NHN XT CA GING VIN

Dn bi A. Dn nhp

1. ngha & l do chn ti

2. Gii hn ti v phng php nghin cu

3. Tnh hnh nghin cu ca tiB. Ni dung

Chng 1 Logic hc phng Ty1. nh ngha2. Ni dungChng 2 Logic hc Pht gio

1. nh ngha

2. Nhn Minh c v Nhn Minh mi

3. Ni dungChng 3 So snh Logic hc phng Ty v logic hc Pht gio1. S ging nhau 2. S khc bitChng 4 Nhn xt nh gi

C. Kt lunTi liu tham kho

A. Dn nhp

1. ngha v l do chn ti Logic hc c xem l khoa hc nghin cu v cc quy lut v hnh thc ca t duy.. Logic hc Pht gio v Logic hc phng Ty l 2 mn khoa hc v phng cch nhn thc tiu biu ca phng ng v phng Ty, tm hiu gi tr cng nh s khc bit gia hai mn ny l iu cn thit, v con ngi lun mun tn dng u th ca cc loi hnh ca t duy, s dng n trong vic gii quyt cc vn ca cuc sng mt cch hiu qu, t duy sai lm s dn con ngi vo con ng au kh. cng chnh l l do m Ging vin ph trch mn gi sinh vin vit bi nghin cu v s so snh ny. 2. Gii hn ti v phng php nghin cu

Trong khun kh ca mt bi tiu lun ngn nn ngi vit ch s dng phng php chnh l phn tch, so snh, nh gi s khc bit gia logic hc phng Ty m tiu biu l Tam on lun ca Aristotle v Logic hc Phng ng (Nhn Minh hc Pht gio), vic phn tch k hn s c nghin cu trong cc bi lun vn mang tnh chuyn su.

3. Tnh hnh nghin cu c mt s bi vit ti Hc Vin Pht gio Vit Nam v vn so snh ny, do vy, ngi vit mun trnh by n gc mi m hn nh s dng k hiu ton hc m t cc trng hp ca tam on lun, Nhn Minh lun thay v ch pht biu n thun di hnh thc mnh v a ra nhng nhn xt nh gi da vo quan im c nhn cho nhng c im ni bt ca nn logic hc phng ng, cng nh a ra s khc bit v cc li gia hai mn logic hc ng Ty m cha thy c bi vit no cp n.B. Ni dung

I. Logic hc Phng Ty1. nh ngha phng Ty, ngi Hy Lp nghin cu phng cch suy ngh da vo b no ca con ngi v chnh Aristotle l ngi gy dng cc suy lun cn c vo Tam on lun.

Tam on lun (syllogism ) hay cng gi l Lgc hc hnh thc ca Aristotle l mt loi suy lun gm 3 mnh , trong mnh th 3 l h qu tt nhin t 2 mnh trc.- Mnh th nht (A) c gi l i tin , i tin do s quy np t rt nhiu vic trong cuc sng m ngi ta c kt li hoc thng k mt s trng hp ring l- Mnh th hai (B) l thnh phn th yu- tiu tin - Mnh th 3 (C) l kt lun t 2 mnh trn

Tam on lun suy din v tam on lun qui np

Tam on lun suy din l tam on lun suy t ci chung (mi ngi) n ci ring, kiu tam on lun ny c s dng rt nhiu trong thc t.A. Mi ngi u phi cht

B. ng An l ngi

C. ng An s cht

Tam on lun qui np l kiu suy lun t vi ci ring n ci chung.

A. C Hoa cht, b Xun cht, anh An cht,

B. Cc v ny l ngi

C. V vy, mi ngi phi cht

Hn ch ca Tam on lun- Li lm thng thy nht trong tam on lun suy din l tin u tin thng qu rng, theo kiu v a c nm, th d nh:

A. Anh An c v m mi ln nghe in thoi th ln v chy ra ch kn o nghe, nh vy l c quan h nam n bt chnh

B. Anh Hu, anh Tm, anh Thnh cng nh thC. Vy h n ng ni chuyn in thoi kiu b mt l c quan h nam n bt chnh

- Ngoi ra, Tam on lun cn da vo mt i tin khng logic, khng chc chn

A. Mi s c khi u hin hu u phi c mt nguyn nhn.

B. V tr hin hu.

C. Do , v tr phi c mt nguyn nhn.

Tin l "mi s c khi u hin hu u phi c mt nguyn nhn." Khng c chng minh mang tnh thuyt phc, n cng ch l mt pht biu khng c cn c. Do , khng c l g cho l mt chn l. Vy tin ny hoc sai lm, hoc ch c gi tr ca mt nhn xt c th ng v cng c th sai. t nht th cng r rng l chng ta khng h bit tin trn c ng hay khng?

