Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
Alternatif Yapı Malzemeleri
6. Doğal ve yapay alçı6.1.
Doğal alçılar
6.1.1.
Hammadde ve üretimi6.1.2.
Fiziksel ve mekanik özellikleri
6.1.3.
Türleri ve kullanım alanları
6.2.
Yapay alçılar
Tarih boyunca sıva ağırlıklı
kullanım, farklı
uygulama teknikleri
MÖ
9000: Çatalhöyük alçı-kireç
karma sıva
MÖ
2800: Piramitlerde bağlayıcı
MÖ350: Eski Yunan -
Roma, duvar ve ahşap üzerine alçı
kaplama
1890: ABD, iki yüzü
kartonlu alçı
levhaların ilk kullanımı
1900'ler: Avrupa'da ahşap binaların yangın yalıtımında
MS 79 Pompei
6.1.1.
Hammadde ve üretimi
Alçıtaşı
ve anhidrit yataklarının büyük bölümü milyonlarca yıl önce oluşmuş
"evaporit" olarak
bilinen bir tortul kayaç
grubuna aittir. Bu yataklar genellikle deniz suyu ve tuzlu karışımlar içerir.
6.1.1.
Hammadde ve üretimi
Doğada alçıtaşı
farklı
kristal yapılarda oluşabilir.
Alçı
yapımında kullanılan alçıtaşı
(jips), çoğunlukla beyaz
ve yumuşak bir mineral olup, özgül ağırlığı
2.3 , sertliği 1.5-2
civarındadır.
Alçı; doğada bulunan ve bünyesinde %20 oranında su içeren alçıtaşının fırınlanıp öğütüldükten sonra, ihtiyaca göre kimyasal katkılarla karıştırılması
sonucu elde edilen bir
yapı
malzemesidir.
Alçıtaşı
fırınlandıktan sonra bu suyun bir kısmını
kaybeder ve alçıya dönüşür. Alçı, su ile karıştırılıp harç
haline geldiğinde kaybettiği bu suyu tekrar bünyesine alarak taşlaşır.
Alçıtaşı
ocağı
Alçıtaşı
6.1.1.
Hammadde ve üretimi
Aşamalar:
- Kazı- Kırma parçalama- Öğütme- Pişirilme- Soğutma-
Paketleme
Saf alçı
taşı
: CaSO4
.2H2
O
Safsızlıkları: MgO, Al2
O3
, Fe2
O3
, SiO2
, CaCO3
, MgCO3
...
Alçıtaşı
(jips) doğal olarak oluşan ve bileşiminde iki molekül su bulunduran
bir kalsiyum sülfat mineralidir. (CaSO4
2H2
O)
Alçıtaşının bünyesinde yarım molekül su kalacak şekilde, ısıtılması
ve öğütülmesi ile yarı
hidrat alçı
(CaSO4
1/2H2
O) elde edilir. Alçı
suyla karıştırılınca tekrar katılaşarak
bağlayıcılık özelliği taşıyan bir yapı
malzemesine dönüşür.
(Safsızlıklara bağlı
olarak 120-180oC arasında değişir, genelde 150oC)
(TS EN 13279-1 tanımı)
2 CaSO4
·2H2
O →
2 CaSO4
·0.5H2
O + 3 H2
O (buhar)
6.1.1.
Hammadde ve üretimi
Alçı
üretimi sırasında diğer inşaat malzemelerine kıyasla çok az miktarda enerji tüketilir. Örneğin kireç
ve çimento üretiminde 900oC ve 1300oC'ye çıkmak gerekirken, alçı
150oC'de elde edilmektedir.
Bu şekilde elde edilen alçıya β-yarımhidrat
veya β alçı
adı
verilir ve piyasada yaygın olarak kullanılır.
Kalsinasyon
(yakma) yüksek buhar basıncı altında otoklavlarda gerçekleştirilirse α- yarımhidrat
adı
verilen daha iyi kalitede bir alçı
elde edilir.
β-yarımhidrat
küçük ve belirsiz kristaller içeren boşluklu partiküllerden oluşmaktadır. β-yarımhidrat
yaklaşık 1.25 g/cm3
yoğunluğunda olup, en fazla 250 kgf/cm2
basınç
dayanımına sahiptir. α- yarımhidrat
partikülleri ise iri ve düzgün kristal
yapıda, sıkı
ve çoğunlukla saydamdır. Pariste
Montmartre'deki
zengin
alçı
kaynakları
nedeniyle alçı; "Paris plasteri" olarak adlandırılır.
6.1.1.
Hammadde ve üretimi
Eğer alçıtaşı
tüm bağlı
suyunu kaybederse susuz alçı
(CaSO4
, anhidrit) olarak adlandırılır. Sıcaklık 180-205 °C'nin
üstüne çıkarsa alçı
taşı
tüm suyunu kaybedip,
anhidrit haline gelir. Anhidrit suyla çok yavaş
reaksiyona girer.
6.1.1.
Hammadde ve üretimi
180-205oC
2 CaSO4
·1/2H2
O →
2 CaSO4
+ H2
O (buhar)
Anhidrit (CaS04
) 600 °C 'ye kadar ısıtılırsa çok geç
priz yapan estrik
alçısı
elde edilir.
-
Bu alçıya çok az (%1) potasyum sülfat veya jelatin eklenerek, İngiliz çimentosu denilen, yapıların dışında da kullanılan
sert bir kaplama malzemesi (piyasada suni mermer-
stukko) elde edilir. İngiliz çimentosu kullanılan katkıya göre 1-4 saat arasında priz yapar.
Alçının en önemli özelliği hidratasyon
niteliğidir. Moleküler yapısına önceden kaybetttiği hidrat suyunu alarak katılaşır:
6.1.1.
Hammadde ve üretimi
2 CaSO4
·0.5H2
O + 3 H2
O →
2 CaSO4
·2H2
O
Ancak yukarıdaki denkleme göre, hidratasyon
için gerekli su miktarı
alçının %18.62 si ise de, çalışılabilir kıvam için gerekli su miktarı
daha fazladır. Zira, hidratasyona
katılmayan su alçının içine dağılır. Buharlaştıktan sonra gözenekli bir kütle oluşur. Yoğurma suyu miktarı
alçının cinsine göre değişir. Kaba alçılarda bu oran % 75, dişçi
alçısı
denilen ince alçılarda % 60 oranındadır.
Türkiye'de alçıtaşı, Burdur, Kütahya, Ankara, Bandırma, İstanbul dolaylarında bulunmaktadır.
6.1.1.
Hammadde ve üretimi
Katkılı
Yapı
Alçısı:
Alçının işleme özelliklerini daha elverişli hale getirmek için kullanım amacına uygun olarak içine çeşitli katkı
malzemelerinin (akışkanlaştırıcı, priz
geciktirici, yumuşatıcı
gibi) eklenmesiyle elde edilen bir yapı
alçısıdır.
6.1.2.
Türleri ve kullanım alanları
Susuz Alçı:
Anhidrit alçısı
da denir. Alçıtaşının öğütülmesi ve içerdiği 2 mol
kristal suyunun dehidratasyona
tabi tutularak tamamen giderilmesi ya da kimyasal veya doğal kaynaklı
anhidritin (CaSO4
) öğütülmesi ile elde edilen bir yapı
alçısıdır. Geç
katılaşır.
