ရှင်းလင်းချက် - Google Groups

အတြ (၁) အမတ (၁) ဇြန၊ ၂၀၁၁။

ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC) မ ထတေ၀သည။

ပေတာကစညသစာေစာင (စာတကလပစာ) Sound of Padauk Drum P.O Box (135) Mae Sot, Tak - 63110, Thailand

ရငးလငးခက

ပေတာကစညသ စာေစာငက ထငးႏင မေလးရားရ ရခငဒကၡသညႏင ေရြ႕ ေျပာငးအလပသမားမား ႏငငေရးအသ ျမငမားလာေစရန၊ အမးသားေရးစတဓာတ ရငသန ႏးၾကားလာေစရန၊ အလပသမားႏင အမးသမးမားအေနျဖင ၎တ႔၏ နစနာခကႏင အခြငအေရးမားက

သျမငနားလညလာေစရန၊ ဆသည ရညရြယခကျဖင တငဆကပသစႏင ျပနလညထတေ၀ပါသည။ မမတ႔ ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC) အေနျဖင လကရ ရးသး ဗမာ/ျမနမာစာသည ေခတအဆကဆက ဗမာမႈျပခခရသည မရငး

ရခငစာဟ ယဆ၍ လညးေကာငး၊ ဗမာျပညရ အျခားတငးရငးသားမားအပါအ၀င ေဒသယအသထြကႏင အသးအႏႈနး

ကြျပားေသာ ရခငမားအားလး ဖတရႈႏငေစရန ရညရြယ၍လညးေကာငး၊ စနစတက သေတသနျပထားျခငးမရဘ ဆႏၵစြကအေျခခသည အသးအႏႈနးႏင

အေရးအသားမားသည စျပေလာကသည ရခငစာေပသစတရပ ေဖာထတေရးက အေထာကအကမျပဘ ပမေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေစသညဟ ယဆသျဖငလညးေကာငး

ဤစာေစာငက ဗမာျပညရ အမားသးဘာသာစကားျဖင ထတေ၀ျခငး ျဖစပါသည။ အေျခအေနအေၾကာငးအမ းမးေၾကာင ေဆာငးပါးတခ႕အား မလ ထတေ၀သ ႏင စာေရးသမားထမ ခြငျပခကမေတာငးျဖစဘ ေဖာျပခရသညက သကဆငရာ ကာယ ကရငမားအေနျဖင နားလညသညးခ ခြငလႊတေပးၾကပါရန ေမတာရပခအပပါသည။ ျပညသလထတရပလး ႏငငေရးအသႏင ခယခက ျမငမားလာမသာ ရခငတမး သားလး အဖႏပခဘ၀မ လြတေျမာကႏငမညျဖစသျဖင ဤစာေစာင ျဖစေျမာကေရး အတြက မမတတႏငသညဘကမ ကညပပးၾကပါရန တကတြနးႏႈးေဆာအပပါသည။

ဆကသြယရန - သာထြနးေအာင (တာ၀နခ) - စညးရးေရးႏင ျပညသ႔ဆကဆေရးဌာန [email protected], Ph - ၀၈ ၂၄၀ ၅၄၀ ၉၇ မငးသကထြနး (တာ၀နခ) - သေတသနႏင မတတမးဌာန [email protected], Ph - ၀၈ ၅၄၀ ၂၇၀ ၂၃

အပေရ (၃၀၀)

(2)

လမးစမားအေရးႏင ဗမာျပည လမးတမးတညးႏင ထေထာငထားသည တငးျပညဟ၍ ကမာၻတြင အလြန ရားပါး ပါလမမည။ လမးနညးနညးပါးပါးႏငေသာ၎၊ လမးေပါငးမားစြာႏငေသာ၎၊ ဖြ႕စညးထားသည ျပညေထာငစႏငငမား၊ သမၼတႏငငမား၊ ဘရငႏငငမားသာ ယေန႔ ကမာၻ ေပၚတြင အမာဆးျဖစသည။ ဗမာႏငငသညလညး လမးေပါငး (၁၀၀) ေကာျဖင ဖြ႔စညး တညေထာငထားသည ျပညေထာငစႏငင ျဖစသည။ မြန၊ ဗမာ၊ ရမး၊ ရခင ဤေလးမးမာ သမငးအစဥအလာ ႀကးမားခၾကသမား ျဖစသည။ စာေပ၊ ယဥေကးမႈ၊ အႏပညာ အစစက ျပစ ပးေထာငခၾကသမား ျဖစသည။ တနညးအားျဖင ယေန႔ဗမာႏငငတြင ယငးလမး ေလးမးတ႔၏ ယဥေကးမႈၾသဇာသည ႀကးမားသညအခနးက လႊမးမး ပါဝငေနျခငးပင ျဖစ သည။ မြနတ႔သည ယခေခတ ဗမာျပညေအာကပငးတြင သဝဏၰဘမၼသထၿမ႕ျပႏငင က စတငထေထာင ႏငခသည။ ဗမာ (ဝါ) ျမနမာတ႔က ပဂၿမ႕ျပႏငငက၎၊ ရခငတ႔က ဓညဝတၿမ႕ျပႏငငက၎ ထေထာငခၾကသည။ ရမးေစာဘြားတ႔ကလညး ေစာဘြား ၿမ႕ျပ ငယမား (၃၀) ေကာက ထေထာငႏငခသညသာမက ရမးမငး သဟနဘြားသည အငးဝ၊ စစကငး၊ ပငးယ ႏငငေတာက အႏစ (၂၀၀) မ စးမး အပခပႏငခေပသည။ ပဂမငး အေနာရထာသည မြနတ႔၏ သထမငး မႏဟာက ပဋကတသးပကစၥႏင စစခငး၍ ေအာငႏငခေလသည။ နနးေစာတ႔မက၍ ပဂပကၿပးေနာက ဗမာတ႔က အငးဝ ေခတက ထေထာငၾကျပနသည။ ရမးမငး သဟနဘြားက အငးဝက တကခကေအာငျမင ၿပးေနာက ရမး ဗမာပးေပါငး၍ အႏစ (၂၀၀) မ တညတ ႏငခၾကေလသည။ အေနာရထာ မက၍ သဝဏၰဘမၼသထ ပကၿပးေနာက မြနတ႔သည ဟသာဝတႏငင (ရာမည) က ထေထာငၾကျပနသည။ ရမး ဗမာတ႔၏ အငးဝႏငငက မြနတ႔က သြားေရာကတကခကျပန ရာ အငးဝ ပကရေလသည။ ရခငတ႔မာကား ရခငရးမ၏ ပထဝဝင အတားအဆးေၾကာငေလာမသ၊ ရးမအေရ႕ ကေကာ၍ စစတကျခငးထက အႏၵယ မဂကလားမငးႏင စစခငးရသညက မားေလသည။ သ႔ေသာ ဗမာတ႔၏ အငးဝေခတတြင ရခငျပည၌ မငးဆကျပတသည ကာလတခ ႀကခ ရေလသည။ သ႔ႏင ရခငတ႔က ဗမာအငးဝမငးထ မငးေလာငးလာ လာေတာငးခခ ဖး ေၾကာငး ရခငရာဇဝငတြင၎၊ ဗမာ မနနနးရာဇဝငတြင၎ ေလလာမတသားဖးပါသည။ ဟသာဝတသား မြနတ႔က ရခငေတာငပငး ဒြါရဝတ (သတြ) က တကခကေအာငျမင၍ ယာ ယမ သမးပကႏငခေၾကာငးႏင အငးဝသားႏင ရမးစစသည တသနးတ႔ကလညး ရခင ေျမာကပငးက ေရာငတခင ဝငတက၍ ေအာငျမငခရာ ရခငဘရင မငးေစာမြနမာ ကလား ျပညသ႔ ဝငေရာကခလႈေနခရေၾကာငး သမငးမတတမးမားက အဆရပါသည။

သမငးႏင မကေမာကေရးရာ က႑

(3)

(၁၅၉၅) ခတြင ေတာငငမငး နတသငေနာင၏ ေစေဆာမႈေၾကာင ရခငဘရင မငးရာဇာႀကးသည ဟသာဝတက သမးပကႏငခသည။ ရခငတ႔ မးရႈ႕ထားခသည ဟသာ ဝတ (ပခး) ၿမ႕ေဟာငးက ယခ နဝတက မြမးမျပငဆငရာ တခ႕တဝက မးေလာငထား သည ကၽြနးသစတးနနးတငမားက ေတြ႔ၾကရၿပ ျဖစသည။ ဟသာဝတက ေအာငႏငခေသာ ရခငတ႔သည ကနးေဘာငေခတ မငးတပါးျဖစေသာ ဘးေတာမငးလကထကတြင ရခငက လပႀက ေအာငျမငရာ ဟသာဝတၿမ႕ကဆးပအတငး ရခငတ႔၏ ေျမာကဥးၿမ႕ေတာလညး မးေလာငျပာက ခရေလသည။ ရမး၊ ရခင၊ မြန၊ ဗမာတ႔ဆကစပ ဆကႏြယလာချခငးက အထကပါအတငး အကဥးမေဖာျပၿပးေနာက ကရင၊ ကခင၊ ခငးတ႔ အေနအထားကလညး ေဖာျပရမည ျဖစ သည။ယငးလမးသးမးတ႔မာ ထးေရးနနးရာ၊ စာေပအႏပညာဘကတြင ေမးမနခၾကသည။ သ႔ေသာ ေစာဘြား ေစာခ၊ နယစားပယစား၊ ေတာငသႀကး မငးေစာက၊ ေစာဖား စသညအေနအထားျဖင ရမး၊ ဗမာ၊ မြန၊ ရခင တ႔ႏငအတ လကရေခတသစ ဗမာသမငးထ ခတကလာခၾကသမား ျဖစသည။ ဤလမးတ႔သည ပေဒသရာဇမငးမား၏ အခငးခငး ကးေကာစစပြမားတြင စစမႈထမးျခငးက မမတ႔သေဘာအေလာကျဖစေစ၊ အတငး ဆငေခၚျခငးခရ၍ျဖစေစ ျပလပခရသမားလညး ျဖစဟနရသည။ သ႔ေသာ ကရငန (ဝါ) ကယား လမးတ႔ကား ၿဗတသကလနတ႔ႏင မငးတနးမငး၏ သေဘာတညခကအရ သးျခားကငးလြတေသာနယေျမအျဖစ သတမတခခရေၾကာငး ယေန႔တင ကရငန (၀ါ) ကယားတ႔က အခငအမာ ေျပာဆလကရေနၾကသည။ တခ႕ ခငး၊ ကခင ေဒသတ႕မာ လညး ပေဒသရာဇ အားေကာငးခေသာ ဆခပါလမးေလးမးတ႔ႏင အဆကအစပ လးဝ မရသေလာက မမတ႔ဖာသာ ေနထငခၾကသညလညး ရသညဟ ဆေနၾကသည။ (၁၈၈၅) တြင ၿဗတသကလနလကေအာကသ႔ လးဝ ကေရာကခသည။ ယခ အေခၚ ဗမာျပညတြငး၌ ပေဒသရာဇမားအၾကား၊ လမးမားအၾကား အျငငးပြား တကခက မႈမား တခနးရပခရေလသည။ ရခငႏင တနသၤာရက အဂၤလပတ႔ စတငသမးပကသညက စ၍ (၁၉၄၈) လြတလပေရးရသညႏစအထ ႏစေပါငး (၁၂၀) ေကာ ကလန ကၽြနျပခ ျဖစခ ရေပသည။ ယငးကလနရာစႏစအတြငး ၿဗတသကလနအစးရသည ယခဗမာျပည ျဖစရ လာဘ႔အတြက အေတာပင ကတကတကပကပ ျပစေပးခရေပသည။ အကယ၍ အဂၤလပ တ႔ အႏစ (၁၂၀) ေကာ ကလနအပခပမႈ မရခပါမ လကရ ျပညေထာငစဗမာႏငင အမညႏင ဧရယာအကယအဝနးရေသာႏငငတခ ျဖစေပၚခငမ ျဖစေပၚပါလမမည။ ဤတြင ရခငက ဘဂၤါ (၁၂) ၿမ႕ (လကရ ဘဂၤလားေဒခႏငင အားလးနးပါး) က ႏငခသည။ ဗမာက ယးဒယားက ႏငခသည။ စသည အေၾကာငးျပခကျဖင လကရ ဗမာ ႏငငေတာထက ကယဝနးေသာ ႏငငပငျဖစလာမညဟ ဆငေျခတကႏငပါသည။ အျခား ႏငင လမးမားကလညး တေခတ တခနခါက ကၽြႏပတ႔ကသ႔ တကခကေအာငျမငမႈ ရခ ၾကသညက ေမထား၍ ျဖစမည မဟတေပ။ မညသ႔ပငျဖစေစ၊ လြတလပေရး သကတမးႏင

(4)

အတ ျပညတြငးစစမး ေတာကေလာငလာခသညမာ ယေန႔အထ ျဖစသညက ျငငးခက ထတမညသ ရားပါးပါလမမည။ ဤျပညတြငးစစသည ဘာေၾကာင ျဖစခပါသနညး။ ဒမကေရစႏင လ႔အခြင အေရးေၾကာငေလာ။ ဗမာျပညတြငးစစသည အမးသားေရးအေျခခမ ေပါကကြလာချခငး ျဖစသည။ အမးသား ေမြးရာပါ အခြငအရးအတြက တကပြ၀ငျခငးေၾကာင ျဖစေလသည။ ကဥးေျမာငးေသာ အမးသားေရးအျမငက အေျခခထားျခငး မဟတ။ ဒမကေရစႏင လ႕ အခြငအေရးဆသညမာ အမးသား ေမြးရာပါ အခြငအေရး၏ လကေအာကခသာ ျဖစေလ သည။ လမးစတ႔၏ ဒမကေရစအေရး၊ ဖကဒရယဖြ႕စညးေရးကစၥတ႔မာလညး ယခမ (၈၈ -ခ ေနာကပငးမ) ေပၚေပါကလာျခငး မဟတေပ။ လမးစတ႔အတြက ယငးေဝါဟာရမားမာ အသစအဆနးလညး မဟတေခ။ အမးသားေရးအတြက လကနကႏင ေျပာစရာမလ။ (ဘေရာကဒါဝါဒ) ဒမကေရစေဘာငအတြငးက ေျပာဆရယႏငသည။ လကနကႏင ဒမ ကေရစ ဖလယၾကဆ၍ ဥးႏအစးရလကထကတြင အမးသားေခါငးေဆာငတခ႕သည ယငးနညးက လကနာခၾကသည။ ရခငမးခစေခါငးေဆာင ဆရာေတာဥးစႏၵာသည လက နက ေထာငေပါငးမားစြာက ဥးႏအစးရသ႔ လႊအပေပးၿပး ဒမကေရစေဘာငသ႔ ဝငခ သည။ ေနာကဆး ဆရာေတာမာ ဖြတလညးမရ၊ ဓားမလညးမရ အျဖစမးႀက၍ စတဓာတ ကေရာဂါ ျဖင ပလြနေတာမခရေလသည။ ဗမာႏငင၏ အတတသမငးကြငးဆကမားက စစစသငခနးစာ ထတၾကညပါက လမးႀကးဝါဒလႊမးေသာ၊ တျပညေထာငစနစ ထေထာင၍ လးဝမျဖစႏငသညက အႏစ (၄၀) ေကာၾကာေသာ ျပညတြငးစစက သကေသျပထားၿပး ျဖစသည။ ဤေနရာတြင ဖြ႕စညးပပညာရငအခ႕က အေမရကန၊ ကေနဒါ၊ ၾသစေၾတလးယားပစက ကးကား၍ အနာဂတ ျပညေထာငစသစ ဖြ႕စညးပက မြမးမဖ႔ တငျပၾကသည။ တခ႕ ဒမကေရစ နညးဟနမားကယ၍ ဗမာျပညအတြက အသးခႏငမညျဖစေသာလညး ေတာေတာ မားမားမာ ဗမာျပညအတြက အသးတညမည မဟတေပ။ အေၾကာငးမႈကား ယငးႏငင မားသည လြနခေသာ အႏစ (၂၀၀) ေကာေလာကကမ ဌာေနတငးရငးသားမားက လယကသတျဖတၿပး နယခ႕ကလနႏငင ထေထာငလာခေသာေၾကာင ျဖစသည။ လြနခ ေသာ အႏစ (၂၀၀) ေကာက ဆလင ဗမာႏငငမ လမးစတခ႕သည ကယမငး ကယ ခငး တရားတေဘာင၊ စာေပယဥေကးမႈ အစစတ႔ျဖင ႏစေပါငးမားစြာ ေနထငလာခၾကၿပ ျဖစေန သည။ ယခအခါ စစအာဏာရငနဝတအစးရသည တငးရငးသားလမးစအေပၚ ခပခယ ကန႔သတမည ဖြ႕စညးပက မရမက ေရးဆြေနသည။ လမးစတ႔ ကန႔ကြကေနသညၾကား က နဝတတ႔အလက ေရြးဆြေသာဖြ႔စညးပသည တငးျပညႏင အဝငဂြငက ျဖစေစရန စစတပကညေပြ႕ႀကးျဖင အတငးဖေထာငး ပစခေနသည။ ယငးသ႔ စစတပအာဏာသး၍

(5)

သတ႔အလက ဖြ႕စညးပက ႏငငအတြက အဝငဂြငကမႈရေအာင အတငးဖေထာငးေနလင ႏငငဖြ႕စညးပတခ ျဖစမလာဘ ႏငငၿပကြဖ႔သာ ဖနတးေနသလ ျဖစေနပါလမမည။ ယေန႔ ကမာၻေပၚတြင ေသနတျဖငခန၍ ဖြ႔စညးထားေသာျပညေထာငစဟ၍ မရေခ။ ရေနလင လညး သကဆးရညမည မဟတ။ ျပညသ႕အႀကကမျဖစဘ နဝတအႀကက ဖြ႕စညးပ သည ဗမာျပညအား မးေလာငတကသြငးရန ႀကးစားေနျခငးသာ ျဖစပါလမမည။ လမး စတ႔အေနျဖင ႏစေပါငး (၄၀) ေကာ တကလာၿပးမ အခမ ေၾကာကပါၿပခငဗာဆ၍ ဒးေထာက အ႐ႈးေပးလသ အလြနရားပါလမမည။ လမးစတ႔အတြက တရားမတမႈ ကငးမ ေသာ မဟာဝါဒတ႔၏ လပရပရေနသမကာလပတလး ဆန႔ကငေတာလနတကပြဝငမႈ ဆကလက ရေနလမမညသာ ျဖစေပသည။ ဤသ႔ဆလင ျပညသည စစမးလၾကားက ထြကေပါကမရၿပေလာ။ ရပါ သည။ လမးစတ႔အားလး သေဘာတညႏငေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစ ထေထာငျခငး ကသာ ထာဝရ ၿငမးခမးေရး ရရပါလမမည။ ဒတယအႀကမ ပငလစာခပမးက အခငအမာ ခပဆဖ႔ ျမငျမငမားမား ေကာကတငစကထဖ႔ ေခတမေသာျပညေထာငစသစႀကး ဖြ႕စညး ဖ႔ကစၥတ႔သည ယေန႔တငးရငးသားလမးစအားလးတ႔၏ ျမငျမတေသာ မဟာတာဝနလညး ျဖစေပသည။ စစတပသည တငးျပညတခအတြက မရမျဖစလအပေနသလ တငးျပညက မၾကာခဏ အာဏာလယသမးပကေလရေသာ စစတပကလညး တငးျပညက လအပေတာ မည မဟတေခ။ တငးျပညႏငအဝငဂြငကမည စစတပအသစက အလငအျမန ထေထာင ေပးရပါလမမည။ ဗမာျပညသည စစတပ၏ ျခယလယလႊမးမးမႈဒဏက (၃၅) ႏစတင အလးအလမ ခခရၿပ မဟတပါေလာ။ ယေန႔ စစတပေခါငးေဆာငမားႏင ေခါငးေဆာငေဟာငးမားသည ျပညေထာငစ မၿပကြေရး၊ တငးရငးသား စညးလးညညြတမႈ မၿပကြေရး၊ အခပအျခာအာဏာတညတ ခငၿမေရး ဟေသာေရးသးေရးက ဟနေရးျပ ဟစေနၾကသညဟ ျမငသည။ လမးစက ယငးေရး သးေရးက နဝတႏင ပးေပါငး၍ စတေရာကယပါ ေၾကြးေၾကာေနသညဟ ထငပါ သလား။ အႏစမပါေသာ မညသ႔ ေၾကြးေၾကာခကမးကမဆ အပတခ ျဖစေနလမမည။ တငးရငးသားမားအားလး ေၾကြးေၾကာသကား ျဖစလာမည မဟတပါ။ အထးသျဖင လမး စေခါငးေဆာငတ႔က အခပအျခာအာဏာတညတခငၿမေရးဟသည မညသညက ဆလပါ သနညး။ မဟာဝါဒ နဝတဗလခပ လကတဆပစာ၏ အာဏာတညတခငၿမေရးကေလာ သ႔တညးမဟတ လမးစတ႔၏ေမြးရာပါ အခြငအေရးက ဓားျပတကယထားသည အတ အေယာငျပညေထာငစ၏ အခပအျခာအာဏာက ဆလသေလာ။ လကတဆပစာ စစဗလ ၏အာဏာႏင အတအေယာင ျပညေထာငစအာဏာ တညတခငၿမဖ႔ကား မညသည တငး ရငးသားလမးစကမဆ ေရာေယာင၍ပင ေၾကြးေၾကာႏငလမမည မဟတေခ။ လမးစ အမးသားမား၏ေမြးရာပါအခြငအေရးႏင တနးတမတမႈရသည စစမနေသာဖကဒရယျပည

