Amsterdam University of Applied Sciences
B2 or not B2
De Graaff, Rick; Lowie, Wander; Dale, Liz; Beeker, Anne
Link to publication
Creative Commons License (see https://creativecommons.org/use-remix/cc-licenses):CC BY-NC
Citation for published version (APA):De Graaff, R., Lowie, W., Dale, L., & Beeker, A. (2016). B2 or not B2: taalvaardigheden en ERK-niveaus intweetalig onderwijs. Den Haag: Nuffic.
General rightsIt is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s),other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Disclaimer/Complaints regulationsIf you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, statingyour reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Pleasecontact the library: http://www.hva.nl/bibliotheek/contact/contactformulier/contact.html, or send a letter to: University Library (Library of theUniversity of Amsterdam and Amsterdam University of Applied Sciences), Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands.You will be contacted as soon as possible.
Download date: 21 07 2020
Taalvaardigheden en ERK-niveaus in tweetalig onderwijs
B2 ornot B2
Voorwoord 4Inleiding:WatishetERK? 61. Waaromgajeer(alsteam)meeaandeslag? 7
2. Informatieoverdeniveaus 8 2.1 Listening 12 2.2 Reading 14 2.3 Speaking 16 2.4 Writing 22
3. Hoemaakjehettto-teamvertrouwdmethetERK? 24 4. AandeslagmethetERK(tips) 25Bijlagen 31Literatuurlijst 34Meerinformatie 34
Colofon
Werkgroep RickdeGraaff,WanderLowie,LizDale,AnneBeeker Tekst AnneBeekerRedactie OnnovanWilgenburg Fotografie RenévandenBurg,Shutterstock Eindredactie PetraDam Vormgeving ConceptID
Inhoud
InhettweetaligonderwijswordtsindsjaarendagmethetEuropeesReferentie-kader(hetERK)gewerkt.Vooralletto-scholenkomthetERKaanheteindevanklas3inbeeld,wanneeraangetoondmoetwordendatleerlingenvoorallevaardighedenniveauB2(vwo)ofB1(havo)hebbenbehaald.Dieniveaubepalingdienteenbelangrijkkwaliteitsdoelvantto:welatendaarmeeziendattto-leerlingensnellereenhogertaalniveaubehalendanniet-ttoleerlingen.Dooralleextrataalinputénoutputlopentto-leerlingenjarenvoorophunleeftijdsgenoteninhetreguliereonderwijs.Dezebrochurebiedteenhandreikingvoorhetbepalenvanheteindniveauinklas3,viacertificaten,eenportfolio,ofeencombinatie.WerkenmethetERKisechternietalleenbedoeldomnadriejaareeneindmetingtekunnendoen.HetdoelvanhetERKisominzichtelijktemakenwatiemandopeenbepaaldniveau,opeengegevenvaardigheidkan.Dezogenaamdecan-dostatementsuithetERKbeschrijvenvanafeenlaagtaalbeheersingsniveauallerleiconcretecommunicatietaken.OnderwijsdatgebruikmaaktvanhetERKisdaaromvannaturecommunicatief–wantgerichtopdecan-dostatements.Hetoogmerkvandezebrochureisomdocentenhandvattentegevenominalleleerjaren,enbijallevakken,gebruiktekunnenmakenvanhetERKendaardoordecommunicatievaardigheidvooroptestellen.DezebrochureisontwikkelddooreenwerkgroepvanexpertsophetgebiedvanCLILenhetERK.Diversetto-docentenhebbendeconcepttekstgelezenenvoorzienvancommentaar.Wezijnhenallenzeererkentelijkenhopendatbestuderingenbespre-kingvandezebrochuretoteenzinvolgebruikvanhetERKleidt,zoweltijdensalsaanheteindvanderit!
OnnovanWilgenburgTeamcoördinatorTalen,EP-Nuffic
Voorwoord
4
5
Inleiding
WatishetERK?
HetERKisontworpendoordeRaadvanEuropa,omtaalvaardigheidsniveausvoormodernevreemdetaleneenduidigtebeschrijven.DezesbijbehorendeniveauswordenaangeduidmetA1,A2,debeginnersniveaus,B1,B2,entotslotC1enC2,dehoogsthaalbareniveaus.Watjeperniveaumoetkunnen,wordtmetbehulpvancan-do statementsomschrevenintermenvan:-taalomvang:watmoetjekunnen,inwelkecontextenenvoorwelkedoelen?-taalcomplexiteitenmatevancorrectheid:hoegoedmoetjehetkunnen?
HetERKvormtinzekerezineenbreukmethoetaalniveausinhetverledenwerdenbeschreven,waarbijkennisvangrammaticaenidioomleidendwasvoorhetvaststellenvantalenkennis.Indevisievanhetlandelijknetwerktweetaligonderwijsistaalprimaireengereedschapdatgebruiktwordtvoorcommunicatie.Taalkanookeenstudieobjectzijn,maartaalkenniswordtzichtbaardoorwateentaalleerderermeekandoen.Vandaareenomschrijvingintermenvankunneninplaatsvankennen.
ERKentto
Tto-scholenonderschrijvendoorhunkeuzevoortweetaligonderwijsdezevisie:juistbijtweetaligonderwijswordtdetweedetaalmeteenalstoolgebruiktomkennisteverwerven.Detaalomvangwordtiniederelesontwikkeldenmeteeningezet.DitneemtnatuurlijknietwegdataandetaalcomplexiteitookindelessenEngelshardgewerktwordtomervoortezorgendatleerlingencorrecttaalgebruikontwikkelen.DedoorlopendeontwikkelingvantaalvaardigheidiseenbelangrijkuitgangspuntvanhetERKendatprincipeisookindezebrochuremeegenomen.
Omtevoldoenaandestandaardtweetaligonderwijsmoetentto-scholenhunleerlingenaanheteindevandeonderbouwspecifiekeERK-niveauslatenbereiken.Zemoetenbijeenvisitatieaannemelijkmakendat80%vanhuntto-leerlingenvooralledeelvaardigheden-luisteren,lezen,spreken,gesprekkenvoerenenschrijven-hetbeoogdeERK-niveauhebbenbereikt.Dezebrochureisdaarbijeenhandreiking.
6
AlsteammethetERKaandeslag:datbetekentdatjesamenwerktaandezelfdeniveausvooralletalen.HetERKbeschrijftvoordeverschillendevaardighedenzesniveausvanbeheersingvaneenmodernevreemdetaal.Dieniveauswordeninter-nationaalherkendengebruikt.
