Tuần lễ từ ngày 16/3/2020 – 28/3/2020
Chủ đề 7: TINH HOA MĨ THUẬT TRUYỀN THỐNG NGƯỜI VIỆT.
Bài 1: TRANH DÂN GIAN VIỆT NAM (2 TIẾT).
I. Mục tiêu:
- Biết được nguồn gốc, giá trị nghệ thuật của hai dòng tranh dân gian Đông Hồ và Hàng
Trống.
- Hiểu được nội dung, hình thức thể hiện của tranh Đông Hồ và Hàng Trống. Phân biệt
được sự khác nhau giữa hai dòng tranh.
- Vận dụng cách vẽ của tranh dân gian ( về thể hiện ý tưởng, sắp xếp bố cục, vẽ hình,
màu,…) vào bài vẽ tranh đề tài tự do.-
- Có ý thức bảo vệ nghệ thuật dân tộc thông qua tìm hiểu di sản văn hóa địa phương.
II. Yêu cầu_Hướng dẫn HS tự học:
- HS đọc nội dung bài SGK trang 124-127.
- HS tham khảo thêm video tư liệu giới thiệu về tranh dân gian Việt Nam (tìm hiểu cách
làm tranh,tác giả, chất liệu giấy, chất liệu màu,..).
- Ghi chép vào vở nội dung bài (phần chữ được tô màu xanh ở mục III ).
- HS tự đánh giá nhận thức.
III.Nội dung ghi chép:
I. Vài nét về tranh dân gian ( trang 124 SGK)
- Tranh dân gian Việt Nam mang đậm đà bản sắc dân tộc và giàu tính nghệ thuật.
Mỗi dòng tranh đều mang nét đặc trưng về đường nét, màu sắc và cách thể hiện.
(Tranh tham khảo..)
….tranh Đông Hồ
Tranh Lợn đàn_ tranh Đông Hồ Tranh Đám cưới chuột_ tranh Đông Hồ
.... tranh Hàng Trống
Tranh Lý ngư vọng nguyệt Tranh Ông hoàng cầm quân Tranh Ngủ hổ
….tranh Kim Hoàng_ Hà Tây
Tranh Lợn đàn Tranh Đấu vật
….tranh Làng Sình- Huế
…. tranh của dân tộc miền núi phía Bắc
II.Hai dòng tranh Đông Hồ và Hàng Trống (trang 125,126,127 SGK)
Nội dung Tranh Đông Hồ Tranh Hàng Trống
Nơi sản xuất
Tác giả
Đối tượng sử
dụng tranh
Nội dung tranh
Cách làm tranh
Chất liệu giấy
Chất liệu màu
Đường nét
Một số tác phẩm
* HS đọc phần gợi ý, tham khảo thêm tư liệu trong SGK và bên ngoài để điền vào bảng
bên trên.
GV gợi ý:
Hình ảnh minh họa
Qui trình làm tranh Đông Hồ
Làm bản khắc gỗ Quét hồ điệp lên giấy dó
In từng màu lên giấy Phơi tranh.
Các bản khắc của một bức tranh Đông Hồ
Tranh Đông Hồ
-Tranh Đông Hồ trước kia được sản xuất ở làng Đông Hồ ở ven sông Đuống thuộc huyện Thuận
Thành, tỉnh Bắc Ninh. Tác giả của những bức tranh là những người nông dân, họ thường làm
tranh vào những lúc nông nhàn. Các bức tranh thể hiện rõ mối quan hệ khăng khít giữa con
người với thiên nhiên cuộc sống muôn màu muôn vẻ; thể hiện mong ước chân thực của người
nông dân về cuộc sống no đủ sung túc,..
-Trong tranh dân gian Đông Hồ, tất cả các màu đều được in bằng các bản khắc gỗ khác nhau
(mỗi màu một bản), sau đó in nét viền hình bằng màu đen. Nét viền đen to đậm, tròn lẳn và rất rõ
ràng. Vì vậy, tranh có màu sắc tươi mà không rợ.
-Tranh Đông Hồ được làm bằng chất liệu từ thiên nhiên dễ kiếm:
●Giấy in tranh là giấy dó quét màu điệp ( làm bằng vỏ cây dó; hồ điệp làm từ vỏ con sò nung lên,
tán nhỏ trộn với hồ nếp).
●Màu sắc của tranh Đông Hồ dung dị, mộc mạc, đằm thắm: màu đen lấy từ than lá tre, than
rơm; màu đỏ lấy từ sỏi đỏ tán nhuyễn; màu vàng lấy từ hoa hòe hoặc cây gỗ vang; màu lam lấy
từ lá chàm;….
●Đường nét trong tranh chắc khỏe, dứt khoát. Đường nét làm nên hình trong tranh, đường nét
ôm lấy các mảng màu, ăn nhịp với mảng màu tạo ra sự hài hòa của bức tranh. Không gian trong
tranh mang tính ước lệ, các hình ảnh được thể hiện đơn giản, mang tính khái quát cao, tạo nên
một bố cục chặt chẽ.
Qui trình làm tranh Hàng Trống
Quét mực lên bản khắc
Sau khi bôi mực tàu, một tờ giấy dó được đặt lên rồi dùng loại bàn chải đặc biệt chà
đều, hình ảnh sẽ hiện dần lên càng sắc nét, càng đẹp.
Tranh Hàng Trống
- Tranh Hàng Trống trước kia được sản xuất và bày bán nhiều nhất ở phố Hàng Trống (nay
thuộc quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) nên có tên là tranh Hàng Trống.
- Tranh Hàng Trống phục vụ cho tầng lớp thị dân và trung lưu ở kinh thành nên đường nét
trong tranh mảnh mai, trau chuốt, tinh tế, nhiều khi chìm lẩn vào màu sắc, thể hiện sự công phu
và tính sáng tạo.
- Tranh Hàng Trống chỉ cần một bản khắc in nét đen làm đường viền cho các hình vẽ và sau đó
tô màu bằng tay.
- Màu sắc trong tranh dùng phẩm nhuộm nên tươi tắn, sinh động. Trong quá trình tô màu, các
nghệ nhân vờn chuyển màu tạo độ đậm nhạt, sáng tối nên màu sắc hài hòa vào nhau, khi ẩn,
khi hiện, tạo cho bức tranh vẻ lung linh, mềm mại.
-Tranh được vẽ trên giấy rô-ki hoặc giấy báo khổ rộng.
Sau khi tranh in được phơi khô, đến công đoạn bồi giấy, giấy bồi cũng là giấy dó. Tùy
theo từng bức tranh cụ thể, có thể bồi 1 lớp, 2 hay 3 lớp.
Công đoạn phơi cũng đòi hỏi rất cẩn thận vì lúc này tranh dễ rách, dễ nhăn.
Tranh in phải thật khô mới đến công đoạn tô màu.
III.Gía trị nghệ thuật của tranh dân gian (trang 127 SGK)
Tranh dân gian Việt Nam mang đậm ban sắc dân tộc và giàu tính nghệ thuật. Mỗi
dòng tranh đều mang nét đặc trưng về đường nét, màu sắc và cách thể hiện.
IV. Dặn dò:
- HS xem, sưu tầm tài liệu về tranh dân gian Việt Nam.
- HS chuẩn bị bài Giới thiệu một số tranh dân gian Việt Nam.
------------------------------------------------Hết------------------------------------------------