(6)

ေထာငစမးျဖစမသာ ဆခပါ ေရးသးေရးမာ ထေရာကမႈ ရႏငပါလမမည။ ယေန႔ အသစဖြ႔စညးထားေသာ ဥေရာပျပညေထာငစသည ဗမာႏငငအတြက အထးေလလာထက၊ နမနာယထကသည ျပညေထာငစႀကးျဖစသညဟ ျမငသည။ သမငး ေရးျဖစေပၚမႈႏင ပထဝဆကစပမႈမား တညၾကသည။ ဗမာႏငင၏ တငးရငးသားလမးစ တ႔အၾကား မယၾကညမႈ၊ မနတးမႈ၊ စစမကျဖစပြားမႈမားရခသလ ဥေရာပျပညေထာငတြင လညး ရခသည။ အဂၤလပႏင အငးရစ၊ ျပငသစႏင ဂာမန၊ ဂရ ႏင တရက၊ ျပငသစႏင အဂၤလပတ႔မာ အတတကာလမား၌ မယၾကညမႈ၊ မနးတးမႈ၊ စစမကျဖစပြားမႈမား ျပညလ ေနခသည။ ကမၻာစစပြႀကးႏစပြကပင ယငးေဒသ (ယခ ဥေရာပျပညေထာငစ) အစပးခၾက သည။ သ႔ေသာ ယခကား အတတအမရပမားက ေခဖကႏငခေလၿပ။ တခတညးေသာ ေငြ ေၾကးကလညး သးစြၾကဖ႔ ႏႈးေေဆာထားၿပး ျဖစသည။ တရားမတေသာ လမးစတငးရငးသာမားအားလးတ႔၏ ေတာငးဆမႈဆႏၵက ေပၚ လြင ထငဟပေစသည ျပညေထာငစသစႀကး အျမနဆး ေပၚေပါကႏငေစရနႏင ဆန႔ကင သည အျပအမ လပရပ ရေနသမ ကာလပတလး ေခတမျပညေထာငစသစ ႀကးထေထာင ရန လမးစေတြ႔ဖ႕ ခကခေနပါလမမည။

စနေရႊျမ

မတခက။ ။ ဤေဆာငးပါးက တငးရငးသားခစၾကညေရး၊ ဖကဒရယျပညေထာင တညေဆာကေရးအတြက ေရးသားျခငး ျဖစသည။ (ဤေဆာငးပါးသည ရခငသမငးသေတသနအဖြ႕က (၁၉၉၆) ခႏစ၊ ၾသဂတလ (၂၀) ရက က ထတေ၀ေသာ ရခငအားမာနစာေစာင (၂) မ ျပနလညကးယေဖာျပပါသည။ (၂၀၀၈) တြင နအဖစစအစးရက တဖကသတအတညျပခသည စစတပႀကးစးေသာ တျပညေထာင ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒက ေရးဆြေနစဥကာလတြငး ေရးခသည ေဆာငးပါးျဖစသည။ (၂၀၁၀) တြင ထဖြ႔စညးပအတငး ေရြးေကာကပြ ကငးပၿပး (၂၀၁၁) ခႏစ မတလတြင အစးရသစက ဖြ႔စညးခသည။ ထဖြ႔စညးပပါ အခကအလကမားက မေကနပေသာ တငးရငးသားႏင ဒမကေရစအငအားစမားမာ စစမနေသာျပညေထာငစႏင ပါတစဒမ ကေရစစနစ ထြနးကားေရးအတြက ဆကလက တကပြ၀ငလကရသည။)

(7)

ရခငသကရာဇ (၁၁၄၆) ခ ျပာသလျပညေကာ (၇) ရက၊ စေနေန႔၊ ေအဒ (၁၇၈၄) ဒဇငဘာလ (၃၁) ရကတြင ေရႊၿမ႕ေတာ ေျမာကဥးအပါအ၀င ရခငတျပညလး ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇ ကးေကာေရးသမား ဘရငေမာငဝငးလကေအာက ကေရာကၿပးေနာက၊ ဗမာ (ျမနမာ) ဘရငေမာငဝငး၏သား အမေရ႕မငးသား ေမာငေပၚ သည ၿမ႕ဝနအႏၵပကနႏင မငးႀကးမငးေခါငေကာ ဆသတ႔အား၊ ေနာကလကေနာကပါ တေသာငးႏင ရခငျပညသမားက ဖႏပကြ နျပရန ထားခၿပး၊ ရခငဘရင မဟာသမၼတ ရာဇာႏင မဘရား ျမသႏာ မးမတပညာရ စာေပကမးဂနတတ ရဟနးပညာရ စသညမား ႏင အရပရပအနယနယမ ဖမးဆးထားေသာ ရခငျပညသ ႏစသနးေကာက ေခၚယ ေခၽြး တပဆြၿပး ဗမာ (ျမနမာ) ျပညသ႔ ျပနသြားေလသည။ ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇကးေကာေရးသမား လကပါးေစမားသည ရခငျပညတြင သကဥးဆပင ပေဒသရာဇ ဗမာအပခပေရးစနစက အတအက အေကာင ထည ေဖာၾကေလသည။ ပခကတြငးရ ကေလးသငယမားပငမခနဘ အဆမတန ႀကးေလး ေသာ လခြနေတာမားက အတငးအဓမၼ ေကာကခသည။ ရခငလမးမား၏ အသကႏင ကယခႏၶာက ဗမာ (ျမနမာ) ပေဒသရာဇနယခ႕မားကသာ ပငဆငၾကၿပး၊ ရခငလမးမားမာ လသားတ႔၏၊ ရပငခြငမနသမတ႔က တငးၾကပစြာ ခးႏမထားျခငး ခခရသည။ ရခငျပည သားမားမာ အခြငအေရးမရ ေကးကၽြနမားအျဖစ အသကရငသနခရေပသည။ ဗမာ(ျမနမာ) ပေဒသရာဇ ကးေကာသနယခ႕သမားမားမာ ၎တ႔၏ ႏႈတထြက အမန႔စကား သညသာ အတညျပဥပေဒျဖစ၍ ၎တ႔အား၊ အထငႀကးလာေစရန နညးမးစျဖင ဖနတး ခၾကေလသည။ ဗမာ (ျမနမာ) ပေဒသရာဇနယခ႕မား လကေအာကတြင ရခငျပညသား တ႔၏ဘဝ အသအျမငမားမာလညး မညသညေခတႏငမ မႏႈငးယဥေလာကေအာင နမက ခၿပး အမးသားေရးႏင ႏငငေရးအသအျမငမားမာ တစထက တစ ေမးမနခရေလသည။ ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇလကေဝခ အာဏာသားမားသည ရခငျပည သားမားအေပၚ အဆမတနႀကးေလးေသာ လယခြန၊ ေျမခြန၊ လခြနမားက အတငးအၾကပ

အမးသားေရး က႑

(8)

စညးၾကပေကာကခခၾကသည။ ၎တ႔၏ ခြငျပခကျဖငသာ လယယာေျမမားက ထြနယက စကပးလပကငႏငခြင ရၾကၿပး ရရလာေသာ အကးအျမတမားက ဗမာ (ျမနမာ)နယခ႕ ပေဒသရာဇတ႔အား ဆကသၾကရသည။ ထမ ၎တ႔စြန႔ႀက ေဝေပးသည အသက မေသ႐ ေလာကေသာ အဖးအခမားျဖင ဆကလက အသကရငၾကရသည။ စကမႈလပငနးက လးဝ ခြငမျပေပ။ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ဟသမက တားဆးပတပင ထားခၾကသည။ သယယပ႔ေဆာင ေရးလပငနးကလညး ခပခယကန႔သတ ထားၾကသည။ ၎တ႔ ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒ သရာဇမားက အကးျပမည လယယာေျမစနစကသာ ဖနတးလပေဆာငခၾကသည။ ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇ လကေဝခတ႔သည မဟာလမးႀကးဝါဒက အေျခခ၍ လမးေရးအရ ေသြးေႏာျခငး၊ စာေပက ဖကဆးျခငး၊ ရခငယဥေကးမႈမားက ဖကဆးၿပး၊ ၎တ႔၏ ယဥေကးမႈ လႊမးမးေအာငဖနတးျခငး၊ စစေရးအရ ရကစကစြာ သတ ျဖတႏပကြပျခငး၊ လ႔အခြငအေရးမနသမက လးဝပတပငထားမႈ၊ ဗမာစကားႏင ဗမာ ဓေလ ထးစမားက ေလလာလကစားသမားအား ဟနျပခးျမႇငေျမႇာကစား၊ သေကာငးျပျခငး စသညျဖင နညးပရယာယ၊ နညးဗဟာ အမးမးက ကငသးခၾကေပသည။ ရခငျပည ေတာငပငးႏင ေျမာကပငး၊ ေတာငေပၚႏင ေခာငးဖား၊ ေျမျပန႔ ကမး႐း တနးေဒသမားရ ရခငျပညသား အခငးခငး စတဝမးကြျပားေအာငႏင ေျမာကဥး၊ ရမးၿဗ၊ မာနေအာင၊ သတြ ေဒသတြငးရ ရခငလမးမားအခငးခငး ေဒသစတ ျပငးထန လာေအာင အထငအျမငလြမားေအာင၊ ဗမာနယခ႕ ကးေကာေရးသမားတ႔သည ေကာကကစစဥးလ ေသာ ဉာဏန ဉာဏနကျဖင လပေဆာငခၾကသည။ ရခငလမးတ႔၏ စညးလးညၫြတေရး၊ ၿပကြသညထက ၿပကြေအာင လပခၾကၿပး ေသြးခြ အပခပေရး စနစက ဖနတညးခသည။ ရခငျပညသတ႔၏ အခပအျခာအာဏာပငစးမႈသည ဗမာ (ျမနမာ)ကးေကာေရး သမား လကေအာကသ႔ ကေရာကခသညမစၿပး ရခငမးခစျပညခစမားသည ထမဤမ တကခကခၾကသည။ ဗမာနယခ႕တ႔က ရခငမးခစျပညခစမားက လကနကခရန ေခၚ ယသည။ ရခငေတာလနေရးသမား စစသညမား မဟတၾကေသာ ျပညသမားမာ ေအးခမး စြာ ေနလၾက၍ ဗမာနယခ႕ပေဒသရာဇမား အပခပမႈေအာကသ႔ ဝငေရာကလာၾက၏။ နယခ႕ပေဒသရာဇတ႔သည ထသ႔ဝငေရာကလာၾကေသာ အျပစမျပညသမားက အစလက အၿပလက ယတမာရကစကစြာ သတျဖတၾကေလသည။ ရခငေတာလနေရးသမား စစသညမားမကား လကနက မခၾက။ အခကပငလင ပငသလ ဗမာနယခ႕ ကးေကာ ေရးသမားက အလစအငက ဝငေရာက တကခကခၾကသည။ အစလက အၿပလက လသတမႈ ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇမား သတျဖတခၾကသည ရခငျပညသား အေရ အတြကက ကနးဂဏနးအရ တကစြာေရတြက၍ မရႏငေသာလညး မကဝါးထငထင ေတြ႕ ျမငၾကရေသာ (ရခငသေတသမား) မတတမးတငထားခကမားအရ အျပစမ ရခငျပညသ

(9)

မား အသတခခၾကရသညမာ မနညးလေပ။ ေပါငးထပျပငအရပ၌ လေပါငး တေထာင(၁၀၀၀)၊ သရကအပျပငအရပ၌ လတေထာင (၁၀၀၀)၊ ၾကက႐းေတာငကြငး၌ လ တေထာင(၁၀၀၀)၊ စကားေတာငကြငး၌ လေပါငးခႏစေထာင (၇၀၀၀)၊ ေျမာကဥးၿမ႕ေတာ ပရေစၦဒ၌ လေပါငး သးေသာငးခႏစေထာင (၃၇၀၀၀)၊ ပခကတြငးခေလးမားက ဓါး ကစား ၾကသညကား တေသာငးေကာ (၁၀၀၀၀)၊ ဘရားေပၚအရပ၊ ဒငးကအရပ၊ ေဒါငးျဖေတာင အရပ၊ လကမျပငအရပ၊ ပရနအရပ၊ ေပါငးထတအရပ၊ ရတနာျပငအရပ၊ ေတာတနး အရပ၊ ကးဆယကးေတာငအရပ စသညတ႔၌ အသတခရေသာ ရခငျပညသားမားမာ ကး ေထာင (၉၀၀၀) ႏင သတြ- ရမးၿဗ၊ မာနေအာငအရပတ႔၌ အသတခရေသာ ရခငျပညသား မားမာ စစေပါငး တသနးရစေသာငးေကာ (၁၈၄၀၀၀) ေသၾကရေလသည။

မာနေအာငစား သမငးရဖားဆသသည မာနေအာငကၽြနးရ ေဆးပညာရင ေဗဒင ပညာရငမားက ေခၚယၿပး၊ အျပစမရ အျပစရာကာ သတပစခေလသည။ ကၽြနးသားမားထ မ ၎ၾကညမရေသာ လမားအားလညး အျပစရာကာ မးျပတေအာင အႀကးအကယ အစ လက အၿပလက သတပစခေလသည။

ဘာသာေရးက ဖကဆးေစာကားမႈ

ရခငသကရာဇ (၁၁၄၆) တနခးလဆနး (၄) ရက၊ ၾကသပေတးေန႔တြင ရခင ဘရငအဆကဆက မငးႏငတကြ ရခငျပညသမား အထြဋအျမတ ကးကြယဆညးကပခရာ မဟာမနဘရားသမေတာက ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇ ဘရငေမာငဝငး၏ စစသည မားက အစအန ရာမရေအာင မး႐ႈ႕ဖကဆးပစခၾကသည။

ရခငသကရာဇ (၁၁၄၉) ခ တေပါငးလတြင ရခငျပညမ သာသနာေရးတြင အေကာအေမာမားျဖစၾကေသာ ဝနညးဓရ သစေသာငးဆရာေတာႀကး၊ ေတဇာရာမ ဆရာ ေတာ၊ ပႏၷေတာငဆရာေတာ၊ ရတနာစဥးဆရာေတာ၊ ဇနမာရေအာငဆရာေတာ၊ ေလာက မာရေအာငဆရာေတာ၊ သကမဥၥဆရာေတာ စေသာ ရဟနးပညာရႀကးမား၊ မးမးမတ ႏြယမား၊ အတတပညာရင၊ အသပညာရငႀကးမား (ေနာကေနာင ျပနလညတကခကမည က စးရမ၍) အဘယရာဇာမငး၏သားေတာ ပတငးစား စေရႊဘး၊ သမနရာဇာ၏ သားေတာ ေကာဇ၊ ဒါးပငႀက၊ ဓမၼရာဇရာဇာ၏သားေတာ ေရေနာကစား သေထာဥး စသတ႔အပါအဝင ဘနးေတာႀကးမား၊ ပေရာဟတ၊ ပဏၰားရစတင၊ စၾကဝေတး၊ ေဗဒငတတ၊ ေဆးသမား ႀကးမား ကယရေတာ၊ သငယေတာ ေယာကား၊ မနးမ ခႏစေထာင ခႏစရာ (၇၇၀၀)၊ မနး မစး၊ ကလား စေသာ ရဟနးရငလတ႔က အတငးအဓမၼ ေခၚေဆာငၿပး၊ ေျမာကဥးၿမ႕ဝန အႏၵပကနကယတင၊ နယခ႕ပေဒသရာဇ ဘရငေမာငဝငးထသ႔ ကၽြနျပရန ပ႔ဆကျခငးခခရ သည။ ေျမာကဥးၿမ႕ေတာ၌ ေကာငးေတာႀကး သးဆယ (၃၀)၊ ေကာငးငယ သးေထာင ခႏစရာ (၃၇၀၀) တ႔က၊ ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇမားက ဖကဆးပစခၾကသည။

ရခငျပညအတြငးေနရာ အႏ႔အျပား ဖကဆးပစခၾကသည။ ရခငေရႊနနးေတာ နာရစင၊ ႐ြနး၊ စည၊ ၿမ႕ဝငတင၊ ရငတား၊ ကးေျမာငးစသည ၿမ႕ေတာ၏အဂၤါရပမားက ရခငသကရာဇ (၁၁၅၀) ျပညႏစတြင ဗမာနယခ႕မားက ဖကဆးပစခၾက၍ ေပာကကြယခရေလသည။

ကြ နျပခ ရခငျပညသတ႔ဘဝ

ရခငသကရာဇ (၁၁၅၀) ခႏစတြင အေနာကဘက တကဝနသည ရခငျပညသ မားက ကၽြနျပရန ေျမာကဥးၿမ႕တြင ၿမ႕ဝနျဖစလာ၏။ ယငးႏစတြင ေျမာကဥး၊ ရမးၿဗ၊ မာနေအာင၊ သတြတ႔မ ရခငလငယ (၁၁၀) မာ အတငးဓမၼ ဆငေခၚခရၿပး ဗမာ (ျမနမာ) ဘရငေမာငဝငးထသ႔ ကၽြနခရန အတြက ပ႔ဆကျခငး ခခၾကရသည။

