Motivationele gespreksvoering bij adolescentenDr Wertelaers Arlette, Katarsis
INHOUD
Enkele inleidende bedenkingen
De geest van MI
Client centered begeleiding
Omgaan met weerstand
Verandertaal
Gedragsverandering ( commitment )
Waarom M.I. Bij adolescenten ?Adolescentie = periode van enorme groei en
ontwikkeling
Vaak ook: risicogedragingen, ongezonde leefgewoonten, conflicten met ouders, druk van peers,…
Jongeren voelen zich vaak niet begrepen
M.I. kan helpen om deze uitdagingen om te buigen in opportuniteiten
Uit het dagboek van Anne Frank
“ They mustn’t know my despair, I can’t let them see the wounds which they have caused, I couldn’t bear their sympathy and their kind-hearted jokes, it would only make me scream all the more.
If I talk, everyone thinks I’m showing off; when I’m silent they think I’m ridiculous; ride if I answer; sly if I get a good idea, lazy if I’m tired, selfish if I eat a mouthful more than I should, stupid, cowardly, craftly, etc. etc. “
Wat is MI ?Een op interactie gerichte gespreksmethode
om mensen voor te bereiden op en te helpen bij verandering
“ A client-centered, directive method for enhancing intrinsic motivation to change bij exploring and resolving ambivalence “
Wanneer MI toepassen? Voorafgaand aan behandeling Het hele behandeltraject is ermee doorspekt Een optie om op terug te vallen tijdens de
behandeling
Wat is MI niet ?
Niet gebaseerd op een theorie
Niet zozeer een techniek, geen trukendoos MI benadrukt vooral empathie, eerlijkheid, respect
en samenwerken
Niet gemakkelijk Deskundigheid in MI krijg je door training volgen,
oefenen en feedback krijgen
Wat is de evidentie ?1983: publicatie door William R. Miller in
Behavorial Psychotherapy , ‘ MI als een korte interventie bij probleemdrinkers ‘
1991: William R. Miller en Stephen Rollnick ‘ Motivational interviewing: preparing people for change’ ( 2de herzien editie in 2002 )
Wat is de evidentie ?
Recent onderzoek naar de effecten van MI bij jongeren die middelen gebruiken
Toenemende effectiviteit van MI bij andere gedragingen
Hoe weet je wanneer je MI kan gebruiken ?
Wanneer de jongere: Weinig gemotiveerd lijkt Aarzelt om zich te engageren voor behandeling Moeite heeft met het veranderen van zijn/haar
gedrag
Hoe weet je wanneer je MI best niet gebruikt ?
Wanneer de jongere: Voldoende gemotiveerd is en… Klaar is om zijn/haar gedrag te veranderen
Adolescentie
Cognitieve ontwikkeling
Minder ontwikkelde cognitieve mogelijkheden heel concrete veranderingen op korte termijn
Meer ontwikkelde cognitieve mogelijkheden doelen en waarden op langere termijn
Informatieverwerking: jongeren hebben nog niet veel levenservaringen
AdolescentieAdolescentie en identiteit
Identiteitsontwikkeling gaat gepaard met het verkennen van diverse rollen Moeilijk om te beslissen voor
veranderingen op lange termijn Begrip hiervoor helpt om accuraat empathie
uit te drukken
AdolescentieAutonomie: verwerven van autonomie is
een ‘kernelement’ in de reis naar volwassenheid
Adolescenten doen hiervoor vaak beroep op feedback van ‘dichtbijstaande anderen’ , vnl peers
Autonoom beslissingen en verantwoordelijkheid nemen voor acties zijn fundamentele componenten van MI
AdolescentieEmotionele labiliteit:
Wees voorzichtig met het maken van plannen voor gedragsverandering gedurende een periode van intense emoties.
