2017 |2GEZONDHEIDSZORG
f a c i l i t i e s , ( m e d i s c h e ) t e c h n o l o g i e e n w e t e n s c h a p i n d e z o r gw w w. f m t g e z o n d h e i d s z o r g . n l
Innovatie
inDUURZAAMHEID robot-
gEstUURDEnaaldplaatsing
vooR bEHAnDElInglEvERkAnkER
vastgoed-strategie van nieuwbouw
Innovaties voor langer zelfstandig wonen in Duurzaam Nieuwolda.
Voorbereidingen nieuwbouw Sint Maartenskliniek gestart.
Deerns ontwikkelde een transformatiescan in
samenwerking met HEVO
nieuwetoekomst
zorggebouwen
TotaalCongres en Beurs22 juni 2017 JaarbeursSupernova Utrecht
OK
www.totaalok.org
Toonaangevende (inter-)nationale sprekers geven antwoord op vraagstukken op het gebied van logistiek, bouwkundige voorwaarden, (nieuwste) technische
ontwikkelingen, richtlijnen en krijgt u inzicht in spraakmakende opgeleverde projecten!
Een uitgebreide netwerkdag die u niet wilt missen! Het programma en de mogelijk heden voor inschrijving vindt u op de website van het congres: www.totaalok.org
Congresorganisatie
Hoofdsponsor
Congressecretariaat
Postbus 24285202 CK ’s-HertogenboschTel 073 - 700 35 [email protected]
A.P. (Alex) de BlockDuizendblad 168607 EA SneekTel: 06 417 480 88Fax:08 471 990 [email protected]
Projectmanagement voor OK en CSA
E D I T O R I A L
Het is al vaak gesteld, ook door mij in dit voorwoord, de laatste jaren is er enorm veel veranderd in de zorg.
Dat is een uitstekende ontwikkeling voor FMT Gezondheidszorg. Hoe meer er verandert, hoe groter de informatiebehoefte. Maar niet alleen de zorg is veranderd, u als informatieconsument, bent ook veranderd. Tien jaar geleden hadden we kunnen volstaan met FMT Gezondheids-zorg structureel dikker te maken als er behoefte bestond aan meer informatie. Dat zou dan bijna automatisch hebben ge-resulteerd in meer advertenties, meer abonnees en een wat hoger abonnementsgeld. Deze situatie is echter definitief verleden tijd.
Het medialandschap is de laatste jaren flink op de schop genomen. Natuurlijk is FMT Gezondheidszorg in die ontwik-keling meegegaan. Dat is ook niet onopgemerkt gebleven. Onze website bijvoorbeeld is vorig jaar circa een half miljoen keer bezocht! Op Twitter hebben we vele duizenden volgers.Maar FMT Gezondheidszorg gaat verder. Dat merkt u dit jaar al op een aantal fronten. Niet langer brengen we tien regu-liere edities van FMT Gezondheidszorg uit, maar kiezen we voor minder reguliere uitgaves en enkele themapublicaties. Over één daarvan, het Inspiratieboek Veiligheid in de zorg’ kunt u meer lezen in de rubriek Kort Nieuws. Daarnaast organiseren we dit jaar masterclasses en workshops samen met diverse zorginstellingen, de Technische Universiteit Eindhoven en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. We doen dit onder de noemer FMT Academy. Met deze activi-teiten spelen we in de op de actualiteit en sluiten daarom naadloos aan op de rol die FMT Gezondheidszorg speelt als informatieplatform.
Ik wens u veel leesplezier met deze editie van FMT Gezondheidszorg.
Cor van Litsenburg Hoofdredacteur
NB Vergeet niet onze website te bezoeken en u aan te melden voor onze wekelijkse, gratis elektronische nieuwsup-date.
we zijn er klaar voor!
FMT GEZONDHEIDSZORG 3
De nieuwe cover illustreert ons nieuwe elan.
FMT Gezondheidszorg is een uitgave van:Van Litsenburg BVEendenven 145646 JN EindhovenT +31 (0) 06 53 310 657E [email protected] www.fmtgezondheidszorg.nl
Volg FMT Gezondheidszorg op Twitter: @FMTzorg
FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. NVTG, IHE en KIVI.
FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar.
Uitgever: Cor van Litsenburg
Eindredactie:Wim van Gurp
FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Ir. René Drost NAMCO, W. (Wim) van Gurp, H. (Henk-Jan) Hoekjen, Prof. dr. ir. J (Jos) Lichtenberg, Dr. ir. M. (Masi) Mohammadi, Drs. F (Floor) Scholten, W. (Wilma) Schreiber, G. (Gerrit) Tenkink, F. (Frank) van Wijck, B. (Betty) Rombout, H. (Herman) Jansen, , A. (Alex) van Geldrop, R. (Regien) Wig-gers (NICTIZ), , L. (Laura) van Lith (Zorg Brandveilig), Renee van Litsenburg.
Fotografie: Peter Bouritius. e.a.
Vormgeving: Peter Bouritius
Advertenties:T +31 (0)513 68 48 08 E [email protected]
Druk: Scholma Druk
ISSN 1873 - 8877
Abonnementen:Nederland: e 117,50België e 125,00Buiten Europese Unie: e 169,50Losse nummers e 15,95Tarieven zijn excl. BTWKijk op: fmtgezondheidszorg.nl
Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonnement wordt automatisch verlengd, tenzij ten-minste een maand voor het einde van de abonnementsperi-ode schriftelijk wordt opgezegd.
Coverfoto: Nieuwe toekomst voor zorggebouwen.Transformatiescan legt solide basis voor succesvolle aanpassing.Foto: Claudia Broekhoff Fotografisch
Disclaimer:Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave.
colofonin deze uitgave
10 Financieringsaanvraag volgens het boekje voor Sint Maartenskliniek.
financiering van nieuwbouw
06 Voorbereiding nieuwbouwSint Maartenskliniek gestart.
vastgoedstrategie van nieuwbouw
12 Best of both worlds:Leidraad nieuwbouw Sint Maartenskliniek.
Bedrijfseconomische afwegingen nieuwbouw
14 Nieuwe klasse-indeling voor luchtfilters in gebouwen
klimaatinstallaties
17 Korte nieuwsberichten over facilities, (medische) technologie en wetenschap in de zorg.
kort nieuws
18 Vendor Neutral Archive van Oldelft Benelux: het ultime compromis.
ict in de zorg
20 Henk Hazelaar: “het gebouw geeft de eerste indruk”.
Ontwerpaspecten van zorghuisvesting
06 vastgoedstrategie van nieuwbouw
20Ontwerpaspecten van zorghuisvesting
FMT GEZONDHEIDSZORG4 FMT GEZONDHEIDSZORG4
TDVTDV
24 Centrale intelligentie voor een geïntegreerd gebouw- en energiebeheer.
gebouw- en energiebeheer
22 Elyse, kliniek voor nierzorg Gorinchem: De techniek achter de zorg.
techniek in de zorg
27 Korte nieuwsberichten over facilities, (medische) technologie en wetenschap in de zorg.
kort nieuws
28 Transformatiescan legt solide basis voor succesvolle aanpassing.
huisvesting voor de zorg
30 “Totaal OK” congres met bedrijvenbeurs:22 juni 2017, Utrecht (Jaarbeurs, Supernova).
nieuwbouw of renovatie ok afdeling
37 Pijnloze controle van artritispatiënten door innovatieve HandScan.
medische technologie
31 Succesvol TiiM-congres over technologische vernieuwing.
Technical innovations in Medicine
38 Robotgestuurde naaldplaatsingvoor de behandeling van leverkanker.
medische robotica
34
40
Proefwonen in Duurzaam Nieuwolda.
Risicogestuurde brandveiligheid in de praktijk.
innovatie in duurzaamheid
risicogestuurde brandveiligheid
28 huisvesting voor de zorg
34innovatie in duurzaamheid
onze partners
42 Unieke samenwerking tussen Phortman Medical B.V. en Laméris Ootech B.V.
medische gassen
43 Bedrijfsgegevens van bedrijven uit de branche.
bedrijvenindex
46 Advertentie-index en info over FMT Gezondheidszorg.
advertentie-index
FMT GEZONDHEIDSZORG 5
Vastgoedstrategie van nieuwbouw
Door: Wilma Schreiber
FMT GEZONDHEIDSZORG6
voorbereidingnieuwbouwSint MaartenSkliniek
geStart
efficiency iS het Sleutelwoord bij
de nieuwbouwplannen voor de Sint
MaartenSkliniek, geSpecialiSeerd
in houding en beweging. Minder
vierkante MeterS, Meer flexibili-
teit tegen optiMale koSten. Met die
vaStgoedStrategie iS dit geSpecia-
liSeerde ziekenhuiS klaar voor de
toekoMSt - hoe die er ook uitziet.
“goed nadenken over efficiënter ruimtegebruik resulteert in een compactere kliniek”.
ben elsenaar, bouwdirecteur Sint Maartenskliniek:
foto: Wilma Schreiber
Goed nadenken over efficiënter ruimtegebruik
resulteerde in een compactere kliniek - 10 tot 15
procent minder vierkante meters. Een deel van
de oudbouw wordt gesloopt en er vindt nieuw-
bouw plaats. Elsenaar: “Voor de kliniek geldt: je
omzet is niet zeker, de kosten van je vastgoed
wel. Daarom is een vastgoedstrategie nodig,
waarbij je spaart voor onderhoud en toekomsti-
ge nieuwbouw. Met het oog op de toekomst is
het dan ook belangrijk flexibel te bouwen. Elke
vijf jaar kijken of de gebouwen het werkproces
nog ondersteunen.”
BehouDenDe lijnZorginstellingen gaan doorgaans uit van groei, is
Elsenaars ervaring. “Wij baseren ons op een
behoudende lijn en kijken of het vastgoed ook
dan op termijn betaalbaar blijft. Zo’n meerjaren-
Samen met collega Martijn Oude Luttik-
huis treedt Ben Elsenaar vanuit hun ad-
viesbureau D2 Ontwikkeling in Almelo op
als gedelegeerd opdrachtgever namens de Sint
Maartenskliniek. Een ziekenhuis of kliniek voert
maar eens in de zoveel tijd zo’n grote verbou-
wing door, is de gedachte, en dan is het goed een
partij met ervaring in te schakelen. Eerder al
werkten D2 Ontwikkeling en Mark Van Hou-
denhoven, voorzitter van de Raad van Bestuur
van de Sint Maartenskliniek, samen bij de reno-
vatie/nieuwbouw van het HagaZiekenhuis.
Gevraagd naar de scope van het project, zegt
Elsenaar: “Het OK-complex is verouderd en
moet up-to-date gebracht worden. Daarnaast wil
de kliniek de patiëntenkamers van de afdeling
Revalidatie meer inrichten op langdurig verblijf,
omdat patiënten er doorgaans drie tot zes maan-
den verblijven. Verder moet er een nieuw loop-
expertisecentrum komen om activiteiten die nu
nog verspreid over de locatie plaatsvinden te
concentreren.”
D2 Ontwikkeling maakte een totale kostenopzet
van zowel bouw, medische en niet-medische
inrichting als het betrekken van medewerkers.
FMT GEZONDHEIDSZORG 7
onderhoudsplan en vastgoedplan zijn essentieel
voor het bepalen van de businesscase, anders
gaat het op een gegeven moment fout. Dat heeft
de Sint Maartenskliniek ook ingezien.” In dat
licht koos de kliniek bij de nieuwbouw voor zes
in plaats van acht OK’s en werd het loopexperti-
secentrum verkleind van 3.300 naar 2.200 vier-
kante meter. “Daarmee werd in één klap het
inefficiënte ruimtegebruik opgelost, mede omdat
dankzij de voortschrijdende techniek ook min-
der ruimte nodig is. Toen medewerkers inzagen
dat het hun tijd ging opleveren, raakten ze en-
thousiast.”
In voorbereiding op de gang naar de markt voor
financiering, kwam D2 Ontwikkeling met een
governance-kompas: regels waaraan alle betrok-
kenen - RvT, RvB en stuurgroep - zich dienden
Artist impression nieuwbouw Sint Maartenskliniek; afb.: eGM architecten.
goed nadenken over efficiënter ruimtegebruik resulteert in een compactere kliniek.
FMT GEZONDHEIDSZORG8
financieringstraject doorlopen.
Voor de beoogde inkrimping werden eerst de
werkprocessen op de poliklinieken onder de loep
genomen. Studenten turfden de bezetting en
daar bleek een efficiëntieslag mogelijk. “Artsen
hadden die ruimten bijvoorbeeld een uur nodig,
maar vanwege uitloop en andere eventuele ver-
tragingen werden de kamers bijvoorbeeld drie
uur geblokt. Onderwijl brandt de verwarming en
is het licht aan. In een wereld waar geld telt, kun
je dat beter steken in zorg dan in vastgoed”, zegt
Elsenaar. Uiteindelijk werd bij de polikamers een
ruimtereductie van 35-40 procent bereikt. Bij het
loopexpertisecentrum kan dankzij de centralisa-
tie worden volstaan met één balie in plaats van
drie. “En dan gaat het snel. Neemt niet weg dat
het een lastig proces is, want het raakt ook men-
sen”, erkent Elsenaar.
BinnentuinIn totaal beslaat de nieuwbouw straks 12.000
vierkante meter. Op de tweede verdieping komt
te houden. “Zo werden we samen verantwoorde-
lijk voor het eindresultaat. Dat betekende dat
iedereen binnen de vastgestelde kaders moest
opereren, ook financieel, en dat ook uitdragen.
Dat alle partijen wisten van de hoed en de rand,
zorgde voor begrip en draagvlak en ook voor
vertrouwen bij de RvT”, aldus Elsenaar.
tijDSDrukDe voorgenomen overdracht van klinische zorg
van de vestiging in Woerden naar Nijmegen
legde de nodige tijdsdruk op de bouw: in 2019
moet het nieuwe OK-complex klaar zijn voor
gebruik. Daarom kreeg D2 Ontwikkeling begin
2015 groen licht voor de haalbaarheidsfase. Deze
werd binnen drie maanden afgerond met een
positief advies van de RvT. “Vervolgens zijn we
opnieuw voor eigen risico begonnen met het
voorlopig ontwerp. Je weet dan beter of je echt
binnen de gestelde kaders blijft. Zo lag er binnen
een tijdsbestek van vijf maanden een plan voor
compacte nieuwbouw. Gelijktijdig werd ook het
het nieuwe OK-complex met zes identieke OK’s.
Omdat de kliniek geen IC kent, is er een grote
verkoeverruimte voorzien, met dertig bedden.
Op de eerste verdieping en begane grond komen
verpleegafdelingen met elk 36 bedden, verdeeld
over één- en tweepersoonskamers, alle geschikt
voor patiënten in een rolstoel, zoals bijvoorbeeld
dwarslaesiepatiënten. “Dus extra groot en voor-
zien van meer faciliteiten. De gangen zijn vijf
meter breed, zodat rolstoelen en bedden er mak-
kelijk door kunnen en elkaar kunnen passeren.
Ook is er een middenzone met huiskamers en
ruimten voor groepstherapie. In de kelder tot
slot bevinden zich het loopexpertisecentrum,
sportzalen en een fitnessruimte”, vertelt Elsenaar.
Intussen is de sloop van twee gebouwen gestart
en zijn alle medewerkers ondergebracht in de
andere gebouwen van de kliniek. “Met wat kleine
verbouwingen paste dat precies. Als de nieuw-
bouw begin 2019 klaar is, wordt ook een derde
gebouw gesloopt en komt er een binnentuin
voor patiënten van 3.000 vierkante meter. Mooi
in lijn met het natuurgebied waar de kliniek zich
bevindt. En dat we meer groen dan nieuwbouw
brengen, is natuurlijk ook goed nieuws voor
gemeente en omwonenden.” Na een doorloop-
tijd van start plan tot volledig functioneren van
slechts 3,5 jaar is de nieuwe Sint Maartenskliniek
dan in 2019 operationeel en kunnen patiënten
en medewerkers profiteren van een efficiënt en
toekomstbestendig gebouw. <
Vastgoedstrategie van nieuwbouw
alle betrokken parijen coMMitteren zich aan een governance - koMpaS.
Artist impression nieuwbouw Sint Maartenskliniek; afb.: eGM architecten.
FMT GEZONDHEIDSZORG 9
5 sterren voor iedere dag zorgeloos werkenSpreekwoordelijke kwaliteit voor uw bedrijfszekerheid
Perfecte reinigingsprestatiesBehoedzame reinigingsresultaten
Maximale energie-e� ciëntie Bijpassende service
Bekijk op www.miele-professional.nl/5sterrenwaarom uw collega-organisaties voor
Miele Professional kozen.
Miele Nederland B.V. | Miele Professional www.miele-professional.nl
GratisAnalyse
van uwtextielverzorging
financiering van nieuwbouw
Door: Wilma Schreiber
FMT GEZONDHEIDSZORG10
financieringsaanvraag volgenS het boekje
een goede buSineSScaSe, een uitStekende reputatie en
dito MarktpoSitie Maakten het voor bng bank aantrek-
kelijk oM de nieuwbouw van de Sint MaartenSkliniek
te financieren. “zowel beStuurder alS bouwteaM wiSt
in een eerdere Setting projecten tot een goed einde te
brengen.”
Een revalidatiekliniek die aan vervanging
toe is, OK’s van 20 jaar oud, een loopex-
pertisecentrum verdeeld over de hele
locatie: de aanleiding voor nieuwbouw van de
Sint Maartenskliniek is duidelijk, stelt financieel
directeur Jeroen van Duren. “Dan ga je bereke-
ningen maken om tot het ideaalplaatje te komen.
Als gespecialiseerde kliniek voor houding en
beweging met een omzet van 180 miljoen euro,
zijn we middelgroot qua ziekenhuis, maar qua
kliniek heel groot.” Het totale project - interne
verhuizing, nieuwbouw en sloop - werd begroot
op 50 miljoen euro. “Daar was financiering voor
nodig. Dus gingen we op zoek naar een betrouw-
bare partij die ons goede voorwaarden bood
aangaande rente en zekerheden. Omdat we die
expertise niet in huis hadden, gingen we in zee
met een externe partij.”
De keus viel op Finance Ideas, waar de Sint
Maartenskliniek al eerder mee had samenge-
werkt op het vlak van de meerjarenbegroting.
