REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|1
Wetgeving&StandaardenVoorAlternatieveKoelmiddelen
Inhoud1- Algemeen–Belangrijkstestandaarden2- Belangrijkstereglementeringen3- Gefluoreerdegassen4- Brandbarekoelmiddelen
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|2
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|3
WelkombijhetREALAlternatives4LIFEBlendedLearningProgrammaDezemoduleisonderdeelvaneenblendedlearningprogrammavoortechniciwerkzaamindekoel-,airconditioning- enwarmtepompsector en is ontwikkeld omde vaardighedenen kennis aangaandehetgebruikvanalternatievekoelmiddelenteverbeteren. Hetprogrammawordtondersteunddooreen mix van interactieve e-learning, gedrukte trainingsgidsen, tools en assessments die gebruiktkunnen worden door opleidingscentra. Er is ook een e-bibliotheek met bijkomendeinformatiebronnen(gepostdoorgebruikers)opwww.realalternatives4LIFE.euREAL Alternatives 4 LIFE is ontwikkeld door een consortium van verenigingen enopleidingsinstellingen uit heel Europa en is medegefinancierd door de EU. Daarnaast wordt hetgesteund door stakeholders uit de industrie. Leraren, fabrikanten en ontwerpers van installatieshebben bijgedragen aan de inhoud. Het leermateriaal is beschikbaar in Kroatisch, Tsjechisch,Nederlands,Engels,Frans,Duits,Italiaans,Pools,Roemeens,SpaansenTurks.
Modules
1 Kennismakingmetalternatievekoelmiddelen–veiligheid,efficiëntie,betrouwbaarheidengoedepraktijk
2 Veiligheidenrisicobeheer
3 Systeemontwerp
4 Lekdichtheidenlekdetectie
5 Onderhoudenherstellingen
6 RetrofittenmetlageGWP-koelmiddelen
7 Checklistmetwettelijkeverplichtingen
8 Metenvandefinanciëleendeecologischeimpactvanlekkendekoelinstallaties
9 Hulpmiddelenenbegeleidingvoorhetuitvoerenvaneenonderzoekterplaatse
Jekaniederemoduleafzonderlijkstuderenofjekandehelecursusvervolledigenenhetbijhorendeexamenafleggen.
www.realalternatives4life.eu
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|4
Meerinformatieisbeschikbaarindeonlinee-bibliotheek.Doorheendetekstvaniederemodulevindtuverwijzingennaarbronnenmet meer gedetailleerde informatie. In de e-bibliotheek kan u deze informatie raadplegenhttp://www.realalternatives4life.eu/e-library.Erbestaatookdemogelijkheidomzelfextrabronnentoetevoegenaandee-bibliotheek,zoalsweblinksenhandleidingen.Module7biedteencompletelijstvanrelevantewetgevingennormenwaarnaarwordtgerefereerd.
Assessment is beschikbaar indien je eenCPD-certificaatwensttebehalen.Aanheteindevaniederemodulezijneenaantaleenvoudigezelftestvragenenoefeningenvoorzienomu tehelpenuw leerproces teevalueren. De assessment (schriftelijk examen) is enkel beschikbaar in een daartoe erkendexamencentrum.
Registreer je interesse in alternatievekoelmiddelen op www.realalternatives4life.eu om updates te ontvangen, nieuws eneventuitnodigingengerelateerdaantraining,vaardighedenenontwikkelingenindekoeltechniek.
Je kan dit materiaal gebruiken enverdelenvoorindividueletraining.HetInstituteofRefrigerationenpartnersbehoudenhetcopyrightoverde leerboekjesende inhoud.Het leermateriaalmaggebruiktwordenalsgeheelofgedeelten ervan voor opleidingsdoeleinden op schriftelijk verzoek van het REAL AlternativesConsortium, c/o Institute of Refrigeration, UK email: [email protected]. Vragen over hetleerprogrammaofinhoudelijkevragenkunnengerichtwordenaanior@ior.org.uk.