ရခငသကရာဇ (၁၁၅၀) တြင ယးဒယားႏငင ဇငးမယက ဗမာ (ျမနမာ) ဘရင ေမာငဝငး၏ ဗလမး တပမးတ႔ ကးေကာနယခ႕ တကခကရာ တကခက၍ မရေသာ ေၾကာင ျပနဆတလာၾကသည။ ထအခါ ဗမာဘရငေမာငဝငးက ရခငျပညမ စစသညမား စေဆာငးေပးရမညဟ အမန႔ေတာ ခမတခရာ ေျမာကဥး၊ ရမးၿဗ၊ မာနေအာင၊ သတြတ႔မ သနမာသ ရခငလဥးေရ ေျခာကေထာင (၆၀၀၀) က အေနာကဘကတကဝနႏင ရခင ေဖာကျပနေရးသမား ငသေဒ၊ ေမာငထြနးစ၊ သကႏေဝတ႔က အတငးအဓမၼ စေဆာငးေပး ၾကၿပး ပႏၷေခာငး ဗလစာငယခြကဆသက ဗလမးခန႔အပ၍ ရခငသကရာဇ (၁၁၅၀) ခႏစ နယနလအတြငး ဗမာ (ျမနမာ) ဘရင ေမာငဝငးထသ႔ ပ႔ေပးခေလသည။ ဘရငေမာငဝငး ထသ႔ ေရာကၾကလင ယးဒယားႏငင ဇငးမယက ကးေကာနယခ႕ရန ခတကေစရာ ရခင သရေကာငး အမားအျပားပင ငကဖားေရာဂါျဖစၿပး၊ ေသေၾကၾကရေလသည။ ရခငလမး မားက ကြ နျပျခငးသာမက မးျဖတျခငး၊ နယခ႕ျခငးတ႔တြငပါ အေသခ အသးခချခငး ပင ျဖစသည။ ရခငသရေကာငးမားက ရကစကစြာ သတျဖတပ ရခငသရေကာငးမား ျဖစၾကေသာ ပးလး၊ ခြကေပါက၊ ကၽြတေကာငႏငတ႔သည သ႔ကၽြနမခဘ ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇမားက အခြငသာတငး ေတာလနခၾက သည။ ဤသရေကာငးသးေယာကတ႔သည ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ရနမ ကငးလြတရာ စစတေကာငးနယထသ႔ တမးေရာငေနၾကသည။ ထသရေကာငးမားက ဖမးဆးရန ရခင ျပညသားမားထမ အတငးအၾကပ အမတအမ ေငြ ငါးကပ ေကာကခ၍ ရရေသာ ေငြဒဂၤါး တသနးႏစေသာငး (၁၂၀၀၀၀) က ယၿပး ရခင သစၥာေဖာက သေဒသမက သကႏေဝက စစတေကာငးသ႔ ေစလႊတလကသည။ စစတေကာငးစား အဂၤလပအား ရခငသစၥာေဖာက သကႏေဝက ေငြဒဂၤါး (၁၂၀၀၀၀) တ႕က လာဘထးၿပး ေတာငးခရာ သရေကာငး (၃) ေယာကတ႔အား သကႏေဝလကသ႔ ရခငသကရာဇ (၁၁၅၆) ခ၊ ျပာသလျပညေကာ ႏစ

(10) (11)

ရက တနဂၤေႏြေန႔တြင ေပးအပလကေလသည။ ရခငသရေကာငး ပးလး၊ ခြကေပါက၊ ကၽြတေကာငႏငတ႔က ရခငသကရာဇ

(၁၁၅၇) ခ၊ ကဆနလဆနး (၆) ရက၊ ၾကာသပေတးေန႔တြင ဗမာ (ျမနမာ) ျပည အမရပရ သ႔ ယေဆာငေလသည။ စလငးဆငျဖကၽြနးသ႔ေရာကလင သရေကာငး ခြကေပါက၊ ကြတေကာငႏငတ႔သည သေျခကငးက ခးဖက၍ထြကေျပးရာ ဗမာစစသညမားက လက လ ဖမးဆးၾကသည။ သရေကာငး ခြကေပါကက ဖမးဆးရမၿပး၊ သရေကာငး ကၽြတေကာင ႏငမာမ လြတေျမာကသြားေလသည။ ရခငသရေကာငး ပးလးႏင ခြကေပါကတ႔က ၾကမးတမးစြာ ေခၚေဆာငသြားၿပး အမရပရသ႔ ေရာကေလလင ဘရငေမာငဝငးအား ဆကသၾက၏။ ဘရငေမာငဝငးလညး သတေစအမန႔ေပးလကရာ အာဏာသားမားက ၎တ႔အား သနသ႔ေခၚေဆာင၍ လက ဝါးႏစဖကတြင လကဝါးကပ႐ကၿပး သတေစလက အေစာငမား ခထားေလသည။ သစၥာ ေဖာကသကႏေဝကလညး ေစာငၾကည ေနေစေလသည။ လကဝါးကပ႐က၍ သတသည မာ ႏစဆယေလးနာရတြင ရခငသရေကာငး ခြကေပါက ေသေလ၏။ ရခငသရေကာငး ပးလးကား နာရ ေျခာကဆယအၾကာတြငမ ေသေလသည။ ၎တ႔ႏစဥးသည ဗမာဘရငေမာငဝငး ရခငျပညသ႔ ကးေကာနယခ႕မႈက တခနလး ေဝဖနေျပာဆရငး ဥးမညြတ ဒးမေထာကဘ သရေကာငး ပသစြာျဖင ကဆးခ ၾကျခငးျဖစသည။ ဤသ႔ သတျဖတျပျခငးမာ ရခငသားမားအား ေနာငတြင ဗမာ (ျမနမာ) အပခပ မႈက အာမခရ ေမာမၾကညရေအာင ရကစက႐ငးျပ ယတမာစြာ ျပမ သတျဖတျခငး သာ ျဖစေပသည။ ရခင သာသနာေတာက ဗမာ (ျမနမာ) မႈျပျခငး ရခငျပညသည ဗဒၶသာသနာထြနးေျပာငရာ တငးျပညတျပညျဖစသည။ ဟနာ ယာန ဗဒၶဘာသာက ရခငျပညသမား ယၾကညကးကြယၾက၏။ ထ႔သ႔ ထြနးေျပာငခေသာ ရခငျပည ဗဒၶသာသနာသည နယခ႕ပေဒသရာဇ ဘရငေမာငဝငး၏ ကးေကာသမးပကမႈ က ခရေသာအခါ ရခငတျပညလး ဗမာ (ျမနမာ) လကေအာက ကၽြနဘဝ ေရာကရသည အျပင ရခငျပည ဗဒၶသာသနာေတာသညလညး ဖႏပကၽြနျပမႈေအာကတြင ျပားျပားဝပကာ ကေမာကကမ ျဖစခရေလသည။ ရခငျပည ဗဒၶသာသနာေတာ ကေမာကကမျဖစရေအာင လညး ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇႏင လကပါးေစမားကပင ဖနတးခၾကသျဖင ဧက စာရဂဏး၊ ဗဟစာရဂဏး ဟ၍ ရခငျပညတြင သဃာဂဏး ႏစဂဏး ေပၚေပါကလာခ ရသည။ ဗဟစာရဂဏးသည လဒါယကာတ႔၏ အလကလကကာ လာဘလာဘက ေမာ ကးၿပးလပေဆာငၾကသည။ ဤသ႔ ဂဏးႏစဂဏး ျဖစေပၚခရျခငးမာ ဗမာ (ျမနမာ) ရဟနး သဃာမားႏင ေရာေထြးၿပး ေပၚေပါကလာျခငး ျဖစႏငသည။ ရခငဘရင အဆကဆကတြင

(12)

ရခင သဃာရာဇာ ဝနညးဓရဆရာေတာႀကးမား၏ လမးၫႊနပကငမႈမားအေပၚ ရခငရဟနး ေတာမားသည ဝနညးသကၡာပဒမားက ဥးထပပနဆင ထနးသမးလကနာ ကငသးခၾက သညမာ သမငး အေထာကအထားမားစြာ ရေနေပသည။ မတခက။ ။ မကေမာကေခတတြငလညး ရခငျပည တဝမးရ ရဟနးေတာမားသည ဝနညးသကၡာပဒမားက အသကႏငအတ ျမတႏးစြာ ထနးသမးေစာကေရာက လကနာ ကငသးေနၾကသညက မကဝါးထငထင ေတြ႔ျမငရမည ျဖစေပသည။ ဝနညး သကၡာပဒ ေတာက အသကႏငတမ ေစာငထမးလကနာရာ၌ စျပေလာကေသာ ရခငရဟနးေတာ မား ရခငျပညတဝမးတြင အေျမာကအမား ရပါ၏။ ထသ႔ သာသနာ သန႔ရငးစငၾကယေနေသာ ရခငျပညတြင သာသနာေတာက ဥးစးဥးေဆာငျပ၍ ပကငထနးသမး ေစာငေရာကေနေသာ ဝနညးဓရ သစေသာငး ဆရာေတာႀကး၊ ေတဇရာမ ဆရာေတာႀကး၊ ရတနာစဥး ဆရာေတာႀကး၊ ဇနမာရေအာင ဆရာေတာႀကး၊ သကမဥၥ ဆရာေတာႀကး၊ ေလာကမာရေအာင ဆရာေတာႀကး၊ ပႏၷ ေတာင ဆရာေတာႀကးစေသာ အေကာအေမာ ဆရာေတာႀကးမားက ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ကးေကာေရးသမား ဘရငေမာငဝငး၏အမန႔ျဖင အဓမၼ ဖမးဆးေခၚေဆာင သြား ခသျဖင ရခငတဝမးရ ေနရာအႏအျပားတြင ကနေနေသာ ရဟနးေတာမားက ကြပကရန ဆရာေတာႀကးမား မရေတာသျဖင ရခငျပညတဝမး ျပာပဘဝသ႔ ေရာကရျခငးစသည အေၾကာငးမားေၾကာင ဗဟစာရဆေသာ သဃာဂဏး ေပၚေပါကလာျခငး ျဖစဟနရေလ သည။ ထဗဟစာရ ဂဏးသားမားသညလညး အဓက သကၡာပဒမားကကား ေဖာကဖက ကးလြနၾကမညကား မဟတေပ။ ထမးသမးေစာငေရာက လကနာၾကမညသာ ျဖစ၏။

ထဗဟစာရဂဏးသား ရဟနးမားက ရဟနးအသစခေစရနအတြက ဗမာ(ျမနမာ) ရဟနးမားျဖစၾကေသာ မေတာ ဆရာေတာႀကး၊ ငကေပာေတာ ဆရာေတာ၊ ေရႊကင ဆရာေတာ၊ သတြၿမ႕က ဝသာရဂဏးအပ ရခငဆရာေတာတ႔က ေစလႊတ၍ ဗဟစာရ ဂဏးသားဟ သမတေသာ ရခငရဟနးေတာမားက အတငးအဓမၼ လဝတလေစ၏။ ထ ဗဟစာရဂဏးသား ရဟနးေတာမားက ရဟနးသစခရန သမသမတၾကၿပး ရခငသကရာဇ (၁၁၄၉) ခ၊ တေပါငးလတြင ရဟနးအသစခယေစသည။ ရဟနးငယတ႔က ေရ႕ဥးစြာ ရဟနး သစခေစၿပး ရဟနးႀကးျပ၏။ ရဟနးႀကးတ႔က ေနာကမ ရဟနးခေစ၍ ရဟနးငယျပ ၏။ ေကးကၽြန၊ ဒြနးစ႑ား စေသာသတ႔က ရဟနး သာမေဏျပေစၿပးလင ရခငျပညသ မားက ရခးခငး၏။ မငးမးမငးႏြယျဖစသည ျမတေသာသတ႔က ႏမခေသာအားျဖင ဗဟ ကစၥ၊ နဝကမၼစသညတ႔က ျပလပေစ၏။ ေနရာအႏ႔အျပား၌ သမသမတ၍ ရဟနးအသစ ခေစ၏။ ဗဒၶ “ေဂါတမ” ေပၚထြနးခန “မဟာမန ဘရားဒါယကာ” မဟာစႏၵသရယမငးႀကး(ဘစ ၅၅၄-၅၂၇) ခႏစကစ၍ ေအဒ (၁၇၈၂) ရခငသကရာဇ (၁၁၄၄) တြင နနးတကေသာ

(13)

ရခငဘရင မဟာသမၼတမငး လကထကထတင ရခငျပညတဝမး၌ ရဟႏာ အရငသျမတ မား သမတခေသာ သမ၊ သလ သမာဓ သကၡာတ႔ႏင ျပညစေသာ သမတ သဃာနမား သမတခေသာ သမေပါငးေျမာကမားစြာရပါလက ဗမာ (ျမနမာ) ရဟနးမား သမတေသာ သမ၌ ရခငရဟနးမားက ရဟနးအသစ ခေစျခငးသည ရခငသာသနာ ဆတယတသည အတြကမဟတမႈဘ၊ ရခငသာသနာက ဗမာ (ျမနမာ) လကေအာကချပလပလေသာ နယခ႕ကးေကာသ ပေဒသရာဇဘရင ေမာငဝငးသည ရခငသာသနာအေပၚ၊ ရခငလမး မားအေပၚ ေစာကားေမာကား ျပျခငးသာ ျဖစသည။

ရခငျပညသည ဗဒၶသာသနာ ထြနးေျပာငခရာ တငးျပညတျပည ျဖစျခငးက စာဆပညာရငမားက လးတး ေလလ တာေလ လကၤာျဖင သမငးမတတမး တငထား ၾကသညက သာဓကျပရေသာ . . .

“လးတးေလလးတာေလ၊ ေသာငးကၽြနးစၾကာဝဠာ၊ တညရာျခငးမ၊ ဤဇမၼတြင၊ တညထားကငသည၊ ႀကးကယစကဝနး၊ ရခင ကြ နးသည၊ ေၾကာငးလမးဇငးခါ၊ ေလးျဖာ ရစရပ၊ လးပတယဇနာ၊ တရာရစသနး၊ ရခငကၽြနးဟ၊ ဓါတေပါငးတညရာ သာသနာေစာင တတ၊ ရငခစျမတလ၊ ေဂါတမဟ၊ ကနးေတာျပသည၊ သမေတာတေသာငး၊ ေကာငး ေဆာင တေသာငး၊ သဃာေပါငးမား၊ ရဟႏာ ရစသနး၊ ျမတရင ကနးသည၊ ၿမ႕ႀကး သာလငး၊ ရခင သားေလ . . . သာစြေလ။”

ေဖာျပပါလကၤာအရ သမေပါငးေျမာကမားစြာရပါလက ဗမာရဟနးမား ဥးေဆာင ၿပး သမအသစ သမတ၍ ရဟနးအသစခရျခငးသညကား မညသညအေၾကာငးေၾကာင ဆ သညက ေလလာသမား ေကာငးစြာသရႏႈငမည ျဖစပါသည။ ဤအျဖစအပက ျဖစပကခန မာ ေျမာကဥးၿမ႕ဝန၊ အႏၵပကန၏ ကြ နျပအပစးေနေသာ အခနအခါပင ျဖစ၏။

ဧကစာရဂဏး၊ ဗဟစာရဂဏးဟ ရခငျပညအတြငး မညသညအခနအခါမ မျဖစ ခေပ။ ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇ ကးေကာေသာ အခနတြငမ ေပၚေပါကချခငးျဖစ ၍ ဗမာ (ျမနမာ) မား၏ စြတဖကမႈေၾကာငသာဟ ယဆ ႏငဖြယ ရေပသည။ ရခငျပညသားမားအား ညႇဥးပမးမႈ

ရခငျပညသမား၏ လညပငးတြင ေပရြက၊ ထနးရြကတ႔ျဖင “ေနထြကဘရင ကၽြနေတာမး” ဟ ေရးထားသညစာက တရစာၦနပမာ ဆြထားေစသည။ စာမဆြေသာ လမားက ရနသဟသတမတၿပး သတပစၾကသည။ အခ႕ကလညး ေရႊ၊ ေငြမားစြာ ေတာငး ယ၍ လႊတပစၾကသည။ သတပစေသာ ရခငသားမားမာ မေရမတြကႏငေအာင မားျပားလ သည။ တငးတားဝန အာကာေကာထငသည ရခငသကရာဇ (၁၁၇၃) ခႏစတြင ဗမာ နယခ႕ဆန႔ကငေရးေခါငးေဆာင ဗလခပခငးပ ေနာကသ႔ ပါသြားခသည ရခငျပညသ မားက လညဖား၍ ေခၚယသည။ ရခငျပညသမားလညး မမတ႔ရပရြာမားတြင ေအးခမးစြာ

(14)

လပကငစားေသာက ေနႏငေရး၊ အသကအးအမ လၿခေရးအတြက လာေရာကၾကရာ ထ ရခငျပညသားအေပါငးအား ခးျမႇငသကသ႔ လညဖားေျပာဆၿပးလင ညဥအခါ ေခၚယ သတပစေလသည။ မနးမငယမားက ကာမတဏာ ေဖာေျဖေရးအတြက ခနလနၿပး အမရ ပရဘရင ေမာငဝငးထသ႔ ပ႔ဆကရေလသည။ ရခငျပညအႏ႔အျပားမ ဖမးဆးေခၚေဆာငထားေသာ ရခငျပညသားမားက လႊတ ေပးပါရန အဖမးခ ဓမၼရာဇရာဇာသားေတာ သေထာဥးက ဗမာဘရငေမာငဝငးအား ေလာကထားေတာငးဆရာ ဖမးဆးခညေႏာငထားရာမ လႊတေပးလကေလသည။ အဖမး ဆးခဘဝမ လြတေျမာကလာၾကေသာ ရခငျပညသားမားက ရခင႐းမ ဖးေခါငေတာင႐း တြင အေစာငခထားေသာ ဗမာစစသညမားက အကနအစင သတပစလကၾကသည။ ေတာငကတေတာငၾကားလမးမ လာေရာကၾကေသာ ရခငျပညသားမားကလညး သတြၿမ႕ ေစာငတပ ဗမာမားက အကနအစင သစပစၾကေလသည။ ယတမာရကစကမႈႀကး ပငျဖစ ၏။

မတမရ ဗမာ (ျမနမာ) တပမား စားသးရနအတြကဟဆကာ ရခငျပညမ စပါး တငးေပါငး သးသနး (၃၀၀၀၀၀) ေကာက အတငးအၾကပ ေကာကခ၍ ရခငျပညသား မားကယတင ေလာငးႀကး (ေလႀကး) အစး သးရာ (၃၀၀) ျဖင ဘဂၤလားပငလယ အႏၵမ ပငလယက ျဖတကာ၊ အလဝန ငရစဥးစးၿပး မတမသ႔ ပ႔ဆကရေလသည။ ရခငျပည သားတ႔ ဘဝကား၊ မညမေလာက၊ ေသာကေရာကၾကမညက ခန႔မနး သသာႏငပါသည။

ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇ ကးေကာအပခပ ကြ နျပေနေသာ ရခငျပည တြင ရခငျပညသမားသည ဗမာပေဒသရာဇ၏ လကတြငသာ အသကရငသန ေနၾကရ သည။ မလလင မလသကသ႔ ႏငထကစးနငး ျပလပခခရၿပး အသကႏင ခႏၶာ အးစားကြ ၾကရသည။ မမ၏ အသကအးအမက မမမပင အရငသခင ဗမာနယခ႕ပေဒသရာဇမား ကသာ ပငဆငၾကသည။

ရခငျပညသမားသည စတဆငးရ ကယဆငးရႀကးစြာျဖင ဗမာနယခ႕ပေဒ သရာဇလကေအာက ကၽြနဘဝတြင အလးအလမ ခခၾကရသည။

ရခငသကရာဇ (၁၁၄၉) ခႏစမစ၍ ရခငျပညအတြငး ကနး၌ရေသာပနး၊ ေရ၌ရ ေသာပနး အမးမးႏင ရခငျပညအတြငး ေပါကေရာကသည ရခငတ႔၏အထြဋအျမတ သဇငပနးကလညး ႏစစဥႏစတငး ပေဒသရာဇနယခ႕ ဘရငေမာငဝငးထ ရခငမားက ထမးပးသယေဆာငၿပး ဆကသၾကရသညမာလညး အဖႏပခ ကၽြနဘဝ၏ သရပသကနက ပမ ထငရားေစေလသည။