VerschillendescholengevenhunleerlingendemogelijkheidomeeninternationaalERK-certificaattebehalen.CambridgeenAngliaCertificatesvoorEngels,DELFScolairevoorFrans,GoetheexamensvoorDuitsenDELEvoorSpaanswordenookinhetbuitenlanderkendenzijngekoppeldaanERK-niveaus.
LosvanbovengenoemderedenenomhetERKintevoeren,iseenbelangrijkpluspuntvanhetERKdathet‘tniveauvantaalbeheersingvaneenleerlinginzichtelijkmaakt.MethetERKweeteenleerlingwathij/zijalkanenookwathij/zijmoetkunnenomopeenhogerniveautepresteren.
1. Waarom ga je met het ERK (als team) aan de slag?
2. Informatie over de niveaus
8
VerschillendeERK-niveaus
DeERK-niveauswordendoorhetCollegevoorToetsenenExamens(CvTE)enindeSLOhandreikingenbijdeeindexamensgebruiktomdeniveausvoordeviertaalvaar-dighedenteomschrijven.Hetgaatdaarbijomluisteren,lezen,sprekenengesprekkenvoerenenschrijven.
streefniveaus6VWODuits Engels Frans Spaans
Leesvaardigheid–aantoonbaarniveaubijeenvoldoende(standaardsettingCito2013)
C1(bijruime
voldoende)
C1(bijruime
voldoende)
B2(bijruime
voldoende)
B2(bijruime
voldoende)
Luistervaardigheid
Gespreksvaardigheid
Schrijfvaardigheid
Volgensdestandaardtweetaligonderwijsmoetentto-leerlingenvwoaanheteindevandederdeklaseenniveauvantaalbeheersingEngelshebbenbereiktdatover-eenkomtmethetB2-niveauvoorallevaardigheden.Datwilzeggen,ongeveerhetERK-niveauvaneenregulierevwo-leerlingnazesjaar.Voortto-leerlingenhavoisditopB1gesteld.DitisongeveerhetERK-niveauvaneenhavo-leerlingnavijfjaar.
B1B1B1B1
B2B2
B2B2B2 B2 B2 B2
+ +
niveaus5HAVODuits Engels Frans Spaans
Leesvaardigheid–aantoonbaarniveaubijeenvoldoende(standaardsettingCito2013) (bijruime
voldoende)(bijruimevoldoende)
Luistervaardigheid
Gespreksvaardigheid
Schrijfvaardigheid
Andersgezegd,doordezeERKniveau-eisenbewijsteentto-schooldateentto-leerlingdaadwerkelijksnellertoteenhogerniveauvantaalbeheersingkomtdaneenniettto-leerling.
ERKleerlijn
Aanheteindevandeonderbouw,derdeklashavoofvwomoetentto-leerlingenaantoonbaarERK-niveauB1,respectievelijkB2hebbenbereiktvoorallevaardigheden.Degenendiehentotdatniveauhebbengebracht,zijnjuistnietalleendedocentenEngels,maaralledocentendievakkeninhetEngelsgeven.Hetisdaaromaanteradenhetheletto-team-daarbijgeholpendoordedocentenEngels-ERK-mindedtemaken.Hoofdstuk4vandezebrochurebevatdaarvooreenaantaltips.
Eeneindmetingkannatuurlijknietplaatsvindenzondereenvoorafgaandeleerweg.Tto-docentenkunnendaarbijgoedgebruikmakenvandeomschrijvingenuithetERKominteschattenofleerlingenzichoptaalgebiedvoorallevaardighedengoedontwikkelen.
9
A2A2B1B1
B1B1
A2B1B1 B1 B1 B1
B2B2 B1 B1
+++
+ +
Tto-teamsdoenerverstandigaaneenvoorhunsituatiehaalbareERK-leerlijnoptestellen.Hierondereenvoorbeeldvaneendergelijkeleerlijn:
DoorlopendeleerlijnTTOVWO lezen luisteren gesproken
interactiespreken schrijven
Tto1
Tto2
Tto3
DoorlopendeleerlijnTTOHAVO lezen luisteren gesproken
interactiespreken schrijven
Tto1
Tto2
Tto3
HetERKbeschrijftde+niveausalseenzeergoedeA2ofB1.Hetgaat bijdeze+niveausomprestatiesdienogbinnendebandbreedtevanhetbetreffendeniveauvallen,maardiezichinkwantiteitenkwaliteitkunnenonder-scheiden.Bijgespreksvaardigheidbetekenteen+niveaubijvoorbeeldeenactieveredeelnameaangesprekkeneneenbrederrepertoirebijuitwisselingvaninformatie.
Zoalsgezegdisditslechtseenvoorbeeld.Groepenleerlingenkunnensterkverschil-lenwaardooreentto-teamtoteenandereindelingkankomen.VooreendidactischeinvullingvanERK-leerlijnenwordenindevolgendeparagrafen(2.1t/m2.4)vooralledeelvaardighedenideeënaandehandgedaan.
10
B1B1
B1B1
B1
B1
B1
B1
A2 A2 A2 A2
B1
B1
A2+ +
-
B2B2
B1B1
B2
B1
B2
B1
B1 B1 A2 A2+ +
B2
B1
A2+
+ + +
+ +
- - - -
B1 +A2+
Hetbijhoudenvandetaalontwikkeling
Alstto-teamseendoorlopendeERK-leerlijnhebbenvastgesteld,ligthetvoordehandomalvanaf de brugklasdegroeivandetaalbeheersingEngelsvanleerlingenbijtehouden.Ookhiergeldtdatalletto-docentendaaraaneenbijdragekunnenleveren.DoorgebruiktemakenvantakendieperleerjaartelkensopeenietshogerERK-niveauliggen,kaneentto-leerlingsystematischtoewerkennaarhetvereisteERK-niveauaanheteindvandeonderbouw.Eenlogischopgebouwdtaalportfolioiséénmanierwaarmeeeentto-schoolovertuigendhetbereikteeindniveauvantto-leerlingenaanheteindvandeonderbouwkanaantonen.Inhoofdstuk4zijnmeertipsensuggestiesterugtevinden.
DevolgendeparagrafenbevattenomschrijvingenvandeERK-niveausB1enB2voorallevaardigheden,envoorbeeldenvandewijzewaaropdezeniveauskunnenwordenaangetoond.
11
Decan-do statementsvoorListeningopB2-(3t-vwo),respectievelijkB1-niveau(3t-havo)luidenalsvolgt:
2.1 Listening
B2–3t-vwo
•Thestudentcanunderstandindetailwhatissaidtohiminstandardspokenlanguageeveninanoisyenvironment.
