสตวอนๆ นนกจดเปนสตวในไฟลมน

เชนเดยวกน


ไฟลมนมาโทดา (Phylum Nematoda)

สตวในไฟลมนมาโทดา พบไดทวไปแทบจะทกหนทกแหง ในนาจดและน าเคม หรอในดนทชนแฉะ

ในดนแคหยบมอเดยวอาจจะพบสตวพวกน ซงสวนใหญกคอไสเดอนฝอยไดหลายพนตว นอกจากนหลายชนด

เปนปรสตของพชและสตวตางๆ รวมทงมนษย เชน พยาธปากขอ พยาธเขมหมด และพยาธไสเดอน เปนตน

สตวในไฟลมนมล าตวกลมยาวรปทรงกระบอก จงเรยกกนวา พวกหนอนตวกลม (ดงภาพท 11) มน

มทางเดนอาหารแบบสมบรณ แตไมมระบบหมนเวยนเลอด จงตองใชของเหลวในชองล าตวเทยมในการ

ล าเลยงอาหาร กลามเนอทงหมดเปนกลามเนอตามยาว และมควทเคล (cuticle) ปกคลมล าตวอยชนนอก ท า

ใหตองมการลอกคราบในระหวางการเจรญเตบโต พวกหนอนตวกลมสบพนธแบบอาศยเพศ โดยมการผสม

พนธภายใน และหลายชนดตวผมกจะเลกกวาตวเมย

ภาพท 11 ตวอยางพวกหนอนตวกลม


ไฟลมอารโทรโปดา (Phylum Arthropoda)

สตวในไฟลมอารโทรโปดา เปนสตวไมมกระดกสนหลงทมความหลากหลายทางดานชนดมากทสด ท

คนพบแลวมมากกวาหนงลานชนดซงสวนใหญเปนแมลง พวกอารโทรพอด (arthropods) มล าตวเปนปลอง

แบงออกเปน 3 สวนใหญๆ คอ สวนหว (head) อก (thorax) และทอง (abdomen) (ดงภาพท 12)

มรยางคทเปนขอปลองตอกนท าหนาทหลายอยาง เชน ใชเดน จบอาหาร รบความรสก ผสมพนธ หรอ

ปองกนอนตราย ล าตวและรยางคมโครงรางภายนอกซงเปนเปลอกแขงทประกอบดวยไคทนหมอย ในการ

เจรญเตบโตจงมการลอกคราบจากระยะตวออนจนเปนตวเตมวย

อารโทรพอดมระบบหมนเวยนเลอดแบบเปด และมทางเดนอาหารแบบสมบรณ มระบบประสาทซง

ประกอบดวยปมประสาทและเสนประสาท สวนใหญแยกเพศและสบพนธแบบอาศยเพศ สตวในไฟลมอารโทร

โพดาทส าค ไดแก

สตวในคลาสเมอโรสโตมาตา (Class Merostomata) ไดแก พวกแมงดาทะเล สตวพวกน สวนหวกบ

สวนอกจะเชอมรวมกน ไมมหนวด และมขาเดน 5 ค

สตวในคลาสอะแรคนดา (Class Arachnida) พวกน สวนหวกบสวนอกรวมกน ไมมหนวด และมขา

เดน 4 ค เชน แมงมม แมงปอง เหบ (ดงภาพท 13) และไร เปนตน

ภาพท 12 โครงสรางตางๆของแมลง


ภาพท 13 เหบสนข

สตวในคลาสไดโพลโพดา (Class Diplopoda) ไดแก พวกกงกอตางๆ พวกนล าตวยาวและมขา

จ านวนมาก โดยมขาปลองละ 2 ค และมหนวด 1 ค

สตวในคลาสชโลโพดา (Class Chilopoda) ไดแก พวกตะขาบตางๆ มหนวด 1 ค และมขาเดน

ปลองละ 1 ค ล าตวปลองแรกมเขยวพษใชส าหรบจบเหยอหรอปองกนตว

สตวในคลาสอนเซคตา (Class Insecta) ไดแกแมลงชนดตางๆ ซงจดเปนสตวทมจ านวนชนดมาก

ทสด พวกแมลงมล าตวแบงเปน 3 สวนชดเจน มหนวด 1 ค และมขาเดน 3 คทบรเวณอก บางชนดมปก 1-2

ค

สตวในคลาสครสตาเซย (Class Crustacea) ไดแก พวกกงกงและป เปนสตวในไฟลมอารโทรโพดา

กลมเดยวทมหนวด 2 ค มขาเดน 5 ค และมกมรยางคทสวนทองส าหรบวายน าหรอปรบเปลยนไปเพอท า

หนาทเฉพาะ เชน แลกเปลยนแกส หรอเปนทเกาะของไข เปนตน สตวในกลมนเปนสตวทมคณคาทาง

เศรษฐกจ เปนสตวไมมกระดกสนหลงทมนษยน ามาเปนอาหารมากทสด


ไฟลมเอคไคโนเดอมาตา (Phylum Echinodermata)

