ZAPIECZĘTOWANY NEKTAR

Safi ar-Rahman al-Mubarakpuri

ZAPIECZTOWANY NEKTAR

Biografia Proroka Muhammada,

niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo

O autorze

Imi i pene nazwisko Safi ar-Rahman bin Abd Allah bin Muhammad Akbar bin Muhammad Ali bin Abd

al-Mumin bin Fakir Allah al-Mubarakpuri al-Azami.

Data i miejsce urodzenia

6 czerwca 1943 roku, wie na przedmieciach miasta Mubarakpur, znana dzi pod nazw Husajnabad, leca w dystrykcie Azamgarh w prowincji Uttar Prade w Indiach.

Edukacja i ycie zawodowe W dziecistwie pobiera nauki koraniczne od dziadka i stryjw. W 1948 roku wstpi do

szkoy podstawowej Dar at-Talim w Mubarakpurze, gdzie spdzi sze lat. Po ukoczeniu szkoy redniej w 1956 roku wstpi do szkoy wyszej, gdzie zgbi jzyk arabski, egzegez koraniczn, nauki o tradycjach Proroka, prawo muzumaskie i nauki pokrewne. Skoczywszy szko z wyrnieniem w 1961 roku, otrzyma wiadectwo pozwalajce na wykadanie nauk muzumaskich i wydawanie fatw (opinii religijnych). Uczestniczy ponadto w dwch konkursach z dziedziny orientalistyki organizowanych przez komisj egzaminacyjn z Allahabad pod patronatem rzdu prowincji Uttar Prade, uzyskujc wynik bardzo dobry.

Na pocztku swojego ycia zawodowego Al-Mubarakpuri zajmowa si nauczaniem na rnych poziomach i w rnych orodkach owiatowych, a take wygaszaniem kaza w meczetach w dystryktach Allahabad i Nagpur. Po porace pastw arabskich w wojnie z Izraelem w czerwcu 1967 roku wraz z dwoma przyjacimi sformowa liczc dwa tysice modych ludzi grup, ktra miaa odby szkolenie wojskowe i wzi udzia w wojnie o Palestyn. Jednake ze wzgldu na liczne przeszkody i naciski zrezygnowa z tego planu i w 1969 roku przenis si do miejscowoci Seoni w prowincji Madhia Prade, gdzie rozpocz prac jako wykadowca, kurator i kaznodzieja w miejscowym meczecie. Tam te prowadzi dziaalno spoeczn, ktrej celem byo dbanie o wartoci moralne i zachcanie muzumanw do trzymania si zasad religijnych. Pod koniec 1972 roku powrci do rodzinnego miasta Mubarakpur, gdzie spdzi dwa lata jako nauczyciel, po czym otrzyma propozycj pracy na Uniwersytecie Salafickim w Waranasi, gdzie spdzi kolejne dziesi lat. W tym okresie jego ycia, podczas pierwszej konferencji powiconej yciorysowi Proroka, ktra odbya si w 1976 roku w Pakistanie, wiatowa Liga Muzumaska z siedzib w Mekce ogosia midzynarodowy konkurs na napisanie biografii Proroka. Al-Mubarakpuri zgosi si do konkursu, a niniejsze dzieo zdobyo pierwsz nagrod.

W 1988 roku przenis si do Centrum Bada nad Sunn i Biografi Proroka w Uniwersytecie Islamskim w Medynie, gdzie pracowa do koca 1997 roku. Nastpnie zdoby posad kierownika dziau studiw i bada naukowych w bibliotece Dar as-Salam w Rijadzie, gdzie pracowa a do mierci pierwszego grudnia 2006 roku.

Jest autorem kilku ksiek o tematyce muzumaskiej, a take przekadw kilku dzie z jzyka arabskiego na urdu, w tym Al-Kalim at-Tajjib Ibn Tajmijji oraz zbioru czterdziestu hadisw imama An-Nawawiego wraz z komentarzem.

