Zbigniew Prałat JAK TO DZIAŁ · PDF fileJAK TO DZIAŁA: FORMALNO – PRAWNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ TWORZONEJ PRZEZ OSOBY PRAWNE Biblioteka...

JAK TO DZIAA:FORMALNO PRAWNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA SPDZIELNI SOCJALNEJ TWORZONEJ PRZEZ OSOBY PRAWNE

Biblioteka Spdzielczoci Socjalnej tom 1

Zbigniew Praat

JAK TO DZIAA:FORMALNO PRAWNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA SPDZIELNI SOCJALNEJ TWORZONEJ PRZEZ OSOBY PRAWNE

Zbigniew Praat

Warszawa 2012

Biblioteka Spdzielczoci Socjalnej tom 1

WYDAWCA

Oglnopolski Zwizek Rewizyjny Spdzielni Socjalnych ul. Jasna 1, 00-013 Warszawa

[email protected], hp://ozrss.pl

Publikacja wydana w ramach projektu pt . Spdzielnia nie jest tylko przedsibiorstwem. Wsparcie doradczo-szkoleniowe dla kadr spdzielni

socjalnych w Polsce realizowanego przez Oglnopolski Zwizek Rewizyjny Spdzielni Socjalnych ze rodkw Funduszu Inicjatyw Obywatelskich.

SKAD Urszula Kamierczak

DRUK Instytut Wydawniczy "Ksika i Prasa"

ul. Twarda 60, 00-818 Warszawa

NAKAD 800 egz.

Warszawa 2012

ISBN druk 978-83-62744-53-4

pdf 978-83-937886-7-5

ePub 978-83-937886-8-2 mobi 978-83-937886-9-9

- 1 -

Zamys rozszerzenia katalogu zaoycieli spdzielni socjalnych

w kontekcie procesu rozwoju tych podmiotw na rynku pracy jest cenny.

Stanowisko Rzdu w sprawie nowelizacji ustawy o spdzielniach socjalnych,

(1)16 marca 2009 roku

Zamiast wstpu krtkie wyjanienia

Koncepcj zakadania spdzielni socjalnych stworzono w polskim

systemie prawnym w 2004 roku, kiedy to do ustawy Prawo spdzielcze

wprowadzono pojcie spdzielni socjalnej jako rodzaju spdzielni pracy. Od tego

czasu ruch spdzielczoci socjalnej rozwija si i na podstawie dowiadcze oraz

zmian w prawie w swoich ramach tworzy nowe rozwizania oraz instytucje. I tak

w roku 2006 zostaa przyjta ustawa o spdzielniach socjalnych, porzdkujc

prawne aspekty funkcjonowania tych podmiotw. Kolejnym bardzo wanym

krokiem byo stworzenie w 2009 roku prawnych moliwoci zakadania oraz przy-

stpowania do spdzielni socjalnych przez jednostki samorzdu terytorialnego,

organizacje pozarzdowe oraz kocielne osoby prawne. Jak czytamy w uzasad-

nieniu projektu ustawy o zmiany ustawy z dnia 29 maja 2008 roku: naley

umoliwi osobom prawnym zakadanie spdzielni. W wielu przypadkach

posiadany przez nie potencja moe by bezcenny. Jest rzecz oczywist, i sp-

dzielnie zakadane przez osoby prawne jako gwny cel mogyby postawi sobie

realizacj zada spoecznych i owiatowo-kulturalnych, a take dziaalno

spoecznie uyteczn w sferze zada publicznych, o ktrej mowa w przepisach

o dziaalnoci poytku publicznego. Ta zmiana ma szczeglne znaczenie i wynika

zarwno z dotychczasowych dowiadcze programu EQUAL, jak i z dowiadcze

midzynarodowych. Czsto bowiem osoby zagroone wykluczeniem spoecznym

nie s w stanie samodzielnie zainicjowa powoanie spdzielni socjalnej. (2)Impulsem moe by inicjatywa osb prawnych.