สตวในไฟลมเอคไคโนเดอมาตา เปนกลมสตวทด ารงชวตอยเฉพาะในทะเลทงหมด เชน ดาวทะเล

พลบพลงทะเล และ ปลงทะเล เปนตน ล าตวของสตวในไฟลมนมผวหนงทเปนหนามยนออกมา แตหนาม

เหลานนมการปรบตวไปเพอใหเหมาะกบการท าหนาทในแตละชนด ท าใหบางชนดผวหนงแขงบางชนดไมแขง

หรอบางชนดมหนามยาวแตบางชนดกมหนามสน ตวออนของสตวในไฟลมนหลายชนดมสมมาตรแบบ

ดานขาง ขณะทตวเตมวยของสตวในไฟลมนมสมมาตรแบบรศม แตเพราะรางกายมกจะมรปรางเปน 5 แฉก

ท าใหตวเตมวยมสมมาตรแบบทเรยกวา pentaradiate symmetry

พวกเอคไคโนเดม ( echinoderm) มระบบหมนเวยนโลหตทเจรญไมด แตม ระบบทอล าเลยงน า

(water vascular system) ทเปนลกษณะเฉพาะตวของสตวในไฟลมน ระบบทอล าเลยงน าจะแตกแขนงเปน

เทาทอ (tube feet) จ านวนมากท าหนาทเปนอวยวะใชในการเคลอนท หายใจ หาอาหาร และขบถาย (ดงภาพ

ท 14)

ภาพท 14 ระบบทอล าเลยงน าและตนทอของดาวทะเล

ตวอยางสตวในไฟลมนมทงพวกทสวนใหญอยกบท เชน พลบพลงทะเล และดาวขนนก เปนตน และ

พวกทเคลอนทได เชน ดาวทะเล ปลงทะเล และเมนทะเล เปนตน


ไฟลมคอรดาตา (Phylum Chordata)

สตวในไฟลมคอรดาตา มทงสตวไมมกระดกสนหลงและสตวมกระดกสนหลงอยในไฟลมเดยวกน

ทงนเนองจากในระยะเอมบรโอของทงสองพวกมแกนสนหลงหรอ โนโทคอรด (notochord) เหมอนกน

นอกจากมโนโทคอรดแลวสตวในไฟลมนยงมลกษณะส าคญรวมกนอก 3 อยาง คอ มทอประสาทกลวงท

ดานหลง (dorsal hollow nerve cord) มชองเหงอก (phalyngeal slits) อยบรเวณคอหอย และมหางทอย

ถดไปจากทวารหนกบรเวณทายล าตว ซงลกษณะเหลานจะเปลยนรปหรอหายไปในการเกดววฒนาการของแต

ละชนด สตวในไฟลมคอรดาตาทไมมกระดกสนหลงม 2 กลม คอ พวกยโรคอรเดต (urochordate) เปนสตว

ทมถงเจลลาตนหรอถงหนงทตวเตมวยสรางออกมาหมล าตว ตวเตมวยไมมแกนสนหลง ไมมหาง และสวน

ใหญจะเกาะอยกบท ตวอยางเชน เพรยงหวหอม (ดงภาพท 15)

ภาพท 15 เพรยงหวหอม

สตวในไฟลมคอรดาตาทไมมกระดกสนหลงอกพวกหนง คอพวก เซฟาโลคอรเดต

(cephalochordate) ไดแก แอมฟออกซส (amphioxus) ซงเปนสตวขนาดเลกอาศยอยตามหาดทรายตนๆ

ชายฝงทะเล ตวเตมวยของแอมฟออกซสมแกนสนหลงยาวตลอดล าตวและมตลอดชวต นอกจากนกลามเนอท

ล าตวยงเหนเปนปลองๆ ไดชดเจน (ดงภาพท 16)


ภาพท 16 แอมฟออกซส (amphioxus)

สตวในไฟลมคอรดาตาทเหลอสวนใหญมแกนสนหลงทเปลยนแปลงเปนกระดกสนหลงแลว เราจง

เรยกสตวพวกนนวาสตวมกระดกสนหลง


ววฒนาการของสตวมกระดกสนหลง

สตวมกระดกสนหลงทเหนในขณะนมรปรางเหมาะสมกบการด ารงชวตของสภาพถนทอยอาศยใน

ปจจบน แตละกลมมความหลากหลายแตกตางกน ซงอยางนอยมลกษณะบางอยางทเหมอนกนกบบรรพบรษ

และมลกษณะเฉพาะบางอยางแตกตางออกไป และลกษณะทแตกตางกนเหลานสามารถถายทอดตอไปยง

ลกหลานได การทสงมชวตมความแตกตางกนตามสายววฒนาการนน มลกษณะ คลายคลงกบการแตกแขนง

กงกานของตนไมเรยกวา phylogeny (ไฟโลจน) การเขยนไดอะแกรมของสงมชวตทมความสมพนธกนและ

ระบระยะเวลาในการววฒนาการเรยกวา phylogenetic tree (ไฟโลเจนนตกทร) เชน phylogenetic tree ของ

สตวมแกนสนหลง (chordates) (ดงภาพท 1) หากไมระบระยะเวลาของววฒนาการเรยกวา cladogram

(คลาโดแกรม) (ดงภาพท 2) สงมชวตแตละชนดในกลมเดยวกน มลกษณะเฉพาะพฒนาตางกนออกไป

เรยกวา clade (เคลด) ดงนนสงมชวตใน clade เดยวกนยอมววฒนาการมาจากบรรพบรษเดยวกน

ภาพท 1 แสดง phylogenetic tree ของสตวมแกนสนหลง


ลกษณะเฉพาะของสตวมแกนสนหลง (ดงภาพท 3)

