การให้�บร�การตรวจโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าศู�นัย์�ว�จ�ย์และพิ�ฒนัาการ
สุ�ตวแพิทย์�ภาคตะว�นัออกจ�งห้ว�ดชลบ�ร#
23 มกราคม 2556
Rabies : The old foe
โรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�า โรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�า (Rabies)(Rabies)
โรคติ�ดติอจากสั�ติว์�สั�คนร�ายแรง พบใน 150 ประเทศท� ว์โลก ม"ผู้��ป$ว์ยเสั"ยชี"ว์�ติกว์า 55000 ในแติละป& สัว์นใหญ่เป)นประชีากรใน
ทว์"ปเอเชี"ยและแอฟร�กา ผู้��ถู�กก�ดโดยสั�ติว์�ท" สังสั�ยว์าจะเป)นโรคพ�ษสั-น�ขบ�า กว์า 40% เป)นแด/
กอาย-ติ0 ากว์า 15 ป& ผู้��ป$ว์ยเสั"ยชี"ว์�ติสัว์นใหญ่เก�ดการจากการถู�กสั-น�ขท" ป$ว์ยด�ว์ยโรคพ�ษ
สั-น�ขบ�าก�ด การล�างแผู้ลและให�ภู�ม�ค-�มก�นอยางท�นทว์งท" ชีว์ยป2องก�นการเก�ดโรค
ได� ผู้��ได�ร�บการฉี"ดว์�คซี"นกระติ-�นภู�ม�หล�งถู�กก�ดป&ละ 15 ล�านคน และว์�คซี"น
ชีว์ยป2องก�นร�กษาชี"ว์�ติผู้��สั�มผู้�สัเชี67อโรคพ�ษสั-น�ขบ�าได�ป&ละน�บแสันคน
Source : http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs099/en/
Bat rabies in South America
Desmodus rotundus
Source : http://www.promedmail.org
ค�างคาวด�ดเล&อด
พบในภู�ม�ภูาค อเมซีอน เขติประเทศบราซี�ล เปร� และบางสัว์นของโคลอมเบ"ย
ค�างคาว์แว์มไพร�พบเฉีพาะในลาติ�นอเมร�กา ม" 3 species ได�แก Diphylla ecaudata, Diaemus youngi, and Desmodus rotundus (the common vampire)
ในป& 2547, เฉีพาะในอเมร�กาใติ�ม"ผู้��ติ�ดเชี67อพ�ษสั-น�ขบ�าจากสั�ติว์�ป$ามากกว์าจากสั-น�ข
ในป& 2553 ม"ผู้��ป$ว์ยติายจากโรคพ�ษสั-น�ขบ�าในเขติอเมซีอนอยางน�อย 20 คน ท�7งเด/กและผู้��ใหญ่ติ�ดเชี67อจากค�างคาว์
Source : http://www.promedmail.org
Rabies in US since 2010
Source: http://www.cdc.gov/rabies/exposure/animals/wildlife_reservoirs.html
ท" มา : สั0าน�กระบาดว์�ทยา กระทรว์งสัาธารณสั-ข
ผู้��ป่)วย์โรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�า ป่* พิ.ศู . 2546-2550
ท" มา : สั0าน�กระบาดว์�ทยา กระทรว์งสัาธารณสั-ข
Rabies Situation in Thailand. J Med Assoc Thai 2005; 88 (9): 1319-22
อ�ตราผู้ลบวกในัสุ�ตว�จากต�วอย์+างสุ+งตรวจ ป่* พิ.ศู . 2538-2547
Rabies Situation in Thailand. J Med Assoc Thai 2005; 88 (9): 1319-22
การตรวจพิบเช&,อโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าภาคตะว�นัออกระห้ว+างป่*งบป่ระมาณ พิ.ศู -. 2545 พิ.ค.2555