•Thestudentcanfollowalectureortalkwithinhisownfield,providedthesubjectmatterisfamiliarandthepresentationstraightforwardandclearlystructured.
•Thestudentcanunderstandmostradiodocumentariesdeliveredinstandardlanguageandcanidentifythespeaker’smood,toneetc.
•ThestudentcanunderstandTVdocumentaries,liveinterviews,talkshows,playsandamajorityoffilmsinstandarddialect.
•Thestudentcanunderstandthemainideasofcomplexspeechonbothconcreteandabstracttopicsdeliveredinastandarddialect,includingtechnicaldiscussionsinhisfieldofspecialisation.
•Thestudentcanuseavarietyofstrategiestoachievecomprehension,includinglisteningformainpoints;checkingcomprehensionbyusingcontextualclues.
B1–3t-havo/4t-vmbo
•Thestudentcanfollowclearlyarticulatedspeechdirectedathimineverydayconversation,thoughsometimeshehastoaskforrepetitionofparticularwordsorphrases.
•Thestudentcangenerallyfollowthemainpointsofextendeddiscussionaroundhim,providedspeechisclearlyarticulatedinstandarddialect.
•Thestudentcanlistentoashortnarrativeandformhypothesesaboutwhatwillhappennext.
•Thestudentcanunderstandthemainpointsofradionewsbulletinsandsimplerrecordedmaterialontopicsofpersonalinterestdeliveredrelativelyslowlyandclearly.
•ThestudentcancatchthemainpointsinTVprogrammesonfamiliartopicswhenthedeliveryisrelativelyslowandclear.
•Thestudentcanunderstandsimpletechnicalinformation,suchasoperatinginstructionsforeverydayequipment.
12
DevolgendewebsitesstellendeleerlinginstaatteoefenenophetgewensteERK-niveau:•www.examenglish.com/CEFR/b2.htm(B2)•www.examenglish.com/B1/index.php(B1)
Inhetluisterdossiervanhettaalportfoliokunnenwordenopgenomen:•Tto-vakken:YouTubeinstructiefilmpjesmetuitwerkingvandoortto-vakdocent
opgesteldevragenofopdrachten•gemaaktevragenbijluistermateriaaluiteenEngelseleergangEnglishlanguage,
zoalsNew Headway•interviewmetuitwisselingspartnerinhetkadervaneenEIOopdracht•eenfilmverslag•schriftelijkeverslagenvanbijvoorbeeldnieuwsberichtenCNNvideo,BBC
worldserviceenz.•verslagenvanoefeningenuitbovenstaandewebsites•leerlingen3t-havo:gebruikvandeCitohavoluistertoets,audio-envideodeel•leerlingen3t-vwo:gebruikvandeCitovwoluistertoetsvideodeel,gecombineerd
meteenaudiotoetsvandehavo•FirstCertificateEnglish(FCE)onderdeelluistervaardigheid(eventueelpastpapers
metscoresAofB)(B2),ofCambridgeEnglishScalemin.score160•PreliminaryEnglishTest(PET)onderdeelluistervaardigheid(eventueelpastpapers
metscoresAofB((B1),ofCambridgeEnglishScalemin.score140•AngliaAdvanced:vanafmerit(65%score)&distinction(B2)•AngliaAcCEPTProficiency:pass50%(B2)
13
Decan-do statementsvoorReadingopB2-(3t-vwo),respectievelijkB1-niveau(3t-havo)luidenalsvolgt:
B2–3t-vwo•Thestudentcanrapidlygraspthe
contentandthesignificanceofnews,articlesandreportsontopicsconnectedwithhisinterestsorhisjob,anddecideifacloserreadingisworthwhile.
•Thestudentcanreadandunderstandarticlesandreportsoncurrentproblemsinwhichthewritersexpressspecificattitudesandpointsofview.
•Thestudentcanunderstandindetailtextswithinhisfieldofinterestortheareaofhisacademicorprofessionalspeciality.
•Thestudentcanunderstandspecialisedarticlesoutsidehisownfieldifhecanoccasionallycheckwithadictionary.
•Thestudentcanreadreviewsdealingwiththecontentandcriticismofculturaltopics(films,theatre,books,concerts)andsummarisethemainpoints.
•Thestudentcanreadlettersontopicswithinhisareasofacademicorprofessionalspecialityorinterestandgraspthemostimportantpoints.
•Thestudentcanquicklylookthroughamanual(forexampleacomputerprogramme)andfindandunderstandtherelevantexplanationsandhelpforaspecificproblem.
•Thestudentcanunderstandinanarrativeorplaythemotivesforthecharacters’actionsandtheirconsequencesforthedevelopmentoftheplot.
B1–3t-havo/4t-vmbo•Thestudentcanunderstandthemain
pointsinnewspaperarticlesaboutcurrentandfamiliartopics.
•Thestudentcanreadcolumnsorinterviewsinnewspapersandmagazinesinwhichsomeonetakesastandonacurrenttopicoreventandunderstandtheoverallmeaningofthetext.
•Thestudentcanguessthemeaningofsingleunknownwordsfromthecontextthusdeducingthemeaningofexpressionsifthetopicisfamiliar.
•Thestudentcanskimshorttexts(forexamplenewssummaries)andfindrelevantfactsandinformation(whohasdonewhatandwhere).
•Thestudentcanunderstandthemostimportantinformationinshortsimpleeverydayinformationbrochures.
•Thestudentcanunderstandsimplemessagesandstandardletters(forexamplefrombusinesses,clubsorauthorities).
•Inprivatelettersthestudentcanunderstandthosepartsdealingwithevents,feelingsandwisheswellenoughtocorrespondregularlywithapenfriend.
•Thestudentcanunderstandtheplotofaclearlystructuredstoryandrecognizewhatthemostimportantepisodesandeventsareandwhatissignificantaboutthem.
