De Republiek De Republiek is een statenbond Staten Generaal (7
gewesten-Drenthe niet) -buitenlandse politiek -defensie -financin
-bestuur Generaliteitslanden
Dia 3
Gewestelijke Staten -belastingen -rechtspraak -kerkelijke zaken
Eenparigheid van stemmen, maar Holland belangrijkste (58
%belasting) krijgt zijn zin Stadhouder -in dienst van het gewest
-leider leger en vloot -beperkt benoemingsrecht
Dia 4
In praktijk -1 stadhouder voor Groningen en Friesland -1
stadhouder voor de andere 5 (Raad)pensionaris/landsadvocaat
-hoogste ambtenaar Holland -soort minister president/buit. zaken
Stad (rijke burgers)en platteland(adel) Regenten = adel +rijke
burgers
Dia 5
Oorlog liep gunstig voor De Republiek Spanje -financile
problemen -oorlog met Frankrijk -ondergang Armada De Republiek
-militair genie Maurits (sinds 1584) -politiek genie
Oldenbarnevelt(sinds 1586) 1588-1598 Parma tegen Maurits Maurits
verovert veel gebied (Breda,oosten,Zeeuws Vlaanderen)
Dia 6
In 1596 Drievoudig verbond (met Fr en Eng) de facto erkenning
de Republiek Van 1609-1621 Twaalfjarig bestand Werk van
Oldenbarnevelt en Holland, want -gunstig voor handel -minder
uitgaven voor het leger Maurits tegen, want -oorlog liep gunstig
-angst, dat Spanje zich zou versterken
Dia 7
Tijdens 12 jarig bestand politiek/religieus conflict In 1617
Scherpe Resolutie (Staten van Holl) -geen nationale synode -staten
mogen troepen in dienst nemen (waardgelders) Maurits kiest nu voor
de Gomaristen -waardgelders vallen niet onder de stadhouder
-Oldenbarnevelt staat aan de kant van de Arminianen
Dia 8
In 1618 worden Oldenbarnevelt en andere Hollandse regenten
(Hugo de Groot) gevangen genomen Proces tegen Oldenbarnevelt
Aanklacht -verzwakt de gereformeerde godsdienst -vrede met Spanje
willen is landverraad Oldenbarnevelt reageert: alleen een Hollandse
rechtbank mag oordelen Oldenbarnevelt veroordeeld en onthoofd
Dia 9
In 1619 Synode van Dordrecht -remonstrantse leer verboden (
Arminiaanse predikanten uit het ambt gezet en verbannen) -nieuwe
Bijbelvertaling (Statenbijbel) Maurits heeft gewonnen -oorlog met
Spanje wordt hervat -in een aantal steden wordt de wet verzet
-positie stadhouder versterkt In 1625 sterft Maurits Opvolger zijn
broer Frederik Hendrik
Dia 10
-opperbevelhebber staatse leger ( 1 leger voor hele Republiek)
-militair succes (stedendwinger) -verzoent godsdienstige groepen
(verbannen predikanten terug) -vergroot de macht van de stadhouder
(in dienst Staten Generaal ipv gewesten) -Koninklijke allure -hof
(Huis ten Bosch) -zijne Hoogheid -zoon trouwt met Engelse
prinses
Dia 11
In 1635 verbond met Frankrijk Doel: Spaanse Nederlanden
veroveren en verdelen Mislukt, want tegenstanders willen Frankrijk
niet als buurland In 1648 Vrede van Munster (onderdeel van Vrede
van Westfalen) -de jure erkenning Republiek -Generaliteitslanden
blijven bij Republiek -Schelde blijft gesloten
Dia 12
Frankrijk In 1588 laat Hendrik III katholieke leiders
vermoorden (te fanatiek) in 1598 zelf vermoord door fanatieke
monnik Hendrik van Navarra troonopvolger -katholieken erkennen hem
niet -Filips II schuift dochter Isabella naar voren In 1593 wordt
Hendrik IV katholiek
Dia 13
In 1598 sluit Hendrik vrede met Spanje Daarna vaardigt hij het
Edict van Nantes uit -godsdienstvrijheid voor hugenoten -vrijsteden
voor hugenoten In 1610 wordt Hendrik IV vermoord door fanatieke
katholiek Opvolger Lodewijk XIII Zijn 1 ste minister is kardinaal
Richelieu die macht koning versterkt
Dia 14
-pakt hugenoten hun vrijsteden af -Koninklijke ambtenaren
leiden provincies ipv adellijke gouverneurs -forten hoge adel
vernietigd -adel mag geen privleger meer hebben -sinds 1614 Staten
Generaal niet meer bijeen geroepen In 1618 begint in Duitsland de
30 jarige oorlog (katholieke-protestante vorsten) Aanleiding Prager
Fenstersturtz
Dia 15
-Spanje,Oostenrijk steunen kath vorsten
-Frankrijk,Denemarken,Zweden steunen protestante vorsten Katholieke
Frankrijk steunt protestante vorsten uit angst voor Habsburgse
macht In 1648 Vrede van Westfalen -uitgangspunt godsdienstvrede van
Augs- burg gehandhaafd -macht keizer verzwakt -Frankrijk krijgt
