AnoAnoAnoAno angangangang nakikitanakikitanakikitanakikita niyoniyoniyoniyo sasasasa larawanlarawanlarawanlarawan????
Paano ba sasabihin ang “Mahal kita” sa iba’t ibang wikang dayuhan?
Wika Paano sasabihin
English I love you.
French Je t’aime.
Spanish Te amo.
Bahasa Malaysia Saya cintamu.
Nihongo Aishiteru.
Korean Sa rang hae yo
Chinese Mandarin Wo ai ni.
Paano ba sasabihin ang“Mahal kita” sa iba’tibang wika sa Pilipinas?
Wika Paano sasabihin
Hiligaynon Guinahigugma ko ikaw.Hiligaynon Guinahigugma ko ikaw.
Bisaya – Cebu Nahigugma ako kanimo.
Ilocano Ayayatenka.
Pangasinense Inaro ta ka.
Bicolano Namumutan Taka.
Kapangpangan Kaluguran da ka.
Ivatan Ichadaw ko imu.
Mga KonseptongMga KonseptongPangwika
Ano ang wika?Ano ang wika?
Depinisyon ng wikaayon sa ilang iskolar:
Edward Sapir: ang wika ay isang likas atmakataong pamamaraan ng paghahatid ngmakataong pamamaraan ng paghahatid ngmga kaisipan, damdamin at mithiin
Caroll (1964): ang wika ay isang sistema ng mgasagisag na binubuo at tinatanggap ng lipunan.
Resulta ng unti – unting paglilinang sa loob ngResulta ng unti – unting paglilinang sa loob ngmaraming dantaon at pagbabago sa bawathenerasyon,
Tinutukoy na isang set ng mga hulwaran ng gawina pinag – aaralan o natutunan at ginagamit saiba’t ibang antas ng bawat kasapi ng pangkat okomunidad
Todd (1987): ang wika ay isangset o kabuuan ng mga sagisag naginagamit ng tao ay hindilamang binibigkas na tunogkundi ito’y sinusulat din.kundi ito’y sinusulat din.
Ang tunog at sagisag na ito ay arbitraryo atmasistematiko.
Dahil dito, walang wikang magkapareho bagamatbawat isa ay may sariling set ng mga tuntunin.
Henry Gleason: ang wika ay isangmasistemang balangkas ng sinasalitang tunogna isinasaaayos sa paraang arbitraryona isinasaaayos sa paraang arbitraryo
Tumangan, Sr, et. al (1987): ang wika ayisang kabuuan ng mga sagisag na panandangbinibigyang na sa pamamagitan nito aybinibigyang na sa pamamagitan nito aynagkakaunawaan, nagkakaisa at nagkakaugnayang isang pulutong ng mga tao.
Semorlan, et. al: ang wika ayisang lawarang isinasaletra’tisang lawarang isinasaletra’tisinasabokal, isang ingat – yamanng mga tradisyong nakalagak dito
Ang wika ay isang sistema ng mga
Edgar Sturtevant:
arbitraryong simbolo ng mga tunogpara sa komunikasyon ng tao.