“Deze partij is bekend bij financiers, banken
kennen hun rekenmodel en dan kun je meer
tempo maken. Dat is belangrijk, want we zijn
ambitieus en willen onze plannen snel realise-
ren”, aldus Van Duren. Bij het nieuwbouwproject
gaat het om een investering voor 20 tot 30 jaar.
“Dus ga je scenario’s opstellen en risico’s voor
financiële continuïteit in kaart brengen om de
Raad van Bestuur een meerjarenperspectief te
kunnen voorleggen”, zegt Pim Diepstraten, part-
ner en senior-consultant zorg bij Finance Ideas.
reAliStiSch ScenArioVan Duren en Diepstraten werkten samen een
informatiememorandum uit voor financiers
voor een toelichting op de businesscase, toe-
komstplannen, marktpositie, visie zorgverzeke-
raars en patiënten, en financiële doorrekening.
“Banken willen begrijpen dat je de investering
kunt dragen. Ons uitgangspunt was een behou-
dend, realistisch scenario. We willen zelf zeker-
heid en dat vinden banken ook plezierig”, ver-
klaart Van Duren. Mei 2015 ging de Sint
Maartenskliniek de markt op met het informa-
tiememorandum. Hoewel de kliniek hoopte
naast de traditionele banken ook zorgverzeke-
raars en pensioenfondsen te interesseren, kwa-
men die niet met een serieuze offerte. “De gover-
nance bij zorginstellingen is lastig, wie is nu
precies eigenaar? Bovendien ontbreekt een ra-
ting. Door die onduidelijkheden gaat het risico
omhoog en daarmee ook de rendementseis”, stelt
Diepstraten. “De banken hebben veel kennis van
de zorg en daar hebben we uiteindelijk de beste
afspraken mee kunnen maken.”
Doorgaans geldt: hoe hoger de bouwsom, hoe
meer partijen er nodig zijn voor financiering en
hoe lager de concurrentie vanwege het geringe
aantal marktpartijen. “Voor 50 miljoen euro
konden we volstaan met één partij. Dat had ook
onze voorkeur, omwille van de snelheid en bila-
terale afspraken. Mijn ervaring met consortia is
dat je altijd slechtere voorwaarden krijgt”, aldus
Diepstraten. “Wel had het Waarborgfonds voor
de Zorgsector (WFZ) moeite met de snelheid
waarmee wij wilden opereren. Die instantie kijkt
bovendien meer naar het verleden en minder
naar de toekomst en de ambitie van de Sint
Maartenskliniek. Uiteindelijk hebben we het
risico genomen en de lening ongeborgd uitge-
zet.”
GoeD verhAAlHet totale financieringstraject, inclusief vestigen
zekerheden, nam slechts zes maanden in beslag.
Vier banken schreven in, uiteindelijk bleven
ABN-AMRO en BNG Bank over. Beide roemden
het informatiememorandum van de Sint Maar-
tenskliniek. “Onze positie als gespecialiseerde
jeroen Mulder (BnG Bank).
FMT GEZONDHEIDSZORG 11
kliniek die duidelijke keuzes heeft gemaakt,
droeg bij aan een positieve beoordeling, net als
onze naam als internationaal toonaangevende
kliniek”, zegt Van Duren. Diepstraten onder-
schrijft dit. “Dankzij de goede reputatie zijn
mensen bereid te reizen voor behandeling in de
Sint Maartenskliniek. Met een duidelijke strate-
gie, een ervaren bouwteam en een competent be-
stuur heb je een goed verhaal richting financier-
ders.”
Door de goede voorbereiding kon de Sint Maar-
tenskliniek vragen van de banken snel beant-
woorden. Een pluspunt, aldus Diepstraten. “Als
zich tussentijds verrassingen voordoen, gaat het
vertrouwen omlaag. Nu laat je zien te kunnen
vasthouden aan je programma.” Uiteindelijk viel
de keus op BNG Bank. “Die bank was bereid zich
voor 15 jaar te committeren en qua voorwaarden
was de rente voor ons een belangrijke compo-
nent”, verklaart Van Duren. “Op elk onderdeel
was BNG Bank net iets beter.” Ook Diepstraten
toont zich tevreden. “Een hele goede krediet-
overeenkomst. Prijstechnisch zeer aantrekkelijk
en tegen goede voorwaarden. Dankzij de lage
rente van in totaal circa 2% zijn de financie-
ringskosten beperkt”, zegt hij. “Bovendien kon-
den we flexibiliteit in de voorwaarden inbouwen
voor het geval het WFZ later nog over de brug
komt. Dan gaan de kosten nog verder omlaag
zodat de geborgde financiering ook marktcon-
form is.”
uitStekenDe StArtpoSitieDat het financieringstraject zo soepel verliep, is
te danken aan de businesscase, aldus Jeroen
Mulder, senior-consultant zorg bij BNG Bank,
die de aanvraag van de Sint Maartenskliniek
beoordeelde. “In eerste instantie kijken we naar
de financials. Hoe ziet de historie eruit qua resul-
taten en wat is de startpositie. Minstens zo be-
langrijk zijn de prognoses en de aannames in de
modellen. Tot slot spelen de tak van sport,
marktpositie ten opzichte van concurrentie en
zorgverzekeraars en de kwaliteit van het manage-
ment een rol.” Van Duren en Diepstraten hadden
hun huiswerk goed gedaan, concludeert Mulder.
“De startpositie was uitstekend, net als de uit-
komsten van ratio’s. We hebben diverse scena-
rio’s doorgerekend - druk op de tarieven, tegen-
vallende groei, vertraging in het
besparingsprogramma, een management dat
niet ingrijpt - en dit over drie jaar en tegelijker-
tijd. Steeds was de uitkomst dat de kliniek aan
haar betalingsverplichtingen zou kunnen blijven
voldoen.”
Andere sterke elementen waren voor BNG Bank
de zeer goede naam en het feit dat het om een
gespecialiseerde instelling gaat die landelijk
actief is. “Patiënten zijn bereid naar Nijmegen te
reizen vanwege de hoogcomplexe zorg. En zorg-
verzekeraars ondersteunen dit met meerjarenaf-
spraken en door geen groeiplafonds op te leg-
gen”, aldus Mulder. “Doordat de kliniek de stap
naar specialisatie al gezet heeft, loopt zij landelijk
voorop.” Tot slot roemt hij de kwaliteit van het
management, aansturing van bedrijfsonderdelen
en het bouwteam. “Met zowel bestuurder als
bouwteam hebben wij in een eerdere setting
positieve ervaringen opgedaan. Ook toen wisten
zij projecten tot een goed einde te brengen.” <
pim Diepstraten (Finance ideas) (links) en jeroen van Duren (Sint Maartenskliniek).
“het totale financieringStraject naM SlechtS zeS Maanden in beSlag”
Bedrijfseconomische afwegingen nieuwbouw
Door: Wilma Schreiber
FMT GEZONDHEIDSZORG12
“De ontwikkelingen in de zorg gaan sneller dan de bouw en de tijd dat je gebouw meegaat. Dus is flexibel bouwen de enige oplossing.” Die stelling past Mark Van Houdenhoven, voorzitter RvB Sint Maartenskliniek, toe bij de nieuwbouw van deze gespecialiseerde kliniek. Ook pleit hij voor meer concentratie en samenwerking in de zorg.
best of both worldsleidraad nieuwbouw Sint MaartenSkliniek
De nieuwbouw van de Sint Maartenskli-
niek is in lijn met een aantal trends in
de zorg en de organisatie van die zorg,
zoals nieuwe mogelijkheden op het gebied van
ICT en behandeling van patiënten. “Die hebben
gevolgen voor de inrichting, financiering en
ondersteuning. En daarnaast ligt er de vraag: in
welk jasje moet je dat doen, past het huidige
gebouw nog bij alle ontwikkelingen?”, zegt Van
Houdenhoven, voorzitter RvB Sint Maartenskli-
Mark van houdenhoven, voorzitter rvB Sint Maartenskliniek.
terug kunnen naar drie. Met de nieuwbouw
nemen we nu al een voorschot op die concentra-
tie. Maar wel een gecalculeerd risico: als het lukt,
hebben we er de ruimte voor. Loopt het anders,
dan kunnen we volstaan met de sloop van een
oud gebouw.” Een dergelijke opzet kan alleen
succesvol zijn als zorgverzekeraars, overheid,
directeuren en patiëntenverenigingen bereid zijn
elkaar te steunen. “Iedereen is er medeverant-
woordelijk voor dat dit op de goede manier
gebeurt, zodat we met de juiste mensen de juiste
zorg kunnen leveren”, zegt hij. “Een academisch
netwerk is dan the best of both worlds: de beste
specialisten maken gebruik van de beste facilitei-
ten, en ziekenhuizen faciliteren diagnose en
herstel dicht bij de patiënt.” <
OK’s worden bijvoorbeeld groter - 55 in plaats
van 25 vierkante meter - en de 72 één- en twee-
persoonskamers in het revalidatiecentrum wor-
den voorzien van alle ruimte en techniek om het
rolstoelers zo makkelijk mogelijk te maken.”
Daarbij bouwt de kliniek vanuit meerjarenper-
spectief een dubbele flexibiliteit in. Allereerst is
er ruimte voor twee extra OK’s, mocht het aantal
van zes niet toereikend zijn. “Ook het revalida-
tiecentrum bouwen we toekomstgericht. Als
minder kamers nodig zijn voor revalidatiezorg,
bijvoorbeeld door het terugdringen van de op-
nameduur, kunnen we de vrijvallende ruimte
gebruiken voor de groei in orthopedie.
concentrAtieDe focus van de Sint Maartenskliniek viel goed
bij de banken. “Wij hanteren al 80 jaar dezelfde
strategie, alleen de zorg verandert elke keer. Ons
streven naar specialisme, concentratie en minder
vierkante meters is een ontwikkeling waar ban-
ken in geloven. Dat heeft de financiering verge-
makkelijkt”, verklaart Van Houdenhoven. Ge-
concentreerd wil overigens niet zeggen solitair,
want een netwerk blijft nodig. “Neem kinderor-
thopedie. Wij beschikken over de kennis, Rad-
boudumc heeft een uitstekend uitgeruste kinder-
IC. Dus bouwen we niet zelf een kinder-IC en
opereren onze orthopeden in het academisch
ziekenhuis. Om dezelfde reden werken we samen
met het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis op het
gebied van medische microbiologie. Daarnaast
hebben we ons klinisch chemisch laboratorium
geoutsourcet naar het CWZ.”
Voor Van Houdenhoven is samenwerking een
voorwaarde voor duurzaam bouwen en zouden
ziekenhuizen meer samen moeten optrekken.
“Momenteel zijn er bijvoorbeeld acht gespeciali-
seerde revalidatiecentra, dat zou in mijn ogen
niek en tevens hoogleraar economische bedrijfs-
voering gezondheidszorg aan de Radboud Uni-
versiteit. In zijn optiek moeten zorginstellingen
over meer jaren kijken naar hun gebouw en daar
projecten aan hangen. “De ontwikkelingen in de
zorg gaan sneller dan de de bouw en de tijd dat
je gebouw meegaat. Dus is flexibel bouwen de
enige oplossing.”
Een van de trends waar Van Houdenhoven bij de
nieuwbouw van de Sint Maartenskliniek reke-
ning mee houdt, is het feit dat zorg uit zieken-
huizen verdwijnt. “Je moet dus in ieder geval
minder bouwen dan je nu hebt staan, ook al ga
je groeien. Wij zijn al een medisch specialistisch
centrum voor houding en beweging en willen
aan de voorkant van de voortschrijdende ont-
wikkelingen blijven zitten. Zo doen wij bijvoor-
beeld de 3D-heupimplantaten, de complexe
gevallen zeg maar, en zijn we marktleider op het
gebied van revisieoperaties voor heupen en
knieën en scoliose-operaties. Omdat we patiën-
ten op meerdere plekken in Nederland polikli-
nisch zien en omdat we op het gebied van min-
der complexe zorg niet streven naar groei,
kunnen wij met minder vierkante meters toe.”
MinDer BouwenDe RvB-voorzitter stelt dat er momenteel door-
gaans nog te groot wordt gebouwd. “Ik pleit voor
een bouwstop, in de zin dat je alleen mag bou-
wen als je minder bouwt. En voor een sanerings-
fonds om de kosten van leegstaande bouwdelen
op te vangen”, zegt hij. “De Sint Maartenskliniek
maakt in de regio afspraken met onder andere
Radboudumc, Pantein en huisartsen over wat we
elk in de toekomst nodig hebben. Samen vormen
we een netwerk rond de patiënt.” Zijn ideaal-
beeld is dat ziekenhuizen hoogcomplexe zorg zo
veel mogelijk afstoten en dat deze geconcen-
treerd worden in specialistische klinieken.
“Daarin is iedereen gericht op één vak en kun je
ook daadwerkelijk innovatief en state-of-the-art
zijn en blijven, onder meer dankzij langjarige
afspraken met bedrijven en leveranciers over
apparatuur. Binnen die specialisatie gaan wij al
een stap verder, zo werken we bijvoorbeeld met
knieteams.”
Bij de inrichting van de nieuwbouw van de Sint
Maartenskliniek wordt daarom nadrukkelijk
gekeken naar de functionele zorg: hoe zien de
OK’s van de toekomst eruit, hoe ontwikkelt de
dwarslaesiezorg zich? Van Houdenhoven: “De
huidige OK’s voldoen aan alle eisen, maar zijn
niet toegerust op de toekomst. De zes nieuwe
FMT GEZONDHEIDSZORG 13
hoogcomplexe zorg moet zo veel mogelijk geconcentreerd worden in specialistische klinieken
klimaatinstallaties
nieuwe klasse-indeling voor luchtfilters in gebouwen
nieuwe norMenSerieDe NEN-EN-ISO 16890-serie ‘Luchtfilters voor
algemene ventilatie’ beschrijft de apparatuur,
materialen, technische specificaties, eisen en
kwalificaties voor luchtfilters. Ook wordt be-
schreven welke procedures nodig zijn voor de
laboratoriummetingen en hoe je de resultaten
hiervan vervolgens tot een efficiëntie per deel-
tjesklasse kunt omrekenen. De norm bestaat uit
vier delen:
Deel 1: Technische specificaties, eisen en classifi-
catiesysteem gebaseerd op vaste deeltjes
rendement.
Deel 2: Meting van fractioneel rendement en
doorstromingsweerstand.
Deel 3: bepaling van de gravimetrische efficiën-
Luchtfilters worden in veel gebouwen
geplaatst om fijnstof af te vangen. Deze
luchtfilters voor algemene ventilatie
worden vaak gebruikt in toepassingen voor
verwarming, ventilatie en airconditioning om de
luchtkwaliteit in gebouwen te verbeteren. Er zijn
verschillende typen luchtfilters. Om te zorgen
dat de juiste filter wordt toegepast, moeten er
duidelijke afspraken zijn over de verschillende
klassen ervan. De nieuwe ISO 16890-serie bevat
een nieuw, verbeterd, classificatiesysteem. De
norm helpt ontwikkelaars het juiste type filter te
kiezen bij nieuwe ontwerpen. Bovendien kan
onderhoudspersoneel, door op het type filter te
letten, ook bij vervanging eenvoudig weer het
juiste filter plaatsen.Door: NEN
FMT GEZONDHEIDSZORG14
fijnStof (particulate Matter, pM)
kan een ernStig gevaar voor de
gezondheid betekenen. dat blijkt
uit de vele onderzoeken van de
afgelopen tientallen jaren. een
nieuwe norM voor luchtfilterS in
gebouwen, koMt de gezondheid van
MenSen in gebouwen ten goede.
tot halverwege 2018 kunnen de
beStaande luchtfilterklaSSen uit
nen-en 779 gebruikt worden. wat
brengt de nieuwe norM Met zich
Mee?
Montage luchtfilter.
12341 ‘Luchtkwaliteit - Algemene gravimetrische
referentiemethode voor de bepaling van de
PM10 of PM2,5-massafractie van zwevende stof
in de buitenlucht’. Dit is een precieze, maar
complexe methode die voor de toepassing van de
gewone gebouwfilters niet geschikt is. Deze
methode wordt onder andere door de U.S. Envi-
ronmental Protection Agency (EPA), de World
Health Organization (WHO) en de Europese
Unie (zie EU-Raad Richtlijn 1999/30 / EG van 22
april 1999) gehanteerd.
Er is ook een eenvoudigere methode. Deze wordt
steeds vaker gebruikt, bijvoorbeeld door de
Amerikaanse EPA of de Duitse Umweltbundes-
amt. Met name de wijze van meten is een stuk
gemakkelijker. De verschillen tussen de complexe
‘officiële’ definitie en de ‘eenvoudige’ definitie
zijn voor normale filters verwaarloosbaar. Daar-
om wordt in de nieuwe ISO 16890-serie de
vereenvoudigde definitie van PM10 en PM2,5 en
PM1 gebruikt.
nieuwe DeeltjeSklASSenDe efficiëntie van het luchtfiltersysteem wordt
uitgedrukt met het symbool ePMx. De x staat
norm is uitgegeven. Dit betekent dat fabrikanten
van buiten Europa dezelfde methode gaan ge-
bruiken, en andersom dat Europese fabrikanten
hun filters makkelijker buiten Europa kunnen
afzetten.
De DeFinitie vAn FijnStoF in pM-wAArDenWat is fijnstof eigenlijk volgens de ISO 16890-se-
rie? Uitgangspunt is een groot deel van de na-
tuurlijke aerosol (vloeibare en vaste deeltjes) in
de lucht. Fijnstof kan op verschillende manieren
worden gedefinieerd. Er zijn een paar belangrijke
klassen, op basis van de deeltjesgrootte. De be-
langrijkste zijn PM10, PM2,5 en PM1.
De referentiemethode voor de monsterneming
en meting PM10 is beschreven in NEN-EN
tie en van de luchtstroomweerstand
versus de hoeveelheid afgevangen stof.
Deel 4: Preparatiemethode voor de bepaling van
het minimum fractioneel rendement.
Overgang van NEN-EN 779 naar NEN-EN-ISO
16890
De nieuwe klassen in NEN-EN-ISO 16890 ver-
vangen de bestaande luchtfilterklassen uit NEN-
EN 779:2012 ‘Stoffilters voor ventilatiedoelein-
den - Bepaling van de filterprestatie’. Er is een
overgangsperiode van 18 maanden, zodat de
nieuwe klassen langzaam kunnen worden inge-
voerd. NEN-EN 779 kan dus gebruikt worden
tot halverwege 2018.
