Đề tài phân tích

Đ T HI M VÀ H N NG CHẤ Ế Ạ Ạ QUOTA

UEH UEH UEH 2014Sinh viên UEH

Đ T HI M VÀ H N NG CH QUOTAẤ Ế Ạ Ạ

I. Đ T HI MẤ Ế

1. Khái ni mệ

Đ t hi mấ ế là nhóm các nguyên t có hàm l ng khá nhi u trong v trái đ t ố ượ ề ỏ ấ

M c đ ph bi n c a chúng t ng đ ng v i m k n hay thi c. Th nh ng ứ ộ ổ ế ủ ươ ươ ớ ạ ề ế ế ư

chúng không ph i là nh ng th d khai thác và chi t tách; g m 17 nguyên t ả ữ ứ ễ ế ồ ố

có trong b ng tu n hoàn hóa h c Men- đê- lê- ép : Dysporium (Dy), Erbium ả ầ ọ

(Er), Europium (Eu), Gadolinium (Gd), Holmium (Ho), Lutetium(Lu), Terbium

(Tb)…

Trên th gi i nh ng n c có tr l ng đ t hi m nhi u ph i k đ n là Trungế ớ ữ ướ ữ ượ ấ ế ề ả ể ế

Qu c (27 tri u t n, chi m 30,6% c a th gi i),ố ệ ấ ế ủ ế ớ   Mỹ (13 tri u t n, ệ ấ

chi m14,70%), Australia (5,2 tri u t n), n Đ (1,1 tri u t n)... Trung Qu c ế ệ ấ Ấ ộ ệ ấ ố

là n c khai thác đ t hi m nhi u nh t th gi i. T năm 2005 đ n nay s n ướ ấ ế ề ấ ế ớ ừ ế ả

l ng khai thác hàng năm là 120.000 t n đ t hi m. Mỹ và m t s n c là ượ ấ ấ ế ộ ố ướ

ngu n cung c p đ t hi m ch y u trong 50 năm qua. Nh ng nh chi phí lao ồ ấ ấ ế ủ ế ư ờ

đ ng th p và s thi u v ng nh ng quy đ nh ch t chẽ v b o v môi tr ng, ộ ấ ự ế ắ ữ ị ặ ề ả ệ ườ

Trung Qu c l i đ ng đ u th gi i v giá bán đ t hi m th p nh t.ố ạ ứ ầ ế ớ ề ấ ế ấ ấ

Vi t Nam là n c có ti m năng v đ t hi m, d báo đ t trên 10 tri u t n và ệ ướ ề ề ấ ế ự ạ ệ ấ

tr l ng g n 1 tri u t n. K t qu kh o sát cho th y, t i Vi t Nam, đ t hi mữ ượ ầ ệ ấ ế ả ả ấ ạ ệ ấ ế

có nhi u t i B c N m Xe, Nam N m Xe, Đông Pao (Lai Châu), M ng Hum ề ạ ắ ậ ậ ườ

(Lào Cai), Yên Phú (Yên Bái)…

2. Vai trò

Đ t hi m đ c s d ng nhi u trong các ngành công ngh cao nh công ngh th c ấ ế ượ ử ụ ề ệ ư ệ ự

ph m, y t , g m s , máy tính, màn hình tivi màu, ô tô thân thi n v i môi tr ng, ẩ ế ố ứ ệ ớ ườ

nam châm, pin, xúc tác l c hoá d u, tên l a, radar... 17 nguyên t này có nhi u tính ọ ầ ử ố ề

ch t v t lý khó tin. Chúng t o ra nhi u công d ng kỳ di u khi k t h p v i nh ng ấ ậ ạ ề ụ ệ ế ợ ớ ữ

nguyên li u thông th ng khác. Ch ng h n, Europium là nguyên t giúp con ng i ệ ườ ẳ ạ ố ườ

bi n tivi đen tr ng thành tivi màu, Erbium đ c đ t vào các s i cáp quang truy n ế ắ ượ ặ ợ ề

d li u đ ánh sáng trong cáp di chuy n xa h n.ữ ệ ể ể ơ

Dù là tài nguyên quý, nh ng trong đ t hi m ch a nhi u nguyên t đ c h i, có tính ư ấ ế ứ ề ố ộ ạ

phóng x . Vì th , n u khai thác không đúng quy trình kỹ thu t có th gây ô nhi m ạ ế ế ậ ể ễ

môi tr ng.ườ

Trong nh ng năm qua, VN đã s d ng đ t hi m trong s n xu t, ch t o nam châm ữ ử ụ ấ ế ả ấ ế ạ

vĩnh c u, thu tinh, b t màu, ch t o h p kim gang, đèn catot trong máy vô tuy n ử ỷ ộ ế ạ ợ ế

truy n hình, v t li u siêu d n… Tuy nhiên, nhu c u s d ng đ t hi m t i Vi t Nam ề ậ ệ ẫ ầ ử ụ ấ ế ạ ệ