Od autora

Chwaa niech bdzie Bogu, Ktry zesa Swego Posaca z drog prost i religi prawdy, by ta przewaya nad wszelkimi innymi religiami, Ktry uczyni ze wiadka, przynoszcego dobr nowin, ostrzegajcego, wzywajcego do Boga za Jego pozwoleniem i jasne wiato. Uczyni go dobrym wzorem dla tego, kto pragnie spotkania z Bogiem i przyjcia Dnia Sdu, oraz dla tego, kto czsto wspomina Boga. Boe, obdarz go pokojem, pobogosaw go, jego rodzin, towarzyszy oraz wszystkich tych, ktrzy poszli jego ladami, a do Dnia Sdu, i spraw, by wytrysny dla nich rda miosierdzia i szczliwoci.

Z wielk radoci i satysfakcj przyjem nowin o tym, e po konferencji powiconej yciu Proroka (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo), ktra odbya si w miesicu rabi al-awwal 1396 roku hidry w Pakistanie, wiatowa Liga Muzumaska ogosia w krajach wiata muzumaskiego konkurs na najlepsz prac dotyczc ycia Prorok. Uwaam, e studia nad ywotem Proroka przynosz ogromne, wrcz nieopisane korzyci. Jeli bowiem skrupulatnie przestudiujemy ycie Proroka Muhammada niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo i dawany przez niego przykad, a nastpnie wycigniemy wnioski, uwiadomimy sobie, e jest to jedyne rdo szczcia dla wiata muzumaskiego.

Ku mojej wielkiej radoci udao mi si wzi udzia w tym wspaniaym konkursie. Najpierw jednak zadaem sobie pytanie, czy jestem godzien tego, by rzuci wiato na wadc pierwszych i ostatnich pokole (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo). Mimo moich wtpliwoci doszedem do wniosku, e bd bardzo szczliwym czowiekiem, jeli uda mi si uszczkn cho nieco z jego wiata, bym nie spad w ciemne otchanie, bym by godnym czonkiem jego spoecznoci i w takim stanie umar, by Bg przebaczy mi moje grzechy i pozwoli Prorokowi wstawi si za mn w Dniu Sdu.

Przy pisaniu niniejszej pracy staraem si zachowa odpowiedni jej rozmiar, unikajc nadmiernego rozpisywania si, a z drugiej strony zbytniego skracania, ktre obniyoby jej warto. Gdy napotykaem na due rozbienoci w rdach co do kolejnoci wydarze bd szczegw ich przebiegu, dokonywaem dodatkowych bada, a w tekcie podawaem wersj najbardziej prawdopodobn. Niemniej jednak powstrzymaem si od podawania wszystkich dowodw, gdy uczynioby to prac zbyt dug. Przytaczaem je jedynie w wypadku, gdy ich brak mgby wywoa zdziwienie czytelnika, bd gdy wikszo innych badaczy opisujcych dane wydarzenie podao wersj nieprawdziw.

Boe, o Ty, Ktry posiadasz Wielki Tron, obdarz mnie ask w tym yciu i w yciu ostatecznym, albowiem Ty jeste Przebaczajcy i Kochajcy.

Safi ar-Rahman al-Mubarakpuri

Uniwersytet Salaficki, Waranasi, Indie

pitek 24.07.1396 h. (23.07.1976)

1. Pwysep Arabski przed islamem

1.1 Pwysep Arabski Pwysep Arabski od strony zachodniej ssiaduje z Morzem Czerwonym i pwyspem

Synaj, od wschodu z Zatok Persk, od poudnia z bdcym czci Oceanu Indyjskiego Morzem Arabskim, a od strony pnocnej, od ktrej poczony jest z kontynentem azjatyckim, z krajami yznego Pksiyca, czyli Syri i Mezopotami. Jego powierzchnia wynosi okoo trzech milionw kilometrw kwadratowych. Ogromn wikszo powierzchni pwyspu zajmuj tereny ppustynne i pustynne, co stanowio du przeszkod dla wszystkich najedcw, ktrzy prbowali okupowa te ziemie. Std wikszo jego mieszkacw nie bya poddana adnym obcym strukturom wadzy, mimo e przez dugi czas ssiadowali z dwoma wielkimi imperiami Cesarstwem Rzymskim (pniej Bizancjum) i Persj.

Dziki swojemu dogodnemu pooeniu geograficznemu pnoc i poudnie pwyspu byy miejscem powstania wielu pastw, a take orodkiem handlowym, kulturalnym, religijnym i artystycznym.