De nieuwe norm kijkt niet meer naar de filtratie-
prestaties, maar naar de onderverdeling op basis
van de afmetingen van het fijnstof (de PM-waar-
den). Uitgangspunt is de deeltjesefficiëntie: hoe
efficiënt worden de deeltjes verwijderd? Hier-
door komen de resultaten van de nieuwe nor-
menserie beter overeen met de resultaten in de
praktijk. Een ander voordeel van NEN-EN-ISO
16890 is dat deze ook als internationale (ISO-)
FMT GEZONDHEIDSZORG 15
Totaal leverancier. Compleet programma luchtfi lters en V-snaren. Service gericht. Just in time leveringen, verpakt per lbk. Vooruitstrevend. ISO 16890 gecertifi ceerde fi lters nu reeds leverbaar Kwaliteitscontrole. Luchtmetingen op locatie op basis van ISO 16890 criteria.
Zakkenfi lters• ePM1-65%• ePM1-55%
Compact fi lters• ePM1-60%• ePM1-75%• ePM1-85%• ePM1-90%
Voor meer informatie: www.ifb-fi ltertechniek.nl Tel. 0181-311187 info@ifb-fi ltertechniek.nl
van Leeuwenhoekweg 33225 LX HellevoetsluisThe Netherlands
ISO16890
IFB Filtertechniek, uw partner voor schone binnenlucht
‘nieuw, verbeterd, classificatiesysteem voor luchtfilters in gebouwen’
matie te krijgen over de effectiviteit van een
eventueel aanwezig elektrostatische uitwerpme-
chanisme.
De gemiddelde efficiency van het filter wordt
vervolgens bepaald door het gemiddelde te
nemen van de initiële efficiëntie en de geconditi-
oneerde efficiëntie voor elke grootte. De gemid-
delde efficiency wordt gebruikt voor het bereke-
nen van de ePMx efficiëntie. Hiervoor worden
deze waarden gewogen ten opzichte van de
gestandaardiseerde en genormaliseerde deeltjes-
grootteverdeling. De indeling in klassen staat
beschreven in ISO 16890-1.
verwAchtinGenDe Nederlandse industrie verwacht dat deze
normenserie makkelijker te gebruiken is dan de
voor de deeltjesgrootte. Daarbij zijn deeltjes van
0,3 μm altijd de kleinste deeltjes die worden
meegenomen, en deeltjes van x μm zijn de
grootste deeltjes. Ofwel ePMx staat voor deeltjes
met een optische diameter tussen 0,3 μm en x
μm. In de NEN-EN-ISO 16890-serie worden
drie klassen van deeltjesgrootte gebruikt voor de
vermelde rendementswaarden, zoals aangegeven
in onderstaande tabel.
BepAlinGSMethoDeHoe gaat de bepalingsmethode in zijn werk? De
luchtfilterelementen worden volgens de ISO
16890-serie getest in het laboratorium en vervol-
gens geëvalueerd. Het vermogen om deeltjes weg
te filteren, wordt dus uitgedrukt met de efficien-
cy waarden ePM1, ePM2,5 en ePM10.
De eerste test staat in NEN-EN-ISO 16890-2.
Hierin wordt het vermogen om deeltjes af te
vangen bepaald als functie van de deeltjesgrootte
in het gebied van 0,3 μm tot 10 μm. Hiervoor
wordt een onbelast en niet geconditioneerd
filterelement gebruikt.
Na deze eerste test wordt het luchtfilterelement
geprepareerd volgens de procedures in NEN-
EN-ISO 16890-4.
De procedures om de verwijderingsefficiëntie te
bepalen worden nu herhaald met het geconditio-
neerde filterelement. Dit wordt gedaan om infor-
vorige norm. Dit geldt zowel voor het testen zelf,
als voor het gebruik van de resultaten. Het zal
even duren voordat alle filters volgens het nieu-
we systeem zijn getest. Tot medio 2018 is hier-
voor nog de tijd. Tot dan kunnen zowel de be-
staande als nieuwe klassen worden gebruikt. De
fabrikanten leveren tabellen waarin beide klassen
worden vergeleken. Naar verwachting verloopt
de omzetting dan ook vrij geruisloos. <
klimaatinstallaties
FMT GEZONDHEIDSZORG16
Meer weten of meepraten over deze norm? Wilt u als belanghebbende partij meepraten over de ontwikkeling van normen op dit gebied? De NEN-normcommissie ‘Europese en mon-diale normalisatie klimaatbeheersing’ behartigt de Nederlandse belangen op Europees en internationaal ni-veau voor de onderwerpen: ener-gieprestatie, isolatieberekeningen, ventilatie, verwarming en koeling, en building automation, controls and building management. Stuur voor deelname aan, of meer informatie over, deze commissie een mail naar [email protected].
Detail filter.
norm voor luchtfilters wordt vervangen, oude systeem kan tot uiterlijk medio 2018 worden gebruikt
www.nen.nl
FMT GEZONDHEIDSZORG 17
videobril help geSpannen patiënt te ontSpannen
ziekenhuizen ontwikkelen SaMen Met veMw leidraad noodStrooMvoorzieningen
werk Mee aan het inSpiratieboek ‘veiligheid in de zorg’
Voor patiënten die zich gespannen voelen, on-zeker of angstig zijn, heeft Radiotherapiegroep sinds kort de Relaxmaker videobril met na-tuurbeelden ter beschikking. De bril helpt om te ontspannen tijdens de radiotherapeutische voorbereiding en de bestralingsbehandeling. Onderzoek verricht bij de Radiotherapiegroep heeft dit aangetoond.> lees verder op www.fmtgezondheidszorg.nl <
Deskundige gebruikers van noodstroominstallaties bij zieken-huizen hebben een uniek instrument ontwikkeld waarmee de continuïteit van de noodstroomvoorziening in een ziekenhuis kan worden geborgd. Met de Leidraad Noodstroomvoorziening kunnen organisaties controleren hoe adequaat hun noodstroom-voorziening is en waar verbeteringen mogelijk of noodzakelijk zijn. Het biedt organisaties een uniek communicatiemiddel tus-sen de technicus, verantwoordelijk bestuur en de zorgafdelingen, waarmee de gehele procedure van tests en controles gestruc-tureerd wordt. Op 24 maart is de Leidraad gepresenteerd in het Jeroen Bosch Ziekenhuis te ’s-Hertogenbosch.
> lees verder op www.fmtgezondheidszorg.nl <
Dagelijks zijn zorginstellingen in de weer om de zorg kwalitatief nog beter, nog veiliger te maken. Elkaar inspireren kan hierbij een grote rol spelen. FMT Gezondheidszorg start daarom, samen met diverse organisaties zoals zorginstellingen, brancheorganisaties, univer-siteiten en hogescholen met de realisering van het Inspiratieboek ‘Veiligheid in de zorg’. > lees verder op www.fmtgezondheidszorg.nl <
Opstaan uit een diepe sofa, over ruw terrein lopen, of de trap op; als je benen verlamd zijn kun je dat wel vergeten. Het TU Delft studententeam Project MARCH wil daar verande-ring in brengen en ontwik-kelt en bouwt dit jaar een nieuw exoskelet. Dit is een ondersteunend frame dat buiten het lichaam wordt gedragen. Met deze nieu-we medisch technologische ontwikkeling willen de studenten mensen met een dwarslaesie helpen hun dagelijkse activiteiten weer uit te voeren.
> lees verder op
www.fmtgezondheidszorg.nl <
Studenten tu delft onthullen nieuw ontwerp exoSkelet
kort nieuwS
ict in de zorg
ten nog niet een echt geïntegreerd beeld van de
patiënt. Voor een echt holistisch beeld en ge-
bruik van deze data speelt viewing een essentiële
rol. Dit betekent dat een universele viewer vereist
is die in staat is om de data van alle uiteenlopen-
de – en niet compatible met elkaar zijnde – sys-
temen te verwerken en dus zichtbaar te maken
voor de gebruiker.
ontwikkelinGen in ziekenhuiSDAtAData moet ook retrospectief kunnen worden
bekeken. Dit kan ook, als voor de opslag van die
data een gestandaardiseerde digitale workflow is
ontwikkeld. De vakgroepen radiologie en cardio-
logie hebben dit proces al in een vroeg stadium
opgepakt, zij hebben hun workflow en hun beeld
genererende gegevens digitaal ingericht en ge-
bruiken hiervoor de internationale DICOM-
standaard. Maar er zijn ook vakgroepen waarbij
de workflow – inherent aan het soort onderzoek
en zorg – minder ver gedigitaliseerd of gestan-
Door: Oldelft Benelux
Het is dus begrijpelijk dat de belangstel-
ling vanuit ziekenhuizen voor Vendor
Neutral Archive systemen (VNA)
toeneemt. Oldelft Benelux biedt de optimale
oplossing.
StAnD vAn zAkenDiagnosestelling en behandeling van patiënten
vergt in veel gevallen een multidisciplinaire
aanpak. Dit betekent dat behandelaars op de
hoogte moeten zijn van elkaars patiëntdata, om
omissies en onnodige dubbele onderzoeken te
voorkomen. Wat is momenteel de realiteit? Iede-
re afdeling gebruikt voor opslag van zijn beeld
genererende gegevens zijn eigen functionele
oplossing. Onderlinge uitwisseling binnen het
ziekenhuis geschiedt via het EPD. Voor uitwisse-
ling met andere partijen wordt gebruikgemaakt
van een XDS-systeem (Cross Enterprise Docu-
ment Sharing systeem). Deze oplossingen zijn
een grote stap voorwaarts, maar bieden specialis-
FMT GEZONDHEIDSZORG18
de wens van zieken huizen om de
patiënt steeds meer centraal
te stellen en value-based
zorg te bieden, maakt het vei-
lig uitwisselen van digitale
medische gegevens tussen de
verschillende specialismen
een van de belangrijkste aan-
dachtspunten in de zorg-ict.
niet alleen met collega’s binnen
het ziekenhuis, maar ook met
zorgprofessionals daarbuiten.
vendor neutral archive van oldelft benelux:
het ultiMe coMproMiS
het gesprek aangaan met de inhoudelijk deskun-
digen omdat we weten welke mogelijkheden
optimaal beschikbaar zijn, én omdat we weten
hoe we gebruikers kunnen helpen om die in de
praktijk te kunnen benutten. We kunnen de
ICT’er een oplossing bieden die werkbaar is en
die niet uit onnodig veel deelsystemen bestaat.
En we kunnen de behandelaar de klinische in-
formatie bieden die vanuit verschillende discipli-
nes beschikbaar is en die hij nodig heeft voor
zijn patiëntenzorg.
Ook is Oldelft Benelux bij uitstek de partij die
zich realiseert dat een big bang in toepassing van
VNA niet werkt. Juist daarom bieden we een
hybride oplossing die de verschillende afdelingen
de ruimte biedt om op verschillende snelheden
in te stromen. Hierbij is van essentieel belang dat
in deze hybride situatie de volledigheid en con-
sistentie van het “beeld” in stand wordt gehou-
den. En we zijn niet alleen in staat deze oplossing
te bieden, we zijn ook de gesprekspartner die na
de aanschaf samen met de ICT’ers en de gebrui-
kers fungeert als partner in de implementatie.
Samen groeien we mee met de nieuwe klinische
toepassingen die voortdurend ontwikkeld wor-
den. Als onderdeel van Canon is Oldelft Benelux
onderdeel van een van de grootste “imaging”
bedrijven ter wereld. Dit stelt ons als geen ander
in staat ook de brug te slaan naar andere ima-
ging domeinen, zoals bijvoorbeeld (medische)
fotografie en de office omgeving. Recentelijk is
daarnaast met de acquisitie van Toshiba Medical
Systems mede onderstreept dat Medical imaging
van strategisch belang is voor de organisatie.
wet- en reGelGevinGHierbij zorgen we er ook voor dat we de zieken-
huizen ondersteunen om in de toepassing van
het VNA de ontwikkelingen in wetgeving te
blijven volgen. Een voorbeeld hiervan is het
VIPP-initiatief vanuit de Nederlandse Vereniging
van Ziekenhuizen (NVZ) in samenwerking met
het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en
Sport (VWS) waarbij het uitgangspunt is dat in
2020 alle Nederlanders digitaal toegang hebben
tot hun medische gegevens. Voorlopers worden
door dit initiatief actief ondersteunt door mid-
del van extra financiering. Maar ook de ontwik-
kelingen op het gebied van toekomstige wetge-
ving op onderwerpen als datasharing en privacy
volgen we op de voet. Zo werken we samen met
de gebruiker aan de ontwikkeling van een VNA-
oplossing die voor iedereen optimaal geschikt is,
nu en in de toekomst. <
FMT GEZONDHEIDSZORG 19
daardiseerd is. Het is hierdoor een enorme uit-
daging om al die data te koppelen in een VNA-
traject. Waarbij opgemerkt dient te worden dat
deze niet DICOM-data de grootste groei van
data veroorzaakt in een VNA. Maar het is wel
zaak om dit nu te doen, nu de ziekenhuiswereld
in hoog tempo de omslag maakt van specialisme
georiënteerd naar patiënt georiënteerd.
in BAlAnS koMenZiekenhuizen worstelen nu hoe ze verder moe-
ten met deze data. Ze willen graag patiënt geori-
enteerd werken en slaan hiertoe enorme hoe-
veelheden data op, die ze willen kunnen
analyseren en aan elkaar willen kunnen koppe-
len. De ICT-organisatie van de ziekenhuizen
spelen een “kartrekkende” rol. Door hun over-
koepelende functie en ervaring met het uitrollen
van grote, ziekenhuisbrede projecten, zijn ze hier
ook de aangewezen partij voor. De grote uitda-
ging “het ultieme compromis” is het vinden van
de balans tussen de wensen van de organisatie
(bestuur), de verschillende specialisten (de eind-
gebruikers) en de ICT-organisatie.
Viewer voor specialisten
Voor de specialisten is het belangrijk dat zij de
beschikking krijgen over een universele viewer
waarin een hoge mate van specialistische tooling
aanwezig is, waardoor elke specialist alle beelden
met de universele viewer kan bekijken en de
geboden functionaliteit in veel gevallen afdoende
is. Voor diagnosestelling is het echter onwaar-
schijnlijk dat er een enkele oplossing zal komen
die op alle fronten de beste tools biedt. Hierdoor
zal er vraag blijven naar specialistische tooling
die de specialisten optimaal ondersteunt in hun
cruciale werk. Komen tot één viewer is dan ook
een utopie. Oldelft Benelux biedt met Zillion
VNA een viewer op een uitzonderlijk hoog basis-
niveau, waardoor een hoog niveau van functio-
naliteit in een uniforme omgeving gerealiseerd
kan worden en in veel gevallen additionele too-
ling niet of nauwelijks noodzakelijk is. Waar deze
additionele tooling noodzakelijk is kan deze
door het strikt volgen van standaarden altijd
goed geïntegreerd worden.
het BeSte vAn twee werelDenDat we tot deze optimale oplossing kunnen
komen, heeft alles te maken met de manier
waarop wij werken. We hebben zowel een ICT
als een klinische achtergrond en begrijpen dus
de uitdagingen die vanuit beide perspectieven
bestaan. We kunnen vanuit beide perspectieven
vendor neutral archive van oldelft benelux:
het ultiMe coMproMiS
Ontwerpaspecten van zorghuisvesting
Door: Henk Hazeleger,
Leertouwer b.v. Barneveld
FMT GEZONDHEIDSZORG20
het gebouw geeft de eerSte indruk
gebouwautoMatiSering iS een
MuSt, dat iS een geMakkelijke
uitSpraak waar iedereen zich in
kan vinden. de Mogelijkheden zijn
praktiSch onbegrenSd en Met de
onStuitbare opMarS van internet
of thingS (iot), worden veel toe-
paSSingen SteedS bereikbaarder.
Als we gaan bouwen of verbouwen, moe-
ten we uiteraard aansluiten bij deze
technieken. We willen immers op alle
fronten voorbereid zijn op de toekomst. Er is
steeds meer mogelijk, maar één ding is onveran-
derd en daar moet altijd rekening mee worden
gehouden: Ieder gebouw wordt begrensd door
mogelijkheden op (bouw)technisch, en uiteraard
ook op financieel, gebied.
Eerst de belangrijkste vragen:
• Wat kan het gebouw voor ons betekenen?
• Wat willen we uitstralen?
• En nog belangrijker; hoe zorgen we ervoor dat
het gebouw onze bedrijfsprocessen optimaal
ondersteund?
De techniek die dit allemaal faciliteert komt pas
in beeld na het beantwoorden van deze vragen.
eerSte inDrukHet gebouw is vaak de eerste indruk die de be-
zoekers van een zorginstelling krijgen. Die eerste
indruk maken we maar één keer en die is be-
hoorlijk blijvend. Helaas wordt de intentie, het
maken van een goede indruk, maar al te vaak
naar de achtergrond gedrukt door schijnbaar
belangrijkere vraagstukken.
Een positieve indruk van een fraaie entree, met
goed verzorgde ontvangst in een van alle gemak-
ken voorziene bestuurs- en directiekamer, valt
snel weg als de rest van het plaatje niet klopt. Als
norschoten locatie Elspeet is een voorbeeld waar zorg en wonen gescheiden aangeboden worden. Dit kleinschalige complex en het zorgaanbod zijn erop gericht om maatwerk per bewoner te bieden.
Over de auteurHenk Hazeleger is Systeemarchitect, Technologie inspirator, R&D en Innovatie bij Leertouwer b.v. in Barneveld.
FMT GEZONDHEIDSZORG 21
het gebouw geeft de eerSte indruk
het heeft geen zin te starten bij de techniek.
je na de eerste het beste zijgang terechtkomt in
een stoffig bejaardenhuis compleet met het
oh-zo-bekende geurenpalet, ontstaat er een
andere indruk. Ik weet wel welke indruk bij uw
bezoeker blijft hangen, maar dat is zeker niet die
welke u voor ogen heeft als u denkt aan de uit-
straling van uw zorginstelling. Het is dus belang-
rijk bij een nieuwbouw of verbouwing na te
denken over het geheel: gebouw, inrichting èn
uitstraling. U wilt professioneel overkomen met
gelukkige bewoners of cliënten, deskundige
medewerkers en een gebouw dat dit alles op alle
fronten faciliteert. Uiteraard moet worden nage-
dacht over technische zaken zoals klimaatbestu-
ring, goede verlichting en zonwering. Maar het
belangrijkste om mee te beginnen is het bedrijfs-
proces, want dat is waar het uiteindelijk om
draait.
het BeDrijFSproceS iS BepAlenDHet heeft geen zin te starten bij de techniek.