và trên th gi i không quá cao. Theo các s li u th ng kê, m i năm toàn th gi i chế ớ ố ệ ố ỗ ế ớ ỉ

s d ng 125.000 t n. T ng tài nguyên đ t hi m trên toàn th gi i là 150 tri u t n, ử ụ ấ ổ ấ ế ế ớ ệ ấ

trong đó tr l ng là 99 tri u t n.ữ ượ ệ ấ

V i vi c s d ng ít nh v y, có lẽ chúng ta không quá lo l ng v vi c c n ki t tài ớ ệ ử ụ ư ậ ắ ề ệ ạ ệ

nguyên này trong vài trăm năm t i. N u tính c nhu c u tăng hàng năm là 5% thì ớ ế ả ầ

th gi i v n còn có th khai thác đ t hi m thêm g n m t 1.000 năm n a.ế ớ ẫ ể ấ ế ầ ộ ữ

3. Nh ng thành t u ng d ng t đ t hi mữ ự ứ ụ ừ ấ ế

Nam châm đ t hi m NdFeBấ ế

Ti n sỹ Nguy n H ng Quy n kh ng đ nh, khác v i k t c u máy tuy n t con lăn doế ễ ồ ề ẳ ị ớ ế ấ ể ừ

hãng ERIEZ (Mỹ) ch t o, máy do các nhà khoa h c Vi n Khoa h c V t li u ch t o ế ạ ọ ệ ọ ậ ệ ế ạ

có t tr ng t o ra tr c ti p trên b m t nam châm mà không có t n hao trên ừ ườ ạ ự ế ề ặ ổ

đ ng d n, hi u su t phân tuy n r t cao.ườ ẫ ệ ấ ể ấ

T năm 2002 đ n nay, nhi u doanh nghi p đã s d ng nam châm đ t hi m NdFeB ừ ế ề ệ ử ụ ấ ế

trong s n xu t. Riêng Công ty Khoáng s n và Th ng m i Hà Tĩnh đãả ấ ả ươ ạ  trang b 21 ị

máy thu cộ  công ngh này. Ông Võ Kim C , Giám đ c Công ty cho bi t máy tuy n t ệ ự ố ế ể ừ

s d ng nam châm đ t hi m c ng đ cao ti t ki m đ c chi phí, đi n năng và ử ụ ấ ế ườ ộ ế ệ ượ ệ

tăng đ c giá tr s n ph m đ u ra so v i công ngh cũ.ượ ị ả ẩ ầ ớ ệ

S thi t b này giúp cho công ty ti t ki m đ c chi phí đi n năng 1,8 t đ ng/năm ố ế ị ế ệ ượ ệ ỷ ồ

và gia tăng giá tr s n ph m đ u ra so v i các doanh nghi p khác là 4,5 tri u USD. ị ả ẩ ầ ớ ệ ệ

Công ngh máy tuy n t con lăn có s d ng nam châm đ t hi m c ng đ cao đã ệ ể ừ ử ụ ấ ế ườ ộ

đ c chào bán t i Ch công ngh và thi t b năm 2005 TP.HCM.ượ ạ ợ ệ ế ị ở

II. NH NG CÂU CHUY N ĐI CÙNG Đ T HI M VÀ H N NG CH QUOTA Ữ Ệ Ấ Ế Ạ Ạ

1. Nh ng b c đi oai hùng c a TQ ữ ướ ủ  tr đây và nh ng m i lo ng i c a n c l n lúcữ ố ạ ủ ướ ớ

b y gi ấ ờ

07-03-2009

Đ c quy n cung c p Đ t hi mộ ề ấ ấ ế

Trung Qu c đang n m gi chìa khóa m t ng lai c a các ngành công nghố ắ ữ ở ươ ủ ệ

Sau 15 năm n l c phát tri n, Trung Qu c đã chi n th ng và tr thành “ỗ ự ể ố ế ắ ở ng i đ c ườ ộ

quy n toàn c uề ầ ” trong lĩnh v c cung c p đ t hi m.Theo các chuyên gia công ự ấ ấ ế

nghi p: Đây là m t u th , cho phép B c Kinh có th ki m soát toàn b t ng lai ệ ộ ư ế ắ ể ể ộ ươ

c a các khách hàng s d ng công ngh đi n t và công ngh xanh.ủ ử ụ ệ ệ ử ệ

M t s ngu n tin cho bi t; trong th i gian s p t i Trung ộ ố ồ ế ờ ắ ớ Qu c sẽ c t gi m đáng k ố ắ ả ể

quota xu t kh u đ t hi mấ ẩ ấ ế . Đi u này sẽ gây khó khăn cho nh ng nhà s n xu t ề ữ ả ấ ở

n c ngoài chuyên s n xu t đ ng c tuabin gió ho c ô tô k t h p ch y đi n.ướ ả ấ ộ ơ ặ ế ợ ạ ệ

Sau nh ng cu c chi n gay g t, kéo dài v giá c và do s t gi m quota xu t kh u, ữ ộ ế ắ ề ả ụ ả ấ ẩ

h n 95 % ngu n kim lo i đ t hi m trên toàn c u có ngu n g c s n xu t t i Trung ơ ồ ạ ấ ế ầ ồ ố ả ấ ạ

