Ateliers in de eerste lijn de kunst van het geïntegreerd werken Gerard Molleman Marcel de Groot (Minke Nieuwboer + Henk Schers)
Ateliers in de eerste lijn
de kunst van het geïntegreerd werken
Gerard Molleman Marcel de Groot
(Minke Nieuwboer + Henk Schers)
Presentatieopbouw
• Achtergrond/ doel • Werkwijze: hoe werkt een atelier, inrichting • Keuze projecten:
• Wijkanalyse • Bewonersparticipatie
• Resultaten • Projectenoverzicht • Voorbeeldprojecten
• Verspreiding en borging: o.a. Community • Afsluiting: lessons learned
Achtergrond “Ateliers in de 1e lijn”
Achtergrond: • Verschuiving van 2e naar 1e lijn; • 1 lijn versterken, want is versnipperd, onsamenhangend Uitgangspunten: • Meer integrale zorg, wijkgerichte benadering, preventie • Evalueren/ onderbouwen van best practices, ontwikkelen
nieuwe vormen Daarmee uiteindelijk: • Mensen met complexe gezondheidsproblemen,vanuit
eigen kracht, zo lang mogelijk in eigen omgeving houden.
Werkwijze
Opzetten van een netwerk (community) van kennis/zorgateliers in de eerste lijn, gepositioneerd in wijken/ gemeenten
Negen gerealiseerd: • in Malden, Beuningen, Berg en Dal, • in Nijmegen in de wijken: Hazenkamp, Hatert, Brakkenstein, Hees/
Heseveld, Hatertse Hei/Grootstal,Lent Meer samenhangende, geïntegreerde zorgvormen Meer preventie Meer toepassing van ICT
Keuze onderwerp, door:
1. Bottum up- keuze van projectonderwerp: • Dit willen we (droom en passie) …. • Dit hebben we al….evalueren
2. Wijkanalyse
3. Bewonersparticipatie
Wijkanalyse, als methode voor prioriteitsstelling
• Welke gezondheidsproblemen populatie wijk/buurt/dorp? • Set van determinanten die gezondheid bepalen,
gegevens door GGD aangeleverd • Bespreken multidisciplinair • Betrekken bewoners • Gezamenlijk bepalen prioriteit
Wijkanalyses vraagt balanceren tussen • Theoretisch degelijk • Praktisch mogelijk • Beleidsmatig nuttig
Perspectief: Verbeteringen in gang zetten Methodiek: Actiegericht
Betekenis geven aan cijfers
Gemeente Heumen, jan. 2011
Toelichting op wijkanalyseformat Vorm: Stoplicht-indicatie en feitelijke cijfers • Rood > dan gemiddelde • Geel = gemiddelde en • Groen < dan gemiddelde INHOUD: • Beïnvloedbare en beïnvloedende determinanten • Cijfers beschikbaar • Ziekten, psycho-sociaal, gebruik farmacie en 1e lijn • Leefstijlfactoren, omgevings-aspecten BRONNEN: • GGD monitoren; gemeentelijke databronnen; kwalitatieve gegevens,
Nivel/Vaam
Ervaringen met wijkanalyse: profiel en proces
• Prioriteitsstelling lukt; hoe beter de cijfers, des te makkelijker het proces
• Diverse settings mogelijk; mono disciplinair/ multidisciplinair
• Gegevens op wijkniveau soms lastig te achterhalen
• AMPHI project, wijkprofiel 2.0: • welke data zijn essentieel • data krijgen via HIS • data van zorgverzekeraars, JGZ
• Inmiddels Sociale plattegrond 3.0 …
Versie 2.0 Hatert
Bron: nijmegen.buurtmonitor.nl (Opgevraagd op 01-10-2013)
359 2.081 40 56
4.851 15.487 2.961 1.162
Bron: nijmegen.buurtmonitor.nl (Opgevraagd op 01-10-2013)
Bron: nijmegen.buurtmonitor.nl (Opgevraagd op 01-10-2013)
Bron: Volwassen-ouderenmonitor 2013 Bron: Volwassen-ouderenmonitor 2013 Bron: Volwassen-ouderenmonitor 2013
Jongeren (13-16 jr.)4% 30 3% 200
3% 20 5% 370
61% 390 61% 4.310
29% 190 35% 2.490
8% 40 14% 550
26% 170 25% 1.800
26% 170 33% 2.340
14% 90 15% 1.090 Bron: Emovo 2011 (* GGD registratie JGZ (5-19 jr.)) Bron: Emovo 2011 (* GGD registratie JGZ (5-19 jr.))
