GENETALIA MASCULINAGENETALIA MASCULINA
Dr. Dr. CandraCandra RiniRini HP., HP., M.KesM.Kes
�� Organ Organ genetaliagenetalia masculinamasculina, , tddtdd ::��Organ Organ genetaliagenetalia externaexterna
-- PenisPenis
-- ScrotumScrotum
��Organ Organ genetaliagenetalia internainterna-- Testis Testis
-- EpididymisEpididymis
-- DuctusDuctus defferensdefferens (Vas (Vas defferensdefferens))
-- VesiculaVesicula seminalisseminalis
-- DuctusDuctus ejaculatoriusejaculatorius
-- GlandulaGlandula prostatprostat
-- GlandulaGlandula bulbourethralisbulbourethralis
PembahasanPembahasan
ScrotumScrotum
�� LetakLetak : dorsal : dorsal daridari penis, caudal penis, caudal daridarisymphisissymphisis pubispubis
TopografiTopografi scrotumscrotum
RuanganRuangan dalamdalam scrotumscrotum
�� TerbagiTerbagi menjadimenjadi 2 2 ruanganruangan (D & S) (D & S) oleholeh ::��Dari Dari luarluar o/ o/ rapheraphe scrotiscroti
��Dari Dari dalamdalam o/ septum o/ septum scrotiscroti
�� Masing2 Masing2 ruanganruangan berisiberisi ::��TestisTestis
��EpididymisEpididymis
��SebagianSebagian funiculusfuniculus spermaticusspermaticus
�� SinistraSinistra lebihlebih rendahrendah daridari padapada dextradextra
ruanganscrotum
�� MerupakanMerupakan suatusuatu kantongkantong, , tddtdd lapisanlapisan ::
��CutisCutis
��SubcutisSubcutis
LapisanLapisan--lapisanlapisan scrotumscrotum
Lapisanscrotum
Lapisanscrotum
Bagian kecilepididymis
Cutis scrotum
Sub cutis scrotum
Sub cutis scrotum-2
Permukaantestis
Funiculusspermaticus
Funiculusspermaticus-2
Funiculusspermaticus-3
ruanganscrotum
Permukaantestis
�� KulitKulit sangatsangat tipistipis, berlipat2, berlipat2
�� PigmenPigmen lebihlebih banyakbanyak drpddrpd kulitkulit sekitarnyasekitarnya
�� SedikitSedikit rambutrambut
�� KelenjarKelenjar sebaseasebasea & & keringatkeringat lebihlebih banyakbanyak
�� RapheRaphe scrotiscroti terletakterletak didi median :median :
�� ventral ventral �� rapheraphe penispenis
�� dorsal dorsal �� rapheraphe perineiperinei
CutisCutis
Cutis scrotum
�� = Tunica = Tunica dartosdartos
�� TddTdd serabutserabut otototot polospolos, , lemaklemak ((--))
�� MelekatMelekat eraterat pd cutispd cutis
�� MrpkMrpk lanjutanlanjutan drdr fascia fascia perineiperinei superficialissuperficialis
& fascia penis & fascia penis superficialissuperficialis
�� TerpisahTerpisah drdr fascia fascia spermaticaspermatica ext. o/ ext. o/
jaringanjaringan ikatikat kendorkendor �� shgshg scrotum scrotum dptdpt
bergerakbergerak bebasbebas
patologispatologis : : dptdpt terjaditerjadi timbunantimbunan
cairan/darahcairan/darah (ex. rupture urethra)(ex. rupture urethra)
Sub CutisSub Cutis
Sub cutis scrotum
�� BagianBagian dalamnyadalamnya membentukmembentuk septum septum
scrotiscroti ((mengandungmengandung jar.ikatjar.ikat fibrous) fibrous) ��
membagimembagi scrotum scrotum menjadimenjadi 2 2 ruangruang
�� Septum Septum scrotiscroti �� luarluar ~ ~ rapheraphe scrotiscroti
�� BentukBentuk tunica tunica dartosdartos dptdpt berubahberubah krnkrn
kontraksikontraksi lapisanlapisan ototnyaototnya ::
��DinginDingin, , olahragaolahraga, , rangsangrangsang sex sex �� kontraksikontraksi
�� kulitkulit scrotum scrotum mengkerutmengkerut �� scrotum scrotum
mengecilmengecil
��PanasPanas �� relaxasirelaxasi �� kulitkulit scrotum rata/scrotum rata/halushalus
�� scrotum scrotum memanjang/kendormemanjang/kendor
Sub cutis scrotum-2
�� ArteriArteri ::��A.femoralisA.femoralis �� a.pudendalisa.pudendalis ext. ext. �� a.scrotalisa.scrotalisant.ant. �� bagianbagian ventralventral
��a. a. iliacailiaca int. int. �� a.pudendalisa.pudendalis int. int. �� a.scrotalisa.scrotalispost.post. �� bagianbagian dorsaldorsal
��A.epigastricaA.epigastrica inf. inf. �� a.cremastericaa.cremasterica
�� Vena :Vena :MengikutiMengikuti arteriarteri
TerutamaTerutama �� v.pudendalisv.pudendalis ext.ext.