Qu cố - Kim lo i đ t hi m là nhóm 17 các nguyên t “lanthanide” đ c s d ng ạ ấ ế ố ượ ử ụ

trong hàng trăm công ngh áp d ng cho nhi u ngành s n xu t, t đi n tho i di ệ ụ ề ả ấ ừ ệ ạ

đ ng cho đ n kỹ thu t laze, ngành hàng không v...v.ộ ế ậ

Ngoài ra, trong khi th gi i đang c g ng nâng cao hi u qu s d ng năng l ng, ế ớ ố ắ ệ ả ử ụ ượ

thì v th th ng tr trong ngành đ t hi m c a Trung Qu cị ế ố ị ấ ế ủ ố sẽ tr thành v trí chi n ở ị ế

l c quan tr ng. ượ ọ Nguyên nhân là do s áp d ng r ng rãi các công ngh thân thi n ự ụ ộ ệ ệ

v i môi tr ng nh lò xúc tác, đ ng c tuabin gió, bóng đèn tiêu hao năng l ng ớ ườ ư ộ ơ ượ

th p, ô tô không ch y b ng xăng... ấ ạ ằ đ u là các công ngh ph thu c r t nhi u vào ề ệ ụ ộ ấ ề

đ t hi m.ấ ế

Ông Jack Lifton, m t chuyên gia v đ t hi m nói: "Năm 1997 ông Đ ng T Bình đã ộ ề ấ ế ặ ử

bình lu n r ng: “ậ ằ Vi c Trung Qu c là đ t n c c a đ t hi m gi ng nh Trung Đông ệ ố ấ ướ ủ ấ ế ố ư

là x s c a d u, đã tr thành m t hi n th c hi n nhiên. Th gi i c n th c t nh và ứ ở ủ ầ ở ộ ệ ự ể ế ớ ầ ứ ỉ

b t đ u suy nghĩ v nhóm các nguyên t đ t hi m nh là các “kim lo i c a công ắ ầ ề ố ấ ế ư ạ ủ

ngh ” vì thi u nó sẽ không th có công nghệ ế ể ệ”.

M t s ngu n tin c a Chính ph Nh t B n nói v i t p chí The Times là: ộ ố ồ ủ ủ ậ ả ớ ạ vi c h n ệ ạ

ch quota xu t kh u đ t hi m c a Trung Qu cế ấ ẩ ấ ế ủ ố đã là m t c n sóng th n vô hình, ộ ơ ầ

gây ho ng s cho ngành công nghi p Nh t B nả ợ ệ ậ ả , và các doanh nghi p đã có yêu c u ệ ầ

Chính ph Nh t B n chi n đ u đ có đ c “ ủ ậ ả ế ấ ể ượ góc c a mìnhủ ” t i B c Kinh. Nh t B n ạ ắ ậ ả

nh p kh u g n nh 100 % đ t hi m t Trung Qu c và coi nhóm các nguyên t này ậ ẩ ầ ư ấ ế ừ ố ố

nh là chi n tr ng t t y u có th x y ra các cu c chi n tranh v th ng m i ư ế ườ ấ ế ể ả ộ ế ề ươ ạ

trong t ng lai.ươ

Toyota và các hãng s n xu t ô tô l n khác đang v i vã tìm ngu n cung ng thay th ả ấ ớ ộ ồ ứ ế

t i Vi t Nam và Malaisia. Các m t i Mỹ, tr c đây đã b t bu c ph i d ng s n xu t ạ ệ ỏ ạ ướ ắ ộ ả ừ ả ấ

do chi n tranh v giá c , nay có th sẽ đ c ph c h i tr l i. Nhi u nhà quan sát ế ề ả ể ượ ụ ồ ở ạ ề

công nghi p tin ch c r ng Trung Qu c sẽ toàn quy n s p đ t vi c cung ng đ t ệ ắ ằ ố ề ắ ặ ệ ứ ấ

hi m trên toàn c u tr c khi b t c ngu n đ t hi m nào khác trên th gi i tr nên ế ầ ướ ấ ứ ồ ấ ế ế ớ ở

s n sàng đ có th cung ng ra th tr ng.ẵ ể ể ứ ị ườ

Ông Yoichi Sato, tr ng b ph n đ t hi m c a Mitsui, nói: “ưở ộ ậ ấ ế ủ Chi n l c gi m quota ế ượ ả

xu t kh u đ t hi m c a Trung Qu c đã đ a ra ấ ẩ ấ ế ủ ố ư m t trò ch i ph c t pộ ơ ứ ạ mà ng i ườ

ch i là B c Kinh và các nhà tiêu dùng đ t hi m trên toàn c uơ ắ ấ ế ầ . Có th th y n đ ng ể ấ ẩ ằ

sau ý t ng h n ch xu t kh u đ t hi m c a Trung Qu c ưở ạ ế ấ ẩ ấ ế ủ ố có hai v n đấ ề. M t làộ : t oạ