- Ngoi kiu suy lun qu rng, tam on lun cng mc phi tr ngi v vn nh ngha ca t ng, t ng s dng qu chung chung, khng thng nht gia ngi pht biu v ngi nghe, th d nh C Hoa th p nn s c y kh, ci p cn phi c qui nh th no l p? c th anh cho l p nhng ti thy khng p?- Cui cng l trong tam on lun, c th mnh kt lun l ng da trn i tin v mnh th yu sai

A. Tri t l hnh thoi

B. V tt c hnh thoi u trn

C. Tri t hnh trn

Ngi vit s i su v cc li ca tam on lun trong phn m t s khc nhau ca vn ny vi logic hc phng ng.2. Ni dung Tam on lunAristotle khng ch n lgc ton hc nn trnh by tam on lun di hnh thc mnh thay v s dng cc k hiu ton hc.

Ton hc l lun l c h thng ha, cho nn ngi ta c th biu din cc mnh pht biu di quy c ca ton hcCc dng ca tam on lunTam on lun c 3 dng c pht biu di quy c ton hc nh sau:

Mi A l B tng ng vi A B

Vi A l B tng ng vi A B

A khng l B tng ng vi A B

Dng th 1

A B

C A

C B

Mi kim loi u dn in

St l phi kim

Vy, st dn in

Ghi ch: ( A= Mi kim loi, B= cht dn in, C= st)

Dng th 2A B

C B

A C =

Kim loi l cht dn in ( A kim loi, B l cht dn in)

Vi cht y khng dn in ( C l vi cht y)

Vy, vi cht y khng l kim loi

Dng th 3

A B

C D

Vi A C hoc C A

D B

Mi Kim loi u c nh kim

Mi kim loi u dn in

Vy, vi cht dn in c nh kim

Ghi ch ( A= Mi kim loi, B= cht c nh kim, C= Mi kim loi, D= cht dn in)

Dng th 4A B

B C

A C( Hoc A C = hoc A C )

Mi Kim loi u dn in

Mi cht dn in u dn nhit

Vy, mi kim loi u dn nhit ( dng A C )

Ghi ch ( A= Mi kim loi, B= dn in, C= dn nhit)

II. Logic hc Pht gio1. nh nghaNhn minh hc, cn gi l Lgc hc hay l Lun l hc phng ng l mt trong nm mn hc chnh thc ca Tng Ni k t thi Trn Na (Dignga, i Vc Long), mt mn ca Th Thn (Vasubandhu), vo gia th k th nm. Trong s cc lun thc Nhn Minh do Ngi vit, c cun Chnh L Mn Lun l quan trng nht, trong Ngi tm tt v ci to li ht thy phng php Nhn Minh ca i trc. Sau , hc tr ca Ngi l Php Xng (Dharmakrti) v Thin Ch (Sankarasvamin; Thng Kit La Ch) tip tc hon chnh cng trnh ca thy lp thnh mn Nhn Minh hc c h thng cht ch. T Nhn trong Nhn minh c ngha l cn c, tc l cn c ca lp lun , l do ca lp lun, t Minh ngha l nghin cu hay lm r. Vy Nhn minh hc l nghin cu, lm r lun l hc. Nhn minh hc dy chng ta t duy, nhn thc ng n, ng thi cng dy chng ta din t t duy v nhn thc mt cch c sc thuyt phc, c l l.2. Nhn minh c v Nhn minh miMn hc nhn minh mi, l mn hc ca Pht gio, do lun s Dignaga (Trn Na) (480-540) thnh lp, Trn Na li l hc tr ca Lun s Duy Thc ni ting Vasubandhu (Th Thn). Trn Na thnh lp mn Nhn Minh hc Pht gio t nhng thnh tu ca mn Nhn Minh hc c, c i din bi trit phi Nyaya ( Chnh l phi), l mt trong su trit phi chnh thng (astika), thuc n gio. ng rt gn t ng chi tc php ca Nhn Minh c thnh tam chi tc php.3 iu kin thnh lp mt l lun hay khi nim v Tn, Nhn, D:- Ni iu mnh nhn bit cho ngi khc cng nhn bit. Nh mnh nhn bit v ni ra ngi khc nhn bit nh vy. iu y gi l Tn.

