Konferencja: Efekty wdrażania nowego modelu gospodarowania odpadami komunalnymi
Płońsk 27-28 maj 2014 r.
2014-06-08
1
Barbara KozłowskaWydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska
Politechniki Łódzkiej
28 maja 2014 r., Płońsk
Konferencja „Efekty wdrażania nowego modelu
gospodarowania odpadami komunalnymi”
Gospodarowanie odpadami komunalnymi a odpady opakowaniowe
PRZEPISY UE – PODSTAWOWE ZOBOWIĄZANIA W SEKTORZE KOMNALNYM
Dyrektywa 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów
• Strategia ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji zgodnie z poziomami określonymi dla roku 2010, 2013, 2020
• Okres przejściowy składowanie – Traktat Akcesyjny - doprowadzenie sektora składowania odpadów do takiego poziomu, że po 1 lipca 2012 roku wszystkie odpady są składowane na składowiskach spełniających wymagania dyrektywy w sprawie składowania odpadów 1999/31 WE.
Dyrektywa 2008/98/WE w sprawie odpadów – wymagane poziomy recyklingu (i ponownego użycia) dla odpadów surowcowych – papier, tworzywa sztuczne, szkło i metale (2020 r.)
Dyrektywa: 94/96/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych –poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych + inne dyrektywy - ZSEE, baterie i akumulatory,
2014-06-08
2
Hierarchia sposobów postępowania z odpadami według nowej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dn. 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów tzw. dyrektywy ramowej przedstawia się następująco:
1) zapobieganie powstawaniu odpadów; 2) przygotowywanie do ponownego użycia; 3) recykling; 4) inne procesy odzysku; 5) unieszkodliwianie.
4tylko odpady przetworzone
zapobieganie i ograniczanie
przygotowanie do powtórnego użycia
recykling
inne metody odzysku, np. odzysk energii
Unieszkodli-wianie
2014-06-08
3
5
Dyrektywa powinna pomóc Unii Europejskiej zbliżyć się do "społeczeństwa recyklingu", dążącego do eliminacji wytwarzania odpadów i do wykorzystywania odpadów jako zasobu.
Społeczeństwo Recyklingu według nowej Dyrektywy Ramowej
IDEA „SPOŁECZEŃSTWA RECYKLINGU” dążącego do eliminacji wytwarzania odpadów i do
wykorzystywania odpadów jako zasobu
realizacja założenia wymaga -
zapewnienia segregacji u źródła
zbierania i recyklingu priorytetowych strumieni odpadów
2014-06-08
4
Polski system od 2013 roku
Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach z lipca 2011 r.
SYSTEM GOSPODARKI
ODPADAMI KOMUNALNYMI
od 2013 roku
Ustawa o Gospodarce Opakowaniami
i Odpadami Opakowaniowymi
z 13 czerwca 2013 r.
Ustawa o Odpadach z 14 grudnia 2012 r.
Gospodarka odpadami komunalnymi będzie regulowana w głównej mierze 3 ustawami
8
Zmiany jakie wprowadza nowa ustawa o odpadach mają ograniczony wpływ
na samorządy
Ustawa o odpadach
Mają jednak ogromny wpływ na firmy zajmujące się zbieraniem
i zagospodarowywaniem odpadów –potencjalnych partnerach
samorządów
2014-06-08
5
Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z lipca 2011 r.
Sytuacja z odpadami surowcowymi nie jest jasno określona i musi wynikać z prawa lokalnego
Zbiórka selektywna - obowiązkowa na terenie gminy
Samorządy mają do osiągnięcia poziomy biodegradowalnych i zbierania, powtórnego wykorzystania i recyklingu odpadów z papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła. Skutkiem nie osiągnięcia jest kara finansowa
Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z lipca 2011 r.