Katkılı
Susuz Alçı:
Susuz alçının işleme özelliklerini daha elverişli hale getirtmek amacıyla , kullanım amacına uygun olarak çeşitli katkı
maddelerinin eklenmesiyle
elde edilen yapı
alcısıdır.
Katkısız alçı; 0.5 mol
kristal su içeren yarım hidrat alçıdır. 5-10 dakika içinde şekillendirilebilecek kalıplama işlerinde kullanılır.
Kartonpiyer, göbek, aplik ve heykel gibi dekoratif malzemelerin yapılması
için kullanılan kalıplara alçı
kalıpları
denir. Kalıplar frp, metal, ahşap, alçı
ve silikon malzemeden
yapılabilir. Günümüzde kullanılan alçı
kalıplarının büyük çoğunluğu frp'den yapılmaktadır. Uygulama öncesinde kalıp yüzeyi yağlanır. Keten ya da cam elyafı kartonpiyerin dayanımını
arttırmak için ilk kat harcın üzerine serilir.
Kalıba dökülen alçı
uygulamaları
6.1.2.
Türleri ve kullanım alanları
6.1.2.
Türleri ve kullanım alanları
Alçı
Levhalar
Alçı
levhalar, dayanıklı
iki kağıt-karton katmanı
arasında alçı
bir iç
dolgudan oluşmuş, özel üretimli yapı
ürünleridir. Alçı
levhaların uzun kenarları
yüzeyin
bitim işlemlerine göre dik, inceltilmiş, fugalı, yuvarlak ya da geçmeli olarak bitirilir. Alçı
levhaların yapıda kullanım yeri ve amacına yönelik bir çok çeşidi vardır.
Bunlardan duvar levhaları
iç
duvar kaplaması
olarak kullanılır. Alçı
levhalar duvara yapıştırılarak ya da çelik sac ızgaralar üzerine kaplanarak uygulanabilir. Alçı
levhalar duvara harç
ya da özel yapıştırıcılarla yapıştırılır.
Izgara üstüne kaplamada ise metal ya da ahşap ızgaralar üzerine vida ve çivi ile uygulanırlar.
Dünyada alçı
levha tüketimine bakıldığında;
-
Japonya'da kişi başına düşen alçı
levha kullanımı: 4.5 m-
A.B.D.' de 10.2 m
-
İsveç'te 6 m- Diğer AB üyesi ülkelerde 1 -
2 m
-
Türkiye 0.3 m
Gelişmiş
ülkelerde çağdaş
yapılanma deyince ilk akla gelen malzemelerden biri olan alçı levha Türkiye'de gerçek pazarına henüz ulaşamamıştır.
6.1.2.
Türleri ve kullanım alanları
Alçı
Levhalar
Standart alçıpan
ölçüleri
1,20 x 2,50 metre olup bir levha alçıpan
3,50 m2'dir. Ortalama alçıpan
ağırlığı
metrekareye 9 –
9.5 kg, alçıpan
kalınlığı
12.5 mm’dir.
6.1.2.
Türleri ve kullanım alanları
Alçı
Levhalar
Taşınması: Alçıpan, elde taşınırken uzun kenarı
yere paralel olarak, her iki ucundan tutularak taşınmalıdır.
İstiflenmesi: Deformasyonu önlemek için Alçıpan'lar
ahşap ve ya Alçıpan'dan
kesilmiş takozlar üzerinde yatay olarak istiflenmeli, takoz ölçüleri aynı, aralıkları
ise 50 cm'yi
geçmemelidir.
Depolanması: Alçıpan, kapalı
ve kuru bir yerde depolanmalıdır. Açık alanda depolama zorunluluğu varsa, tabandan yükseltilmiş
ve yerle ilişkisinin kesilmiş, üzeri örtülmüş
olmalıdır.
6.1.2.
Türleri ve kullanım alanları
Alçı
Levhalar
Kesilmesi: Alçıpan' ların
ön yüzündeki karton maket bıçağı
ile kesilir. Bıçak kartonu tamamen kesip alçı
yüzeye temas etmelidir. Kesme işlemi hassas ölçü
ile yapılıyorsa
tahta marangoz metresi kılavuz olarak kullanılır.
Kesim yapılan yüzeyin üstte olması
kaydıyla Alçıpan
kesim yerinden el darbesiyle kırılır. Alçıpan
ters çevrilerek arka karton bağlantısı
maket bıçağı
ile kesilir. Kesilecek parçalar
köşeli ve şekilli ise, köşeli ve ya şekilli kesimleri işaretleme işleminden sonra ince dişli testere ile yapmanız gerekmektedir.
. Alçı
sıvalar tuğla ya da taş
duvar gibi kagir yüzeyler üzerine
yüzeyi düzeltmeye elverişli kalınlıkta doğrudan yapılabileceği gibi, kaba sıva yapılmış
çimentolu sıvalar üzerine ince sıva ve
perdah niteliğinde de yapılabilir.
Bu amaçla kullanılan alçı
sıva iki gurupta ele alınabilir.
Kaba sıva olarak uygulanacak olan alçı
sıva da, hafiflik ve diğer fiziksel işlevleri karşılamak amacıyla perlit dolgusu bulunmaktadır. Bunlara perlitli sıva alçısı
adı
verilmektedir.
Diğer sıva alçısı
ya da perdah alçısı
ise, yüzeyi düzeltmek, iyi ve düzgün bir boya altlığı
oluşturmak amacıyla üretilir ve
saten alçı
diye adlandırılır
6.1.2.
Türleri ve kullanım alanları
Alçı
sıvalar
1. DEPOLAMA:
Alçı, kireç
veya çimento torbalarıyla karışık depolanmamalı, su ve nemden korunmalıdır.
2. YÜZEY HAZIRLIĞI: Alçı; gazbeton, brüt beton, ahşap, metal vb. her türlü
yüzeye uygulanabilir. Uygulama yapılacak yüzey; çok kuru yağlı, tozlu, boyalı
ve çok düzgün olmamalıdır. Yüzey çok kuru ise uygulamadan bir süre önce ıslatılmalıdır. Boyalı
yüzeylere ise uygulamadan önce çentik atılmalıdır. Brüt betonlar üzerindeki pürüzler alınmamalı
yüzey pürüzsüz hale getirilmemelidir. Gerektiğinde çekiçle pürüzlü
hale getirilmelidir.
ALÇI SIVA UYGULAMASINDA DİKKAT EDİLECEK ÖNEMLİ
KURALLAR
3. DESTEK ELEMANLAR:
Büzülme, genleşme, oturma gibi binanın yapısal hareketleri veya titreşim sonucu kolon, kiriş, döşeme ve duvar gibi yapı
elemanlarında oluşabilecek çatlamalar, sıva yüzeyinde çatlaklara yol açabilir. Çatlama riskini azaltmak için farklı
malzemelerin birleşim yerlerine sıva filesi uygulanmalıdır.
4. SIVA KALINLIĞI:
Sıva kalınlığının fazla olması
halinde sıva uygulamaları
1 gün arayla ve iki aşamada, ilk kat mastarlanmadan
yapılır.
5. KURUMA:
Sıva uygulanan yüzeyde boya aşamasına geçmeden önce yüzeyin mutlaka tamamen kuruması
beklenmelidir. Aksi taktirde yüzeyde kabarma meydana gelir.
6.1.2.
