ACTINOMYCETES, ACTINOMYCETES, NOCARDIANOCARDIA
ActinomycesActinomycesYavaş üreyen, filaman yapısı gösteren,
gram pozitif boyanan bakterilerÖnceleri mantarlara benzetilmiş ancak
◦ Hücre duvarlarında kitin ya da glukan içermemeleri
◦ Çekirdek zarlarının olmaması ◦ Antifungallerden etkilenmeyip,
antibakteriyellere duyarlı olmaları nedeniyle bakteri sınıfına alınmışlardır
Kuruluğa ve ısıya dayanıksız olduklarından 60-650C’de bir saat içinde ölürler
Kültürden hazırlanan preparatlarda◦ Gram pozitif, asidorezistan olmayan,
difteroidler gibi V ve Y gibi dallanmalar oluşturabilen ve bazen boncuk dizisi gibi bölmeli boyanabilen basiller
Dokuda, süpüre ve fibrotik bir yapıyla çevrilmiş, gram pozitif boyanan ve dallanan filamanlar şeklinde görünürler
Sülfür granülleri olarak adlandırılan, pürülan eksudayla çevrili granüler mikrokoloniler Actinomyces için karakteristiktir◦ Çoğunlukla sarı renkli tanecikler
şeklindedir◦ Sarı renk çok sayıda lipid vakuolü içeren
makrofajların varlığı ile ilgilidirBu granüllerden yapılan lam lamel
arası preparatlarda küçük büyütmede,◦ Işınsal biçimde orta kısımdan çevreye
doğru uzanan filamanlar ve bunların uçlarında topuz benzeri şişlikler görülür
Bu şişlikler, hücre duvarında polisakkarit-protein kompleksi ve kalsiyum fosfat birikimi nedeniyle genişlemiş filamanlardan oluşmuştur
Sülfür granülleri, mantarlar, nokardiya, streptomiçes ve stafilokok tarafından da oluşturulabilir◦Ancak bunlarda filaman yapılarının ucunda
topuz benzeri şişlikler bulunmaz
Kültür ve biyokimyasal Kültür ve biyokimyasal özellikleriözellikleriKesin anaerob olan A.israelii, A.bovis ve
A.meyeri dışındaki Actinomyces’ler, fakültatif anaerobturlar
Bütün Actinomyces türleri primer kültürlerinde◦ Anaerob koşullarda ve %5-10 CO2’li ortamda,
370C’de daha iyi üreme gösterirlerSülfür granülleri steril şekilde ezildikten
sonra tiyoglikolatlı buyyona, kanlı ve kansız BHI agara ekimleri yapılır
Transplant hastaları, alkolikler, kronik akciğer hastalığı olanlar, kanserliler ve AIDS hastaları nokardiyoz için risk altındadırlar
Basit besiyerlerinde iyi üremezlerYavaş üreme gösterdiklerinden
besiyerleri uygun koşullarda 2-4 hafta kadar tutulmalıdır
Agar bylerinde S ya da R tipi koloni oluşturabilirler
Flora bakterilerinden zengin olan serviks uteri gibi yerlerden
A.israelii ◦2-3 günlük taze kolonileri örümceğe
benzetilen ince, ışınsal filamanlar şeklindedir
◦Olgun kolonileri ise 5-10 gün içerisinde belirginleşen büyük, opak beyaz, azı dişine benzer görünümdedir
◦Tiyoglikolatlı buyyonda ekmek kırıntısı gibi küçük topçuklar şeklinde koloniler oluşturur
A.viscosus kolonileri çoğunlukla 0.5-2 mm çapında konveks, grimsi ve yarı saydamdır
A.odontolyticus kolonileri◦ 7-14 günlük anaerobik ya da oda koşullarında birkaç günlük inkübasyondan sonra kanlı agarda kırmızı renk oluşturur
A. bovis
A. israelii
A. naeslundii
A. odontolyticus
A. viscosus
Ar. propionica
Oksijen gereksinimi
An An F F F F
Katalaz - - - - + -
Nitrat indirgenmesi
- D + + + +
Jelatin hidrolizi
- - - - - -
Eskulin hidrolizi
+ + + D + -
Şeker fermentasyonu
Arabinoz - D - D - -
Glikoz + + + + + +
Laktoz + + D D D +
Mannitol - D - - - +
Raffinoz - D + D + +
Sükroz D + + + + +
Trehaloz D + D D D +
Ksiloz D + - D - -
Klinik özelliklerKlinik özelliklerAğız boşluğunda, çürük dişlerde, diş
plaklarında, tonsil kriptlerinde, barsaklarda ve kadın genital sisteminde normal flora elemanı olarak bulunurlar
İnsanlarda aktinomikoza yol açarlarAktinomikoz; abseleşme, fistülleşme
ve sülfür granülleri ile karakterize kronik, ilerleyici bir hastalıktır◦ Endojen kaynaklıdır, insandan insana