Samorządy muszą prowadzić programy informacyjne i edukacyjne dla mieszkańców
Operatorzy i zakłady przetwarzania mają obowiązek raportowania
Wzrost udziałów rynkowych poprzez konkurowanie na poziomie przetargów
2014-06-08
6
WYMAGANIA SAMORZĄDY
• Art. 3b. 1. Gminy są obowiązane osiągnąć do dnia 31 grudnia 2020 r.:– 1) poziom recyklingu i przygotowania do
ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo;
• Art. 3c. 1. Gminy są obowiązane ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania:– 1) do dnia 16 lipca 2013 r. – do nie więcej niż
50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania,
– 2) do dnia 16 lipca 2020 r. – do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania
w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
SAMORZĄDY – WYMAGANIA RECYKLING
Kary pieniężne – w 2012 r. 110,65 zł za Mg brakującej masy odpadów komunalnych wymaganej do osiągnięcia,
Zgodnie z przepisami przejściowymi (UCZP) w przypadku nieosiągnięcia w roku 2012 wymaganych poziomów na gminę nie została jeszcze nałożona kara.
Zgodnie z art. 9ze UCZP wójt, burmistrz lub prezydent może złożyć wniosek o zawieszenie zapłaty kary na okres konieczny do podjęcia działań naprawczych lecz nie dłużej niż na 5 lat. Po usunięciu przyczyn nałożenia kary, kara ulega umorzeniu.
Papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło:
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
10% 12% 14% 16% 18% 20% 30% 40% 50%
2014-06-08
7
13
Ustawa o Gospodarce Opakowaniami i Odpadami
Opakowaniami
Wprowadzenie obowiązku przeznaczanie 5% przychodów organizacji odzysku na kampanie edukacyjne i informacyjne – ma na celu wspieranie systemów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych poprzez uświadamianie społeczeństwu o potrzebach, możliwościach, uwarunkowaniach takiej formy zbierania niektórych frakcji odpadów komunalnych
Audyt recyklerów (a także organizacji odzysku) – wprowadzenie takiego narzędzia ograniczy szarą strefę mającą obecnie istotny udział w realizowaniu poziomów odzysku i recyklingu a co za tym idzie spowoduje zwiększenie popytu na pozyskiwane odpady opakowaniowe
PODSTAWY PRAWNE UE DOTYCZĄCE OPAKOWAŃ I ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH
Dyrektywa 94/62 o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
•Wymagania zasadnicze • Minimalizacja (projektowanie/produkcja;
waga/objętość)• Ograniczenie zawartości metali ciężkich• Ograniczenie negatywnego oddziaływania na
środowisko(odpady opakowaniowe)
• Przydatność do (wielokrotnego użycia) odzysku poprzez:• recykling• spalenie wykorzystaniem energii• kompostowanie• biodegradację
• Osiągnięcie docelowych poziomów odzysku i recyklingu
2014-06-08
8
NOWELIZACJA PRAWA EUROPEJSKIEGO
Dyrektywa 2004/12/EC (nowelizująca 94/62) z 11.02.2004r.
nowe ogólne poziomy odzysku i recyklingu
Odzysk- 60% (2007 – 50%) Recykling – min 55% max 80% (2007 – 25%) Poziomy docelowe w poszczególnych kategoriach
modyfikacja kategorii: naturalne drewno
aluminium + stal metale recykling tworzyw – tylko recykling mechaniczny termin transpozycji – 18.08.2005r.
Dyrektywa 2005/20/EC (nowelizująca 94/62) z 9.03.2005r.
ostateczny okres przejściowy dla Polski do 2014r. termin transpozycji – 9.09.2006r.