Türleri ve kullanım alanları
Farklı
markada ve farklı
türde alçılar, değişik oranlarda karışım suyuna ihtiyaç
duyarlar. S/A oranı
makine alçılarında daha düşük olmakla beraber 0.5-07 arasında değişir.
Bütün alçı
türlerinde harç
hazırlanırken; kaba önce su konulur, daha sonra alçı
suyun üzerine normal bir hızda serpeleyerek dökülür. Yeteri kadar alçı
suya ilave edildikten sonra yaklaşık iki dakika beklenerek alçının suyu iyice emmesi sağlanır. Bundan sonra homojen hale gelinceye kadar iyice karıştırılır ve karıştırma işlemi tamamlandıktan sonra her ne şekilde olursa olsun alçı
harcına alçı
veya su ilave edilmez!!!
ALÇI SIVA UYGULAMASINDA DİKKAT EDİLECEK ÖNEMLİ
KURALLAR
6.1.2.
Türleri ve kullanım alanları
• Alçı, insan cildine en uygun pH
değerine (5,5) sahip malzemedir.
5oC altındaki sıcaklıklarda donma riski nedeni ile alçı
uygulaması
yapılmamalıdır. Mümkünse 35oC'nin üzerindeki sıcaklıklarda alçı
uygulaması
yapılmamalı
eğer yapılması
zorunlu ise alçının suyunu kaybetmemesi için gerekli tedbirler (zemini ıslatma, rüzgara karşı
koruma) alınmalıdır.
6.1.2.
Türleri ve kullanım alanları
İncelik: Normal alçı, 0.2 mm göz açıklığındaki elek üzerinde kütlece %35’ten fazla kalıntı
bırakmamalıdır.
Katkılı
normal alçı, susuz alçı, katkılı
susuz alçıda ise 1.25 mm göz açıklığındaki elek üzerinde kütlece %1’den fazla kalıntı, saten alçıda ise 0.045 mm göz açıklığındaki elek üzerinde kütlece %20, 0.16 mm göz açıklığındaki elek
üzerinde kütlece %0.5’ten fazla kalıntı
bırakmamalıdır.
6.1.3.
Fiziksel ve mekanik özellikleri
Basınç
Mukavemeti:
Yapı
alçılarının basınç
mukavemeti, en az 70 kgf/cm2 (7 MPa), saten alçının basınç
mukavemeti ise en az 25 kg/cm2(2.5 MPa) olmalıdır.
Priz Süresi:
Alçı
suyla reaksiyona girme hızına göre (priz süresi) sınıflandırılır. Ham alçının hidratasyonu
(su ile girdiği reaksiyonu) çok hızlı
olup saflığına bağlı
olarak 3-15
dakika sürer. Uygulamalarda bu yeterli olmayacağından kullanılacağı
yere göre ham alçının içine üretim aşamasında katılaşmayı
geciktirici bazı
katkı
maddeleri
katılmaktadır. Priz süresi, normal alçıda 8 dakikadan az; katkılı
normal alçı, susuz alçı, katkılı
susuz alçıda 20 dakika, saten alçıda ise 130 dakikadan az olmamalıdır.
6.1.3.
Fiziksel ve mekanik özellikleri
Hafiflik: Alçı
hafif bir malzeme olduğu için klasik sıva kullanımına kıyasla yapı
ağırlığını azaltır. Aynı
zamanda uygulama kolaylığı
sağlar. Alçı
levha sistemleri bu nedenle bölme duvar
oluşturma veya taşıyıcı
sistem kaplamalarında tercih edilir. Birim hacim ağırlığı
su/alçı
oranına göre değişmekle beraber yaklaşık 1000 kg/m3
civarındadır. İlave edilen hafif agregalar veya perlitle çok daha düşük değerlere inmek mümkündür.
Isı
yalıtımı: Diğer hafif malzemeler gibi alçı
sıva veya panel elemanlar da kullanım kalınlıkları ölçüsünde ısı
iletkenliğini azaltırlar.
Ses yalıtımı: Ses yutma kapasitesi içerdiği boşluklar nedeniyle yüksektir. Oda akustiği düzenlemelerinde, asma tavanlarda kullanılan bir malzemedir. Lifli alçıpan
levhalarda bu
özelliği daha iyileşir. Ancak levha kalınlığı
da önemlidir.
Yangın dayanıklılığı:
Alçı
inorganik bir malzeme olup A1 sınıfı
yanmaz gruptadır. Alçının dehidratasyonu
d
a
endotermik (ısı
alan) bir reaksiyon olduğu için yangın sıcaklığını
azaltır. Yeterli kalınlıktaki alçı
levhalar ile 2
saate kadar yangın dayanıklılığı
elde edilebilir.
6.1.3.
Fiziksel ve mekanik özellikleri
6.1.3.
Fiziksel ve mekanik özellikleri
Alçının gözenekli yapısı
nedeniyle bünyesine nem alabilme özelliği vardır. Ancak alçının su etkisine yeterince dayanımı
olmaması, suda bir ölçüde çözünebilmesi nedeniyle ıslak hacimlerde
kullanılmamaktadır. Ancak, konutların mutfak ve banyolarında kullanılabilir.
Nem dengeleyici özelliği:
Alçı
gözenekli yapısı
nedeniyle mekan içindeki havada bulunan fazla nemi bünyesine alır veya çok kuru ortamda bünyesinden nem vererek ortam dengesini korumaya yardımcı
olur. Ancak yüzeyi geçirimsiz hale getirilmiş
alçı
kaplamalarda nem dengeleme
potansiyeli farklılık gösterebilir.
Alçıtaşından elde edilen doğal alçının yanında pek çok sanayi tesisinde bacagazı arıtma yöntemleri sonucu bir atık ürün olarak yapay alçı
elde edilir.
Yapay alçının kimyasal yapısının doğal alçıdan bir farkı
olmamakla beraber bazı safsızlıklar içerebilir.
Yapay alçılar elde edildikleri yönteme göre isimlendirilirler:
Desülfojips
SO2
ve SO3
gazlarının desülfürizasyonuFosfojips
Fosforik asit ve gübre üretimi
Sitrojips
Sitrik asit üretimiBorojips
Borik asit üretimi
Titanojips TiO2
ÜretimiFlorojips
Hidroflorik
asit üretimi
Saltjips
NaCl
üretimi
6.2.
Yapay alçılar
-
Desülfojips
(desulphogypsum)
Termik santrallerde yakılan kömürün çıkardığı
baca gazları
yüksek oranda sülfat gazları
(SOx
) içermektedir. Bu şekilde doğaya verilmeleri çevre kirliliğine yol açacağı için desülfirizasyon
yöntemleri ile bacagazı
emisyon değerleri düşürülür. Elde edilen
atık malzeme desülfojips
olarak adlandırılır.
CaCO3 (solid) + SO3 (gas) → CaSO4 (solid) + CO2 (gas)
SO2 (gas)
6.2.
Yapay alçılar
- Fosfojips
(phosphogypsum)
Fosfat cevherlerinin (örneğin apatit) fosforik asite
veya gübreye dönüştürülmesi için sülfirik
asitle reaksiyona sokulması
sonucu
bir yan ürün olarak fosfojips
elde edilir.
Ca5
(PO4
)3
X + 5 H2
SO4
+ 10 H2
O → 3 H3
PO4
+ 5 CaSO4
· 2 H2
O + HX
X: OH, F, Cl, veya Br
olabilir.