bulaşmaz
Başlıca etken A.israelii ’dirDaha nadir olarak A.naeslundii,
A.odontolyticus, A.viscosus, A.meyeri, A. pyogenes ve akraba bir tür olan Propionibacterium(=Arachnia) propionica insan aktinomikozundan üretilmiştir
A.bovis ve A.denticolens hayvanlarda etkendir
Aktinomikozun başlıca dört klinik şekli vardır:◦Servikofasiyal aktinomikoz◦Torasik aktinomikoz◦Abdominal aktinomikoz◦Pelvik aktinomikoz
Tanısında, lezyonlardan alınan irin, balgam, fistül içeriği ya da doku biyopsi örnekleri incelenir◦Genellikle sarı renkli olan ve gözle
görülebilen sülfür granüllerinin varlığı araştırılır
TedaviTedaviPenisilin, aktinomikozda ilk seçilecek ilaçtır
Ayrıca diğer beta laktamlar, makrolidler, tetrasiklin ve kloramfenikol de etkilidir
Diğer ActinomycetesDiğer ActinomycetesNocardiopsis:Karakteristik özelliği
vejetatif ve havasal hiflerinin bölünerek zigzag şeklinde arthrospor zincirleri oluşturmasıdır
Dermatophilus:Yaşam sikluslarının başında ve sonunda hareketli zoosporlar şeklindedirler
Micromonospora:Klinikte kullanılan antimikrobiyal ajanların özellikle aminoglikozidler ve makrolidlerin mikrobiyolojik kaynağı olarak bilinir
Termofilik actinomycetes:Bütün termofilik türler 500C ve üzerine termotolerandır.Tıbbi önemi olan üç cinsi vardır◦ Saccharomonospora spp.◦ Saccharopolyspora spp.◦ Thermoactinomyces spp.
Amycolatopsis orientalis:Primer olarak bilinen özelliği vankomisin üretimini gerçekleştirmesidir
NocardiaNocardiaNocardia’lar, Actinomycetales
takımında, Nocardiaceae familyasında yer alan aerob actinomyces olarak tanımlanan bakterilerdir
Nocardia cinsi içinde 12 tür yer alırEn sık hastalık etkeni olan türler:
◦N.asteroides, N.brasiliensis, N.farcinica, N.nova, N.otitidiscaviarum, N.transvalensis
Vücudun herhangi bir bölgesinde infeksiyon oluşturabilirler◦Ancak daha fazla ilgi duydukları bazı
hedef organları da vardır;◦N.asteroides sıklıkla akciğer
tutulumuna sebep olurken, N.brasiliensis miçetomaya yol açar
Mantarlara benzer şekilde gram pozitif boyanan◦Dallanan filaman ya da hif yapısında
◦Filamanların parçalanmasıyla basil ve kok şekilleri ortaya çıkar
Genelde havasal hif oluştururlarBazı suşlar zayıf boyanıp gram
negatif görülebilirler
Hücre duvar yapıları ve antimikrobiyal duyarlılık özellikleri bakterilere benzer
Hücre duvarlarındaki mikolik asit nedeniyle mikobakterilere benzerler◦Çoğu asite dirençli boyanır
Kültür ve biyokimyasal Kültür ve biyokimyasal özelliklerözelliklerSDA, çikolata ve kanlı agar gibi rutin
besiyerlerinde◦Aerob koşullarda ve optimal 370C’de
olmak üzere geniş bir sıcaklık aralığında ürerler
◦Ortamın %5-10 oranında CO2 içermesi üremeyi hızlandırır
Saf kültürlerde koloniler 48-72 saat içinde ortaya çıkabilirken ◦Klinik materyallerden yapılan kültürlerde
üremenin görülmesi için 2-4 hafta gerekebilir
Sıvı besiyerlerinde◦Yüzeyde kuru, mumsu bir zar
oluştururlarAgar besiyerlerinde
◦Düz, buruşuk, kadifemsi, balmumuna benzer, girintili çıkıntılı, tüylü ya da tüysüz yüzeylidirler
Primer izolatların çoğu açık kavuniçi renginde pigment yapar
Ayrıca beyaz, krem rengi, sarı, pembe, turuncu ya da kırmızı pigmentler oluşturabilirler
N.amarae dışındaki tüm Nocardia’lar lizozime dirençlidirler
Karbon ve enerji kaynağı olarak parafini kullanırlar
Katalaz ve üreaz enzimleri vardır
Antibakteriyellerin birçoğuna duyarlıdırlar
700C’de 10-15 dk içinde canlılıklarını yitirirler
Mycobacterium ve Corynebacterium cinsleri ile ortak bazı hücre duvar antijenlerine sahiptirler◦Nokardiyoz sırasında ortaya çıkan
antikorlar özellikle mikobakteriyel infeksiyonlarla yalancı pozitiflikler gösterir