Begonnen moet worden bij de kern door eerst de
bedrijfsprocessen in kaart brengen. Aan dat
aspect kan nooit te veel aandacht worden beste-
den. Of je nu een zorgomgeving of een industri-
ele productie-omgeving gaat opzetten, het feite-
lijke bedrijfsproces is het enig juiste startpunt.
Pas als deze processen optimaal in kaart zijn
gebracht, en we dus weten wat er functioneel
aan wensen en eisen leeft, kunnen we kijken
naar de bijpassende techniek die dit voor ons
kan faciliteren.
Alle betrokkenen praten mee
De core business van een zorgorganisatie is niet
zo moeilijk te bepalen. Maar hoe richten we
hiervoor een optimale omgeving in? Daarvoor
moeten alle wensen in kaart worden gebracht.
Het is een must daarbij met alle partijen te
praten. De mensen op de werkvloer weten im-
mers het beste wat belangrijk is voor hun cliën-
ten. Bovendien is het belangrijk dat de mede-
werkers ook een werkomgeving krijgen waar ze
blij van worden en trots op zijn. En last but not
least, hebben we uiteraard de bewoners, cliënten
of patiënten!
hoe BepAlenD kAn een proceS zijn?Het klinkt misschien als een cliché, maar onze
ervaring met het inrichten van zorgtechnologie
is overtuigend. Heb je de kans om uitgekiende
zorgtechnologie optimaal te integreren in het ge-
bouw met alle bijkomende voordelen? Pak die
kans met beide handen, hij komt namelijk nooit
meer.
Uitgangspunten zijn soms verrassend eenvoudig,
bijvoorbeeld ‘de nacht is om te slapen’. Wat
kunnen we hieraan doen? Dat is echt heel veel…
• Wat is het beste persoonlijke slaapklimaat
afgestemd op de cliënt?
• Waar moet licht uit of juist aan?
• Met welk niveau of lichtkleur?
• Wat vindt de cliënt/bewoner prettig?
• Hoe zorgt u ervoor dat er ’s nachts zo weinig
mogelijk medewerkers door de gangen lopen?
• Maar als deze er wel moeten zijn, hoe voor-
kom je telefoneren of onnodig harde alarmen
op hun smartphone?
Uitgekiende zorgtechnologie is volledig afge-
stemd op de cliënten. Zorgprofessionals hoeven
niet regelmatig controlerondes te lopen en bij
hun cliënten binnen te kijken. Zij kunnen een
virtuele ronde ‘lopen’ door eenvoudig de beelden
van de slimme sensoren te bekijken. Als een
cliënt onrustig is, wordt dat direct door de tech-
niek gedetecteerd.
Een alarmering laat géén luide beltonen horen.
We kunnen namelijk de cliënt ook geruststellen
door bijvoorbeeld het licht zachtjes te dimmen.
Slimme techniek speelt in op het gedrag van de
cliënten en de deskundige fine tuning van de
zorgprofessional doet de rest. Samen garanderen
zij een optimale nachtrust van de cliënten, hoe
mooi kan het zijn.
En dat is maar één van de vele aspecten.
vAn cliënt nAAr BewonerZo zijn er nog vele andere uitgangspunten te
bedenken. Gewapend met deze uitgangspunten
kunnen we de benodigde technologie kiezen en
finetunen. Techniek is er immers genoeg. Voor
alle wensen zijn slimme IoT-sensoren beschik-
baar en uitgekiende software doet de rest.
Zoals al even aangetipt, moeten we natuurlijk
niet vergeten dat onze cliënten in de zorginstel-
ling wonen. Aan een woonomgeving worden
tegenwoordig andere eisen gesteld dan vroeger.
Toen ging het voornamelijk om functionaliteit
en beschutting. Nu denken we daar anders over
en ontlenen we een deel van onze identiteit aan
de woning. We willen ons thuis voelen en trots
zijn op onze manier van wonen. Technologie
gebruiken we om dit allemaal te ondersteunen
en te zorgen dat de woonomgeving aansluit bij
onze behoeften en wensen.
Een op deze manier doordachte woonomgeving
stimuleert het gedrag van de cliënten naar le-
vensvreugde, vitaliteit en duurzaamheid. <
henk hazeleger.
toepassing van functionele zorgtechnologie bij Savelberg in Gouda.
FMT GEZONDHEIDSZORG22
techniek in de zorg
de techniek achter de zorgdialyse, voor zowel de zorgverlener als voor de
patiënt, konden wij adequaat advies geven ten
aanzien van installaties. Dit alles om zowel de
hoogwaardige zorgverlening als de huiselijke
patiëntbeleving te creëren. Zonder uiteraard de
patiëntveiligheid daarmee in het gedrang te laten
komen”.
Veiligheid
Gedurende de ontwerp-/engineeringsfase is een
risico-inventarisatie uitgevoerd om de patiënt-
veiligheid te borgen. De dialyse-behandelruim-
ten zijn geclassificeerd als K2 medisch gebruikte
ruimte volgens de NEN 1010 norm. Hierdoor
zijn de elektrische installaties in deze ruimten
voorzien van een MES-keten installatie (Medisch
Elektrische Scheiding) met beschermingstrans-
formatoren. “Het is van groot belang om stil te
staan bij veilige installaties voor dergelijke be-
handelplaatsen. De patiëntveiligheid mag niet in
Elyse richt zich bewust op kleinschalige
dialyse, buiten het ziekenhuis en in een
huiselijke sfeer. Met zorg op maat en de
nodige persoonlijke aandacht wil de kliniek de
nierzorg minder belastend maken voor de pati-
ent.
nieuwBouwDe nieuwbouw van de kliniek moest naast de
patiëntveiligheid ook goed aansluiten bij de
zorgdoelstellingen van Elyse. Het gebouw van ca.
1.000 m² bevat naast de dialyse-behandelplaat-
sen ook algemene behandel- en kantoorruimten.
In een open ruimte zijn in huiskamersfeer tien
dialyse-behandelplaatsen gerealiseerd. Daarnaast
is er een aparte ruimte met een dialyse-behan-
delplaats voor patiënten met een infectiegevaar-
lijke ziekte.
Installatiebedrijf Van Rennes Elektro- & Installa-
tietechniek uit Klaaswaal is verantwoordelijk
voor ontwerp en engineering, realisatie en, nu na
oplevering, ook voor het technisch beheer van de
elektrotechnische, werktuigbouwkundige en
sanitaire installaties.
“Een prachtig project dat door de goede samen-
werking succesvol is opgeleverd volgens de ver-
wachtingen van de gebruiker en ook nog in een
zeer korte bouwperiode”, aldus Jaco Bervoets,
Manager Projecten bij Van Rennes.
inStAllAtieS & pAtiëntveiliGheiDBervoets: “Vanaf het begin zijn wij met advies,
ontwerp en engineering bij het proces betrokken
geweest. Door ons te verdiepen in het proces van Door: Nick van Gelder
ProjectdetailsProject: Nieuwbouw nierdialyse - kliniek voor Elyse kliniekenLocatie: Gildenweg in GorinchemOmvang: 1.000 m² Start: april 2016Oplevering: eind september 2016In gebruik name: 10 oktober 2016Installaties: Van Rennes Elektro- en InstallatietechniekBouwdirectie: Dorst & PartnersAannemer: Bouwonderneming Stout
Elyse, kliniek voor nierzorg Gorinchem
elySe klinieken iS een Merk van het
duitSe faMiliebedrijf b. braun dat
zich bezighoudt Met de ontwikke-
ling, verkoop en diStributie van
hoogwaardige MediSche en farMa-
ceutiSche producten en dienSten.
het nieuwe dialySecentruM in
gorincheM iS de vijfde kliniek van
elySe in nederland.
FMT GEZONDHEIDSZORG 23
Deze snelheid, efficiëntie en kwaliteit is mede
behaald doordat de betrokken partijen direct
betrokken waren vanaf de start van het project.
“Wij hebben ook het ontwerpproces en de
engineering verzorgd. Hierdoor konden wij de
gehele looptijd adviseren en bijsturen, waardoor
de installatie volledig aansluit bij de eisen en
wensen. In het bouwteam met de aannemer,
bouwdirectie en eindgebruiker werkten we naar
één gezamenlijk doel. Zo’n bouwteam samen-
werking werkt voor iedere betrokken partij.”
techniSch BeheerVoor de installaties heeft Van Rennes na de
oplevering ook het technisch beheer op zich
genomen om de eindgebruiker volledig te ont-
zorgen. De inspecties voor de diverse installaties
worden, naast het periodieke onderhoud, voor
Elyse helemaal verzorgd. Daarnaast zijn zij met
de storing en servicedienst 24/7 bereikbaar.
Middels een meerjarenonderhoudsplan zijn de
onderhoudskosten voor de exploitatie helder en
worden er duidelijke rapportages en adviezen
verstrekt. Het contract voor onderhoud, beheer
en inspecties is voor een looptijd van 25 jaar.
“Wij zijn trots op het gezamenlijke resultaat en
erg tevreden dat zowel de zorgverleners op
locatie als de patiënten erg blij zijn met het de
kliniek en de beleving ervan. Een patiënt brengt
immers veel tijd door in de kliniek. Iedere be-
handeling duurt zo’n 3 a 4 uur en dat gemiddeld
3 keer per week.” <
onderdruk heeft ten opzichte van de overige
ruimten. Zo wordt er geen vuile lucht met
bacteriën overgedragen van de MRSA-ruimte
naar de overige ruimten. Ook naden en kieren
zijn bouwkundig afgedicht. De drukhiërarchie
wordt continue gemonitord en de MRSA-ruimte
heeft ook een aparte entree vanaf buiten. Met
een sluiswerking kunnen de deuren tussen de
MRSA-ruimte en kliniek niet gelijktijdig worden
geopend.
Duurzaamheid
Voor het gehele pand is veel aandacht geweest
voor duurzaamheid. Zo is er onder andere
gebruikt gemaakt van ledverlichting en zonne-
energie. Daarnaast bestaat de verwarmingsinstal-
latie onder andere uit een warmtepomp die al
aan de wettelijke eisen van 2018 voldoet met
energielabel A.
BouwproceSDe nieuwbouw is in een bouwteam met als leden
de eindgebruiker Elyse Klinieken, aannemer
Bouwonderneming Stout, en installateur
Van Rennes uitgevoerd. Hiernaast heeft Dorst &
Partners als bouwdirectie opgetreden.
De bouwtijd bedroeg slechts zes maanden, dat is
voor zo’n nieuwbouw met dergelijke installaties
zeer kort. In april werd gestart, op 30 september
was de oplevering en op 10 oktober werden de
eerste patiënten al ontvangen.
het gevaar komen en voor behandelingen als
dialyse is een goede onderlinge afstemming
nodig met de betrokken partijen voor realisatie
en in het gebruik.” De MES-keten installatie
wordt continue gemonitord en beschermd de
patiënt tegen elektrische gevaren. De patiënten
zijn middels elektrische dialyse apparatuur
direct verbonden met de bloedbaan. Een geringe
afwijking in de installatie kan grote gevolgen
hebben voor de patiënt.
De kliniek in Gorinchem is in 2016 gerealiseerd
met de toen actuele NEN 1010. Met ingang van
1 januari 2017 is een nieuwe uitgave van de NEN
1010 voor veilige laagspanningsinstallaties van
kracht geworden. Hierin zijn ook wijzigingen
voor specifiek de medisch gebruikte ruimten.
Zowel in verantwoordelijkheden als in de instal-
laties zelf. “Wij adviseren en denken graag mee
voor passende oplossingen, voor zowel patiënt
als zorgverlener.”
Hygiëne & MRSA-ruimte
Ten behoeve van de hygiëne en om infecties te
voorkomen tussen schone ruimten (steriele
opslag) en vuile ruimtes (afvalverwerking), is
ook in het bouwkundig ontwerp en routing voor
de medewerkers meegedacht. Voor patiënten
met een infectiegevaarlijke ziekte is een zoge-
naamde MRSA-behandelruimte gerealiseerd.
Middels de mechanische ventilatie is een druk-
hiërarchie ingeregeld zodat de MRSA-ruimte een
Deel van de techniekruimte met de klimaatinstallatie.
Waarom niet starten bij de installateur?
Neem contact met ons op!
Rijksstraatweg 1
3286 LS, Klaaswaal
+31 (0)186 57 24 22
www.vanrennes.nl
Voor meer informatie naar aanleiding van
dit artikel, kunt u contact opnemen met
Manager Projecten Jaco Bervoets.
Gebouw- en energiebeheer
centrale intelligentie voor een geïntegreerd gebouw- en energiebeheer
Met SAUTER Vision Center kan het volledige
gebouwbeheer – van het individuele gebouw tot
en met een internationaal verspreid netwerk van
filialen – eenvoudig met één centraal systeem
worden bewaakt.
Kenmerkende toepassingsgebieden zijn kantoor-
complexen, universiteitscampussen, industrie-
terreinen, luchthavens, stations, ziekenhuizen
enzovoorts.
Als webbased oplossing is SAUTER Vision Cen-
ter ontwikkeld als een uniform en voor verschil-
lende platformen geoptimaliseerd bedienings-
concept. Life data of historische diagrammen
kunnen rechtstreeks worden opgeroepen. Dank-
zij HTML5-ondersteuning en responsive design,
blijft de bediening tussen tablet, smartphone en
pc vertrouwd. Een modern gebouwbeheersys-
teem ondersteunt altijd de open communicatie-
standaarden, zoals BACnet en OPC-UA, voor de
integratie van diverse systemen.
Modern gebouwbeheer is gebaseerd op
uitgebreide softwareoplossingen,
waarmee een eenvoudige visualisatie
en bediening van de functies van het gebouw
mogelijk is. De gebruiker heeft het gehele ge-
bouw met alle datapunten in beeld en bedient de
installatie vanaf de werkplek of onderweg met
een druk op de knop. Zo wordt ook de tablet of
de smartphone een praktisch hulpmiddel, dat op
ieder gewenst moment een overzicht biedt van
alle relevante installatiegegevens, belangrijke
gebeurtenissen en alarmen. Met behulp van
gedetailleerde foutdiagnoses en -analyses kun-
nen volgende systeemstoringen effectief worden
tegengegaan.
uniForM en eenvouDiG BeDieninGSconceptDe moderne conciërge is als facility manager een
spin in het web die vaak verantwoordelijk is voor
meerdere gebouwen en dus veel onderweg is.
Door: Sauter
de Moderne facility Manager kan
niet zonder het beheerSySteeM
Sauter viSion center 4.0 oMdat
hierin ook de belangrijkSte func-
tieS voor de energiebewaking zijn
geïntegreerd. het gebruikSvriende-
lijke beheerSySteeM fungeert alS
Schakel voor individuele gebouwen,
coMplete vaStgoedparken of decen-
traal verSpreide gebouwen en kan
ook Mobiel worden gebruikt.
FMT GEZONDHEIDSZORG24
gedetailleerde alarmanalyse en de automatische
aanmaak van alarmstatistieken voor gebruik
door het facilitymanagement en serviceperso-
neel.
veiliGheiD en coMpliAnceHoe geïntegreerder de gebouwtechniek, des te
belangrijker het IT-veiligheidsvraagstuk. Wan-
neer niet alle protocollen en componenten geco-
deerd werken, worden virtuele particuliere net-
werken (VPN) gebruikt waarbinnen de
communicatie wordt beveiligd. SAUTER Vision
Center biedt de gebruiker bovendien de moge-
lijkheid om zeer hoge minimumeisen aan de
authenticatie oftewel wachtwoordveiligheid in te
stellen.
Ook compliance vormt een belangrijk aspect
voor veel toepassingen in de gebouw- en ruimte-
automatisering. Zo is het in de biomedische
sector vaak vereist dat gegevens over tempera-
tuur, luchtvochtigheid en luchtkwaliteit evenals
manipulaties van instellingen in een audit-trail
compleet worden geregistreerd. Met deze functi-
onaliteit ondersteunt SAUTER Vision Center de
richtlijnen om te voldoen aan FDA-eisen.
centrAAl en teGelijkertijD overAlSAUTER Vision Center is een uitgebreid ma-
nagementsysteem voor de verwerking van alle
data uit installaties en (verspreide) gebouwen.
Als geïntegreerd gebouw- en energiebeheersys-
teem biedt de software van de nieuwste generatie
functies voor ruimte- en energiebeheer. Direct
informatiepagina’s respectievelijk dashboards
met de belangrijkste kengetallen (KPI’s) en
bijbehorende diagrammen zijn snel op te vragen.
Het gemeenschappelijke gebruik van een soft-
waretoepassing als centraal brein voor gebouw-
en energiebeheer is efficiënt, vereenvoudigt het
beheer evenals de training van de gebruikers, en
zal uiteindelijk leiden tot lagere investerings- en
onderhoudskosten. <
Aan de hand van ruimtecomfort, energiever-
bruikswaarden en verschillende KPI-weergaven
kunnen storingen en optimalisatiemogelijkhe-
den snel worden herkend.
BetrouwBAAr AlArMBeheerHet facilitymanagement wil direct op storingen
kunnen reageren. Alarmbeheer met configuratie-
mogelijkheden voor bedrijfsspecifieke alarme-
ringsprocessen zorgt ervoor dat SAUTER Vision
Center aan alle eisen kan voldoen. Bij storingen
ontvangen de vooraf ingestelde personen on-
middellijk alarmen via e-mail of sms op de
mobiele telefoon.
