14 december 2017
P L U S … . . E E N V O O R U I T B L I K
Pensioenen in 2018
Vandena van der Meer
2
Agenda
• De zin en onzin van pensioen
• Pensioenleeftijd 68 jaar
• Plannen van het nieuwe kabinet
• Pensioenen in 2020?
3
De zin en onzin van pensioenW A A R O M E N H O E V E E L B O U W E N W E O P ?
4
Het pensioengebouw
1e pijler
OVERHEIDAOWANW
2e pijler
WERKGEVERPensioen
3e pijler
PRIVELijfrente
Banksparen
5
De eerste pijler: AOW
• Aantal AOW-ers steeg tussen 1957 en
2017 van 738.693 naar 3.397.630
• Uitgaven aan AOW stegen van € 378 mln
in 1957 naar € 35.792 mln in 2015
• AOW als percentage van het BBP steeg
van 2,5% in 1957 naar 5,5% in 2016
6
AOW
• Is een basisvoorziening
• Gehuwd/samenwonend per maand per persoon : € 851 bruto (is inclusief vakantietoeslag)
• Alleenstaand per maand: € 1.232 bruto (is inclusief vakantietoeslag)
7
De tweede pijler
• Arbeidsvoorwaarde pensioen
• Belegd vermogen van pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen was € 1.792 miljard per eind 2016
• Pensioenfondsen € 1.350
• Verzekeringsmaatschappijen € 442
• Nederlandse huishoudens hebben momenteel ongeveer € 340 miljard aan spaargeld uitstaan bij in
Nederland gevestigde banken
• Per hoofd van de bevolking is dat ruim € 125.000
• Met huidige rentestand een garandeert pensioen van € 1.000 vanaf 66 jaar aan te kopen bij een
verzekeraar kost je op dit moment circa € 23.000
8
Hoeveel sparen we voor pensioen?
• Totale premie van alle pensioenuitvoerders in de 2e pijler:€ 42 miljard
• Loonsom was € 332 miljard
• Pensioenpremie was bijna 13% van de loonsom
• BBP was in 2015 gelijk aan 676 miljard
• Pensioenpremie was ruim 6% van het BBP
9
Een voorbeeld: het ABP
• Corien Wortmann-Kool: 'Je krijgt gemiddeld drie tot vier keer je inleg terug'
Bestuursvoorzitter Corien Wortmann-Kool sprak de afgelopen maanden veel
met deelnemers. In een interview met De Telegraaf benadrukt ze dat ze de
zorgen bij deelnemers wil wegnemen die denken dat ze hun geld niet meer
terugkrijgen. 'We weten op basis van onderzoek: je krijgt je inleg vier keer terug,
maar als het tegen zit, wordt het drie keer. En als we levenslang het pensioen
niet kunnen verhogen met de koopkracht, dan is het nog steeds twee keer.'
Ranking fondsen per 2015
10
Pensioen voor iedereen?
• Bijna alle werkgevers in Nederland zeggen een pensioenregeling toe
• Aantal ZZP-ers dat pensioen opbouwt is (te) laag
• Pensioen is niet alleen sparen voor later
• Pensioen is meestal ook:
• Dekking voor je partner en kinderen bij overlijden
• Dekking bij arbeidsongeschiktheid
11
Pensioenleefijd 68 A O W
12
Memorie van Toelichting bij
AOW, juni 1955
“De voortschrijdende vergrijzing
van ons volk is een niet te
ontkennen feit. Zij maakt het
treffen van voorzieningen voor
de oude dag urgenter, maar ook
moeilijker, want kostbaarder.”
0
10
20
30
40
50
60
old age dependency ratio (ODR)
13
Winst in levensverwachting sinds 1957
12
14
16
18
20
22
24
26
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050 2060Average life expectancy at age 65
Gemiddelde
levensverwachting op 65-
jarige leeftijd, 1950-2016
(gerealiseerd) en
2017-2060 (prognose CBS)
14
Levensverwachting op 65
12
14
16
18
20
22
24
26
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050 2060
Average life expectancy at age 65 Men Women
15
AOW leeftijd stijgt
Er is al een koppeling met de levensverwachting
Vanaf 2022 is de AOW-leeftijd 67 jaar en 3 maanden
Daarna kan het verder omhoog. Wat is uw AOW-leeftijd?
16
AOW leeftijd?
• In 2022 wordt de AOW-leeftijd 67 jaar en 3 maanden. Deze leeftijd geldt voor mensen geboren in de
periode 1-1-1955 t/m 30-9-1955
• Geboren na 30-9-1955?
• Dan is je exacte AOW-leeftijd nog niet bekend
• Maar deze is minimaal 67 jaar en 3 maanden
• Je weet 5 jaar van te voren wanneer je AOW krijgt
• Geboren voor 1-1-1955? Dan blijft je AOW-leeftijd hetzelfde
17
Prognose AOW leeftijd: www.svb.nl
18
Prognose AOW leeftijd: www.svb.nl
19
Prognose AOW leeftijd: www.svb.nl
20
Prognose AOW leeftijd: www.svb.nl
21
Langer doorwerken?