Klinik özelliklerKlinik özelliklerİnsanlarda çeşitli klinik formlarda
görülen nokardiyoz ve miçetomaya neden olurlar
Nokardiyozun başlıca etkeni N.asteroides’tir
Primer olarak akciğere yerleşirHematojen yayılım ile başta SSS ve
deri olmak üzere tüm organları etkileyebilir
Nokardiyoz, piyojenik bir infeksiyon olup akut ya da kronik seyirlidir
Karakteristik lezyon yoğun süpürasyonu olan tek ya da çok sayıdaki abselerdir
Miçetoma şişlik, iltihaplanma, çok sayıda fistül oluşumu ve direne olmuş irin içerisinde görülebilen granül varlığıyla seyreden lokalize derialtı infeksiyonudur
Miçetoma; N.asteroides, N.otitidiscaviarum (N.caviae), N.transvalensis ve N.brasiliensis tarafından meydana getirilir
TanıTanıNokardiyoz tanısı, bakterinin
izolasyonu ve identifikasyonuna dayanır
Balgam, bronşiyal lavaj sıvısı, küçük çocuklarda mide yıkantı suyu, cerrahi olarak alınan dokular, BOS ve orta akım idrar örnekleri incelenir
N.asteroides ve N.brasiliensis suşları hızlı bir şekilde canlılıklarını yitirdiklerinden ◦Örnekler buzdolabına konmamalı ve buz içinde taşınmamalıdır
Sabah alınan ilk balgam örneği tercih edilmelidir
BOS ve idrar santrifüj edilerek konsantre edilmelidir
Balgam steril cam boncuklarla iyice çalkalanarak, biyopsi materyali de cam doku ezicileriyle homojenize edilebilir
Homojenize ya da konsantre edilmiş örneklerden eksuda ve dokulardan hazırlanan preparatlar boyanarak mikroskobik olarak incelenir
Gram pozitif ve asite dirençli boyanan, uzunlukları 50µm’yi bulabilen dallanma gösteren filamanların varlığı araştırılır
Ancak nocardia gram pozitif basil, kok ya da kısa filamanlar ya da corynebacterium şeklinde de tespit edilebilir
Eksudadan hazırlanan sürüntü preparatlarında hem hücreler arasında hem de hücre içinde yer alabilir
Miçetomanın laboratuvar tanısında◦Fistüllerden akan irinde ya da biyopsi
örneklerinde granüllerin varlığı araştırılmalıdır
◦Granül, steril fizyolojik tuzlu suyla yıkanarak irinden ayrılmalı ve besiyerlerine ekilmelidir
TedaviTedaviUzun süreli antibiyotik verilmeli
◦Sülfisoksazol◦Sulfametoksazol (SMX)◦Trimetoprim (TMP-SMX)
kombinasyonu◦Sülfadiyazin gibi sülfonamidler
seçilecek ilk ab’lerdirAbseler ya da varsa ampiyem gibi
lezyonlar boşaltılmalı
SSS tutulumu ve beyin abseleri gibi dissemine nokardiyoz olgularında ◦Sülfonamid tek başına yetersiz
olduğundan ◦Yanısıra amikasin, seftriakson,
sefotaksim ve imipenem kullanılırSülfonamidlere allerjisi olan olgularda
ilk seçilecek ab, oral amoksisilin-klavulonik asittir
EpidemiyolojiEpidemiyolojiNocardia’lar toprakta bulunurlarFilamanlarının havadan
inhalasyonuyla akciğer nokardiyozu meydana gelir◦Bununla birlikte immüniteleri sağlam
kişilerde akciğer nokardiyozuna çok az rastlanır
Kirlenmiş gıdaların yenmesiyle GİS’te de primer lezyonlar ortaya çıkabilir
Bakterinin travmatik implantasyonuyla miçetoma oluşur
İnfeksiyon erkeklerde daha fazla görülür
İnsandan insana bulaş olmadığı düşünülse de◦İmmun yetmezlikli olgular arasında
salgın şeklinde bulaşabildiği bildirilmiştir
Nocardia’lar fırsatçı infeksiyonlara da neden olurlar◦Olguların %30’u steroid ya da
immunsupresif tedavisi almaktadır
ÖzelliklerÖzellikler N. asteroides
N. farcinica
N. nova
N. brasiliensis
N. otitidiscaviarum
N. transvalensis
Hidroliz Hidroliz KazeinKazein
- - - + - -/+
HipoksantiHipoksantinn
- - - +/- + +/-
TirozinTirozin - - - + - -/+
KsantinKsantin - - - - + +/-
JelatinJelatin - - - + - -
NişastaNişasta - - - - - +
454500CC’’dede üremeüreme
+/- + - - +/- -
ArilsülfataArilsülfatazz
- - + - - -
Asit Asit oluşturma oluşturma GlikozGlikoz
+
+
+
+
+
+
RamnozRamnoz -/+ +/- - - - -