1.2 Pochodzenie Arabw Historycy podzielili Arabw na trzy kategorie wedle pochodzenia: Arabowie wymarli: te ludy, ktre wymary ju w staroytnoci, i o ktrych dzisiaj

niewiele wiadomo, takie jak Ad, Samud, Tasam, Dadis, Imlak itp.; Arabowie pierwotni, zwani te Kahtanitami: ludy i plemiona wywodzce si od Jaruba

bin Jaszduba bin Kahtana; Arabowie wywodzcy si od syna Proroka Abrahama, Izmaela (niech bdzie z nimi

pokj), zwani take Adnanitami bd Kajsytami. Warto te wspomnie o cywilizacji Nabatejczykw, ktrzy utworzyli silne pastwo ze

stolic w Petrze. Przez dugi czas nikt nie by w stanie ich pokona, lecz ostatecznie udao si to Rzymianom.

Kolebk Arabw pierwotnych jest Jemen, a najbardziej znane grupy plemion spord nich to Himjar (najbardziej znane plemiona z tej grupy to Zajd al-Dumhur, Kudaa i As-Sakasik( i Kahlan, w ktrej skad wchodz m.in.: Hamdan, Anmar, Taj, Mudhid, Kinda, Lachmidzi, Duzam, Al-Azd, Al-Aus, Al-Chazrad oraz potomkowie syryjskich krlw z dynastii Dafna.

Z kolei Adnanici pochodz od naszego Proroka Abrahama (niech bdzie z nim pokj). Wedug jego dugiej i powszechnie znanej historii jego niewolnica Hagar ich maym synem Izmaelem zostaa wygnana i udaa si do Hidazu, gdzie zatrzymaa si w wyschnitej dolinie, w miejscu, gdzie obecnie znajduje si Mekka i wity Meczet. Abraham co jaki czas odwiedza wygnanego syna i jego matk. Po pewnym czasie w dolinie zamieszkao jemeskie plemi Durhum. To od nich Izmael nauczy si arabskiego, a gdy podrs, oeni si z kobiet spord nich (byo to ju po mierci Hagar). Po lubie Izmaela Abraham i jego syn od podstaw wybudowali Kab, po czym zgodnie z rozkazem Boga nakazali ludziom pielgrzymowa do tego Domu Boga. Izmael pozostawi dwunastu mskich potomkw, z ktrych powstao dwanacie plemion, lecz znane s losy jedynie dwch spord nich.

Jednym z mieszkajcych w Mekce potomkw Izmaela by Adnan, od ktrego wzio si wyej wymienione okrelenie Adnanici, i ktry jest dwudziestym pierwszym z kolei przodkiem Proroka Muhammada (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) w linii mskiej. Gdy Prorok wymienia swoich przodkw, dochodzi do Adnana i mwi, e genealodzy kami (w przedmiocie dawniejszych przodkw). Grupa uczonych uznaa w

hadis za mao wiarygodny (daif) i po gbokich badaniach stwierdzia, e Adnana i Abrahama (niech bdzie z nim pokj) dzieli okoo czterdziestu pokole.

Czterech synw wnuka Adnana, Nizara, stao si protoplastami czterech wielkich plemion arabskich: Ijad, Anmar, Rabia i Mudar. Z jednej z dwu odng tego ostatniego oddzielio si plemi Kurajsz (Kurajszyci), i to wanie z kurajszyckiego rodu Banu Haszim Bg Najwyszy wybra Muhammada, syna Abd Allaha, syna Abd al-Muttaliba, syna Haszima do poniesienia misji proroczej. Potwierdzaj to sowa samego Proroka , z nim pokj i bogosawiestwo) przekazane przez Muslima: Bg spord potomstwa Abrahama wybra Izmaela, spord potomstwa Izmaela Kinan, spord potomstwa Kinany Kurajszytw, spord Kurajszytw rd Haszima, a z rodu Haszima mnie.

1.3 Organizacja polityczna Arabw Niniejszy rozdzia dotyczy sytuacji, jaka panowaa na Pwyspie Arabskim przed islamem,

a w szczeglnoci historii politycznej i religijnej regionu. Omwienie ich pomoe w zrozumieniu przyczyn pewnych wydarze, ktre miay miejsce po pojawieniu si islamu na tamtych ziemiach.