ရခငသကရာဇ (၁၁၆၀) ခႏစအတြငး ဗမာဘရငေမာငဝငး ေဆာကတညမည မငးကြနးေစတေတာအတြက အတဖတရန ရခငျပညမ ရခငျပညသားမားက ရခငသစၥာ ေဖာက သေဒ၊ ေမာငထြနးစ၊ သကႏေဝတ႔ကပင ရခငျပညသား သးေထာင (၃၀၀၀) က စေဆာငးေပးခၾကၿပး ရခငသားမားမာ ဗမာဘရငေမာငဝငးထ ကၽြနအျဖစ ဆကသမႈက

(15)

ခၾကရျပနသည။ မငးကြနးေစတ တညေဆာကရာတြင ေသဆးခရေသာ ရခငသားမားကား အေျမာကအမားပင ျဖစ၏။ အစာေရစာမဝျခငး၊ အလပပငပနးျခငးႏင ဖားနာရာတြင ေဆး ဝါးမရျခငးတ႔ေၾကာင ေသဆးၾကရျခငးျဖစေလ၍ ရခငအရးမား မငးကြနးေစတ ပတဝနး ကင ျပန႔ကေနမည ျဖစ၏။

ရခငသကရာဇ (၁၁၆၂) ခႏစ နယနလတြင ရခငျပညၿမ႕ ေလးၿမ႕ျဖစေသာ သတြ၊ ရမးၿဗ၊ မာနေအာင၊ ေျမာကဥးၿမ႕တ႔မ အသးလ၍ဟ ေတာငးသျဖင ရခငသငယ ေတာ သးရာ (၃၀၀)က ကၽြနခရန ဆကသြငးရျပန၏။

ရခငသကရာဇ (၁၁၆၂) ခ၊ တေပါငးလတြငပင ရခငသား လေပါငး တေထာင (၁၀၀၀) ေတာငးျပနသျဖင ရခငျပညအႏ႔အျပားမ အတငးအဓမၼ လစေဆာငးၿပး အမရပရ ဗမာဘရငေမာငဝငးထသ႔ ကၽြနခရန ဆကသြငးရျပန၏။ လမးတမးက လမးတမးအေပၚ ႏငလ မငးထက ျပမႈျခငး၊ ကၽြနျပျခငးမာ မႏစၿမ႕ဖြယပင ျဖစသည။

ရခငသကရာဇ (၁၁၆၄) ခႏစ ကဆနလတြင ရခငျပညသမားအေပၚ သေမဓ ေၾကး (ဒမေၾကးတနး) ဟဆကာ ရခငတဝမး ရခငျပညသားမားအားလး ပခကအတြငး မ ခေလးမကန လတေယာက ေငြဒဂၤါးတျပားစ ဗမာဘရင ေမာငဝငးထသ႔ ေပးဆကခ ၾကရ၏။

ရခငသကရာဇ (၁၁၆၇) ခႏစ အတြငးႏစမ ႏစစဥေပးေဆာငရမည လခြနေတာ ေပးေဆာငၿပးသညေနာက သေမဓေၾကးတနး မမဆျပန၍ ေရးနညးအတငး ခေလး မကန လတေယာက ေငြဒဂၤါးတျပားစ ေပးေဆာငရေလသည။ ဗမာပေဒသရာဇ ကးေကာ သမား၏ လကခပထမ ေရပင ျဖစ၏။

ရခငသကရာဇ (၁၁၆၈) ခႏစ၊ နယနလတြင ဗမာ (ျမနမာ) စစသညမား၊ ယး ဒယားႏငငက ကးေကာနယခ႕မညျဖစေသာေၾကာင ရခငျပညသားမားက လကနကကင ေဆာငရန ဆငေခၚသည။ ေဖာကျပနေသာ သေဒတ႔ အပစကပင အတငးအဓမၼ လစၿပး အမရပရဘရင ေမာငဝငးထသ႔ ပ႔ဆကရသည။ လကနကကငစစသညမားမဟတေသာ ရခငသားမားက စစစရတအျဖစ ေရႊ၊ ေငြမားက စေဆာငးေပးရေလသည။ သတပါး ႏငင က ကးေကာမႈတြင ရခငျပညသားမားက အသးချခငးသည သမငးတြင ေဖာကဖကမရ ေသာ အစြနးအထငး ျဖစ၏။ ရခငျပညတြငးမ ရခငျပညသမား အစလက အၿပလက ထြကေျပးျခငး ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇ လကေအာကတြင ဒကၡႀကးစြာ ေရာကေန ၾကျခငးက မခမရပႏငၾကသည ရခငသားမားမာ လမးခရးအလြနၾကမးတမးေသာ ဘဂၤ လားပငလယကျဖတၿပး ယခဘဂၤလားေဒခႏငင အဝကြ နးသ႔၎၊ ကနးတြငးပငးမ စစ တေကာငးေတာငတနးေဒသ စစတေကာငးနယသ႔၎၊ ထရပရနယ (ၿမေထာင) ယခ အႏၵ ယႏငငထသ႔၎၊ မမတ႔၏ အးအမက စြန႔ခြာကာ ေဘးကငးရာအရပသ႔ အစလက အၿပ

(16)

လက ထြကေျပးၾကေလသည။ ၾကမးတမးခကထနေသာ ဘဂၤလားပငလယေအာ၊ ေတာ ေတာငထထပေသာ စစတေကာငးေတာငတနးေဒသ စသညတ႔က ေကာျဖတ ထြကေျပးခ သည ဤခရးၾကမးတြင ငတမြတေခါငးပါးျခငးဒဏ၊ သားရတရစာၦတ႔၏ အႏရာယ၊ သဘာဝ ရာသဥတ ေလျပငးမားဒဏေၾကာင ရခငျပညသအမား အျပားပင ေသေၾကပကစးခရေပ သည။ မးတြငးကာလတြင ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇတ႔၏ အဖႏပခရမႈေဘးမ လြတရာကြတရာသ႔ အးပစအမပစ အသကကလကာ ထြကေျပးလာၾကေသာ ရခငအဖ ႏပချပညသတ႔၏ဘဝသညကား အစာေရစာမပါျခငး ဒကၡ၊ လမမယခေလးငယမား အေအး ဒဏခၾကရျခငး ဒကၡ၊ ေနရာထငခငးမရသည ဒကၡမားက ယေန႔လမား ေတြးဆေမာမနး ၾကညပါက အသနာစရာ ရငနာစရာမား ျဖစၾကရေပမည။ ဤသ႔ ဒကၡမားၾကားထတြင ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇ လသတသမားမားလကမ လြတေျမာကၾကေသာလညး ထေဒ သမာ ေတာေတာငအလြနထထပျခငး၊ ေခာငးေျမာငးမားျပားျခငး၊ အေအးလြနကျခငး

မားေၾကာင ငကဖားေရာဂါဒဏက အလးအလမ ခစားၾကရၿပး၊ေသေၾကဒကၡ ေရာကၾက

ရျပနေလသည။ ဖႏပညႇဥးပမး သတျဖတျခငးေဘးမ မခမရပႏင၍ ထြကေျပးလာၾကသမားက အေရ႕အႏၵယကပၸဏမ ကညခသည။ ေအဒ (၁၇၉၉) ခႏစ မးတြငးကာလတြင ကပၸတနေကာစဆသအား ကယဆယေရးလပငနးက ႀကးၾကပကြပကရန တာဝနေပး သျဖင ကပၸတနေကာစက မးတြငးကာလတြငပင အမေဆာကပစၥညးမား၊ စားနပရကၡာ မားက ေဝငေပးေလသည။ ဘဂၤလားေဒသ စစတေကာငးနယ ဂဗာလျမစအနးတြင စစေျပး ဒကၡသည ရခငအမေထာငစေပါငး တေသာငးေကာက ေနရာခထားေပးခသည။ ဗဟ ရြာႀကးကလညး ကပၸတနေကာစအမညက အစြျပ၍ ေကာစဘဇာ (Cox’s Bazar) ဟ အမညေခၚတြငသည။ ရခငအေခၚအားျဖင ဖေလာငးခပဟ ယေန႔တငေခၚတြင၍ ဤၿမ႕ တြင စစေျပးဒကၡသည ရခငလမးသကသကကသာ ေနရာခထား ေပးခေလသည။ ရခငသကရာဇ (၁၁၄၆) ခ၊ ခရစ သကရာဇ (၁၇၈၄) ခႏစတြင ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇ ဘရငေမာငဝငး ရခငျပညက ကးေကာသမးပကစဥက ရခငျပညသ မားက ပခကတြငးမခေလးမကန ရကစကၾကမးၾကပ ယတမာစြာ ကပငခတ၊ ကငတ မကန၊ ေျမလနမးျဖတ အစလကအၿပလက သတျဖတခသညတႀကမ၊ ထႏစမ (၁၈၂၄) ခႏစအထ ႏစေပါငးေလးဆယအတြငး ၾကားကာလတြငလညး ႏငလမငးထကျပမ၍ ရခငျပညသမားက သတျဖတခသညမာလညး မေရမတြကႏငေလာကေအာင မားျပားေပ ၏။ ခရစသကရာဇ (၁၈၂၄) ခႏစတြင အဂၤလပ၊ ရခင ပးေပါငးတပမား ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇက ရခငျပညမ ေမာငးထတရန ျပငဆငေနသညက ဗမာ ပေဒ

(17)

သရာဇ ၾကားသ၍ အလဝနေမာငရစက ဗႏၶလဘြ႔အမညေပးၿပး ဗလခပခန႔၍ အတြငး ဝန ေမာငစ (ျမဝတမငးႀကး ဥးစ) အတြငးဝန ငခငတ႔ ႀကးၾကပကြပကြ၍ ရခငျပညသ႔ ခတကေစေလသည။ ရခငျပညသ႔ေရာကလင ေျမာကဥးၿမ႕ေတာ ေအာငတပအရပ၌ စခနးခေနထင ၾကသည။ ဗလဗႏၶလ (ေမာငရစ) သည ေျမာကဥးၿမ႕ဝန ေမာငစေပာ၊ သတြ၊ ရမးၿဗ၊ မာနေအာငၿမ႕ဝနတ႔ထမ စစေၾကာငးတြင လအပသလ အသးခရန ရခငျပညသားမားက ဆငဆေတာငးခရာ ရခငျပညတဝမးမ ကမးမာသနစြမးသ၊ ရခငျပညသားမားက အတငး အဓမၼ ေခၚယစေဆာငးေပးရ ေလသည။ ရခငသားမားက စေဆာငးရလင ဗႏၶလ (ေမာငရစ) သည ရခင - အဂၤလပနယစပသ႔ စစခ တကေလသည။ ပနးဝါအရပတြင အဂၤလပတပက ဝငေရာကတကခကရာ ပနးဝါ၌ တပစြထားေသာ အဂၤလပတပသည အငအားနညးေနသျဖင ဗႏၶလတ႔ ေအာငျမငမႈ ရရၾကသည။ အဂၤလပတပမားသညလညး ၎တ႔၏ပငနကနယေျမက ထပါးလာသျဖင ေရေၾကာငးမ ရနကနက ဝငေရာက တကခက ရာ (၁၈၂၄) ေမလ (၁၀) ရကေန႔တြင ရနကနၿမ႕မာ အဂၤလပလကေအာကသ႔ ကေရာက သြားေလသည။ ဗႏၶလ (ေမာငရစ) တ႔တပမားက ဗမာဘရငအစးရမ ေခၚယရာ ဗႏၶလ (ေမာငရစ) တ႔ ဗမာနယခ႕တပမား ရခငျပညမ အျပနခရးတြင ရခငျပညသမားက အစ လက အၿပလက သတျဖတခၾကျပနသည။ ဤကသ႔ သတျဖတၾကျခငးသည အဂၤလပႏင ရခငေတာလနေရးသမားမား ပးေပါငး၍ ဆန႔ကငရေကာငးလားဆသည ေဒါသေၾကာင ရခငျပညသမားက “ေတြ႔ရာ သခၤ ငး ဓါး မဆငး” ဆသည သေဘာမးျဖင ဒတယအႀကမ ရခငျပညသားမားက အစလကအၿပလက သတျဖတခၾကေလသည။ ဤအႀကမသည (၁၁၄၆) ခႏစ သတျဖတမႈထက ပမမားျပားသညဟ သမငးပညာရငမားက ဆၾကသည။ မတခက။ ။ ရခငျပညသမားက မးျပတေအာင သတျဖတခမႈ၊ စာေပ၊ ယဥေကးမႈ အေမြအႏစမားက ဖကဆးမႈ စေသာလပရပမားအေပၚမာ ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒ သရာဇမားတြင တာဝနရသကသ ဗမာပေဒသရာဇမားက ဆကခလာေသာ ယေန႔ မဟာ ဗမာမားတြငလညး တာဝနရသညဟ သတမတ ရေပမည။ ဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇ ကးေကာေရးသမားတ႔သည ရခငျပညသမား

က အစလကအၿပလက သတျဖတျခငး၊ ႏငလမငးထကျပမျခငး၊ ရခငသမးပမားအား

အတငးအဓမၼ မဒနးကငၾကျခငးစေသာ ရကစကမႈအေပါငးမားက ရခငသမငးသေတသ

ပဂၢလမားက မဟႎသကေမာကြနးတြင ေအာကေဖာျပပါအတငး မတတမးတင ထားခပါ

သည။

(18)

“မဟႎသက ေမာကြနးလကၤာ”

“မဟႎရနသ၊ ဖကမျပသား၊ သးလထြဋထား၊ ျမတဘရား၏၊ ကယစား ႐ပဝါ၊ ေျခာကေရာငျဖာ၍၊ မဟာမန၊ ဘရားႀကးက၊ ၫႊတၿပးေကာေရာ၊ ရပေဇာ၍ ပငေခၚၿပးမ၊ ရကၡပရ၊ နနးမေဒဝ၊ မေဟသႏင၊ အညယသ၊ ရေမာငးမက၊ ယၾက စေပ၊ ေဆာငယေလ၏။ သငေနဌာန၊ ရပေဒသ၌၊ ေစာငထၿပးခင၊ လကနကကငတ႔၊ အႏငျပလငး၊ ရမကခငး၏၊ ၿမ႕တြငးမနသား၊ ၿမ႕ျပငမားႏင၊ တငးကားရဌ၊ နဂရဟ၊ ႏငငအေပါငး၊ ေတာၿမ႕ေကာငး၌၊ ပနေအာငးေနျငား၊ ရခငသားက၊ ေယာကား မနးမ၊ မလြတရေအာင၊ ခငေႏာငး တနးလနး၊ ကြ ႏြားဖမးသ႔၊ လငဂတကျဖတ၊ အသ သတ ၏၊ ေခာမြတ႐ပ၊ မနးမလကား၊ ပဥၥအာ႐၊ ကာမဂဏျဖင၊ ျမးထး စမငာ၊ ယၾကပါ၏။ သနာသအ၊ ကးကနးကကား၊ မလပတထား၊ တကလပျငား၍၊ သြငးထားအျပည၊ ယမးေဆးထညလက၊ ေျမေျမညကေၾက၊ မးတကေစ၏။ ေသေလမၾကြငး၊ လခပငးတ႔၊ ခကခငးေကြးေကြး၊ ယေန႔ေမြးသား၊ သားေထြးသားငယ၊ ႏႏငယတ႔၊ ၿပးရယရႊငၿပး၊ ေမမသ က၊ ေမြးမထမ၊ ယၿပးမလင၊ လကႏင ကငေျမႇာက၊ ေကာငးကငေရာကမ၊ ေအာကတဖန၊ ဓါးကလန၍၊ ချပန ၿပးခါ၊ ျပသညမာေၾကာင၊ ကကာမလြ၊ ရရေသြးစက၊ အအထြက၏။ တခကေျမ၌၊ လကစက၍၊ ခလက တကင၊ ဖငက ဝင၏။ ႏစလ ေပာပါး လငမယား က၊ ေပါငးၾက အတ၊ မထားမ၍၊ ဆြယ႐ကသတ၊ နားႀကးတပလက၊ ပးျပြတ ခငေႏာငး၊ ၾကကကေလာငသ႔၊ ပေဆာငပမာ၊ ယၾကပါ၏။ မားစြာ ခတထစ၊ သတ၍ ပစလက၊ အခစ ဝါသနာ၊ မဟႎပါျငား၊ ပေအာကသားသည၊ စကားမသား ဝါဒတညး။” ဟ၍၊ မကျမင ကယေတြ႔က ရခငပညာရမား မတတမးတငထားခၾကသညက ေလလာျခငးအားျဖင အမန မခ ရခငလမးမားက မးျပတေအာင ဗမာပေဒသရာဇမား လပေဆာငခၾကသညမာ ထငရားပါေပ၏။ တဖန ဓညဝတ ရာဇဝငသစကမးးက ျပစေရးသားေတာမခေသာ ရမးၿဗၿမ႕နယ၊ ကကသရရြာဇာတ ပခးမငးေကာငးဆရာေတာ အသငပ႑တကလညး “ဤရာဇဝင၌ လာေသာစကားမားက ၾကားသရကေသာ၊ သေတာေကာငး အေပါငးတ႔သည၊ ခႏၶာငါးပါး၊ ႐ပနာမတရားတ႔ ရလကရေသာ၊ သတဝါဟသမမကား သမၸတအခါမား၌သာ၊ အသက ရညစြာ၊ ကက ယၾကညရသည။ ဝပတအခါ ႀကႀကကပါလင၊ ကသာမခဟ ယၾကညရမည မဟတရာ၊ သခၤါရသေဘာ အားေလာစြာ၊ အနစၥသေဘာသ႔ ေရာကၾကရရာသညဟ၊ သေဝဂျဖစဘြယ ေကာငးလေပ၏။ အနစၥဝတ သခၤါရာ၊ ဥါပါဒဝယ ဓမၼေနာ၊ ဥပဇၨတြာ န႐ ဇႏေတသဝပသ ေမာသေခါ” ဟ သေဝဂ ပြားထားပါ၏။ တဖန ပခးမငးေကာငးဆရာေတာ အသငပ႑တ “ဗမာ ေနထြကဘရငတ႔ သည၊ မငးႏစဆက၊ အႏစေလးဆယမသာ ရကၡပရတငးက၊ စးအပေတာမရသည။ လ သတ၀ါအေပါငးက၊ ျပနးေအာင သတျဖတသည အျပစ၊ ေဒါသအေလာက၊ ထးနနးစ

(19)

အသကတာ မရညသညမားက၊ ေထာကထား ဆငျခငသျဖင၊ တငးသားျပညသ၊ ရင အေပါငးတ႔အား၊ မတရား အဓမၼအမႈျဖင ညႇဥးဆ သတျဖတျခငးအမႈက မျပအပ၊ အျပ ကငေကာငး၊ မငးဆက တာမရညသည ျဖစ၍၊ ျပညရငမငးတ႔ ပကစးဆးပါးျခငးသ႔ ေရာက ရာ၏။ တငးႏငငပငလင ပကျပားသညအရာမားက ႏလးသကဝင ဆငျခငကနၾကလက၊ သေဝဂယဖြယ ေကာငးလေပ၏။” “အေရ႕ဗမာအစးရမငးတ႔သည ရကၡပရတငးသ တငးသားတ႔က အျပစရာႀက၍ သတျဖတေလေသာ လအေရအတြကမားစြာ ရေသးေၾကာငးက ရာဇဝငေဟာငးတြင မားစြာအဆပါရေသာလညး၊ ရာဇဝငရတငး ေရးသား ျပသ ထတဆလကပါလင၊ ရခင တငးသ တငးသားတ႔သည၊ အေရ႕ဗမာမငး အစးရမငးတ႔၌ အျပစေဒါသ ေကာဓဥပနာဟ တရား တးပြါးရနရသျဖင မေကာငးမႈ အကသလ မပြားၾကေစျခငးငာ၊ အကဥးသာ ေရး သားလကရသည။” စသညျဖင ဓညဝတရာဇဝငသစကမးက ျပစသည ပခးမငးေကာငး ဆရာေတာ အသငပ႑တက သေဝဂယဘြယရာ ေရးသားထားသညက ေကာကႏႈတ ေဖာျပလက ရပါ သည။