Fosfat cevherinde zaman zaman uranyum veya radyum bulunduğundan fosfojips
radyo
aktivite içerebilir. Kontrollü kullanılmalıdır.
6.2.
Yapay alçılar
1
Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
Alternatif YapıMalzemeleri
7. Bölme Duvar Elemanları
7.2. Tuğla7.3. Gazbeton7.4. Bimsblok
7.1. Giriş
3
• Yunanca kil: keramos• İlk pişmiş toprak malzeme: kerpiç ve çamur • Sümerler, Akadlar ve Babilliler:
- duvar yapımında, - kanalizasyon sistemlerinde - hatta yazı tabletlerinde
• Çin seddi
• M.Ö. XX. yüzyılda Romalılar ilk kiremit• M.Ö. XIII. yüzyılda Çinliler porseleni• M.Ö. IV. yüzyılda Türkler Orta Asya'da ilk sırlı seramiği üretmişlerdir.
• M.S. XIII. yüzyılda Selçuklular devrinde,
Pişmiş Toprak Ürünleri
7.2. Tuğla
4
• Kil çoğunlukla Al2O3 ve SiO2oksitleri karışımı olup, içerdiği diğer metal oksitler nedeniyle bir çok gruba ayrılabilir. Bu metal oksitler; Fe2O3, MgO, Cr2O3, alkali ve toprak alkali oksitler...
• Kil 2 mikrondan küçük mineral taneciklerinden oluşan sedimentkayaç oluşur.
levha şekilli mikro yapısı
• Islak halde plastik • İstenen form verilebilir.
7.2. TuğlaHammaddeleri
5
• Killer yüksek sıcaklıklara dayanıklılıkları açısından üç gruba ayrılabilir.
• a) Refrakter Killer - Bu killer yüksek oranda Al2O3 (% 40) içerirler. Ergime sıcaklığı 1600oC'nin üzerinde olup, ateştuğlası üretiminde kullanılırlar.
• b) Yüksek Ergime Dereceli Killer - 1350 – 1600oC ergime sıcaklığı olan bu killerde, düşük oranlarda kuvartz, mika ve kalker vardır. Bu tip killer, yer döşeme tuğlası, dış cephe kaplama tuğlası yapımında kullanılır.
• c) Düşük Ergime Dereceli Killer - Ergime sıcaklığı1350oC'nin altında olan bu killer; kum, kalker, demir oksitler, mika ve diğer yabancı maddeleri içerebilirler. Bunlar normal tuğla yapımında kullanılırlar.
7.2. TuğlaHammaddeleri
6
• Tuğla yapımı için en uygun killerin illit ve kaolinit türünden killer olduğu söylenebilir.
• Montmorillinit ve Halloysit cinsi killer su aldıklarında fazla şekil değişimi yaptıklarından tuğla yapımı için uygun değillerdir.
7.2. TuğlaHammaddeleri
7
2. Demir: Kilin kitlesi içinde demir sülfat ve demir oksit hidratları şeklinde bulunan demir, pişmiş toprak malzemeye kırmızı rengini verir.
Demir oranı % 8 ile % 10 mertebesini aşarsa, keramik malzemede pişirme sırasında şişme ve çatlamalar, tuğla yüzeyinde çiçeklenme, boya akmalarıgörülebilir. Demir bileşikleri ateşe dayanıklılığı düşüren öğelerdir.
3. Kalker: Killerde ince malzeme olarak bulunan CaO miktarı % 8'i aştığıtakdirde, tuğlanın rengi sarıya dönüp, şekil bozuklukları ve çatlamalar görülür. Az miktarlarının ise bir zararı yoktur.
1. Kum: Tuğla yapımında kilin içerisinde % 20 - % 30 kum bulunmasıplastisiteyi dengelediği (aşırı yapıkanlığı önlediği için tercih edilir. Gereğinde dışarıdan kum, plastisiteyi kontrol amacıyla katılır. Bu tip maddelere yağ alıcımaddeler denir.
7.2. TuğlaHammaddeleri
8
4. Suda eriyici tuzlar: sülfat ve klorür tuzları < % 1.5. Fazla miktarda eriyici tuzlar malzeme yüzeyinde, çiçeklenme ve pullanma yapar.
7.2. TuğlaHammaddeleri
9
1- Karışımın Hazırlanması: İlk aşamada karışım öğütülür ve çamur haline getirilir. Bir süre bekletilerek kararlı bir durum alması sağlanır. Bu sürece "çürütme" adı verilir.
Tuğla üretimi dört aşamalıdır.
2. Şekillendirme: Hazırlanan karışım değişik yöntemlerle istenen forma getirilir.
3. Kurutma: Şekillenen karışım uygun iklim koşullarında açık havada, gölgede kurutulur.
Daha modern kurutma yöntemi ise nemi kontrol ederek yaklaşık 80oC'de belirli sürede kontrollüolarak kurutmaktır.
7.2. TuğlaÜretimi
10
• Şekillendirmede kullanılan yöntemler:– Presleme - (ateş tuğlaları, izolatör fincanları, oto bujileri vb.)– Ekstrüzyon - (düşey ve yatay delikli tuğla)– Döndürme - (testi, saksı vb.)– Kalıplama - (Düşük kaliteli harman tuğlası, kiremit vb.) – Dökme - Kil süspansiyon haline getirilir ve içine dağıtıcı deflokülant
maddeler katılır. Kararlı hale getirilen süspansiyon yavaşça alçı kalıplara dökülür. Alçı suyu emer ve kil çepere yapışır. Sıhhi tesisat malzemeleri (lavabo, eviye vb.), çaydanlıklar bu yöntemle şekillendirilir.
7.2. TuğlaÜretimi
11
4. Pişirme: Pişirmeden yapılan tuğlalara kerpiç denir.
• Pişirmede çatlama meydana gelmemesi için sıcaklığın kontrollü bir biçimde yavaş yükseltilip, alçaltılmasıgerekir.
• Fırın sıcaklığı ürün tipine göre farklılık gösterir. Üretimde kullanılan fırın tipleri sürekli çalışan (tünel fırınlar) ve aralıklı işleyen olmak üzere iki tiptir.
• Daha kalitesiz olan harman tuğlaları, açık havada kalıplanıp kurutulmuş malzemenin aralarına kömür tozu dizilmesi ve dıştan sıvanarak yakılması ile elde edilir.
• Drenaj künkleri, seramik filtreler, harman tuğlaları için 800-950oC arası uygun pişirme sıcaklıklarıdır.
• Sert tuğla ve kiremitler için 1000oC, • Fayans ve ince mutfak porselenleri (Çin porselenleri) için 1100-1250oC, • Porselen sıhhi tesisat malzemeleri, elektrik izolatörleri için 1300-1450oC
7.2. TuğlaÜretimi
12• iyonik bağ dışında kovalent bağa, kristal ve amorf yapılara da rastlanır.
çoğunlukla oksijendir
güçlü iyonik bağametalmetal
esneklik
dayanım :):(
Tuğla matrisinde sinterleşme ile atomlar arasında seramik bağ yapısı meydana gelir. Çok güçlü olan bu bağ aynı zamanda gevrek yapıda bir davranışa neden olur.
7.2. TuğlaÜretimi
13
• mor-siyah renk alır. Su emmesi az olduğundan duvar harcıyla iyi bağ kuramaz.