đi u ki n cho các ngành công nghi p cao c a Trung Qu c c h i phát tri n và n m ề ệ ệ ủ ố ơ ộ ể ắ

gi l i th c nh tranh cao tr c các đ i th t i c Châu Á, châu Âu và Mỹ. ữ ợ ế ạ ướ ố ủ ạ ả Th haiứ

là vi c này có th bu c các công ty n c ngoài ph i chuy n các nhà máy và các ệ ể ộ ướ ả ể

trung tâm nghiên c u công ngh cao đ n Trung Qu c đ gi i quy t v n đ quota. ứ ệ ế ố ể ả ế ấ ề

Đ ng thái này sẽ b các công ty Nh t B n ch ng l i vì s m t các bí quy t công ộ ị ậ ả ố ạ ợ ấ ế

nghi p.ệ

06-12-2009

CC Trung Qu c gi m xu t kh u qu ng đ t hi mố ả ấ ẩ ặ ấ ế

Công ngh năng l ng s ch lao đao ệ ượ ạ

Hi n Trung Qu c đáp ng t i 95% nhu c u qu ng đ t hi m (rare earth elements) ệ ố ứ ớ ầ ặ ấ ế

có vai trò r t quan tr ng trong công ngh năng l ng s ch, và Trung Qu c đang ấ ọ ệ ượ ạ ố

đ nh xi t ch t ngu n cung m t hàng này.ị ế ặ ồ ặ

Nh ng n l c không ng ng c a Nh t B n nh m v n lên th ng tr công ngh s ch ữ ỗ ự ừ ủ ậ ả ằ ươ ố ị ệ ạ

đã v p ph i c n tr t nh ng tham v ng c a Trung Qu c. C hai qu c gia và ngành ấ ả ả ở ừ ữ ọ ủ ố ả ố

công ngh s ch b lôi kéo vào buôn l u đá khoáng v i quy mô l n. Đá đ c khai thácệ ạ ị ậ ớ ớ ượ

“chui” và bán trên th tr ng r t ch y. Th gi i sẽ “bi t m t” Trung Qu c m t khi ị ườ ấ ạ ế ớ ế ặ ố ộ

n c này xi t ch t ngu n cung m t hàng nàyướ ế ặ ồ ặ

M t giám đ c công ty khai thác qu ng đ t hi m đã phát bi u v i t báo The Times ộ ố ặ ấ ế ể ớ ờ

r ng chính ph các n c đã h a h n tìm ra đ ng thoát kh i suy thoái kinh t ằ ủ ướ ứ ẹ ườ ỏ ế

thông qua các k ho ch h tr xe h i s ch, pin năng l ng m t tr i và các công ế ạ ỗ ợ ơ ạ ượ ặ ờ

ngh s ch khác, nh ng h ch ng hi u gì v y u t chính làm nên các s n ph m ệ ạ ư ọ ẳ ể ề ế ố ả ẩ

hi n đ i này.ệ ạ

Don Burbar, giám đ c đi u hành qu ng đ t hi m Avalon nói: “V n đ là có nhi u ố ề ặ ấ ế ấ ề ề

công ngh không th t n t i mà không dùng các nguyên t thu c nhóm đ t hi m. ệ ể ồ ạ ố ộ ấ ế

Trong khi đó, Trung Qu c l i có vai trò ch đ o quy t đ nh ngu n cung c a th gi i ố ạ ủ ạ ế ị ồ ủ ế ớ

và sẽ v n duy trì ngôi v này. Còn các chính tr gia thì không bi t đá khoáng đ n v i ẫ ị ị ế ế ớ

công ngh s ch b ng đ ng nào. ệ ạ ằ ườ

Theo m t quan ch c chính ph , Nh t là n c nh p kh u qu ng đ t hi m nhi u ộ ứ ủ ậ ướ ậ ẩ ặ ấ ế ề

nh t v i 10.000 t n m i năm, chi m 1/5 m c t ng tiêu dùng qu c gia. Ngu n ấ ớ ấ ỗ ế ứ ổ ố ồ

qu ng đ t hi m này đ c tu n vào Nh t qua con đ ng nh p kh u phi pháp mà ặ ấ ế ượ ồ ậ ườ ậ ẩ

nh đó Nh t không b lâm vào kh ng ho ng ngu n cung tr m tr ng.ờ ậ ị ủ ả ồ ầ ọ

K t đ u th p k , hàng năm Trung Qu c đ u ể ừ ầ ậ ỷ ố ề c t gi m 6% kim ng ch xu t kh uắ ả ạ ấ ẩ

qu ng đ t hi m. D ki n năm 2009 này, Nh t sẽ ch nh n đ c có 38.000 t n. S ặ ấ ế ự ế ậ ỉ ậ ượ ấ ố

qu ng đ t hi m y ch đ cho Toyoto và Honda dùng mà thôi. Các chuyên gia ặ ấ ế ấ ỉ ủ