INHOUDEnkele inleidende bedenkingen
De geest van MI
Client centered begeleiding
Omgaan met weerstand
Verandertaal
Gedragsverandering ( commitment )
Commitment
Change talk
Responding to resistance
Person-centered Guiding Skills
Spirit
3 sleutelcomponenten van MI: ACE A: Respect voor Autonomie
Autonomie ontwikkelen = kerntaak adolescentie Geef informatie, bied een menu van opties aan,
benadruk de persoonlijke keuze en verantwoordelijkheid
Aandacht voor de beperkingen die bv ouders stellen Regels bespreken en compromis zoeken Regels overtreden, maar dan gevolgen dragen
C: Coöperatief
E: Evocatief ( uitlokking )
3 sleutelcomponenten van MI: ACEA: Respect voor de autonomie
C: Coöperatief Partnerschap met de jongere Als gids help je mensen op een veilige manier hun
weg te vinden en zelf hun problemen op te lossen ≠ toegeven aan alle impulsen en verlangens ≠ je eigen agenda nastreven
E: Evocatief ( uitlokking )
3 sleutelcomponenten van MI: ACEA: Respect voor autonomie
C: Coöperatief
E: Evocatief ( uitlokking ) Redenen en bezorgdheden over
gedragsverandering ‘uitlokken’ ≠ prematuur ongevraagd advies geven
De ‘ righting reflex ‘Mensen hebben een ingebouwd verlangen om
dingen recht te zetten
Hulpverleners nog meer …
Het is belangrijk deze reflex te onderdrukken
Analogie: rijden in de sneeuw
http://www.youtube.com/watch?v=YCzZF2JU6P8
De geest van MI in de praktijk omzetten: 4 algemene principes
Empathie uitdrukken Adolescenten hebben nood aan iemand die hen
begrijpt, die naar hen luistert, die gelooft dat ze iets zinnigs te vertellen hebben
Discrepantie ontwikkelen
Meerollen met weerstand
Zelf-effectiviteit ondersteunen
De geest van MI in de praktijk omzetten: 4 algemene MI principes Empathie uitdrukken
Discrepantie ontwikkelen Gedragsverandering bevorderen door het
uitlokken, reflecteren, zelfs uitvergroten van de waarden en doelen van de jongeren en zijn huidige manier van leven/ huidig gedrag
! Focus op de waarden van de jongeren
Meerollen met weerstand
Zelf-effectiviteit ondersteunen
De geest van MI in de praktijk omzetten: 4 algemene MI principes Empathie uitdrukken
Discrepantie ontwikkelen
Meerollen met weerstand Weerstand is een interpersoonlijk proces ! Niet verwonderlijk gezien de focus van de jonge
persoon op autonomie Vaker voorkomend wanneer de jongere niet uit
vrije wil naar de behandeling komt Stop, drop en rol mee met de weerstand
Zelf-effectiviteit ondersteunen
De geest van MI in de praktijk omzetten: 4 algemene MI principes Empathie uitdrukken
Discrepantie ontwikkelen
Meerollen met weerstand
Zelf-effectiviteit ondersteunen Gedragsverandering treedt op als de persoon het
gedrag belangrijk vindt + als de persoon zich in staat voelt om de gedragsverandering door te voeren.
Druk je oprecht geloof in de jongere zijn mogelijkheden uit
De eerste ontmoeting
Openingszin: “ Tijdens ons gesprek vandaag wil ik graag eens horen hoe het met jou gaat. Indien je graag bepaalde dingen wil veranderen in je leven, wil ik je daar graag bij helpen. Maar het is helemaal niet de bedoeling dat ik je ga vertellen wat en hoe je dingen anders moet gaan aanpakken. “
Pas op met intensiteit
De eerste ontmoetingAgendasetting:
Als het ok is voor jou, zou ik graag wat meer willen weten over jouw middelengebruik …
Bij ongemak, bespreek eerst andere gebieden Gebruik visuele tools:
Bv Wat is belangrijk voor Katrien ?
Plezier met vrienden
Goedkeuring
Plagen
School
Gewichtverlies
Gelukkig zijn
Ruzie met ouders
Gezond eten
Vrijheid
Muziek
Huisdieren
Schoolprestaties
INHOUDEnkele inleidende
bedenkingen
De geest van MI
Client centered begeleiding
Omgaan met weerstand
Verandertaal
Gedragsverandering ( commitment )
Commitment
Change talk
Responding to resistance
Person-centered Guiding Skills
Spirit
Client-centered communicatievaardigheden
Gebruik je al bij de openingsstrategie
Geest van MI is erin verweven
Hoe actief luisteren naar de jongere ?