• camlaşma yetersiz kaldığından, toprak görünümünde, çok su emen bir yapıda olurlar. Bazıları su emince dağılabilirler. Düşük mekanik özelliklere sahiptirler.
aşırı pişmişse
az pişmişse
7.2. TuğlaÜretimi
14
TS EN 1344 KİLDEN MAMUL DÖŞEME KAPLAMA ELEMANLARI - ÖZELLİKLER VE DENEY METOTLARI
TS 1261 DÖŞEME DOLGU TUĞLALARI (STATİK ÇALIŞMAYA KATILMAYAN)
TS EN 771-1 TS EN 771-1 KÂGİR BİRİMLER - ÖZELLİKLER - BÖLÜM 1: KİL KÂGİR BİRİMLER TUĞLALAR
7.2. Tuğla
Üreticiler
15Kil, killi toprak ve balçığın ayrı ayrı veya harman edilip gerektiğinde su, kum, öğütülmüş tuğla ve kiremit tozu ve benzerleri karıştırılarak el ile veya aletlerle şekillendirildikten sonra kurutulup genellikle harmanlarda pişirilmesi ile elde edilen ve duvar yapımında kullanılan malzemedir". Harman yerine, ocaklarda pişirilenler de harman tuğlası sayılır.
İnşaat tuğlaları
Harman tuğlaları Fabrika tuğlaları
800-950oC
1000oC
7.2. Tuğla
Türleri
16
Dolu Tuğla Düşey Delikli Tuğla
8,5’luk Fabrika Tuğlası
13,5’luk Fabrika Tuğlası
Baca Tuğlası
Düşey Delikli Tuğla İle Duvar Örülmesi
İnşaat tuğlaları
7.2. Tuğla
Türleri
18
- Özel tip tuğlalar :• Hafif tuğlalar
• Yalıtım tuğlaları
• Cilalı tuğlalar - Yüzeyi camlaştırılmış tuğlalar. Çok daha az su emerler. Dış yüzey sıvasız
• Beyaz tuğlalar - Kumlu killerden yapılırlar. Basınç dayanımı yüksek ve don olayına dayanıklıdırlar.
7.2. Tuğla
Türleri
19
Döşeme Tuğlaları - asmolen
Kullanım amacı döşemeyi hafifletmek, - ısı ve ses yalıtımı sağlamak, - kalıp işçiliğinden ekonomi yapmak ve - kirişleri saklayarak düz bir tavan görünümüelde etmektir.
7.2. Tuğla
Türleri
20
(Autoclaved aerated concrete)
Gözenekli hafif bir yapı malzemesidir. Hacim olarak %70-80 gözeneklerden oluşur.
Gözenekler Küçük,
Yuvarlak, Homojen dağılımlıdır.
"hafif beton" grubundandır. Sınıfa göre değişmekle beraber normal betonun dayanımının %10'una sahiptir. 1920'lerde İsveçli mimar ve mucit Johan AxelEriksson tarafından icat edilmiştir.
autoclaved aerated concrete (AAC) autoclaved cellular concrete (ACC) autoclaved lightweight concrete (ALC)
7.3. Gazbeton
Tanım
21
Üretiminde kullanılan hammaddeler; kuvarsit, çimento, kireç ve alçıtaşıdır. İnce toz kıvamında öğütülen bu malzemelere su ve gözenek oluşturucu alüminyum ilave edilerek elde edilen karışım kalıp arabalarına dökülür.
7.3. Gazbeton Üretimi ve hammadeler
22
Alüminyum tozu kalsiyum hidroksit ve su ile reaksiyona girerek hidrojen gazı oluşturur. Hidrojen gazı köpük oluşturarak kalıptaki malzemenin hacmini iki misline çıkarır (3 mm'ye kadar çaplı gaz kabarcıkları). Köpürme aşaması tamamlanınca hidrojen gazıatmosfere uçar ve hava ile yer değiştirir.
7.3. Gazbeton Üretimi ve hammadeler
23
Kalıptan alınan gazbeton bloklar katılaşmıştır, ancak dayanımları yoktur (yeşil mukavemet). İstenen boyutlarda kesilen elemanlar otoklava yerleştirilir. 12 saatlik otoklav kürü (basınçlı buhar) sırasında sıcaklık 190°C'ye ve basınç 8-12 bara ulaşır. Bu sırada kuvars kumu ile kalsiyum hidroksit (kireç) reaksiyona girerek kalsiyum silikat hidrat yapı oluşmasını sağlar. Böylece boşlukların arasında sert bir matris meydana gelir.
CSHCHS
7.3. Gazbeton Üretimi ve hammadeler
24
Döküm işlemi öncesinde, yapı elemanları için korozyona karşı korunmuş, çelik hasır donatılar kalıba yerleştirilir. Döküm sonrasında karışım, sıcaklığı sürekli kontrol altında tutulan bekleme tünelinde sertleşmeye bırakılır. 3-4 saatlik süre sonunda kesim sertliğine ulaşan gazbeton, bilgisayar kontrollü kesim tezgahlarına alınır ve istenilen boyutlarda milimetrik duyarlılıkta kesilir.
Kesim işleminden çıkan gazbeton, otoklavlara alınarak buhar kürüne tabi tutulur. Buhar küründen çıkan ürünler, kalite kontrol işleminden sonra hafif, gözenekli ve yüksek basınç dayanım özellikleri ile kullanıma hazır olarak piyasaya sunulur.
Gazbeton üretiminde kullanılan hammaddeler sürekli denetlenmektedir. 1970'li yıllarda yaşanan tecrübeler gazbeton üretiminde kuvars kaynağı olarak sleyt kayaçlarıkullanılması durumunda uranyum içerip içermedikleri test edilmesi gerektiğini göstermiştir. Bu şekilde radyoaktif radon gazı çıkışı önlenmiştir.
7.3. Gazbeton Üretimi ve hammadeler
25
TEKİRDAĞ FAB.
ANTALYA FAB.
BİLECİK FAB.
"Gazbeton Üreticileri Birliği Derneği" Kasım 1990 tarihinde ülkemizdeki gazbeton yapımalzeme ve elemanları üreticisi firmalar tarafından kurulmuştur. Derneğin ismi Bakanlar Kurulu’nun 20.11.2000 gün ve 2000/1826 sayılı kararı ile verilen izin uyarınca "TÜRKİYE GAZBETON ÜRETİCİLERİ BİRLİĞİ" olmuştur.Türkiye Gazbeton Üreticileri Birliği’nin kuruluştüzüğünde belirtilen amacı; “ülke sınırlarıiçinde Türk Standartlarına uygun olarak buharla sertleştirilmiş donatılı ve / veya donatısız gazbeton yapı malzeme ve elemanları üreten bir tesise sahip, Sanayi ve Ticaret Odalarına kayıtlı kuruluşların ortak sorunlarına çözüm arama, mesleki ilerleme ve dayanışmasını sağlama suretiyle teknik ve ekonomik gelişmelerini ulusal çıkarlar doğrultusunda yönlendirmektir.”