Po kilku latach dowiadcze oraz pracy nad powoywaniem oraz rozwojem

spdzielni socjalnych, ktrych czonkami s jednostki samorzdu terytorialnego,

1) Stanowisko Rzdu do druku sejmowego nr 1136, Sejm VI kadencji,

2) Projekt ustawy o zmianie ustawy o spdzielniach socjalnych oraz o zmianie niektrych innych ustaw, druk sejmowy 1136, Sejm VI kadencji.

- 2 -

organizacje pozarzdowe oraz kocielne osoby prawne, naley uzna, e koncepcja

ta przyja si i sprawdza si w coraz wikszej iloci obszarw walki z wykluczeniem

spoecznym. Podmioty takie najczciej zakadaj jednostki samorzdu

terytorialnego, w tym w szczeglnoci gminy, upatrujc w tym szansy na realn

walk z bezrobociem na wasnym terenie. Gminy z kolei bdc inicjatorami tych

przedsiwzi zapraszaj do wsppracy czsto powiaty, lokalne stowarzyszenia

czy fundacje, tak, aby rozszerzy krg osb wsplnie w tym obszarze dziaajcych.

Zdarza si te czsto, e spdzielni socjaln powouj dwie lub wicej organizacji

pozarzdowych, gdzie spdzielnia jest w tym wypadku niejako przedueniem

dziaa statutowych organizacje. Wreszcie najmniej liczn grup s spdziel-

nie socjalne tworzone przez kocielne osoby prawne.

Autor obieca zamiast wstpu wyjanienia. Oto one:

1. W powszechnym uyciu funkcjonuje sformuowanie spdzielnia

socjalna osb prawnych. Czsto mona si z nim spotka, take w dokumentach

oficjalnych. Zdaje si, e nie jest to sformuowanie zbyt fortunne, z dwch

wzgldw. Z jednej strony spdzielnia osb prawnych funkcjonuje ju jako

osobny podmiot prawa spdzielczego, gdzie spdzielnie tak mog utworzy (3)przynajmniej trzy (niezalenie jakiego typu) osoby prawne. Z drugiej strony

spdzielnia socjalna osb prawnych nie oddaje do koca wszystkich moliwoci

tworzenia oraz funkcjonowania spdzielni socjalnych zakadanych przez jednostki

samorzdu terytorialnego, organizacje pozarzdowe oraz kocielne osoby

prawne. Zdarzy si bowiem moe, e organizacja pozarzdowa, ktra nie posiada (4)osobowoci prawnej (a wic stowarzyszenie zwyke, tak zwane nierejestrowe ),

zostanie czonkiem zaoycielem lub czonkiem spdzielni socjalnej. Na gruncie

obecnych przepisw jest to moliwe. Z tego te wzgldu w niniejszym opraco-

waniu proponuje si sformuowanie: spdzielnia socjalna tworzona przez

jednostki samorzdu terytorialnego, organizacje pozarzdowe lub kocielne osoby

prawne; ewentualnie: spdzielnia socjalna tworzona przez osoby prawne,

ze wzgldw czysto praktycznych.

3) Art. 15 5 ustawy z dnia 16 wrzenia 1982 roku Prawo spdzielcze.

4) Rozdziaa 6 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 roku Prawo o stowarzyszeniach.

- 3 -

2. Nie jest rol tego krtkiego poradnika dokonywa wykadni ani

komentarza ustawy o spdzielniach socjalnych. Komentarz taki zreszt ju

istnieje. Celem niniejszego opracowania jest praktyczne ukazanie aspektw

tworzenia i funkcjonowania spdzielni socjalnych, ktrych czonkami s jednostki

samorzdu terytorialnego, organizacje pozarzdowe czy kocielne osoby prawne.