ဘစ ေျခာကေထာင (၆၀၀၀) ခန႔မစ၍ ေအဒ (၁၇၈၄) ခႏစအထ ရခငလမးမား ၏ သးျခားကငးလြတေသာ အခပအျခာအာဏာပငဆငေသာ ရခငျပညသည ရခင သကရာဇ (၁၁၄၆) ခ၊ ျပာသ လျပညေကာ (၇) ရက၊ စေနေန႔၊ ခရစ သကရာဇ (၁၇၈၄) ဒ ဇငဘာ (၃၁) ရကေန႔တြင မဟာဗမာ (ျမနမာ) နယခ႕ပေဒသရာဇ ေမာငဝငး၏ ကးေကာ မႈေၾကာင ထးကးစညေပါက၊ မးေလာငတက သြငးျခငးခရကာ ျပာပဘဝသ႔ ေရာကရ ခေလသည။ ဗမာလကေအာက ကြ နဘဝေရာကသညမစ၍ ရခငျပညသ၊ ျပညသားတ႔၏ ႏငငေရး၊ စးပြားေရး၊ စာေပ၊ ယဥေကးမႈ၊ အႏပညာရပမားသညလညး နယခ႕ကးေကာသ ပေဒသရာဇ မဟာဗမာဝါဒတ႔၏ ႐ကခးဖကဆးမႈေၾကာင ေပာကကြယ ပကစးခရသည။

ထသ႔ ယတမာစြာ ျပလပခသညက ဗမာ (ျမနမာ) သမငးဆရာတခ႕က အျဖစ မန အျဖစမနအတငး မေရးသားၾက။ ရခငျပညက ဘးေတာဘရားက က႐ဏာေတာ ေရ႕ ထားၿပး စညး႐းသမးသြငးသညဟ ေရးသားမတတမး တငၾကေလသည။ ဤသ႔ ေရးသား မတတမးျပၾကသညမာ ေအာငႏငသ ဗမာ (ျမနမာ) မား၏ ဆငျခငတ တရားကငးမစြာ ေရးသားၾကျခငးသာ ျဖစသည။ စညး႐းျခငးလား၊ မးတးေအာင လပျခငးလား၊ နယခ႕ ကးေကာျခငးလား၊ ဒတယကမာၻစစအတြငးက ဂး လမးမားအေပၚ ျပကငခေသာ ဂာမနအာဏာရင ဟစတလာကသ႔ ရခငလမးမားအား မးျပတေအာင သတျဖတ ချခငးက စညးရးျခငးဟ မတတမးျပမညဆပါက လမးတမးက လမးတမးအေပၚမာ ညႇာတာမႈကငးမစြာ ရခငသမငးက အမနအတငး မေရးၾကမ၍၊ စညး႐း သမးသြငးျခငးဟ တဖကသတ ေရးၾကသညက သမငးဆရာမား ဂ႐ျပသငၾကပါသည။ သ႔ျဖစပါ၍ အဖႏပခ၊ ကြ နျပခ၊ ရခငျပညသ၊ ျပညသားမားအေနျဖင သေတသန ျပလပၾကပါရနႏင အဖႏပခ

(20)

ကြ နျပခ ဘဝေဟာငးအား ခစားသရၾကပါရန တကတြနး ႏႈးေဆာလကရပါေၾကာငး။

ဂစၦပ ခငလငးေအာင (၉၊ ၇၊ ၉၆)

ကးကား ၁။ ဓညဝတရာဇဝငသစကမး၊ အသငပ႑တ၊ ပခးမငးေကာငး ဆရာေတာ၊ (၁၂၃၇) -

(၁၂၇၉)ေပမ ေရးၿပး၊ ၂။ ရခငရာဇဝငသစကမး၊ အသင စႏၵမာလာလကၤာရ၊ ရမးၿဗေတာငေကာငး ဆရာေတာ၊

(၁၂၉၃)၊ ၃။ သမငးတင ရခင သဃာေတာမားသ႔ ဥးၫြတလက၊ ဥးစကႏၷ၊ ၄။ ရခငႏငင သမငးသစ၊ ပးလေအာင၊ ၅။ ဂစၦပနဒႏင သ႔ကြ နမခ သမငးေပးတာဝန၊ တကသလ ေကာလငးခင၊ ၆။ ကလနေခတ ျမနမာႏငငသမငး၊ ဗနးေမာ တငေအာင။

(ရခငအားမာနစာေစာင (၂) မ ေဆာငးပါးက ျပနလညေဖာျပပါသည။) လြတေျမာကေရးအဖြ႔ (KIO) က ေျပာသည။ (Mizzima

160611) တနသၤာရတငး ၿမတခ႐င၊ ပေလာၿမ႕နယအတြငးရ ျပညခာ စစေလကငေရး သင

တနးေကာငးတြင ၿမ႕ျပတကပြ အနးကပေခမႈနးေရးအတြက ဗမာစစတပက အရာ ခႏင ဒ-အရာခဗလ (၈၅) ဥးက ယခဇြနလ (၂၅) ရကေန႔မ ၾသဂတလ (၃၀) ရကေန႔ အထ စစသငတနးတစခ ပ႔ခေပးသြားရနရသညဟ နးစပသမားထမ သရရသည။ (KIC 200611)

တငးရငးသားေဒသမားက ထးစစဆငေနသည ဗမာအစးရတပမားက ႐ကခးႏငဖ႔ တငးရငးသားမားအားလး စစညးညညႊတမႈ၊ အျပနအလနကညပပးမႈႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈရၾကရန ျမနမာႏငင ေကာငးသား လငယမား ကြနဂရက (SYCB) က ေၾကညာခကတစေစာင ထတျပနလကသည။ (KIC 210611)

အစးရတပမားက ေကအငအႏင ျဖစပြားေနသည စစပြကာလ (၉) ရကအတြငး၌ ကခငအမးသမး (၁၈) ဦးက မဒမးကငၿပး ယငးအထမ ေလးဦးမာ သတျဖတျခငး ခလကရေၾကာငး ထငးအေျခစက ကခငအမ းသမးအစညးအရး (KWAT) က ထတ ျပနေၾကညာလကသည။ (DVB 220611)

စာမကႏာ (၃၇) မအဆက

(21)

အမးသမး ထတေ၀သမားရ စာအပေရာငးပြတစခ ကငးပမယဆတ သတငးတစပဒ ဂာနယေတြထမာ ဖတလကမတယ။ ဒသးေလး ႏစအတြငးမာ အမးသမး ထတေ၀သေတြ ႀကးစားပမးစား လႈပရားတကကြ ေန ၾကတာကလညး သတျပမတယ။ အငမတနမက အားရ ၀မးသာ ျဖစရပါတယ။ နယးစ၀ခမဂၢဇငး ထတေ၀သ ကမၻာေကာ သေဌးမႀကး “ကကသရငး ဂေရဟမ” လ ပ ေအာငျမငမႈေတြ ရၾကပါေစလ႔ စတထမာ ေအာကေမ

ေနမပါတယ။ ထးျခားတ ျမနမာအမးသမး

ျမနမာအမးသမးမားဟာ အာရတကတစခလးမာရၾကတ တျခားဘယႏငငက အမးသမးမားန႔မ မတတ ထးျခားသ ေတြ ျဖစပါတယ။ အာရႏငငအားလးလလမာ အမးသမး မားဟာ လရာသြငး မခၾကရပါဘး။ ဒတယတနးစား လ သတ၀ါမားအျဖစ အႏမခေနရာကခည ေနာကေဖးခနးန႔ မးဖေခာငမာပ ေနခြငရၾကပါတယ။ တခ႕ႏငငမားဆရင မနးမမားက “ကေလး ေမြးတစက” ေလာကပ သေဘာ ထားၿပး ကေလးမေမြးႏငရင ေယာကားက ေနာက မနး မေတြ တစေယာကၿပး တစေယာက ယေလေတာ မယား ေနရာက အဆငေလာကၿပး မးဖေခာငထမာပ အခငး အေစ အျဖစေနၾကရပါေတာတယ။ တခ႕ႏငငမာဆ သမး မနးကေလးေမြးလာ ေမြးၿပးၿပးျခငး သတလကတ ေခတ ကာလေတြေတာင ရခပါတယ။ မသတလ႔ အသကရငေနရလညး (၉) ႏစ (၁၀) ႏစ သမး ေရာကတာန႔ ေဂရားမယအျဖစ ေရာငးစားခရတ ႏငငမးရသလ၊ ေယာကားရာေပးစား ၿပး ေယာကားအမမာ အခငးအေစအျဖစေနရတ ႏငငမးေတြလညးရပါတယ။

အမးသမးေရးရာ က႑

(22)

ေသာကငအမးသမး ျမနမာအမးသမးမား ကေတာ ေရးပေ၀သဏ ကတညးက အမေထာငစရအေရးပါတ “ေသာကင” ေနရာက ရရခၾကတာ ျဖစပါတယ။ ေယာကားက ရသမ ေငြက မနးမလကထ ထညလကတာပါ။ မနး မကပ တစအမေထာငလးရ စား၀တေနေရး၊ သာေရးနာေရး၊ ရပေရးရြာေရး အဖဖက သငသလ စမခန႔ခြ သြားၾကရပါတယ။ တခ႕အမးသမးမား ကေတာ ေယာကားေတြန႔ “ဒးတေပါငဖက” စးပြား ရာတ အလပေတြ လပၾကပါတယ။ ၿမ႕ျဖစေစ၊ ေတာျဖစေစ ေစးသညမနသမ ဟငးရြက ကနစြနးက အစ အထညအလပ အလယ၊ ေရႊထည စနထညအဆး အမးသမးမား ခညး ျဖစပါတယ။ ဒေန႔ေခတတငလညး ေစးသည အမားစဟာ အမးသမးေတြပါပ။ ဒါတင မကေသးပါဘး။ ေရးပေဒသရာဇေခတေတြမာ ကတညးက အာရႏငငေတြ သာမက ဥေရာပႏငငေတြမာပါ အမးသမးေတြ ပညာသငၾကားခြငမရလ႔ ဘယမနးမမ စာမတတ ၾကပါဘး။ ျမနမာႏငငမာေတာ ရပတငး ရြာတငးမာရတ ဘနးႀကးေကာငးေတြမာ သား သမးေတြ လႊတၿပး “ၾသကာသန႔ နမကာရ” ကစၿပး “ေနာဧကေနာန႔ န၀ေဒြး”အထ သငၾကားတ ဓေလစ႐ကရတာေၾကာင ေတာေခါငေခါငက အမယႀကးအေတြေတာင ႏစေစာငတြ စာအပေလာကကေတာ ဖတတတတာ ခညးပါပ။ အယအဆမားတာေတြ အဒ ေရးအစဥအလာေတြအတငး ဒေခတအမးသမးမား စးပြားေရးလပငနးေတြက စြမးစြမး တမ ေရ႕တနးက ေဆာငရြကေနၾကတာမား ၾကားသ ျမငေတြ႔ရတငး ၀မးသာ ဂဏယ ေနမ ပါတယ။ ဒါေပမယလ႔ ႏစေပါငးႏစဆယ အစတေလာက ေကာလပေကာငးသား အရြယ

လငယ၊ လမငယေတြက အဂၤလပစကား သငၾကား တဆရာ လပလာခရာမာ တခ႕တခ႕ေသာ ေရး႐း အစဥအလာ ေဟာငးမားရ ဖစးမႈေအာကက ေယာကားေလးေတြေရာ မနးကေလးေတြပါ မလြတ မကြၽတႏင ၾကေသးတာေတြက ေတြ႔ျမငရပါတယ။ အဒါကေတာ “ေယာကားဆတာ အမဦးနတ”ဆတ အစဥအလာန႔ “ဗငးေကာငးေကာကဖ” ဆတ အယ အဆ အမားမား ျဖစတယ။

(23)

အမဦးနတ

အယအဆဟာ ဟေရး ေကာကေခတကာလ ေယာကား ေတြ ေတာလကမဆးလပၿပး ရာေဖြ ေကြၽးေမြးတာက တစအမေထာငလး ေမာကး စားေသာကေနရတေခတန႔ ေတာ ကကညမာပါ။ ဒေခတလ အမမာ ရသမ အေဖေရာ အေမေရာ၊ သားသမးေတြပါ အမရ လကနထြက အလပ လပတ ေခတန႔ေတာ မအပစပေတာပါဘး။ ေနကန ေန

ခနး အားလးပ ပငပငပနးပနး အလပ လပခၾကရတာ မဟတလား။ အမရ နစၥဓ၀ တာ၀န မနသမကလညး အမသားအားလး ခြေ၀တာ၀န ယၾကရမာေပါ။ ဒါမ မသားစ အခငးခငး ခစခငၾကငနာရာ ေရာကမာပါ။ ဒါေပမယလ႔ အမေထာငစ ေတာေတာမားမားမာ အဒလ သေဘာထားၿပး ကငသးလပေဆာငတာ ေတာေတာ နညးပါးတာ ေတြ႔ရပါတယ။ ေခတ ပညာတတေတြသာ ျဖစေပမယ ေရး႐းအယအဆမားကေတာ မစြန႔ႏငၾကပါဘး။ မနးမတစေယာကရ႕အလပ မသားစတစခကပ နမနာ ထားေျပာပါမယ။ မနကေစာေစာ ငါးနာရေလာကဆ အမရငမက အပရာထရပါၿပ။ ေစာရင သာ ေစာမယ။ ေနာကကလ႔ေတာ မျဖစပါဘး။ မကႏာ ေလး ကမနးကတနးသစၿပး ေစးက ေျပးရပါတယ။ ေစးက ျပနေရာကတာန႔ ေယာကားန႔ သားသမးမား အပရာက ႏးရင စားေသာကဖ႔ မနကစာ ျပငရပါတယ။ အဒ အခန အထ ေယာကားက အပရာမထေသးပါဘး။ မနးမကေတာ မနကစာျပငၿပးတာန႕ မးေမႊးရ၊ ထမငးအးတညရ လပပါ တယ။ မးေမႊးရငးပ မနကစာက အျမနၿပးေစလကရပါ တယ။ ထမငးအးတညၿပးတာန႔ ဟငးအး ဆကျပင ရပါ တယ။ ဒါမ ကေလးေတြ ေကာငးသြားအမ၊ လႀကးေတြ ႐းသြားအမ ထမငးခငအသင ျဖစႏငတာပါ။ မနးမ ထမငးအးင႔ၿပး ဟငးအး မးဖေပၚ ေရာက ခနကမ ေယာကားက အပရာထပါတယ။ မကႏာသစၿပးတာန႔ လကဖကရညစားပြမာ ထငၿပး စားေသာကပါမယ။ ၿပးေတာ အမေရ႕ခနးမာ ဂာနယ ထငဖတရငဖတ၊ တဗထင ၾကညရင ၾကညေပါ။ မနးမက ေရမးခးၿပးလ႔ ထမငးခငျပငသၾကားမ သက ေရ ထခးပါ တယ။ ေနာကဆး မနးမအသငတညတ ထမငးခငေလး ဆြၿပး ႐းသြားပါတယ။ မနးမ ေစး သြားေနခကမာ ေရေႏြးအးေလးျဖစေစ၊ ထမငးအးေလးျဖစေစ တညထားေပးတ ေယာကား

(24)

ဘယႏစေယာကမား ေတြ႔ဖးပါသလ။ ဘာသဘာသာ ေယာကားသား

ညေနကေတာလညး မနးမကသာ ႐းဆငးတာန႔ သတ သတ သတသတန႔ အမျပနတာ။ အမျပနတာေတာင ေျဖာငေျဖာင ျပနတာ မဟတဘး။ ႐းနား၀နးကငမာ ေရာငးေလရတ ေစးသညေတြဆက ၀ယရျခမးရ ေသး တာ။ ဒါမမဟတလညး ကေလးေကာငးႀကတာ ျဖစျဖစ လပရေသးတာ။ အမျပနေရာကတာန႔ ႐းကပါလာတ ျခငး ကေလးခၿပး ခကေရး ျပတေရး လပရေတာတာပါ။ ေယာကားေတြကေတာ အမက တနးတနးမတမတ ျပနခ ပါတယ။ မတေဆြေတြန႔ လကဖကရညဆင ထငတာ၊

အရကဆင ၀ငတာ၊ ဒါမမဟတ ေဘာလးပြ သြားတာဆတာမးေတြ လပေလ ရၿပး ေန ၀ငမးခပမပ အမေရာကၾကတာ မားပါတယ။ အမေရာကရင ေရမးခးၿပး မနးမ အသငျပင ထားတ ထမငး၀ငး ၀ငထင။ ၿပးေတာ တဗေရ႕ေရာက၊ ဒါမမဟတ စာတစအပန႔ ဘာသ ဘာသာ ေနလကပါေတာတယ။ မနးမျဖစသကေတာ တစအမလး စားေသာကထားတာ ေတြ ရငးလငးေဆးေၾကာၿပးမ ေရမးခးရပါတယ။ ေရခးၿပးလ႔ တဗေရ႔ ေအးေအးေဆးေဆး ထငရၿပ မထငန႔။ ေကာငးသားေတြ ေကာငး၀တဖ႔၊ ႐းသမားေတြ ႐း၀တဖ႔ မးပတကရေသး တာ။ မးပ တကရငး ကေလးေတြ စာသငဖ႔ လရင သငရပါေသးတယ။ လငေယာကားအခြငအေရးလား အမမႈကစၥမားက ေယာကားေတြ မလပရဘးလ႔ ဘယေကာငး ဘယတကသလကမ သငမေပး လကပါဘး။ ဒါေပမယ ေယာကားမားကေတာ ဒါကပ “လငေယာကား အခြငအေရး” အျဖစ ကလသမဂၢက ျပ႒ာနးေပးထားတယလ႔ ယဆ ထားၾကတယ ထငပါရ။ ဘယေတာမ ကလပ တယ မရၾကပါဘး။ မနးမ နထငမေကာငးျဖစတ အခါမးမာ မနးမရအ၀တအစား ေလာေပးတ ေယာကား ဘယႏစေယာက ေတြ႔ဖးပါသလ။ အမက ၾကမးမနမန တကေပးတ ေယာကား မးေကာ ရပါရ႕လား။ ရတယဆလညး တစေယာကစ ႏစေယာကစ ျဖစပါလမမယ။ အမား

(25)

စကေတာ အမဦးနတဆၿပး အမေရ႕ခနးမာ မန႔မန႔ႀကး ထငေနၾကတာ ခညးပါပ။ အမဦး နတဆတာ အမေထာငစအတြက အဓကေငြရာသ (Bread Winner) ျဖစတယဆရင မနးမေတြက ေငြရာေပးေနရင မနးမေတြကလညး အမဦးနတလ႔ မသတမတ သငဘးလား။ မေအးႏစခါနာ

