Zoogeografia wysp
Co to jest wyspa?
W sensie biogeograficznym:
ekosystem otoczony innymi, stanowiącymi
wyraźne bariery dla fauny i flory
Biogeografia wysp McArthur i Wilson, 1967
Bioróżnorodność wysp w większym stopniu zależy
od wielkości wyspy niż od jej odległości od lądu
Liczba ssaków niewiele
mniejsza niż na kontynencie
2 gatunki myszy
Biogeografia wysp McArthur i Wilson, 1967
Bioróżnorodność wysp w większym stopniu
zależy od wielkości wyspy niż od jej
odległości od lądu
Liczba gatunków na wyspie jest wartością
stałą – pojemność biotyczna
Biogeografia wysp McArthur i Wilson, 1967
Tempo wymiany gatunków:
wyspy śródoceaniczne
(np. Tristan da Cunha)
0,3-0,8% / 100 lat
Biogeografia wysp McArthur i Wilson, 1967
Tempo wymiany gatunków:
wyspy blisko lądu
do 60% / 100 lat
Kształtowanie się fauny
• Z reguły brak drapieżnych ssaków
3 tony drapieżników - 100 ton roślinożerców
mamut włochaty
Mammuthus primigenius
do 3,5 m w kłębie, 6 ton
mamut z Wyspy Wrangla
Mammuthus wranglensis
do 1,8 m w kłębie, max 2 tony
Karłowate słonie 10 000 lat temu
• Wyspy M. Śródziemnego (Sardynia,
Sycylia, Kreta, Cypr)
• Najmniejsze rozmiaru owcy
• Największe - krowy
Jelenie na Wyspie Jersey Wyspa zasiedlona przez jelenia
europejskiego (byk - 200 kg)
Po 6 000 lat – byk 36 kg
Olbrzymie myszy 10 000 lat temu
• Wyspy M. Śródziemnego
(Sardynia, Sycylia, Kreta, Cypr)
• Czaszka – 10 cm długości
• Wielkość kota, waga ponad 1,5 kg (mysz leśna – 30 g)
Olbrzymie myszy teraz • Tristan da Cunha, Gough Island
• Normalna mysz – 10g
• Mysz z Gough Island – 35 g
Olbrzymie myszy teraz
• Introdukcja myszy domowej ok. 100 lat temu
• Potrojenie rozmiarów ciała w ciągu ostatnich 40 lat
• Zmiana diety na mięsożerność
Kształtowanie się fauny
• Wiek wyspy – ile było czasu na ewolucję?
• Izolacja – czy ewolucja przebiegała
niezależnie od innych podobnych
środowisk?
Wyspy Indonezji
Koniec epoki lodowcowej
- Indochiny
Po epoce lodowcowej
- podniesienie
stanu wód oceanu
i powstanie wysp
Podgatunki tygrysa
Pantera tigris tigris – tygrys bengalski
P. t. amoyensis – t. chiński
P. t. corbetti – t. indochiński
P. t. jacksoni – t. malajski
P. t. sumatrae – t. sumatrzański
†P. t. balica – t. balijski
†P. t. sondaica – t. jawajski
Wyspa Krakatau
kolonizacja
Żródło: głównie Sumatra
plaże - 9 gatunków roślin kwiatowych w tym
4 gatunki drzew
wnętrze wyspy – sinice, cyjanobakterie plus
10 gatunków paproci i 2 gatunki mchów,
4 gatunki roślin wyższych
E + 3
Wyspa Krakatau
kolonizacja
plaże - 23 gatunki roślin kwiatowych w tym
10 gatunków drzew
przybywają ptaki i nietoperze
wnętrze wyspy – paprocie już nie dominują,
pojawiło się wiele roślin kwiatowych, stepy,
ciągle obecne 14 gat. paproci
E + 14
Wyspa Krakatau
kolonizacja
plaże – 66 gatunków roślin, rozpoczyna się
wymiana flory
wnętrze wyspy – pojawiają się figi i inne
drzewa – stepy porasta las
E + 25
Wyspa Krakatau
kolonizacja
ponad 300 gatunków traw i krzewów
E + 45
E + 102
30 gatunków ptaków lądowych
11 gatunków ssaków (9 gat. nietoperzy)
9 gatunków gadów
ponad 600 gatunków bezkręgowców
Bioróżnorodność osiągnęła poziom wyjściowy
Stare wyspy
Specjacja
- powstanie odrębnych gatunków,
ale prowadzących podobny tryb życia
- powstanie odrębnych gatunków,
ale zajmujących inne nisze ekologiczne
– radiacja adaptacyjna
Hawaje
• Mało gatunków
kolonizujących,
głównie
o pochodzeniu
indo-malezyjskim
• Fauna
– efekt radiacji
głównie ptaków
Duże roślinożerne:
nielotne kaczki (4 gat.)
Duże drapieżne:
bielik
Małe drapieżne:
sowy
Duże owadożerne
nielotne ibisy
moa-nalo
Hawaje
Bajkał - ślimaki
Baicalia
dybowskiana
Teratobaicalia
macrostoma
• 148 gatunków
• 2 endemiczne rodziny
Bajkał - kiełże
• Benedykt Dybowski (1833-1930)
zesłany na Syberię (udział w Powstaniu
Styczniowym)
• Znane 349
gatunków,
348 endemitów
Bajkał - ryby • Słodkowodne ryby głębinowe
np. gołomianka (pelagial głębokowodny)
Rodzina: Comephoridae
Procottus jeittelesii
Procottus major
Asprocottus abyssalis
Abyssocottus gibbosus
Cottocomephorus grewingki Rodzina głowaczowate (Cottidae)
Wielkie Jeziora Afryki
Tanganika, Malawi, Wiktoria
Tanganika
gł. 1470 m, 9 - 12 mln lat
Malawi
gł. 785 m, 8,6 mln lat
Wiktorii
gł. 70 m, 0,75 mln lat