Achtergrondinformatie en hoe hetprogrammawerdontwikkeld.DitleerprogrammawerdontwikkeldalsonderdeelvaneendoordeEUmedegefinancierdprojectenwordtgeleiddooreenconsortiumvanpartners uit heel Europa. Het leerprogramma werd ontwikkeld om het gebrek aan vaardigheden gerelateerd aan het veilig gebruiken van alternatieve koelmiddelen onder koeltechniekers,airconditioningtechniekers en warmtepomptechniekers aan te pakken. Het programma geeftonafhankelijke en up to date informatie in een gemakkelijk format. Werkgevers, fabrikanten,sectorfondsen, en professionele organisaties uit heel Europa hebben leermateriaal ter beschikkinggesteld,hetprojectteamgeadviseerdendeinhoudgerecenseerdtijdensdeontwikkeling.Deconsortiumpartners: Metdankaanonzestakeholders:• AssociationofEuropeanRefrigerationAirConditioning&HeatPumpContractors,Belgium
• AssociazioneTecnicidelFreddo,Italy• IKKEtrainingcentreDuisburg,Germany• InstituteofRefrigeration,UK• InternationalInstituteofRefrigeration• UniversityCollegeLeuven-Limburg,Belgium• LondonSouthBankUniversity,UK• PROZONrecyclingprogramme,Poland.
• CNINationalConfederationofInstallers,Spain• CHKTCzechAssociationforcoolingandairconditioningtechnology
• HURKT,CroatianRefrigerationAirconditioningandHeatPumpsAssociation
• RGARAssociationGeneralofRefrigeration,Romania• SOSIADAssociationofRefrigerationIndustryandBusinessmen,Turkey
• SZCHKTSlovakAssociationforCoolingandAirconditioningtechnology
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|5
Module7–ChecklistmetwettelijkeverplichtingenDeze module behandelt de belangrijkste wettelijke verplichtingen metbetrekking totalternatievekoelmiddelenmeteen laagGWP.Demodulegeeft een algemeen overzicht van de belangrijkste wet- en regelgeving.Afhankelijk van het koelmiddel en de toepassing die wordt overwogen,kunnenaanvullendeeisenwordenopgelegd.Doorheen deze module vindt u verwijzingen naar nuttige aanvullende informatie uit eenreeks bronnen die door vakgenoten zijn gerecenseerd en die technische ondersteuningkunnenbiedenindienumeerinformatienodighebt.De volgende pagina's bevatten informatie over de belangrijkstewetgeving en normendiespecifiekvantoepassingzijnopRACHP-systemendieeenalternatiefkoelmiddelgebruiken.Richtlijnenvooreenuitgebreidere reeksnormenenvoorschriften zijn tevindenindesupplementairegidseninmodule1.
REALAlternativesReferenties
SupplementaireGids
REALAlternativesModule1
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|6
1 Algemeen–BelangrijkstestandaardenEN378Koelsystemenenwarmtepompen-Veiligheidenmilieueisen(Herzien2016)Ditisde"horizontalestandaard1”dievantoepassingisopdemeestekoel-,airconditioning-enwarmtepompsystemen.Onderstaandetabeltoontde4delenvandestandaardensomtenkele van de meest relevante leidraden op die van toepassing zijn op alternatievekoelmiddelen.Tabel1,EN378
Deel Titel Leidraad(relevantvooralternatievekoelmiddelen)
EN378-1:2016
Koelsystemenenwarmtepompen-Veiligheid,milieueisen,basisvereisten,definities,classificatieenselectiecriteria
PraktischelimietkoelmiddelMaximalevulhoeveelheden
EN378-2:2016
Koelsystemenenwarmtepompen-Veiligheid,milieueisen,ontwerp,constructie,testen,markeringendocumentatie
HogedrukbeschermingGeventileerdebehuizingenLektestsimulatievoorsystemenmetbrandbarekoelmiddelen
EN378-3:2016
Koelsystemenenwarmtepompen-Veiligheidenmilieueisen,plaatsvaninstallatieenpersoonlijkebescherming
VoorwaardenvoormachinekamersKoelmiddeldetectoren
EN378-4:2016
Koelsystemenenwarmtepompen-Veiligheidenmilieueisen,werking,onderhoud,herstellingenterugwinning
HerstellingenaansystemenengebruikvanbrandbarekoelmiddelenBekwaamheidvanpersoneelwerkendaansystemenmetbrandbarekoelmiddelen
ISO817Koelmiddelen-AanduidingenveiligheidsclassificatieDeze internationale standaard geeft een eenduidig systeem voor het nummeren vankoelmiddelenendeveiligheidsclassificatie.Opmerking:afhankelijkvandetoepassingkunneneranderestandaardenvantoepassingzijn.Dezeselectieislimitatief.