Elzas-Lotharingen -Republiek hoort niet meer bij Duitse rijk
Dia 16
Engeland Elisabeth I steunt De Republiek tegen Spanje -in 1596
stuurt Filips II de 2 de Armada (faalt ook) -Spanje verovert Calais
(pistool op de borst van Engeland) Drievoudig verbond (Eng,Fr,De
Rep) Valt uit elkaar in 1598 (Frankrijk sluit vrede met
Spanje)
Dia 17
In 1603 sterft Elisabeth kinderloos Opvolger wordt Jacobus VI
van Schotland Hij wordt Jacobus I (begin huis Stuart) In 1604 sluit
hij vrede met Spanje (geldgebrek) Ruzies met parlement over geld en
macht In 1625 wordt zijn zoon Karel I koning Regeert van 1629 tot
1640 zonder parlement Heeft geld nodig om Schotse opstand neer te
slaan parlement weer bijeen
Dia 18
Krijgt geen geld In 1641 huwelijk dochter Karel I (Maria) met
zoon Frederik Hendrik (Willem II) -hoopt op financile steun rijke
Republiek -hoopt op steun tegen macht parlement Conflict met
parlement loopt uit op een Burgeroorlog Aanleiding In 1642 wil
Karel aantal parlementsleden gevangen nemen Mislukt Karel moet
Londen ontvluchten
Dia 19
Troepen van het parlement onder leiding van Olivier Cromwell
versloegen de Koning In 1649 einde burgeroorlog -Karel I onthoofd
-Engeland een republiek onder leiding van Cromwell (lord
Protector)
Dia 20
De Republiek Enorme economische bloei -Frankrijk en Engeland
grote interne problemen -Republiek slagvaardig (kleinschalige
aanpak) Grote handelsvloot (vrachtvaarders van Europa) Fluitschip
Partenrederij
Dia 21
Amsterdam stapelmarkt Groei van de zakelijke infrastructuur
-wisselbank -koopmansbeurs -prijscourant Boek van Hugo de Groot
Mare Liberum (1609) verdedigt vrijheid van alle volkeren de
wereldzeen te bevaren (tegen monopoliepositie Spanje en Portugal)
Boek van John Selder Mare clausum(1618) verdedigt recht op
monopolie
Dia 22
Ook sterke groei buiten Europese handel In 1602 oprichting VOC
Oorzaken -specerijen halen in Lissabon kon niet meer -zelf winst
halen op specerijenhandel In 1595 ontdekkingsreis Cornelis de
Houtman In 1597 Compagnien van Verre Organisatie -6 Kamers -heren
XVII
Dia 23
Publiek/private organisatie Privaat -NV met
aandeelhouders(participanten) -doel is winst handelskapitalisme
Publiek -monopolie op handel(octrooi) -soevereine rechten
Aanvankelijk vooral specerijen (Molukken) Later inter Aziatische
handel -thee (India,China,Ceylon) -katoen (India,Bengalen)
-porselein,zijde (China)
Dia 24
In 1621 wordt de WIC opgericht Oorzaak Einde 12 jarig bestand
-kaapvaart (kaperbrieven,zilvervloot) -driehoekshandel -kolonisatie
(Antillen,Suriname/Nieuw Amsterdam,Brazili) Zelfde organisatie als
VOC -Kamers -Heren XIX
Dia 25
Engeland en Frankrijk -richten zich op de handel in
traditionele producten -volume van de handel blijft achter -richten
zich ook op de buiten Europese handel (Compagnie des Indes oriental
en East India Compagny)
Dia 26
GOMARUSARMINIUS -predestinatieleer -orthodox protestant =
preciezen/Gomaristen/ Contra-remonstranten -aanhang vooral onder
het gewone volk -vooral buiten Holland en Zeeland -Nationale synode
moet de godsdienstpolitiek bepalen -geen voorbeschikking, maar
voorkennis -vrijzinning protestant = rekkelijken/Arminianen/
Remonstranten -aanhang vooral onder rijken -vooral in Holland en
Zeeland -gewesten moeten de godsdienstpolitiek bepalen
Dia 27
MAURITSOLDENBARNEVELT -oorlog voortzetten -meer macht bij de
stadhou- der -centralisatie (Staten Generaal) -bestand verlengen
-macht bij de regenten -decentralisatie (Gewestelijke Staten)
Dia 28
rijke burgers In steden Adel platteland Gewestelijke Staten
Staten-Generaal (vertegenwoordigers alle gewesten) Raad-
Pensionarissen Stadhouder Inleiding: het bestuur van de
Republiek
Dia 29
Taken van het bestuur Staten Staten-Generaal Stadhouder
Raadpensionaris -hoogste ambtenaar van Holland -soort minister van
buitenlandse zaken -Aanvoerder van leger en vloot -benoemen
bestuurders Defensie Buitenlands beleid Bestuur
generaliteitslanden.financien bestuur en rechtspraak.eigen munt
slaan bestuur en rechtspraak eigen munt slaan Steden adel -bestuur
/rechtspraak platteland
Dia 30
Maurits Willem van Oranje Frederik Hendrik Willem III Willem II
Broer van Willem van Oranje Willem IV Willem V