Australia d báo 3 năm t i đây th gi i sẽ khan hi m qu ng đ t hi m vì c u v t ự ớ ế ớ ế ặ ấ ế ầ ượ

quá kh năng khai thác và tinh l c.ả ọ

Ginya Adachi t Hi p h i qu ng đ t hi m Nh t B n nói r ng ừ ệ ộ ặ ấ ế ậ ả ằ Trung Qu c có th ố ể

l m d ng quy n hành c a mình đ i v i qu ng đ t hi m gây tác đ ng lên th tr ng ạ ụ ề ủ ố ớ ặ ấ ế ộ ị ườ

th gi i. Nh t B n, Mỹ và châu u c n ph i th y đ c m t s th tr ng không ph iế ớ ậ ả Ấ ầ ả ấ ượ ộ ố ị ườ ả

là th tr ng mà là m t tr n chính tr . Tuy nhiên, ông Adachi cho hay: “Chính ph ị ườ ặ ậ ị ủ

Trung Qu c mu n đ c quy n nh ng không đ c đâu. Trung Qu c không th ki m ố ố ộ ề ư ượ ố ể ể

soát th tr ng qu ng đ t hi m nh OPEC ki m soát th tr ng d u m . Ng i khai ị ườ ặ ấ ế ư ể ị ườ ầ ỏ ườ

khoáng Trung Qu c sẽ bán đá ngay c khi chính ph ra s c kh ng ch giá hay kim ố ả ủ ứ ố ế

ng ch”ạ .

2. Nh ng V Ki n V Đ t Hi mữ ụ ệ ề ấ ế

Thông Tin 15/03/2012

Mỹ - Trung ki n nhau v đ t hi m:ệ ề ấ ế

Mỹ cùng v i EU và Nh t B n có k ho ch yêu c u WTO m các cu c h i đàm v i ớ ậ ả ế ạ ầ ở ộ ộ ớ

Trung Qu c v vi c n c này h n ch xu t kh u đ t hi m. Trung Qu c chi m u ố ề ệ ướ ạ ế ấ ẩ ấ ế ố ế ư

th k c v nguyên li u đ t hi m và kh năng khai thác cũng nh x lý lo i kim ế ể ả ề ệ ấ ế ả ư ử ạ

lo i hi m - v n là thành ph n chính trong ch t o công ngh cao t đi n tho i ạ ế ố ầ ế ạ ệ ừ ệ ạ

thông minh t i xe hybrid hay thi t b quân s .ớ ế ị ự

Theo đó, Mỹ sẽ đ ngh WTO thúc gi c Trung Qu c ng ng ki m soát vi c s n xu t ề ị ụ ố ừ ể ệ ả ấ

kim lo i đ t hi m.ạ ấ ế

Khi ti p đón phó Ch t ch T p C n Bình - ng i đ c cho là nhà lãnh đ o t ng lai ế ủ ị ậ ậ ườ ượ ạ ươ

c a Trung Qu c t i Nhà Tr ng, ông ủ ố ạ ắ Obama nói, Mỹ hoan nghênh s tăng tr ng ự ưở

kinh t nhanh chóng c a Trung Qu c nh ng ế ủ ố ư c nh báo r ngả ằ , n c này c n tuân th ướ ầ ủ

các chu n m c kinh doanh, kinh t qu c ẩ ự ế ố t .ế

u th c a Trung Qu c v i th tr ng đ t hi m làm gia tăng quan ng i r ng, Mỹ Ư ế ủ ố ớ ị ườ ấ ế ạ ằ

quá ph thu c vào qu c gia nàyụ ộ ố v i ngu n nguyên li u c c kỳ c n thi t đ s n ớ ồ ệ ự ầ ế ể ả

xu t ấ h th ng vũ khíệ ố ph c t p. Mùa thu năm ngoái, ứ ạ L u Năm Gócầ trong m t báo cáoộ

g i qu c h i, đã c nh báo các ngh sĩ v s ph thu c c a quân đ i và nguyên li u ử ố ộ ả ị ề ự ụ ộ ủ ộ ệ

đ t hi m và yêu c u tìm ki m nhà cung c p thay th Trung ấ ế ầ ế ấ ế Qu c.ố

Mỹ và châu Âu ch a t ng ph i lo nghĩ đ n ngu n cung c p các kim lo i hi m dùng ư ừ ả ế ồ ấ ạ ế

trong nhi u ngành công ngh ch ch t, t đ ng c t h p đ n đi n tho i di đ ng, ề ệ ủ ố ừ ộ ơ ổ ợ ế ệ ạ ộ

ch t siêu d n, rađa và bom thông minh. Nh ng chính vi c ấ ẫ ư ệ thi u ho ch đ nh k ế ạ ị ế

ho ch chi n l c c a ph ng Tây đã đ cho Trung Qu c n m gi v trí đ c quy n ạ ế ượ ủ ươ ể ố ắ ữ ị ộ ề

th gi i ế ớ trong danh m c 17 kim lo i hi m.ụ ạ ế

Sau đó, Trung Qu c thông báo v i WTO v m c tiêu thúc đ y phát tri n b n v ng ố ớ ề ụ ẩ ể ề ữ

trong ngành này. M t s nhà phân tích nghi ng r ng li u đây có ph i là m t ph n ộ ố ờ ằ ệ ả ộ ầ

trong k ho ch c a Trung Qu c nh m phá v các khi u n i c a qu c tế ạ ủ ố ằ ỡ ế ạ ủ ố ế b ng vi c ằ ệ