အခေတာ မနးမေတြဟာ အလပေတြ ဘယေလာက လပလပ၊ ေငြေတြ ဘယေလာက ရာရာ၊ အမဦးခနးမာ မန႔မန႔ႀကး ထငႏငဖ႔ေ၀းစြ၊ အမသာထေတာင စတ ေျဖာငေျဖာင ၀ငႏငရာၾကတာ မဟတပါဘး။ အမရငမ၊ အမရငမလ႔သာ ေခၚေနၾကတာ တကယေတာ ဒေခတ မနးမမားဟာ အမသာကေတာင ပငစးႏငျခငး မရပါ ဘး။ စကားလး ၾကမးတာက ခြငလႊတၾကပါ။ ဒေခတ မနးမသားမားဟာ တကယေတာ “ဂဏထးေဆာင အမေဖာမႀကး”ေတြ သာသာပါပ။ အမအကတ႕၊ အမ

ေဖာတ႔ကမ စားၿပးေသာကၿပး လခ အသားတင ရၾကေသးတယ။ အမရငမေခၚ အမေဖာ ေတြကေတာ လခတစျပားမမရတ ေစတနာ၀နထမးမ႔ “ဂဏထးေဆာင အမေဖာမႀကး” လ႔ ေခၚလကတာပါ။ သတ႔ခမာမာ အမေဖာအလပမနသမ သမးႀကး လပရတအတြက ပကဆ မရ႐သာမက ကယကေတာင ပကဆရာၿပး ေပးရပါေသးတယ။ တကယက မေအး ႏစခါနာဘ၀ပါ။ ဒဘ၀က လြတေျမာကဖ႔အတြကဆရင ေယာကားေတြရ အေတြးအေခၚ ေတြက ျပျပင႐ တစခတညးန႔ မရပါဘး။ မနးမေတြပါ ျပျပငဖ႔လပါတယ။ တခ႕ အမးသမး မားက မေအးႏစခါနာ ျဖစရတာဟာ ကမေကာငး အေၾကာငးမလလ႔ မနးမျဖစလာရျခငးရ မေရာငလႊႏငတအျဖစပလ႔ သေဘာပကၿပး “ဂဏထးေဆာင အမေဖာမႀကး” အျဖစေနရတ ဘ၀ကပ ေကေကနပနပ လကခေနၾကပါေတာတယ။ အမးသမးေတြ ကယတငက လကခေနသေရြ႔ေတာ ဘယလမ ေျပာငးလသြားမာ မဟတပါဘး။ မေအးႏစခါနာ မျဖစ ခငရင အမးသမးေတြကယတင အေတြးအေခၚေတြ ေျပာငးလပစဖ႔ လပါတယ။ ေယာကားေကာငးရေရး ဒလ အမးသမး မေအးႏစခါ ျဖစရတအေၾကာငး မားစြာထမာ ေရးအစဥအဆကက လက ကငျပခၾကတ “ဗငးေကာငးေကာကဖ” အယအဆလညး အဓကေနရာက ပါမယ ထငပါ တယ။ ေရးပေ၀သဏကေတာ အထကမာေရးခသလပ အမးသမးေတြ အမျပငထြကၿပး ပကဆရာဖ႔ မလၾကဘးေလ။ ဒေတာ အမမာပေနၿပး “အမတြငးမႈလပ သမးထပေသခာ”

(26)

ေနၾကရတာေပါ။ အဒေခတအခါကေတာ မနးမတငး အဖ႔ အေရးႀကးဆးလအပခကဟာ တစသကလး မခ အားကးႏငတ “ေယာကားေကာငး” ရရေရး ျဖစ တယ။ ဒေတာ ေယာကားမားအႀကက အခက အျပတ၊ အခပအလပ၊ ဇာထးပနးထးစတ အမ တြငးမႈအလပေတြ ကြၽမးကင တတေျမာကၿပး “စးတေရ ဆညတကနသငး” လပႏငဖ႔ လပါတယ။ သမး မနးကေလးမားက အဒအရညအခငးေတြ

န႔ ျပညစေအာင မခငမားက ရငအပမကြာထားၿပး သငၾကားေပးၾကပါတယ။ အဒလ အမ တြငးမႈပညာေတြသာမက သြားတာ လာတာ ေနတာ ထငတာ ေျပာတာ ဆတာက အစ လတကာ ခးမြမးေလာကေအာငျဖစဖ႔ သြနသင ဆးမၾကပါတယ။ “ေျခတစလမး ကေဋ တစသနး” တ႔၊ “ဗငးေကာငး ေကာကဖ”တ႔၊ “ေယာကားတ႔ ဘနးလက႐း၊ မနးမတ႔ ဘနး ဆထး” တ႔ဆတစကားေတြဟာ အဒေခတအခါက အေမတငးရ လကသးစကား ျဖစပါ တယ။ ျပားျပား၀ပစတဓာတ အခေတာင တခ႕အေမမားက အဒအတငး သမး မားက သြနသငဆးမတာေတြ ရေနပါေသးတယ။ အဒေတာ ဘာျဖစလာသလဆေတာ မႏေလးက အလပေျပာငးရတာ ကတစေယာကတညး မသြားရ တ တကသလဆရာမ၊ စစေတြက ေျပာငးရလ႔ ဆၿပး အလပက ထြကလကတ ဆရာ၀နမ၊ ေရလမးမ႔ စတမခလ႔ဆၿပး အေမက မလႊတလ႔ တစေကာငး လး သနလငအေပာခရးထြကတာ မလကရတ တကသလ ေကာငးသဆတာမးေတြ ေကာငးဆရာလပေနတနးက အမားႀကး ေတြ႔ခရပါ တယ။ ယဥေကး ႏးည သမေမြ႔တာ ေကာငးပါတယ။ ဒါေပမယ သမေမြ႔လြနၿပး လေတာ မတးရတာကေတာ မေကာငးပါဘး။ ဒေခတႀကးက မနးကေလးေတြလညး ဘတစကား တးစးၿပး ေကာငးသြား အလပသြားလပၾကရတာ မဟတလား။ ေျခတစလမး ကေဋတစ သနး လပေနလ႔ ဘယျဖစမာလ။ ဗငးေကာငးေစဖ႔ ေကာကဖတာဆေပမယ အဖလြန ရငေတာ ျပားသြားပါလမမယ။ ျပားျပား၀ပ စတဓာတမးန႔ ကမၻာက ရငေဘာငတနးဖ႔ ဘယ လလပ ျဖစမာလ။

(27)

ကမၻာတစ၀ကရြကထားသ ကမၻာႀကးရ လဦးေရ ထက၀ကဟာ အမးသမးေတြ ျဖစ တယ။ အမးသမးေတြရလပအား မပါဘန႔ ကမၻာႀကးဟာ ပမန လညပတ မေနႏငပါဘး။ “အားႏြ႔တ မနးမသား” ဆတ စတဓာတက အမးသမးမားကယတငက ေဖာက ပစဖ႕ လပါတယ။ အမးသမးေတြလညး လေပၚတကေန တေခတမာ မနးမဆတာ ေယာကားေတြရ အလပ အေကြၽး မဟတေတာပါဘး။ ဒါေၾကာင အမေဖာတစ ေယာကလ ေယာကားေတြအလက ျပစေပးဖ႔ မလပါဘး။ “ေမာငတ ထမး မယ တရြက” ဆတ ေရးျမနမာ စကားအတငး တာ၀နမနသမ ေယာကား မနးမအတ

ခြေ၀ ထမးေဆာင ၾကရမာပါ။ ေယာကားေတြကလညး “အမဦး နတႀကး” ေနရာကေန ၿပး “ေပၚေၾကာ” ေနခငတ စတဓာတက ေဖာကပစဖ႔ လပါတယ။ အမးသမးေတြဟာ ကမၻာတစ၀ကက ထမးရြကထားသေတြ ျဖစတယဆတအခကက ေမမထားၾကဖ႔ လေၾကာငး သတေပး ႏႈးေဆာလကပါတယ။

လထစန၀ငး ေတြေပၚေပါကလာမာျဖစပါတယ။ သနးခရတဗမာျပညသား

အလပသမားေတြထက တငးျပညျပနလည တညေဆာကေရးအတြက တတသကၽြမးကင အလပသမားေတြ အေျမာကအမား ေပၚထြနးလာႏငပါတယ။ ျပညပမာ မေ၀းဖေ၀း လာေရာကအလပလပကငေနသေတြအတြက ဖဖစးစး ေဆာငရြကသငပါတယ။ ကာကြယ ေစာငေရာကမႈ ေပးသငပါတယ။ ဒလလပငနးစဥေတြက ဗမာအစးရသစအေနန႕ ျမနျမန အေကာငအထညေဖာလာခမယဆရင ထငးအလပရငႏင ထငးရတ႕ႏပကြပမႈေတြ မတရား ေခါငးပျဖတမႈေတြ တျဖညးျဖညး ေလာနညးပေပာကလာပါမယ။ တၿပငတညးမာ အမ တငးျပညက ျပနပ႕ေငြေတြ မားျပားလာမာ ျဖစပါတယ။ အလပသမားကစၥ တစခႏစခက သတငး၀ငေမးၿပး ယခတကေနတ ဗမာအစးရသစဟာ အရပသားအစးရ စစစစျဖစ ေၾကာငး၊ ႏငငတကာမကႏာစာမာ ေၾကညာလတာမး မျဖစပါေစန႕လ႕ ဆေတာငးပါတယ။ အစးရသစဟာ ထငးေရာကဗမာျပညသားအလပသမားေတြရ႕အေရးကစၥေတြက တကယပ ထထေရာကေရာက ကာကြယေစာငေရာက ေပးႏငပါေစလ႔ အလပသမားေတြရ႕ ကယစား အေလးအနက ဆႏၵျပလကပါတယ။

ေကာေသာငး

စာမကႏာ (၃၄) မအဆက

(28)

(က) ႏစေပါငး (၃၀)၀နးကငအတြငး ဗမာႏငငကေန ထငးႏငငအတြငးသ႕ ေရြ႕ေျပာငး

အလပလပကင ေနထငသေပါငး သနးခၿပး ေရာကရေနၾကသညက မညသမ ျငငးခက မထတႏင။ ဒကာလေတြမာ လပငနးခြငအသးသး၊ ေနရာ အသးသးမာ ေသသငလ႕ ေသ သြားသမား ရမာျဖစသလ အေၾကာငးမ သတျဖတခရတာေတြက ဘယေလာကအထ ရခၿပ ဆတာလညး မညသမ မသႏင။ ဗမာျပညသားေရြ႕ေျပာငးအလပသမားေတြရ႕ ကာယ ဉာဏက တနဖးထားရေကာငး မသတ ထငးန႕ ဗမာစစအစးရတ႕ရ႕ တာ၀နမခမႈ လစလ ရႈမႈေတြေၾကာင ယေန႔တင ထငးႏငငအတြငးမာ ဗမာျပညသားေရြ႕ေျပာငး အလပသမား အေရအတြက ဘယေလာကရတယဆတ တက၊ နးစပတ အေရအတြကက မသရ ႏင ျဖစတာကလညး အမားသၿပး ျဖစတယ။ မၾကာေသးခငက ႏငငတကာေရြ႕ေျပာငးေနထငသမားအဖြ႕ IOM န႕ ထငးအစး ရတ႕ တရား၀င ထတျပနေၾကညာခကထမာ (၂၀၁၀) ခႏစက ထငးႏငငအတြငးမာ ဗမာ၊ ကေမာၻဒယားန႕ လာအႏငငတ႔က တရား၀ငမတပတငခေသာ အလပသမားေပါငး (၉၃ ၂,၂၅၅) ဥးရခတယ။ ဒါေပမယ (၂၀၁၁) ခႏစ ေဖေဖၚ၀ါရလအထ ေနာကဆးစာရငးအရ (၅၅၀,၀၀၃) ဥး မတပတငလပထားၿပး ျဖစတယလ႕ ေဖၚျပထားပါတယ။ ဒအထ ဗမာျပညသား (၃၅၂,၇၄၈) ဥး ျဖစပါတယ။ ကၽြမးကငသေတြရ႕ ခန မနးထားခကေတြအရ ထငးႏငငအတြငးမာ တရား၀င ေနထငအလပလပကငခြင ရသေရာ မရသပါ သးသနး ထက မနညး ရႏငတယလ႔ ခန႕မနး ထားၾကပါတယ။ ထငးႏငင အတြငးမာရတ ေရြ႕ေျပာငး

အလပသမားေရးရာ က႑

(29)

အလပသမားေတြအထ ဗမာျပညသားအလပသမားက (၉၀) ရာခငႏႈနး ရတယလ႕လညး ေျပာ ၾကပါတယ။

(ခ) ထငးႏငငရ႕ အခငးအကငးက ၿခငေျပာရမယဆရင ဘရငက ေျပာဆ တကခက

တာတစခက လြရင အကနလးဖြငထားတ တငးျပည ျဖစပါတယ။ ႏငငတကာ ရငးႏးျမႇပႏ မႈက အထး ႀကဆအားေပးတ တငးျပည ျဖစပါတယ။ ၀နေဆာငမႈတငးမာ ဆကႏြယသ ဟသမက စတေကနပ ေစပါတယ။ ေတာေနလတနးစားေတြျဖစတ ေတာငသ လယ သမားေတြ သကသာေခာငခေရးန႕ မသငမေနရ အခမမလတနးပညာ သငၾကားေရးစနစ သတမတထားတယ။ အျခားေသာ လသားတနဘးထားမႈေတြက ႏငငတကာ စခနစညႊနး ေတြအတငး စမခန႕ခြထားတာက ေတြ႕ရရမာျဖစပါတယ။ ထငးလမးေတြဟာ အခမကနး မာေရး ေစာငေရာကမႈက ခစားခြင ရရၾကပါတယ။ ထငးႏငငဟာ စကပးေရးက အထး ဥးစားေပးၿပး စနစတက ရငးႏးျမႇပႏခတႏငငျဖစတာေၾကာင အာရန႕ ကမာၻမာ ဆန အတငပ႕ဆး ႏငငအဆငက ေရာကရေနၿပး ျဖစပါတယ။

ေနာက ႏငငျခားေငြ ရရတလပငနးကေတာ ပငလယအစားအစာ ထတလပေရး လပငနးႀကး ျဖစပါတယ။ တရား၀ငေရာ တရားမ၀ငပါ ထငးငါးဖမးေလေတြဟာ အငဒေရ ပငနကန႕ ဗမာေရပငနကတ႕အထ သြားေရာက ငါးဖမးၾကရပါတယ။ ပငလယ ငါးဖမး လပငနးေတြမာ အခေၾကးေငြတစျပားတစခပမမရဘ ေသာငးခတ ဗမာျပည ေရလပသား ေတြမေသမခငး ေရာငးစားခထားရတာေတြ ရေနပါတယ။ အမတငးအမတငးမာ ဗမာျပည သားအမေဖၚအလပသမားေတြ အလပလပကငေနၾကရၿပး ျဖစပါတယ။ ထအထ အခ ႕မာ လပအားခမရတအျပင အမရငရ႕ သားမယားအျဖစ ျပကငျခငးကလညး ခစားေနရဆ ျဖစ ၾကပါတယ။ ထငးအမရင၊ ထငးလပငနးရငေတြက လပအားခ မေပးခငလ႔၊ ရလာတ ကယ ၀နက တာ၀နမယခငလ႔ ပစၥညးခးတယဆၿပး ထငးရက ဖမးခငးတယ။ တရားစြတယ။ ေထာငခလကတယ။ ဒလျပစမႈေတြ ထငးေထာငထမာ အမားႀကးရပါတယ။

ထငး-ဗမာနယစပၿမ႕ေတြျဖစတ မယဆင၊ တာခလတ၊ ျမ၀တ၊ မေဆာက၊ ေကာ ေသာငး၊ ရေနာငးၿမ႕ေတြမာရၾကတ ကာရာအေကဆငေတြန႕ ျပညတနဆာရေတြမာ ဗမာ ျပညသားလငအလပသမေတြ အေျမာကအမား ရၾကပါတယ။ ဒလငအလပသမေတြက ဗမာျပညသားေလသမားေတြန႕ အလပသမားအခ ႕တ႕ ေပာပါးၾကတေငြေၾကးက ထငး လမးက ရရပါတယ။ အေတာမားမား ဗမာျပညသားလငအလပသမန႕အလပသမား အခ ႕ တ႕ကေတာ AIDS ေရာဂါေတြ ျဖစၿပး ေသဆးၾကရတာလညး ဒန႕ေဒး ျဖစပါ တယ။

(ဂ)

ထငးႏငငမာ လေနမႈစရတ ႀကးျမငေနတာေၾကာင ထငးမာ တေန႕တာ လပအား

(30)

ခေငြဟာ နညးပါးတယဆေပမယ ဗမာႏငငမာထကေတာ သာေနပါတယ။ ဒါေၾကာငပ အလပအကငရားၿပး အခြငအလမး အထးနညးပါးေနတ ဗမာႏငငက အရြယေရာကၿပး သတငး၊ အလပလပႏငသတငး ထငးႏငငက အတငးအဆမရ ထြကခြာလာေနၾကဆ ျဖစ ပါတယ။ ဘယေလာကဖမးဖမး ဘယေလာကဖႏပဖႏပ ဗမာျပညသား မရတ အလပရ ဗမာျပညသားမရတ ရပကြကၿမ႕ရြာ မရေတာသေလာကက ရားပါးခၿပလ႕ ဆႏငပါတယ။ ဒါေၾကာငလညး ထငးလမးေတြဟာ ဗမာျပညသားေတြက အထငအျမငေသးစြာန႕ ဆကဆေနျခငး ျဖစပါတယ။ ေနာကအဓကကတ အခကတခကက ၿပးခတ (၂၂) ႏစက အပခပခတ န၀တ၊ နအဖ စစအစးရ အဆကဆကတ႕ဟာ ထငးႏငငအတြငးမာရတ ဗမာျပညသားအလပသမားေတြရ႕ အေရးကစၥေတြက ဘာဆဘာမ ၀ငေရာက ေျပာဆတာ၊ ကညေပးတာ မရခပါ။ ဒါေၾကာင ထငးလမးေတြက အႏငကငခငတငး ကငေနခပါတယ။ ဗမာျပညသားအလပသမားတစေယာကက သတပစတာဟာ ၾကကကေလးတစေကာငက သတပစ လကသလ လြယကပါတယ။ အလားတ ဗမာျပပညသားအလပသမငယတစဥးက ဖကဆးေစာကားတာဟာလညး လြယလကသမ အမတြငးက ျဖစေနပါတယ။ ဒါအျပင ထငးႏငငအႏ႔မာ ေဆာကထားလကတတကတာအေဆာကအဥးေတြရ႕ ထက၀ကေလာက က ဗမာျပညသားအလပသမားေတြ အခမ ေဆာကေပးခရတယဆရငေတာင ျဖစႏငမယ ထငပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ထငးကနထရကေတြ အေတာမားမားဟာ လပအား ခေပးဖ႕နးၿပဆရင ပနးရအလပသမားေတြက ပလပေခၚၿပး ဖမးခငးလကတာေၾကာင ျဖစ ပါတယ။ အခ ႕ အလပရေတြမာလညး ဒအျပအမေတြ လပေလလပထရပါတယ။ အလး စၿခေျပာရရင ဗမာပငေရေျမေတာေတာငကထြကရတ သေဘာ၀အရငးအျမစေတြက ဗမာ ျပညသားလသား အရငးအျမစေတြက ထငးႏငငအတြက အခမနးပါး လပကငေပးေနၾက ရတာ ျဖစပါတယ။ ဗမာပငလယျပငက ငါးပဇြနေတြက ဗမာျပညသားေရလပသားေတြန႕ သြားဖမး၊ ပငလယအစားအစာ ထတလပတအလပရထက ဗမာျပညသားအလပသမားေတြက လပ အားခနညးနညးန႕ လပေပးေနၾကရတာျဖစပါတယ။ ႏငငျခားထတကနေတြ တးတကၿပး ထငး ႏငငစးပြားေရးက တဟနထး တးတကေနတယ။ တစေန႔တျခား တးတက ဖြ႕ၿဖး လာေနတ ထငးႏငငမာ ေနာကထပ ႏငငျခား အလပသမား သနးခ လအပေနပါတယ။