Volwassen (19-65 jr.)11% 850 20% 22.100
33% 2.550 35% 38.600
38% 2.940 48% 53.000
53% 4.090 59% 65.100
26% 2.010 28% 30.900
5% 390 9% 9.900
6% 460 8% 8.800
58% 4.480 50% 55.200
24% 1.850 29% 32.000 Bron: Volwassen-ouderenmonitor 2013 Bron: Volwassen-ouderenmonitor 2013
Ouderen (65+ jr.)33% 280 43% 9.900
45% 380 50% 11.500
35% 300 41% 9.500
35% 300 34% 7.800
22% 190 23% 5.300
24% 200 16% 3.700
21% 180 9% 2.100
48% 410 47% 10.800
17% 140 17% 3.900 Bron: Volwassen-ouderenmonitor 2013 Bron: Volwassen-ouderenmonitor 2013
Bron: Volwassen-ouderenmonitor 2013
Bron: Volwassenen-ouderenmonitor 2013
9Tandartspraktijk NijmegenJonagoldstraat 5, 6515 EM Nijmegen, Tel: 024-3480020
Colofon: Deze sociale plattegrond is gemaakt door Health at Home BV in samenwerking met GGD Gelderland-Zuid, ZZG zorggroep en Radboudumc. Meer informatie of nabestellen? Mail naar :[email protected]
De grafieken van de leefstijldeterminanten worden de geïndexeerde afwijkingen ten opzichte van de stad Nijmegen gepresenteerd. Nijmegen is nul en de afwijking voor het verzorgingsgebied zijn weergegeven voor drie leeftijdscategorieën. Een negatief getal betekent een ongunstige afwijking ( Er roken bijvoorbeeld meer inwoners van het verzorgingsgebied dan in de stad Nijmegen). Een positief getal betekent een gunstige afwijking (Er zijn bijvoorbeeld gemiddeld minder inwoners die onvoldoende bewegen in het verzorginsggebied dan in de stad Nijmegen).
In de grafieken zijn de determinanten die significant zijn (dat wil zeggen dat tenminste 95% zeker is dat het verschil geen toeval is) groen gemaakt wanneer er sprake is van een positief siginifcante afwijking en rood gemaakt wanneer er sprake is van een negatief siginificante afwijking. De genoemde aantallen op deze sociale plattegrond afgerond zijn op hele tientallen.
ZZG-3666-1-1
HUISARTSEN APOTHEKEN 1E LIJNS VOORZIENINGEN OVERIG
1Gezondheidscentrum Frans Huygen Lentse Schoolstraat 25, 6663 CP Lent, Tel: 024-3221029
2
6Fysiotherapie LentLentse Schoolstraat 25, 6663 CP Lent, Tel: 024-3239170
7Thermion fysiotherapieThermionpark 6, 6663 MM LentTel: 024-3094503
Niet-Westers
13.084
Astma / COPD Hoge Bloeddruk
Sociale onveiligheidvoelt zich buiten de samenleving staan
10.700
340 1.290
26.700
260
4.000
Zwaar overgewicht
Eet minder dan 6x pw groente
Nijmegen Noord Nijmegen
Kinderen (0-19)
Vrijwilligers werkgeen contact met de buren
mantelzorg ontvangen
Nijmegen Noord Nijmegen
Rookt
Beweegt onvoldoende
Rookt
Kamer gewijs
Anders
18.960
784
25.434
Ouderen (65+) Totaal
Totaal
1-Ouder gezin
858
23.629
166.443
1.460
20.328
Slecht ervaren gezondheid
Beweegt onvoldoende
Overmatig alcoholgebruik
Beweegt onvoldoende
166.443
1.030 340
Eet minder dan 6x pw fruit
Slecht ervaren gezondheid
Overmatig alcoholgebruik
Zwaar overgewicht*
Eet minder dan 6x pw groente
Eet minder dan 6x pw fruit
Zwaar overgewicht
Eet minder dan 6x pw groente
Eet minder dan 6x pw fruit
Angst/ Depressie
Eenzaamheid
Angst/ Depressie
Eenzaamheid
Overmatig alcoholgebruik
1.030
6.610
170
90 600
13.220 19.840
4.340 7.886
Alleen wonend
33.400 8.000
10.498
124.894
1.126
21.221
34.206 108.608
2-Ouder gezin
Autochtoon Westers
Nijmegen Noord Nijmegen
13.084
3.970 7.930
Nijmegen-Noord
Nijmegen