Helpen een therapeutische relatie opbouwen
Laten toe de ambivalentie te exploreren
Helpen je de cliënt richting verandering te begeleiden
Interactietechnieken: OARSOpen vragen
Affirmaties/bevestigen/versterken
Reflecterend luisteren
Samenvatten
OARS: ReflecterenReflecteren = de persoon vertellen wat je
gehoord hebt, eventueel iets benadrukken of een betekenis toevoegen
Verschillende doelen Empathie uitdrukken, je laat zien dat je ‘luistert’ Je hypothese over hoe de jongere de wereld
ervaart testen
OARS: Reflecteren
Verschillende vormen Eenvoudige reflecties Complexe reflecties
Reflecties beginnen met “ Het klinkt alsof…” “ Wat je zegt is…” Niet teveel doen, klinkt als therapie en jongeren haken af
Reflecties niet ombuigen naar vragen Klinkt alsof je niet geluisterd hebt
OARS: Affirmeren
Iets dat de jongere eerder aanhaalde positief bekrachtigen
Timing is belangrijk ! In meerdere mate bereidheid tot veranderen “
Het is prachtig dat je minder wil drinken…” In mindere mate bereidheid tot veranderen “ Het
is verstandig dat je nadenkt over jouw mogelijke opties “
Duidelijke weerstand tegen verandering Wees spaarzaam met affirmaties en rol mee met de weerstand.
OARS: Open vragenOpen vragen faciliteren de conversatie
Open vragen bij een shockerende uitspraak “ Hoe dacht je dat ik op deze uitspraak zou reageren ?”
! Teveel open vragen gevoel van ondervraging Miller et al ( 2005 ): 2 reflecties per vraag Intake, evaluatie in het begin van het
behandelproces: evenwicht tussen vraag/reflectie
OARS: Samenvatten Miller en Rollnick ( 2002) “ Picking flowers and
presenting them back to the person in a bouquet.”
Doel: Laat zien dat je intensief luistert Helpt verschillende puzzelstukken samen te zetten Helpt de overgang maken naar andere componenten van
de agenda, behandeldoelen,…
Hoe? Selecteer bepaalde uitspraken Verbind uitspraken Incorporeer en eindig bij voorkeur met motiverende
uitspraken
OARS samengevat
Wat doen ?
Werk samen met de jongere wat betreft doelen en taken van behandeling
Varieer verschillende types van reflecties
Zorg voor een goed evenwicht tussen open vragen en reflecties
Bekrachtig specifieke sterkten en vaardigheden om de self-efficacy te ondersteunen
Vat periodisch samen, presenteer een collectie van reflecties, om thema’s te linken of om over te gaan naar een andere focus
http://www.youtube.com/watch?v=JZrYk86EDlQ
OARS een oefening Verdeel in groepjes van 3 : HV – cliënt – observator
Casus Stefan: 16 jaar Rookt dagelijks weed Drinkt 3-4 keer per maand TSO, onzeker over toekomstige studies Werkt woe en zat nm in een broodjesbar van tante Weinig gemotiveerd, maar bekwame werker Regelmatig hoog oplopende conflicten met ouders Komt met tegenzin naar het gesprek, hij vindt dat ouders een
probleem hebben
Bespreek in groep Hoe heeft de HV het gesprek ervaren ? Hoe heeft de cliënt het gesprek ervaren ? Wat is de observator opgevallen ?
INHOUDEnkele inleidende bedenkingen
De geest van MI
Client centered begeleiding
Omgaan met weerstand
Verandertaal
Gedragsverandering ( commitment )
Commitment
Change talk
Responding to resistance
Person-centered Guiding Skills
Spirit
Wat is weerstand ? Interpersoonlijk proces
Normaal ontwikkelingsproces bij adolescenten
3 types van communicatie ‘Resistance’ talk Sustain talk ‘Gebrek aan communicatie’
in ‘sustain talk’ lijkt meer gerelateerd met gedragsverandering dan van ‘motivationele uitspraken’
Hoe weerstand herkennen ?
Argumenteren
Onderbreken
Ontkennen
Negeren
Ter discussie stellen van hulpverlener
Hoe omgaan met weerstand ?
Herken de interpersoonlijke spanning
Monitor je eigen gedrag en zet een stap terug, zorg dat je minder bedreigend overkomt
Vermijd overtuigen
Een eenvoudige reflectie
Versterk of minimaliseer sustain talk
Hoe omgaan met weerstand ?
Benadruk de persoonlijke keuze en controle
Bevraag pro’s en contra’s eerst pro’s en contra’s van joints roken dan contra’s en pro’s van geen joints meer
roken
Verleg de focus
ValkuilenArgumenteren voor verandering
De rol van ‘expert’ aannemen
Bekritiseren, verwijten, schaamtegevoel opwekken
Labelen
Gehaast zijn
Superioriteit claimen
Ongevraagd advies geven
INHOUDEnkele inleidende bedenkingen
De geest van MI
Client centered begeleiding
Omgaan met weerstand
Verandertaal ( doel-georiënteerd !)