การตรวจพิบเช&,อโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าภาคตะว�นัออกระห้ว+างป่*งบป่ระมาณ พิ.ศู -. 2545 พิ.ค.2555
จ�งห้ว�ด ป่*งบป่ระมาณ 2545 – ก.ย์ . 2555
ป่* 25
45
ป่* 25
46
ป่* 25
47
ป่* 25
48
ป่* 25
49
ป่* 255
0
ป่* 25
51
ป่* 25
52
ป่* 25
53
ป่* 25
54
ป่* 25
55 รวมฉีะเชี�งเทรา 8 4 2 6 6 4 9 3 9 6 13 70
ปราจ"นบ-ร" 8 2 1 0 0 0 0 2 1 0 1 15
สัระแก�ว์ 7 6 2 5 7 4 2 1 3 3 0 40
ระยอง 4 5 1 2 13 5 5 2 2 5 4 48
สัม-ทรปราการ 2 0 0 1 0 2 2 3 6 3 3 22
นครนายก 0 0 0 0 1 2 2 2 1 0 0 8
ชีลบ-ร" 6 6 9 8 16 17 10 3 1 3 8 87
จ�นทบ-ร" 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 1 3
ติราด 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1
กร-งเทพฯ 0 0 1 0 0 0 1 0 1 0 0 3
รวม 3523162243 34 3117262030
29
7
ท" มา : สั0าน�กงานปศ-สั�ติว์�เขติ 2
การตรวจพิบเช&,อโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าในัภาคตะว�นัออก
แทนัสุ�ญล�กษณ� สุ�นั�ขแทนัสุ�ญล�กษณ� แมวแทนัสุ�ญล�กษณ� โคนัมแทนัสุ�ญล�กษณ� โคเนั&,อแทนัสุ�ญล�กษณ� ห้ม#ควาย์
297
Cases 297+Cases
แทนัสุ�ญล�กษณ�จ�งห้ว�ดแทนัสุ�ญล�กษณ�อ2าเภอ
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
การตรวจพิบเช&,อโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าภาคตะว�นัออกระห้ว+างป่*งบป่ระมาณ พิ.ศู -. 2545 พิ.ค.2555
ท" มา : สั0าน�กงานปศ-สั�ติว์�เขติ 2
การเก3บต�วอย์+างสุ+งตรวจการเก3บต�วอย์+างสุ+งตรวจและว�ธี#การตรวจว�นั�จฉั�ย์และว�ธี#การตรวจว�นั�จฉั�ย์
โรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าVRDC-ERVRDC-ER
การเก/บติ�ว์อยางเพ6 อสังติรว์จการเก/บติ�ว์อยางเพ6 อสังติรว์จ
ว�ธี#การสุ+งต�วอย์+างว�ธี#การสุ+งต�วอย์+าง
สั�ติว์�เล/กสังได�ท�7งติ�ว์สั�ติว์�เล/กสังได�ท�7งติ�ว์ สั�ติว์�ใหญ่ติ�ดสังเฉีพาะสัว์นห�ว์ติ�ดท�ายทอยสั�ติว์�ใหญ่ติ�ดสังเฉีพาะสัว์นห�ว์ติ�ดท�ายทอย
ว�ธี#การสุ+งต�วอย์+างว�ธี#การสุ+งต�วอย์+าง
น0าสั�ติว์�หร6อห�ว์สั�ติว์�ใสัถู-งพลาสัติ�กหนาหลายๆน0าสั�ติว์�หร6อห�ว์สั�ติว์�ใสัถู-งพลาสัติ�กหนาหลายๆชี�7นชี�7น
รว์บปากถู-ง ม�ดให�แนนรว์บปากถู-ง ม�ดให�แนน
ว�ธี#การสุ+งต�วอย์+างว�ธี#การสุ+งต�วอย์+าง
แชีในน07าแข/งแล�ว์บรรจ-ในกระติ�กหร6อกลองแชีในน07าแข/งแล�ว์บรรจ-ในกระติ�กหร6อกลองโฟม โฟม
ว�ธี#การสุ+งต�วอย์+างว�ธี#การสุ+งต�วอย์+าง
กรอกข�อม�ลในใบน0าสังติ�ว์อยางเพ6 อประกอบกรอกข�อม�ลในใบน0าสังติ�ว์อยางเพ6 อประกอบการติรว์จว์�น�จฉี�ยการติรว์จว์�น�จฉี�ย– ชี6 อท" อย�เจ�าของสั�ติว์� ชีน�ดสั�ติว์� อาย- ประว์�ติ�การฉี"ดชี6 อท" อย�เจ�าของสั�ติว์� ชีน�ดสั�ติว์� อาย- ประว์�ติ�การฉี"ด
