Hyrje ne UML
Objektivat
• Te jepen elementet baze te UML
• Te hyjme ne diagramat kryesore
• Keto tema trajtohen te thelluara ne kursin “Rapid Application Development”
http://www.analisi-disegno.com/a_comai/corsi/sk_rad.htm
UML
• Eshte nje gjuhe universale, per paraqitjen e cdo lloj tipi te sistemeve software
• Autoret :
– Grady Booch
– Ivar Jacobson
– Jim Rumbaugh
Cfare eshte UML (dhe cfare nuk eshte)
• Eshte nje gjuhe projektimi dhe jo gjuhe programimi si Java, VisualBasic, C++, …)
• Sherben per projektimin e nje sistemi te ri pa u futur ne detaje programimi
• Eshte universale per lloje te ndryshme sistemesh
• Eshte nje gjuhe dhe jo nje metode
• Percakton nje shenim standard, te bazuar ne nje metamodel te integruar ne objekte qe perbejne nje sistem software
• Nuk pershkruan nje sekuence procesi, nuk thote qe duhet kryer ky aktivitet dhe pastaj tjetri
• Mund te perdoret nga njerez qe perdorin metoda te ndryshme
• Eshte gjuhe pa pronar standart
• UML eshte nje evolim i modeleve paraekzistuese
• Mjaf afersi me modele dhe diagrama mjaft te njohur :
–Entity - Relationship
–Flow Chart
–modelli object oriented
UML: meta-model dhe diagramat• UML bazohet mbi nje meta-model te integruar, te
perbere nga mjaft elemente te lidhur midis tyre sipas rregullave precize
• Fale ketyre rregullave eshte e mundur krijimi i modeleve te vecante per aplikacione te vecante per tu projektuar
• Shume elemente (p.sh. “klasa”) kane nje ikone qe i perfaqson grafikisht
• Elementet e meta-modelit mund te shfaqen ne diagrama te tipeve te ndryshme
Diagramat UMLNivel “logjik”:
diagrama e use casediagrama e klasave diagrama e sekuencave diagrama collaborationdiagrama e gjendjevediagrama activity
Niveli “fizik”:diagrama e komponenteve diagrama e shperndarjes se komponenteve (deployment)
diagrama use case
Use case : nje modalitet i vecante i perdorimit te sistemitaktori: perdorues sistemi
(njeri ose sistem tjeter , …)
Use case : perse sherbejne• Paraqesin modalitetet e perdorimit te sistemit nga ana e disa
aktoreve
• Pershkruajne nderveprimin midis aktoreve dhe sistemit pa logjiken e brendshme te funksionimit
• Shprehen ne menyre tekstuale ne forme te kuptueshme
• Mund te percaktohen ne nivele te ndryshme
• Zbulojne kerkesat funksionale
Roli i use case
Kerkesat Use case:Kryej porosine
Shites
Bleres
Modele te analizes dhe design
Raste prova
Njesia e leshimit
diagrama e klasave
Emer klase
atribute
operacione
klasa: nje tipologji
objektesh me atributet e
operacionet e veta
diagrama e klasave : perse sherben
• Paraqet klasa dhe objekte qe perbejne sistemin dhe atrubutet e operacionet relative
• specifikon, nepermjet shoqerimeve fijet qe lidhin klasat
• Mund te percaktohen ne faza te ndryshme
• Mund te paraqiten tipologji te ndryshme objektesh
Diagrama e sekuencave perse sherben
• Evidenton menyren ne te cilen nje skenar zgjidhet nga bashkepunimi midis objekteve
• Specifikon sekuencen e mesazheve qe objektet shkembejne
diagrama collaboration
messaggio
diagrama collaboration: perse sherben
• Specifikon objektet qe bashkepunojne midis tyre ne nje skenar te dhene dhe mesazhet qe adresojne
• Jane evidente lidhjet midis objekteve dhe me pak sekuenca e mesazheve
diagrama tranzicion i gjendjes
gjendje
ngjarje Tranzicioni gjendjes
Gjendje perfundimtare
Gjendje fillestare
diagrama tranzicion i gjendjeve : perse sherben
• Specifikon ciklin e jetes te objekteve te nje klase duke percaktuar rregullat qe e udheheqin
• Kur nje objek gjendet ne nje gjendje te caktuar , mund te jete i interesuar nga ngjarje te caktuaradhe jo nga te tjera
• Si rrjedhim i nje ngjarje nje objekt mund te kaloje ne nje gjendje te re
Kerkon sherbim
merrporosinepagon Permbush
porosine
Merrmallin
Dergonmallin
Klient Shitje Magazine
diagrama e aktiviteteve
Gjendje e aktivitetitTranzicion i
gjendjes
Shiriti i sinkronizimit
diagrama e aktiviteteve: perse sherben
• Paraqet sistemin ne modalitetin workflow, ose logjiken e brendshme te nje procesi
• Lejon paraqitjen e proceseve paralele dhe sinkronizimin e tyre
• Eshte rast i vecante i diagramave te gjendjeve ku cdo gjendje eshte nje aktivitet
Kerkon sherbim
Merr porosi
paguan Kompletonporosine
Merrmallin
Dergomallin
Klient Shitje Magazina
PorosiE kryer
porosi[ efutur]
porosi[E kryer]
porosi[e derguar]
diagrama e fluksit objekt - aksion
diagrama e fluksit aksion -objekt: perse sherben
• Per te paraqitur nderveprimet midis proceseve dhe objekteve
• Eshte rast i vecante i diagramave te aktiviteteve
• Eshte nje flow chart
diagrama e komponenteve
package varesikomponent
diagrama e komponenti: perse sherben
• Evidenton organizimin dhe varesite ekzistuese midis komponenteve
• Komponentet jane module software te ekzekutueshme te pajisur me identitet dhe nderfaqe te specifikuar mire.
• Komponentet (sikurse ne nivelin logjik klasat ) mund te grupohen ne package
diagrama e shperndarjes
koneksion midis nyjeve
nyje
diagrama e shperndarjes
• Evidenton konfigurimin e nyjeve ne ambiente te ekzekutimit (run-time), dhe komponente, procese dhe objekte te lidhur me keto nyje
• Lejon paraqitjen, ne nivele te detajeve, te arkitektures fizike te sistemit