22%
40%
60%
14%
25%22,50%
50%
25%
40%
50%
15%
39%
48%
60%
11%
20%
15%
9%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
2004 2007 2014
papier szkło tworzywa stal aluminium naturalne
ROSNĄCE POZIOMY RECYKLINGU 2007/2014
Wzrost: papier - 25%, szkło - 50%, stal - 50%, aluminium -12,5%
25% 22,5%
2014-06-08
9
17
50% odpadów opakowaniowych z odpadów komunalnych w perspektywie 2020 roku – przedsiębiorcy będą mieli obowiązek realizowania części poziomów recyklingu odpadami opakowaniowymi pochodzącymi z odpadów komunalnych a co za tym idzie odpadów powstających m.in. w gospodarstwach domowych; konsekwencją tego obowiązku będzie zapewne zwiększenie popyty na odpady opakowaniowe pochodzące z tych źródeł
Potrzeby w zakresie recyklingu odpadów opakowaniowych z odpadów komunalnych [tony]
Ustawa o Gospodarce Opakowaniami i Odpadami
Opakowaniami
18
Synergia trzech ustaw
USTAWA o ODPADACH:
1. Hierarchia postępowania z odpadami
2. Finansowa odpowiedzialność przedsiębiorców
USTAWA o UTRZYMANIU
CZYSTOŚCI nakłada na samorządy:
1. Poziomy recyklingu (50% papieru, metali, tworzyw i szkła do 2020 r)
2. Obowiązek edukacji ekologicznej
USTAWA o GOSPODARCE
OPAKOWANIAMI nakłada na
przedsiębiorców:
1. Obowiązek 50% z odpadów komunalnych
2. 5% przychodów organizacji odzysku na edukację
2014-06-08
10
Standaryzacja pojemników
20
2014-06-08
11
Felka rady na Odpady
2014-06-08
12
PAPIER (pojemnik niebieski): Tu wrzucamy makulaturę, w tym: - gazety, czasopisma, kolorowe magazyny; - kartony i tekturę; - zeszyty, torebki papierowe, papier biurowy.
Prosimy nie wrzucać: - zdjęć; - papieru woskowego; - papieru pokrytego przezroczystą folią; - mokrego lub tłustego papieru.
nie wrzucamy też! tłustego papieru po maśle lub margarynie, torebek foliowych, pampersów, itd.
SZKŁO (pojemnik zielony): Tu wrzucamy umyte: - kolorowe butelki bez nakrętek; - kolorowe słoiki.
Prosimy nie wrzucać: - szkła okiennego; - luster; - porcelany, fajansu i ceramiki; - szkła żaroodpornego.
nie wrzucamy! Butelek i naczyń plastikowych, szkła zbrojonego, zakrętek, kapsli i korków oraz żarówek i świetlówek
2014-06-08
13
PLASTIK (pojemnik żółty): Tu wrzucamy umyte: - plastikowe butelki po napojach; - pojemniki i naczynia z tworzyw sztucznych
(po kefirach, jogurtach, serkach itp.); - opakowania po chemii gospodarczej; - folię opakowaniową, woreczki, reklamówki.
Prosimy nie wrzucać: - pojemników po olejach i smarach; - tłustych butelek i pojemników z tworzyw sztucznych.
nie wrzucamy też! Brudnych opakowań z plastiku, opakowań po środkach ochrony roślin itd.