1HorizontaleStandaarddektfundamenteleprincipes,concepten,terminologieoftechnischekenmerken
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|7
2 BelangrijkstereglementeringRichtlijndrukapparatuur2014/68/EUDe Richtlijn Drukapparatuur (PED) is een Europese richtlijn die de normen stelt voor hetontwerp,hettestenendefabricagevandrukapparatuur.Overhetalgemeengaathetoverapparatuurmeteenvolumevanmeerdan1literenmeteenmaximaledrukvanmeerdan0,5 bar overdruk (zoals koelsystemen). Het stelt ook de administratieve eisen voor de"conformiteitsbeoordeling"vandrukapparatuur,zonderde lokalewettelijkeobstakelsvoordevrijebeschikbaarheidopdeEuropesemarkt.Het isverplicht indeheleEUsinds30mei2002.R717, R32, R1234ze en de koolwaterstof-koelmiddelenworden geclassificeerd als groep 1fluïdum.R744eengroep2fluïdum.PressureSystemsSafetyRegulations(PSSR)2000De PSSR geldt voor systemen met een totaal geïnstalleerdvermogen vanmeerdan25kW. Een schriftelijke regeling vanhetonderzoekisvereist,ditbetekentinfeitedatdevatenenafblaasinrichtingen om de vijf jaar moeten wordengecontroleerddooreenbevoegdpersoon.
InstituteofRefrigerationGuidanceNote21“PressureEquipmentandSystemsGuide
toRegulations
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|8
3 GefluoreerdeGassenSamenvattingvandeFGasRegelgevingDeF-Gasregelgeving (EC517/2014) isvantoepassingopHFK's inclusiefR32. De onderstaande tabel toont een samenvatting van deregelgevingen:Tabel2,SamenvattingFGasregelgeving
Lektests • Regelmatige controles op lekkage; gebruik van automatischlekdetectieopgrotesystemen.
Recupereren • Koelmiddelterugwinning gedurende de service en hetonderhoudaande installatieenbijhetuitdienstnemenvandeinstallatie.
Logboek • Zorgvuldig logboekbijhoudenvoor installatiesdie5tonCO2eqofmeerF-gassenbevatten.
Training&Certificering
• Inzettenvanpersoneelmetdenodigekwalificaties.• Verplichte bedrijfscertificering voor alle bedrijven die
personeel tewerkstellen die werken aan installaties die F-gassenbevatten(inclusiefeenmanszaken)
• BedrijvendiewerkenmetF-gassenhebbenpersoneelmetdejuiste kwalificaties nodig als ze lektesten uitvoeren,koelmiddelterugwinning, installatie, onderhoud of de serviceuitvoeren.
• Koelmiddel in cilinders kunnen alleen worden geleverd aanbedrijvenofpersonendieeenF-gas-certificaathebben.
• Informatie over alternatieven voor HFK-technologieën methoogGWPmoetbeschikbaarwordengesteld.
DezeregelgevingvervangtEC842/2006enwerdvankrachtop1januari2015.FGasLektestenIn de EU 517/2014 verordening is de verplichting wat betreft lektesten uitvoeren opbestaande systemen gebaseerd op de vulhoeveelheid in ton CO2-equivalent.DeGWP’svanenkelvoudigekoelmiddelenzijnopgenomeninbijlage1vandeEU517/2014verordening.VoorsamengesteldekoelmiddelenmoetdeGWPwordenberekendopbasisvandeGWPvandeafzonderlijkecomponenten.De lektestfrequentiewordt getoond in tabel 3,met enkele voorbeeldenvanvulhoeveelhedenvoorR32.