VascularisasiVascularisasi scrotumscrotum
vascularisasiscrotum
vascularisasiscrotum
�� LnnLnn. . inguinalisinguinalis superficialissuperficialis
AliranAliran lymphelymphe
lymphe inervasi
TestisTestis
�� 2 2 buahbuah (D & S) (D & S) �� S S lebihlebih beratberat & & lebihlebihbesarbesar drpddrpd DD
�� BentukBentuk ovoidovoid
�� BeratBerat 1010--14 14 grgr, , pjgpjg 4 cm, 4 cm, ∅∅anteroantero--post post ++3cm, 3cm, tebaltebal (medial(medial--lat) lat) ++2,5cm2,5cm
�� FungsiFungsi testis :testis :
MrpkMrpk organ/organ/kelenjarkelenjar ::��Exocrine Exocrine �� produksiproduksi spermatozoa spermatozoa �� o/ o/ tubulitubuli seminiferiseminiferi contorticontorti
��EndokrinEndokrin �� produksiproduksi hormonhormon androgen androgen ((testosterontestosteron) ) �� o/ o/ sel2 interstitial sel2 interstitial didi sekitarsekitarseptulaseptula & & tubulitubuli
�� BagianBagian permukaanpermukaan daridari testis :testis :
��FaciesFacies medialismedialis
��FaciesFacies lateralislateralis
��Margo Margo liberalibera (=anterior)(=anterior)
��MesorchiumMesorchium (=posterior)(=posterior)
-- DitempatiDitempati o/ o/ epididymisepididymis
-- TidakTidak tertutuptertutup o/ peritoneumo/ peritoneum
-- TertutupTertutup o/ o/ sebagiansebagian funiculusfuniculus spermaticusspermaticus
��PolusPolus superiorsuperior
��PolusPolus inferiorinferior
Permukaantestis
Testis-cross section
�� LapisanLapisan pembungkuspembungkus testis (testis (luarluar--dalamdalam):):
�� ScrotumScrotum
-- IntegumenIntegumen
-- Tunica Tunica dartosdartos
�� Lapisan2 Lapisan2 funiculusfuniculus spermaticusspermaticus ::-- Fascia Fascia spermaticaspermatica ext. / ext. / intercruralisintercruralis
-- Fascia Fascia dandan m.cremasterm.cremaster
-- Fascia Fascia spermaticaspermatica int. / int. / infundibuliformisinfundibuliformis
�� Tunica Tunica vaginalisvaginalis-- LapisanLapisan parietalisparietalis (=(=periorchiumperiorchium))
-- LapisanLapisan visceralisvisceralis (=(=epiorchiumepiorchium))
�� Tunica Tunica albugineaalbugineaLapisantestis
Lapisantestis
Epididymis
�� Tunica Tunica albugineaalbuginea ::
-- TddTdd jar.ikatjar.ikat padatpadat
-- PermukaanPermukaan dalamnyadalamnya membentukmembentuk septulaseptula
testis testis �� araharah konvergenkonvergen keke epididymisepididymis ��
membagimembagi testis testis menjadimenjadi ( ( ++ 200 200 -- 400 400
lobulus2)lobulus2)
�� LobulusLobulus testis :testis :
-- Basis : Basis : keke araharah periferperifer
-- Apex : Apex : keke faciesfacies posterior posterior �� septulaseptula testis testis
bertemubertemu �� menujumenuju mediastinummediastinum testis testis ��
reterete testistestis
Septula & lobulus testis
Septula & lobulus testis
Bagianepididymis
-- SaluranSaluran dalamdalam lobuluslobulus testis : testis :
dalamdalam lobuluslobulus tdp.jar.parenchymtdp.jar.parenchym ��
membentukmembentuk tubulitubuli seminiferiseminiferi contorticontorti
((saluransaluran berkelok2) berkelok2) �� didi mediastinummediastinum
testis testis menjadimenjadi ++2020--30 30 tubulitubuli seminferiseminferi
rectirecti ((luruslurus) ) �� anyamananyaman ((reterete testis testis
HalleriHalleri) ) �� ++1515--20 20 ductuliductuli efferentesefferentes ��
masukmasuk dalamdalam caput caput epididymisepididymis
Salurandlm testis
Salurandlm testis
Bagian kecilepididymis-2
Bagian kecilepididymis-3
�� PerjalananPerjalanan spermatozoa :spermatozoa :
TubuliTubuli seminiferiseminiferi contorticontorti �� TubuliTubuli seminiferiseminiferi
rectirecti �� reterete testis testis �� ductuliductuli efferentesefferentes ��
ductusductus defferensdefferens �� (+(+ductusductus excretoriusexcretorius
vesiculavesicula seminalisseminalis) ) ductusductus ejaculatoriusejaculatorius ��
colliculuscolliculus seminalisseminalis ((didi dorsal dorsal dindingdinding urethra urethra
pars pars prostaticaprostatica))
�� ArteriArteri : : drdr aorta aorta abdominalisabdominalis ��
A. A. spermaticaspermatica internainterna ((A.testicularisA.testicularis))
�� cabang2nya cabang2nya menujumenuju faciesfacies posterior posterior ��menembusmenembus tunica tunica albugineaalbuginea �� cabang2 cabang2 kecilkecilberjalanberjalan didi sepanjangsepanjang septulaseptula �� kekemediastinummediastinum testis.testis.
BeranastomoseBeranastomose dg.dg.a.spermaticaa.spermatica extext. (. (cabangcabangdr.dr.a.epigastricaa.epigastrica inferiorinferior) & ) & a.defferentialisa.defferentialis
�� Vena : Vena : Plexus Plexus pampiniformispampiniformis �� v.testicularisv.testicularis ��
DextraDextra �� v.cavav.cava inf. inf.