ZBIÓRKA ODPADÓW W WIEDNIU
Odpady resztkowe
€ 3,16
52 Tygodni
164,3 € za domostwo i rok
Makulatura Szkło białe Szkło kolorowe
€ 0,00 € 0,00 € 0,00
Metal Tw. sztuczneOdpadyorganiczne
€ 0,00 € 0,00 € 0,00
Właściciel posesji
Miasto Wiedeń
Dodatkowe finansowanie:
Kompost za darmo
Telefon śmieciowy5 46 48
2014-06-08
14
PUNKT ZBIÓRKI SUROWCÓW WTÓRNYCH
Austria - Wiedeń
ZBIÓRKA TWORZYW SZTUCZNYCH
ZBIÓRKA METALI Zbiórka puszek aluminiowych razem
z tworzywami sztucznymi
Zbiórka pozostałych metali razem z odpadami resztkowymi
Separacja Fe z żużla po spalaniu lub w trakcie splittingu
2014-06-08
15
ZBIÓRKA SZKŁA
30
Włochyselektywna zbiórka w hotelu
2014-06-08
16
85%
9%
4% 2%
Gminy do 15 tys Gminy do 50 tys
Gminy do 100 tys Gminy powyżej 100 tys
Ankieta - 177 gmin województwa łódzkiego. Odpowiedź uzyskano z 55 gmin - 31%. 85%, stanowiły gminy do 15 tys. mieszkańców, 9% przebadanych stanowiły gminy do 50 tys., 4 % stanowiły gminy do 100 tys.oraz 2% gminy powyżej 100 tys. mieszkańców
69%
5,45%
70,91%
18,18%
5,45%
31%
gminy które nie odpowieziały na ankietę
miejskie
wiejskie
miejsko ‐ wiejskie
miasta powiatowe
sposób organizacji zbiórki selektywnej
Czy mieszkańcy gminy zaopatrywani są w pojemniki/worki na odpady zbierane selektywnie?
87%
13%
Tak Nie
czy pojemniki/worki dostarczane są odpłatnie czy nieodpłatnie
Odpłatnie4%
Nieodpłatnie96%
2014-06-08
17
Odbiór odpadów zbieranych selektywnie
zabudowa jednorodzinna
14%
79%
7%
Raz na 2 tygodnie
Raz na miesiąc
Raz na kwartał
W gminach o zabudowie jedno i wielorodzinnej odpady średnio zbierane są średnio:- w dużych miastach raz na 3 dni w zabudowie wielorodzinnej i raz na
2 tygodnie w zabudowie jednorodzinnej,- w mniejszych miastach - raz na tydzień - dwa w zabudowie wielorodzinnej
i raz na miesiąc lub kwartał w zabudowie jednorodzinnej.
2 gminy odbierają odpady zależnie od typu. Tworzywa i makulatura odbierane są w nich raz na miesiąc, a szkło raz na 3 miesiące
Ile punktów z pojemnikami do selektywnej zbiórki odpadów znajduje się na terenie gminy?
22%
14%
22%
20%
22%
0 punktów selektywnejzbiórki
od 1 do 3 punkty selektywnejzbiórki odpadówkomunalnych
do 2 punktów selektywnejzbiórki
do 10 punktów selektywnejzbiórki
powyżej 10 punktówselektywnej zbiórki
W ustawie nie ma definicji punktu selektywnej zbiórki odpadów. Gminy stosują różne rozwiązania: osiedlowe, stacjonarne, centralne, a nawet mobilne. W rozumieniu gmin jest to tzw. „gniazdo” składające się od 3 do 4 pojemników oznaczonych odpowiednimi kolorami dla posegregowanych odpadów.
2014-06-08
18
44 ankietowane gminy
89%
11%
Oddzielne pojemniki naszkło, papier, tworzywasztuczne
Suche i mokre
W 11 pozostałych gminach, jest to często zależne od zabudowy, tzn. w wielorodzinnej stosuje się co najmniej 3 rodzaje pojemników, a w jednorodzinnej jeden wspólny pojemnik na surowce.
Inaczej jest w trzech gminach, które w zabudowie jednorodzinnej stosują jeden pojemnik na papier i tworzy-wa, a szkło jest zbierane oddzielne
Akcja informacyjna i edukacyjna
26%
28%
22%
15%
6%
4%
1 2 3 4 5 6
ILOŚĆ
GMIN
Ilość metod informowania o selektywnej zbiórce, które stosują gminy
2014-06-08
19
metody informowania o selektywnej zbiórce
85%
55%
42%
35%
22%
5%2% 2% 2%
ulotkiinformacyjne
ogłoszenia nazebraniachmieszkanców
gminy
Informacje wlokalnej prasie
edukacjaszkolna
stronainternetowa
tabliceinformacyjne i
plakaty
ogłoszenia wkościele
dni środowiska iekopikniki
radio i TV
Są gminy, które organizują piknik ekologiczny oraz gminy, które do poszerzania wiedzy mieszkańców zaangażowały księży z lokalnych parafii
95% ankietowanych gmin zadeklarowało, że umieszczają na workach lub pojemnikach informację, co wrzuca się do danej frakcji odpadów.