VLAREMII
ACRIBGuidanceoncalculatingGWPandCO2equivalentvalues
AREAcalculator
AREAGuidesforcontractors
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|9
Tabel3,LektestfrequentievolgensFGasRegelgeving,na01.01.2015
Systeemvulling Lektestfrequentie
5*tot50tonCO2equivalentbv.7,4kgtot74kgR32
1x/jaar1x/2jaarindienvastelekdetectieaanwezig
50tot500tonCO2equivalentbv.74kgtot740kgR32
2x/jaar1x/jaarindienvastelekdetectieaanwezig
Meerdan500tonCO2equivalentVastelekdetectieverplichtbv.meerdan740kgR32
4x/jaar2x/jaarindienvastelekdetectieaanwezig
*10tonCO2-equivalentvoorhermetischgeslotensystemen-vantoepassingvanaf1januari2017.
Vaste lekdetectie is verplicht voor systemen diemeer dan 500 ton CO2eq aan koelmiddelbevatten. Het vast lekdetectiesysteem moet de uitbater en het onderhoudsbedrijfwaarschuwenbijlekkage.Zulkesystemenmoetenjaarlijksgecontroleerdworden.Deeisvoorhetbijhoudenvan logboekenverandertvan3kgHFK-systeemvullingnaareenequivalentevullingvan5tonCO2.FGasTrainingencertificatieDe eerder uitgegeven en nog steeds geldende F-gaskwalificatie voor individuen die zijnverleend volgens EC 303/2008 blijven geldig in overeenstemming met hunuitgiftevoorwaarden.Erisechtereenaanvullendevereistedatcertificeringsprogramma'sentraininghetvolgendemoetenomvatten:"Informatieoverrelevantetechnologieënomhetgebruikvangefluoreerdebroeikasgassentevervangenofteverminderenenhetveiligegebruikervan."Ditiswaarschijnlijkinclusiefkoolwaterstoffen,R744,R717enHFO's.VerduidelijkingvandeCommissieoverdevereistenwordtverwacht.ServicevanapparatuurmetF-gassenVanaf1januari2020zalhetgebruikvanF-gassenmeteenGWP>2500voorservicewordenverbodenvoorsystemendiemeerdan40tonCO2-equivalentbevatten.Er is een uitzondering - gerecycleerde of geregenereerde koelmiddelen kunnen wordengebruikttot1januari2030.VerbodomopdemarkttebrengenEr iseengeleidelijkeuitfaseringophetgebruikvanenkeleHFK's,afhankelijkvandeGWP-waarde en de toepassing.Demeeste toepasselijke verbodsbepalingenworden getoond inonderstaandetabel.
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|10
Tabel4,VerbodvantoepassingmetsommigeHFK'sEffectiefverbodvanaf1januari…
ToepassingEffectiefverbodvoorkoelmiddelenmeteenGWPgroterdan…
2015 Huishoudelijkekoelkastenendiepvriezers 150
2020 Commerciëlekoelkastenendiepvriezers 2500
2022 Commerciëlekoelkastenendiepvriezers 150
2020 MeestestationairHFK-installaties 2500
2022Centralesystemenmeteenkoelcapaciteitvanmeerdan40kW.(DehogetrapvaneencascadekanHFCgebruikenmeteenGWPtot1500)
150
2020 Verplaatsbarekamerairconditioning 150
2025 Enkelvoudigesplit-unitsmetminderdan3kgkoelmiddel 750
Opmerking – dit geldt voor nieuwe systemen die op de markt komen na de opgegevendatumengeldtnietvoorreedsbestaandesystemen.VoorgevuldesystemenNiet-hermetisch gesloten voorgevulde systemen kunnen alleenworden geïnstalleerd dooreenbedrijfdatkoeltechniciindienstheeftdieinhetbezitzijnvaneenF-gascertificaat.Een voorbeeld van een dergelijk systeem is een split airconditioning waar de buitenunitvoorafmetkoelmiddelisgevuld.