14
2.2 Reading
DevolgendewebsitesteltdeleerlinginstaatteoefenenophetgewensteERK-niveau:
•voorbeeldenvanleestekstenopB2-niveauenB1-niveauvoorintensieflezenzijntedownloadenop:wp.digischool.nl/engels/oefenen/lezen/(ERK-niveausgespecificeerd)
Inhetleesdossiervanhettaalportfoliokunnenbijvoorbeeldwordenopgenomen:
Voorextensieflezen•samenvattingenvanon-lineartikelenoverbijtto-vakkenpassendeonderwerpenals
biology, geography, scienceenhistory(bv.viawww.nationalgeographic.com,news.sciencemag.orgenwww.historyextra.com
•commentaarbijnieuwsberichten,inopdrachtvandocentgemaaktevragenbijkrantenartikelenzoalswww.timesonline.co.uk,www.guardian.co.uk,www.telegraph.co.uk,www.observer.co.uk,www.independent.co.uk,www.nytimes.com,www.newyorker.com,www.washingtonpost.com
•voorhetvakEngelsoefenmateriaaluitheteducatievetijdschriftAlquin:www.alquin.nl
•WaspReporterwww.waspreporter.nl•ofClubofCurrentmaryglasgowmagazines.comLeesvaardigheidgerichtopliteratuur•EenaantalEngelsereadersopB2-(vwo),respectievelijkB1-niveau(havo).Worksheetste
downloadenopbijvoorbeeldwww.penguinreaders.com(teacher’sarea);dezePenguinreaderszijnnietingedeeldnaarERK-niveau,maarnaaraantalgekende‘’headwords’’;levels5(voorB1)&6(voorB2)zoudengeschiktkunnenzijn.
Voorintensieflezen•Citoeindexamentoetsleesvaardigheidhavo(merendeelB2)•Citoeindexamentoetsleesvaardigheidvmbo(merendeelB1)•FirstCertificateEnglish(FCE)onderdeelleesvaardigheid(eventueelpastpapersmet
scoresAofB)(B2),ofCambridgeEnglishScalemin.score160•PreliminaryEnglishTest(PET)onderdeelleesvaardigheid(eventueelpastpapersmet
scoresAofB((B1),ofCambridgeEnglishScalemin.score140•Checkpoint:pass3.8(gemiddeld)•AngliaAdvanced:vanafmerit(65%score)&distinction(B2)•AngliaAcCEPTProficiency:pass50%(B2)
15
SpeakingisinhetERKverdeeldintweevaardigheden:‘spokenproduction’(mondelingeproductie)en‘spokeninteraction’(mondelingeinteractie).Decan-do statementsvoorSpeakingopB2-(3t-vwo),respectievelijkB1-niveau(3t-havo)luidenalsvolgt:
2.3 Speaking
•Thestudentcangiveclear,detaileddescriptionsonawiderangeofsubjectsrelatedtohisfieldofinterest.
•Thestudentcanunderstandandsummariseorallyshortextractsformnewitems,interviewsordocumentariescontainingopinions,argumentanddiscussion.
•Thestudentcanunderstandandsummariseorallytheplotandsequenceofeventsinanextractfromafilmorplay.
•Thestudentcanconstructachainofreasonedargument,linkinghisideaslogically.
•Thestudentcanexplainaviewpointonatopicalissuegivingtheadvantagesanddisadvantagesofvariousoptions.
•Thestudentcanspeculateaboutcauses,consequences,hypotheticalsituations.
•Thestudentcangivedescriptionsonavarietyoffamiliarsubjectsrelatedtohisinterests.
•Thestudentcantalkindetailabouthisexperiences,feelingsandreactions.
•Thestudentcanbrieflyexplainandjustifyhisopinions.
•Thestudentcangiveashortpreparedpresentationonaveryfamiliararea(e.g.“Mycountry”)andanswerclearquestions.
•Thestudentcanrelatethemaincontentofshorttextshehasread.
16
B2–3t-vwo B1–3t-havoSpokenproduction
•Thestudentcaninitiate,maintainandenddiscoursenaturallywitheffectiveturn-taking.
•Thestudentcanexchangeconsiderablequantitiesofdetailedfactualinformationonmatterswithinhisfieldofinterest.
•Thestudentcanconveydegreesofemotionandhighlightthepersonalsignificanceofeventsandexperiences.
•Thestudentcanengageinextendedconversationinaclearlyparticipatoryfashiononmostgeneraltopics.
•Thestudentcanaccountforandsustainhisopinionsindiscussionbyprovidingrelevantexplanations,argumentsandcomments.
•Thestudentcanhelpadiscussionalongonfamiliargroundconfirmingcomprehension,invitingothersin,etc.
•Thestudentcancarryoutapreparedinterview,checkingandconfirminginformation,followingupinterestingreplies.
•Thestudentcanstart,maintainandclosesimpleface-to-faceconversationontopicsthatarefamiliarorofpersonalinterest.
•Thestudentcanexpressandrespondtofeelingsandattitudeslikesurprise,happiness,sadness,interestanddisinterest.
•Thestudentcangiveorseekpersonalopinionsinaninformaldiscussionwithfriends,agreeinganddisagreeingpolitely.
•Thestudentcanhelptosolvepracticalproblems,sayingwhathethinksandaskingotherswhattheythink.
•Thestudentcanfindoutandpassonuncomplicatedfactualinformation.
•Thestudentcanaskforandfollowdetaileddirections.
•Thestudentcanmanageunexpectedthingsthatcouldhappenonholiday,e.g.needingadentistorgettingabikerepaired.
•Thestudentcanmakearrangementsonthetelephoneorinperson,e.g.bookingflights,hotels,rentalcars,restaurants,cinemas,etc.
•Thestudentcanhavesimpletelephoneconversationswithpeopleheknows.
17
B2–3t-vwo B1–3t-havoSpokeninteraction
Strategies
•Thestudentcanusestandardphraseslike“That’sadifficultquestion”togaintimeandkeeptheturnwhileformulatingwhattosay.
•Thestudentcanmakeanoteof“favouritemistakes”andconsciouslymonitorspeechforthem.
•Thestudentcangenerallycorrectslipsanderrorsifhebecomesawareofthemoriftheyhaveledtomisunderstandings.
LanguageQuality
•Thestudentcanproducestretchesoflanguagewithafairlyeventempo;althoughhecanbehesitantashesearchesforexpressions,therearefewnoticeablylongpauses.
•Thestudentcanpassondetailedinformationreliably.•Thestudenthassufficientvocabularytoexpresshimselfonmattersconnectedtohis
fieldandonmostgeneraltopics.•Thestudentcancommunicatewithreasonableaccuracyandcancorrectmistakesif
theyhaveledtomisunderstandings.
Spreken
Hoekunnenleerlingenoefenenmetspreken?Alletto-vakkenlenenzichervooromdemondelingeproductieteoefenen.Ditkanookuitstekendineenoplopendemoeilijkheidsgraad,doordelengteendeaardvandepresentatieaanhetERK-niveauaantepassen–hethoeftbijeenmonoloognietperseomeenpresentatievoordeheleklastegaan,waarbijfaalangsteentegroterolkanspelen.Eennetbeginnendebrugklasserkanzichzelfaaneenklasgenootjein1minuutvoorstellen,eentweedeklasservertelteengroepjemedeleerlingenin5minutenietsovereenhistorischonderwerp,eenderdeklasserhoudteenbetoogvan10minutenovervoor-ennadelenvandoping.Paralleldaaraanliggendeeisenvantaalcorrectheidsteedsietshoger,zoalsinhetERKgedefinieerd.