- Song nu ch ni sung ci Tn ca mnh, th chc ngi khc khng chu cng nhn, nn cn phi ni r nguyn nhn v sao m lp ra ci tn y. gi l Nhn.

- ch r ci tn v nhn ri, th cn phi ly nhng s kin m ai ai cng u cng nhn lm chng c cho ci Tn v Nhn ca mnh, c c chng c v mt phi v chng c v mt tri na th cng tt. gi l d.

Ng chi tc php

Tn: trn ni c la

Nhn: v trn ni c khi

D: ni no c khi th c la, v d ci bip l

Hp: trn ni c khi th c la

Kt: trn ni kia c la

Tam chi tc phpTn: Trn ni c la

Nhn: V thy khi

D: Ni no c khi th c la, v d nh bp l i vi Nhn minh c th c ba Tn, Nhn, D kt cu thnh nng lp, ly hai thnh t t tnh v sai bit l s lp, cn Trn Na (Dignaga) trong Nhn Minh mi, ch c ba phn , Nhn v D to thnh nng lp cn Tn l s lp.3. Ni dung Nhn minh Pht gioTheo nh cun: Nhn minh nhp chnh l lun th ni dung ca Nhn minh hc Pht gio gm c tm mc chnh, c cp trong cu m u:Nng lp d nng phCp t duy ng thaHin lng d t lng Cp t duy t ngNgha l: Nng Lp, nng ph v tng t ch nhm gic ng cho ngi khc. Hin lng, t lng v tng t ch nhm t gic ng cho mnh. Tm mc chnh c cp l: 4 mc chn v 4 mc t. T l tng t, t nh phi nhng tht ra l sai. Ngc li, lp thuyt ng gi l chn nng lp, phn bc ng gi l chn nng ph. Cn lp thuyt sai gi l t nng lp, phn bc sai gi l t nng ph. Nhng tt c cng khng ngoi mc ch t c gic ng v ng tha.

- Nng lp: Cng thc lp lun ng n, c sc thuyt phc i phng.

- T nng lp: Lp lun sai, khng c sc thuyt phc i phng.

- Chn nng ph: L phn bc lp lun ca i phng.

- T nng ph: Ngi lp lun khng c sai nhng i phng c phn bc, c ph.

- Chn hin lng v T hin lng: Nhn thc c th ng (chn), c th sai (t), nhn thc trc tip bng cm quan gi l hin lng. Nh thy khi bit l khi th l chn hin lng. Thy khi m cho l my m th l t hin lng.

- Chn t lng v T t lng: T lng l suy l m bit. Suy l ng th gi l chn t lng, suy l sai th gi l t t lng.

y l 8 mc quan trng nht ca Nhn minh hc, nhng trong chim v tr quan trng nht l chn nng lp. Tc l lp lun hay lp thuyt ng n. Bi l, lp lun hay lp thuyt ng n bao hm c ngha t duy hay nhn thc ng n. Trong chn nng lp li c ba b phn chnh l: Tn, Nhn, D.

Bi k trong kinh Lng Nghim di y l mt v d: Chn tnh hu vi khng,

Duyn sanh c nh huyn.

V vi v khi dit,

Bt tht nh khng hoa. Tn (pratijna):Chn tnh hu vi khng

(ng theo tht tnh, cc php hu vi l khng tht c)

Nhn (hetu): Duyn sanh c (V do duyn sanh).

ng d (udaharana): S d hay d y: Nh huyn (V nh tr o thut).