Ook energierelevante gebeurtenissen, zoals
ongewoon meerverbruik, kunnen via het geïnte-
greerde energiebeheer alarmen activeren. Daar-
naast ondersteunt SAUTER Vision Center een
FlexiBiliteit in De ruiMteAutoMAtiSerinGMeer dan ooit wordt van een gebouwbeheersys-
teem verwacht dat het de gebouwbeheerder
maximale flexibiliteit biedt: als individuele kan-
toren worden omgevormd tot kantoortuinen of
multispace-oppervlakken, als een renovatie
gepland staat of als extra installaties op een later
tijdstip in het systeem moeten worden geïnte-
greerd, dan dient dit zo efficiënt mogelijk ook in
het gebouwbeheersysteem inzichtelijk te worden
gemaakt.
GeperSonAliSeerD DAShBoArDHet overzichtelijke dashboard van SAUTER
Vision Center is zonder IT-vakkennis te perso-
naliseren. Het brengt voor iedere gebruiker
precies de informatie in beeld die hij nodig heeft.
FMT GEZONDHEIDSZORG 25
centrale intelligentie voor een geïntegreerd gebouw- en energiebeheer
FMT GEZONDHEIDSZORG26
Systems
Components
Services
Facility Management
SAUTER Vision Center bewaart altijd het overzicht.
Voor meer informatie bezoek onze website:
Optimale gebruiksvriendelijkheid.Gebruikersvriendelijke, moderne bediening voor PC’s en mobiele apparatuur.
Flexibele ruimteautomatisering.Ondersteuning van open protocollen stelt uw investering veilig.
Energiemanagement geïntegreerd.Geïntegreerd energiemanagement toont real-time verbruiksgegevens.
E� ciënte werking. Onderhoud – en servicemodules waarborgen een continue effi ciënte werking.
www.sauter.nl
Gebouwmanagementsysteem:SAUTER Vision Center
Eén systeem. Eén partner. Totaal leverancier voor de CSA.
Efficiënt.
Systeemoplossingen voor de onreine
en reine zijde
Minder kosten.
Lage total cost of ownership
Innovatief.
Gepatenteerd reinigingsproces voor
complexe en kritisch instrumentarium
Meer service.
Uitgebreide dienstverlening van de
hoogste Miele kwaliteit
Voor meer informatie: www.miele-professional.nlTelefoon: (0347) 37 88 84
Reinigen/DesinfecterenSteriliserenDocumenterenGaranderen
FMT GEZONDHEIDSZORG 27
zorginStelling tantelouiSe en de Meeuw realiSeren hoogwaardige zorglocatie in Maand tijd
zorginStruMent wint MoonShot Startup 2017
veel bezoekerS zorgtotaal en zorgt & ict
In minder dan een maand tijd heeft zorgin-stelling tanteLouise in samenwerking met De Meeuw een hoogwaardige en optimaal uit-geruste woonomgeving gerealiseerd voor 48 bewoners met een 24-uurs zorgbehoefte.
> lees verder op www.fmtgezondheidszorg.nl <
CRDL, het interactieve zorginstrument dat aanraking vertaalt in geluid, heeft de Moonshot Startup van het Jaar 2017 gewonnen. De prijs is een prestigieuze erkenning voor startups die innove-ren vanuit een technologisch en sociaal oogpunt en is uitgereikt door NRC Live in de Beurs van Berlage te Amsterdam.De CRDL maakt nieuw contact mogelijk voor mensen die moeite hebben met communicatie en sociale interactie – zoals mensen die lijden aan dementie, autisme of een verstandelijke beperking – en hun omgeving. Het instrument, een Nederlandse uitvinding en ontwikkeling, brengt 25 verschillende geluiden ten gehore die worden geproduceerd op basis van vijf manieren van aanraken.
> lees verder op www.fmtgezondheidszorg.nl <
Het bezoekersaantal voor de beurzen Zorg-totaal en Zorgt & ICT van Jaarbeurs is uit-gekomen op 21.844, het hoogste aantal de laatste tien jaar. Dit overtreft ruimschoots de verwachtingen. Bezoekers zijn vooral gekomen om zich breed te oriënteren op het product-aanbod en aanbod seminars en congressen.
> lees verder op www.fmtgezondheidszorg.nl <
De Inspectiedienst voor de Gezondheidszorg heeft in de afgelopen jaren bij diverse verpleeghuizen ver-schillende praktische risi-cosituaties onder de loep genomen voor wat betreft de hygiëne en veiligheid voor infectiepreventie bij de afvalbakken in verschil-lende vertrekken.Leverancier Easybin Inter-national heeft voor één van die inspecties een afvalbak ontwikkeld die volledig aansluit bij deze eisen. In de basis is deze afvalbak ontwikkeld voor het verza-melen van incontinentie en overig afval in verzorgings-huizen. > lees verder op
www.fmtgezondheidszorg.nl <
innovatieve Sanitaire afvalbak
kort nieuwS
Huisvesting voor de Zorg
Door: Deerns
FMT GEZONDHEIDSZORG28
nieuwe toekoMSt voor zorggebouwen
deernS ontwikkelde een tranSforMatieScan in SaMenwerking Met hevo
(huiSveStingS-advieS en projectManageMent), architectenbureau inbo
en gebruikerS binnen de zorginStellingen.
Transformatiescan legt solide basis voor succesvolle aanpassing
Foto: claudia Broekhoff Fotografisch.
Met de scan wordt in een kort en
intensief interactief proces met de
klant, patiënten/cliënten en mede-
werkers nagegaan of een transformatie naar
nieuwe markten en doelgroepen financieel,
bouwkundig en technisch haalbaar is. En zo ja:
hoe.
Binnen enkele weken heeft de klant volledig
inzicht in de mogelijkheden en obstakels. Op
basis van deze informatie kan men tijdig de
juiste beslissingen nemen om leegstand te voor-
komen.
hulpMiDDel Bij SAMenwerken De transformatiescan is een echt hulpmiddel bij
het samenwerken. Door in het proces maximaal
gebruik te maken van elkaars expertises, komen
Deerns, HEVO, Inbo en de klant samen tot de
meest kansrijke oplossing voor het huisvestings-
vraagstuk. Deerns en zijn partners steken ook
zelf veel op van die samenwerking. Het intensieve contact met de klant en zijn
stakeholders levert belangrijke informatie op over de wensen en behoeften van
de gebruikers van het gebouw. Dit inzicht biedt een solide basis voor de harde
uitgangspunten voor het latere advies en het ontwerp.
oMGevinG heeFt Grote invloeDAlle adviezen en ontwerpen van Deerns zijn gericht op een duurzamer, veiliger
en comfortabeler gebouw voor de eindgebruiker. Deze focus sluit aan op de
bevindingen van arts-onderzoeker Machteld Huber. Zij toonde aan dat ‘je ge-
zond en prettig voelen’ niet alleen te maken heeft met lichamelijke gezondheid,
maar ook met de omgeving waarin je verblijft. Volgens Huber zijn veel beleid-
smakers, verzekeraars en behandelaars hiervan niet altijd goed doordrongen.
te veel oF te weiniG prikkelSOok uit eigen interviews van Deerns, HEVO en Inbo met patiënten bleek dat
hun gevoel van welbevinden nauw samenhangt met te veel of te weinig prikkels
in hun omgeving. Zo moeten er in gangen weliswaar voldoende herkennings-
punten zijn om te voorkomen dat patiënten verdwalen, maar dienen harde
pulsachtige geluiden, te grote contrastverschillen in dag- en kunstlicht en andere
hinderlijke prikkels zoveel mogelijk te worden vermeden. Een oudere cliënt gaf
aan dat zij het eng vond om ’s avonds en ’s nachts door een donkere gang te
lopen. Anderen klaagden over het harde gekletter van bestek en servies in de
restaurantruimte. Verpleegkundigen vertelden dat ze in slecht verlichte kamers
soms fouten maken bij het klaarleggen van kleren.
wAArDevolle input voor proGrAMMA vAn eiSenDeze gedetailleerde informatie over de behoeften van de eindgebruikers vormen
waardevolle input voor het Programma van Eisen voor de transformatie naar
hoogwaardige en toekomstbestendige zorggebouwen met een uitdagend budget.
Ook in de incompany trainingen die Deerns, HEVO en Inbo vanuit de Transfor-
matiescan bij zorg instellingen en corporaties geven, wordt dankbaar geput uit
de informatie uit interviews. De integrale benadering van het zorghuisvestings-
vraagstuk met behulp van de Transformatiescan gaat dus veel verder dan alleen
het opstellen van een basisprogramma van eisen en het ontwikkelen van stan-
daardoplossingen. Door ook behoeften, problemen en mogelijkheden integraal
tegen elkaar af te wegen, wordt een hogere kwaliteit bereikt tegen dezelfde of
zelfs lagere investerings- en exploitatiekosten.
Het zorgsysteem in Nederland staat onder druk. Hoewel de bevolking vergrijst
en het aantal chronisch zieken stijgt, trekt de overheid haar handen steeds meer
af van deze kwetsbare groepen. De snelle veranderingen in de zorg stellen zorg-
aanbieders voor de uitdaging hoe ze hun bestaande zorggebouwen succesvol
kunnen aanpassen aan de nieuwe ontwikkelingen, zodat deze hun gebruiks- en
financiële waarde in de toekomst behouden.
De Transformatiescan Bestaande Zorggebouwen helpt ze bij het maken van de
juiste keuzes. <
nieuwe toekoMSt voor zorggebouwen Eén systeem. Eén partner.Totaal leverancier voor de CSA.
Efficiënt.
Systeemoplossingen voor de onreine en reine zijde
Minder kosten.
Lage total cost of ownership
Innovatief.
Gepatenteerd reinigingsproces voor complexe en
kritisch instrumentarium
Meer service.
Uitgebreide dienstverlening van de hoogste
Miele kwaliteit
Voor meer informatie: www.miele-professional.nlTelefoon: (0347) 37 88 84
Reinigen/DesinfecterenSteriliserenDocumenterenGaranderen
Nieuwbouw of renovatie operatieafdeling
‘totaal ok’ congres en beurs
Er zijn op dit moment meerdere operatieafdelin-
gen in ontwikkeling en vele andere organisaties
staan aan de vooravond van ingrijpende besluit-
vorming in deze. Meer dan ooit is het nu zaak
alle betrokken partijen antwoord te geven op de
bovenstaande en eigen vragen ten aanzien van
alle (on)mogelijkheden voor hun eigen operatie-
afdeling.
Deze antwoorden gaan wij geven tijdens het
“Totaal OK” congres met bedrijven beurs dat zal
plaatsvinden op:
Donderdag 22 juni 2017
Utrecht (Jaarbeurs, Supernova).Door: De Block Consultant
FMT GEZONDHEIDSZORG30
bij de renovatie en nieuwbouw van een
operatieafdeling zijn veel partijen
betrokken. oM te koMen tot een op-
tiMaal reSultaat iS het van cruciaal
belang dat er een goede onderlinge
afSteMMing en overeenSteMMing
beStaat.
Uit binnen- en buitenland hebben wij toonaan-
gevende sprekers uitgenodigd die, onder het
inspirerende voorzitterschap van Prof. Ir. P.G.
(Peter) Luscuere (TU Delft/Inspired Ambitions),
een boeiend betoog zullen houden vanuit hun
eigen vakgebied.
Onze doelgroepen voor deze dag zijn zorgpro-
fessionals en alle partijen die betrokken zijn bij
planvorming, ontwerp, uitvoering, inrichting en
gebruik van (hybride) operatiekamers. Een
uitgebreide netwerkdag die u niet wilt missen!
Representanten uit de volgende doelgroepen
willen wij hierbij graag uitnodigen als congres-
deelnemer:
- Architecten en organisatieadviesbureaus;
- Technisch en bouwkundig adviesbureaus;
- Bestuurders van ziekenhuizen en klinieken;
- Leidinggevenden en medewerkers OK,
Facilitair/Techniek en Inkoop;
- Relevante bedrijven/leveranciers, verenigingen
en vakbladen;
- Hygiënisten en belangstellende medici.
Op de centrale expositievloer in de foyer van
Supernova zijn 37 bedrijven aanwezig om u te
informeren en adviseren m.b.t. de onderwerpen
van dit unieke congres. <
Foto: inter visual Systems / hybride vaat ok rijnstate Arnhem.
Het ‘Totaal OK’ congres is een initiatief van ‘de Block Consultant’ en wordt geor-ganiseerd in samenwerking met ‘Con-gres Company’.Het volledige programma met informatie over de sprekers, de bedrijven en de mo-gelijkheden om in te schrijven (korting tot 1 mei a.s.) vindt u op de website van het congres: www.totaalok.org
Kortom een goede synergie tussen deze
partijen is een absoluut vereiste, maar
ook dat partijen weten wat de wensen
van de zorgprofessionals zijn. Dat het helder is
wat er bouwkundig, technisch en financieel
mogelijk is. En dat duidelijk in kaart is gebracht
aan welke voorwaarden vooraf voldaan moet
worden alvorens gesproken kan worden van een
integraal ontwerp en een integrale benadering
van deze uitdagende, maar kostbare ziekenhuis-
afdeling.
pointS oF intereStIn het traject om tot dit optimale resultaat te
komen, moeten architecten, adviseurs, uitvoe-
rende partijen en zorgprofessionals antwoord
kunnen geven op diverse vragen, waaronder:
- Welke logistieke en bouwkundige voorwaar-
den moeten worden onderzocht?
- Wat zijn de nieuwste technische ontwikkelin-
gen en mogelijkheden bij het integraal ont-
werpen en inrichten van een (hybride) OK?
- Wat is vandaag de dag ‘State of the Art’ op het
gebied van luchttechniek?
- Hoe zijn de ervaringen met de nieuwste
(Zwitserse) richtlijnen? En hoe werkbaar zijn
(deze) richtlijnen in de praktijk?
- Wat zijn de werkervaringen in recent opgele-
verde en spraakmakende projecten?
FMT GEZONDHEIDSZORG 31
Technical innovations in Medicine
Door: Henk-Jan Hoekjen
foto’s: David Jagersma.
We zitten midden in een nieuwe industriële revolutie stelde dagvoorzitter Diederik Jekel bij aan-vang van het eerste Technical innovations in Medicine (TiiM)-congres. Voor die uitspraak valt veel te zeggen, want de teneur van de lezingen was dat nieuwe technologie de zorgsector on-herkenbaar zal veranderen. Verslag van een enerverend kennisevenement.
succesvol tiim-congres over technologische vernieuwing
innovatie gebaat bij SaMenwerking
Voordat er ook maar één woord gespro-
ken werd op het onder auspiciën van
de Nederlandse Vereniging voor Tech-
nische Geneeskunde (NVvTG) georganiseerde
Technical innovations in Medicine (TiiM)-con-
gres, was al duidelijk dat het met de toekomst
van de technische geneeskunde in ons land wel
goed zit. Onder de ruim driehonderd belangstel-
lenden die zich op 3 februari 2017 verzamelden
in de Prodent Fabriek in Amersfoort waren
opvallend veel jonge bezoekers. Waar op andere
congressen nogal eens een overvloed aan ge-
stropdaste heren van middelbare leeftijd de toon
zet, had in Amersfoorts het contingent >
op 3 februari luisterden ongeveer driehonderd bezoekers naar uiteenlopende lezingen op het gebied van technische geneeskunde.
onder de 25 jaar duidelijk de overhand. En wie de jeugd heeft, heeft de
toekomst…
Het leergierige publiek liet zich gedurende de goed gevulde kennisdag
informeren over de vele ontwikkelingen die momenteel spelen op het
snijvlak van technologie en geneeskunde. “We leven in een ontzettend
gave tijd”, stelde de enthousiaste en innemende dagvoorzitter Diederik
Jekel in zijn openingstoespraak. “De mogelijkheden zijn tegenwoordig
enorm: Crispr-cas, epigenetica, chip-ontwikkeling, noem maar op.” Die
vele mogelijkheden – die Jekel ertoe brachten de huidige digitale ontwik-
kelingen te benoemen als ‘nieuwe industriële revolutie’ – kwamen naar
voren in tal van lezingen.
DAtAEén van de grote gemene delers in de vele congresbijdragen was de op-
komst van digitale technologie. Dit kwam het meest pregnant tot uiting
in de bijdrage die IBM-medewerker dr. Nicky Hekster verzorgde over
‘Watson’. Watson is door IBM ontwikkelde software die artsen kan bij-
staan in het maken van ingrijpende beslissingen. “We leven in een wereld
van draagbare sensoren”, aldus Hekster over de ratio achter de opmerke-
lijke innovatie. “Er zijn allerlei apps waarmee de mens zijn eigen gezond-
heid in kaart brengt. En dat betekent dat de druk op traditionele zieken-
huizen groter wordt. Er is behoefte aan intelligentie die op de juiste
manier met de exponentieel toenemende hoeveelheid data omgaat.”
In dit kader wees Hekster op het feit dat slechts 55 procent van de kennis
van dokter momenteel evidence-based is. Wanneer artsen gebruik gaan
maken van Watson kan dit percentage omhoog. “Watson is een intelli-
gente assistent, die de arts helpt om uit de voortdurend toenemende
hoeveelheid data de juiste conclusies te trekken.” En daardoor kan het
aantal verkeerde diagnoses drastisch omlaag. Hekster benadrukte dat het
de mens blijft die uiteindelijk de medische beslissingen neemt. “We
kunnen niet uitsluiten dat een deel van de competenties – bijvoorbeeld
van radiologen – vervangen zullen worden door Watson”, reageerde
Hekster op een vraag uit het publiek. “Maar die artsen kunnen zich dan
op andere zaken gaan richten die voor de patiënt van belang zijn.” Want
daar draait het allemaal om, beklemtoonde hij: “De held van dit verhaal
is níet Watson, maar de patiënt.”
inGewikkelDHet inzetten van digitale technologie zal de zorgsector ongetwijfeld
ingrijpend veranderen. Maar niet iedereen is ervan overtuigd dat alle
problemen hierdoor als sneeuw voor de zon verdwijnen. In zijn bijdrage
over ‘De techniek van onsterfelijkheid’ liet prof. dr. Jan de Boer (Univer-
siteit Maastricht) doorschemeren dat enige scepsis over de mogelijkhe-
den van technologie op zijn plaats is, zeker voor wat betreft het realiseren
van onsterfelijkheid. “Het menselijk lichaam zit zo ontstellend ingewik-
keld in elkaar. Elke individuele cel bevat misschien wel 1.000 Terabyte
aan informatie. Dit betekent dat er een eindigheid is aan wat we kunnen
oplossen.