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|11
4 BrandbarekoelmiddelenEr zijn aanvullende voorschriften en normen die betrekking hebben op het ontwerp vansystemenencomponentendiewerkenmetbrandbarekoelmiddelen.ATEXATEXstaatvoordeFransebenamingATmosphèresEXplosiblesenisdenaamdiegewoonlijkwordtgegevenaandewettelijkevereistenvoorhetbeheersenvanexplosieveatmosferenendegeschiktheidvanapparatuurenbeveiligingssystemendiedaarinwordengebruikt.
• ATEX 95 (94/9/EG) heeft betrekking op het ontwerp van apparaten enbeveiligingssystemenbedoeldvoorgebruikinexplosiegevaarlijkeomgevingen.
• ATEX 137 (99/92/EG) heeft betrekking op de minimumvoorschriften voor de
verbeteringvandeveiligheidendegezondheidvanwerknemersdiemogelijkrisicolopendoorexplosieveomgevingen.Hetgeldtbijvoorbeeldvoor servicetechnicidiewerkenaanKWS-systemen.
EN378 isniet-geharmoniseerdmetdeATEX-richtlijnenhetgeeftnietaandatdeATEXvantoepassingis,maarzeverwijstwelnaarATEX-geharmoniseerdenormenzoalsEN60079.SysteemontwerpersenfabrikantenmoetenATEXvolgenomtebeoordelenofhetrisicoopeenexplosieveomgevingkanvoorkomen.Devolgendedocumentenbevattenrichtlijnenvoorsystemenmetbrandbarekoelmiddelen.Tabel4,Referentiedocumentenvoorbrandbarekoelmiddelen
Document Titel Richtlijn(relevantvoorontvlambarekoelmiddelen)
EN60079-0:2012+A12013
Explosieveomgevingen–Materiaal–algemenevoorwaarden
IndelingvanbrandbaregassenClassificatievanmateriaalZones
EN60079-10-1:2015
Explosieveomgevingen-Classificatievangebieden-omgevingenmetexplosiefgas
ZonesenclassificatievanmateriaalLektestsimulatieLuchtstroomvoorwaarden
EN60079-14:2014
Explosieveomgevingen-Ontwerpelektrischeinstallaties,keuzeenopbouw
OpsporingvanontstekingsbronnenBedrading
EN60079-15:2010
Explosieveomgevingen-Materiaalbeschermingmetbeschermingstype"n"
ElektrischmateriaalenbehuizingenvoorgebruikinmogelijkontvlambaregebiedenEtiketteringvanelektrischmateriaal
EN378EN378Koelsystemenenwarmtepompen-Veiligheidenmilieueisen
ZiehoofdstukoverEN378
EN60335-2-24:2010
Huishoudelijkeengelijkaardigeelektrischeapparaten-VeiligheidDeel2-24:Specifiekevoorwaardenvoorkoelapparaten,ijscrème-toestellenenijsmakers
Systeemmetminderdan150gbrandbaarkoelmiddel.
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|12
EN60335-2-40:2012
Huishoudelijkeengelijkaardigeelektrischeapparaten-Specifiekevoorwaardenvoorwarmtepompen,airconditioningsystemenenontvochtigers
Ontwerp,toepassingenservicevanAC-systemendiegebruikmakenvanbrandbarekoelmiddelen
EN60335-2-89:2010
Huishoudelijkeengelijkaardigeelektrischeapparaten-VeiligheidDeel2-89:Specifiekevoorwaardenvoorcommerciëlekoelapparatenmeteeninterneofexternecondensorofcompressor
Systemenmetminderdan150gbrandbaarkoelmiddel,lektestsimulatievoorgebiedclassificatie
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|13
VolgendestappenDe informatie in deze modules geeft een inleiding tot de belangrijkste wetgeving enstandaardendievantoepassingzijnopRACHPapparatuur.Erisveelmeerinformatieindedocumenten die in de linken zijn gemarkeerd. Ga naar de online e-bibliotheek ophttp://www.realalternatives4life.eu/e-libraryomalleaanvullendeinformatietebekijkendieumogelijknuttigvindt.AlsueenREALAlternatives4LIFECertificaatwiltbehalen,moetueenvolledigeindexamenafleggenbijeengelicentieerdopleidingscentrumvoorREALAlternatives.Informatieoverhetexamenisbeschikbaarophttp://www.realalternatives4life.eu/