ว์�คซี"นว์�คซี"น– ประว์�ติ�การสั�มผู้�สัสั�ติว์�ป$ว์ย อาการสั�ติว์�ป$ว์ยประว์�ติ�การสั�มผู้�สัสั�ติว์�ป$ว์ย อาการสั�ติว์�ป$ว์ย
ห้�องป่ฏิ�บ�ต�การตรวจโรคพิ�ษสุ�นั�ขห้�องป่ฏิ�บ�ต�การตรวจโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าบ�า หนว์ยโรคพ�ษสั-น�ขบ�า สัถูานเสัาว์ภูา ห�องปฏิ�บ�ติ�การโรคพ�ษสั-น�ขบ�า กรมปศ-สั�ติว์� หนว์ยชี�นสั�ติรโรคสั�ติว์� คณะสั�ติว์แพทยศาสัติร� ห�องปฏิ�บ�ติ�การในสั�งก�ดกรมว์�ทยาศาสัติร�การ
แพทย� โรงพยาบาลในสั�งก�ดกระทรว์งสัาธารณสั-ข และ
คณะแพทยศาสัติร�
ห�องปฏิ�บ�ติ�การโรคพ�ษสั-น�ขบ�า กรมปศ-สั�ติว์�
• สัถูาบ�นสั-ขภูาพสั�ติว์�แหงชีาติ� บางเขน กทม.• ศ�นย�ว์�จ�ยและพ�ฒนาการสั�ติว์แพทย�ประจ0าภู�ม�ภูาค• สั0าน�กงานปศ-สั�ติว์�เขติ และสั0าน�กงานปศ-สั�ติว์�จ�งหว์�ด
ว�ธี#การตรวจว�นั�จฉั�ย์โรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าว�ธี#การตรวจว�นั�จฉั�ย์โรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�า
VRDC-ERVRDC-ER
ห�องปฏิ�บ�ติ�การไว์ร�สั ศ�นย�ว์�จ�ยและพ�ฒนาการสั�ติว์แพทย�ภูาคติะว์�นออก
ว�ธี# Fluorescent Antibody Test ( FAT )
ว�ธี# Mouse Inoculation Test ( MIT ) ว�ธี# จ�ลพิย์าธี�ว�ทย์า (Histopathology) ว�ธี# RRT-PCR
VRDC-ERVRDC-ER
VRDC-ERVRDC-ER
การช�นัสุ�ตรโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าโดย์ว�ธี# การช�นัสุ�ตรโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าโดย์ว�ธี# FATFAT
VRDC-ERVRDC-ERผู้+าห้�วสุ�นั�ขเพิ&7อเก3บต�วอย์+างจากสุมอง
VRDC-ERVRDC-ER
VRDC-ERVRDC-ERน0าติ�ว์อยางสัมองมาเกล" ยลงบนสัไลด�แก�ว์
VRDC-ERVRDC-ERน0าสัไลด�มาแชีในน07ายา Acetone 10-15 นาท"
VRDC-ERVRDC-ERหยด conjugate
VRDC-ERVRDC-ERน0าไปอบท" อ-ณหภู�ม� 37 องศาเซีลเซี"ยสั นาน 30 นาท"
VRDC-ERVRDC-ERน0าสัไลด�มาล�างด�ว์ย PBS
VRDC-ERVRDC-ERน0าสัไลด�มาสัองด�ว์ยกล�อง Fluorescent
VRDC-ERVRDC-ERผู้ลลบจะไมพบจ-ดเร6องแสังสั"เข"ยว์
VRDC-ERVRDC-ERผู้ลบว์กจะเห/นจ-ดเร6องแสังสั"เข"ยว์
การช�นัสุ�ตรโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าโดย์ว�ธี# การช�นัสุ�ตรโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าโดย์ว�ธี# MITMIT
VRDC-ERVRDC-ER
VRDC-ERVRDC-ERเติร"ยมติ�ว์อยางสัมอง
VRDC-ERVRDC-ERบดเน67อสัมอง เติ�ม PBS และยาปฏิ�ชี"ว์นะ
VRDC-ERVRDC-ERป? นเหว์" ยงติ�ว์อยาง 15 นาท" ติ�7งท�7งไว์�นาน 30 นาท"