Nijmegen-Noord
Nijmegen
Hartfalen Kanker (Ooit)
600
Nijmegen
Nijmegen-Noord
Nijmegen-Noord
Nijmegen
Rookt
3.000 36.000
geen regie over eigen leven
- Een plattegrond van het verzorgingsgebied; - Een overzicht van de relevante organisties in het verzorgingsgebied; - De demografisch gegevens van het verzorgingsgebied;
- De leefstijldeterminanten voor 3 leeftijdscategorien in het verzorgingsgebied; - De omgevingsdeterminanten van het verzorgingsgebied; - De prevalentie van ziekten in het verzorgingsgebied;
Toelichting:Op de sociale plattegrond wordt een analyse van afgebakend verzorgingsgebied gepresenteerd. Deze analyse bestaat uit:
Diabetes
Huisarts E. Jongejans Queenstraat 19, 6663 HA LentTel: 06-10796354
3Huisartspraktijk Oosterhout Van Boetzelaerstraat 12, 6515 JD Nijmegen, Tel: 024-3792844
4Apotheek de Waal, LentThermionpark 2, 6663 MM Lent Tel 024-3094502
5Apotheek de Waal, Nijmegen Noord Jonagoldstraat 55, 6515 EN Nijmegen Tel: 024 - 642 22 47
8Mondhygiene de WaalsprongDorpsplein 3, 6663 CS LentTel: 024-6752930
SOCIALE PLATTEGROND NIJMEGEN NOORD
Nijmegen
Nijmegen-Noord
Nijmegen
Nijmegen-Noord
Psychisch ongezond
Slecht ervaren gezondheid
Nijmegen
Nijmegen-Noord
1.131
Echtpaar/ samen wonend
Volwassen (19-65)
18%
25%
8%
47%
1% 1%
37%
28%
7%
22%
4% 2%0%
10%
20%
30%
40%
50%
Alleenwonend Echtpaar/samenwonend
1-oudergezin 2-oudergezin kamergewijs anders
Huishoudens
Nijmegen-Noord Nijmegen
78%
15% 7%
75%
12% 13%
0%
50%
100%
Autochtoon Westers Niet-Westers
Etniciteit
Nijmegen-Noord Nijmegen
33%
60%
7%
21%
65%
14%
0%
20%
40%
60%
80%
Kinderen (0-19) Volwassenen (19-65) Ouderen (65+)
Leeftijdsverdeling
Nijmegen-Noord Nijmegen
2%
20% 23%
54%
7%
21%26%
46%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Laag (LO) Midden 1 (MAVO, LBO) Midden 2 (HAVO, VWO, MBO) hoog (HBO, WO)
Opleidingsniveau (19+ jr.)
Nijmegen-Noord Nijmegen
21%
25%
19%
20%
21%
22%
23%
24%
25%
26%
Nijmegen-Noord Nijmegen
Moeite met rondkomen (19+ jr.)
5%
2%
6%
5%
0%
1%
2%
3%
4%
5%
6%
7%
Werkloosheid Arbeidsongeschikt
Werkeloosheid / Arbeidsongeschikt (19+ jr.)
Nijmegen-Noord Nijmegen
7
21
-4
43
17
0
40
-33
-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50
RooktBeweegt onvoldoende
Overmatig alcoholgebruikZwaar overgewicht*
Eet minder dan 6x pw groenteEet minder dan 6x pw fruit
Psychisch ongezondSlecht ervaren gezondheid
Minder gunstig dan Nijmegen Gunstiger dan Nijmegen
Leefstijldeterminanten Jongeren (13-16 jr.)
0
-2
-133
-50
4
-3
15
10
23
-150 -125 -100 -75 -50 -25 0 25 50 75 100 125 150
Rookt
Beweegt onvoldoende
Overmatig Alcohol
Zwaar overgewicht
Eet minder dan 6x pw groente
Eet minder dan 6x pw fruit
Angst/ Depressie
Eenzaamheid
Slecht ervaren gezondheid
Minder gunstig dan Nijmegen Gunstiger dan Nijmegen
Leefstijldeterminanten Ouderen (65+ Jr)
35%
12%
4% 4%
15%
3%
27%25%
6%8%
20%
3%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
Vrijwilligers werk Geen contact met de buren Mantelzorg ontvangen Geen regie over eigen leven Sociale onveiligheid Voelt zich buiten desamenleving staan
Omgevingsdeterminanten (19+ jr.)
Nijmegen-Noord Nijmegen
2%
7%
12%
1%
7%5%
10%
15%
3%
6%
0%
5%
10%
15%
20%
Diabetes Astma / COPD Hoge Bloeddruk Hartfalen Kanker (Ooit)
Ziekten (19+ jr.)