Również 95% gmin motywuje swoich mieszkańców do stosowania selektywnej zbiórki. Za główny czynnik motywujący mieszkańców do selektywnej zbiórki, gminy uznały obniżenie opłaty za odbiór odpadów.
20% gmin promuje postawę prośrodowiskową, a 5% prowadzi kampanie edukacyjną dotyczącą korzyści dla środowiska wynikających z segregacji odpadów.
2014-06-08
20
2% gmin uznały za czynnik motywujący:• uproszczoną zbiórkę na frakcje suchą i mokrą,• wręczanie nagród za selektywna zbiórkę podczas dnia
ochrony środowiska• zakup mieszkańcom pojemników do selektywnej
zbiórki.• organizację zbiórek odpadów problemowych, tzn.
elektrośmieci, baterii, odpadów wielkogabarytowych.
utrudnienia w prowadzeniu selektywnej zbiórki
• 38% gmin nie udzieliło żadnej odpowiedzi, • a 13% stwierdziło, że w gminie nie występują żadne
utrudnienia. • Pozostali przedstawiciele gmin najbardziej odczuwają
niechęć mieszkańców do segregacji odpadów oraz do wprowadzania zmian w tym zakresie.
• Odczuwalna jest niska świadomość mieszkańców, niewystarczająca wiedza o pozytywnych aspektach prowadzenia selektywnej zbiórki, co za tym idzie nieprawidłowa segregacja u źródła.
2014-06-08
21
Niechęć posiadania kilku pojemników na odpady. Brak świadomości o szkodliwości palenia odpadów
w piecach. Brak czasu na zajęcie się selektywna zbiórką Brak możliwości dojazdu do wszystkich posesji (zły stan
dróg). Problem z lokalizowaniem adresu zamieszkania
właścicieli nieruchomości. Brak chęci mieszkańców do uczenia się zasad
selektywnej zbiórki. Problem z ulokowaniem pojemników do selektywnej
zbiórki na posesjach lub na terenie miasta Odległość od najbliższej instalacji odbierającej odpady Brak finansów na poprawienie gospodarki odpadami
Inne czynniki mające wpływ na gospodarkę odpadami w gminie to:
Brak pojemników do selektywnej zbiórki Rzadka częstotliwość odbioru "śmieci" Wysoki koszt odbioru i transportu odpadu
2014-06-08
22
Opłacalność selektywnej zbiórki
Jest opłacalna43%
Nie jest opłacalna
11%
Na granicy opłacalności
31%
Trudno powiedzieć
6%
Brak odpowiedzi9%
przyczyny nieopłacalności selektywnej zbiórki
50%
33%
17% Gmina nie czerpie korzyscifinansowych z selektywnejzbiórki.
Brak upustu ze strony firmyodbierajacej odpady zaselektywną zbiórkę.
Niskie ceny w skupachsurowców wtórnych
To co się stanie z odpadami opakowaniowymi, po okresie użytkowania, będzie w przeważającej większości zależeć od obywateli.
Czy odpady opakowaniowe zostaną w możliwie jak najlepszy sposób zagospodarowane z korzyścią dla środowiska?.
To jest pytanie do wszystkich zajmujących się gospodarką odpadami komunalnymi, a także do każdego obywatela.
2014-06-08
23
BĄDŹMY WZOREM DO NAŚLADOWANIA. ZBIERAJMY SELEKTYWNIE I SEGREGUJMY ODPADY !
DZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘDZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘ
[email protected] tel. 42 631 37 78