Sa kabuuan, ang WIKA ay…
Katangian ng Wika Kahulugan
Isang sistema may konsistensi o sinusunod na patern
Binubuo ng mgaarbitraryong simbolo ng
Binubuo ng mg tinuhog natunog na pamilyar at alamarbitraryong simbolo ng
mga tunogtunog na pamilyar at alamng gumagamit
Ginagamit para sakomunikasyon ng tao
Ginagamit para saepektibong pagpapahayagng iniisip, nadarama, at anumang nakikita sapaligid
Kalikasan ng Wika:
Kalikasan ng Wika Kahulugan
Pinagsama – samang tunog Combination of sounds
May dalang kahulugan Words have meaning
May ispelingMay ispeling
May gramatikal istraktyur Grammatical structure
Sistemang oral – awral Oral – Aural system
Pagkawala o pagkamatay ngwika
Language loss
Iba- iba, diversifayd at pangkatutubo
Indigenous
Katangian ng Wika1. Dinamiko/ buhay2. May lebel o antas3. Gamit sa komunikasyon4. Malikhain at natatangi4. Malikhain at natatangi5. Kabuhol ng kultura6. Gamit sa lahat ng uri ng disiplina/ propesyon
A. Dinamiko/ buhay
Pagkain, lafang, lafotz, chow, chicha
B. May lebel o antas
Antas Kahulugan HalimbawaBalbal Sa Ingles ito
ay slang. Nagkakaroon
Chicks (dalagangbata pa)Nagkakaroon
ng sarilingcodes, mababa angantas na ito
bata pa)
Orange (beinte pesos)
Pinoy(Pilipino)
Kolokyal Pang araw-araw nasalita, maaringmay kagaspangan nang kaunti, maaririn itong refinadoayon sa kung sino
Nasan,
pa`no,
sa’kin,ayon sa kung sinoang nagsasalita. Ang pagpapaikli ngisa, dalawa o higitpang titik sa salita.
Kelan
Meron ka bang dala?
Lalawiganin Ito ay gamitin ng mgatao sa partikular napook o lalawigan, makikilala ito sakakaibang tono o
Papanaw ka na ? (Aalis ka na?)
Nakain ka na? kakaibang tono o punto.
Nakain ka na? (Kumain ka na?)
Buang! (Baliw!)
Pambansa Ito ay ginagamitng karaniwangmanunulat saaklat at pambalarila para
Asawa, Anak, Tahanan
pambalarila parasa paaralan at pamahalaan.
Pampanitikan Ito ay ginagamit ngmga malikhainmanunulat. Ang mgasalita ay
Kahati sabuhay
Bunga ng pag-ibig
salita ay karaniwangmalalim, makulay at masining.
Naniningalang- pugad
C. Gamit sa komunikasyon
Ano kaya ang paksang pinag – uusapanng dalawa?
D. Malikhain at natatangi
Ingles vs. Espanyol
Wika ng daigdig
Wika ng mga romantiko
E. Kabuhol ng kultura
Ano tawag sa “snow” sa Pilipinas?
Wala!
Produktong galing sa palay
üKanin (cooked rice)
üLugaw (rice porridge)üLugaw (rice porridge)
üSinangag (fried rice)
üPuto (rice cake)
F. Gamit sa lahat ng uri ng disiplina/ propesyon
Katawagan saPagluluto
Igisa
Sangkutsa
PakuluanPakuluan
Hiwain
Gayatin
Ihawin
Tadtarin
Gilingin
Balutin
KatawagangPampulis
Barilin
Bugbugin
Pilipitin
IkulongIkulong
Parusahan
Idemanda
Pasukuin
Habulin
saksakin
Anu – ano ang pangunahinggamit ng WIKA?
1. Pagpapangalan (labeling)
malungkot
nabigonabigo
iniwan
2. Interaksyon
3. Transmisyon
Mga Kahalagahan ng Wika
1. behikulo ng kaisipan
Nakita mo satelebisyon angtelebisyon angimaheng ito. Gusto mong ikwento saiyong kaibigan. Anoang sasabihin mo?
Pag-aralan ang susunodna larawan. Ikwento saklase ang mgaklase ang mgaobserbasyon.
2. daan tungo sa puso ng isang tao
Sa hinaba-haba man ngtulog ko. IKAW pa rin angdahilan ng paggising ko.dahilan ng paggising ko.
Nasa langit na ba ako? Bakit may angel saharapan ko?
c
Kung magigingsubject ka,
gusto ko ikaw angpinakamahirap…
para sa‘yo lang akobabagsak!
Eto ang tatandaan mo..Hindi lahat ng buhay ay
buhay.Tulad ko, buhay pero patay
na patay sayo.
Ayoko na!! Ayoko na talaga! Dadalhin ko na lahat nangakin. Hindi na ako babalikpa!
Hoy babae! May nakalimutan ka!!
AKO!!Ano?