1. มแกนสนหลง (notochord)

2. ประสาทสนหลงมลกษณะกลวง (hollow nerve cord)

3. มชองเหงอกบรเวณดานขางของคอหอย (pharyngeal slits)

4. กลามเนอมลกษณะเปนทอนและมหางหลงรทวาร (muscle segments and post anal tail)

ภาพท 3 แสดงลกษณะเฉพาะของสตวมแกนสนหลง

การจ าแนกประเภท (classification) ของสงมชวตมหลากหลายแบบ อาจารยและนกเรยนคงคนเคย

กบการจ าแนกประเภทของสงมชวตตามแบบเดมทใชระบบของ ลนเนยส (Linneas system) โดยจดเรยง

สงมชวตตามล าดบคอ Kingdom (คงดอม), Phylum (ไฟลม), Class (คลาส), Order (ออเดอร), Family

(แฟมล), Genus (จนส), และ Species (สปซส) แตเนองจากการจ าแนกแบบเดม เชนการจดกลม

สตวเลอยคลานอยใน Class Reptilia (ชน เรปทเลย) และนกอยใน Class Aves (ชน เอวส) ซงเปนระดบ

เดยวยอมไมถกตอง เนองจากกลมนกมววฒนาการทตางออกไปจากสตวเลอยคลานเพยงกลมเดยวคอ

Diapsid (ไดแอปสด) จากสตวเลอยคลานทงหมด ปจจบนการจ าแนกประเภทของสตวมกระดกสนหลงจง

นยมจดตาม Phylogenetic classification (ไฟโลเจนตก คลาสซฟเคชน) โดยยดตามสายววฒนาการเปนหลก

ซงกลมสงมชวตทตางออกไปถอเปน Clade ทตางกน

ดงนนสรปการจ าแนกประเภทสตวมแกนสนหลงในระบบใหมเปนดงน Urochordata (ยโรคอรดาตา)

Cephalochordata (เซฟาโลคอรดาตา ) และ Craniata (คารนเอตา) สตวในกลม Craniata จ าแนกตาม

Phylogenetic classification แยกออกเปน Mixini (มกซน) และสตวมกระดกสนหลง (Vertebrata) ซงแตเดม

เคยจด hagfish (แฮกฟช) อยสตวมกระดกสนหลง แตมนกวจยหลายคนคานวาไมควรจด hagfish อยในกลม

สตวมกระดกสนหลงทงนเนองจากมลกษณะหลายอยางทแตกตางกนคอไมมกระดกสนหลง (vertebrae) ม

semicircular canal (เซมเซอรควลา คาแนล) เพยง 1 อน ขณะทกลมสตวมกระดกสนหลงอนๆ ม


semicircular canal ตงแต 2 อนขนไป และไมมกลามเนอทครบเพอเพมประสทธภาพในการวายน า ดงนน

ปจจบนนกวจยสวนใหญจงแยก hagfish ออกจากกลมสตวมกระดกสนหลง แตยงมนกวจยบางสวนยงจดให

เปนกลมสตวมกระดกสนหลง ซงการจดจ าแนกประเภทของสตวมกระดกสนหลงนแลวแตวาผอานจะพจารณา

ถอตามระบบของใคร ซงนกวจยตางมเหตผลทสนบสนนงานวจยของตนเองและเปนทยอมรบในหลกการของ

วทยาศาสตร อาจจะมบคคลบางกลมเหนดวยและมบคคลอกสวนหนงไมเหนดวยกได แตปจจบนสวนใหญมก

นยมจดเปน clade มากกวา

กลมครานเอตา (Craniata)

เปนสตวไมมกระดกขากรรไกร (agnatha) มกลองหมสมอง (cranium) และม semicircular canal

1 อน ตวอยาง คอ hagfish (ดงภาพท 4) มลกษณะเฉพาะคอ

- มกลองหมสมองเปนกระดกออน

- ไมมกระดกขากรรไกร

- ไมมกระดกสนหลงแตมแกนสนหลง

- มสวนหวตางจากล าตวและหาง

- มอวยวะรบความรสกทพฒนา

ภาพท 4 แสดงรป hagfish

กลมสตวมกระดกสนหลง (Vertebrata)

เปนสตวทมกระดกสนหลงเปนโครงรางแกนกลาง ม semicircular canal ขางละ 2-3 อน มกลามเนอ

ทกระดกรยางคหรอครบ มทงกลมทไมมกระดกขากรรไกร (agnathostomata) คอ lamprey (แลมเพรย) และ

กลมทมกระดกขากรรไกร (gnathostomata) ไดแก สตวมกระดกสนหลงอนๆ ตวอยางคอ lamprey (ดงภาพท

5) มลกษณะเฉพาะคอ

- มโครงรางเปนกระดกออนและมแกนสนหลงตลอดชวต

- ไมมกระดกขากรรไกร

- มรจมกรเดยว

- มอวยวะคลายฟนใชยดปลาชนสงเพอดดเลอด

- ไมมครบค

ภาพท 5 แสดงรป lamprey


Chondricthyes (คอนดรกไทอส)