Hai phng cch nhn thc hin lng v t lng v vn nhn thc ca Trn Na c th c biu din bng cng thc ton hc " x = a" Trong ch x biu trng thc ti im xem nh mt n s, ch a thay th khi nim xy dng bng vng tng phn bit da trn nh tng ca thc ti im, v ng nht thc (identity): x = a m t s ng nht gia hai s th hon ton d bit l thc ti im c th v khi nim tng qut.Xt ring tng v, x ring, a ring, thi ch c v no em n s hiu bit r rng v vt th c. Nhng tng hp chng li thi c s nhn thc thc s. Th d khi nhn mt con b trc mt, trc ht con b y c c th d bit so vi nhng con b khc. Chng hn nh n ang vo mt v tr c bit trong thi gian v khng gian vi thn tng c th khc vi nhng con b thy trc y. Tuy vy, con b y cng c cng tng chung cho loi b cho thy bit ngay n l mt con b nh nhng con b khc. Pha trc gic x cho ta nhn thy vt th c kh nng tc qu (artha-kriy-sakti), d bit c tnh (asadrsa; specific, individual), khng th by t bng ngn ng (sabdasyvisaya), v c th thy bit m khng cn n ngn ng hay khi nim. Pha khi nim a cho ta thy bit c tnh ca vt th l cng tng (smnya-laksana; generality) chung cho v ng thi hin hu ni mi c th ng loi, khng c v tr nht nh trong thi gian v khng gian, cn n tng tng, ngn ng, hay lun l ph by v miu t.

III. So snh1. S ging nhau

1.1 Tam chi tc php ca Nhn minh ng vi Tam on lun php l u c 3 phn nhn thc chnh. Mt phn nu ra vn , mt phn gii quyt v mt phn kt vn . Trong on n ca Tam on lun c ngha tng ng vi Tn , Tiu tin tng ng vi Nhn, Cn i tin th tng ng vi D ca Nhn minh hc.1.2 Tam on lun din dch l cn c vo nguyn l chung din dch tm bit n nguyn l ring. Nhn minh hc cng vy, ly s kin chung chng minh v bit n s kin cha bit.

1.3 Trong l lun, tuy Tam on lun ch yu phn ln dng phng php din dch, cn nhn minh hc dng phng php quy np nhng tt c hai lun thc u c li mi gii gia ch r s quan h gia ton th v b phn. Ngha l Tiu tin v Nhn ca Nhn minh hc l c nhim v ging nhau.

2. S khc nhau

2.1 Th nht l s khc bit v t ng, v th t logic ca vn . Tam on lun s dng i tin v tiu tin v kt lun trong khi Nhn Minh lun s dng Tn Nhn D. Nhng vn l s khc bit v th t trnh by ny mang ngha g?C hai lun l ca phng ng v phng ty cng u rt ra kt lun. Aristotle i din phng ty rt ra t hai tin i v tiu, phng ng rt ra t thnh t th hai l nhn, l du hiu logic lin h tt yu vi s vt hin tng hay qu trnh b che du, m cm quan khng nm bt c trc tip. Bn Lgc hc trnh t t duy i hi a ra trc i tin v tiu tin l nhng ci m mnh bit suy on ci cha bit. Sau l on n, ngha l t hai ci bit suy on ci cha bit. Nhng theo ca ngi vit, cch t vn theo kiu Nhn Minh hp l hn, t vn ri ni nguyn nhn ca vn , sau cng l cho v d minh chngTheo Tam on lun Aristotle

i tin : C la l c khiTiu tin : Trn ni thy khiKt : Vy trn ni phi c laTheo Nhn minh lun

