Aro modernoa

ARO MODERNOA

Zer da Aro Modernoa?

• Garai historiko bat da.

• Amerikaren konkistatik hasi (1492) eta Frantziako Iraultzara arte (1789) iraun zuen

ARO MODERNOA GIZARTEA

Bi estamendutan banatuta zegoen:

- PRIBILEGIATUAK: noblezia eta kleroa (zergarik ez, lurrak eta karguak)

- EZ-PRIBILEGIATUAK: eskulangileak, merkatariak eta nekazariak

ARO MODERNOA HUMANISMOA• GIZAKIA bihurtu zen kultura eta zientziaren

gunea.

• ZIENTZIAK aurrerakada handi bat izan zuen:- Koperniko, Gutenberg...

ARO MODERNOA ARTEA

ERRENAZIMENTUA:- Arte greziarrean eta erromatarrean inspiratu ziren (ideal klasikoa)

Kapela Sixtinoa

Fontana de Trevi

David

Venusen jaiotza

Azken afaria. Leonardo da Vinci

Moises. Miguel Angel

AMERIKAREN KONKISTA 1.492

AMERIKAREN KONKISTA

• KAUSAK: Nabigazioaren arloko aurrerapenak

AMERIKAREN KONKISTA

• Kristobal Kolonek uste zuen Lurra biribila zela eta Asiaraino irits zitekeela mendebalderantz nabigatuta.• 1.492ko urriaren 12an lurrara heldu ziren.• Kolon Asiara iritsi zela sinetsita hil zen.• Urte batzuk geroago Ameriko Vespuziok frogatu zuen beste

kontinente bat zela.

AMERIKAREN KONKISTA. KOLON AURREKO HERRIAK

KOLON AURREKO HERRI NABARMENAK

• AZTEKAK

• MAIAK

• INKAK

MAIAK: - Gaur egungo Mexikoko hegoaldea, Guatemala eta

Honduras okupatzen zituzten.- Politeistak ziren arte eta zientzian (matematika eta

astronomia) garapen handia lortu zuten.

AZTEKAK: - Gaur egungo Mexikoko haranean bizi ziren.- Politeistak ziren: eguzkiaren eta Gerraren jainkoarengan

sinisten zuten, besteak beste. eta Tenochitlán hiriburua zen.

INKAK: - Gaur egungo Peru, Ekuador eta Boliviaren zati batean bizi

ziren.- Politeistak ziren.- Enperadorea Eguzkiaren semetzat jo zuten.

AMERIKAREN KONKISTAREN ONDORIOAK

• Espainia Europako inperio boteretsuena bihurtu zen.• Munduko merkataritza asko hazi zen. • Landare eta produktu berriak heldu ziren Europara

(patata, tomatea…)• Espainiarrek gaztelaina eta erlijio katolikoa zabaldu

zituzten Amerikan.

LURRALDEAREN ANTOLAMENDUA

• Gaztelako legeak ezarri ziren.• Gaztelaina eta erlijio katolikoa inposatu zuten.• Amerikako meategiak oso garrantzitsuak ziren

espainiarrentzatGIZARTEA taldetan banatu zen (arraza-irizpideetan oinarrituta)

- ESPAINARRAK: Gobernu-karguak eta ondasun handiak zituzten.- MESTIZOAK: Espainiarren eta amerindiar emakumeen seme-alabak

ziren. Batzuek kargu bat zuten veste batzuk txiroak ziren.

- AMERINDIARREK abusu asko jasan zituzten.- BELTZAK: Afrikatik ekarritakoak. Esklaboak ziren.

ERREGE-ERREGINA KATOLIKOAK

• Elisabet Gaztelakoa eta Fernando Aragoikoa

ERREGE-ERREGINA KATOLIKOAK

• Elisabet Gaztelakoa eta Fernando Aragoikoa ezkondu ziren (1469)

GAZTELA eta ARAGOIKO koroak elkartu zituzten eta erregeek gero eta lurralde zabalagoa lortu zuten:

- Granada konkistatu zuten (1492)- Kanaria uharteak (1496)- Napoliko Erresuma - Afrikan Melilla eta beste batzuk (Argel, Túnez…)- Amerika konkistatzen hasi ziren

• Kristautasuna inposatu zuten beren lurralde guztietan.

• Inkisizio Auzitegi Santua sortu zuten.

• Beste erreforma batzuk egin zituzten beren boterea indartzeko eta lurraldea antolatzeko (Ermandade santua, tertzioak…)

ERREGE-ERREGINA KATOLIKOAK

JUANA I

https://youtu.be/i9NYWi_P5mo

• Fernando II.a Aragoikoa eta Elisabet I.a Gaztelakoaren hirugarren alaba izan zen

• Txiki-txikitatik oso azkarra izan omen zen eta edukazio zaindua jaso zuen. Garai hartan Iberiar penintsulako hizkuntzak eta frantsesa eta latinera ere hitz egiten zituen.

• Germaniar Inperioaren enperadorearen semearekin ezkondu zuten (Filipe I “Ederra”).

• Filipe1506an hil zen “ur hotza edateagatik”.• Fernando II• Tordesillasen giltzapetu zuen aitak eta 46 urte egon zen, beti

beltzez jantzita

KARLOS I (v) ESPAINIAR INPERIOA

• Austriakoen dinastiako lehen erregea izan zen (Ganten jaioa).• Lurralde asko jaso zituen oinordetzan:

Errege-erregina katolikoengandik (amaldeko aiton-amonak)

Espainiako, Italiako, Amerikako eta Afrikako lurraldeak

Aitaldeko aiton-amonengandik

Herbeheretako, Frantziako eta Alemaniako lurraldeak

KARLOS I (v)

Komunitateen Gerra (1520)

• Komuneroek Ávila eta Salamanca bat egin zuten erregeari eskakizunak aurkezteko.• Karlos I.aren abdikazioa

FELIPE II

• Bere aitaren ondasun guztiak kontserbatu zituen, eta Espainiako koroari Amerikako, Afrikako eta Asiako hainbat lurralde gehitu zizkion.

• 1580. urtean Portugalgo errege bihurtu zen.

• Gerra eta gatazka askok arriskuan jarri zuten inperioa:• Lepantoko Gudua (1571. urtean turkiarrak garaitu zituzten) • Herbeheretarako erreboltariak (indepentzia lortzeko)• Itsas Armada Garaitezina (1588)

ESPAINIAR INPERIOA

• XVI. mendean, Espainia munduko lehen potentzia bilakatu zen.• Nahiz eta erregeek

botere handia izan, beste erakunde batzuek erregeen erabakiak mugatzen zituzten.