กลมปลากระดกออน มลกษณะเฉพาะคอ มโครงรางเปนกระดกออน (cartilage) มชองเหงอก 5

ชอง (gill slit) มเกลดขนาดเลกแบบ placoid scale (พลาคอย) ปากอยดานลาง ฟนมขนาดเลกและมหลาย

ชด (ดงภาพท 6)

ภาพท 6 แสดงลกษณะเฉพาะของ Chondricthyes

ตวอยางของปลากลมนเชน ปลาฉลามหขาว (Silvertip Reef Shark) ปลาฉลามหวฆอน (Hammer-

headed Shark) ปลาฉลามวาฬ (Whale Shark) ปลากระเบนจมกแหลม (Imbricated Stringray) และปลา

กระเบนราห (Manta Ray)


Osteichthyes (ออสทอชไทอส)

กลมปลากระดกแขง เปนสตวมกระดกสนหลงทมจ านวนชนดมากทสด มลกษณะเฉพาะคอ มโครงราง

เปนกระดกแขง (bone) มรยางคหนาและหลงเปลยนไปเปนครบ หลายชนดเปนปลาทมความส าคญทาง

เศรษฐกจซงเปนแหลงอาหารของมนษย แบงเปนกลมยอยไดดงน Actinopterygii (แอกตนอพเทอรจไอ ) และ

Sarcopterygii (ซารคอพเทอรจไอ ) ซงกลมนยงแบงยอยเปน Actinista (แอกตนสตา) และ Dipnoi (ด

พนอย) สาหรบกลม Dipnoi นนกอนกรมวธานทอาศยการจ าแนกประเภทจากหลกฐานทางชววทยาระดบ

โมเลกล อณโมเลกลไดจดไวในกลม Rhipidistia (ไรพดสเทย) (ดงภาพท 9)


ภาพท 9 แสดงกลมยอยของปลากระดกแขง

Actinopterygii (แอกตนอพเทอรจไอ)

มลกษณะเฉพาะดงน เปนปลาทมกานครบลกษณะเปนเสนรศม (fin ray) มครบคซงเปนกระดก

ออนหรอกระดกแขงมลกษณะเปนชนเลกๆ หลายชนเรยก radials (เรเดยล) (ดงภาพท 10) เชนครบอก

ครบสะโพก และครบกน อาจมครบเดยวอยทกลางหลง มกระดกคลมเหงอก เรยกวา operculum (โอเปอร

ควลม) มเหงอกทพฒนาดใชในการหายใจ มหางทสมมาตรกน มเกลดแบบ ganoid (กานอย) (ดงภาพท

11) มกพบในปลาโบราณเชน ปลา Sturgeon (สเตอรเจยน) สาหรบเกลดแบบ cycloid (ไซคลอย) และ

เกลดแบบ ctenoid (ทนอย) (ดงภาพท 12) พบในกลมปลาปจจบนเชนกลมปลา Teleostei (เทเรออสตไอ)

ปากอยปลายดานหนาและพบทงทมฟนหรอไมมฟน มกระเพาะลม (swim bladder) ชวยในการลอยตว

หวใจม 2 หอง เลอดทผานหวใจเปนเลอดทมออกซเจนต า (ดงภาพท 13) อวยวะเพศมกอยแยกกน อาศยอย

ทงในน าจด น าเคมและน ากรอย


ภาพท 10 แสดงครบคซงเปนกระดกออนหรอกระดกแขง

ภาพท 11 แสดงกระดกคลมเหงอก เหงอก เกลดแบบ ganoid และหางทสมมาตร

ภาพท 12 แสดง ก. เกลดแบบ ctenoid และ ข. เกลดแบบ cycloid


ภาพท 13 แสดงกระเพาะลม (swim bladder) และ หวใจหอง ventricle ของปลา

ตวอยางของปลากลมน (ดงภาพท 14) เชน

ปลาตะพด (Malayan Bonytonque) ปลาการตน (False Clown Anemonefish)

ปลาผเสอ (Coral Fish) ปลาปกเปาหนามทเรยน (Porcupine Fish)

ปลานกแกว (Blue-barred Parrotfish) ปลาชอน (Snake-headed Fish)

ปลาท (Short Bodied Mackerel) ปลาหลงเขยว (Herring)

ปลากด(Siamese Fighting Fish) ปลาหมอเทศ (Java Tirapia)

ปลาสวาย (Striped Catfish) ปลาพลวง (Soro Brook Carp)

ปลาบก (Giant Catfish) ปลากางพระรวง (Glass Sheath Fish)

ปลาทอง (Gold Fish) ปลาตะเพยนขาว (Common Silver Barb)

ปลามาน า (Seahorse)



ภาพท 14 แสดงตวอยางปลากลม Actinopterygii


Sarcopterygii (ซารคอพเทรจไอ)

มลกษณะเฉพาะดงน เปนปลาทมครบอกและครบสะโพกประกอบดวยกระดกทมขนาดใหญขน

เรยกวากระดกเบซอล (basals bone) และมกลามเนอบรเวณครบจงไดชอวา Lobe fin fish (โลบฟนฟช)