3. Nagbibigay ng mga kautusan o nagpapakilala sa tungkulin at katayuansa lipunan ng nagsasalita
Kayo angboss ko!boss ko!
TINGNAN ANG LARAWANG ITO.
4. Kasasalaminan ng kultura ng isang lahimaging ng kanilang karanasan
Pakbet - Ilocano
Batchoy - Ilonggo
Puso - Cebu
Laing - Bicol
5. Pagkakakilanlan ng bawat pangkat o gruponggumagamit ng kakaibang mga salitang hindi
laganap
“Dili ko kasabot ana.”
“Hindi ko naiintindihan ‘yan.”
“Dili ko kasabot ana.”
“Wala man ko kaintyende sina.”
6. Luklukan ng panitikan sa kanyangartistikong gamit
7. Kasangkapan sa pag – aaral ng kulturang ibang lahi
Pasta - ItalyaPaella -Espanya
Croissant -Pransya
Sushi -Hapon
8. Tagapagbigkis ng lipunan.
French PransyaSpanish EspanyaPortuguese Portugal, Timor LestePortuguese Portugal, Timor LesteBahasa Malaysia, IndonesiaArabic Saudi, Iraq, Iran, Kuwait, Egypt,
UAE, Libya, Tunisia, Oman, Bahrain
Arabic
Hindi
Korean
DayalekDayalekDayalekDayalekDayalekDayalekDayalekDayalek
DayalekDayalekDayalekDayalek
ü wikang subordineyt ng isangkatulad ding wika.
ü pekuliyar ito sa isang tiyak naü pekuliyar ito sa isang tiyak nalugar o rehiyon.
ü tinatawag ding “rehiyonal nadayalek”
ü punto o paraan ngpagbigkas
Saan mapapansin ang varyasyon/ pagkakaiba?
ü bokabularyo
ü pagkakabuo ng mgasalita/ gramar
laguna
tangke
punong
palaisdaanAklanon
MapangPangwika ngPilipinas
Suriin ang mapang pangwika. Suriin ang mapang pangwika. Bukod sa Iloilo at Antique,
saan pang rehiyon ngPilipinas maari mong
maunawaan ang wikangginagamit?
Ano ang Sosyolek?Ano ang Sosyolek?
Sosyolek
üwikang ginagamit ng bawatpartikular na grupo ng tao sa isanglipunan
üNagkakaiba ayon sa:
v edad, sa seks, sa uri ngtrabaho, sa istatus sa buhay, uring edukasyon
Batay sa edad
“Ermat” “Erpat”
Hindi komaintindihan si
Mama.
Ang labo namanni Ermat.
BatayBatayBatayBatay sasasasa istatusistatusistatusistatus sasasasa buhaybuhaybuhaybuhay
Linisin mo namanyung kasilyas.
Oy, you clean naman the powder room.
Linisin mo namanyung kubeta.
Linisin mo namanyung cr.
Linisin mo namanyung banyo.
Batay sa uri ng trabaho
Endo na ako pre sa sunod na linggo.
Di naubos yung isang bucket ng chicken, pina-SD tuloy ni Ma’am.
OT ako ngayon ‘pre. Kayo na lang muna.
Ano angIdyolek?Idyolek?
Idyolek
üTatak ng pagiging indibidwal
üMababakas sa mukha, üMababakas sa mukha, pagkilos, at sa pagsasalita
Natatandaanniyo pa ang…
Walang kinikilingan, walang pinoprotektahan, serbisyong totoo lamang
VaraytiVaraytiVaraytiVarayti at at at at VaryasyonVaryasyonVaryasyonVaryasyon
Heyograpikal
ØPagkakaiba sa tono
dayalekØPagkakaiba sa bokabularyo
ØPagkakaiba sa gramar
dayalek
Ayon kay Wardhaugh (1993),
Ang varyasyon sa wika ay lubhangkapuna – puna kaya nasasabingmay pagkakaiba sa paraan ngpagsasalita ng dalawang taong
parehong gumagamit ngparehong gumagamit ngmagkaparehong wika
Sosyal
Ø uri ng trabaho
Ø lugar na kinalakihan/Tinitirhan
Mga Faktor/ Salik na nakaaapekto:
Tinitirhan
Ø edukasyon
Ø katayuang sibil
Ø isports, atbp.