SinistraSinistra �� v.renalisv.renalis (S)(S)
VascularisasiVascularisasi testistestis
vascularisasitestis
vascularisasitestis-2
vascularisasitestis
vascularisasipenis
�� MengikutiMengikuti a.spermaticaa.spermatica internainterna �� keke lnnlnn. . LumbalisLumbalis
�� LnnLnn. . preaortapreaorta
AliranAliran lymphelymphe testistestis
lymphe inervasi
EpididymisEpididymis
�� LetakLetak : : didi faciesfacies posterior testis, posterior testis, sedikitsedikitmenutupimenutupi faciesfacies lateralislateralis
�� FungsiFungsi : : menyimpanmenyimpan spermatozoa spermatozoa ��setelahsetelah penuhpenuh �� keke ductusductus epididymisepididymis
�� BentukBentuk ~ ~ hurufhuruf CC
Epididymis
�� Bagian2 Bagian2 epididymisepididymis ::��CaputCaput
-- BagianBagian terbesarterbesar
-- LetakLetak : proximal, : proximal, didi superior testissuperior testis
-- TerdapatTerdapat lobuluslobulus
-- Septa Septa berasalberasal drdr tunica tunica albugineaalbuginea
��CorpusCorpus-- LetakLetak : : melekatmelekat didi faciesfacies posterior testisposterior testis
-- DipisahkanDipisahkan drdr testis o/ sinus testis o/ sinus epididymisepididymis (bursa (bursa testicularistesticularis))
-- Sinus Sinus �� dibatasidibatasi o/ o/ epiorchiumepiorchium (pars (pars visceralisvisceralis) ) tunica tunica vaginalisvaginalis
��CaudaCauda-- TerkecilTerkecil, paling distal, paling distal
-- DuctusDuctus epididymisepididymis mulaimulai membesarmembesar �� berubahberubah jdjdductusductus deferens.deferens.
Bagianepididymis
�� Struktur2 Struktur2 kecilkecil ((sisasisa) :) :��Appendix testisAppendix testis
-- DiDi cranial testiscranial testis
-- SisaSisa drdr ujungujung cranial cranial ductusductus parapara mesonephridicusmesonephridicus
-- Homolog dg Homolog dg fimbriaefimbriae tuba tuba uterinaeuterinae
��Appendix Appendix epididymisepididymis-- DiDi caput caput epididymisepididymis
-- DidugaDiduga adladl sisasisa drdr mesonephronmesonephron
��DuctuliDuctuli aberrantesaberrantes superiorsuperior-- SaluranSaluran kecil2 kecil2 didi caput caput epididymisepididymis
-- BerhubunganBerhubungan dg dg reterete testistestis
-- MrpkMrpk sisasisa drdr tubulustubulus mesonephridicusmesonephridicus((mesonephronmesonephron))
Bagian kecilepididymis
Bagian kecilepididymis-2
��DuctuliDuctuli aberrantesaberrantes inferiorinferior
-- SaluranSaluran kecil2, kecil2, berhubunganberhubungan dg dg bagianbagian caudal caudal
ductusductus defferensdefferens
-- SisaSisa drdr mesonephronmesonephron
��ParadidymisParadidymis
-- MelekatMelekat didi ductusductus defferensdefferens
-- TddTdd beberapabeberapa saluransaluran kecilkecil
-- DidugaDiduga adladl sisasisa drdr tubulustubulus mesonephridicusmesonephridicus
((mesonephronmesonephron) ) bag.caudalbag.caudal
Bagian kecilepididymis-3
�� ArteriArteri ::
cabang2 cabang2 A. A. spermaticaspermatica internainterna ((A.testicularisA.testicularis))
�� Vena : Vena :
Plexus Plexus pampiniformispampiniformis
VascularisasiVascularisasi epididymisepididymis
AliranAliran lymphelymphe epididymisepididymis
�� MengikutiMengikuti A. A. spermaticaspermatica internainterna �� keke
lnn.lumbalislnn.lumbalis
�� LnnLnn. . paraaortaparaaorta
vasc lymphe
Vasc.epididymis
vascularisasitestis-2
FuniculusFuniculus SpermaticusSpermaticus
�� : Struktur2 : Struktur2 pembungkuspembungkus ductusductus defferensdefferens& & mengikutimengikuti testis & testis & epididymisepididymis waktuwaktuterjaditerjadi descensusdescensus testistestis
�� Dari Dari canaliscanalis inguinalisinguinalis �� keke scrotum scrotum ��berakhirberakhir didi faciesfacies posterior testisposterior testis
�� DindingnyaDindingnya berasalberasal daridari dindingdinding ventral ventral abdomenabdomen
�� S S lebihlebih panjangpanjang daridari DD
�� DiDi caudal caudal drdr annulus annulus inguinalisinguinalissubcutaneussubcutaneus, , iaia terletakterletak ventral ventral drdrm.adductorm.adductor longuslongus & & a.pudendalisa.pudendalisext.superficialisext.superficialis �� langsunglangsung didi bawahbawah kulitkulit& fascia & fascia superficialissuperficialis
�� Lateral Lateral drdr tuberculumtuberculum pubicumpubicum
�� Lapisan2 :Lapisan2 :
��Fascia Fascia spermaticaspermatica internainterna (=tunica (=tunica vaginalisvaginalis
communiscommunis))
-- AdlAdl lanjutanlanjutan drdr fascia fascia transversatransversa abdominisabdominis (fascia (fascia
transversalistransversalis))
��Fascia Fascia cremastericacremasterica
-- TerdapatTerdapat m.cremasterm.cremaster �� lanjutanlanjutan drdr m.obliquusm.obliquus
abdominisabdominis internusinternus
��Fascia Fascia spermaticaspermatica externaexterna
-- MrpkMrpk lanjutanlanjutan drdr m.obliquusm.obliquus abdominisabdominis externusexternus
-- DiDi cranial cranial �� melekatmelekat didi cruracrura drdr annulus annulus inguinalisinguinalis
subcutaneasubcutanea ((superficialissuperficialis))
Funiculusspermaticus
�� IsiIsi ::
��DuctusDuctus (vas) (vas) defferensdefferens
-- Paling dorsal Paling dorsal
��A. A. spermaticaspermatica internainterna (=a. (=a. testicularistesticularis))
-- DiDi ventral ventral drdr ductusductus defferensdefferens
-- DiikutiDiikuti o/ plexus o/ plexus nervosusnervosus ((testicularistesticularis))
��Plexus Plexus venosusvenosus pampiniformispampiniformis
-- MemberiMemberi bentukbentuk pd pd funiculusfuniculus spermaticusspermaticus
-- MendapatMendapat darahdarah drdr testis & testis & epididymisepididymis