Sarcopterygii แบงยอยไดเปนดงน

- Actinistia (แอกตนสเทย) ตวอยางของปลากลมนคอปลา Coelacanth (ซลาแคนท) เปนปลา

โบราณทยงมชวตในปจจบนอาศยอยในทะเลลกเคยจบไดแถบแอฟรกาและอนโดนเซย (ดงภาพท 16)

ภาพท 16 แสดงปลา Coelacanth

- Rhipidistia (ไรพดสเทย) กลมยอย Dipnoi (ดพนอย) เปนปลาทหายใจดวยปอด อาศยใตทอง

นาของแหลงน าจด มรจมกภายใน (internal nostrils) มรยางคหนาสามารถเดนได เมออากาศแหงแลงจะฝง

ตวในโคลนสรางเมอกลอมรอบตว จากการศกษาชววทยาโมเลกลพบวา Dipnoi เปนสตวทมววฒนาการ

ใกลเคยงกบสตวสขามากทสด ตวอยางของปลากลมนเชน ปลาปอดออสเตรเลย (Australian Lungfish) (ดง

ภาพท 17) ปลาปอดแอฟรกา (African Lungfish) และปลาปอดอเมรกาใต (South American Lungfish)

ภาพท 17 แสดงปลาปอดออสเตรเลย


Tetrapod (สตวสขา)

สตวในกลมนเรมขนมาบนบก เคลอนทโดยอาศยรยางค 2 ค กลมยอยตางๆตอไปน คอ กลมยอยของ

สตวสขาทงสน

Amphibian (แอมพเบยน) เปนสตวสะเทนน าสะเทบบก ในทนจะกลาวเฉพาะชนดทยงมชวตใน

ปจจบน มลกษณะเฉพาะคอ สตวในกลมนไมมถงนาคร า อาศยทงในน าและบนบก ผวเรยบลนมตอมเมอก ไม

มเกลด หวและล าตวเชอมกนทาใหไมเหนสวนคอแตมกระดกคอ 1 ชน มรจมกดานนอก (nair) 1 คเปดส

ภายในชองปาก (choana) (ดงภาพท 18) ขณะเปนตวออนหายใจดวยเหงอกแตบางชนดอาจหายใจดวย

เหงอกตลอดชวต เมอโตเตมวย หายใจดวยปอดและผวหนง มกระดกหชนเดยว อณหภมรางกายเปลยนแปลง

ตามสงแวดลอม หวใจม 3 หอง (ดงภาพท 19)

ภาพท 18 แสดงรจมกดานนอ ก(nair) รจมกทเปดสภายในชองปาก (choana) และ ลกษณะของ

หวใจของ Amphibian ซงม 3 หอง

Amphibian แบงยอยไดเปนดงน

Gymnophiona (จมโนฟโอนา) หรอ Apoda (อโปดา) หมายถง ไมมขา ตวอยางของสตวในกลมน

เชน เขยดง (Caecilians) มล าตวยาว ไมมขา อาศยทงบนดนและในดน มตาเลกมากและบางชนดตามองไม

เหน (ดงภาพท 20)

ภาพท 20 แสดงภาพเขยดง


Urodela (ยโรเดลา) เปนสตวสะเทนน าสะเทนบกทมหาง ตวอยางของสตวในกลมนเชน กระทาง

หรอจงจกน า (salamander) มลาตวยาว มขา 2 ค มหางยาว อาศยในน าและในดนทมความเยนและชน (ดง

ภาพท 21)

ภาพท 21 แสดงภาพกระทาง หรอ จงจกนา (salamander)

Anura (อนรา) เปนสตวสะเทนน าสะเทนบกทไมมหาง เคลอนทโดยการกระโดด มการเปลยนแปลง

รปรางจากทอาศยในน ามหางเมอขนบกหางจะหายไป ในฤดแลงมกจาศล มการแยกเพศ สบพนธโดยการผสม

พนธภายนอก ตวอยางของสตวในกลมนเชน กบภหลวง (Phuloang Frog) ปาดดอยอนทนนท ( Doi

Inthanoon Tree Frog) และจงโครง (Asian Jungle Toad) (ดงภาพท 22)

ภาพท 22 แสดงตวอยางสตวในกลม Anura


Amniote(แอมนโอต)

ประกอบดวยสตวเลอยคลาน นก และสตวเลยงลกดวยน านม

Reptile (เรปไทล) เปนสตวเลอยคลาน มลกษณะเฉพาะคอ มลาตวยาว ผวหนงเปนเกลดเพอปองกน

การระเหยของน าเมออาศยอยบนบก มการปองกนการสญเสยน าโดยผวหนงม keratin (เคราตน) หนา ไขม

เยอหม (extraembryonic membranes) ประกอบดวย amnion (แอมเนยน) เปนถงน าคร าหมตวออน yolk

sac (โยกแซค) เปนแหลงอาหาร allantoic sac (อลนโตอกแซก) เปนแหลงแลกเปลยนกาซและก าจดของเสย

ไนโตรเจน chorion (โคเรยน) เปนแหลงแลกเปลยนกาซ (ดงภาพท 23) มขา 2 ค หายใจดวยปอด มกระดก

สนหลงครบทกสวนตงแต คอ (cervical) อก (thoracic) เอว (lumbar) กระเบนเหนบ (sacral) และกระดก