Gedragsverandering ( commitment )
Commitment
Change talk
Responding to resistance
Person-centered Guiding Skills
Spirit
Wat is verandertaal ?Volgende uitdrukkingen:
Wensen: ik wil, ik zou graag willen ( importance)
Mogelijkheden: ik denk dat ik zou kunnen, het is mogelijk om (ability)
Noodzaak: ik moet, ik kan dit niet verder blijven doen
Redenen: ik zou me beter voelen als Vastbeslotenheid: ik ga, ik zal
( commitment )
Verandertaal bekrachtigen (OARS)
Reflecteer verandertaal
Open vraag zoals “ Kan je me daar iets meer over vertellen ?”
Ga niet te snel richting actieplannen
Bekrachtig sterktes en inspanningen
Vat verschillende uitspraken van verandertaal samen
Verandertaal uitlokkenDirecte vragen
Ik ben geïnteresseerd in jouw mening.
“ Wat vind jij dat er zou moeten veranderen in jouw leven ?”
“ Wat baart jou zorgen ivm je druggebruik ?”
Vraag naar de bezorgdheid die anderen geuit
hebben over het gedrag van de jongere ?
Verandertaal uitlokkenVragen die de verbeeldingskracht aanspreken
Hoe zou jouw leven eruit zien als je verder blijft drinken en/of als je zou stoppen met drinken ?
Vraag de jongere zijn/haar leven terug voor de geest te halen voor het probleemdrinken begon
Hoe zie jij je toekomst en hoe kan je huidig gedrag je helpen of hinderen om je toekomstdromen ( doelen ) te verwezenlijken ?
Verandertaal uitlokkenWaarden bevragen
Welke dingen zijn voor jou op dit moment erg belangrijk ?
Gebruik een lijst van waarden en laat de jongere de voor hem 3 belangrijkste waarden uitkiezen
Stel open vragen stellen over hoe de gekozen
waarden overeenkomen met de huidige leefwijze
Verandertaal uitlokkenVragen over persoonlijke sterkten
Moedig verhalen aan over verandersuccessen in het verleden
Gebruik eventueel lijsten/kaarten Wat zeggen andere mensen over je persoonlijke
sterkten en kwaliteiten ?
Breng je eigen hoop en optimisme mbt de mogelijkheden van de jongere om te veranderen over
Verandertaal uitlokkenMaak gebruik van schalen
Op een schaal van 1-10, waarbij 1 betekent helemaal niet belangrijk en 10 heel erg belangrijk, hoe belangrijk is het voor jou om te stoppen met joints roken ?
Waarom koos je voor een 4 en niet voor een 1 of 2 ? Wat is er nodig om je van een 4 naar bv een 6 te
brengen ?
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Verandertaal uitlokken Gepersonaliseerde feedback:
Geef feedback op testings/bevragingen
Gebruik strategieën om verandertaal uit te lokken waarvan jij vind dat ze bij je passen en de MI-geest ten goede komen !
INHOUDEnkele inleidende bedenkingen
De geest van MI
Client centered begeleiding
Omgaan met weerstand
Verandertaal
Gedragsverandering ( commitment )
Commitment
Change talk
Responding to resistance
Person-centered Guiding Skills
Spirit
Op naar de volgende faseDe cliënt geeft in toenemende intensiteit aan
zijn/haar gedrag te gaan veranderen ( toezegging ) zo niet, exploreer verder
Low importanceLow confidence
Low importanceHigh confidence
High importanceLow confidence
High importanceHigh confidence
Op naar de volgende faseBegeleid de jongere om een plan voor
gedragsverandering te ontwikkelen
Stel een doel Bepaal (tussen)stappen om dat doel te bereiken
Vraag toestemming om een menu van opties voor te stellen
Bepaal eventuele barrières Stel plannen op voor indien-dan
Op naar de volgende fase
Bekrachtig de ideeën van de jongere, druk hoop en vertrouwen uit, en vat samen
Follow-up: Eender welke vooruitgang die de jongere maakt richting gezonder gedrag of bereiken vooropgesteld doel, hoe minuscuul ook, is een beweging in de goede richting, Reflecteer dit !
Meer informatie ?Boeken:
Motivational Interviewing with adolescents and young adults; Sylvie Naar-King & Mariann Suarez; 2011
Motivational Interviewing, preparing people for change; William R. Miller & Stephen Rollnick; second edition 2002
Verslaving en motivationele hgesprekstechnieken; Jean-Pierre Broothaerts & Mark Tack, 2001
Websites:
www.vad.be/e-learning/het-huis.aspx
Tot slot….Kasteel
Conciergerie en brug van verandering
in Parijs