đ ra m t th a thu n có tính ch t đ c quy n đ ki m soát xu t kh u đ t hi mề ộ ỏ ậ ấ ộ ề ể ể ấ ẩ ấ ế hay

không? Trong khi cũng có m t s ng i cho r ng đây có th là m t b c đi n a ộ ố ườ ằ ể ộ ướ ữ

trong cu c tranh cãi đang leo thang v i Trung Qu c v ngu n cung đ t hi m trên ộ ớ ố ề ồ ấ ế

toàn c u.ầ

3. S Đ c Quy n V Đ t Hi m C a Trung Qu c L i B Thách Th cự ộ ề ề ấ ế ủ ố ạ ị ứ

Nh t B nậ ả và phát hi n hàm l ng đ t hi m trong bùn đ t ệ ượ ấ ế ấ cao g p 32 l n đ t hi m t ấ ầ ấ ế ừ

các m đ t hi m c a Trung Qu cỏ ấ ế ủ ố đ o Torishima Minami.ở ả

B n báo cáo cũng cho bi t tr l ng ngu n đ t hi m này r t l n, có th cho Nh t B n ả ế ữ ượ ồ ấ ế ấ ớ ể ậ ả

s d ng trong ử ụ h n 230 nămơ .

Vi c tìm th y m đ t hi m v i tr l ng l n t i Alaska, ệ ấ ỏ ấ ế ớ ữ ượ ớ ạ Mỹ, đang thách th c s đ c ứ ự ộ

quy n c a Trung Qu c v lo i nguyên li u này.ề ủ ố ề ạ ệ

Trên toàn th gi i ch có kho ng 5-6 m đ t hi m đ tr l ng cho vi c khai thác kh ế ớ ỉ ả ỏ ấ ế ủ ữ ượ ệ ả

thi v i đ u t ban đ u lên đ n hàng trăm tri u USD. Alaska hi n là m t trong nh ng ớ ầ ư ầ ế ệ ệ ộ ữ tâm

đi m có th c nh tranh v i Trung Qu cể ể ạ ớ ố . Các chuyên gia tin r ng v a đ t hi m Bokan ằ ỉ ấ ế

Mountain m i đ c tìm th y Alaska, do công ty Ucore qu n lý, đ n năm 2016 có kh ớ ượ ấ ở ả ế ả

năng s n xu t 3.000 t n đ t hi m/năm. T t nhiên, đ u tiên là m này c n đ c xây ả ấ ấ ấ ế ấ ầ ỏ ầ ượ

d ng, v i kinh phí kho ng 150 tri u USD và Ucore đang hy v ng bang Alaska sẽ giúp tài ự ớ ả ệ ọ

tr d án này. H không ch hy v ng c nh tranh v i Trung Qu c v đ t hi m, mà ợ ự ọ ỉ ọ ạ ớ ố ề ấ ế còn kỳ

v ng r ng Trung Qu c sẽ ph i nh p kh u đ t hi m c a B c Mỹ, ọ ằ ố ả ậ ẩ ấ ế ủ ắ lý do là m c tiêu th ứ ụ

đ t hi m c a Trung Qu c đang tăng lên và th c t r ng Trung Qu c ch a phát hi n ra ấ ế ủ ố ự ế ằ ố ư ệ

thêm v a m i nào. Đi u đó có nghĩa r ng Trung Qu c có th s d ng h t các ngu n cung ỉ ớ ề ằ ố ể ử ụ ế ồ

đ t hi m c a h .ấ ế ủ ọ

Các kim lo i đ t hi m này ngày càng có giá tr h n k t khi Trung Qu c quy t đ nh c t ạ ấ ế ị ơ ể ừ ố ế ị ắ

gi m xu t kh u. K t đó, ả ấ ẩ ể ừ giá kim lo i đ t hi m v n lên xu ng th t th ngạ ấ ế ẫ ố ấ ườ , ch y u là ủ ế

do các công ty ch t o c nh giác v i vi c cam k t s n xu t ph thu c vào kim lo i đ t ế ạ ả ớ ệ ế ả ấ ụ ộ ạ ấ

hi m khi h không ch c ch n v ngu n cung t ng lai. Li u m đ t hi m Alaska có ế ọ ắ ắ ề ồ ươ ệ ỏ ấ ế ở

kh năng thách th c s đ c quy n th gi i v đ t hi m c a Trung Qu c, qu c gia đang ả ứ ự ộ ề ế ớ ề ấ ế ủ ố ố

cung c p 95% nhu c u đ t hi m c a th gi i?ấ ầ ấ ế ủ ế ớ

Trung qu c khai thác đ t hi m và cái giá ph i trố ấ ế ả ả

Dù phát tri n nhanh, nh ng ngành công nghi p đ t hi m c a Trung Qu c cũng ể ư ệ ấ ế ủ ố