หาง (caudal) รวมทงกระดกคาจนรยางคหนา (pectoral girdle)และรยางคหลง (pelvic girdle) (ดงภาพท

24) อณหภมรางกายเปลยนแปลงตามอณหภมของสภาพแวดลอม

ภาพท 23 แสดงไขตวอยางสตวในกลม Amniote

(หมายเหต แกไขคาอธบายในภาพขางบน จาก Allatoic sac เปน Allantoic sac)

ภาพท 24 แสดงกระดกสนหลงของ reptile มครบทกสวน


Reptile แบงยอยไดเปนดงน

Anapsid (อแนปซด) เปน Reptile ทกะโหลกไมมรบรเวณขมบ (ดงภาพท 25) กระดองมลกษณะ

แขง กระดกสนหลงเชอมตดกบ กระดองหลง (carapace) (ดงภาพท 26) ดานทองมกระดกไหปลาราเชอม

ตดกบกระดองทอง (plastron) ปากมจะงอยแหลมและไมมฟน

ภาพท 25 แสดงกะโหลกไมมรบรเวณขมบ (ลกศรช) และกระดกสนหลงเชอมตดกบกระดองหลง (ลกศรช)

ตวอยางของสตวในกลมนเชน เตาตน ( Green Turtle ) เปนเตาทะเล เตาเหลอง ( Yellow Tortois)

เปนเตาบก ตะพาบมานลาย (Giant Soft-shelled turtle) เปนตะพาบอาศยในน าจดทมขนาดใหญทสดในไทย

(ดงภาพท 27)

ภาพท 27 แสดงตวอยางสตวในกลม Anapsid


Diapsid (ไดแอปซด) เปน Reptile ทกะโหลกมร 2 รบรเวณขมบ (ดงภาพท 28)

ภาพท 28 แสดงกะโหลกทม 2 รบรเวณขมบ (บรเวณทช)

Diapsid แบงออกเปนสองกลมยอยดงน

Lepidosauria (เลปโดซอเรย) มเกลดทผวหนงเพอปองกนการสญเสยน า มหวใจ 3 หองตวอยาง

ของสตวในกลมน ดงภาพท 29 เชน ตกแกบาน (Gecko) งแมวเซา (Russell’s Viper) จงเหลนบาน

(Common Sun Skink) เหย (Monitor Lizard)

ภาพท 29 แสดงตวอยางสตวในกลม Diapsid


Crocodilia (ครอกโคไดเลย) เปนสตวเลอยคลานทมหวใจ 4 หอง (ดงภาพท 30) ล าตวยาวและลา

ปากกวาง ขากรรไกรแขงแรง มกระดกเพดานกนระหวางชองอากาศหายใจและชองปาก

ภาพท 30 แสดงหวใจของ Crocodilia ม 4 หอง

ตวอยางของสตวในกลมน เชน จระเขน าเคม (Saltwater Crocodile) จระเขน าจด (Siamese

Crocodile) และตะโขง (False Gavial) (ดงภาพท 31)

ภาพท 31 แสดงตวอยางสตวในกลม Crocodilia


Aves (เอวส)

เปนกลมนก มลกษณะเฉพาะ คอ รยางคหนาเปลยนแปลงไปเปนปกบนไดในอากาศ แขงมเกลดหม

ปากเปนจะงอยไมมฟนสวนของกะโหลกทเชอมกบกระดกคอมลกษณะเปนหนงปม (occipital condyle) (ดง

ภาพท 32) มกระดกหชนเดยว อณหภมรางกายคงทเกดจากการสรางพลงงานภายในตวนก มล าตวเพรยวลม

คอดานหนาปานและเรยวเลกไปดานทาย (ดงภาพท 33) มถงลมไวเกบอากาศ ปอดนกสามารถแลกเปลยน

กาซไดทงขณะหายใจเขาและหายใจออก ล าตวปกคลมดวยขนนก (feathers) กระดกกลวงและมโพรงอากาศ

มการลดน าหนกตวลงเพอประหยดพลงงานขณะบนโดยมกระดกหลายชนเชอมตดกนเชนกระดกสนหลง เพศ

เมยมอวยวะสบพนธเพยงขางเดยวทงรงไขและทอนาไข ไมมกระเพาะปสสาวะ หวใจม 4 หอง เมดเลอดแดงม

นวเคลยส ไขแดงมปรมาณมากและออกลกเปนไข

ภาพท 32 แสดงสวนของกะโหลกทเชอมกบกระดกคอมลกษณะเปนหนงปม (ลกศรช)


ภาพท 33 แสดงลาตวนกมลกษณะเพรยวลมโดยดานหนาปานและเรยวเลกไปดานทาย

Aves แบงเปนกลมยอยดงน

นกบนไมได (Ratite Bird หรอ Palaeognathae) เปนกลมนกทมกระดกเพดานปากแบบโบราณคอ

ไมยดหยน มกระดกอก (keel or carina) (ดงภาพท 34) มลกษณะไมเปนสน ปกมขนาดเลกและมการลดรป

ในนกบางชนด เสนขนไมมขอเกยวท าใหขนไมเชอมกนเปนแผน

ภาพท 34 แสดงกระดกอกของนกบนไมไดมลกษณะไมเปนสน (ลกศรช)