A walk out of the hospital
Ook tijdens de parallelsessie ‘eHealth’ werden kanttekeningen geplaatst
bij het toepassen van digitale technologieën in de gezondheidszorg,
onder andere in de lezing van de promovendi Mathilde Hermans (Uni-
versiteit Twente) en Martine Breteler (UMCU).
Technical innovations in Medicine
FMT GEZONDHEIDSZORG32
iBM-medewerker dr. nicky hekster vertelde over ‘watson’, door iBM ontwikkelde software, die artsen kan bijstaan in het maken van ingrijpende beslissingen.
prof. dr. lisette van Gemert: “De uitdaging ligt momen-teel niet in het verzamelen van data, maar in de vertaling van de vele data naar bruikbare informatie.”
Het gaat niet om het toepassen van nieuwe
technologie, maar vooral om nieuwe toepas-
singen van technologie.
wat je wilt weten en op de juiste manier? Dat is
nog een groot probleem.” ‘Big data’ leidt volgens
de hoogleraar niet per definitie tot ‘big insights’.
“De uitdaging ligt momenteel niet in het verza-
melen van data, maar in de vertaling van de vele
data naar bruikbare informatie.” <
kritische factoren, zoals privacy en veiligheid.
“Bovendien zullen we de vraag moeten beant-
woorden hoe we het precies gaan inzetten, hoe
vaak en hoe lang.
uitDAGinGBeide promovendi zijn dus van mening dat de
beschikbaarheid van technologie op zichzelf nog
geen oplossing biedt. Die oplossing is er pas
wanneer de technologie op een juiste manier is
ingebed in de dagelijkse zorgpraktijk. In de
woorden van Martine Hermans: “Het gaat niet
om de toepassing van nieuwe technologie, maar
vooral om de nieuwe toepassing van technolo-
gie.” Een vergelijkbaar standpunt kwam naar
voren in de lezing ‘eHealth in de chronische
zorg’, die gegeven werd door prof. dr. Lisette van
Gemert (Universiteit Twente). “Er is sprake van
een digitalisering van de wereld”, stelde zij vast.
“Er is steeds meer data. De uitdaging ligt mo-
menteel op het combineren van de juiste data.”
De vele technologische producten die momen-
teel op de zorgmarkt komen zijn ook volgens
Van Gemert niet altijd op de gewenste wijze
gevalideerd. “Meet die apparatuur daadwerkelijk
Onder de titel ‘A walk out of the hospital’ vertel-
den zij over de mogelijkheden en drempels bij
‘telemonitoring’. “E-Health is een breed begrip”,
stelde Hermans. “Het bestaat uit digitalisering,
big data, apps met self-management en –coa-
ching, en telemonitoring en telemedicine. Naar
die laatste twee aspecten doen wij onderzoek.”
Op dit gebied liggen tal van behoeftes, vulde
Breteler haar collega aan. “Op de IC en MC is er
intensieve controle van de patiënt. Bij overplaat-
sing naar de afdeling is die controle al een stuk
minder, en wanneer een patiënt ontslagen wordt,
is er nauwelijks nog een vangnet.”
Gedurende dat zorgtraject stijgt volgens Breteler
het risico op onopgemerkte achteruitgang van
de patiënt. “Dat werpt de vraag op hoe we op
een andere manier kunnen monitoren.”
Telemonitoring biedt hierbij in principe belang-
rijke mogelijkheden. Niettemin benadrukten
beide promovendi dat er op dit vlak nog veel
vragen zijn. “Ik kom in de praktijk vaak tegen
dat een bedrijf een device aanbiedt waarvan niet
duidelijk is of het echt werkt. Uit de literatuur
blijkt dat de bewijsvoering vaak minimaal is.”
Martine Hermans noemt nog een aantal andere
FMT GEZONDHEIDSZORG 33
Vooijs Award voor UT-studenteTijdens het Tiim-con-gres werd voor de vijfde maal de Prof. dr. G.P. Vooijs Award uit-gereikt. De eer ging dit jaar naar studente Technical Medicine Uyên Châu Nguyên van de Universiteit Twente. Tijdens haar afstudeerstage in het Maastricht UMC+ ontdekte zij een me-thode om een goede plaats voor een pacemaker te vinden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van MRI en 3D-metingen van de elektrische activa-tie van het hart. Deze methode, die is gepubli-ceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Heart Rhythm, wordt nu toegepast op patiënten met hartritmeproblemen in het Maastricht UMC+.
Sinds de introductie van Athena Medical op de Nederlandse markt, steeg ons marktaandeel in de zorgsector aanzienlijk en zijn we inmiddels ook in eigen land niet meer weg te denken. Veel vooraanstaande ziekenhuizen gebruiken onze Athena Medische PC’s en COW’s als standaard oplossing en weten zich professioneel ondersteund door het Athena team in Terheijden.
Diverse zorginstellingen hebben bewust gekozen voor de Athena Medical IT-oplossingen en zijn zeer enthousiast over het gebruik, de kwaliteit en onze service:
”Athena Medical producten zijn betrouwbaar en bovendien zeer betaalbaar.””Klanten herkennen hun feedback in productverbeteringen.”” Athena Medical heeft een gedegen reputatie als het aankomt op kwaliteit, certifi cering, service, meedenken en innovatie.”
Het Zuyderland Medisch Centrum heeft voor de fusie van Atrium MC en Orbis MC gekozen om volledig op Athena te standaardiseren. Athena heeft reeds meer dan 250 medische PC’s en COW’s mogen leveren • VieCuri Medisch Centrum in Venlo en Venray gebruiken naar volle tevredenheid Athena producten • Ziekenhuizen als het AMC Amsterdam en Erasmus MC gebruiken Athena Medical PC’s onder andere op trauma afdelingen. Wie volgt?
Dutch Design Medical IT of Tomorrow
Athena Medical brengt medische IT van morgen
Athena MedicalBredaseweg 84844 CL TerheijdenThe Netherlands
Telefoon: +31 (0)85 876 92 25eMail: [email protected]: www.athena-medical.com
Innovatie in duurzaamheid
FMT GEZONDHEIDSZORG34
proefwonenin duurzaaM
nieuwoldahet groningSe nieuwolda heeft zich tot
doel geSteld, het MeeSt duurzaMe dorp
van nederland te worden.
energietranSitie en healthy ageing
gaan hierbij hand in hand. woonStich-
ting groninger huiS opende hiertoe
onlangS de eerSte proefwoning waar
MenSen ervaring op kunnen doen over
doMotica en energiezuinig wonen.
Door: Betty Rombout
Het project ‘Duurzaam Nieuwolda’ is een deelproject van het grotere project
‘Nieuwolda, het meest energiezuinige dorp van Nederland?’, een initiatief
van Woonstichting Groninger Huis, gemeente Oldambt en Vereniging
Dorpsbelangen Nieuwolda. In het deelproject werken naast de genoemde partners
ook Hanzehogeschool Groningen, B+O Architecten, ’t Oude Ambt en Zorg Innovatie
Forum samen.
In het Groningse Nieuwolda kan het! Proefwonen en zelf ervaren wat mogelijk is met
onder andere domotica.
het wAAroMKarin Kalverboer is directeur van het Zorg Innovatie Forum, een netwerk in Noord-
Nederland met ruim 40 partners in zorg, welzijn, onderwijs en sociaal domein. Kal-
verboer is tevens is lid van de stuurgroep ‘Duurzaam Nieuwolda’. Ze vertelt: “Nieuw-
olda kampt al enkele jaren met een dalend aantal inwoners en toenemende vergrijzing.
De proefwoning aan de lindelaan 9-11 nieuwolda.
FMT GEZONDHEIDSZORG 35
soons hoog-laagbed. In de keuken bevindt zich
onder de gootsteen een onderrijdbaar gedeelte
ten behoeve van een rolstoel. De lades en kastjes
van de keuken zijn met een lichte aanraking te
openen en dankzij de softclose sluiten ze geruis-
loos. In de woonkamer staat een sta-op-stoel. Bij
de trap naar de bovenverdieping is automatische
verlichting aangebracht. Onder andere de
bestek la de heeft een sensor. Deze monitort of
een bewoner de besteklade opent, wat een indi-
catie is of hij wel of niet goed eet. Sensoren
bevinden zich ook in de hoog-laag bedden en bij
het toilet: hoe lang slaapt de bewoner en hoe
vaak gaat hij ’s nachts naar het toilet? Ook de
ramen en deuren hebben sensoren. Deze registe-
ren bijvoorbeeld als een deur op ‘een vreemde
tijd’ open staat en geven daartoe een signaal af.
Lampen werken automatisch.”
Het Groninger Huis wil als vernieuwende wo-
ningbouwcorporatie en kwartiermaker van dit
project het dorp aantrekkelijker maken voor jon-
geren én ouderen door hen te ondersteunen in
het langer thuis kunnen blijven wonen. Hoe?
Door voorlichting te geven en logeerervaring
aan te bieden. Het huis zit vol met domotica en
maatregelen die de energielasten tot nul verla-
gen.”
proeFwoninGenVera Bekkers, projectmedewerker Zorginnovatie
bij het Zorg Innovatie Forum en lid van de
projectgroep ‘Duurzaam Nieuwolda’: “Eind 2016
zijn de proefwoningen opgeleverd en op 14
januari jl. is het startsein gegeven voor het proef-
wonen. Gedurende twee jaar zal Lindelaan 11
beschikbaar gesteld worden. Lindelaan 9 is het-
zelfde ingericht als nummer 11, maar zal regulier
verhuurd worden door Woonstichting Gronin-
ger huis. De toekomstige huurders gaan funge-
ren als ambassadeurs van het project ‘Duurzaam
Nieuwolda”.
De prioriteit voor het proefwonen ligt bij inwo-
ners van de (krimpregio) zeven Oost-Groningse
Gemeenten. Zij kunnen de proefwoning voor
enkele dagen gratis betrekken. Mensen buiten
genoemde regio betalen 30 euro per nacht. “Met
name de doelgroep 45+/55+is relevant”, zegt
Bekkers. “Zij hebben wellicht ouders of kennis-
sen die minder zelfstandig worden en toch graag
in hun woning willen blijven wonen. Hoe kun-
nen ze dat voor elkaar krijgen?”
Bekkers vervolgt: “Vrijwilligers geven rondlei-
dingen aan bedrijven en professionals met ex-
pertise op het gebied van zorg, techniek, huisves-
ting en onderwijs. Niet alleen de bewoners
kunnen zo leren van technologieën die daar zijn
toegepast, ook leveranciers en andere partijen.
Op basis van de ervaringen kunnen zij weer
verbeteringen aanbrengen.”
DuurzAAMheiD en zorGtechnoloGieIn de proefwoning zijn vele ‘snufjes’ aangebracht,
eveneens betaalbaar voor mensen met een krap-
pe beurs. Vera Bekkers: “De woningen beschik-
ken over extra brede deuropeningen en hebben
geen drempels. De badkamer kent – ter onder-
steuning - mooie handgrepen bij toiletrolhou-
der, wastafel en douche. De slaapkamer, badka-
mer en woonkamer zijn op de begane grond,
opdat bewoners bij verminderde mobiliteit niet
de trap naar boven op hoeven. Er is een tweeper-
“het huis zit vol met domotica en maatregelen die de energielasten tot nul verlagen”.
karin kalverboer van het zorg innovatie centrum:
foto: hans van dijk
Ook de luchtwarmtepomp en convectoren,
geïnstalleerd voor de verwarming, zijn voorzien
van sensoren. Opdat de bewoner niet per onge-
luk de verwarming aan laat staan. Voor de leve-
ring van energie voor binnenshuis gebruik,
alsmede voor het opladen van elektrische auto’s
en e-bikes, beschikken de woningen over zonne-
panelen en accu’s voor opslag.
AppKarin Kalverboer: “De sensoren in het huis,
alsook de meters van energieverbruik, zijn te
bedienen via een te installeren app op een tablet,
pc of mobiele telefoon. De proefbewoners krij-
gen zo inzicht in hun energiegebruik en hun
gedrag. ‘Beweeg ik wel genoeg in huis?’ ‘Hoe lang
en hoe diep heb ik geslapen?’. De individuele
gegevens zijn alleen voor de proefbewoners
de sensoren in het huis, alsook de meters van energieverbruik, zijn
te bedienen via een te installeren app op een tablet, pc of mobiele telefoon.
FMT GEZONDHEIDSZORG36
zichtbare hulpmiddelen voor het langer thuis
kunnen wonen.”
nooDzAAk en toekoMStVera Bekkers: “We zien dat de ouderenzorg en
met name de verpleeghuiszorg steeds verder
afgebouwd wordt. Mensen moeten en willen
steeds langer zelfstandig thuis blijven wonen.
Maar dan wel in een comfortabele, veilige omge-
ving. Door de technologieën die zijn ingezet,
wordt dit mogelijk gemaakt. Bovendien, met de
vergrijzing in Nederland is het van belang, dat er
meer van deze woningen komen. Het huidige
woningaanbod voor senioren en het aangepast
wonen is over het algemeen zeer beperkt. Het is
belangrijk, dat mensen weten wat er te koop is.”
Project ‘Duurzaam Niewolda’ is een van de eerste
initiatieven in Nederland die op een laagdrem-
toegankelijk. Bij wisseling met nieuwe mensen in
de huizen zijn deze voor hen niet zichtbaar. Dit
ter bescherming van de privacy. Wel worden de
gegevens geanonimiseerd
benut voor het doen van
onderzoek naar langer thuis-
wonen en hoe technologie
daarbij kan helpen.”
Geen zorGwoninGDe keuze van de technologie
is gebaseerd op functionali-
teit – duurzaamheid en/of
zorg- en zelfstandigheid – en
kosten. Ook is gekeken naar
waar mogelijk samengewerkt kan worden met
lokale partijen en sponsoren voor de inrichting
van de woning en de domotica. “De woningen
demonstreren een mogelijke oplossing”, zegt
Bekker. “Daarom is bij elke technologische toe-
passing een bordje geplaatst met meer informa-
tie. Ook is er een informatiemap beschikbaar
met alternatieven. Denk aan een ander type
keuken, niet gericht op mensen in een rolstoel,
maar op mensen met dementie.”
Belangrijk element van deze woningen is, dat ze
er niet uitzien als zorgwoning. Karin Kalverboer:
“Het is de bedoeling mensen in te laten zien, dat
woningen heel goed aangepast kunnen worden
op een mooie, stijlvolle manier met vaak on-
pelige manier mensen kennis laat maken met
thuistechnologie en energiebesparende maatre-
gelen in huis. Karin Kalverboer: “Na dit deelpro-
ject zullen er meerdere soort-
gelijke projecten volgen. Zo
staat de renovatie van appar-
tementcomplex de Horst op
de planning.”
De Hanzehogeschool Gro-
ningen draagt een belangrijk
steentje bij aan dit project en
vervolginitiatieven door een
connectie met de opleidingen
te maken. Bedoeling is, dat
studenten mee gaan werken aan onderzoek naar
ouderen thuis en de technische mogelijkheden
die daarbij behulpzaam zijn. <
Innovatie in duurzaamheid
project ‘duurzaam nieuwolda’ is een van de
eerste initiatieven in nederland die op een laag-
drempelige manier mensen kennis laat maken met
thuistechnologie en
energiebesparende maatregelen in huis.
“de toekomstige huurders gaan fungeren als ambassadeurs van het project ‘duurzaam nieuwolda”.
vera bekkers, projectmedewerker zorginnovatie bij het zorg innovatie forum en lid van de projectgroep ‘duurzaam nieuwolda’:
Meer informatieW: www.groningerhuis.nl/proefwonenW: www.hanze.nl/duurzaam-nieuwoldaE: [email protected]
Adres:Zorg Innovatie ForumL.J. Zielstraweg 2, Postbus 10479701 BA Groningen
FMT GEZONDHEIDSZORG 37
medische technologie
Pijnloze controle van artritisPatiënten door innovatieve handscan
polikliniek. Dankzij dit apparaat worden zij
voortaan vaker en sneller beoordeeld. Bovendien
kan kostbare medicatie nauwkeuriger aangepast
en in sommige gevallen zelfs afgebouwd wor-
den”, aldus Westgeest. Daarnaast wordt de scan
uitgevoerd door een polikliniekassistent, waar-
door er meer tijd is voor een gesprek bij de arts.
zo werkt De hAnDScAnEen drukmanchet rond de onderarm wordt
gedurende ongeveer een minuut licht opgebla-
zen (waardoor er bloedstuwing ontstaat) om de
doorbloeding in de hand te meten. Ontsteking
gaat gepaard met veranderingen (verwijding en
lekkage) in de bloedvaten waardoor de bloedstu-
wing verschilt tussen ontstoken en gezond weef-
sel.
Deze ophoping van bloed wordt gemeten door
diffuse optische transmissie. De handen van een
patiënt worden verlicht met rood/nabij-infra-
rood licht en de hoeveelheid doorgelaten licht
wordt gedetecteerd door een camera aan de
andere zijde van de handen van de patiënt. Aan-
gezien bloed rood en nabij-infrarood licht sterk
absorbeert, resulteert opeenhoping van bloed in
vermindering van het doorgelaten licht.
De patiënt plaatst zijn handen door een cilindri-
sche opening op een glazen plaat. Vervolgens
wordt de verlichting die zich onder de glazen
plaat bevindt ingeschakeld. Twee camera’s aan de
andere kant van de handen registreren de veran-
derende transmissie van licht.
MinDer DAn 3 MinutenEen volledige meting bestaat uit drie fasen:
1. Tijdens de eerste fase wordt de basislijn trans-
missie opgenomen zonder manchetdruk.
2. In fase twee wordt de manchetdruk toegepast
en wordt de toename van het bloedvolume
gemeten.
3. Tijdens de laatste fase wordt de druk opgehe-
ven en wordt de afname van het bloedvolume
gemeten.
De hele meting met analyse duurt ongeveer 3
minuten. Het apparaat produceert uit de meting
een 2D beeld van de vasculaire reactie die naar
de reumatoloog gaat, samen met onderliggende
en eerdere patiëntgegevens.
Voor verwijzingen relevante literatuur zie
www.fmtgezondheidszorg.nl <
Door: Cor van Litsenburg en Hemics
reuMatoïde artritiSpatiënten worden
in het MáxiMa MediSch centruM (MMc)
voortaan pijnlooS onderzocht op
ontStekingen dankzij een handScan;
een innovatie ontwikkeld door heMicS
in eindhoven.