18
Inhetspreekdossier(spoken production)vanhetportfoliokunnenbijvoorbeelddigitaleopnameswordenopgenomenvan:•voorlezenvaneengeschreventekst(nieuwsbericht,weerbericht,krantenbericht,
kinderverhaal,kinderversjes)•voice-overbij(vak)filmpjes•eeningestudeerderolineenvideo/audioopname•voordevuistwegspreken,bijvoorbeeldineentaalspelletjezoalsjust a minute, taboo•eenpleidooi,bijvoorbeeldineen(klasse)debat•eenpresentatievaneenonderwerpbijeenvandetto-vakkenVoorEnglishkandaarnogbijkomen:•deelnameaandeJuniorSpeakingContest•eenmonoloogbijvoorbeeldnaaraanleidingvaneenaantalfoto’s,zoalsgebruikelijkbij
deCambridgeexamens•eenmondelingevoordrachtovereenEngelsboekofEngelsefilm•FirstCertificateEnglish(FCE)onderdeelspreekvaardigheid(eventueelpastpapers)
(B2),scoresminimaal140(B1)en160(B2)•PreliminaryEnglishTest(PET)onderdeelspreekvaardigheid(eventueelpastpapers)
(B1),score140•AngliaAdvanced:vanafmerit(65%score)&distinction(B2)•AngliaAcCEPTProficiency:pass50%(B2)
Spokeninteraction
Ookomditteoefenenbiedtelketto-lestalvanmogelijkhedenaan.ZieCLIL skills (2010)hoofdstuk4.6.1–4.6.10waareengrotevariëteitaansuggestieswordtgegeven.
OmhetniveauEnglish speakingvoordeCambridgeexamensteoefenen:eenopdrachtwaarbijkandidatenintwee-ofdrietalleneengezamenlijkeopdrachtkrijgenbijvoorbeeldaandehandvanfoto’sovereenzekerthema,omgezamenlijktoteenconclusietekomen.
19
Opwww.erk.nl/docent/training/Engels/enwww.webcef.eu/?q=node/274(klikop‘’showcase’’,‘’English’’)zijnvoorbeeldentevindenvanzowelmonologenalsgesprekken,opB1enB2niveau,metuitlegoverniveaubepaling.
Inhetdossiergesprekken voeren(spoken interaction)vanhetportfoliokunnenbijvoorbeelddigitaleopnameswordenopgenomenvan:•mondelingeinteractiestijdenstto-lessen•eengroepsdiscussie•eengroepsopdrachtwaarbijonderhandeldengezamenlijktoteenplangekomen
moetworden•opnamevaneeninterviewbijvoorbeeldgemaakttijdenseenexcursieineen
Engelstaligland•opnamevangeïnterviewdworden•FirstCertificateEnglish(FCE)onderdeelgespreksvaardigheid(eventueelpastpapers
metscoresAofB)(B2),ofCambridgeEnglishScalemin.score160•PreliminaryEnglishTest(PET)onderdeelgespreksvaardigheid(eventueelpastpapers
metscoresAofB((B1),ofCambridgeEnglishScalemin.score140•AngliaAdvanced:vanafmerit(65%score)&distinction(B2)•AngliaAcCEPTProficiency:pass50%(B2)Ziebijlage1vandezebrochurevooreenbeoordelingsmodelspeakingB2,vanCambridgeEnglishLanguageAssessment.
20
Decan-do statementsvoorWritingopB2-niveauluidenalsvolgt:
2.4 Writing
•Thestudentcanwriteclearanddetailedtexts(compositions,reportsortextsofpresentations)onvarioustopicsrelatedtohisfieldofinterest.
•Thestudentcanwritesummariesofarticlesontopicsofgeneralinterest.
•Thestudentsummariseinformationfromdifferentsourcesandmedia.
•Thestudentcandiscussatopicinacompositionor“lettertotheeditor”,givingreasonsfororagainstaspecificpointofview.
•Thestudentcandevelopanargumentsystematicallyinacompositionorreport,emphasisingdecisivepointsandincludingsupportingdetails.
•Thestudentcanwriteabouteventsandrealorfictionalexperiencesinadetailedandeasilyreadableway.
•Thestudentcanwriteashortreviewofafilmorabook.
•Thestudentcanexpressinapersonalletterdifferentfeelingsandattitudesandcanreportthenewsofthedaymakingclearwhat–inhisopinion-arethemostimportantaspectsofanevent.
•Thestudentcanwriteshort,comprehensibleconnectedtextsonfamiliarsubjects.
•Thestudentcanwritesimpletextsaboutexperiencesorevents,forexampleaboutatrip,describinghisfeelingsandreactions.
•Workingtoastandardformat,thestudentcanwriteverybriefreportswhichpassonroutinefactualinformationonmattersrelatingtohisfield.
•Thestudentcanwriteemails,faxesortextmessagestofriendsorcolleagues,relatingnewsandgivingoraskingforsimpleinformation.
•Thestudentcanwriteashortformalletteraskingfororgivingsimpleinformation.
22
B2–3t-vwo B1–3t-havoWrittenproduction
LanguageQuality
•Thestudentcanproducecomprehensibletextandcanconveydetailedandpertinentinformation.
•Thestudentcanproducetextusingfairlycomplexgrammaticalstructureswhereappropriate.
•Thestudentcanproducetextinwhichthesentencesandparagraphsarecohesivelylinked.•Thestudentcanproducetextwithaclearorganizationalstructure.•Thestudenthassufficientvocabularytoexpresshimselfonmattersconnectedtohis
fieldandonmostgeneraltopics;showssomevarietyandspecificityinhisvocabulary;collocationsaregenerallycorrect;someuseofidiomaticstructures.
•Thestudentcanproducetextofareasonableaccuracyintheareasofgrammar,spellingandpunctuation.