-- KeKe cranial cranial menjadimenjadi 22--3 vena 3 vena �� masukmasuk keke annulus annulus
inguinalisinguinalis abdominalisabdominalis
-- PatologisPatologis : : melebarmelebar �� varicocelevaricocele
Funiculusspermaticus-2
��Pembuluh2 Pembuluh2 lymphelymphe
��A.defferentialisA.defferentialis & & a.cremastericaa.cremasterica ((spermaticaspermatica
externaexterna))
��R.genitalisR.genitalis n.genitofemoralisn.genitofemoralis
��ProcessusProcessus vaginalisvaginalis peritoneiperitonei
-- WaktuWaktu sampaisampai didi testis testis pecahpecah menjadimenjadi 2 lapis, 2 lapis,
yaituyaitu ::
•• PeriorchiumPeriorchium
•• EpiorchiumEpiorchium
-- CelahCelah didi antaranyaantaranya �� cavumcavum scrotiscroti (sinus (sinus
vaginalisvaginalis))
Funiculusspermaticus-3
DuctusDuctus (vas) (vas) defferensdefferens
�� AdlAdl lanjutanlanjutan drdr epididymisepididymis
�� FungsiFungsi : : saluransaluran spermatozoa (spermatozoa (drdrepididymisepididymis keke ductusductus ejaculatoriusejaculatorius))
�� PerjalananPerjalanan : : Dr Dr caudacauda epididymisepididymis �� berkelok2 berkelok2 �� makinmakinluruslurus didi sisisisi medial medial epididymisepididymis dekatdekat faciesfaciespost.testispost.testis ��dikelilingidikelilingi o/ plexus o/ plexus venosusvenosuspampiniformispampiniformis �� drdr superior testis superior testis keke cranial cranial sp sp ann.inguinalisann.inguinalis subcutaneasubcutanea �� canaliscanalisinguinalisinguinalis �� meninggalkanmeninggalkan struktur2 struktur2 lainnyalainnyadlmdlm funiculusfuniculus spermaticusspermaticus �� cavumcavum pelvis, pelvis, menyilangmenyilang struktur2 :struktur2 :��a.va.v. . iliacailiaca ext ext
��a.va.v. . epigastricaepigastrica inferiorinferior
��a.v.na.v.n. . obturatoriusobturatorius
��a.va.v. . vesicalisvesicalis sup.sup.
�� TopografiTopografi terhadapterhadap ureterureter ::
Mula2 Mula2 menyilangmenyilang ureterureter drdr ventral ventral �� didi
fundusfundus ves.urinariaves.urinaria : : didi medial medial drdr ureterureter & &
vesiculavesicula seminalisseminalis ((�� melebarmelebar jdjd ampullaampulla
ductusductus defferensdefferens) ) �� mengecilmengecil lagilagi �� dekatdekat
gld.prostatgld.prostat : : bersamabersama duct.excretoriusduct.excretorius
vesiculavesicula seminalisseminalis membentukmembentuk ductusductus
ejaculatoriusejaculatorius �� bermuarabermuara didi colliculuscolliculus
seminalisseminalis ((didi dindingdinding post.lumenpost.lumen urethra)urethra)
Letak ves. seminalis
�� ArteriArteri ::
�� A.vesicalisA.vesicalis sup (inf.) sup (inf.) �� a. a. defferentialisdefferentialis
�� AnastomoseAnastomose dg dg a.testicularisa.testicularis didi posterior testisposterior testis
�� Vena : Vena :
sebagiansebagian besarbesar �� v.testicularisv.testicularis
bagianbagian lain lain �� plexus plexus venosusvenosus vesicularis/prostaticusvesicularis/prostaticus
VascularisasiVascularisasi ductusductus defferensdefferens
AliranAliran lymphelymphe ductusductus defferensdefferens
�� LnnLnn. . IliacaIliaca externaexterna
lymphe
vasc
VesiculaVesicula SeminalisSeminalis
�� Organ Organ berbentukberbentuk kantongkantong bergelembung2bergelembung2
�� 2 2 buahbuah (D & S)(D & S)
�� PosisiPosisi tergantungtergantung isiisi ves.urinariaves.urinaria ��
��PenuhPenuh �� vertikalvertikal
��KosongKosong �� horizontalhorizontal
�� TerbungkusTerbungkus o/ o/ jar.ikatjar.ikat fibrous & muscular fibrous & muscular didi dindingdinding dorsal dorsal ves.urinariaves.urinaria
�� LetakLetak : : ��Lateral Lateral drdr ureterureter & & ampullaampulla ductusductus defferensdefferens
��Medial Medial drdr plexus plexus venosusvenosus vesicalisvesicalis
��Inferior Inferior drdr rectum (rectum (dipisahkandipisahkan o/ o/ excavatioexcavatiorectovesicalisrectovesicalis))
��DiDi dindingdinding dorsal dorsal ves.urinariaves.urinaria
�� DiDi bagianbagian cranial cranial tertutuptertutup o/ peritoneumo/ peritoneum
�� FungsiFungsi : : menghasilkanmenghasilkan seminal fluid seminal fluid �� zatzatu/ u/ makananmakanan spermatozoaspermatozoa
�� SelamaSelama ejakulasiejakulasi �� dindingdinding vesiculavesiculaseminalisseminalis kontraksikontraksi �� mendorongmendorong isiisi kekeductusductus ejaculatoriusejaculatorius
Letak ves. seminalis
�� ArteriArteri ::�� A. A. VesicalisVesicalis inferiorinferior
�� A. A. haemorrhoidalishaemorrhoidalis mediamedia
�� Vena : Vena : ~ ~ arteriarteri
VascularisasiVascularisasi vesiculavesicula seminalisseminalis
AliranAliran lymphelymphe vesiculavesicula seminalisseminalis
�� LnnLnn. . IliacaIliaca externaexterna �� drdr bagianbagian superiorsuperior
�� LnnLnn. . IliacaIliaca internainterna �� drdr bagianbagian inferiorinferior
lymphe
vasc
Ves.seminalis
Duct.defferens
Duct.ejaculatorius
DuctusDuctus ejaculatoriusejaculatorius
�� PanjangPanjang (masing2) : < 1 (masing2) : < 1 inciinci (2,54cm)(2,54cm)
�� DibentukDibentuk o/ o/ persatuanpersatuan drdr ductusductus defferensdefferensdg dg ductusductus vesiculavesicula seminalisseminalis
�� MenembusMenembus faciesfacies posterior posterior gld.prostatagld.prostata ��
bermuarabermuara didi urethra pars urethra pars prostaticaprostatica ((dekatdekatpinggirpinggir utriculusutriculus prostaticusprostaticus))
�� FungsiFungsi : : mengalirkanmengalirkan cairancairan semen semen kekeurethraurethra
�� ArteriArteri ::~ ~ arteriarteri u/ u/ duct.defferensduct.defferens
�� cabang2 cabang2 a.vesicalisa.vesicalis sup.sup.