http://www.xella.com/en/content/hebel.php
7.3. Gazbeton Üreticiler
26
GAZBETON YAPI MALZEMELERİ İLE İLGİLİ BAZI STANDARTLAR
TS EN 771-4 Kâgir birimler - Özellikler - Bölüm 4: Gazbeton kâgir birimler TS EN 678 Gaz ve Köpük Beton-Kuru Yoğunluk TS EN 679 Gazbeton - Basınç dayanımıTS EN 680 Gazbeton-Kuruma Büzülmesi TS EN 989 Gazbeton-Donatı Çubuklarının Aderans Davranışının Sıyırma Deneyi TS EN 1351 Gazbeton-Eğilmede Çekme Dayanımı TayiniTS EN 1352 Gazbeton veya Hafif Agregalı Gözenekli Beton-Statik Elastisite ModülüTS EN 12269-1 Donatı Çeliği ile Gazbeton Arasındaki Aderans Davranışının "KirişDeneyi" İle Tayini TS EN 12664 Yapı Malzemeleri ve Ürünlerinin Isıl PerformansıTS EN 13501-1 Yapı Mamulleri ve Yapı Elemanları, Yangın SınıflandırmasıTS 2381-2 EN ISO 717-2 Akustik - Bina elemanları ve binalarda ses yalıtımı
7.3. Gazbeton Standartlar
28
1. Blok Ürünler 2. DonatılıElemanlar
3. TamamlayıcıÜrünler
4. YardımcıMalzemeler
•Yalıtım Plakları
•Asmolen Blokları
•Duvar Blokları
•Lento ve Söveler
•Döşeme Elemanları
•Çatı Elemanları
•Duvar Elemanları
•Onarım Harcı
•Gazbeton Sıvaları
•Duvar Örgü Tutkalı• Donatılı Montaj Aparatları
• Duvar Bağlantı Elemanları
• Gazbeton El Aletleri
7.3. GazbetonTürleri
30
DÜZ GEÇMELİ U TİPİ
U-Bloklar, hatıl yapımında kalıp kullanımını ortadan kaldıran, beton hatıl kullanılması halinde yüzeylerde oluşan ısı kayıplarınıengelleyen u-kesitli bloklardır
Her türlü betonarme, çelik, ahşap, prefabrike ve yığma yapının iç ve dış duvarlarında kullanılır.
Uzunluk (l) 60 cm
Yükseklik (h) 25 cm
Genişlik (d) 7.5-50 cm 15-50 cmGenişlik (d)
25 cmYükseklik (h)
60 cmUzunluk (l)
17.5,20,25,30 cmGenişlik (d)
25 cm Yükseklik (h)
60 cm Uzunluk (l)
1. Blok Ürünler
7.3. GazbetonTürleri
32
Dişli döşemelerde kullanılan 2.5 cm'nin katları kalınlıkta üretilir.
ASMOLEN
15-40 cmGenişlik (d)
40-60 cmYükseklik (h)
60 cmUzunluk (l)
1. Blok Ürünler
7.3. GazbetonTürleri
33
YALITIM PLAKLARI
Isıl iletkenlik değeri düşük olan plaklar, kolon, kiriş, perde, döşeme gibi betonarme yüzeylerin yalıtımında kullanılırlar.
Uzunluk (l) 60 cm
Genişlik (b) 25 cm
Kalınlık (d) 5, 7.5 cm
1. Blok Ürünler
7.3. GazbetonTürleri
34
2.1. Duvar Elemanları
2. Donatılı Elemanlar
YATAY DUVAR ELEMANLARI
Betonarme, çelik, ahşap ve prefabrike yapı karkasının oluşturduğu çerçeve boşluklarında iç ve dış duvarlarında kullanılabilen donatılı duvar elemanlarıdır. Bu elemanlar, kolon aralarına ya da kolon iç ve dış yüzeylerine monte edilerek uygulanabilir. Yatay Duvar Elemanlarının bu özelliği, farklı işlevlerde ve seçeneklerde mimari cephe çeşitliliği oluşturmaya olanak sağlar. Montaj aparatları ve vinç yardımıyla kolayca ve hızla monte edilebilir. DonatılıYatay Duvar Elemanları, üzerlerine gelebilecek farklı rüzgar ve deprem kuvvetlerini karşılayacak şekilde tasarlanır.
(Kalınlık artışı 2.5 cm katları ile.)
10-30 cm Kalınlık (d)
≤60 cm Genişlik (b)
≤600 cm Uzunluk (l)
Standart Boyutlar
7.3. GazbetonTürleri
35
2.1. Duvar Elemanları
2. Donatılı Elemanlar
DÜŞEY DUVAR ELEMANLARI
Gazbeton Düşey Duvar Elemanları, gerek yapıkarkasının oluşturduğu çerçeve boşluklarında iç ve dış duvar olarak gerekse karkastan bağımsız her türlü bölme duvarının oluşturulmasında kullanılabilir. Bu elemanlar, düşey pencereler ile kapı boşluklarıdüzenlenen yapılarda tercih edilirler.
(Kalınlık artışı 2.5 cm katları ile.)
10-30 cm Kalınlık (d)
≤60 cm Genişlik (b)
≤600 cm Uzunluk (l)
Standart Boyutlar
DUVAR PANOLARI
Özellikle tünel kalıp yapı sistemlerinde tercih edilen donatılı hazır duvarlardır. Cephe yüzeyine etki edecek rüzgar ve deprem yüklerini karşılayacak şekilde tasarlanır ve üretilirler.
7.3. GazbetonTürleri
36
2.1. Duvar Elemanları
2. Donatılı Elemanlar
TAŞIYICI DÜŞEY DUVAR ELEMANLARI
Gazbeton taşıyıcı düşey duvar elemanları, yığma yapıların inşasında kullanılır. Bu elemanlar, yığma yapılarda taşıyıcı iç ve dışduvar olarak kullanılırlar. Taşıyıcı düşey duvar elemanları kullanılarak 2 kata kadar yığma yapı inşa edilebilmektedir.
(Kalınlık artışı 2.5 cm katları ile.)
20-30 cm Kalınlık (d)
30-60 cm Genişlik (b)
≤300cm Uzunluk (l)
Standart Boyutlar
HIZLI ÜRETİM
7.3. GazbetonTürleri
37
2.2. Çatı Elemanları
2. Donatılı Elemanlar
Gazbeton Çatı Elemanları, düz, eğimli, saçaklı ve saçaksız, farklı çatı uygulamalarına olanak sağlar. Diğer Gazbeton Donatılı Elemanları ve yapımalzemeleri ile birlikte tam bir yapı sistemi oluşturur. Her türlü betonarme, çelik, ahşap ve prefabrike yapının üzerine kolaylıkla monte edilebilir. Kalıp kullanımı gerektirmez, beton kullanımı ise yalnızca panel derzleri ve çevre kirişleri için gereklidir.
(Kalınlık artışı 2.5 cm katları ile.)
10-30 cm Kalınlık (d)
≤60 cm Genişlik (b)
≤600 cm Uzunluk (l)
Standart Boyutlar
7.3. GazbetonTürleri
38
(Kalınlık artışı 2.5 cm katları ile.)
10-30 cm Kalınlık (d)
≤60 cm Genişlik (b)
≤600 cm Uzunluk (l)
Standart Boyutlar
2.3. Döşeme Elemanları
2. Donatılı Elemanlar
Tüm taşıyıcı sistemlerin ara kat ve yürünebilir çatı döşemelerinde kullanılmak üzere üretilen Donatılı Yapı Elemanları'dır. Üretildikleri anda yük taşıma kapasitelerinin tümüne sahip ve montaja hazırdır. Montaj aparatları ve vinç yardımıyla yerlerine kolayca ve hızla monte edilirler. GazbetonDöşeme Elemanlarının kalınlıkları üstlerine gelen yüklere ve geçilen açıklıklara bağlı olarak tasarlanır.