Inhetdossier‘schrijven’vanhetportfoliokunnenbijvoorbeeldwordenopgenomen:•e-mails•recensie•labreportsforscience•informatiebrochuresmetuitlegofbeschrijvingen(aardijkskunde,biologie,PE)•essays(history)•diaries(history,biology)•posters•samenvattingen•verslagen•betoogofopstel•artikelbv.internationaleschoolkrant•flyers•uitgeschreventoespraak•sollicitatiebriefgap year•verslagenvanCLILenEIO-opdrachten•FirstCertificateEnglish(FCE)onderdeelschrijfvaardigheid(eventueelpastpapersmet
scoresAofB)(B2),ofCambridgeEnglishScalemin.score160•PreliminaryEnglishTest(PET)onderdeelschrijfvaardigheid(eventueelpastpapersmet
scoresAofB((B1),ofCambridgeEnglishScalemin.score140•AngliaAdvanced:vanafmerit(65%score)&distinction(B2)•AngliaAcCEPTProficiency:pass50%(B2)
23
24
Hoemaakjehetheletto-teamvertrouwdmethetERK?Natuurlijkzijnerdeonderwijsondersteunendeinstellingen,zelfstandigeCLILcoachesenonderwijscentravanuniversiteitenenhogescholendietrainingenkunnenverzorgen.Maardetto-coördinatorkanookzelfeenteamtrainingregelenendaarbijgebruikmakenvandeERKwebsitewww.erk.nl.Metnametweeonderdelendaaropzijnvooreendergelijketrainingergbruikbaar:
www.erk.nl/docent/ERKspel/-snellemanieromvertrouwdterakenmetde‘’ikkanstellingen’’.Detto-coördinatorkanerookvoorkiezendecan-do’soplossekaartjesuitteprinten.Tto-docentenschattenvervolgensinwanneerleerlingenwat“kunnen’’.
www.erk.nl/docent/training/-o.a.video-opnamesvanleerlingen.DocentenkoppelendezetaaluitingenaaneenERK-niveauenkrijgenonlinefeedback.
ERK-niveauenhettaalgebruikinlesboeken
HetkaneeneyeopenerzijnhetERK-taalniveauvantekstenindegebruiktetto-leergangenvasttestellen.Ditniveauzalvaakverrassendhoogblijkentezijn.Hetlaatziendatvoorleerlingenindeonderbouwveeltaalsteunnodigisomdevakinhoudgoedtekunnenverwerken.Voorwiegeïnteresseerdisineenanalysevantaalgebruik,metnameidioom,gerelateerdaanERK-niveaus:ziewww.englishprofile.org.
Taalprofielen
In2004iseraleen‘’vertaling’’vanhetofficiëledocumentCommon European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment naardelespraktijkvanalledagverschenen,Taalprofielen(Liemberg,E.&Meijer,D.)In2015heeftSLOdezepublicatieaangevuldenherzien,o.a.inverbandmetnieuweontwikkelingenindemediatechnologie.Hetbevateengrootaantalpraktischevoorbeeldenvantaalgebruikopverschillendeniveausinverschillendecontextenbinnenenbuitenhetonderwijs.HetisgratistedownloadenvandeSLOwebsite:downloads.slo.nl/Repository/taalprofielen-2015.pdf
3 Hoe maak je het tto-team vertrouwd met het ERK?
24
Taaltaken
Leerlingendiezicheentaaleigenmaken,kunnenhunbeheersingvandetelerentaalmetnametonenbij(vrij)opentakendieeenberoepdoenophun(taal)vaardigheden.VooralbijhetaanleggenvaneenportfolioishetvanbelangopdrachtenteformulerendieveeltaligeresponsuitlokkenendieovertuigendinovereenstemmingzijnmethetbeoogdeERK-niveau.Opdewebsitewww.erk.nlwordt‘taaltaak’alsvolgtgedefinieerd:
Definitietaaltaak:eenrealistischetaakineenzoauthentiekmogelijkecontext,diemoetleidentoteenconcreetresultaatofproduct.Erissprakevaneenopensituatie,waarindeleerlingenzelfstandigmoetenfunctionerenindedoeltaal.Leerlingenwordentoegeleidnaardeuiteindelijketaaltaakdoormiddelvanopdrachtenenoefeningen.
4 Aan de slag met het ERK (tips)
25
26
Hiernaenkelevoorbeeldenvantaaltaken,metweergavevanhetERK-niveau.
Task:Fantasticoffer!ForsaleoneBay
Situation/theme
Youdesperatelyneedsomemoney.Nowithasoccurredtoyouthatyouownsomethingratherspecial.Youdecidetotryandsellthisitem.
Sinceyouexpecttogetmuchmoreforitwhenyouoffertheitemworldwide,youdecidetoadvertiseinternationally,onthenet,inEnglish.
Planofaction(on-line/off-linesources)
1)Findapartnerwhowouldliketodothesame.
2)Eachdecideswhichitemheorshewouldliketosell.
3)Discussyourchoices.
4)GotoeBaywww.ebay.comandstudysimilargoodsforsale.
5)Nextnotedownthekeyfeaturesorcharacteristicsofyouritems.Thinkofbrandname,size,colour,pricewhennew,conditionoftheitems.
6)Takeapictureoftheitem.7)Ifthisisnotpossible,thinkofalternatives.
8)Nextyoucomposeyourad.Thefollowingmaybehelpful:pages.ebay.com/help/sell/ia/listing_your_item.html
9)Whatproblemscouldyoumeetwhenyoutrytosellsomethingontheinternet?Makealist.
10)DoestheeBaysitegiveinformationonwhattodoincaseaproblemarises?Whatproblemsarediscussed?Copyandpastetheiradvice.
11)askyourpartnerforcommentsanddothesameforhim/her.
26
Table 1 Bron Europees Taalportfolio - © Anne Beeker
RolesEachstudentgivestheotherfeedbackontheitemschosenandthewrittenads.
Planningproducts•Listofkeyfeaturesoftheitemtobesold(seepoint5Planofaction).•Digitalphotographoftheitem.•Tipsonhowtoavoidpitfallswhenselling/buyingonthenet(seepoints9and10
Planofaction).
Finalproduct•Advertwhichcanbeplacedonaninternational(auction)websitesuchaseBay
withanauthenticpictureoftheitemforsale.
Productrequirements•TheadisinEnglishanddescribesanitemforsaleinapprox.50-80words.
IndicationCEFlevel:
Mainfocusisonwriting
Icanwritestraightforwardcoherenttextsonarangeoffamiliarsubjectswithinmyfieldofinterest.
Duration:
70minutes(spreadovertwosessions)
English
B1
27
28 28
Waystore-inforceyourEnglish(languageintensifiers)
•Makealistofthenewwordsthatyouhavecomeacrossandfilethemawayinaword-file“ForsaleoneBay”onwrts.nl
•StudysimilaradsonsitessuchaseBayandmakealistofusefulexpressions(chunks)andabbreviations.