�� Vena : Vena :
plexus plexus venosusvenosus vesicalisvesicalis & & prostaticusprostaticus
VascularisasiVascularisasi ductusductus ejaculatoriusejaculatorius
AliranAliran lymphelymphe ductusductus ejaculatoriusejaculatorius
�� LnnLnn. . IliacaIliaca externaexterna
lymphe
vasc
GlandulaGlandula prostataprostata
�� LetakLetak : : dalamdalam cavumcavum pelvis pelvis subperitonealissubperitonealis, dorsal , dorsal drdr symphisissymphisis pubispubis
�� TddTdd kelenjar2 kelenjar2 tubuloalveolartubuloalveolar
�� FungsiFungsi : : menghasilkanmenghasilkan seminal fluid seminal fluid ��sifatsifat alkalis u/ alkalis u/ menetralkanmenetralkan suasanasuasana asamasamdalamdalam vaginavagina
�� DibungkusDibungkus o/ :o/ :��Jar. Jar. IkatIkat fibrous fibrous
��SerabutSerabut otototot polospolos �� m.prostaticusm.prostaticus ��
kontraksikontraksi untukuntuk sekresisekresi cairancairan prostatprostat
�� Bagian2 Bagian2 prostatprostat ::��ApexApex
-- Paling caudalPaling caudal
-- dorsal dorsal drdr symphysissymphysis pubispubis
-- BerhadapanBerhadapan dg dg diaphragmadiaphragma urogenitaleurogenitale
��BasisBasis-- LetakLetak didi superiorsuperior
-- BagianBagian proximalproximal
-- SetinggiSetinggi pertengahanpertengahan symphysissymphysis pubispubis
-- TerdapatTerdapat orificiumorificium urethraeurethrae internuminternum
��FaciesFacies inferolateralinferolateral-- ConvexConvex
-- TerpisahTerpisah daridari fascia pelvis sup. fascia pelvis sup. �� diantaranyadiantaranya : : plexus plexus venosusvenosus
Bagian2 prostat
��FaciesFacies anterioranterior
-- BerhubunganBerhubungan dg dg spatiumspatium prevesicalisprevesicalis RetziusRetzius
-- TempatTempat perlekatanperlekatan lig.puboprostaticalig.puboprostatica medialismedialis
��FaciesFacies posteriorposterior
-- BerhadapanBerhadapan dg dg vesiculavesicula seminalisseminalis & & ampullaampulla
ductusductus defferensdefferens
Bagian2 prostat-2
�� Superior :Superior :Basis Basis prostataprostata berhubunganberhubungan dg dg collumcollum vesicaevesicae
�� Inferior :Inferior :Apex Apex terletakterletak didi faciesfacies superior superior diaphragmadiaphragmaurogenitalurogenital
�� Anterior :Anterior :FaciesFacies anterior anterior berhadapanberhadapan symphysissymphysis pubis pubis ((dibatasidibatasi lemaklemak dalamdalam cavumcavum RetziusRetzius))
SelubungSelubung fibrosafibrosa prostatprostat berhubunganberhubungan dg dg aspekaspekposterior posterior osos pubis o/ pubis o/ lig.puboprostaticalig.puboprostatica
HubunganHubungan dg organ laindg organ lain
�� Posterior :Posterior :
FaciesFacies posterior posterior prostatprostat berhubunganberhubungan dg dg faciesfacies
anterior anterior ampullaampulla rectirecti ((dipisahkandipisahkan o/ septum o/ septum
rectovesicalerectovesicale / fascia / fascia DenonvillierDenonvillier))
�� Lateral :Lateral :
Fascia Fascia lateralislateralis prostatprostat difixasidifixasi o/ o/ m.levatorm.levator aniani
�� ProstataProstata dibungkusdibungkus o/ (o/ (luarluar--dlmdlm) :) :
�� Fascia Fascia ProstataProstata �� bagianbagian drdr lapisanlapisan
visceral fascia pelvisvisceral fascia pelvis
�� CapsulaCapsula prostataprostata, , tddtdd ::
-- JaringanJaringan otototot polospolos
-- JaringanJaringan elastiselastis
-- JaringanJaringan kolagenkolagen
�� Dr Dr capsulacapsula keluarkeluar septum2 septum2 keke dalamdalam jaringanjaringan
kelenjarkelenjar �� lobulus2lobulus2
StrukturStruktur prostataprostata
�� TerbagiTerbagi dalamdalam 5 5 lobuslobus berdasarkanberdasarkantopografinyatopografinya terhadapterhadap urethra & urethra & ductusductusejaculatoriusejaculatorius ::
��LobusLobus anterioranterior
��LobusLobus posteriorposterior
��LobusLobus mediusmedius
��LobusLobus ((lateralislateralis) ) dextradextra
��LobusLobus ((lateralislateralis) ) sinistrasinistra
�� LobusLobus anterioranterior��Anterior Anterior drdr urethraurethra
��KelenjarKelenjar ((--))
Lobus prostat
�� LobusLobus posteriorposterior
��Posterior Posterior drdr urethra, urethra, posteroinferiorposteroinferior drdr ductusductus
ejaculatoriusejaculatorius
��KelenjarKelenjar (+)(+)
�� LobusLobus mediusmedius
��AntaraAntara urethra & urethra & ductusductus ejaculatoriusejaculatorius
��PermukaanPermukaan atasnyaatasnya berhubunganberhubungan dg dg
trigonumtrigonum vesicaevesicae
��KelenjarKelenjar >>>>>>
��JikaJika membesarmembesar �� penonjolanpenonjolan uvula uvula
ves.urinariaves.urinaria
Lobus prostat-2
�� LobusLobus ((lateralislateralis) ) dextradextra & & sinistrasinistra