7.3. GazbetonTürleri
39
2.4. Lento ve söveler
2. Donatılı ElemanlarLentolar: Duvar bloklarını tamamlayıcı donatılı elemanlardır. Dolgu ve yığma duvarlarda kapı, pencere üst ve altlarında kullanılırlar. Merdiven basamağı olarak da yararlanılabilir. Lentoların kullanılması ısı köprülerinin oluşmasını önler. Uygulama sırasında Gazbeton Lentolar'ın mutlaka harç veya örgü tutkalı üzerine oturtulmaları gerekir. Bindirme paylarının önerilen minimum ölçülerden az olmamasına özen gösterilmelidir.
10-4025100-300
Genişlik (d) cm Yüseklik (h) cm Uzunluk (l) cm
Söveler: Gazbeton Söveleri, pencere ve kapıboşluklarını çevreleyen, yapılara görsel anlamda zenginlik kazandıran donatılı tamamlayıcı elemanlardır. Söveler, yatay ve düşey olarak kullanılabilirler.
7.3. GazbetonTürleri
42
3. Tamamlayıcı Ürünler
3.1. Örgü tutkalı
Gazbeton Tutkalı blokların birbirine yapışmasını sağlar, böylece ısı köprüsü oluşmaz. Tutkal, toz halindeki tutkal hammaddesine sadece su ilave edilerek ve bir el matkabına takılan karıştırma ucuyla karıştırılarak kullanıma hazır hale getirilir. GazbetonTutkalı; toz halinde, neme karşı korunmuş 25 kg`lık torbalar içinde piyasaya sunulur. Gazbeton Tutkalı, TS EN 998-2'de verilen 'ince tabaka harcı' değerlerine uygundur.
2 ölçek toz halindeki tutkala 1 ölçek su. 4-5 saat çalışılabilir.
7.3. GazbetonTürleri
43
3.3. Gazbetona uyumlu sıva
3.2. Onarım harcı
Bir mala yardımıyla harç, hasarlı bölgeye doldurulur. Onarım Harcı 18 kg veya 25 kg`lık torbalar halinde piyasaya sunulmaktadır.
- Hidrofob yüzey
- Benzer boşluk yapısı
- Benzer elastik modül ve mekanik özellikler
- Aderans
7.3. GazbetonTürleri
44
7.3. Gazbeton
4. Yardımcı Malzemeler
Testere, gönye, rende, karıştırma ucu, tutkal malaları, kanal açıcı, buat açıcı, lastik tokmak
4.1. Gazbeton el aletleri
Türleri
45
4. Yardımcı Malzemeler
4.2. Duvar Bağlantı Elemanları
Gazbeton Duvar Bloklarını ve YapıElemanlarını, taşıyıcı sisteme ve gerektiğinde birbirlerine bağlamak amacıyla kullanılan elemanlardır.
Çekiç başlı çekme kancası, çekiç başlı 30 derece açılı çekme kancası, ankraj rayı, köşeli çivi ve spiral çividen oluşur.
Paslanmaya karşı galvanizlenirler.
4.3. Donatılı Montaj Aparatları
7.3. GazbetonTürleri
51
Gazbeton panellerin birle-şim hatları boyunca su geçirimsizliği sağlamak için su yalıtımı mastiklerikullanılabilir.
Panel uzunluğu 6.00 metreden küçük veya eşit, kalınlığının 20 santimetreden küçük veya eşit olması halinde diğer paneller desteklemeye ihtiyaç duyulmadan 6,00 metre yüksekliğe kadar montajlanabilir. 6,00 metreden fazla yüksekliklerde özel bağlantı elemanları ve uygulama detayları gerekmektedir. Eğer panel kalınlığı 20 santimetreden büyük ise duvar yüksekliği 12.00 metreye kadar çıkarılabilir.
7.3. Gazbeton
52
Gazbeton panel elemanlarla kaplama
Çok farklı iç ve dış cephe geometrilerine imkan sağlar.
7.3. Gazbeton
54
Bims (pomza): Almanca pomza anlamında olup, dilimizde bu şekilde kullanılmaktadır. Volkanizma sonucu oluşan, birbirinden bağımsız gözenekli, süngerimsi, fiziksel ve kimyasal etkilere karşı dayanıklı, doğal, volkanik bir kayaçtır. Türkiye genelinde, Orta ve Doğu Anadolu Bölgelerinde toplam 9 milyar m3 civarında rezerv mevcuttur.
Pomza (bims) taşının dünya üzerinde bulunan rezervlerinin %46 sına Türkiye'nin sahip
7.4. Bimsblok veya pomzablok
Tanım ve hammaddeleri
55
Nevşehir Kapadokya: Bölge 60 milyon yıl önce; Erciyes, Hasandağı ve Güllüdağ’ınpüskürttüğü lav ve küllerin oluşturduğu yumuşak tabakaların milyonlarca yıl boyunca yağmur ve rüzgar tarafından aşındırılmasıyla ortaya çıkmıştır.
İnsan yerleşimi Paleolitik döneme kadar uzanmaktadır. Hititler’in yaşadığı topraklar daha sonraki dönemlerde Hrıstiyanlığın en önemli merkezlerinden biri olmuştur. Kayalara oyulan evler ve kiliseler bölgeyi putperestlerin zulmünden kaçan Hıristiyanlar için devasa bir sığınak haline getirmiştir.
Haymana bölgesi, başta Nevşehir olmak üzere Kırşehir, Niğde, Aksaray ve Kayseri illerine yayılmış bir bölgedir.
7.4. Bimsblok veya pomzablok
Tanım ve hammaddeleri
56
Bims (pomza) iş makineleriyle açık ocaklardan çıkarılmaktadır. Yıkama ve eleme tesislerinde işlenip çeşitli boyutlarda stoklanır.
7.4. Bimsblok veya pomzablok
Tanım ve hammaddeleri
57
Volkandan lav püskürmesi sırasında su ile temas eden katı eriyikte aniden sıcaklık ve basınç değişimi olur. Bu sırada açığa çıkan su buharı ve karbondioksit gazı soğuma sırasında bünyede hapsolur. Yaklaşık %90 poroziteye sahiptir.
Hızlı soğuma ile oluştuğu için pomza camsıyapılıdır ve öğütüldüğünde puzolank aktivite gösterir.
Kimyasal olarak %75’e varan silis içeriği bulunabilmektedir. Pomzanın genel kimyasal bileşimi ; %60-75 SiO2, %13-17 Al2O3, %1-3 Fe2O3, %1-2 CaO, %7-8 Na2O-K2O ve eser miktarda TiO2 ve SO3’den oluşmaktadır.
Volkanik tüfler ise volkan küllerinin tabakalar halinde birikmesi ile meydana gelen kayaçlardır.
7.4. Bimsblok veya pomzablok
Tanım ve hammaddeleri
58
Kayacın içerdiği SiO2 oranı kayaca abraziflik özelliği kazandırmaktadır. Bu özelliğinden dolayı çeliği rahatlıkla aşındırabilecek bir kimyasal yapı sergileyebilmektedir.