Hoogst genoten opleiding Levensverwachting op 65-jarige leeftijd
M V
Basisschool 15,5 19,1
waarvan in goede
gezondheid:8,2 (52,9%) 8,9 (46,6%)
Hoger onderwijs 19,6 23,1
waarvan in goede
gezondheid:15,3 (78,1%) 16,9 (73,2%)
22
Pensioenleefijd 68 G E V O L G E N V O O R U W P E N S I O E N R E G E L I N G
23
Pensioenleeftijden
24
Pensioenleeftijd 68
• Gevolgen voor eindloon- en middelloonregelingen
• Gevolgen beschikbare premieregelingen
25
Eindloon- of middelloon (Defined Benefit)
Een levenslange uitkering aan werknemer vanaf pensioendatum
67 jaar
26
Eindloon- of middelloon: naar 68 jaar
• Pensioen vanaf 68 jaar een jaar minder uitkeren
• Jaar minder uitkeren circa 1% van de loonsom minder premie
pensioenkosten dalen
67 68 jaar
X
27
Opbouw in middelloon
2017 Keuze 2018
optie 1 optie 2
Pensioenleeftijd 67 jaar 68 jaar 67
Maximale
opbouwpercentage
1,875% 1,875% 1,738%
28
Rekenvoorbeeld
NuPensioenleeftijd 67, opbouw
1,875%
Optie 1:Pensioenleeftijd 68, opbouw
1,875%
Optie 2: Pensioenleeftijd 67, opbouw 1,738%
Salaris € 50.000 € 50.000 € 50.000
Franchise € 13.123 € 13.123 € 13.123
Pensioengrondslag € 36.877 € 36.877 € 36.877
Pensioenopbouw – 1 jaar: € 691 € 691 € 641
Komt tot uitkering op: 67 jaar 68 jaar 67 jaar
Het pensioen kan je eerder of later in laten gaan:- Bij later in laten gaan: een hogere uitkering per jaar
- Bij eerder in laten gaan: een lagere uitkering per jaar
29
Een goedkoper pensioen?
• Vrijval kan op verschillende manieren bekeken worden:
• Kostenstijging dempen
• Teruggeven aan medewerkers
• Verbeteren van pensioenregeling
• Budget voor duurzame inzetbaarheid
• Etc
• Zie ook onze whitepaper voor meer praktijkvoorbeelden: zie www.pensioenleeftijd68.nl
30
Beschikbare premieregeling (Defined Contribution)
67
1 2 3 4 5
jaren
68 jaar
31
Beschikbare
premieregeling: 68 jaar
• Fiscaal maximale staffel 2017
• Gebaseerd op opbouw tot en met 66 jaar bij een
3% rekenrente
Staffel gebaseerd op 3% rekenrente (2017)
Leeftijd Percentage
20 – 25 8,1%
25 – 30 9,4%
30 – 35 10,9%
35 – 40 12,7%
40 – 45 14,8%
45 – 50 17,2%
50 – 55 20,1%
55 – 60 23,6%
60 - 65 28,0%
65 - 67 31,8%
32
0,00%
5,00%
10,00%
15,00%
20,00%
25,00%
30,00%
35,00%
15-20jaar
20-25jaar
25-30jaar
30-35jaar
35-40jaar
40-45jaar
45-50jaar
50-55jaar
55-60jaar
60-65jaar
65-67jaar
Pe
rce
nta
ge p
en
sio
en
gro
nd
slag
maximale inleg beschikbare premie
bij pensioenleeftijd 67 en 68 en 3% rekenrente
PL 67
PL 68
Gepubliceerde premiepercentages lager:
- Jaar langer sparen- Looptijd uitkering een jaar
korter
Lagere staffels op 68 jaar
33
Lage rente biedt echter mogelijkheden
Leeftijds-cohort Nieuwe 3%
staffel (van de belastingdienst)
obv pensioenleeftijd 68
Huidige
regeling2,5% staffel
Verzekeraar X
2% staffel
Verzekeraar x
20 t/m 24 7,70% 8,1% 11,70% 15,60%
25 t/m 29 8,90% 9,4% 13,30% 17,20%
30 t/m 34 10,30% 10,9% 15,00% 19,00%
35 t/m 39 12,00% 12,7% 17,00% 21,00%
40 t/m 44 13,90% 14,8% 19,20% 23,20%
45 t/m 49 16,20% 17,2% 21,80% 25,60%
50 t/m 54 18,90% 20,1% 24,80% 28,40%
55 t/m 59 22,30% 23,6% 28,20% 31,60%
60 t/m 64 26,40% 28,0% 32,30% 35,30%
65 t/m 67 30,50% 31,8% 36,10% 38,70%
34
Aanpassen beschikbare premieregeling?