ตวอยางดงภาพท 35 เชน นกกระจอกเทศ (Ostrich) นกเรย (Rhea) นกตนามหงอน (Crested

Tinamou) นกอม (Emou) นกกว (Kiwi)


ภาพท 35 แสดงตวอยางนกทบนไมได

นกทบนไดในปจจบน (Neognathae) มลกษะดงน เปนกลมนกทมกระดกเพดานปากยดหยน ม

กระดกอกตงเปนสนสง (ดงภาพท 36) ม syrinx (ไซรง) เปนแหลงก าเนดเสยง (ดงภาพท 37)

ภาพท 36 แสดงกระดกอกของนกบนไดมลกษณะเปนสนสง (ลกศรช) และ syrinx ของนก

ตวอยางดงภาพท 38 เชน ไกปา (Red Junglefowl) เปดแดง (Lesser Whistling Duck )

เปดผ (Little Grebe) นกกระทง (Spot-billed Pelican)


ภาพท 38 แสดงตวอยางนกทบนไดในปจจบน

ตวยางดงภาพท 39 เชน นกจมกหลอด (Streaked Sheawater) นกยางเปย (Little Egret) นกไดเวอร

(Great Northern Diver) นกเพนกวนจกรพรรด (Emperor Penguin) เหยยวรง (Crested Serpent-Eagle)

นกกระเรยน (Saurus Crane ) นกนางนวลธรรมดา (Brown-headed Gull ) นกเขาชวา (Zebra Dove)

นกแกวโมง (Alexandrine Parakeet) นกกาเหวา (Common Koel) นกเคาแคระ (Collared Owlet) นกตบยง

เลก (Indian Nightjar) นกแอนกนรง (Edible-nest Swiftlet) นกขนแผนอกสม (Orange-breasted Trogon)

นกกระเตนอกขาว (White Throated Kingfisher) นกกาฮง (Great Hornbill) นกตทอง (Coppersmith

Barbet) นกหวขวานใหญสดา (Black-headed Woodpecker) นกแตวแลวทองดา (Gurney’s Pitta) นกปรอด

หงโขน (Red-wiskered Bulbul) นกนางแอนบาน (Barn Swallow) นกเขยวกานตองหนาผากสทอง

(Golden-fronted Leafbird) นกขมนทายทอยดา (Black-naped Oriole) นกอมบาต (White wagtail)

นกกระจอกบาน (Eurasian Tree Sparrow) นกกระจาบธรรมดา (Baya Weaver) นกกนปลอกเหลอง

(Olive-backed Sunbird)

ภาพท 39 แสดงตวอยางนกทบนไดในปจจบน (ตอ)


ภาพท 40 แสดงตวอยางนกทบนไดในปจจบน (ตอ)


สตวเล ยงลกดวยน านม (Mammalia) มลกษณะเฉพาะดงน เปนสตวทเลยงลกดวยน านม รางกายปก

คลมดวยขน (hair) มตอมเหงอ สวนของกะโหลกทเชอมกบกระดกคอมลกษณะเปนปมค (2 occipital

condyles) (ดงภาพท 42) มกระดกห 3 ชน (ดงภาพท 43) มเพดานปากดานในทแยกชองจมกออกจากชอง

ปาก (ดงภาพท 44) ฟนม 2 ชด คอ ฟนน านมและฟนแท และมลกษณะตางกนตามการใชงาน มรยางค 2 ค

หวใจม 4 หอง มกระบงลมกนแยกระหวางชองอกและชองทอง สมองพฒนาดมาก ม vocal cord (โวคอลค

อรด) เปนแหลงก าเนดเสยง (ดงภาพท 45) มอณหภมรางกายคงทเกดจากการสรางพลงงานภายใน มการ

ปฏสนธเกดขนภายใน และมการแยกเพศออกจากกน

ภาพท 42 แสดงสวนของกะโหลกทตอกบกระดกคอมลกษณะเปนปมค (ลกศรช)

ภาพท 43 แสดงภาพหมกระดกห 3 ชน


ภาพท 44 แสดงเพดานปากดานในทแยกชองจมกออกจากชองปากออกจากกน

ภาพท 45 แสดง vocal cord เปนแหลงก าเนดเสยงและมสมองพฒนาด


สตวเลยงลกดวยน านม แบงเปนกลมยอยดงน

Monotreme (โมโนทรม) เปนสตวทออกลกเปนไข มรขบถาย สบพนธและปสสาวะเปนรเดยวกน

ตวอยางเชน ตนปากเปด (Duck-billed Platypus) และเอคดนา (Echidna) (ดงภาพท 46)

ภาพท 46 แสดงตวอยางสตว Monotreme

Marsupial (มาซเปยล) เปนสตวทมกระเปาหนาทอง (Marsupial) ลกออนอยในกระเปาหนาทอง ม

รกแตไมพฒนา สตวในกลมนมววฒนาการขนานไปกบกลม Euthelia พบในอเมรกาใต นวกนและออสเตรเลย

ตวอยางเชน จงโจแดง (Red Kangaroo) วอมแบทธรรมดา (Common Wombat) และควาลา (Koala) (ดง

ภาพท 47)

