Czynniki środowiskowe wpływające na Czynniki środowiskowe wpływające na
zdrowie dzieci i młodzieży szkolnej.zdrowie dzieci i młodzieży szkolnej.
Ewelina GodyńOddział Edukacji Zdrowotnej i Higieny Dzieci i Młodzieży
Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w KrakowieKraków, dn. 25.06.2013r.
Czynniki środowiskoweCzynniki środowiskowe
Czynniki niebezpieczne (ich bezpośrednie oddziaływanie prowadzi lub
może prowadzić do urazów).
Czynniki szkodliwe (ich bezpośrednie oddziaływanie prowadzi lub może
prowadzić do schorzeń).
Czynniki uciążliwe (ich oddziaływanie może spowodować złe
samopoczucie lub nadmierne zmęczenie)
Czynniki szkodliwe i uciążliweCzynniki szkodliwe i uciążliwe
Działając przez dłuższy czas mogą spowodować obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej lub zmiany w stanie zdrowia, a w konsekwencji doprowadzić do choroby.
Czynniki fizyczne (promieniowanie optyczne, hałas , mikroklimat)
Czynniki chemiczne
Czynniki biologiczne
Czynniki psychofizyczne
Mikroklimat
MikroklimatMikroklimat
Odpowiednia temperatura
Wilgotność
Wentylacja – ruch powietrza
Odpowiednia temperaturaOdpowiednia temperatura
Zapewnia się temperaturę co najmniej 18 ºC
Zbyt wysoka temperatura prowadzi do przegrzania organizmu,
wysychania błon śluzowych, spadku formy fizycznej, spowolnienia
i osłabienia postrzegania, utrudnienia myślenia, ziewania, senności,
spadku motywacji do działania, zmniejszenia gotowości do pracy
i stopnia koncentracji, zwiększenia popełnianych błędów.
Zbyt niska temperatura prowadzi do obniżenia temperatury ciała,
niedokrwienia skóry, zmniejszonej odporności ogólnej organizmu,
odczucia potrzeby aktywności fizycznej, pogorszenia się uwagi
i możliwość skupienia na pracy umysłowej.
WilgotnośćWilgotność
W pomieszczeniach ogrzewanych pożądana jest wilgotność względna
40-50%.
Zbyt uszczelnione okna i odkręcone grzejniki mogą być przyczyną
dużego spadku wilgotności powietrza.
Wilgotność poniżej 30% wywołuje niekorzystne objawy wysuszenia
śluzówki dróg oddechowych (nosa, gardła, tchawicy), ból gardła,
pieczenie oczu, wysuszenie skóry.
Wentylacja – ruch powietrzaWentylacja – ruch powietrza
Usuwanie z pomieszczenia zanieczyszczonego powietrza i
dostarczanie w jego miejsce świeżego.
Wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna.
W celu zapewnienia odpowiedniej wymiany powietrza okna swą
konstrukcją powinny umożliwiać otwieranie co najmniej 50% ich
powierzchni w danym pomieszczeniu.
Należy wietrzyć pomieszczenia „na przestrzał” - otwarte drzwi i okna
na każdej przerwie i dowolnie w czasie lekcji oraz nie dopuszczać do
zasłaniania kratek wentylacyjnych.
Nie właściwa wentylacja powoduje bóle głowy, podrażnienie oczu,
nosa, gardła, suchy kaszel, przesuszenie skóry.
Zła jakość powietrza w budynku może Zła jakość powietrza w budynku może powodować następujące problemy powodować następujące problemy
zdrowotne:zdrowotne:
Dolegliwości alergiczne: zapalenie śluzówek, astmaoskrzelowa, przewlekłe zapalenie gardła, krtani, oskrzeli.
Objawy ogólne: ból gardła, zawroty głowy, nienaturalnezmęczenie, zaburzenia koncentracji, przygnębienie, rozdrażnienie.
Podrażnienie błon śluzowych, suchość lub podrażnienie oczu, nosa,gardła.
Objawy skórne: przesuszenie, zaczerwienienie, złuszczenie naskórkana twarzy, rękach.
Jak postępować aby w szkole panował Jak postępować aby w szkole panował odpowiedni mikroklimat:odpowiedni mikroklimat:
Wietrzyć pomieszczenia, w których odbywają się zajęcia w czasiekażdej przerwy, a w razie potrzeby także w trakcie lekcji.
Zapewnić w pomieszczeniach szkoły właściwe ogrzewanie iwentylację15 m/h dla każdego dziecka w żłobku i przedszkolu, 20 m/hdla każdego dziecka w szkole.
Kontrolować skuteczność systemów wentylacyjnych.
Malować pomieszczenia wodorozcieńczalną farbą lateksowązawierającą środek zapobiegający rozwojowi grzybów, bakteriiprzeznaczony do stosowania w szkołach, przedszkolach, szpitalach.