��DisampingDisamping urethraeurethrae
��DipisahkanDipisahkan o/ o/ aluralur vertikalvertikal dangkaldangkal didi faciesfacies
posterior posterior prostatprostat
��KelenjarKelenjar >>>>>>
Lobus prostat-3
Bagian2 prostat Bagian2 prostat-2 Lobus prostat Lobus prostat-2 Lobus prostat-3
�� Fascia Fascia prostataprostata�� drdr fascia fascia diaphragmadiaphragma UG UG ygyg menebalmenebal ��membungkusmembungkus prostatprostat
�� Lig.puboprostaticaLig.puboprostatica medialismedialis�� drdr fascia fascia prostataprostata keke ventral dg ventral dg arcusarcus tendineustendineusm.levatorm.levator aniani keke osos pubispubis
�� Lig.puboprostaticaLig.puboprostatica lateralislateralis�� drdr fascia fascia prostataprostata keke lateral lateral �� keke arcusarcus tendineustendineusm.levatorm.levator aniani
�� CapsulaCapsula muscularismuscularis prostaticaprostatica
�� M.levatorM.levator prostatprostat�� bagianbagian drdr m.levatorm.levator aniani ygyg menujumenuju gld.prostatgld.prostat
FixasiFixasi gldgld. . prostataprostata
�� ArteriArteri ::�� A. A. vesicalisvesicalis inferiorinferior
�� A. A. rectalisrectalis mediamedia
�� A. A. pudendalispudendalis internainterna
�� Vena : Vena : Plexus Plexus venosusvenosus prostaticusprostaticus �� v. v. iliacailiaca internainterna
VascularisasiVascularisasi gld.prostatagld.prostata
AliranAliran lymphelymphe gld.prostatagld.prostata
�� LnnLnn. . IliacaIliaca internainterna
�� LnnLnn. . sacralissacralis
GlandulaGlandula bulbourethralisbulbourethralis
�� TermasukTermasuk dalamdalam gldgld. . paraurethralisparaurethralis
GldGld. . ParaurethralisParaurethralis, , tddtdd ::
��GldGld. . bulbourethralisbulbourethralis ((CowperiCowperi))
��GldGld. . paraurethralisparaurethralis ((LitreLitre))
�� JumlahJumlah 2, 2, bentukbentuk bulatbulat
�� LetakLetak dalamdalam m. sphincter m. sphincter urethraeurethrae ext, ext, dorsal dorsal drdr urethra pars urethra pars membranaceamembranacea
Gldbulbourethralis-1
�� DuctusDuctus menembusmenembus fascia fascia diaphragmadiaphragma UG UG inf. inf. �� masukmasuk keke bulbusbulbus penis penis �� 22--4 cm 4 cm setelahnyasetelahnya �� ventrocaudalventrocaudal pars pars spongiosaspongiosaurethraurethra
�� FungsiFungsi : : menghasilkanmenghasilkan mucus mucus jikajika adaada
rangsangrangsang sexual sexual �� menetralisirmenetralisir asamasam
urine urine didi urethraeurethrae & & melancarkanmelancarkan
pengeluaranpengeluaran semen semen selamaselama ejakulasiejakulasi
Gldbulbourethralis-2
jump
Gldbulbourethralis-1
Gldbulbourethralis-2
�� ArteriArteri ::
��A. A. bulbarisbulbaris penispenis
�� Vena : Vena :
~ ~ arteriarteri
VascularisasiVascularisasi gld.bulbourethralisgld.bulbourethralis
AliranAliran lymphelymphe gld.bulbourethralisgld.bulbourethralis
�� LnnLnn. . IliacaIliaca internainterna
PenisPenis
�� TerbagiTerbagi ::��Pars Pars occultaocculta = radix penis = pars = radix penis = pars fixafixa
-- 2 2 cruracrura penispenis
-- 1 1 bulbusbulbus penispenis
��Pars Pars liberalibera-- Corpus penis, Corpus penis, tddtdd
•• 2 corpora 2 corpora cavernosacavernosa penispenis
•• 1 corpus 1 corpus spongiosaspongiosa penispenis
-- GlansGlans penispenis
penis
�� Penis Penis dibungkusdibungkus o/ (o/ (luarluar--dlmdlm) :) :
�� CutisCutis
-- WarnaWarna gelapgelap, , licinlicin, , elastiselastis
-- MendekatiMendekati radix penis, radix penis, tdptdp beberapabeberapa rambutrambut
-- TidakTidak terikatterikat kuatkuat pd pd jar.subcutisjar.subcutis, , kecualikecuali pd pd glansglans
penis penis �� kulitkulit melekatmelekat pd pd jar.erectiljar.erectil
�� Sub cutisSub cutis
-- Fascia penis Fascia penis superficialissuperficialis
-- Fascia penis Fascia penis profundusprofundus (Buck)(Buck)
-- Tunica Tunica albugineaalbuginea
�� MembungkusMembungkus ke2 corpora ke2 corpora cavernosacavernosa penis & corpus penis & corpus
spongiosumspongiosum penispenis
PembungkusPembungkus penispenisPembungkuspenis
penis
Radix penis
Radix penis-2
Pembung-kus penis
Corp. cavernosapenis
Corp. spongio-sum penis
Glanspenis
Pembungkuspenis
Pars liberapenis-2
Tunica albuginea
Corp. spongio-sum penis-2
�� BagianBagian ygyg tidaktidak bergerakbergerak, , letakletak dalamdalamspatiumspatium perineiperinei superficialissuperficialis
�� BerisiBerisi jaringanjaringan erectilerectil
�� CruraCrura penis :penis :��MelekatMelekat didi caudal caudal sebelahsebelah dalamdalam drdr ramusramus inf. inf. ossisossis ischiiischii, ventral , ventral drdr tuber tuber ischiadicumischiadicum..