Tn: Trn ni c laNhn: V thy khiD: Ni no c khi th c la, v d nh bp l

2.2 T s khc bit v th t trnh by vn s dn n s khc bit th nh, vi tam on lun ch l bin php t t duy, trong khi Nhn minh lun l bin php tranh lun v vi tam on lun cch nu vn i tin l mt kt lun ri sau mi i tip, cn vi Nhn Minh u tin l nu vn ( Tn) ri k n l gii thch nguyn nhn ( Nhn), do vy c th ni Nhn minh hc th ch trng bin lun lm cho ngi khc gic ng theo quan im ca mnh, ngha l mang mc ch ng tha.2.3 V do mc ch khc nhau nn tnh cht ca 2 bn cng khc nhau, Tam on lun th ch trng phng php t duy c ng hay khng. Cn Nhn minh hc th ch trng n tnh thuyt phc ngi khc? V mt h qu khc l Tam on lun cng khng lu tm nhiu nh Nhn minh hc v cc li lm khi bin lun vi i phng.2.4 Mc ch ca Tam on lun l i tin v Tiu tin , din dch ra kt lun hay on n. Cho nn, cn c thc t ca tin khng c ch my. Nhn minh hc th tri li, phi thuyt phc i phng bng d th, nh trong v d m thanh l v thng, tt c nhng g lm ra u v thng, m cn a ra d y, nh ci bnh .v.v

2.5 Tiu tin ca Lgc hc tng ng vi Nhn ca Nhn minh hc. V n c tc dng lm mi gii vi kt lun hay on n, cho nn n c hnh thc mt mnh . Cn trong Nhn minh hc ch c hnh thc l mt thut ng, trnh by chng c cho lp lun ca Tn.2.6 S khc bit v cc quy lut ca t duyLogic hc Ty phng nu ra cc qui lut ca t duy nh sau:

a. Quy lut ng nht: A A, mi s vt l chnh n A l Ab. Qui lut phi mu thun: khng th A A v A A, A khng th va l A va l khng Ac. Qui lut trit tam: Mi s vt c hoc khng ch khng c trng hp th 3d. Qui lut nhn qu: Mi s vt u c nguyn nhn. Trong cng 1 iu kin cng 1 nguyn nhn s sinh ra cng mt kt qu Logic hc Pht gio l loi logic hc 4 chiu kt hp c khng gian v thi gian nn i lc n khng tun theo cc qui lut nu trn:

- A va l A, va khng phi l A. Th d, v tr va l hu bin, va l v bin.

- A va khng phi l A, va khng phi l khng A. Th d v tr khng phi l hu bin, cng khng phi l v bin (v bin l khng c gii hn, l v tn cng infini, cn hu bin l c gii hn, c tn cng fini)

2.7 S khc bit v vic phn tch cc lp lun sai lm

A. Vi logic hc phng ng, c tt 33 loi sai lm trong lp lun bao gm Tn l 9, Nhn l 14, v D l 10. Cc li trong lp lun c ch ra mt cch rt chi tit v t trong mi quan h gia Tn Nhn v D.a. 9 li v Tn:

- Tri vi hin lng: Nh Rn c chn

- Tri vi t lng: mu thun trn lun l, nh ng A khng phi cht

- Tri vi t gio: mu thun vi nin tin tn gio ca ngi pht biu

- Tri vi tin tng ca th gian

- Tri vi chnh mnh, nh m ti cn trinh nguyn

- Danh t sau b ph nhn: V u ca cu khng c cng nhn bi c 2 bn

- Danh t trc b ph nhn: V sau ca cu khng c cng nhn bi 2 bn

- C 2 danh t trc v sau u b ph nhn

- Ph hp nhau: ai cng cng nhn nn khng phi l vn tranh lun na

b. 14 li v nhn

- Bn li bt thnh l s thiu xt ca Nhn trong iu kin cn phi quan h vi Tn, m khng quan h l lp lun thiu vng chc.

- Nm li bt nh: phm vi ca Nhn rng qu bao hm c ng phm v d phm ca Tn.

- Bn li tng vi

c. 10 li v D

- 5 li quan h vi ng d

- 5 li quan h vi d d

10 li ny do bt ng vi tnh cht ca 14 li ca Nhn, a ra v d khng ph hp.B. Sai lm trong cch lp lun ca Logic hc phng Ty ch yu c chia thnh 2 phn:

a. Phn th 1: Nu tt c cc trng hp ngy bin ca mnh nh:- Tng qut ha qu ngMt con n ko lm nn ma xun, v 2,3 th d cha kt lun mt vn , y l li ngy bin thng thng nht.

- Kt lun phi lTnh cch ca li ngy bin ny d dng nhn thy, bng cch y tng ca mnh n mc ti a, cn cht na l n mc phi l. Nh my u t trang b my mc chc chn s sa thi cng nhn.