Dokonywać przeglądów piwnic oraz suteryn pod kątem zagrzybienia ewentualnie zlecić badanie mykologiczne konstrukcji budowlanych.
Jak postępować aby w szkole panował Jak postępować aby w szkole panował odpowiedni mikroklimat:odpowiedni mikroklimat:
Stosować do remontów i wyposażenia budynków szkolnych materiałykategorii M1 – przebadane pod względem emisji szkodliwych substancjii spełniające określone normy tej emisji.
Korzystać z mikrowentylacji poprzez rozszczelnianie okien.
Odkurzać codziennie pomieszczenia szkolne oraz przecierać podłogi iparapety na wilgotno.
Unikać zakładania zasłon i firanek, w których może zbierać się kurz i pył.
Jak postępować aby w szkole panował Jak postępować aby w szkole panował odpowiedni mikroklimat:odpowiedni mikroklimat:
Regularnie spryskiwać kwiaty w klasach.
Tablice zawsze wycierać mokrą gąbką albo stosować białe tablice.
Niebezpieczne jest też stosownie okien o bardzo dużejszczelności – niedostateczna wymiana powietrza powoduje nadmiernezwiększenie wilgotności powietrza, powstaje para wodna skraplająca się na wewnętrznej powierzchni szyb oraz chłodnejpowierzchni ścian stwarzając warunki sprzyjające rozwojowi grzybówi pleśni.
Oświetlenie
OświetlenieOświetlenie
Powinno:
zapewnić wygodę widzenia, czyli zdolność rozróżnienia szczegółów bez
nadmiernego zmęczenia wzroku,
umożliwić sprawne wykonywanie czynności takich jak czytanie, pisanie,
zapewnić uczniom warunki pracy, gdzie wymagane jest duże skupienie.
OświetlenieOświetlenie
Oświetlenie naturalne – słońce
Powinno go docierać do klasy jaknajwięcej.
Powinno padać z lewej stronyucznia.
Prawidłowy stosunek powierzchnioszklonej okien do powierzchnipodłogi przy typowymrozmieszczeniu okien powinienwynosić od 1:4 do 1:5.
Oświetlenie sztuczne – żarówki, świetlówkiOgólne (pośrednie)Miejscowe ( bezpośrednie)Kombinowane (złożone)
Na stanowisku pracy każdegoucznia powinno wynosić 300lx, natablicy 500lx.
Powinno padać na pulpit z lewejstrony i z przodu.
Punkty świetlne powinny być równomiernie rozmieszczone, a oprawy zapewniać światłorozproszone zbliżone do dziennego.
W pomieszczeniach do nauki – salach lekcyjnych powinno być
zapewnione oświetlenie naturalne. Jeżeli jest to nie możliwe wtedy
musi być zapewnione dobre oświetlenie sztuczne, które powinno być
dostosowane do rodzaju prac i ich dokładności.
Polska Norma dotycząca oświetleniaPolska Norma dotycząca oświetlenia
PN-EN 12464-1:2012 Światło i oświetlenie.
Oświetlenie miejsc pracy.
Cześć 1: Miejsca pracy we wnętrzach.
Natężenie oświetlenia w pomieszczeniach Natężenie oświetlenia w pomieszczeniach placówek oświatowychplacówek oświatowych
Klasy, sale do zajęć komputerowych, sale gimnastyczne
300 lx
Tablice czarne, zielone i białe oraz stanowiska demonstracyjne
500 lx
Dobre warunki do pracy wzrokowejDobre warunki do pracy wzrokowej
Zachowanie należytegokontrastu
możliwe jest uwidocznienie przedmiotu
lub jego ogólnego zarysu
Odpowiedni poziomnatężenia oświetlenia
natężenie oświetlenia określone jestw lx światła padającego na 1m² w salilekcyjnej - 300lx
Unikanie olśnienia
odczucie niewygody przy patrzeniu lub/i obniżonej zdolności rozpoznawaniaprzedmiotów
Wszelkiego rodzaju refleksy świetlne, kontrasty oświetlenia, zbyt
jaskrawe lampy, brak zasłon lub żaluzji pogarszają zdolność
koncentracji, samopoczucie, a nawet wpływają na stan zdrowia –
wykształcenie i utrwalenie wad wzroku i układu nerwowego.
P
Przy słabym oświetleniu widzi się gorzej, szybciej dochodzi do
zmęczenia, pojawiają się bóle oczu i głowy.
ZZbyt intensywne światło powoduje niepożądany dla oczu
kkontrast i nadmierne ciepło, wzrok szybciej się męczy, a poziom
kkortyzonu (hormon stresu) szybko wzrasta, duża początkowo
wwydajność pracy szybko maleje.
do zmęczenia, pojawiają się bóle oczu i głowy
Narażeni na złe warunki oświetleniowe są zwłaszcza
uczniowie uczestniczący w zajęciach w godzinach
popołudniowych i wieczornych oraz uczący się w szkołach,
w których ze względu na otoczenie (wysokie drzewa, budynki)
światło dzienne dociera do pomieszczeń w niewystarczającej
ilości.