��Masing2 Masing2 cruscrus penis penis tertutuptertutup o/ o/ m.ischiocavernosusm.ischiocavernosus
��Caudal Caudal drdr symphysissymphysis pubis pubis �� ke2 ke2 cruracrurabergabungbergabung �� corpora corpora cavernosacavernosa penis penis �� ikutikutmembentukmembentuk corpus peniscorpus penis
Radix penisRadix penis
Radix penis
�� BulbusBulbus penis :penis :
��LetakLetak antaraantara 2 2 cruracrura penis penis dlmdlm spatiumspatium
perineiperinei superficialissuperficialis
��FaciesFacies superior superior melekatmelekat didi fascia fascia diaphragmadiaphragma
UG inf.UG inf.
��FaciesFacies lateralislateralis & inferior & inferior tertutuptertutup o/ o/
m.bulbospongiosusm.bulbospongiosus
��KeKe caudal caudal �� corpus corpus spongiosumspongiosum penis penis �� ikutikut
membentukmembentuk corpus peniscorpus penis
Radix penis-2
m.bulbo-spongiosus
Pars liberapenis
Corp.cavernosapenis-2
�� BagianBagian ygyg bebasbebas
�� TerbungkusTerbungkus o/ (o/ (luarluar--dalamdalam):):
�� Cutis Cutis
�� Fascia penis Fascia penis superficialissuperficialis ::
-- TddTdd jar.ikatjar.ikat kendorkendor
-- DiantaranyaDiantaranya jar.ototjar.otot polospolos (+), (+), lemaklemak ((--))
-- MrpkMrpk lanjutanlanjutan drdr tunica tunica dartosdartos drdr scrotum & fascia scrotum & fascia perineiperinei
superficialissuperficialis
�� Fascia penis Fascia penis profundusprofundus (Buck)(Buck)
-- MrpkMrpk lanjutanlanjutan drdr fascia fascia perineiperinei profundusprofundus
-- MrpkMrpk lapisanlapisan membranmembran ygyg kuatkuat �� membungkusmembungkus ke2 corpora ke2 corpora
cavernosacavernosa & corpus & corpus spongiosumspongiosum
-- TidakTidak membungkusmembungkus glansglans penispenis
-- DiDi daerahdaerah collumcollum melekatmelekat didi lapisanlapisan fibrous fibrous didi bawahnyabawahnya
Pars Pars liberalibera penispenisPars liberapenis
Pars liberapenis-2
��Tunica Tunica albugineaalbuginea
-- capsulacapsula, , tddtdd jar.ikatjar.ikat padatpadat
-- DiDi profundusprofundus drdr fascia fascia profundaprofunda penispenis
-- TddTdd 2 lapis, 2 lapis,
•• luarluar : longitudinal : longitudinal membungkusmembungkus ke2 corpora ke2 corpora cavernosacavernosa, ,
•• dalamdalam : : sirkulersirkuler membungkusmembungkus masing2 corpora masing2 corpora ��
bertemubertemu didi tengahtengah membentukmembentuk septum penis septum penis �� didi dekatdekat
radix : radix : tebaltebal, , makinmakin distal distal makinmakin tipistipis
-- Tunica Tunica albugineaalbuginea pd corpus pd corpus cavernosacavernosa lebihlebih tebaltebal
drpddrpd didi corpus corpus spongiosumspongiosum
Tunica albuginea
�� Corpora Corpora cavernosacavernosa penispenis��¾¾ bagianbagian distal (distal (baikbaik D & S) D & S) salingsaling melekatmelekatpd pd garisgaris medianmedian
��¼¼ bagianbagian proximal proximal terpisahterpisah �� masing2 masing2 melekatmelekat didi arcusarcus ischiopubicumischiopubicum �� sbgsbg cruracrurapenispenis
��DibungkusDibungkus o/ tunica o/ tunica albugineaalbuginea
��DiDi cruracrura penis penis �� tunica tunica albugineaalbuginea ditutupiditutupi o/ o/ m. m. ischiocavernosusischiocavernosus �� berisiberisi sinus sinus cavernosuscavernosus
��DalamDalam corpora corpora cavernosacavernosa berisiberisi sinusoid2 sinusoid2 ��dipisahkandipisahkan o/ septa2 (o/ septa2 (drdr tunica tunica albugineaalbuginea & & septum penis) septum penis) �� disebutdisebut trabeculatrabecula �� tddtddjar.ikatjar.ikat kolagenkolagen, , elastiselastis, , otototot polospolos �� tdpttdptarteriarteri & & sarafsaraf �� = = jar.erectiljar.erectil
Corp.cavernosapenis-2
Corp. cavernosapenis
�� Corpus Corpus spongiosumspongiosum penis (corpus penis (corpus cavernosumcavernosum urethraeurethrae))��DilaluiDilalui o/ urethrao/ urethra
��Tunica Tunica albugineaalbuginea lebihlebih tipistipis & & lebihlebih kecilkecil dpdp didicorpus corpus cavernosacavernosa penispenis
��BerisiBerisi jar.erectiljar.erectil
Corp.spongiosumpenis
Corp. spongio-sum penis-2
�� GlansGlans penispenis��DipisahkanDipisahkan drdr corpus o/ corpus o/ penyempitanpenyempitan(=(=collumcollum) & ) & peninggianpeninggian didi distal distal ygygmembatasinyamembatasinya (=corona (=corona glandisglandis))
��TdpTdp orificiumorificium urethraeurethrae ext (ext (lubanglubang didi ujungujungglansglans penis)penis)
��TdpTdp preputiumpreputium penis penis �� ““sirkumsisisirkumsisi””-- LipatanLipatan kulitkulit, , menutupimenutupi glansglans penis, penis, drdr collumcollumglandisglandis sp sp orificiumorificium urethraeurethrae ext.ext.