•Makenotesinalogbookoftheproblemsyoucameacrossandthewayinwhichyouhavedealtwiththeseproblems.
•Useaspellingand/orgrammarchecker.
Evaluation
Youhavebeensuccessfulif:
•Yourvocabulary/knowledgeofwordshasbeensufficienttowriteaboutfamiliarsubjects,suchasrelatives,hobbies,work,travelandtopicalevents.
•Youhavemadereasonableuseofcommonconstructionsthatgowithsituationsthataregenerallypredictable.
•Spellingandpunctuationyouhavewrittenatextthatrunswellandthatisgenerallyunderstandableasawhole.Yourspelling,punctuationandlay-outhave,inmostcases,beensufficientlycorrecttobecommunicative/tobefollowed.
•Coherenceyouhaveconnectedseriesofshortersentencestoalogicalwhole.
Tto-docentenkunnenhetideevandetaaltaaknatuurlijkuitstekendkoppelenaaneentaakvooreen(tto-)vak.Inhettto-handboekCLILSkills(Dale,vanderEs,Tanner2010),hoofdstuk4.10staateengrootaantalvoorbeeldengenoemdvanactiverendeopdrachten:
•History : hot air balloon debate(Russischerevolutie)–bespreekwievandeaanwezigenineenheteluchtballondieophetpuntstaatneertestorten,verdientteblijvenleven–hetgaatdaarbijomtsaarNicolaasII,KarlMarx,Lenin,Trotsky,Stalin;
•Physical education: thecontroversialquestion–laatleerlingendebatteren:Doping is difficult to trace: should athletes therefore be allowed to use doping?
•Biology: role play–laatleerlingendemenstruatiecyclusuitbeelden;•Art/humanities: elevator pitch–laatleerlingenineenkortetijdsduureenander
overtuigendathetdoorhemofhaargekozenkunstwerkhetallerbesteis;•Geography–jigsaw puzzle–leerlingenkrijgenverschillendestukkeninformatieover
hetzelfdeonderwerp.Ontbrekendedelenkunnenzetewetenkomendoorelkaarominformatietevragen;
•Economics/technology –the story of…(schrijfopdracht)–dereisdieruwmateriaalmoetafleggentoteindproduct,bijvoorbeeldvankatoentotspijkerbroek.
Ideeënteover,maarhoebeoordeeljedemoeilijkheidsgraadvandeopdrachtendeuitkomstenervanintermenvanhetERK?HierbijkandealeerdergenoemdepublicatieTaalprofielen 2015uitkomstbieden.
InTaalprofielenstaanperERK-niveausituatiesbeschrevenwaarineentaalleerderzichmoetkunnenredden,metdaaraangekoppeldeenbeschrijvingvanhetbeheersingsniveauinreceptieveenproductievetekstkenmerken.Opbasisdaarvankanvervolgenseenlijstmetbeoordelingscriteriaenbijbehorendescoreswordenopgesteld.Hetisdaarbijaanteradenomtewerkenmetz.g.rubrics.Eenvoorbeeldvanhetgebruikvanrubricskuntuvindeninbijlage1vandezebrochure,AssessingSpeaking Performance–levelB2,zoalsgebruiktbijESOLExaminations,UniversityofCambridge.Vooreenstappenplanomzelfrubricsoptestellen,ziewww.erk.nl/docent/toetsing/Beoordelingsmodellen/rubrics/.
Hetzalduidelijkzijndathettto-teamstijdzalkostenomzichperERK-niveaudetekstkenmerkeneigentemaken.Veelgezamenlijkbeoordelen,enleerlingprestatiesvergelijkenmetdieopdeERK-websitekanervoorzorgendatmentochredelijksnelkomttotconsensusoverhetbereikteERK-niveau.
Inrichtingvanhettaalportfolio
Scholenkunnenkiezenvooropslagvanalleportfolioproductenindeeigenelektronischeleeromgeving–ELO–ofspecifiekvoorhetaantonenvanhettaalniveauvandetto-leerlinggebruikmakenvanhetEuropeesTaalportfolio,info.peppels.net/
europees_taalportfolio#1,waaraankostenzijnverbonden(ca.€ 5,95perleerling).
Hettto-teamzouerbijvoorbeeldvoorkunnenkiezenompervaardigheid
minimaaltweebewijzenperjaardoordeleerlingtelatenuploaden.Ditzou
overdeinhetEngelsgegevenvakkenverdeeldkunnenworden.Ookeenspreidingoverhetjaarismakkelijkterealiseren.Hierondereenvoorbeeld,waarbijuitgegaanisvaneeninvier
periodesverdeeldleerjaar.
29
30
BrugklasERKA2
English Biology PhysicalEducation
History Geography Maths/Science
Economics Music Art,Design&Tech.
Luisteren Term1 Term2 Term3 Term4
Lezen Term3 Term1 Term2 Term4
Gesprek-kenvoeren
Term4 Term3 Term2 Term1
Spreken Term4 Term3 Term2 Term1
schrijven Term2 Term3 Term1 Term4
Hetportfolio‘’bewijs’’kanookergverschillen:eenspreekopdrachtvoorgeschiedenis,eenlinknaareenonlineinterviewmeteenleerlingvaneenuitwisselingsschool,eengemaaktbiologyproefwerk,eene-mailnaardedocentEngels,maarookmeertraditionele‘’producten’’zoalsderesultatenvaneenmeerkeuzetoetslezenofluisteren,eenwerkstukofeenschrijfopdracht.
HetbeoordelenvanhetdoordeleerlingbereikteERK-niveaubijelkvandeze‘’prestaties’’zouidealiterdoordeleerlingzelfmoetengebeuren.EenhandigonderdeelhierbijisvoorleerlingentevindenopdeERK-website:www.erk.nl/leerling/candostellingen/.Dezeself assessmentmoetnatuurlijkwelondersteundengeborgdwordendoorhettto-team.Hetisaanhetteamomafsprakentemakenoverdebeoordelingscriteria,zolangdezevoorleerlingencollega’sduidelijkzijnenvoorexternen,metnameeenvisitatiecommissie,altijdbeschikbaar.
30
Bijlage 1: voorbeeld van het gebruik van rubrics
31
Assessing Speaking Performance –Level B2
.
Asyoulookthroughthescales,itmayhelptohighlightwordswhichmakeonebanddifferentfromanother.
Forexample,underGrammarandVocabulary,halfofthefirstdescriptoratBand3isthesameasatBand1–Shows a good degree of control of simple grammatical forms.Band3,however,hasanadditionalelement:…and attempts some complex grammatical forms.AtBand5,thenewelementsare:a range of simple grammatical forms, and control of … some complex grammatical forms.