Std te przy niektrych zapisach pozwolono sobie na umieszczenie komentarza

i praktycznych wskazwek. Naley przy tym mie na uwadze, e dowiadczenia

tutaj zebrane wi si przede wszystkim z tworzeniem i rozwojem spdzielni

socjalnych z terenu Wielkopolski oraz Kujaw i Pomorza. Std zwaszcza w odnie-

sieniu do dokumentacji kierowanej do sdw mog pojawia si drobne rnice

w rnych regionach kraju. Marzeniem autora jest, by powstaa wreszcie spjna

praktyka w tym obszarze. Niestety ze wzgldu na ograniczenia techniczne nie

wszystkie zagadnienia zwizane ze spdzielni socjaln zostay poruszone (za co

autor serdecznie czytelnikw przeprasza). Pewne te s tylko przyczynkiem do

dyskusji. Po wicej informacji zaprasza autor do lokalnych orodkw wsparcia

ekonomii spoecznej, Oglnopolskiego Zwizku Rewizyjnego Spdzielni

Socjalnych (hp://ozrss.pl/) oraz Stowarzyszenia Na Rzecz Spdzielni Socjalnych

(hp://spoldzielnie.org).

- 4 -

ROZDZIA I

KTO I NA JAKICH ZASADACH MOE ZAOY

SPDZIELNI SOCJALN TWORZON PRZEZ OSOBY

PRAWNE?

Jak ju wspomniano, ustawodawca nowelizujc ustaw o spdzielniach

socjalnych w 2009 roku dopuci moliwo tworzenia spdzielni take przez

jednostki samorzdu terytorialnego, organizacje pozarzdowe czy kocielne osoby

prawne.

Art. 4 ustawy o spdzielniach socjalnych wskazuje, kto moe zaoy

spdzielni socjaln. Przede wszystkim s to osoby zagroone wykluczeniem

spoecznym (art. 4 ust. 1 pkt 1 3), ktre posiadaj pen zdolno do czynnoci

prawnych, a take inne osoby fizyczne, przy czym ich liczba nie moe by wiksza

ni 50% liczby czonkw zaoycieli. Ponadto spdzielni socjaln zaoy mog

trzy rodzaje podmiotw prawnych:

1. Organizacje pozarzdowe w rozumieniu przepisw o dziaalnoci

poytku publicznego i wolontariacie (art. 4 ust. 2 pkt 2 ustawy

o spdzielniach socjalnych);

2. Jednostki samorzdu terytorialnego (art. 4 ust. 2 pkt 2 ustawy

o spdzielniach socjalnych);

3. Kocielne osoby prawne (art. 4 ust. 2 pkt 3 ustawy o spdzielniach

socjalnych).

Liczba zaoycieli spdzielni socjalnej nie moe by nisza ni dwa

w przypadku osb prawnych, z tym e ustawa o spdzielniach socjalnych nie

okrela jaki ma by skad osb prawnych tworzcych spdzielni. Osoby takie

same mog swobodnie ksztatowa list czonkw spdzielni.[z1]

[z1] Wskazwka: Kada spdzielnia powinna przygotowa oraz

przechowywa rejestr czonkw spdzielni, bowiem zgodnie z Zarzd

spdzielni prowadzi rejestr czonkw zawierajcy ich imiona i nazwiska oraz

miejsce zamieszkania (w odniesieniu do czonkw bdcych osobami

prawnymi ich nazw i siedzib), wysoko zadeklarowanych i wniesionych

- 5 -

Czsto mona spotyka si z pytaniem, czy moliwe jest tworzenie spdzielni

socjalnej od pocztku (tj. ju na etapie rejestracji) skadajcej si jednoczenie

i z osb fizycznych i z osb prawnych. Zdaje si, e nie jest to podejcie prawi-

dowe, poniewa ustawa o spdzielniach socjalnych w art. 5 ust. 1 wskazuje dwa

przypadki, dwie moliwoci osobne skadu czonkowskiego spdzielni

socjalnej.

Kto w imieniu osoby prawnej podejmuje decyzj (uchwa) o powoaniu

spdzielni socjalnej?

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 4 do wniosku o wpis spdzielni socjalnej do

Krajowego Rejestru Sdowego zacza si uchwa organu stanowicego jednostki

samorzdu terytorialnego, kocielnej osoby prawnej lub organizacji pozarzdowej

o powoaniu spdzielni socjalnej, w przypadku gdy orga