sosyolek
rejister
Okupasyunal
• pagkakaibasa paggamitng wikang wikabatay sa uring trabaho
Kalikasan, Gamit at Istrukturang Wikang Filipino
• Rejister• Rejister
• Istilo
RejisterDefinisyon
Ito ay tumutukoy sa mgaIto ay tumutukoy sa mgasalita na espesyalisadongnagagamit sa isangpartikular na domeyn
Gusto n’yo nghalimbawa?
REJISTER NG WIKA SA MGA PAGKAING -KALYE
Termino KahuluganAbba Atay at balun – balunan (gizard) ng
manokAbnoy Varyasyon ng toknene subalit maliliitAdidas Inihaw na paa ng manokBagnet Malutong na ulo ng baboy na pinirito
Balot Nilagang itlog ng pato na naka –incubator ng 14 na araw
Batikolon Inihaw na balun – balunanBelekoy Kalamay mula sa lalawigan ng
Batangas
Betamax Inihaw na dugo ng baboybj Buko juice
Bulahaw Nilagang mais na may niyogCheese corn Nilagang mais na may powdered
cheeseGising – gising Nilagang ari ng baka
Goma Inihaw na bituka ng baboyHelmet Inihaw na ulo ng manokHelmet Inihaw na ulo ng manok
Ice scramble Yelong nilagyan ng gatas at may tsokolate
IUD Inihwa na bituka ng manokKepeng Minatamis na mani
Kwek – kwek Nilagang itlog ng pugo na binalutan ngharina at kinulayan
Lumpiang hubad Lumpiang sariwaNilupak Saging/ kamoteng kahoy na binayoOkoy Pinahalong gulay ng toge, tokwa,
hipon na may arinaPAL747 Inihaw napakpak ng manokPinikpik Minasaker na manok (pagpukpok
sa buong katawan ng manok bagoihawin
Pospas Sotanghon na may sahog ngmanokmanok
Proven Piniritong balat ng manokSinukmani Putong makunatTokneneng Nilagang itlog ng manok na
binalutan ng arin na kinulayanTwalya Tiyan ng baka na isinasahog sa
lugaw
Walastik Saging con yeloWalkman Inihaw na tenga ng baboy
Sarap!Pwera
HepaHepaHepaHepa!!!!HepaHepaHepaHepa!!!!
Anu – anoang mgaterminongterminongginagamit
sabasketbol?
Maaring gumamit ng iba’tibang istilo ng pagsasalita
IstiloDefinisyon
ibang istilo ng pagsasalitaang isang tagapagsalita –maaring pormal o di -pormal
© 2004 Pearson Education, Inc.
Edad, Seks, Uri ngtrabaho, Okasyon,
Mga Dapat Isaalang – alang sapagpili ng istilong gagamitin
trabaho, Okasyon, lugar, Paksa, relasyon
ng tagapagsalita sakinakausap, layunin
ng pag - uusap© 2004 Pearson Education, Inc.
Okasyon
Kailan gagamitin ang pormalnaistilo ng pananalita?
1. Testimonyal na salu - salo1.
2. Board meeting
3. Talumpati sa pagtatapos
© 2004 Pearson Education, Inc.
Kailan gagamitin ang di -pormal na istilo ng pananalita?
Okasyon
4. 4. Usapang pangkaibigan
5. Mga kaparehongokasyon
© 2004 Pearson Education, Inc.
Ok ka pa? Ngayon bumuo ng isang grupo na binubuong limang tao. Maglista ng sampung salita na
kabilang sa rejister ng wika na tinutukoy sa ibaba.
Blg. Domeyn
1 Basketbol
2 Volleyball 2 Volleyball
3 Estudyante
4 Pulis
5 Karinderya
6. Kapaskuhan
7. Biyernes Santo
8.