Dobrze oświetlona sala lekcyjnaDobrze oświetlona sala lekcyjna
Przy oświetleniu jednostronnym światło powinno dostawać się z lewej
strony.
Natężenie oświetlenia na polu zadań co najmniej 300lx.
Punkty świetlne prawidłowo osłonięte, aby chronić wzrok przed
olśnieniem.
Rzędy świetlówek powinny być rozmieszczone segmentowo do ściany z oknami, a kontakty pozwalać na włączanie /wyłączanieich segmentowo, gdyż nie zawsze w ciągu dnia zachodzi potrzebaoświetlenia całego pomieszczenia.
Dobrze oświetlona sala lekcyjnaDobrze oświetlona sala lekcyjna
W oknach żaluzje lub zasłony zapewniające możliwość ochrony przed
bezpośrednio wpływającym światłem słonecznym.
Tablice i miejsca prezentacji (500 lx) powinny być oświetlone
dodatkowo, odpowiednio osłoniętymi punktami świetlnymi lub
można zastosować tablice białe.
Natężenie światła dostosować do rodzaju pracy wykonywanej w danej
chwili, czynności precyzyjne wymagają większej intensywności
oświetlenia.
Dobrze Dobrze oświetlonaoświetlona sala lekcyjna sala lekcyjna
Utrzymanie czystości szyb, nie zasłanianie ich roślinami, zrezygnowanie
z firanek
Stosowanie powierzchni matowych oraz białych ścian i sufitów w
pomieszczeniach klasowych
W celu zminimalizowania odbicia należy pilnować, aby uczniowie nie
siadali w odległości mniejszej niż 2,2 m od tablicy
Poprawne rozmieszczenie opraw oświetleniowych i miejsc pracy
Hałas
Hałas Hałas
wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe, uciążliwe
lub szkodliwe dźwięki oddziałujące na narząd słuchu i inne
zmysły człowieka przeszkadzające w wykonywaniu czynności
lub utrudniające wypoczynek
charakteryzuje się różnorodnością źródeł i powszechnością
występowania
HałasHałas
Szkodliwy
Wywołuje trwałe skutki w
organizmie człowieka.
Uciążliwy
Nie wywołuje trwałych skutków w
organizmie człowieka,
ale utrudnia wykonywanie
określonych czynności.
Polska norma dotycząca dopuszczalnego Polska norma dotycząca dopuszczalnego poziomu hałasupoziomu hałasu
PN-87/B-02151/02 Akustyka budowlana.
Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach
dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach.
Dopuszczalny poziom hałasu w Dopuszczalny poziom hałasu w pomieszczeniach placówek oświatowychpomieszczeniach placówek oświatowych
Pokoje dla dzieci w żłobkach i przedszkolach35dB
Klasy i pracownie szkolne40 dB
Zdrowotne skutki oddziaływania hałasuZdrowotne skutki oddziaływania hałasu
Na narząd słuchu:
czasowe lub trwale obniżenie progusłuchu,
zmiany patologiczne ucha,
uszkodzenie mechaniczne narządusłuchu,
Na organizm ludzki:
zmiany rytmu oddychania
zmiana ciśnienia tętniczego krwi
zakłócenie wzroku
odruchowe napięcie mięśni
bezsenność, bóle głowy, zawroty
zmiana w funkcjonowaniu układu nerwowego
odczucie niepokoju, lęku, zmęczenia, depresja
Społeczne skutki oddziaływania hałasuSpołeczne skutki oddziaływania hałasu
Obniżenie sprawności i chęci działania oraz wydajności pracy.
Obniżenie sprawności uczenia się i nauczania.
Negatywny wpływ na możliwość komunikowania się.
Rosnąca liczba osób z obniżoną słyszalnością.
Zwiększona pobudliwość, drażliwość.
Jak ograniczyć hałas w Jak ograniczyć hałas w pomieszczeniach szkolnychpomieszczeniach szkolnych
Ograniczenie hałasu pochodzącego z otoczenia budynku szkolnego poprzezstosowanie ekranów akustycznych i pasów zieleni. Przeciwdziałanie odbijaniu się dźwięków lub ich intensyfikacji w obrębiepomieszczeń szkolnych - instalacja szkolna powinna być dobrzekonserwowana, należy wyeliminować brzęczące świetlówki, skrzypiące drzwiitp. aby nie zakłócały ciszy.
Zmniejszenie hałasu w pomieszczeniach poprzez projektowanie i budowanie szerokich, załamanych korytarzy, sytuowanie klas tylko z jednej strony,używanie dźwiękochłonnych materiałów budowlanych, instalowanieszczelnych drzwi i okien.