- Nhn qu khng logicTh d c mt hin tng l nhng ngi i m thng hay mc bnh st rt, th lp tc s c tin n l sng m l ngun gc ca cn bnh ny?

- Loi suy mt cch khng tng thchNh vic so snh gia 1 nh ch v 1 c nhn l mt vic lm khng tng thch. B trng xy ci nh ca ng ta mt vi nm th lm sao ng ta c hon thnh qui hoch cho thnh ph X trong vng 1 nm?

- L lun da vo ngy bin thng k con sC th hiu rng nu c mt nhn to ra mt qu, th 2 ln ci nhn s to ra 2 ln ci qu, ung 1 ly sa b ch cho bn th ung 2 ly s b gp i, 5 ly b gp nm, - Lp lun da trn nhng gi nh hay tin khng chnh xc, hoc da vo nhng nhn vt ni ting Cc cu thng thy nh Khng cn nghi ng g na.., Mi ngi u bit, Aristotle cho rng, Khng T ni.

- Lp lun kiu mt chiu hay l gii ch quan khng c cn cMi vn u c 2 mt, trng v en, cn phi xt n c 2, khng th da hn vo 1 pha no c.

- S dng t ng, khi nim m h, nh tro khi nimNgy l tnh nhn ngi ta mua hoa rt nhiu, 1 anh sinh vin ngho i bn hoa, c 1 c n mua hoa, v hi: Con trai m cng i bn hoa ?, y khi nim bn hoa y cn mang 1 ngha khc.

b. Phn th 2 l ngy bin v hnh thc lin kt trong 3 mnh pht biu- Ngy bin t on thay v tam on lun: Nu A>B v B>C, v C>D th A>D- on gia khng tng qut: Mt vi ng th l ngi M, A l ng th, nn A l ngi M- Lm dng tin chnh hay ph, phn kt cn rng hoc bao qut hn l phn tin nh: Tt c tr em u v ti, ngi ln khng phi l tr em nn khng c ngi ln no l v ti- Ngy bin tin ph nhn, c 2 tin khng th ph nhn cng mt lc, nu khng kt lun s rt k d: Khng c tuyt nng, khng c u xanh no l tuyt, nn khng c go no nng- A => C, Nu A sai ( tin sai) th kt lun nh th no cng ng. Nh cu ca dao trong dn gian

Bao gi chch ngn a

So di nc th ta ly mnh

Cu ny l mt mnh hon ton ng cho d tin sai v khng th xy ra.

Nh vy, cc li trong lun l hc phng ng m t mang tnh bin chng thng nht gia 3 phn Tn Nhn D nhiu hn l lit k tnh cht sai lm n thun cho i tin hoc tin ph nh trong lun l hc phng Ty.

IV. Nhn xt nh giQua phn tch trn, Logic hay Nhn minh lun Pht gio c nhng c im ni bt nh sau:

1. Ging nh logic phng Ty, logic hc phng ng va l khoa hc va l ngh thutL khoa hc v mn ny ch ra nhng nguyn tc, nhng nh lut cho t duy ng n, v cho vic tranh lun mang li hiu qu tt p, thuyt phc c i tng.

N cng c coi nh l mt mn ngh thut v tuy Nhn minh hc cung cp nguyn tc nhng s dng nguyn tc y cn ty thuc vo thin ti ca c nhn. Tuy c cc nguyn tc nhng tm thy thiu xt, sai lm hay ngy bin trong tranh lun th khng phi ai hc mn ny cng u pht hin ra c. Nh vy, p dng nguyn tc nh th no th l mt ngh thut. Nhng c tnh ca ngh thut l khng th truyn t ton b c nn n khng hon ton l mt ngh thut.