VRDC-ERVRDC-ERน0าสัว์นใสัท" แยกติะกอนออกฉี"ดเข�าสัมองหน�
VRDC-ERVRDC-ERน0าหน�ท" ฉี"ดเชี67อแล�ว์ไปเล"7ยงด�อาการ 28 ว์�น
VRDC-ERVRDC-ERถู�าม"หน�ติายให�น0าสัมองไปติรว์จอ"กคร�7งด�ว์ยว์�ธ" FAT
การช�นัสุ�ตรโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าโดย์ว�ธี#การช�นัสุ�ตรโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าโดย์ว�ธี#ทางจ�ลพิย์าธี�ว�ทย์าทางจ�ลพิย์าธี�ว�ทย์า
VRDC-ERVRDC-ER
VRDC-ERVRDC-ER
VRDC-ERVRDC-ER
การช�นัสุ�ตรโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าโดย์ว�ธี# การช�นัสุ�ตรโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�าโดย์ว�ธี# RRT-PCRRRT-PCR
VRDC-ERVRDC-ERสุก�ด RNA จากต�วอย์+างสุมอง และ Swab จากนั2,าลาย์
VRDC-ERVRDC-ERเตร#ย์ม master mix
VRDC-ERVRDC-ERต�วอย์+างเข�าเคร&7อง Light Cycler
VRDC-ERVRDC-ER Real Time – PCR running
VRDC-ERVRDC-ERอานผู้ล
กรมปศ-สั�ติว์� กระทรว์งเกษติรและสัหกรณ�
กรมคว์บค-มโรค กระทรว์งสัาธารณสั-ข
กรมสังเสัร�มการปกครองสัว์นท�องถู� น กระทรว์งมหาดไทย
องค�กรเอกชีน
การบ�รณาการแผู้นัย์�ทธีศูาสุตร�เพิ&7อสุร�างพิ&,นัท#7ป่ลอดโรคพิ�ษสุ�นั�ขบ�า
ป่*55
ป่* ป่* 61-6361-63 ท�กจ�งห้ว�ดท�กจ�งห้ว�ด
ป่ลอดโรคพิ�ษสุ�นั�ข
บ�า
ป่* ป่* 61-6361-63 ท�กจ�งห้ว�ดท�กจ�งห้ว�ด
ป่ลอดโรคพิ�ษสุ�นั�ข
บ�า
การข�บเคล&7อนั 1) พบสั�ติว์�สังสั�ยให�คว์บค-มโรคท�นท" 2) ก�กสั�ติว์�ท" ก�ดคนด�อาการ 10 ว์�น 3 ) ท0าทะเบ"ยนได� 80% 4 ) ฉี"ดว์�คซี"นได� 80% 5) ท0าหม�น
การข�บเคล&7อนั 1) พบสั�ติว์�สังสั�ยให�คว์บค-มโรคท�นท" 2) ก�กสั�ติว์�ท" ก�ดคนด�อาการ 10 ว์�น 3 ) ท0าทะเบ"ยนได� 100 % 4 ) ฉี"ดว์�คซี"นได� 100 % 5) ท0าหม�น
BB AA RFZRFZ
ป่*5640%อ
ป่ท3,110 แห้+ง
80%อป่ท6,220 แห้+ง
100%อป่ท
7,775 แห้+ง
ป่*55
ป่*56
ป่*5740%อป่ท3,110 แห้+ง
80%อป่ท6,220 แห้+ง
100%อป่ท
7,775 แห้+ง
ป่*6040%อป่ท3,110 แห้+ง
80%อป่ท6,220 แห้+ง
ป่*58
ป่*59 100%
อป่ท7,775
แห้+ง
ป่*6340%อป่ท3,110 แห้+ง
80%อป่ท6,220 แห้+ง
ป่*61
ป่*62
การข�บเคล&7อนั 1) สั-มเก/บติ�ว์อยางติรว์จ 001. % 2 ) ท0าทะเบ"ยนได� 100% 3) ฉี"ดว์�คซี"นได� 100% 4) ท0าหม�น 5) ไมม"สั-น�ขจรจ�ดในท" สัาธารณะ 6 ) ม"การเฝ้2าระว์�งการเคล6 อนย�าย สั-น�ขเข�าออกในพ67นท"
Veterinary Research and Development Center (Eastern Region) Chonburi ,ThailandDepartment of Livestock Development
Rabies free in 2020 : Key to success
Participation & Collaboration