De objectieve metingen van dit apparaat
kunnen bovendien leiden tot een
betere bijstelling van vaak kostbare
medicatie. MMC neemt de HandScan als eerste
ziekenhuis ter wereld in gebruik in de dagelijkse
praktijk.
Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte
waarbij gewrichtsontstekingen ontstaan. “Er is
bij deze patiënten regelmatig controle nodig om
activiteit van de ziekte te bepalen en medicatie
eventueel bij te stellen”, vertelt Toon Westgeest,
reumatoloog in MMC. Tot nu toe vond deze
controle plaats door middel van een onderzoek
dat pijnlijk kan zijn voor de patiënt. Hierbij
werden door de zorgverlener zelf zwellingen in
de hand opgemeten en onderzocht. “Patiënten
ervaren echter niet elke dag dezelfde klachten en
de pijngrens verschilt per persoon. Ook oefent
niet iedere arts evenveel druk uit op de hand.”
De HandScan kan dit onaangename onderzoek
op termijn vervangen en biedt objectievere
resultaten. Het Reumacentrum van MMC is van
meet af aan betrokken geweest bij de ontwikke-
ling van en onderzoek rondom het apparaat.
De hAnDScAnDe HandScan laat ontsteking in gewrichten van
polsen en vingers zien door middel van licht.
“Deze patiëntgroep bestaat uit chronisch zieken
die jarenlang, regelmatig terugkeren naar de
plaatsing van de handen in de handScan gedurende de meting. Foto: hemics.
medische robotica
FMT GEZONDHEIDSZORG38
robot gestuurde naaldplaatsingvoor de behandeling van leverkanker
Binnen DEMCON medical robotics wordt
er in samenwerking met de Universiteit
Twente en het UMC Groningen gewerkt
aan de ontwikkeling van een nieuwe robot die de
arts ondersteunt in de behandeling van bijvoor-
beeld leverkanker. Het nieuwe systeem moet de
bestaande behandeling efficiënter en effectiever
maken.
AchterGronDDe gouden standaard voor de behandeling van
een tumor in de lever is de chirurgisch resectie
(verwijdering) van een deel van de lever. Deze
procedure is echter belastend voor de patiënt en
bovendien is het vaak niet mogelijk alle tumoren
te verwijderen. Een minimaal invasief alternatief
is het ableren (‘verbranden’) van de tumor met
radio- of microgolfstraling. Bij deze lokale thera-
pie plaatst de arts handmatig en op geleide van
CT-beelden een naald in de tumor. Voordelen
van deze ingreep zijn dat er geen ingrijpende
operatie nodig is en dat er nauwelijks gezond
leverweefsel beschadigd wordt. Dit draagt op de
korte en de lange termijn bij aan een spoedig
herstel van de patiënt. Het kan echter moeilijk
zijn om uit de vrije hand de naald in één keer
goed in de tumor te plaatsen. Deze methode is
gebruiker afhankelijk en vereist typisch meerdere
Door: Renée Koekkoek op Munsterhuis
in toeneMende Mate wordt er in de
operatiekaMer gebruik geMaakt van
robot-technologie bij het behande-
len van patiënten. robotchirurgie
iS vooral bekend bij de behandeling
van proStaatkanker, Maar wordt
op SteedS grotere Schaal ingezet bij
verSchillende ingrepen.
De naald is in positie om door de arts te worden ingebracht. het doelgebied bevindt zich in de patiënt onder de rode cirkel. (Schematische weergave).
terugkeren van de kanker (als gevolg van het niet
geheel wegbranden van kwaadaardige tumorcel-
len) te laten afnemen.
Doordat de insertie van de naald handmatig
blijft, behoudt de arts volledig de controle over
de procedure. Wanneer de arts twijfelt aan de
juiste positionering, of bij de insertie van de
naald stuit op iets onverwachts, kan hij stoppen
en nader onderzoek doen. De keuze om de inser-
tie van de naald niet automatisch te laten plaats-
vinden zorgt ervoor dat de kosten van het sys-
teem niet onnodig hoog worden en dat de arts
de volledige controle behoudt. Het handzame
design en simpele bediening, die nauw aanslui-
ten bij de huidige medische infrastructuur en
workflow, zorgen ervoor dat de artsen zeer en-
thousiast zijn over deze ontwikkeling.
toepASBAArheiDNaast de behandeling van levertumoren, is het
Naaldplaatsing Systeem inzetbaar voor een veel
breder palet aan interventies. Hierbij valt te
denken aan ablaties van tumoren in andere orga-
nen, bijvoorbeeld de nier. Ook voor het nemen
van biopsieën van mogelijk kwaadaardige afwij-
kingen of drainage van vochtcollecties kan het
systeem worden gebruikt. Een gebied waar veel-
vuldig biopsieën worden uitgevoerd zijn afwij-
kingen inde longen die mogelijk op longkanker
berusten. Net als bij de beschreven leverablatie
maakt het Naaldplaatsing Systeem hierbij een
verkorte procedure tijd en lagere stralingsdosis
mogelijk. Het vergroten van de plaatsingsnauw-
keurigheid van de naald heeft als voordeel dat er
gerichter weefsel kan worden verkregen wat met
name bij kleinere tumoren soms lastig kan zijn.
Dit is van belang om kanker in een vroeger
stadium vast te stellen. Ook hier is het doel het
Naaldplaatsing Systeem bij te laten dragen aan
een efficiëntere en effectievere zorg.
reSultAtenNa de preklinische studie met fantoomtesten is
recent in het UMCG de eerste patiënt behandeld
met het systeem van DEMCON medical robotics
als onderdeel van een klinische studie. Op grond
van de resultaten van de fantoomstudie wordt
ook bij patiënten een aanzienlijke toename in
efficiëntie van de naaldplaatsing in de tumor
verwacht. De techniek helpt de dokter bij verbe-
tering van de zorg voor de patiënt. <
ten opzichte van de patiënttafel (zie afbeelding).
Vervolgens wordt de ruimtelijke oriëntatie van
het naaldplaatsing systeem ten opzichte van de
levertumor bepaald door het maken van een
CT-scan Zodoende wordt de positie van de
tumor in de patiënt ten opzichte van de kop
bepaald en stuurt het systeem automatisch het
mechanisme aan om naaldgeleiding de juiste
richting te geven. Vervolgens wordt de naald in
de geleiding geplaatst en in een simpele hande-
ling door de arts handmatig in het lichaam
gebracht tot de aangegeven diepte. Doordat de
naaldgeleiding in de juiste richting staat, zal de
naald precies uitkomen in de tumor.
De eerste preklinische testen laten zien dat het
plaatsen van een naald in de lever significant
sneller én nauwkeuriger gaat bij het gebruik van
het DEMCON Naaldplaatsing Systeem. Dit zal
gaan zorgen voor een kostenbesparing en voor
een verbetering van de kwaliteit van de behande-
ling. Doordat voor het plaatsen minder iteraties
van naaldplaatsen en CT-scannen nodig zijn, zal
de ingreep korter duren en zal de patiënt een
lagere stralenbelasting ondervinden. Het doel is
om door nauwkeurigere plaatsing de kans op het
iteraties: naald inbrengen, CT-scannen, naald in
een aangepaste oriëntatie opnieuw inbrengen,
opnieuw scannen, enzovoort, totdat de juiste
positie is bereikt. Dat maakt deze procedure
tijdrovend en belastend voor de patiënt.
Wereldwijd zijn er al meerdere oplossingen voor
dit probleem bedacht. Deze variëren van een-
voudige hulpmiddelen tot hightech robots die de
naald volledig automatisch inbrengen. In de
praktijk doen de meeste artsen het echter nog
steeds handmatig, omdat de eerstgenoemde hun
functie niet goed vervullen en de hightech syste-
men onhandig in gebruik zijn. Hierin zag DEM-
CON medical robotics de kans voor een aanpak
die de naald in één keer correct plaatst én goed
past in de workflow van de arts. Bij het ontwik-
kelen van die patiënt- en artsvriendelijke oplos-
sing werkte DEMCON nauw samen met lever-
chirurgen uit het Universitair Medisch Centrum
Groningen.
innovAtieHet uitgangspunt was zo dicht mogelijk bij de
huidige workflow te blijven en alleen de stap te
automatiseren die kritisch is voor de snelheid en
het resultaat (‘first time right’) van de procedure.
Die kritische stap is het bepalen van de hoek
waaronder de naald het lichaam ingaat. Het
ontwikkelde systeem bestaat uit een kop met een
mechanisme om een naaldgeleiding te richten.
Het systeem wordt handmatig boven de patiënt
geplaatst, en met één druk op de knop gefixeerd
FMT GEZONDHEIDSZORG 39
robot gestuurde naaldplaatsingvoor de behandeling van leverkanker het naaldplaatsing-systeem.
Schematische weergave. De naald is in het doelgebied ingebracht.
Risicogestuurde brandveiligheid
risicogestuurde brandveiligheid in de Praktijk
creAtieve oploSSinGenDe praktijk laat zien dat er – vaak in overleg met
de toezichthouder – veel mogelijke maatregelen
te vinden zijn. Sommige daarvan zijn zelfs crea-
tief te noemen. Zo besloot gehandicaptenorgani-
satie ’s Heeren Loo een tekort aan BHV-capaci-
teit op te vangen door de inzet van een ‘externe’
BHV-organisatie. In een woonwijk waar minder-
zelfredzame cliënten van ’s Heeren Loo wonen
worden buurtbewoners opgeleid om te kunnen
ontruimen bij calamiteiten. Een win-win-situa-
tie volgens Hans Wijnbergen, adviseur Veiligheid
bij ’s Heeren Loo: “We willen cliënten niet dwin-
gen te verhuizen, dat strookt niet met onze zorg-
gedachte. Maar ze moeten wel veilig kunnen
wonen.”
Ook VVT-organisatie Zorgverlening Het Baken
zocht ontruimingsondersteuning buiten de deur.
Samen met Hartveilig Wonen, van oorsprong
een initiatief om een burgernetwerk in te scha-
kelen bij een reanimatiebehoefte, is onder de
naam ‘Ik ben stand-by’ een pilot gestart om
omwonenden in te schakelen bij brand in het
verpleeghuis in Elburg. Jan Stronkhorst, unitma-
nager Facilitair, ziet hierin een kans om de hulp-
verleningscapaciteit bij ontruimingen te vergro-
ten: “Zo voorkomen we dat we in de problemen
komen als er ’s nachts brand uitbreekt en we
moeten ontruimen terwijl er maar twee mede-
werkers aanwezig zijn. Dan heb je de buurt
hartstikke hard nodig.”
“niet elke verpleeGkunDiGe iS een BrAnDweerMAn”Creatieve oplossingen, maar ontruimingscapaci-
teit hoeft zeker niet altijd extern te worden ge-
zocht. Dat laat ook het Reinier de Graaf Gasthuis
zien. Twee van de meest in het oog springende
maatregelen die tijdens de nieuwbouw van de
hoofdlocatie in Delft zijn genomen zijn innova-
tief in Nederland. Het ziekenhuis is het eerste in
Nederland dat volledig van een watermistsys-
teem is voorzien waarmee de beschikbare ont-
ruimingstijd aanzienlijk wordt vergroot. Daar-
Maar aan welk soort maatregelen kun
je denken? En hoe bepaal je welke
maatregelen passend zijn op basis
van de aanwezige risico’s? Een aantal zorginstel-
lingen vertelt.
- Een watermistsysteem in elk vertrek van het
Reinier de Graaf Gasthuis,
- samenwerking met buurtbewoners door ’s
Heeren Loo en
- een eigen BHV-trainer in huis bij Zorgverle-
ning Het Baken.
BrAnDveiliGheiDSMAAtreGelen Die niet verplicht zijn, MAAr in De prAktijk worDen toeGepAStSteeds meer zorginstellingen werken volgens een
risicogestuurde aanpak aan brandveiligheid en
nemen maatwerkmaatregelen om veiligheid van
cliënten, patiënten, bezoekers en medewerkers
echt te kunnen garanderen. “Onze primaire taak
is zorgen voor onze cliënten. Bij brand betekent
dat dus cliënten in veiligheid brengen”, zo vat
Dimitry van den Berg, manager Vastgoed bij ’s
Heeren Loo, het uitgangspunt van het beleid
samen.
De zorG BrAnDveiliGDeze gedachte sluit naadloos aan bij De Zorg
Brandveilig. Met dat programma stimuleren
Brancheorganisaties Zorg en Brandweer Neder-
land een omslag van regelgerichte naar risicoges-
tuurde brandveiligheid. Uitgangspunt is dat
door het in kaart brengen van alle risico’s op het
ontstaan van brand en de zelfredzaamheid van
cliënten/patiënten afgewogen keuzes gemaakt
kunnen worden voor maatregelen. Het Stuur-
wiel Risicogestuurde Brandveiligheid kan helpen
om zicht te krijgen op de risico’s en mogelijke
maatregelen. Het stuurwiel, gebaseerd op een
model van het COT, bestaat uit zes aandachtsge-
bieden en is een verbreding van de bekende
BIO-methode. Kijk voor meer informatie op
www.dezorgbrandveilig.nl.
Door: Laura van Lith
verSchillende branden in
zorginStellingen – SoMMige Met
draMatiSche afloop – laten zien dat
het SoMS noodzaak iS oM eigen
brandveiligheidSMaatregelen te
neMen. alS die eigen Maatregelen
leiden tot een gelijkwaardige of
zelfS betere brandveiligheid, kunnen
zorginStellingen in overleg Met de
toezichthouder afwijken van bepaal-
de voorSchriften uit het bouwbeSluit.
FMT GEZONDHEIDSZORG40
vragenlijst worden knelpunten zichtbaar en
concrete acties benoemd. Ook Careyn maakte
een tool om inzicht te krijgen in de brandveilig-
heid. Een zelfgemaakte checklist levert een dash-
board op waarop met de kleuren groen, oranje
en rood in één keer duidelijk wordt wat de status
van brandveiligheid per locatie is. GGZ Rivier-
duinen ontwikkelde het WAR-systeem, waarmee
de zelfredzaamheid van cliënten of patiënten in
kaart kan worden gebracht. De Zorg Brandveilig
ontwikkelde – mede aan de hand van deze syste-
matiek – de praktische handreiking ‘Risicopro-
fielen cliënt of patiënt’, om brandveiligheidsri-
sico’s op cliënt- of patiëntniveau te categoriseren
en weergeven. Aan de hand van de risicofactoren
‘onveilig gedrag’ en ‘handelingsperspectief ’
wordt het risicoprofiel per cliënt of patiënt vast-
gesteld. Het resultaat is een matrix die in één
oogopslag weergeeft of de gedragskenmerken
van individuen of groepen leiden tot risico’s. Op
basis daarvan kan een organisatie besluiten tot
het nemen van extra maatregelen. En dat is altijd
maatwerk, omdat elke cliënt en elke patiënt
anders is. <
riSico’S in kAArtWelke maatregelen ook worden genomen, bij
een risicogestuurde aanpak van brandveiligheid
is het essentieel dat het afgewogen keuzes zijn,
gebaseerd op alle te verwachten risico’s en risico-
factoren. Risico’s zijn niet alleen te vinden in het
gebouw en de installaties, maar juist ook in het
gebruik ervan. Gedrag van cliënten/patiënten en
medewerkers is daar een belangrijke factor in.
Bij veel zorginstellingen zijn cliënten of patiën-
ten bij een calamiteit vaak niet in staat om een
ruimte of gebouw zelfstandig te verlaten. Bij-
voorbeeld omdat ze zich fysiek niet kunnen
verplaatsen, omdat ze uit angst niet in staat zijn
te handelen of omdat ze de noodzaak van een
ontruiming niet begrijpen. Ook kan het gedrag
van cliënten, bijvoorbeeld voortkomend uit hun
ziektebeeld, een groter risico vormen op het
ontstaan van brand. Het is de taak van een zorg-
aanbieder om vanuit deze kennis een veilige
omgeving te bieden.
Verschillende zorgorganisaties hebben eigen
methoden ontwikkeld om risico’s in kaart te
brengen. Zo ontwikkelde ’s Heeren Loo een
eigen Veiligheidsscan om de risico’s op alle 800
locaties zichtbaar te maken. Aan de hand van een
naast is Reinier de Graaf een van de drie
Nederlandse ziekenhuizen met een volledig
eigen trainingscentrum waar jaarlijks meer dan
2.000 medewerkers worden getraind in brand-
veiligheid. Paul van den Brande, coördinator
Interne Hulpverlening en Brandveiligheid: “Je
moet je mensen betrekken. Verpleegkundigen
zijn altijd bij de patiënten in de buurt, dus ze
kunnen een grote rol spelen bij ontruimingen.
Maar dan moeten ze wel weten wat er van ze
wordt verwacht. Zo simpel is het.”
Ook elders in de ziekenhuisbranche wordt geïn-
vesteerd in het trainen van medewerkers. Harry
Lip, adviseur veiligheid en hoofd BHV bij Mean-
der Medisch Centrum in Amersfoort: “Je hoeft
echt niet van elke verpleegkundige een brand-
weerman te maken. Maar alle medewerkers die
bij ons binnenkomen, moeten wel een basistrai-
ning volgen.” Een andere, creatieve maatregel
bedacht Harry Lip samen met blusmiddelfabri-
kanten voor de OK. “We gaan niet met een
schuimblusser spuiten op een patiënt die open
ligt. En de standaard blusdeken geeft ontzettend
veel glasdeeltjes af. Samen met fabrikanten heb-
ben we een partikelvrije branddeken voor de OK
ontwikkeld.”
FMT GEZONDHEIDSZORG 41
Blusdeken.
Programma De Zorg BrandveiligDe Zorg Brandveilig is een programma van ActiZ, GGZ Nederland, NFU, NVZ en de VGN, verenigd in de Branche-organisatie Zorg (BoZ), en Brandweer Nederland. Het programma wordt on-dersteund door het ministerie van VWS.
Kijk op www.dezorgbrandveilig.nl voor een kennisbank met de meest actuele inzichten.
voorbeeld van een Bhv-kast.
FMT GEZONDHEIDSZORG42
medische gassen
unieke samenwerking tussen Phortman medical b.v. en laméris ootech b.v.
De klantenkring is in de afgelopen jaren
flink gegroeid. Om hen ondanks de
groei toch de persoonlijke service te
kunnen bieden die men gewend is, is Phortman
een samenwerkingsverband aangegaan met
Laméris Ootech.