2 . Nhn minh lun Pht gio va l cng c nhn thc v va l cng c tranh lunKhc vi mn Tam on lun phng Ty ch yu l nhn thc ng n, Nhn minh hc Pht gio bao gm c hai phn l Nhn thc lun v Tam on lun (syllogium), trong mc Nhn thc lun l ch yu, mc Tam on lun l th yu. V nh vy, Nhn Minh hc gip nhn thc v din t t duy mt cch c l v mang tnh thuyt phc.Theo Nhn minh, ngi lp lun l nu ra ch trng tranh lun vi ngi khc, nn s ng sai khng phi ch do mnh quyt nh m cn do ngi i lun v ngi lm chng quyt nh. Th nn, mun lp lun trc phi dng Hin lng tr v T lng tr hiu r s l, hiu r nguyn nhn kt qu v hiu r cch dng t, php lp lun, ngha l trc phi c tr t ng ri sau mi lp lun ng tha. Nu trc khng t ng th kh c th t c mc ch ng tha. Nhn minh hc ca Pht gio khng phi xut pht t mt vn m mi ngi ng thun, tri li xut pht t mt vn ang tranh lun, t nht l gia ngi lp thuyt v i phng. Trong khi im xut pht ca Tam on lun l mt im ng thun. Do vy, Nhn minh Pht gio l cng c tranh lun.

3. Logic hc Pht gio l cng c gic ng v gii thotT mnh t duy v nhn thc ng n l iu m Pht gio gi l t ng. Cn din t t duy v nhn thc ng n cho ngi khc nghe, c thuyt phc h, th Pht gio gi l ng tha, tc l gic ng cho ngi khc. T ng v ng tha chnh l cng c hnh gi gic ng gii thotNgoi ra trong Bt Chnh o con ng dn n hnh phc Nit bn th Chnh kin ng u, nh nhn thc ng n cuc i l v thng, kh, v ng, mi s vt hin tng u l do nhn duyn sinh cho nn chng l gi tm, rng khng, khng ng chng ta tham m, vng mc, b l thuc. Chnh nhn thc gip chng ta sng t ti gia cuc i th tc v bc i mnh m trn con ng gii thot.

Logic hc phng Ty bt ngun t Aristotle l cng c cho t duy, nhn thc chn l khch quan. Cn logic hc Pht gio n khng ch n gin l phng tin nhn thc chn l, m cn l phng tin nhn thc chn l y , bao hm c s gii thot cho con ngi.4. Bin chng php Logic hc Pht gio l bin chng ca kinh nghim thc hin

Tr hin lng v tr t lng l hai kh nng hiu bit va trc tip va kinh nghim suy l, va cm tnh va l tnh. Lun l Nhn minh c xy dng trn tr hin lng v tr t lng nn c th a ngi nghe i xa, hiu thu ch ch thc ca s vt, ch khng b cuc hn trong suy l tru tng nh Tam on lun hay Bin chng php Ty phng, nh Jaspers, trit gia c hin i nhn nh : Bin chng php ca Hgel l mt th Bin chng php ca t duy, cn Bin chng php ca ng phng l Bin chng php ca kinh nghim thc hin.

5. Nhn thc lun theo logic hc Pht gio c th a hnh gi n thc ti ti huNhn minh lun l mt khoa hc lun v t tng, v vn t ra l suy lun l hc ca n c phi l mt suy lun t thc ti, trn thc ti hay n thun ch l vic ca ngn ng?

Nhn thc lun Pht gio phn bit hai loi nhn thc: Mt loi l nhn thc cm quan ( hin lng), tc l loi nhn thc trc tip bng cm quan nh mt, tai, mi... Mt loi l nhn thc gin tip thng qua khi nim, phn on, suy lun ( t lng).C ch ca nhn thc nh sau:

-Khi mt i din vi mt vt, th trong thi khc u tin ca st na ch hnh thnh mt cm gic (sensation), cm gic l mt ci g khng c xc nh. ch l phn ng th ng ca mt nn Vasubandhu ni: con mt thy m khng bit.