đang ph i đ i m t v i nhi u v n đ mà chính n c này cũng đang ph i tr m t cái ả ố ặ ớ ề ấ ề ướ ả ả ộ

giá l n. Tr c tiên, vi c khai thác quá m c ngu n tài nguyên đ t hi m đã làm s t ớ ướ ệ ứ ồ ấ ế ụ

gi m nghiêm tr ng tr l ng d tr và cung c p s n ph m đ t hi mả ọ ữ ượ ự ữ ấ ả ẩ ấ ế . N n buôn ạ

l uậ này do c nhu c u trong n c và qu c t . T 2006-2008, kh i l ng các s n ả ầ ướ ố ế ừ ố ượ ả

ph m đ t hi m n c ngoài nh p kh u t Trung Qu c cao h n 35%, 59% và 36% ẩ ấ ế ướ ậ ẩ ừ ố ơ

s l ng xu t kh u chính th c c a Trung Qu c.ố ượ ấ ẩ ứ ủ ố

Không nh ng v y, quy trình s n xuât và kỹ thu t khai m , luy n kim, tách qu ng ữ ậ ả ậ ỏ ệ ặ

l c h u đã gây thi t h i nghiêm tr ng đ n ạ ậ ệ ạ ọ ế môi tr ng sinh tháiườ . Th m th c v t b ả ự ậ ị

h ng, đ t b xói mòn, ô nhi m và axit hóa, cây l ng th c gi m. Kỹ thu t l c l c ỏ ấ ị ễ ươ ự ả ậ ọ ạ

h u đã t o ra 2 nghìn t n ch t th i khi s n xu t m t t n REO (ô-xít đ t hi m). Đ t ậ ạ ấ ấ ả ả ấ ộ ấ ấ ế ấ

hi m nh còn ch a nhi u khí đ c h i, n c th i v i n ng đ cao nit amoni và phế ẹ ứ ề ộ ả ướ ả ớ ồ ộ ơ ế

li u phóng x Thori (Th). M t s n i, khai thác m đ t hi m quá m c đã d n đ n ệ ạ ộ ố ơ ỏ ấ ế ứ ẫ ế

l đ t, sông b t c nghẽn, ô nhi m môi tr ng, gây thi t h i l n đ n s c kh e con ở ấ ị ắ ễ ườ ệ ạ ớ ế ứ ỏ

ng i và môi tr ng sinh thái. ườ ườ H qu , vi c ph c h i và c i thi n môi tr ng do ệ ả ệ ụ ồ ả ệ ườ

khai thác đ t hi m cũng r t n ng n . ấ ế ấ ặ ề

4. Dóng Hàng Vi t Nam- Đ t Hi m- Quotaệ ấ ế

Vi t Nam, chúng ta có Đ t hi m, chúng ta có nhân tài! Nh ng v n đ là Đ t hi m ệ ấ ế ư ấ ề ấ ế

c a chúng ta ch a t p trung hay ch a huy đ ng đ c nhân tài?ủ ư ậ ư ộ ượ

Nh ng câu chuy n v s lãng quên: ữ ệ ề ự

-> thi t th c nh ng không bán đ c ế ự ư ượ

Cách đây g n ch c năm, TS Tr n Lê H ng và các c ng s đã th c hi n đ tài nghiên ầ ụ ầ ư ộ ự ự ệ ề

c u đ tài “Nghiên c u ng d ng v t li u NdFeB t hoá ti t ki m xăng d u và t ứ ề ứ ứ ụ ậ ệ ừ ế ệ ầ ừ

hoá n c ch ng c n n i h i”. S n ph m c a đ tài là ướ ố ặ ồ ơ ả ẩ ủ ề b thi t b ti t ki m xăng ộ ế ị ế ệ

Economax. Khi đó, TS H ng đã r t hào h ng khi nói v kh năng th ng m i hóa ư ấ ứ ề ả ươ ạ

s n ph m này. Ông cho bi t, k t qu đo gi m tiêu hao xăng cho xe ôtô là 16,2% đ i ả ẩ ế ế ả ả ố

v i xăng A92 khi cho xe ch y trên đ ng cao t c t c đ 70km/gi . Đ i v i xe ớ ạ ườ ố ở ố ộ ờ ố ớ

máy, khi xe ch y trên đ ng cao t c t c đ 50km/gi , k t qu gi m tiêu hao xăngạ ườ ố ở ố ộ ờ ế ả ả

A92 là 14,5%. Ki m nghi m th c t xác đ nh l ng tiêu hao xăng khi cho xe ch y ể ệ ự ế ị ượ ạ

300km trong thành ph theo ph ng pháp xác su t ng u nhiên là 10,6%. Nhóm ố ươ ấ ẫ

nghiên c u đã cho ra đ i thi t b ti t ki m xăng cho xe máy là Economax 1 và cho ứ ờ ế ị ế ệ

ôtô là Economax 2.