Met ingang van 1 maart 2017 zijn Phortman
Medical en Laméris Ootech gezamenlijk verant-
woordelijk voor de verkoop en levering van het
Phortman medische gasafnamepunt.
Laméris Ootech is een bekende naam op het
gebied van inrichting en levering van medische
apparatuur aan ziekenhuizen. Laméris Ootech
heeft, net als Phortman Medical, kwaliteit en ser-
vice hoog in het vaandel staan. Laméris Ootech
zal als verkooporganisatie garant staan voor de
marktbewerking, verkoop, levering, en nazorg
van de Phortman medische gasafname pro-
ducten.
Daarnaast zal Optronica Service, onderdeel van
Laméris Ootech, de technische ondersteuning,
nazorg en eventueel de installatie verzorgen.
Hiermee wordt tegemoetgekomen aan de vraag
naar aanverwante service en logistieke dienstver-
lening. Phortman blijft zich richten op het ont-
wikkelen en produceren van de bekende medi-
sche gasafnamepunten en in de toekomst op
nieuwe innovatieve medische producten.
Phortman Medical en Laméris Ootech hebben in
elkaar een betrouwbare partner gevonden voor
de verdere groei van de Phortman producten en
zien de toekomst vol vertrouwen tegemoet. <
Door: Phortman Medical; Laméris Ootech
phortMan Medical Staat bekend
oM zijn unieke kwaliteit en Service.
SteedS Meer ziekenhuizen weten dit
bedrijf te vinden en hun producten te
waarderen.
Gasafnamepunten van phortman Medical.
Contactpersoon bij Laméris Ootech is Cees van Kooij, bereikbaar op 06 - 538 27 027.
Contactgegevens voor informatie, bestellingen:Da Vincilaan 7 6716 WC EdeT + 31 30 600 8711E [email protected] www.ootech.nl
FMT GEZONDHEIDSZORG 43
ADVIESBuREAu
Sweegers en de Bruijn bvEuropalaan 12g, 5232 BC ’s-HertogenboschT: 088 030 7300E: [email protected]: www.swebru.nl______________________________________________________________
Valstar SimonisVeraartlaan 42288 GM RijswijkT: 070 307 22 22F: 070 307 22 07E: [email protected]: www.valstar-simonis.nl_______________________________
VAN LOOY GROuP NVNoordersingel 19, B – 2140 AntwerpenT: +32 3 235 35 08E: [email protected]: www.vanlooy.com_______________________________
EGM adviseursWilgenbos 20, 3311 JX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60E: [email protected]: www.egm.nlT: [email protected]_______________________________
OK Consultancy Nederland (OKCN)Postbus 2102, 5202 CC ’s-HertogenboschT: (0)73 62 34 381E: [email protected]
I: www.okcn.nl
AIRCONDITIONING
Carrier Airconditioning BeneluxPapendorpseweg 83, 3528 BJ utrechtPostbus 2731, 3500 GS utrecht+31 (0) 88 - 567 67 00 [email protected]
ARCHITECTEN
EGM architectenWilgenbos 20, 3311 JX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60E: [email protected]: www.egm.nlT: [email protected]
BESCHERMINGS-TRANSFORMATOREN
Geveke BesturingstechniekKabelweg 21 - 1014 BA AmsterdamPostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111 / F: 020-5822496E: [email protected]
BRANDWEREND GLAS
VETROTECH SAINT-GOBAIN BENELuXHulsenweg 21, 6031 SP NederweertPostbus 15, 6000 AA WeertT: +31 (0)495-57 44 35F: +31 (0)495-57 44 36I: www.vetrotech.nl
BuITENINRICHTING &INFRATECHNIEK
Kanters BVDoornhoek 3745, 5465 TA [email protected]
CLEANROOMS
Ropa Systems BVBelleweg 9, 5711 DH SomerenT: +31 (0)493 [email protected]_______________________________
Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544M: +31 61066 4074E: [email protected]: www.cadolto.nl_______________________________
InterflowDe Stek 15, 1771 SP WieringerwerfT. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 [email protected]
DEuREN
Metaflex Doors EuropePostbus 300 - 7120 AH Aalten Nederlandtel: +31 (0)543-477333fax: +31 (0)543-477222I: www.metaflex.nl
Vestiging DoorwerthRecord Automatische Deuren B.V.Cardanuslaan 30Postbus 67, 6865 ZH DoorwerthT 026-3399777 F 026-3399770info@record-automatischedeuren.nlwww.record-automatischedeuren.nl
Vestiging OosterhoutRecord/Van Nelfen DeurtechniekHoutduifstraat 6Postbus 565, 4900 AN OosterhoutT 0162-447720 F 0162-447730_______________________________
Ropa Systems BVBelleweg 9, 5711 DH SomerenT: +31 (0)493 [email protected]
GEBOuWBEHEERSYSTEMEN
Sauter Building Control Nederland BVPostbus 20613, 1001 NP AmsterdamT: 020 - 587 67 00I: www.sauter.nl
______________________________GROOTHANDEL
Technische unie B.V. Bovenkerkerweg 10-12 1185 XE Amstelveen Postbus 900 1180 AX Amstelveen T: 020 - 545 03 45 F: 020 - 545 02 50 E: [email protected] I: www.technischeunie.com
bedrijvenindex
HuISVESTING
Bussman Medical & ResearchIJzerwerf 16641 TK BeuningenT +31 24 67 90 100F +31 24 67 90 101I:www.bussman-mr.come: [email protected]_______________________________
Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544M: +31 61066 4074E: [email protected]: www.cadolto.nl
_______________________________
ALHO Systeembouw NederlandTurbinestraat 8 C1, 3903 LW VeenendaalContactpersoon Dhr. Martin van LithTel.: +31 (0)318-517181+31 (0)6 4664 8880E: [email protected]: www.alho.com/nl/
INSTALLATEuR
uLC Installatietechniek b.v.Labradordreef 18Postbus 24053500 GK utrechtT. +31 30 26 50 500E. [email protected]. www.ulcgroep.nl
INSPECTIES & LOGBOEKBEHEER
DiiP BVInspecties en logboekbeheerVerrijn Stuartweg 22-N, 1112 AX DiemenPostbus 298, 1620AG Hoorn020 [email protected]
IT & SOFTWARE
ultimo Software Solutions bvWaterweg 3 - 8071 RR NunspeetT: +31(0)341 – 423737F: +31(0)341 – 421172E: [email protected]: www.ultimo.com
LANDSCHAPSARCHITECTEN
MTD LandschapsarchitectenPostbus 5225, 5201 GE ’s-HertogenboschT: 073-6125033F: 073-6136665Contact: Han ThijssenE: [email protected]: www.mtdls.nl
LuCHTBEHANDELING
Altop International: exclusief vertegenwoor-diger van EuroclimaMatjeskolk 237037 DZ Beek T: 0314 67 51 10E: [email protected]: www.euroclima.nl
LuCHTFILTERS
IFB Filtertechniek bv.Van Leeuwenhoekweg 33225 LX HellevoetsluisI: www.ifb-filtertechniek.nlT: 0181-311187 e: [email protected]
MEDISCHE PERSLuCHT
Berko KompressorenHavenweg 14 - 6603 AS WijchenT: 024 - 641 11 11 - F: 024 -642 15 72E: [email protected]: www.berko.eu______________________________
Partner van DrägerBOGE KOMPRESSOREN B.V.Spaceshuttle 8B, 3824 ML AmersfoortT: +31 33 456 15 86 / F: +31 33 453 01 36E: [email protected]: www.boge.com/nl
MEDISCHE GASSEN
Linde Healthcare BeneluxDe keten 7Postbus 325, 5600 AH EindhovenT: +31 40 28 25 825 - F: +31 40 28 16 875I: www.linde-healthcare.nl______________________________
MEDISCHE GASSEN BEWAKING/MONITORING
TPS technology BENELuX B.V.Postbus 1962130 AD HOOFDDORPContactpersoon E. SchrijverT: +31 23 531 75 41I: www.tpstechnology.nlI: www.tpstechnology.deE: [email protected]
MEDISCHE GASSENDISTRIBuTIE SYSTEMEN
Dräger Nederland B.V. Huygensstraat 3-5, 2721 LT ZoetermeerNederlandT: 079 – 344 44 888I: www.draeger.com
MODuLAIRE BOuW
ALHO Systeembouw NederlandTurbinestraat 8 C1, 3903 LW VeenendaalContactpersoon Dhr. Martin van LithTel.: +31 (0)318-517181+31 (0)6 4664 8880E: [email protected]: www.alho.com/nl/
NOODSTROOM
Geveke BesturingstechniekKabelweg 21 - 1014 BA AmsterdamPostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111 / F: 020-5822496E: [email protected]
BEDRIJVENINDEXbedrijvenindex
FMT GEZONDHEIDSZORG44
Elinex Power SolutionsWolweverstraat 152984 CE RidderkerkTel: +31 (0)180 72 13 59E-mail: [email protected]: www.elinex.com
OPLEIDINGEN
Hogeschool RotterdamG.J. de Jonghweg 4-63015 GG RotterdamT: 010 794 48 90I: http://gezondheidszorgtechnologie.nl
OPERATIEKAMERS
Brecon InternationalPostbus 5554870 AN Etten-LeurT: 31 (0)88 287 46 46E: [email protected]: www.breconinternational.com
_______________________________
InterflowDe Stek 15, 1771 SP WieringerwerfT. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 [email protected]_______________________________
MANN+HuMMEL Vokes Air BVNijverheidsweg 153401 MC IJsselsteinPostbus 3093400 AH IJsselsteinT: 088-8653724- F : 088-8653400E: [email protected]______________________________
Vanguard HealthcareRob van LieflandBenelux & NordicE: [email protected]: +31 6 54 78 58 76W: www.vanguardhs.com
Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544M: +31 61066 4074E: [email protected]: www.cadolto.nl
PERSOONSBEVEILIGING SYSTEMEN
OoperonMijkenbroek 254824 AA BredaT: + 31 76 57 230 30E: [email protected]: www.ooperon.nl
PROJECTINRICHTING
M-projectservice B.V. Nijverheidsweg 45627 BT EindhovenTel: +31 (0)40- 2927950Mail: [email protected]: www.m-projectservice.nl
STRALINGSWERING
Tinnemans Medical Design BVBelleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0) 493 472399 F: +31 (0) 493 473299 I:www.4medicaldesign.comE:[email protected]
______________________________
Tinnemans Medical Design BVBAGildenstraat 41,B-2470 RetieT: +32 (0) 14 717919 I: www.4medicaldesign.comE:[email protected] Volg ons zusterbedrijf op twitter: @RopaSystems
VALIDATIE
Cleanroom Management InternationalThe Netherlands:Luchthavenweg 81, NL – 5657 EA EindhovenTel: +31 402 88 87 57Fax: +31 402 88 59 36E-mail: [email protected]
VLOEREN
Nora flooring systems B.V.Belgiëstraat 14 5171 PN KaatsheuvelT: 0416-286140I: www.nora.com/nl
WANDBEKLEDING
Vescom Nederland B.V.Sint Jozefstraat 20, 5753 AV DeurnePostbus 70, 5750 AB DeurneT: +31 493 350 767F: +31 493 350 779E: [email protected]: www.vescom.nl______________________________
M-Wall B.V.Nijverheidsweg 45627 BT EindhovenTel: +31 (0)40- 2927950Mail: [email protected]: www.mwall.nl
WASMACHINES
Miele ProfessionalPostbus 166, 4130 ED VianenT: 034-73 78 884F: 034-73 78 429www.miele-professional.nlE: [email protected]
WATERBEHANDELING
BWT nederlandCoenecoop 1 2741 PG WaddinxveenE: [email protected] T.: +31 88 750 90 00
FMT GEZONDHEIDSZORG 45
ADVERTENTIE-INDEX
FMT Gezondheidszorg46
FMT Gezondheidszorg is een unieke combinatie van vakblad, website, elektronische nieuwsbrieven en social media. Dit maakt FMT Gezondheidszorg tot een autoriteit in de markt die garant staat voor een scherp, eigenzinnig en actueel aanbod van nieuws & achtergronden. FMT Gezondheidszorg informeert en analyseert.
reDActionele ForMuleFMT Gezondheidszorg informeert over zorg- en gebouwtechnologie, wetenschap en innovatieve huisvesting.Voor bestuurders, beleidsmakers en professionals die in en voor de zorgsector actief zijn, is FMT Gezond-heidszorg één van de belangrijke informatiebronnen.
MAGAzineIn elke uitgave van het magazine wordt bericht over zorg- en gebouwtechnologie voor zowel de cure als de care. Ook is er in elke editie aandacht voor beheer en onderhoud van de infrastructuur en management-vraagstukken. Daarnaast besteed FMT Gezondheids-
zorg in het magazine aandacht aan wetenschappe-lijke ontwikkelingen in relatie tot technologie in de zorg.
elektroniSche nieuwSBrieven en weBSiteIn de elektronische nieuwsbrieven en op de website wordt naast bovengenoemde onderwerpen ook aandacht besteed aan wetenschap en onderzoek van de vele universiteiten en hogescholen. Met veel wetenschappelijke instellingen werkt FMT Gezond-heidszorg nauw samen.
SociAl MeDiAVia Twitter en Linkedin wordt uitgebreid aandacht besteed aan de onderwerpen die op de website, de nieuwsbrief en in het magazine aan de orde komen.
lezerSproFielFMT Gezondheidszorg wordt gelezen, gevolgd en bezocht door beslissingnemers en professionals in de zorg in Nederland en Vlaanderen.
Veel bestuurders van zorginstellingen hebben een abonnement op het magazine. Dat geldt ook voor de technisch professionals in de zorg. Daarnaast kent het magazine ook veel abonnees bij onderwijs- en wetenschappelijke instellingen en personen en bedrijven die voor de zorg actief zijn op het gebied van technologie, wetenschap en huisvesting. FMT Magazine wordt onder meer gelezen door bestuurders en leden van de NVTG, IHE, KIVI en de Vlaamse VTDV.
De elektronische nieuwsbrief wordt behalve door bovenstaande doelgroepen ook gelezen door lokale en landelijke politici, regionale en landelijke media en diverse vertegenwoordigers van uiteenlopende brancheorganisaties in de cure en care.
Meer informatie?Neem vrijblijvend contact met ons op.T: 0513 - 68 48 08E: [email protected]
FMT GezondheidszorG: een unieke inForMaTiebron
www.FMTGezondheidszorG.nl
fmt gezondheidszorg - info
ALHO Systeembouw Nederland 44
Altop International 44
Athena Medical 33
Berko Kompressoren 44
Boge Kompressoren BV 44
Brecon International 45
Bussman Medical & Research 44
BWT Nederland B.V. 45
Cadolto Benelux BV 43
Carrier Airconditioning Benelux BV 43
Cleanroom Management Intern. 45
de Block Consultant 2
DiiP 44
EGM adviseurs 43
EGM architecten 43
Elinex Power Solutions 45
Geveke Besturingstechniek 44
Hogeschool Rotterdam 45
IFB Filtertechniek bv. 15
IFB Filtertechniek bv. 44
Interflow 44
Laméris Ootech BV 42
Leertouwer 47
Linde Healthcare Benelux 44
MANN+HuMMEL Vokes Air BV 45
Metaflex Doors Europe B.V. 43
Miele Professional Nederland B.V 45
Miele Professional Nederland B.V. 9, 26
M-projectservice B.V. 45
MTD Landschapsarchitecten 44
M-Wall BV 45
Nora flooring systems B.V. 45
Oldelft Benelux B.V. 18
Ooperon 45
Record Automatische Deuren BV 43
Ropa Systems BV 43
Sauter Building Control Ned. bv 26
Sauter Building Control Ned. bv 43
SCA Hygiene Products Zeist BV 48
Smits van Burgst 43
SOL Nederland b.v 21
Sweegers en de Bruijn 43
Systemair B.V. 10
Technische unie B.V. 44
Tinnemans Medical Design BV 45
TotaalOK 2
TPS Technology Benelux BV 44
uLC Installatietechniek b.v. 44
ultimo Software Solutions bv 44
Valstar Simonis 43
Van Looy Group 43
Van Rennes Elektrotechniek B.V. 22
Vanguard Healthcare Solutions Ltd. 9
Vanguard Healthcare Solutions Ltd. 43
Vescom Nederland B.V. 45
Vetrotech Saint-Gobain Benelux 43
DOWNLOAD HET WHITEPAPER ‘KWALITEITSKADER
VERPLEEGHUISZORG, EEN PRAKTISCHE HANDREIKING’
VIA WWW.CONVIEWCARE.NL
Vitale zorg, flexibele technologie.
Conview Care is de merkonafhankelijke domotica-oplossing van Leertouwer: Systeemintegrator in elektrotechniek, klimaat en ICT.
Blijven genieten. Dat willen we allemaal, ook als we ouder worden. Conview Care ondersteunt dat met de inzet van zorgtechnologie. Wij nemen de wensen en zorgvraag van de cliënt als uitgangspunt en kijken daarna zorgvuldig naar uw zorgproces. De functionele behoefte die hieruit volgt vertalen wij vervolgens naar zorgtechnologie. Conview Care is flexibel, schaalbaar en toekomstbestendig. Meer weten? Martijn Zijlstra vertelt u graag meer. t 0342 425151 [email protected]
U kunt rekenen op onze kennis, kwaliteitsproducten en de juiste certifi ceringen om u het juiste advies te geven
www.tork.nl / www.tork.be
Voorkomen is beter dan genezenBent u geheel tevreden over de handhygiëne op uw afdelingen? Door het gebruik van alcohol handdesinfectie en gebruiksvriendelijke dispensers kunnen veel onnodige besmettingen voorkomen worden. Tork-dispensers met ‘Easy-to-use’ certifi caat en onze handdesinfectieproducten met diverse EN- certifi ceringen helpen een handje.
420103*Tork Alcohol
Gel Hand Sanitizer
420110*Tork Alcohol Liquid Hand
Sanitizer
Bespaar op tijd door systemen met hoge capaciteit die makkelijk bij te vullen zijn
560000Tork Liquid
Soap Dispenser
* Gebruik biociden veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie.
SCA1504_Handsanitizer_225x285mm_05.indd 1 22/11/2016 14:17