Nijmegen-Noord Nijmegen
17
-16
25
44
7
10
21
6
45
-50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50
Rookt
Beweegt onvoldoende
Overmatig Alcohol
Zwaar overgewicht
Eet minder dan 6x pw groente
Eet minder dan 6x pw fruit
Angst/ Depressie
Eenzaamheid
Slecht ervaren gezondheid
Minder gunstig dan Nijmegen Gunstiger dan Nijmegen
Leefstijldeterminanten Volwassen (19-65 jr.)
1 -D
EMO
GRA
FISC
HE
GEG
EVEN
S2
-LEE
FSTI
JLD
ETER
MIN
AN
TEN
3 -O
MG
EVIN
G4
-ZIE
KTEB
EELD
EN
Methodes van Doelgroepparticipatie
1. Spiegelgesprekken 2. Overleg wijkraad 3. Wijkkrant/Wijk-website 4. Bewonersbijeenkomsten 5. Wijkenquête 6. Klankbordgroep
Projectoverzicht
• Lent
• Malden
• Hatert
• Hazenkamp
• Diabetes monitoring thuis • Evaluatie hometeam • Beweging / ontmoeting voor ouderen • Alcoholmisbruik bij ouderen
• Zorgprogramma ouderenzorg • Valpreventie integraal • Signalering depressieve klachten • Alcoholmisbruik bij ouderen en volwassenen
• Evaluatie palliatieve zorgmodel • Eenzaamheid bij ouderen • Scholing Motivational interviewing • Signalering Psychische ongezondheid
• Samenwerking huisarts – wijkverpleging / zichtbare schakel
• Substitutie 2e naar 1e lijn huidkanker (AK) • Eenzaamheid bij ouderen • Alcoholmisbruik ouderen
Projectoverzicht (vervolg)
• Hees/Heseveld/NBO
• Berg en Dal
• Grootstal/ Hatertse Hei
• Beuningen
• Brakkenstein
• Proactieve ouderenzorg
• Verbetering proactieve zorg in verzorgingshuis
• Werkerslunch • Valpreventie
• Stoppen met roken • Opzet van MDO • Obesitas bij volwassenen
• Eenzaamheid bij ouderen • Sociale kaart • Meer beweging voor ouderen
VOORBEELD Hometeam/ multidisciplinair overleg
Achtergrond: • Was nog mondjesmaat aanwezig; Aanpak: Evaluatie van best practices in Lent en Malden Ontwerp van Module Modelleren op maat: Voorbeeld Beuningen.
Voorbeeld : Project AK = Actinische Keratose
• Huidkanker epidemie in aantocht.
• Vroege herkenning en behandeling actinische keratose van groot belang in huidkanker preventie.
• Toenemende belasting voor dermatologen, waardoor verplaatsing zorg naar eerste lijn wenselijk is.
Twee projecten vallen mooi samen !
• Atelier Eerstelijn: • Minke Nieuwboer: “Betere zorg in de wijk door meer
samenhang te organiseren in de eerstelijnszorg …meer preventief werken. Radboud en ZZG gaan in dit project samenwerken met huisartsen…”
• Verbeterproject: • Onderdeel huisartsenopleiding • Structurele verbetering zorg
Doel project
• Integrale behandeling in de eerste lijn.
• Verbetering case-finding AK’s; preventie
• Verplaatsing zorg van 2e naar 1e lijn.
• Betere samenwerking in de 1e lijn
• Betere samenwerking 1e en 2e lijn dmv videoconsultatie via Health-Bridge
Health Bridge
• Videoverbinding tussen huisarts en specialisten in ziekenhuis.
• YouTube - Health Bridge (Afspelen 0:50 – 2:25)
Behandeling AK
• Creme behandeling intensief: • 4-8 weken smeren. • Erosieve huidleasies • Therapie ontrouw
Integrale aanpak
• Transformatie zorg van 2e naar 1e lijn.
• Behandeling door huisarts.
• Begeleiding en advisering in diagnostiek en behandeling door dermatoloog.
• Begeleiding van patiënte in thuissituatie.
• Gebruik van het expertise van de verpleegkundig specialist wondzorg ZZG zorggroep
Voorbeeld : Aanpak Eenzaamheid Hatert.. Projectgroep bestaat uit: Gemeente Nijmegen ZZG Zorggroep Swon, het Seniorennetwerk Tandem Pro persona / Indigo GGD Gelderland Zuid Portaal
Project: Aanpak Eenzaamheid • Aanleiding:
• Huisbezoeken bij mogelijk kwetsbare ouderen (NPO: TOS screening): eenzaamheid kwam veel voor • Wijkanalyse Hatert : groot aantal mensen eenzaam
(700 volwassenen) • Dit gaan we aanpakken!