-- TddTdd 2 lapis 2 lapis kulitkulit ((luarluar & & dalamdalam). ).
-- LapisanLapisan dalamdalam kulitkulit : : rambutrambut ((--), kelenjar2 ), kelenjar2 lemak/gldlemak/gld praeputialispraeputialis Tyson (++) Tyson (++) ��menghasilkanmenghasilkan smegmasmegma praeputiipraeputii
��TdpTdp frenulumfrenulum penispenis-- DiDi median, median, caudal(ventralcaudal(ventral) ) drdr glansglans penispenis
-- MenghubungkanMenghubungkan praeputiumpraeputium dg dg glansglans penispenis
Glanspenis
�� CruraCrura penispenisPadaPada arcusarcus ischiopubicumischiopubicum
�� LigLig. . fundiformefundiforme penispenisSerabutSerabut berasalberasal drdr linealinea alba alba diatasdiatas symphysissymphysis pubis pubis �� pecahpecah
jdjd 2 2 didi sisi2 lateral penis sisi2 lateral penis �� bergabungbergabung lagilagi didi ventral ventral
(inferior) penis(inferior) penis
MengitariMengitari penis pd penis pd batasbatas antaraantara pars pars fixafixa & pars & pars liberalibera
�� LigLig. . suspensoriumsuspensorium penispenisMenghubungkanMenghubungkan periosteumperiosteum drdr symphysissymphysis pubis dg pubis dg bagianbagian
dorsum (superior) penis, pd fascia dorsum (superior) penis, pd fascia profundaprofunda penispenis
�� BulbusBulbus penispenisMelekatMelekat didi fascia fascia diaphragmadiaphragma UG inferiorUG inferior
FixasiFixasi penispenis
Fixasipenis
Fixasipenis
�� ArteriArteri ::��A. A. bulbarisbulbaris penispenis
�� keke jar.erektiljar.erektil bulbusbulbus �� bagianbagian bulbusbulbus corpus corpus spongiosumspongiosum penis & penis & urethraeurethrae didi dalamnyadalamnya
��A. A. profundaprofunda penispenis�� Corpora Corpora cavernosacavernosa penis penis �� jaringanjaringan erektilerektilcorpora corpora cavernosacavernosa
��A. A. dorsalisdorsalis penispenis�� ProfundusProfundus drdr fascia fascia profundaprofunda penis pd dorsum penis pd dorsum penis, penis, antaraantara v v dandan n.dorsalisn.dorsalis penis penis �� jar.erectiljar.erectil didicorpora corpora cavernosacavernosa, corpus , corpus spongiosumspongiosum penis & penis & kulitkulit penispenis
VascularisasiVascularisasi penispenis
��CabangCabang a. a. dorsalisdorsalis penis penis beranastomoseberanastomose dg cabang2 dg cabang2
a.profundaa.profunda penis & cabang2 penis & cabang2 a.bulbarisa.bulbaris penis penis �� glansglans
penispenis
��CabangCabang prekapilerprekapiler ((terutamaterutama drdr a.profundaa.profunda penis) penis) didi
daerahdaerah cruracrura �� berjalanberjalan dlmdlm trabeculatrabecula �� a.helicinaea.helicinae
�� masukmasuk sinus sinus cavernosuscavernosus
�� Vena : Vena :
�� v. v. dorsalisdorsalis penis penis subfacialissubfacialis ((profundusprofundus)) �� plexus plexus
venosusvenosus prostaticusprostaticus �� v.iliacav.iliaca internainterna
�� V. V. dorsalisdorsalis penis penis subcutaneasubcutanea ((cutaneacutanea)) �� v.saphenav.saphena
magnamagna
AliranAliran lymphelymphe penispenis
�� KulitKulit penis penis �� LnnLnn. . InguinalisInguinalis superficialissuperficialis
�� GlansGlans penis & corpus penis & corpus spongiosumspongiosum distal distal ��
lnn.inguinalislnn.inguinalis profundusprofundus & & lnn.iliacalnn.iliaca ext.ext.
�� Corpora Corpora cavernosacavernosa & corpus & corpus spongiosumspongiosum
proximal proximal �� lnn.iliacalnn.iliaca internainterna
lympepenis
penisscrotum testis epididymis Vas defferens
ves. seminalis
Duct.ejaculatorius