• Alle uitvoerders bieden de mogelijkheid om de regeling ongewijzigd te laten als deze binnen de
marktrentestaffel blijft (kostprijsstaffel)
• Voordeel:
• Staffel hoeft niet gewijzigd te worden
• Nadeel:
• Als rente stijgt moet staffel alsnog aangepast worden
• Relatief wordt meer ingelegd, namelijk inleg blijft ongewijzigd maar er wordt wel een jaar langer ingelegd
• Als werkgever de regeling wel wenst aan te passen dan kijken naar de nieuwe 3% (of 4%) staffel 2018
35
Pensioenleeftijd 68: tot slot
• Pensioenopbouw tot 68 jaar
• Pensioenregeling aanpassen:
• Eindloon- middelloon: ja dat moet als er fiscaal geen ruimte meer is
• Beschikbare premieregeling: dit is niet per se nodig op dit moment
• Eerder uittreden blijft mogelijk
• De volgende verzekeringen keren een jaar langer uit, namelijk tot 68 jaar:
• Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid
• Anw-hiaat
• WIA/WGA-verzekeringen
36
Pensioenstelsel in 2020?W AT G A AT H E T N I E U W E K A B I N E T D O E N ?
37
Regeerakkoord (1)
Regeerakkoord 10-10-2017
• Kern: arbeidsvoorwaarde pensioen is en blijft verantwoordelijkheid sociale partners, overheid schept
kaders en bewaakt de (inter)nationale grenzen.
• Behouden: verplichtstelling, collectieve uitvoering, risicodeling en fiscale ondersteuning.
• Veranderen: op weg naar een persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling en afschaffen
doorsneesystematiek.
• Tijdlijnen: SER krijgt de tijd voor gedragen voorstel, maar streven begin 2018 overeenstemming sociale
partners en kabinet over invulling. Vervolgens 2020 einde wetgevingstraject en 2021 start implementatie.
38
Regeerakkoord (2)
• Wat wil het kabinet terugzien?
• Premie blijft leeftijdsonafhankelijk met degressieve opbouw.
• Fiscaal kader moet hierbij passen en biedt voor alle soorten pensioenovereenkomsten dezelfde
ruimte, gemeten naar premieniveau.
• Insteek fiscaal kader blijft adequate pensioenopbouw.
• Collectieve risicodeling blijft.
• Pensioen is levenslange uitkering.
• In uitkeringsfase zoveel mogelijk conform regels Wet Verbeterde Premieregeling.
• Behoud arbeidsmobiliteit door dekking nabestaanden- en arbeidsongeschiktheidspensioen.
• Meer keuzevrijheid voor deelnemers.
• Meer aansluiting van ZZP’ers in het pensioenstelsel
39
En? Gaat het lukken begin 2018?
Volkskrant, 6 december 2017
40
Pensioenregeling van de toekomst
• Voorspelling hoe het nieuwe pensioenstelsel eruit komt te zien
• Aan de hand van de verkiezingsprogramma’s
• AOW
• Tweede pijler pensioen
• Zelfstandigen
• En de partijen in het kabinet:
• VVD
• CDA
• D’66
• ChristenUnie
41
AOW
• AOW-Leeftijd
• Terug naar 65 jaar:
• Was alleen opgenomen bij 50PLUS en PVV, kans zeer klein dat dit doorgaat
• Huidige stijging handhaven (expliciet aangegeven in programma): CDA en D66
• Flexibele AOW
• VVD: alleen later/doorwerken
• D66: eerder en later
• Hoogte uitkering
• Inkomenspositie ouderen staat onder druk volgens partijen:
• Compensatie/uitkering verhogen: CDA (ouderen met klein pensioen)
• Lager belastingen: VVD
42
Aftopping pensioen?
• Grens van € 103.317 verlagen?
• D66: ja, verplicht pensioen tot max € 53.706
• VVD: meer vrijwillige opbouw 3e pijler
• ChristenUnie: € 55.500
43
Verplichtstelling bij een pensioenfonds
• De verplichte deelname werkgevers in een pensioenfonds afschaffen?
• JA: VVD, D66, ChristenUnie
• NEE: CDA
• Deelnemers moeten eigen pensioenfonds kunnen kiezen?
• JA: D66, VVD
44
Nieuw pensioenstelsel
• Nieuw pensioenstelsel rond individuele pensioenopbouw en collectieve risicodeling:
• JA: VVD, D66
• SER volgen: CDA
• Bij dit nieuwe stelsel is afschaffen doorsneepremie noodzakelijk. Doorsneepremie afschaffen?
• JA: VVD, D66, ChristenUnie
• Bespreekbaar: CDA
45
Meer keuze tijdens opbouwfase?
• Meer keuzevrijheid tijdens pensioenopbouw
• D66: lagere max/grens verplicht sparen (bijv. hoogte huidige maximale dagloon in sociale zekerheid),
maximaal 5 jaar premie-vakantie voor bijvoorbeeld aflossing hypotheek
• ChristenUnie: premie (deels) of premievakantie voor aflossing hypotheek
• CDA: premievakantie ook voor zorgdoeleinden
46
Meer keuze tijdens uitkeringsfase?
• (Beperkte) uitkering ineens
• VVD: bijvoorbeeld om hypotheek af te lossen
• D66: eenmalig 10% opneembaar
• CDA: keuzemogelijkheid bijvoorbeeld in combinatie met eigen huis of zorguitgaven
47
Kortom
• Wordt vervolgd….
Bedankt voor uw aandacht