(ဃ) ထငးႏငငအတြငးက လပငနးခြငေပါငးစမာ ထငးလမးေတြ မလပေတာတ ဓါတေဆး၀ါးလပငနး၊ ေတာငယာစကပးေရးလပငနးေတြ ၿပးေတာ ပငလယငါးဖမးလပငနး ေတြ၊ အမေဖၚအလပသမေတြန႕ စကရအလပရေတြမာ လပအားခ ေခါငးပျဖတမႈေတြ၊ ဖႏပမႈေတြေၾကာင အလပရငန႕အလပသမားေတြ ျပနာ ေပၚေပါကတတပါတယ။ အခ ႕ မတရားသျဖင သတျဖတတာခရတာေတြ ရပါတယ။ ငါးဖမးေလေတြက ထြကေျပးတ လေတြက ျပနမလ႕ျဖစေစ၊ မလပႏငလ႕ျဖစေစ သတျဖတၿပး ေရထပစခ တတၾကပါတယ။

ဒလ ဗမာျပညသားအလပသမားေတြက ထငးလမးေတြ မတရားလပေနတာက ဗမာစစ အစးရ အဆကဆက လး၀ဥပကၡာျပခပါတယ။ ဒါေၾကာင ဗမာျပညသားေတြက ထငး လမးေတြ လပခငတငးလပ သတခငတငးသတခတာ ျဖစပါတယ။ ဒလရာဇ၀တမႈ ကး လြနတအလပရငျဖစေစ၊ ထငးလမးျဖစေစ ထကသငတျပစဒဏက ခမတခရရင ထငး လမးေတြ ဒေလာကထ လကရဇကရ လပမာ မဟတဘး။ ဗမာျပညသားကသတလ႕ ဘာမအျပစမကေတာ လကတညစမးၿပး သတၾကညတာေတာင ရၾကပါတယ။ အမားအမန မစဥးစား မေမးျမနးဘ ဗမာျပညသားဆရင ၀ငးရကသတလကၾကတယ။ ႀကဖးၾကားဖး ၾကမယထငပါတယ။ ထငးအစးရမာ သတမတျပဌာနးထားတ အလပသမားဥပေဒဆတာ လညး စာအပထမာသာရၿပး လကေတြ႕အေကာငအထညေဖာ လကနာမႈက အထးနညးပါ တယ။ အလပသမားကာကြယေရးဌာနေတြဆတာလညး ထငးလပငနးရငေတြဘကကသာ အဓက ကာကြယေပးၾကတာမားပါတယ။ ဗမာျပညသားအလပသမားေတြ ဘတႏစေသာငး ၀နးကငေလာကကနကခၿပး လပကငထားၾကတ ယာယႏငငကးလကမတ ကငေဆာင ထားေပမယ ထငးလပငနးရငေတြန႕ ထငးရေတြရ႕ အႏငကငႏပကြပမႈေတြက ေလာက သြားျခငး မရခပါဘး။ ရႈပေထြးေပြလလတ အဒယာယပတစပ႕လပငနးစဥထမာ အစက ေနအဆးထ ပြစားေတြရ႕လကထက လး၀ကဆငး ခရပါေတာတယ။ ကေမာၻဒယားန လာအႏငငကလာတ အလပသမားေတြမာ စစေပါငးဘတေငြ (၅၀၀)ခန႕သာ ကနကပါတယ။ ကေနာတ႕ ဗမာျပညသားအလပသမားေတြ အကနအက မားေနတကစၥန႕ ရႈပေထြး ႀကၾကာေနတလပငနးစဥေတြက ဗမာအစးရအေနန႕ အထး ေလလာ ဆနးစစသငပါတယ။ အေရးတယ ေဆာငရြကသငတကစၥရပျဖစေၾကာငး တက တြနး ႏႈးေဆာလပါတယ။ ဒယာယပတစပ႕ဟာ အျခားႏငငက သြားလ႕ရတာ မဟတဘး၊ ထငးႏငငအတြက သးသန႔ျဖစတယဆတာက ထညသြငးစဥးစားဖ႔ လပါတယ။ ၿပးေတာ နညးပါးတ လပအားခန႕ လပေနၾကရတ အလပသမားလတနးစား ဆတာက သဖ႔လပါ မယ။ ကမၸဏလာဖြငတဗမာေတြ မဟတဘး။ ဒါေၾကာင အကနအက အနညးဆး၊ အျမန ဆးန႕ အလြယကဆးနညးလမးေတြန႔လပေပးသငပါတယ။ ဗမာျပညသားေတြ ထငးလမး ေတြန႕ ထငးရေတြဆမာ မလလားအပဘန႕ ေခါငးပျဖတခေနရတာဟာ ဗမာအစးရေၾကာင ျဖစတယ။ လြယတာက ခကေအာငလပေနလ႔ျဖစတယ။ တေသာေသာ လာေနတလေတြ က နယစပဂတေတြက လြယလငတက ယာယႏငငကးလကမတေတြ လပေပးဖ႕သင တယ။ ကယတ႔လပရတ အလပေတြက အလပၾကမး၊ ထငးဟသမက ေၾကာကေနရတယ၊ အထး သျဖင ထငးရဖမးၿပး ျပနပ႕ခရမာက အထးေၾကာကရြ႕ စးရမၾကပါတယ။ ဗမာျပညကျပနလာတ ဗမာျပညသားေရြ႕ေျပာငးအလပသမားေတြက ကား ကမၸ ဏန႕မေဆာကတတားေအာကက ထငးလ၀ကတ႔ မတရားေငြညႇစေနတာေတြက ကေနာ သတငးေရးၿပး တငျပခပါတယ။ ထငးအစးရအေနန႕ ထငးလမးေတြ နစနာတာ မဟတ တာေၾကာင မသခငေယာင ေဆာငေနတာေတာ ေသခာပါတယ။ ဒေလာကအေရးအတြက

(31)

(32)

မားျပားတ ဗမာျပညေရြ႕ေျပာငးအလပသမားေတြရ႕ ႏငငကးလကမတကစၥမာ ပါ၀ငေနတ လပငနးစဥေတြ အဆငေတြက လး၀ခ႕ပစရမာ ျဖစပါတယ။ ဗမာျပညသား အလပသမား ေတြအေနန႕ အႀကမႀကမအခါအခါ ထငးလ၀ကရးက သြားေနရာတကစၥရပေတြဟာ ဗမာ ျပညသားအလပသမားေတြအတြက ခကခၾကန႔ၾကာတအလပျဖစတာမ႔ ပြစားေတြအတြက အလပရာေပးသလ ျဖစေနပါတယ။ အယငတနးက ထငးမာ လကယရပ႕ေဆာငသန႔ အလပအကငရာေဖြေပးတ ပြစားသာရပါတယ။ ခေတာ ပတစပ႕အတြက လ၀ကက သြားဖ႕ ပြစားလပငနးက တးလာျပနတယ။ (ထပြစားတးလာတယ) ဘနေကာကၿမ႕IDC ဂတေပါက ဂတေပါကမာ ရကေပါငး (၉၀) တဆပတးထဖ႕သြားတ အလပသမားေတြက ေဖာငျဖညခ တစဥး ဘတ (၂၀) ေပးရတလပငနးကလညး ဆးႀကေနျပနတယ။ မဟာခငလ၀ကမာ ဆရငေဖာငျဖညခ (၅၀) ေပးရတယ။ တနးမစခငရင ဘတ (၁၀၀) ေပးလကရင ခဏေလး အတြငး တးထေပးတယ။ ဒစခနး (၂) ေနရာမာ ေန စဥ လ (၅၀၀) ကေန (၁၀၀၀) အတြငး လာေရာက တးထေနၾကရတယလ႔ သရတယ။ ျပနလည ျပည၀ငခြငဗဇာအတြက မဟာ ခငမာ (၁၃၀၀၀) ဘတေပးရင ခကခငး တးထေပးပါတယ။ သနးခၿပးေတာ ယာယ ပတစပလပထားတ ဗမာျပညအလပသမားေတြအတြက ထငးလ၀ငမႈ ႀကးၾကပေရးစခနးန႕ ၀နထမးေတြ လေလာကမႈ မရပါဘး။ ဒါေၾကာင ပြစားလပငနးေပၚေပါကလာတာ ျဖစတယ။ ဗမာျပညသား အလပသမားအေရတြကန႕ ကကညတရးခြေတြ ထပမလအပမာ ျဖစပါ တယ။ အဒရးေတြမာ ထငးန႔ ဗမာျပညသားပြစားေတြ မတရားေခါငးပျဖတေနတာေတြ အမားႀကးရေနပါတယ။ လြယကၿပး အကးအျမတမားတ ယာယပတစပ႕လပငနးစဥ အတြငး ပြစားလပငနးရ႕ အရသာက ထငးန႕ ဗမာျပညသားပြစားေတြန ထငးအာဏာပင ေတြက ေကာငးေကာငးသရထားၿပး ျဖစတယ။ ထငးန႕ ဗမာအစးရတ႔ကလညး ကယန႔ မဆငသလ မသခငေယာငေဆာငေနၾကပါတယ။ ျပနာေတြက မရငးေပးၾကဘး။ ဒ အျမတႀကးစားအပစက မၾကာခင ထငးအစးရက ခြငျပထားတ အလပလပကင ေနထငခြင (ဘတ) လပငနးကေတာငမ ၀ငေရာက ကငတြယ ျခယလယဖ႕ ေမာလငေနၾကတာက စးရမ ထတလန႕ဖြယရာ သရရျပနတယ။ ကၽြႏပ အႀကျပ ေမတာရပခလတာက ယာယပတစပ႕ျဖစျဖစ၊ (ဘတ) ျဖစျဖစ ဗမာျပညအလပသမားေတြက အသကသာဆးန႕ တႀကမတညးန႕(၂)ႏစ(၃)ႏစ ေအးေအး ခမးခမး တရား၀ငေနထင အလပလပကငခြငရရေစတ နညးလမးန႕ လပေပးေစလပါ တယ။ တၿပငတညးမာပ ဘယအလပရငရ႕ ခပခယထနးခပလ႔ မရႏငတစနစေတြ ျဖစ ဖ႕လပါတယ။ ဗမာျပညအလပသမားဟာ ထငးအစးရဆမာ အခြနအခေပးၿပး ထငးႏငငမာ လာလပတ အလပသမားသာ ျဖစရပါမယ။ မမသေဘာန႕ လြတလပလြတလပ ႀကကႏစ သကရာ အလပမာ ၀ငေရာကလပကငႏငခြင ရသငပါတယ။ အလပသမားေတြဟာ အစးရ ထနးခပမႈ ေအာကမာသာ ရသငပါတယ။ အလပရငက လပေပးမ မတပတငခြငျပတာဟာ အလပရငက ထနးခပခငးလကတာန႕ အတတျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင အလပရငန႔ အလပ

(33)

သမားျပနာ ရငးမကနေအာင ရႈပေထြးေနတာ ျဖစပါတယ။ အလပသမားေတြ ကင ေဆာငတစာရြကစာတမးေတြက သမးဆညးထားျခငး၊ ထနးခပထားျခငး လး၀မရရေအာင ႏစႏငငအစးရတ႕က ဥပေဒ ျပဌာနး ထားသငပါတယ။ အထကကေဖၚျပခတ တရား၀ငမတတမးစာရငး ေလာနညးလာတာ ထငးႏငင အတြငးမာ အလပသမားေလာနညးလာလ႔ မဟတဘး။ တရား၀ငလပထားေပမယ ထငးရ န႕ ထငးအလပရင ႏပကြတတာခရတာမ႔ မလပၾကတာ ျဖစပါတယ။ ေနာကတစခက တရားမ၀င အလပသမားက ခငးေစရတာ ကၽြနျပရတာက ထငးလပငနးရငေတြက ပၿပး ႀကကႏစသက ၾကပါတယ။ ဒါေၾကာင တရား၀င စာရြကစာတမးေတြက ပကစးေအာင၊ တရားမ၀ငျဖစေအာင ညစပတလကတအတြက တရား၀ငခြငေတြဆးရႈးေနတ ဗမာျပညက အလပသမားေတြ ဒန ေဒးျဖစပါတယ။ ဒလ ထငးလပငနးရငေတြ ညစပတၿပး တရား၀ငခြင ဆးရႈးသြားတ အလပသမားေတြအတြက ဘယအစးရ၊ ဘယအနဂအတ႔ကမ အခန ကနခၿပး ဥပေဒအတြငးက ကညေျဖရငးေပးျခငးမး မရဘး။ ခစရာဟသမ ဗမာျပညက ကၽြနေတြပ ခၾကရတယ။

(င) ယခ အရပသားအစးရအျဖစ အစးရအသစ တကလာၿပးတကာလမာ ဘန ေကာကၿမ႕အေျခစက ဗမာသရးဟာ တစခါဖးမ ဂရမစကခတ အလပသမားေတြရ႕ ျပနာအခ႕က ေမးျမနးစစမး ကညလာတာ အၾသဖြယ ၾကားသလာရပါတယ။ အငမတန မဂၤလာရၿပး ႀကဆရမယလပရပျဖစပါတယ။ သာဓကအေနန႕ ေျပာရရင ဧၿပလဆနးက မ ဟာခငမာ ကားတကေသဆးသြားတ ဗမာျပညသားအလပသမားေတြက ဗမာသရးက လာ ေရာကေမးျမနးၿပး တတႏငသမကညေပးခတယလ႔ ၾကားသရတယ။ ဧၿပလလယပငး က ဘနေကာကၿမ႕မာ အထးရတပဖြ႕န႕ ထငးႏငငေရာကျမနမာႏငငသားမားအဖြ႕တ႔ ပးေပါငး ကယထတႏငခတ ပတေလာငခငးေစခ ဗမာျပညအလပသမား (၃၉) ဥးတ႕ကစၥက လညး ေမးျမနးမႈအခ ႕ ရချပနတယ။ ဒါအျပင ဧၿပလကနေန႔မာလညး ထငးႏငငေျမာက ပငး ဖကခပြနးမာရတ ၾကကသားစကရ အဓကရဏးကစၥကလညး သြားေရာကစစမး ေမး ျမနးခ တယလ႕ အလပသမားေတြ ေျပာျပခကအရ သရျပနပါတယ။ ကညတာ မကညတာ အပထား။ ဒလ မခငႏငငကယစားျပတသရးက လႀကးေတြက ကယႏငငသား ဗမာျပည ေရြ႕ေျပာငးအလပသမားကစၥရပေတြက ခလ၀ငေရာကၿပးေတာ ဂရတစက ေမးျမနးစစမးမႈ ေတြရျခငးဟာ သနးခရတ ဗမာျပညအလပသမားထအတြက အထး၀မးေျမာကစရာ လပ ရပျဖစပါတယ။ ဘနေကာကၿမ႕က ဗမာသရဟာ ထငးမာရတ အလပသမားကစၥေတြက ၀ငေရာက ကညေပးလာတယ၊ ေမးျမနးစစမးလာတယဆတာက ထငးအစးရန႕ ထငးလပ ငနးရငေတြ အကနလးသရလာရင၊ ထငးလပငနးရငေတြ၊ ဖႏပဆကဆေနၾကတ ထငး လမးေတြန႕ ဖမးစားေနကထငးရေတြဟာ ဗမာျပညအလပသမားေတြက အယငလ ပစစ

စာမကႏာ (၂၇) သ႔ …………

(34)

လကခတ မလပရေတာတာေတာ ေသခာပါတယ။ သတငးမဒယာေတြက ၾကားသရတ အလပသမားကစၥရပေတြ၊ မတရားမႈေတြက သကဆငရာစကရက ဖနးကေလး ဆကၿပး စထနထဖမာ (ဗမာသရး) ကဆၿပး ဖနးဆကေမးရငေတာင ကစၥရပေတြ အေတာမားမား ၿပးစး ေအးခမးသြားႏငပါတယ။ တရား၀ငေနထင အလပလပကငခြင စာရြကစာတမး ျပည ျပညစစ လပကငထားတ ဗမာျပညက အလပသမားတစေယာကေယာကက ထငးရက ဖမးဆး ၿပး ေငြညႇစေနတယလ႕ ဗမာသရးက ခကခငးတငၾကားႏငတေဟာလငးမး ရသင ပါတယ။ ဗမာသရးကလညး (စထနထဖမာ) ကလ႕ေျပာၿပး အဒ ထငးပလပ ကယပင နပါတန႕နာမညကမား ေမးလကရင ဖမးစားေနကပလပေတြ ေလာနညး ပေပာကလာမာ ျဖစပါတယ။ လကရျဖစေနတာက ထငးပလပေတြက ပတစပ႕ပါလာလ႕ ေမးတယ၊ ျပ တယ။ ၀တပါမစပါလား ေမးတယ ျပႏငတယ။ ဒါေပမယ ကားေပၚ ေခၚတငသြားတယ။ အမ းမး ၿခမးေျခာကၿပး ေငြေတာငးတယ။ ေငြေပးမ စာအပ ျပနေပးတယ။ ဒလ အႏငကင ခေနၾကရတယ။ အလပရေတြဆလညး ဒအတငး ျဖစပါတယ။ဘယေတာမ တရားသျဖင ရငး လငးတာ မရဘး။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ထငးႏငငအတြငးမာရၾကတ (၇၅) ရာခငႏႈနး ထက မနညးတ စကရ၊ အလပရေတြဟာ ထငးအစးရ သတမတထားတ ဥပေဒန႕ ညညြတေအာငလပေနတာ မဟတလ႕ ျဖစပါတယ။ တကယ ရငးၾကလငးၾကမယ ဆတ အခါ အလပရအေနန ထခက ဆးရးမႈေတြ အထးမားျပားႏငလ႕ ျဖစပါတယ။ ဘနေကာက ၿမ႕က ဗမာသရးဟာ သနးခတဗမာျပညက အလပသမားေတြအတြက အားကးအားထား ျပ ႏငတ ေရြ႕ေျပာငးအလပသမားေရးရာကစၥရပေတြက ေျဖရငးေပးတဌာနတစခ သးသန႕ ထားရၿပးေတာ ေဆာငရြကႏငဖ႔ လပါမယ။ ထငးႏငငအႏ႕ ျပညနယအလက အလပသမား ဆကသြယမႈကြနယက တညေဆာက ရပါမယ။ ထငးႏငငအတြငးမာ ယခငကတညးက လႈပရားေဆာငရြကေနၾကတ လထအေျချပ အသငးအဖြ႕ေတြန႕ ပးေပါငးသငတာေတြက ပးေပါငး ရပါမယ။ အျပနအလန တေလးတစားန႕ သတငးအခကအလက ဖလယတာေတြ လပသငပါတယ။ ယာယပတစပ႕ လပငနးစဥန႕ (ဘတ) လပငနးစဥေတြ အတြက ထငး အစးရက ယခငသတမတထားတ ဥပေဒေတြက ေသခာေလလာၿပး ဗမာျပညက အလပ သမားေတြအတြက ၀နထတ၀နပးျဖစေနတာေတြက တငျပေတာငးဆ ေပးႏငရပါမယ။ ပြစားေတြန႕ လပေနရတ စာရြကစာတမးကစၥဟသမက အဆပါစငတာက ေန႕စဥေဆာင ရြကေပးျခငးအားျဖင အလပသမားေတြဆက သတငးအခကအလကေတြက အၿမရရေနမာ ျဖစပါ တယ။ ဗမာအစးရသစအေနန႔ ကာကြယေစာငေရာကမႈ ေပးႏငမႈအေပၚ မတညၿပး လြတလပတ အသငးအပငးေတြ ေပၚေပါကလာမာ ျဖစပါတယ။ စေပါငးလပေဆာငတတ တ အေလအကငေကာငးေတြလညး ရရလာမာျဖစပါတယ။ ထမတဆင အလပသမားေတြ ရ႕ ပညာေရး၊ ကနးမာေရးန႕ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးလပငနး

(35)

ေျမပၿမ႕ ဂရသငေဒသမားရ လယသမားမားအတြက ျပညနယအစးရက ခေပးေသာ ေငြမားက ေကးရြာအပခပေရးမးက လယသမားမားက မေပးဘ ျဖတစားေသာ ေၾကာင မေကမနပ ျဖစေနၾကေၾကာငး သရရသည။ (Rakhingroma 01062011)

ေကာကျဖၿမ႕ႏင မင (၂၀) ၀နးကငတြင တရတလပငနးရငမား၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈ ေၾကာင ေျမကြကမားက ၀ယယၾကရာ ေပါကေစးထက သးေလးဆ ပေပး၀ယေန ၾက ေၾကာငး သရရသည။ (7 Day News 02062011)

ရခငျပညနယ ေျမာကဥးၿမ႕မ ဥာဏေတာ (၁၂) လကမခန႕အရြယ ေရႊ အေလးခန (၄) ပသာ (၆၀) ကပသားရ ေရးေဟာငးရပပြားေတာတစဆက တးေဖၚရရခေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 03062011)

ၿမ႕လထႏင ထပတကရငဆငမျဖစၿပးေနာက အစးရအာဏာပငမားမ ေျမာကဥးၿမ႕မ တးေဖၚရရေသာ အေလးခန (၄) ပသာ (၆၄) ကပသားရ ေရးေဟာငးဆငး ထေတာ က ေနျပညေတာသ႕ယမညအစအစဥက ရပတန႕လကေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 04062011)

ရခငျပညနယ၀နႀကးခပ ဥးလေမာငတင၏ ေမာငေတာၿမ႕ခရးစဥတြင ေဒသခ မဆ လင (၅၃) ဥးက သတ႔အား တငးရငးသားအျဖစ အသမတျပေရး၊ အမ းသားမတ ပတငထတေပးေပးေရး၊ မဆလငအမ းသားမား လြတလပစြာ ခရးသြားလာခြင၊ အမး သမးမား အမေထာငျပရာတြင အကန႕အသတမထားရနႏင ဗလမားက ျပနေဆာက ျပနေဆာကခြငျပေပးရန အခက (၅) ခကက ေတာငးဆလကေၾကာငး အမညမေဖၚ လသ တာ၀နရသ အရာရတစဥးက ေျပာသည။ (Narinjara 07062011)

လယယာစကပးေရးလပငနးက အဓကလပကငေနသည ရခငေဒသမ လယသမား မား၏ မးတြငးကာလ စပါးစကပးရာသအတြက အဓကလအပခကသည စကပး စရတေခးေငြျဖစေၾကာငး ေတာငသလယသမားမားက ေျပာၾကားသည။ (7 Day News 08062011)

ရခငျပညနယ၏ ယခႏစဆယတနးေအာငခက ရာခငႏႈနးသည ယခငႏစႏင ႏႈငးစာ လင အနညးငယနမကသြားၿပး ဂဏထးရရသအေရအတြကမာလညး ယခငႏစကႏင စာလင မားစြာနညးပါးသြားေၾကာငး သရသည။ (Narinjara 09062011)

ရခငျပညနယ စစေတြၿမ႕မ နာမညႀကး မြတဆလင စးပြားေရးသမားတစဥး ေနအမမ သနးေထာငခ တနဖးရေသာ ေတာကတမားႏင ေဆးေျခာကထပမားက ဇြနလ (၁၁) ရကေန႔ ညေနပငးက ရတပဖြ႕မ ဖမးဆး လကေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 13 062011)

ရခငသတငးစဥ

(36)

အစးရစာသငေကာငးမားတြင ပညာမသငႏငသကေလးအေရအတြက မားျပားလာ သျဖင ရခငျပညနယ ေျမာကဥးၿမ႕တြင ယခႏစပညာသငႏစတြင အခမ ဘနးေတာ ၾကး ပညာသငေကာငး (၂) ေကာငး ေပၚေပါကလာေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 14062011)

ရခငျပညနယမ ရတပဖြ႔၀င (၆၆) ဥးက စစေတြၿမ႕ ပလပေတာငရပကြကရ ျပညနယ အရ ရတပဖြ႔ခနးမတြင ပထမဆးအႀကမအျဖစ သးရကတာ ဗးရာေဖြေရးသငတနးတစ ခက ပ႔ခေပးေနေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 14062011)

ရခငျပညနယ ပ႑ားကၽြနးျမ႕နယ ဘငါးရာေတာငအနး ေရးရခငဘရငမား ျမႇပႏ ထားေသာ ဘရငရတနာသကက ေခတမ High Tech (NASA Technology Digital Image) နညးျဖင ရာေဖြေတြ႕ရႏငခၿပျဖစေၾကာငး ျပညတြငးမဒယာတစခက ထတ ေဖၚ ေရးသားသည။ (Narinjara 15062011)

ဗမာျပညအေနာကဘက နယစပတေလာကတြင ျဖန႕ကကခထားေသာ နစကတပဖြ႕ ထမ စစတပတပဖြ႕၀ငမားက မခငတပရငးမားမ ျပနေခၚယၿပး ကခငေရ႕တနးသ႕ ပ႕ေဆာငေနသညဟ သရရသည။ (Narinjara 18062011)

ထငးႏငင၊ မေဆာကၿမ႕တေနရာတြင မေဆာကေရာက ရခငျပညသမားႏင ရခငျပည အမးသားေကာငစ (ANC) မ ေခါငးေဆာငမားေတြ႕ဆသည လထေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြ က ယေန႔ေန႔လည (၃) နာရတြငကငးပခၿပး အဆပါအခမးအနားသ႔ မေဆာကေရာက ရခငျပညသမားထမ အေယာက (၆၀)ေကာ တကေရာကခၾကေၾကာငး သရသည။ (Arakan Review 19062011)

ရခငျပညနယ ရမးၿဗၿမ႕နယအတြငး ျပညသလထမာအား လပအားေပး ေစခငးေန ျခငးက ရခငျပညနယ၀နႀကးတစဥးျဖစေသာ ႀကဖြ႕ပါတမ ဥးေကာခငက မညသ႕ကမ ဂရမစကဘ အတငးအဓမၼ ျပလပေနေၾကာငး သရသည။ (Narinjara 21062011)

လကရအသးျပေနေသာ ျပညတြငးသး ေကာကျဖေလယာဥကြငးက အဆငျမငကြငး အျဖစ ေဆာငရြကလကရၿပး စးပြားေရးဇနစမကနးမားရလာမညျဖစသျဖင ႏငင တကာခရးစဥသး ေလယာဥကြငးအျဖစ ေဆာငရြကေနျခငးျဖစေၾကာငး သရရသည။ (Weekly Eleven 22062011)

ရခငျပညနယမ ကမနတငးရငးသားမားမာ ဗမာအစးရမ သတမတထားေသာ တငး ရငးသားလမး (၁၃၅) မးထ ပါ၀ငေသာလညး လြတလပစြာခရးသြားလာျခငး မရဘ ကန႕သတပတပင ခေနၾကရသညဟ သရရသည။ (Narinjara 24062011)

ရခငျပည ေျမပၿမ႕နယတြင မးသညးထနစြာရြာသြနးသျဖင ဂရမနတငးေနာကပငး အသစျပနလညတညေဆာကထားေသာ တာတမမားကးေပါကကာ ေရငမား ၀ငေရာကလာသျဖင မ းစပါးခငးမား ပကစးသြားသညဟ သရရသည။ (Narinjara 25062011)

(37)

အေမရကနျပညေထာငစ ၀ါရငတနဒစအေျခစက Freedom House အဖြႀကးမ လ႔

အခြငေရးအဆးတကာ အဆး၀ါးဆး ခ းေဖာကသညႏငငမားစာရငးတြင ဗမာျပည အား (၁၀) ႏစေျမာကအျဖစ ထညသြငးေဖာျပလကသည။ (RFA 010611)

မကႏာဖးစြပ လကနကကငတစက ကရငျပညနယ ဘရားသးဆၿမ႕နယရ စစဖက ဆငရာ လၿခေရးတပဖြ႔ (စရဖ) ႐းက ဇြနလ (၅) ရကေန႔ ညေနပငးတြင သြားေရာက တကခကမႈေၾကာင စရဖတပဖြ႔၀င (၁) ဥးႏင ကေလးငယ (၁) ဥး ေသဆးၿပး (၄) ဥး ဒဏရာရသြားေၾကာငး ေဒသခမားက ေျပာသည။ (Irrawaddy 060611)

ထားဝယေဒသတြင ေဆာကလပမည ေရနကဆပကမးအတြက ေဒသခ တစေသာငး ေနရာေရြ႕ေျပာငးေပးရမညျဖစေၾကာငး Ital-Thai ေဆာကလပေရးအပစမ တရား၀င ထတေဖာ ေျပာၾကားလကသည။ (MMK 080611)

လ (၂) ဥး ေသဆးေစခေသာ ေနျပညေတာအနး ရနကန - မႏေလး ရထားေပၚ ဗးေဖာကခြမႈတြင သသယျဖင လတဥးကဖမးဆးထားၿပး ကရငအမးသားအစညး အ႐း (KNU) မ ျဖစေၾကာငး အစးရအာေဘာ သတငးစာက စြပစြလကသည။ (Mizzima 090611)

ကခငျပညနယ မးေမာကၿမ႕နယတြင အစးရတပမားႏင ကခငလြတေျမာကေရး တပမေတာ (KIA) တ႔ စစေရးတငးမာေနရာမ ယေန႔တြင တကပြ စတငျဖစပြား ေၾကာငး သရသည။ (Irrawaddy 090611)

တငးရငးသားေဒသမားတြင ဗမာအစးရဘကမ စစဆငေရးမား ဆကတက လပ ေဆာငလာမႈအေပၚ ခကခငးရပတန႔ေပးပါရနႏင အျပသေဘာေဆာငသည လပရပ မား လကေတြ႔ျပသရန တငးရငးသားလမးမားေကာငစ (ENC) က သမၼတ ဥးသနး စနက ေတာငးဆလကေၾကာငး သရရသည။ (VOA 120611)

အေမရကနေဒၚလာသနး (၂ဝဝ) တန ႏငငပငၿဂဟတတလး လႊငတငသြားမညျဖစ ေၾကာငး ျပညေထာငစ ဆကသြယေရး၊ စာတကႏင ေၾကးနနး ဝနႀကးဌာန ဒဝနႀကး ဥးတငလြငက ထတေဖာ ေျပာဆလကသည။ (Mizzima 140611)

ကခငျပညနယ၊ မးေမာကၿမ႕နယအတြငးရ (KIA) ဘြနဆငး (ထးဖ) စခနးသမး တကပြတြင (KIA) ဘကမ စႏကပါ မနေျပာငးတပ လကေျဖာငေသနတသမားမား ပါဝငတကခကခေၾကာငး တကပြအတြငး ဒဏရာရရခသည ဗမာစစသည ကျမင ဆနးက ေျပာသည။ (SHAN 140611)

အစးရတပ တငကားမားႏင လကနကႀကးမား သယယမႈက ဟန႔တားသညအေနျဖင တတား (၁ဝ) စငး ဖကဆးႏငၿပး အစးရတပမ ဗလအဆငရသ တဥး အပါအဝင လ (၆) ဥးက ဖမးဆး ထနးသမးထားေၾကာငး ကခင

ဗမာသတငးစဥ

စာမကႏာ (၂၀) သ႔ …………

(38)

ထငး-ဗမာနယစပ မေဆာကၿမ႕မ ဘနေကာကသ႔ အလပရမညဟ ေခၚေဆာင

လာကာ ေရာငးစားခခရေသာ လ (၁၀၀) ေကာထမ ကေကာဇႏင ကေဇာထြနးအား ဘတေငြ (၁၁၅၀၀) စျဖင People Volunteer’s Association (PVA) မ ျပနလည ေရြး ယႏငခေၾကာငး သရရသည။ (Irrawaddy 020611)

ထငးႏငငင ဘနေကာကၿမ ႔တြင လာမည ဇြနလ (၁၅) ရကေန႔မ စတငၿပး အသစျပန လည ျပလပေပးမည အလပသမားလကမတ အစစဥမားႏင ပတသကၿပး ထငး အလပသမားဝနႀကးဌာန ၫႊနၾကားေရးမးခပႏင (ILO) အရာရမား (NGOs) မား၊ ေရြ႕ေျပာငးအလပမားမားအေရး ေဆာငရြကေနၾကသည လထအေျချပ အဖြ႔အစညး မားပါဝငသည လပငနးစဥရငးလငးပြတစခက ယေန႔တြင ျပလပခေၾကာငး သရရ သည။ (RFA 070611)

ထငးႏငင ဖးကကေဒသအတြငးရ ဗမာျပညမ အလပသမားမားအပါအ၀င ေရြ႕ေျပာငး အလပသမားမားအတြက အလပသမားလကမတသစျပလပရန မလသတမတရက ထက (၂) လ ခန႔ တးခ႕ သတမတလကေၾကာငး သရသည။ (Irrawaddy 090611)

မေလးရားႏငငတြင တရားမ၀ငေနထငသမားက တရား၀ငအျဖစ ေဆာငရြကေပးမည ဟ မေလးရားအစးရက ေၾကညာၿပးသညေနာကပငး ဗမာျပညသားမားအတြက ၀န ေဆာငမႈေပးသည ေစးကြကတခေပၚေနေၾကာငး ေရြ႕ေျပာငးအလပသမားမားက ေျပာ သည။ (Irrawaddy 100611)

ထငးႏငင ဘနေကာကၿမ႕တြင ေန႔ေရာညပါ ပတေလာငျခငးခရၿပး အလပခငးေစ ခေနၾကရသည ဗမာျပညမ အလပသမား (၃၂)ဥးအား ထငးႏငငရတပဖြ႔၏ ကညမႈျဖင လြတေျမာကလာခၿပးေနာက ဗမာျပညသ႔ ျပနလညပ႔ေဆာငလကၿပ ျဖစေၾကာငး သရ ရသည။ (RFA 130611)

ထငးႏငင ဘနေကာကၿမ႕ အေနာကေျမာကပငး ကလမတာ (၂၀၀) ေကာေလာက အေဝးတြင ရသည ဆဖနဘလျပညနယ ဆမထြတခရင၌ လေမာငခဂဏး တဂဏးက ထငးရန႔ (TACDB) ဟ ေခၚသည (NGO) အဖြ႔က ယမနေန႔ညက ဝငေရာကစးနငးၿပး ဗမာျပညသား (၅၂) ေယာကက ကယထတႏငခေၾကာငး သရရသည။ (RFA 1406 11)

ထငးဘတေငြ ေစးနမၿပး ဗမာေငြေစး ခငေနျခငးေၾကာင ထငးႏငငသ႔ သြားေရာက လပကငေနၾကသည ဗမာျပညသား အလပသမားမား ေနရပသ႕ေငြပ႔ရန အခကအခ ႏင ႀကေတြ႕ၾကရေၾကာငး သရရသည။ (MNA 150611)

မေလးရားသ႔ ဗမာျပညမ အလပသမား ေစလႊတမႈက (၆) လၾကာ ရပနားရေတာမည ဟ အလပအကငရာေဖြေရး ကမၸဏမားက ေျပာသည။ (Irrawaddy 210611)

အလပသမားေရးရာ သတငးစဥ

(39)

လစဗားႏငင အသြငကးေျပာငးေရးတြင အဓကအခနးက႑မ ပါဝငေနေသာ ကဒါဖ

အစးရဆန႔ကငသလစဗားသပနမားက အေမရကနျပညေထာငစ၏ ေငြေၾကးေထာက ပမႈက လအပေနသညဟ ႏငငအသြငကးေျပာငးေရးေကာငစမ တစဆငေျပာၾကား လကသည။

ဇြနလ (၂၁) ရကေန႔က ျပလပခသည ကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခက လကရႇ အတြငးေရးမႇးခပ ဘနကမြနအား ဒတယသကတမးအတြက ျပနလည ေရြးခယတင ေျမာကလကေၾကာငး သရသည။

အာဖဂနနစၥတနရႇ အေမရကနတပဖြ႕၀င (၃၃၀၀၀) က ျပနလည ေခၚယသြားမညျဖစ ေၾကာငး ဇြနလ (၂၂) ရကေန႔တြင အေမရကနသမၼတ ဘာရကအဘားမားက ႐ပသမႇ ထတျပန ေၾကညာခသည။

ကမၻာတြင အာဖဂနနစၥတနသည အမးသမးမားအတြက အႏရာယအရႇဆးႏငင ျဖစ ေၾကာငး ေတာမဆင႐ကတာေဖာငေဒးရႇငးက ထတျပနသည စစတမးတြင ေဖာျပ သည။

တ႐တဗဟဘဏ အစရငခစာအရ ေထာငေပါငးမားစြာေသာ အစးရအရာရမားသည အကငပက လာဘစားမႈမားျပလပၾကၿပး (၁၉၉ဝ) မ (၂ဝဝ၈) ခႏစအထ (၁၈) ႏစတာ ကာလအတြငး စစေပါငးေငြေၾကးပမာဏ အေမရကနေဒၚလာ ဘလ (၁၂ဝ) က ခးထတကာ အေမရကနသ႔ပ႔ေဆာငၿပး ၎တ႔၏ႏငငမ ထြကသြားခၾကေၾကာငး ေဖာျပလကသည။

ေတာငတရတပငလယအတြငးရ ကြ နးစမားႏငပတသက၍ အေရ႕ေတာငအာရႏငင အခ႕ႏင ပငနကအျငငးပြားမႈျဖစပြားလကရေသာ တရတျပညသ႔သမၼတႏငငက အဆပါျပနာက စစေရးအရ အငအားသး ေျဖရငးမည မဟတေၾကာငး တရတႏငင ျခားေရး ၀နႀကးဌာနမ ေျပာခြငရပဂၢလေဟာငလငက ေျပာၾကားသည။

ထငးႏငငတြင သဘာ၀ဓာတေငြသကအသစထပမမေတြ႕ရပါက ယခထတယသးစြေန ေသာ သဘာ၀ဓာတေငြ႕မား ေနာငလာမည (၁၈) ႏစတြင ကနသြားလမမည ျဖစ ေၾကာငး ထငးလကေထာက စြမးအင၀နႀကး ကရဂစနာကြနသပ၏ ေျပာၾကားခက အရ The Nation သတငးစာက ေရးသားေဖာျပထားသည။

ၿပးခသညလအတြငး အေမရကနတပဖြ႕၀ငမား ဘငလာဒငခေအာငးရာ ေနအမၿခ၀ငး က ၀ငေရာက စးနငးစဥက ဘငလာဒငႏငအတ ေသဆးခေသာ လယထမ ရရသည ဆလဖနးက စစေဆးရာ၌ ဘငလာဒငႏင ပါကစၥတနေထာကလမးေရးအၾကား အဆကအသြယရသညဟ ယဆရေသာ အေထာကအထားမား ေတြ႕ရခသညဟ သရသည။

ႏငငတကာသတငးစဥ