Don’tworryifalotofthetermsusedinthescalesarenewtoyou–intheHandbookforTeachersyouwillfindaGlossaryofTermsforSpeaking.
Althoughallfouranalyticalcriteriaareassessedacrossthewholetest,Part2(thelongturn)isthemainopportunityforexaminerstoassessDiscourseManagement,andPart3tendstobewhentheyfocusmostonInteractiveCommunication.
HowcanIusetheAssessmentScaleswithstudents?
Youcould:1.RefertothescalesasyouobservestudentscarryingoutaCambridge English: First speaking task.2.Notedownexamplesofperformanceintermsofthelistedcriteria.3.Givestudentsfeedbackontheirstrengthsandweaknesses.4.Thinkaboutwhetheryourstudentsarereadyfortheexamandhowtheycouldimprove
©UCLES2011.Thismaterialmaybephotocopied(withoutalteration)anddistributedforclassroomuseprovidednochargeismade.ForfurtherinformationseeourTermsandConditions.
www.cambridgeenglish.org
32
Bijlage 2: Checklist Aantonen B1/B2 in klas 3HoetoontuB2/B1aan?Ditkanmetbehulpvaneenportfolioofmeteengecertificeerdetoets,ofmeteencombinatiedaarvan.
1. Meteenportfolio:ZorgvoorminimaaltweevoorbeeldenvanleerlingwerkopB2/B1-niveaupervaardigheid(lezen,luisteren,spreken,schrijven).DevoorbeeldenkunnenzowelkomenuitdelessenEngelsalsuitdeanderetto-vakken,enookuitvakoverstijgendeopdrachten.Omdaterookproductievevaardighedeninmoetenwordenopgenomeniseendigitaalportfolioaantebevelen.MaakinzichtelijkhoedebeoordelingvanhetwerkisgerelateerdaanhetERK:
a. GebruikeenbeoordelingsrubricdiegebaseerdisophetERK.Indezebrochure treftudaarvanverschillendevoorbeeldenaan.
b. Lichttoehoedescoringheeftplaatsgevonden(bijvoorbeelddoordedocent Engelsen/ofdevakdocent).
2. Meteentoets a. ZorgervoordatB2voorallevaardighedenwordenaangetoond.Nietiedere
toetsbestrijktallevaardigheden. b. Alsupastpapersgebruikt,maakdaninzichtelijkhoeuwbeoordelingis
gerelateerdaanhetERK. c. Alshetexternbeoordeeldetoetsenbetreft,dangeldendevolgenderichtlijnen
(staateendoorugebruiktetoetsnietvermeld,laatdanzienhoedetoetszich verhoudttothetERK).
32
Cambridge First CertificateVanaf2015hanteertCambridgegeenA-B-Cscoresmeer.Eeneindscorevanminimaal160toontB2aan.Eenscorevanminimaal140B1.
Cambridge AdvancedEeneindresultaatvanminimaal160toontB2aan.Anglia AdvancedB2=VanafmeritendistinctionAnglia AcCEPT ProficiencyB2=PassAnglia IntermediateB1=meritendistinctionVWO Cito kijk & luistertoetsB2vanaf6,0(volgensdeadviesnormering)Havo Cito kijk & luistertoetsB1vanaf6,0(volgensdeadviesnormering)VWO Centraal Examen LeesvaardigheidB2vanaf6,0(volgensdeofficiëlenormering)Havo Centraal Examen LeesvaardigheidB1vanaf6,0(volgensdeofficiëlenormering)
Cambridge Checkpoint English CambridgeCheckpointsisnietgeijktophetERK.DatbetekentdaternietopbasisvaneenscorezondermeeristezeggenwelkERK-niveaubereiktis.OmdatCambridgeCheckpointeenfirstlanguagetestis,gerichtop14-jarigen,enCambridgeweleenoponderzoekgebaseerdverbandheeftaangetoondtussenCheckpoint-scoresenIGCSE-scores,wordthetresultaat3,8(“good”)alsvoldoendeonderbouwingvoorhetbehalenvanB2beschouwd.
Toetsresultatenkunnenuiteraardookwordenopgenomenineenportfolioenaangevuldmetvoorbeeldenvanleerlingwerk.
Ukuntookkiezenvooreencombinatie:enkelevaardigheden(bijvoorbeeldLezenenLuisteren)viaeentoets,enanderevaardigheden(bijvoorbeeldSprekenenSchrijven)viaeenportfolio.
33
Meerinformatie
VoormeerinformatieovertweetaligonderwijskuntucontactopnemenmetEP-Nuffic.
EP-Nuffic–internationalising educationKortenaerkade11
Postbus297772502LTDenHaag
www.epnuffic.nl/tto
Dale,L.,VanderEs,W.,Tanner,R.,&Timmers,S.(2010).CLILskills.ICLON,UniversiteitLeiden.
Liemberg,E.,&Meijer,D.(2004).Taalprofielen.Leerlijnenvoorcompetentiegerichtvreemdetalenonderwijs.GeraadpleegdvanSLO
Fasoglio,D.,Jong,K.de,Trimbos,B.,Tuin,D.,&Beeker,A.(2015)Taalprofielen2015:herziene versie van Taalprofielen 2004.Enschede:SLO.
Feskens,R.,Keuning,J.,vanTil,A.,&Verheyen,R.(2014).Prestatiestandaarden voor het ERK in het eindexamenjaar. Een internationaal ijkingsonderzoek (rapportage).Arnhem:Cito.
Noijons,J.,&Kuijper,H.(2006).DekoppelingvancentraleexamensmodernevreemdetalenaanhetEuropeesReferentiekader.GeraadpleegdvanCito
Noijons,J.,Kuiper,H.,&Reihard,E.(2007).DekoppelingvandecentraleexamensleesvaardigheidArabisch,Russisch,SpaansenTurksaanhetEuropeesReferentiekader.GeraadpleegdvanCitoVerspoor,M.H.,deBot,K.,Edelenbos,P.,vanRein,E.,&Schuitemaker-King,J.(2010).Eenduurzamevoorsprong.Resultatenvanwetenschappelijkonderzoeknaartweetaligonderwijs.Groningen:UniversityofGroningen.
Literatuurlijst
34
Opdezepublicatie,metuitzonderingvanhetbeeldmateriaal,isdeCreativeCommonsNaamsvermeldingNietCommercieel3.0Unported-licentievantoepassing.Ganaarwww.epnuffic.nl/cclvoormeerinformatieoverhethergebruikvandezepublicatie.