• Doelstelling: Integrale aanpak, multidisciplinair: minder eenzame ouderen
• Subsidie van de gemeente • Looptijd: 2012 t/m 2015
Acties projectgroep
• Signaleringskaart ontwikkeld Maar ook: • Alle activiteiten voor ouderen op een rij gezet
(sociale kaart) • Vragenlijst gemaakt, voor professionals om
oorzaken van eenzaamheid op te sporen.
Signaleringskaart
• Wat is het? Instrument om signalen, die duiden op eenzaamheid te zien en de vervolgactie (wat kun je doen) te benoemen.
• Inhoud: • Gedragsitems: voorbeelden: verwaarlozing
omgeving, claimgedrag, nergens zin in hebben • Risicofactoren • Acties
1. SCHOLING RONDOM EENZAAMHEID
2. Integrale gezamenlijke scholing MOTIVATIONAL INTERVIEWING
3. BUURTTAFELS
4. SOCIALE KAART
5. Via website ww.mijnbuurtje.nl
6. Verbeterplannen smeden …
HOE VERDER?
Voorbeeld: Valpreventie in Heumen
Context :
• Heumen: (17.000 inwoners in 4 kernen) • Wijkanalyse: Versnipperd aanbod zonder samenhang • Doel: Voorlichting, screening & interventie • Tijdspad:
• Begin juni verkenning • Half juli plan • 5 oktober eerste informatiemarkt
• Betrokkenen • Zorgverleners, gemeente, ondernemers, sleutelfiguren,
en doelgroepvertegenwoordigers
Resultaten (1) • 3 informatiemarkten in okt-nov.
• Ergo, fysio, thuiszorg, opplusproject, dansschool, fietswinkel, podoloog, hulpmiddelen, demonstraties, seniorensport &voorlichting.
• Evaluatie: Goede opkomst, positieve reacties & inschrijvingen
Resultaten (2)
• Valpreventiecursus
• Signaleringskaart
”Beuningse Buiken langs de Meetlat”
• Laatste succes: 5400 (11.000 bewoners tussen 20-55 jaar) huishoudens hebben de flyer ontvangen die ook bij de brief aan de bewoners zat.
• Het bericht is vanochtend gepubliceerd: https://beuningen.nieuws.nl/nieuws/20131024/Beuningse-buiken-langs-de-meetlat
Projecten: Samenhang andere programma’s
• Gemeentelijke programma’s • Programma’s ism zorgverzekeraar VGZ • Koplopersprogramma van UMC St Radboud/ELG • Op één lijn • Preventiekrachtprogramma • Zichtbare Schakel à Sociale Wijkteams • Reshape/healthbridge • Nationaal Programma Ouderenzorg (100-netwerk) • AMPHI klein en fijn projecten • Platform Vroegsignalering Alcohol • …..
Uitwisseling en borging
• Twee keer per jaar bijeenkomsten • Community • Borging van aanjaagfunctie: van stuurgroep naar Netwerk Regio Nijmegen op 1 lijn …
Projectplanning
Jaar 1 en 2 Jaar 3
Ateliers 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Inrichten ateliers GEREED Uitvoering experimenten
IN UITVOERING
Instrument wijkanalyse
Versie 1.0 uitgevoerd in 7 ateliers; Versie 2.0; Versie 3.0 in ontwikkeling
Patiëntparticipatie UITGEVOERD x Inrichten community ONTWIKKELD en UITGEVOERD gebruik Ontwikkeling structuur netwerk
GEREED borging
Evaluatie uitvoering Afsluitend symposium uitvoering
Ontwikkelde producten : o.a.
• Module Hometeam • Module Palliatieve zorg • Signaleringskaart eenzaamheid (+ scholing) • Signaleringskaart valpreventie • Verdiepingslijst Oorzaken eenzaamheid • Methode voor wijkanalyse (samen met AMPHI) • Sociale WIJKkaarten • Methode voor proactieve ouderenzorg • Substitutiemodel voor huidkanker (AK) • Scholing signalering depressie • Stoppen met Roken (i.s.m. Preventiekracht) • …..
Conclusies
Algemeen: Samenwerking in regio verloopt goed à versterkt • Zelfde visie: van bolwerk naar buurtnetwerk, van curatie naar
preventie; verhogen eigen (veer)kracht • Samenhang tussen programma’s, elkaar versterken • Partijen in formele afrondende fase borging in Netwerk
Samenwerking in ateliers: • Loopt goed, veel animo om mee te doen • Rol huisarts erg belangrijk • Wijkverpleging in nieuwe rol ! • Leiderschap in wijk: niet vanzelfsprekend