-Sang ti st na th hai, tm thc t pht bin cm gic cm quan thnh cm gic tm thc m (mental sensation), st na th hai l bc t cm gic cm quan sang cm gic tm thc. Tm thc l thc cng tc l nghip thc, l thc mang theo nghip ca con ngi. Nghip thc ca con ngi bin cm gic cm quan thnh cm gic tm thc, t tm thc to ra hnh nh v t tn cho hnh nh . V nu l hnh nh nh m con ngi a thch (i), th cc thao tc tip theo sau s l th, hu dn ti lun hi. T phn tch ny c th kt lun Nhn minh hc Pht gio l khoa hc lun v t tng da vo thc ti, chnh mc ch tu tp ca Pht gio chng nghim c thc ti ti hu, nn cc mn hc ca n cng khng th tch ri thc ti.Vy vn l cn phi dng li cm gic tm thc hay tm trng thun ty st na u tin, th nghim c thc ti ti hu nhng do sc mnh ca nghip li ko, tm thc con ngi to hnh nh, tng tng ra n l c tht, ri b n chi phi, lm cho tham m.

C. Kt lun ng vng v pht trin Pht gio mt cch tt p nh vy th mt trong nhng l do l c s ra i v gp mt ca Nhn minh hc Pht gio. T cng c ny, Pht gio ngy mt khng nh c v tr ca mnh , trc ht n l mt phng tin tuyt xo cn thit chng vi s pht trin ln p ca truyn thng B La Mn sau Pht gio c th pht trin rng ra trn ton th gii. Nhn minh hc l c s lun l hnh thnh nn nhng lun s ni ting ca Pht gio trong mi thi i.Nhng quan trng hn c, nhn thc Pht gio v bn cht l nhn thc bn th, chn tm ca chnh mnh, tc gic ng. t c mc ch y, ngi hc o phi t mnh chng ng ly chn l thng qua con ng trc gic hay nhn thc hin lng.Ti liu tham kho1. TS. Thch Gic Duyn- Gio trnh Nhn thc Lun Pht gio Lu hnh ni b HVPGVN chi nhnh HCM 2012

2. Nht Hnh- ng Phng Lun L hc Hng Qu XB 1996

3. Stuart Chase- Ngh Thut suy lun Thi Nay 1969

4. Nguyn Trng Giang- Logic trong tranh lun NXB Thanh Nin 2006

5. Minh Chi. Nhn Minh Hc Pht Gio. NXB Tn Gio 20096. Minh Chi- Khi qut v Nhn Minh hc Pht gio (http://chuaphoda.net/home/?p=848)7. Tm Minh L nh Thm- Nhn Minh Tng lun ( Tp Ch Vin m 1939)8. Hng Dng- Nhn Minh Lun (http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:eYloF_PcjxsJ:www.buddhismtoday.com/viet/triet/063-nhanminhluan.htm+&cd=1&hl=vi&ct=clnk&gl=vn9. Quentin Smith, Trn Tin Long dch- Hai li chng minh khng c thng

10. TS. V vn Thng- Logic hc Phng ng thi k c (http://www.vanhoahoc.vn/nghien-cuu/van-hoa-the-gioi/vh-phuong-dong-nhung-van-de-chung/1222-vo-van-thang-logic-hoc-phuong-dong-thoi-ky-co-trung-dai.html)

11. L Thnh Tr - i cng v lun l Ton hc TT Hc liu B Gio Dc 1972

12. Thch Thin Siu- Li vo Nhn Minh hc, Vin NCPH 1997

SO SNH LOGIC HC PHT GIO VI LOGIC HC PHNG TY

Bi thi gia hc k 6 nm th 3

MN LOGIC HC PHT GIO

Sinh vin Nguyn Qu Hong

M s sinh vin DTTX 1087

GV hng dn TS.Thch c Trng

HC VIN PHT GIO VIT NAM TI TP.HCM

2012

Stuart Chase- Ngh Thut suy lun Thi nay 1969

William Lane Graig - Reasonable Faith , Wheaton, IL: Crossway, 1994 ( trch t bi vit 2 li chng minh khng c thng ca Quentin Smith, Trn Tin Long dch

Minh Chi Nhn thc v Nhn Minh Lun

Nguyn Trng Giang Logic trong tranh lun NXB Thanh Nin 2006

Tm Minh L nh Thm- Nhn Minh Tng Lun ( Tp ch Vin m 1939)

Hng Dng- Nhn Minh Lun

Minh Chi- Khi qut v Nhn Minh hc Pht gio

Stuart Chase- Ngh thut suy lun Thi nay 1969

Thch Thin Siu- Nhn Minh hc

PAGE