Tuy nhiên, tính đ n th i đi m này, thi t b Economax đã g n nh b lãng quên.ế ờ ể ế ị ầ ư ị

-> M t s n ph m ng d ng nam châm đ t hi m n a cũng b b quên đó ộ ả ẩ ứ ụ ấ ế ữ ị ỏ là chi c xe ế

lăn đi n và đ ng c xe đ p ch y đi n GreenBikeệ ộ ơ ạ ạ ệ . Đ ng c c a xe lăn đi n đ c ch ộ ơ ủ ệ ượ ế

t o t m t l ng l n nam châm đ t hi m NdFeB có năng l ng cao nên kích th c ạ ừ ộ ượ ớ ấ ế ượ ướ

c a đ ng c đã đ c thu nh . Đ ng c có công su t 200W có th l p vào b t kỳ ủ ộ ơ ượ ỏ ộ ơ ấ ể ắ ấ

m t lo i xe lăn tay cho ng i tàn t t v i k t c u đi u khi n t c đ và tay lái r t ộ ạ ườ ậ ớ ế ấ ề ể ố ộ ấ

thu n ti n. Xe có ch c năng ti n, lùi tùy theo yêu c u ng i s d ng. Xe có tr ng ậ ệ ứ ế ầ ườ ử ụ ọ

l ng kho ng 35kg, đi u khi n b ng tay ga, m c tiêu th đi n kho ng 1,5 ượ ả ề ể ằ ứ ụ ệ ả

KW/100km. Xe có th ch y v i t c đ t i đa 15 km/gi và đi đ c kho ng 20 km ể ạ ớ ố ộ ố ờ ượ ả

thì m i ph i n p đi n.ớ ả ạ ệ  

Đ n nay, PGS.TS Ph m H ng Quy n, tác gi c a s n ph m này còn không nh n i, ế ạ ồ ề ả ủ ả ẩ ớ ổ

s n ph m đã đ c ng d ng đâu, ch mang máng, hình nh m t s tr i th ng ả ẩ ượ ứ ụ ở ỉ ư ộ ố ạ ươ

binh…

…………

Nh v y đ y, c quan nhà n c chúng ta m c dù cũng đã ra s c “kích thích” s sángư ậ ấ ơ ướ ặ ứ ự

t o đ ph n nào góp ph n vào vi c h n ch nh p kh u máy móc thi t b …Nh ng ạ ể ầ ầ ệ ạ ế ậ ẩ ế ị ư

đáng bu n v n c là đáng bu n. Và có lẽ nh hi n gi n u Vi t nam không nh p ồ ẫ ứ ồ ư ệ ờ ế ệ ậ

kh u máy móc khai khoáng thì còn nhi u câu cuy n đang bu n h n n a.ẩ ề ệ ồ ơ ữ

Vi t Nam sau 5 năm gia nh p WTO và tình tr ng “nh p siêu” ệ ậ ạ ậ

Theo Vi n CIEM, t khi gia nh p WTO, tăng tr ng xu t kh u c a Vi t Nam đ t ệ ừ ậ ưở ấ ẩ ủ ệ ạ

18,9%/năm, còn nh p kh u 19,5%/năm.ậ ẩ

C c u xu t kh u khá gi ng v i c c u xu t kh u c a Trung Qu cơ ấ ấ ẩ ố ớ ơ ấ ấ ẩ ủ ố và ASEAN. Đ c ặ

bi t, t tr ng hàng tiêu dùng và hàng trung gian tăng, trong khi t tr ng d u thô ệ ỷ ọ ỷ ọ ầ

gi m. Dù v yả ậ , l i th v n t p trung các nhóm hàng s d ng tài nguyên khoáng ợ ế ẫ ậ ở ử ụ

s n,ả d a vào nông nghi p và các ngành ch bi n thâm d ng lao đ ng. ự ệ ế ế ụ ộ

V y Khi Nói Đ n Đây Chúng Ta Nghĩ Gì?ậ ế

công ngh quan tr ng nh th nào v i s phát tri n kinh t c a m t n c? ệ ọ ư ế ớ ự ể ế ủ ộ ướ

s liên quan gi a đ t hi m và công ngh hi n nayự ữ ấ ế ệ ệ

Trung qu c không ch có chi n l c giá đ t hi m, không ch chi n l c v i ố ỉ ế ượ ấ ế ỉ ế ượ ớ

n n chính tr th gi i, kinh t th gi i , không ch v i Hoàng sa Tr ng sa, ề ị ế ớ ế ế ớ ỉ ớ ườ

mà có th còn v i “đât hi m” Vi t nam. ể ớ ế ệ

Xâu chu i các b c đi tr c gi c a TQ>>>> KL gì chung cho c KT và Chính ỗ ướ ướ ờ ủ ả

tr và riêng cho H n ng ch quota- đ t hi m? ị ạ ạ ấ ế