ISOInternationalstandaarden
ISO817:2014,Refrigerants--Designationsystem,Anunambiguoussystemfornumberingrefrigerants.Itincludessafetyclassifications(A1,A2L,A2,A3).AvailabletopurchasefromtheInternationalStandardsAssociationhttp://www.iso.org/iso/store.htm
Europesestandaarden
EN378Koelsystemenenwarmtepompen-Veiligheidenmilieueisen
AvailabletopurchasefromEuropeanStandardsAssociation
http://standards.cen.eu/dyn/www/f?p=CENWEB:5:::NO:::orinEnglishfromBSIhttp://shop.bsigroup.com/ProductDetail/?pid=000000000030291772
InstituteofRefrigerationPublicaties
IORGuidestoStandards,RegulationsandLegislationwww.ior.org.uk
EuropeseRegelgeving
-PressureEquipmentDirective2014/68/EUhttps://ec.europa.eu/growth/sectors/pressure-gas/pressure-equipment/directive_en(UKguidanceathttp://www.realalternatives.eu/guide-to-thpressure-equipment-directive-for-service-engineers)
-TheFluorinatedGreenhouseGasRegulations(EU517/2014)NewFGasRegulation2014andLeaktestingrequirementshttp://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R0517&from=EN
-FGasRegulationpursuantregulationontraining–303/2008http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32008R0303
-ATEXhttps://ec.europa.eu/growth/sectors/mechanical-engineering/atex_enDSEAR
REALAlternatives4LIFEModule7Wetgevingenstandaarden|14
http://www.hse.gov.uk/fireandexplosion/dsear.htm(UKchecklistguidancehttp://www.ior.org.uk/app/images/pdf/DSEAR%20Self-Assessment%204%20page.pdf)
FGasRegelgeving
FGasSupportdocuments(UK)https://www.gov.uk/government/collections/eu-f-gas-regulation-guidance-for-users-producers-and-traders
EPEE(EU)http://www.epeeglobal.org/refrigerants/
AREAGuidetothenewFGasRegulationsforcontractorshttp://area-eur.be/publications/guide-new-f-gas-regulation
Opmerking:de informatie indezemodule iseen inleidingtotbelangrijkewetgeving.Het isnietvolledigenkangeenbetrekkinghebbenopaanvullendenationaleofEuropesevereistendieuookmoetvolgen.JekuntnujezelfstudievoortzettenmeteenvandevolgendeREALAlternativesleermodules:1. Kennismakingmetalternatievekoelmiddelen–veiligheid,efficiëntie,
betrouwbaarheidengoedepraktijk2. Veiligheidenrisicobeoordeling3. Systeemontwerpvoorsystemenmetalternatievekoelmiddelen4. Lekdichtheidenlekdetectiebijalternatievekoelmiddelen5. Richtlijneninverbandmetonderhoudenherstellingenvansystemendiemet
alternatievekoelmiddelenwerken6. BestaandekoelsystemenretrofittenmetlageGWP-alternatieven7. Checklistmetwettelijkeverplichtingenbijwerkenmetalternatievekoelmiddelen8. Metenvandefinanciëleenecologischeimpactvanlekkage9. HulpmiddelenenbegeleidingvoorhetuitvoerenvaneenonderzoekterplaatseGebruiksvoorwaardenDeREALAlternativese-learningmaterialenwordenkosteloosterbeschikkinggesteldvooreducatievedoeleindenenmogennietworden verkocht, afgedrukt, gekopieerd of gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. Alle materialenblijven eigendom van het Institute of Refrigeration (UK) en partners. Materialen zijn ontwikkeld door experts en zijnonderworpenaaneengrondigecollegialetoetsingentesten,maarhetIoRenpartnersaccepterengeenaansprakelijkheidvoorfoutenofweglatingen.©IOR2015,herzien2017Ditproject isgefinancierdmetsteunvandeEuropeseCommissie.Dezepublicatie[communicatie]geeftuitsluitenddemeningvandeauteurweerendeCommissiekannietverantwoordelijkwordengehoudenvoorhetgebruikvandeinformatiedieerinisvervat.