Al2O3 bileşimi ise ateşe ve ısıya yüksek dayanım özelliği kazandırmaktadır.
Asidik ve bazik volkanik faaliyetler neticesinde iki tür pomza oluşumu mevcuttur:
- asidik pomza
- bazik pomza (bazaltik pomza veya scoria da denilmektedir).
Bazaltik pomza koyu renkli, kahverengimsi siyahımsı olabilmektedir. Özgül ağırlığı 1-2 gr/cm3 civarındadır. Birim hacim ağırlığı ise 1 gr/cm3'ün altındadır.
20$
0.25 g/cm3
7.4. Bimsblok veya pomzablok
Tanım ve hammaddeleri
59
Yeryüzünde en yaygın olarak bulunan ve kullanılan türü olan asidik pomza beyaz kirli görünümde ve grimsi beyaz renktedir. Asidik karakterli pomzalarda silis oranı daha yüksek olup, inşaat sektöründe yaygın kullanım alanı bulabilmektedir.
Diğer taraftan bazik karakterli pomzalar da alüminyum, demir, kalsiyum ve magnezyum bileşenleri daha yüksek oranda bulunması nedeniyle diğer endüstriyel alanlarda (örneğin gübre sanayiinde kek maddesi olarak, toprak ıslahı amacıyla tarımda vs.) kullanım alanı bulabilmektedir.
30-50 mm İşlenmiş Pomza
50-70 mm İşlenmiş Pomza
20-30 mm İşlenmiş Pomza
15-25 mm İşlenmiş Pomza
Tekstil Pomzası
1-15 mm İşlenmiş pomza
1-7 mm İşlenmiş Pomza
0-35 mm İşlenmemiş Pomza
Tarım Pomzası
0,1 mm sıva kumu
Sıva Kumu
Karışık Kırmataş
25-50 mm Kırmataş
15-25 mm Kırmataş
7-15 mm Kırmataş
1-7 mm Kırmataş
Beton için Kırmataş
7.4. Bimsblok veya pomzablok
Kullanım alanları
60
Doğal Blok Pomza
200x240x100 mm
190x485x45 mm
85x380x45 mm
85x190x45 mm
Duvar bloklarıAsmolen bloklar Yapıştırma harcıSıva, şap ve yapıştırma harcı kumuDolgu malzemesiHafif beton üretimi
İnşaat sektöründe ilk kullanımı, Romalılar dönemine dayanmaktadır. Ayasofya'nın kubbesinin bu malzeme ile yapıldığıbilinmektedir. Ayrıca, hafif yapı elemanıolarak 1851 yılında Almanya' da üretime başlanmıştır. Başta Almanya, Fransa, İtalya, İsveç, Amerika ve Japonya olmak üzere birçok ülkede daha çok ısı ve ses izolasyonu sağlamak amacıyla üstün izolasyon özellikleri, hafifliği ile yüzyılı aşkın süredir kullanılmaktadır.
Kullanım alanları
7.4. Bimsblok veya pomzablok
62
www.blokbims.com.tr
Üretimde kalite kontrol ve otomasyonun önemi
çimento miktarı - su/çimento oranı - pomzanın nem durumu
7.4. Bimsblok veya pomzablok
65
a) Duvar blokları (dolu bloklar, boşluklu duvar blokları),b) Döşeme asmolenleri,c) Plaka ve levhalar,
1. Isı ve ses yalıtımı
2. Yapıda hafiflik
3. Yangına dayanıklılığı
4. Ortam nemini dengeleme
Bimsblok ürünler
Pomzanın mikroskopla çekilen fotoğrafı
*** Bimsblok çoğunlukla briketle karıştırılır. Briket çok düşük su/çimento oranlı betonun kalıplarda preslenmesi ile elde edilir. Bimsagregalı bloklardan daha ağırdır.
7.4. Bimsblok veya pomzablok
66
Geçmeli ve harç cepli geniş delikli bimsbloklar (tek, iki ve üç sıra boşluklu
7 sıra5 sıra
7.4. Bimsblok veya pomzablok
Bimsblok ürünler
67
F180Yangın Sınıfı
A1Yangına Direnç
52Rw(db)Ses Yutuculuğu
70,000kgk/cm2Elastisite Modülü
8kg/m2 saatSu Buharı Geçirgenliği
0,12W/mKIsı Davranış Özelliği
1,80 N/mm2Basınç Dayanımı
722kg/m3Net Kuru Birim Hacim Kütlesi
566kg/m3Brüt Kuru Birim Hacim Kütlesi
15-15,5m2/adetSarfiyat
190*330*185 en*boy*yükseklikÖlçü (mm)
6 Sıra Boşluklu geçmeli
9 Sıra Boşluklu geçmeli
F180Yangın Sınıfı
A1Yangına Direnç
49 Rw(db)Ses Yutuculuğu
70,000 kgf/cm2Elastisite Modülü
9,70 kg/m2 saatSu Buharı Geçirgenliği
0,14 W/mKIsı Davranış Özelliği
1,5 N/mm2Basınç Dayanımı
787 kg/m3Net Kuru Birim Hacim Kütlesi
602 kg/m3Brüt Kuru Birim Hacim Kütlesi
15-15,5m2/adetSarfiyat
250*330*185en*boy*yükseklikÖlçü (mm)
Bimsblok ürünler
7.4. Bimsblok veya pomzablok
68
Asmolen bimsloklar
F180Yangın Sınıfı
A1Yangına Direnç
40Rw(db)Ses Yutuculuğu
70,000kgk/cm2Elastisite Modülü
5,83kg/m2 spaSu Buharı Geçirgenliği
0,347W/mKIsı Davranış Özelliği
-N/mm2Basınç Dayanımı
785kg/m3Net Kuru Birim Hacim Kütlesi
380kg/m3Brüt Kuru Birim Hacim Kütlesi
D1 -Tolerans Sınıfı
10m2/adetSarfiyat
200*400*220 en*boy*yükseklikÖlçü (mm) Bimsblok ürünler
7.4. Bimsblok veya pomzablok
69
Perlit, inci taşı anlamına gelen, grinin tonlarından siyaha kadar değişik renklerde amorf, camsı volkanik bir kayaçtır. %80'e kadar amorf SiO2 içerir. Maden yataklarından çıkan haline "ham perlit" (1100 kg/m3) denir. Ham Perlit kimyasal bileşimi bakımından silisli ve alüminyumlu bileşenler içerdiği için kalsiyum esaslı bağlayıcılar ile kimyasal reaksiyona girerek puzolanik aktivite gösterdiği için kayaçtan öğütülerek inşaat sektöründe yaygın şekilde kullanılmaktadır.
Perlitin 850-1150 °C'deki alev şokunda bünye suyunu kaybederek, patlaması sonucunda tane hacminin 35 misline kadar büyümesi haline "genleştirilmiş perlit" (30-150 kg/m3) denir. Perlit "inci taşı" anlamına gelen grinin tonlarından siyaha kadar değişik renklerde camsı volkanik bir kayaçtır.
Perlit yatakları
7.4. Bimsblok veya pomzablok
Ham perlit ve genleştirilmiş perlit
70
Ham perlit patlatılmadan önce stok sahasında
Genleştirilmiş(patlatılmış) perlit
7.4. Bimsblok veya pomzablok
Ham perlit ve genleştirilmiş perlit