ภาพท 47 แสดงตวอยางสตว Marsupial

Eutheria (ยทเรย) เปนสตวมรกทแทจรง

ตวอยางภาพท 48 เชน ตวกนมดยกษ (Giant Anteater) นม (Malayan Pangolin) กระตายปา

(Siamese Hare) พญากระรอกดา (Black Giant Squirrel) อนเลก (Bay Bamboo Rat) หนทอ (Norway

Rat) ลงลม (Slow loris) ลงแสม (Crab-eating Macague)


ภาพท 48 แสดงตวอยางสตว Euthelia



ภาพท 49 แสดงตวอยางสตว Euthelia


สรป

1. สตวมแกนสนหลงมลกษณะทเหมอนกนคอมแกนสนหลง มประสาทสนหลงทมลกษณะกลวง มชองเหงอก

ทบรเวณดานขางของคอหอย กลามเนอมลกษณะเปนทอน และมหางหลงรทวาร ตวอยางเชน tunicate (ท

นเคท) หรอเพรยงหวหอม อยในกลม Urochordata

2. สตวกลม Craniata มลกษณะทเหมอนกนคอมกลองหมสมองเปนกระดกออน ตวอยางเชน hagfish

3. สตวมกระดกสนหลงมลกษณะทเหมอนกนคอมกระดกสนหลงเปนโครงรางแกนกลางของล าตวและม

semicircular canal ขางละ 2-3 อน ตวอยางเชน lamprey

4. สตวในกลม Chondricthyes มลกษณะทเหมอนกนคอมกระดกขากรรไกร มกระดกออนเปนกระดกโครงราง

ม semicircular canal ขางละ 3 อน มชองเหงอกบรเวณคอ ตวอยางเชน ฉลามและกระเบน

5. สตวในกลม Osteichthyes มลกษณะทเหมอนกนคอมกระดกแขงเปนกระดกโครงราง มปอดหรอกระเพาะ

ลม ตวอยางเชน ปลาทอง ปลาสวายและปลาท

6. สตวในกลม Amphibian มวงจรชวตอยไดทงในน าและบนบก ขณะอยในน าหายใจดวยเหงอกเมอขนบก

หายใจดวยปอดและผวหนง มขา 2 ค ใชเดน ตวอยางเชน กบ กระทางและเขยดง

7. สตวในกลม Reptile ไขม amnion หมตวออน ผวหนงเปนเกลดเพอปองกนการระเหยของนา ตวอยางเชน

เตา จงจก ง งดนและจระเข

8. สตวในกลม Aves มรยางคหนาเปลยนแปลงไปเปนปก มขนนกปกคลมรางกายและใชในการบน

ตวอยางเชน นกกระจอกเทศ ไก เหยยวรง และนกกระจอก

9. สตวเลยงลกดวยนานม มตอมน านมไวเลยงลก รางกายปกคลมดวยขนและมสมองทพฒนา ตวอยางเชน

ตนปากเปด จงโจ พะยน แมวและชาง


ค าอธบายศพท

Choana รจมกทเปดสภายในชองปากพบในสตวตงแตกลมสตวสขา เปนตนไป

Clade สงมชวตแตละชนดในกลมเดยวกนทมลกษณะอยางนอยทพฒนาตาง ออกไปเปน

ชนๆ

Cladogram ไดอะแกรมของสงมชวตทมความสมพนธกนทางววฒนาการโดยไมได ระบระยะเวลา

ของววฒนาการ

Notochord แกนสนหลงทเปนโครงรางของของสตวกลมมแกนสนหลง

Occipital condyle สวนของกะโหลกทเชอมกบกระดกคอมลกษณะเปนปมยนออกมา

Phylogenetic tree ไดอะแกรมของสงมชวตทมความสมพนธกนทางววฒนาการโดยระบ ระยะเวลาของ

ววฒนาการ

Semicircular canal ทอรปโคงอยทหตอนในท าหนาทรบการทรงตวใน hagfish มทอนทอเดยว lamprey

มสองทอและกลมสตวมกระดกสนหลงอนๆ มสามทออยตงฉากกน

แหลงเรยนรเพมเตม

1. Campbell, N.A., 2011. Ninth edition. Pearson Benjamin Cummings, California.

2. DeIuliis, G. and Pulera, D. 2007. The dissection of vertebrates. Elsevier Inc. China.

3. Hickman, C.P., and Robert, L., S., 2003. Third edition. Animal diversity. W.C. Brown

Communucation. Inc. Chicago.

4. Kent, G., and Carr, R.K., 2001. Comparative anatomy of the vertebrates. Ninth edition. The

McGraw-Hill Companies, Inc. New York.

5. Tudge, T. C., 2001. The variety of life. First edition. Oxford University Press. New York.

ทมา

วณา เมฆวชย. 2555. คมอประกอบสอการสอนวทยาศาสตรและคณตศาสตร ระดบมธยมศกษาตอนปลาย เรอง สตวไมม

กระดกสนหลง. ภาควชาพฤกษศาสตร คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วณา เมฆวชย. 2555. คมอประกอบสอการสอนวทยาศาสตรและคณตศาสตร ระดบมธยมศกษาตอนปลาย เรอง สตวม

กระดกสนหลง. ภาควชาพฤกษศาสตร คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อาณาจักรสัตว์ - satriwit3.ac.th · Kingdom Fungi Page 9 ไฟลัมแอนเนลิดา (Phylum Annelida)...

Documents