Wadcy Arabw dzielili si na dwie kategorie. Pierwsza z nich to wadcy pastw podlegych ssiednim monarchiom. Naleeli do nich wadcy Jemenu (poddani Etiopii), Ghassanidzi (wasale Bizancjum) oraz Lachmidzi ze stolic w Al-Hira (podlegli Persji). Niektrzy z nich byli koronowani i nosili tytu krla, cho nie oznaczao to ich niezalenoci.

Druga kategoria to wadcy pastw niezalenych. Warto wspomnie, e byo wielu wadcw plemiennych, ktrzy mimo e nie byli koronowani cieszyli si nie tylko nie mniejsz wadz i wpywami ni krlowie, lecz take cakowit niezalenoci.

Jemen

Lecy na poudniu Pwyspu Jemen by kolebk wielu rozwinitych cywilizacji, takich jak wspomniane w Biblii krlestwo Saby, a take Himjar, ktre trwao od ok. 115 r. przed urodzeniem Jezusa (niech bdzie z nim pokj) do 300 r. po jego urodzeniu. Jednym z gwnych powodw upadku krlestwa himjaryckiego byo przejcie ldowych szlakw handlowych na pnocy Hidazu przez Nabatejczykw, a nastpnie morskich, prowadzcych przez Morze Czerwone, przez Rzymian. W latach 340-378 kalendarza gregoriaskiego osabiony przez walki plemienne Jemen by okupowany przez Etiopczykw. Okoo roku 450 doszo do wydarzenia przeomowego dla wczesnego Jemenu, a mianowicie przerwania tamy w miejscowoci Marib stolicy krlestwa Saby co ostatecznie pooyo kres wielkim cywilizacjom staroytnego Jemenu. W 523 roku ydowski wadca Jemenu Zu Nuwas poprowadzi brutaln kampani przeciwko chrzecijanom z Nadranu, prbujc nawrci ich si na judaizm. Gdy ci odmwili, wadca nakaza wykopa rowy i spali w nich nieposusznych. To wydarzenie jest opisane w osiemdziesitej pitej surze Koranu. Dwa lata pniej kraj ten po raz drugi zosta zajty przez Etiopczykw, ktrych okupacja trwaa p wieku. To wanie w tamtym okresie etiopski wadca Abraha bezskutecznie prbowa zburzy Kab, a jego wyprawa jest dobrze znana w wiecie muzumaskim jako historia towarzyszy sonia (szczegowo bdzie ona omwiona nieco pniej). Tu przed przyjciem islamu mieszkacy Jemenu na pomoc przeciwko Etiopczykom wezwali Persw, przez co kraj sta si na kilka lat persk prowincj.

Irak

Arabowie pojawili si na terenie Iraku okoo III wieku n.e. wg rachuby chrzecijaskiej. Ziemie te naleay do perskiego pastwa Sasanidw, ktrzy na jego zachodnich granicach ustanowili pastwo buforowe ze stolic w miecie Al-Hira, rzdzone przez arabskie plemi Lachmidw. Miao to suy ochronie granic pastwa perskiego przed najazdami

koczowniczych plemion arabskich oraz przed zagroeniem ze strony arabskiego pastwa Ghassanidw, ktre z kolei byo podlege Bizancjum. Warto wspomnie, e tu po narodzinach Proroka (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) pomidzy Lachmidami a wadzami perskimi wybuch konflikt, w wyniku ktrego ta druga strona odniosa porak. Byo to pierwsze w historii zwycistwo Arabw nad Persami. Po tym wydarzeniu krl perski ustanowi w Al-Hirze swojego namiestnika, lecz w 632 roku namiestnictwo powrcio do Lachmidw. Nie na dugo, bo tylko na osiem miesicy wkrtce na czele wojsk muzumaskich przyby Chalid bin al-Walid.

Syria

W wyniku wdrwek ludw po Pwyspie Arabskim nalecy do grupy plemion Kudaa klan Ad-Dadaima zamieszka na obrzeach Syrii. Ich obecno wkrtce wykorzystali Rzymianie wybrali spord nich krla, ktry rzdzi pastwem buforowym, majcym chroni Imperium Rzymskie przed arabskimi plemionami koczowniczymi i Persami. Okres panowania Ad-Dadaima przypada na drugi wiek po narodzeniu Jezusa. Ich wadz zakoczyo przybycie innego plemienia arabskiego, Al-Ghassan, z ktrego obecnoci Rzymianie skorzystali w podobny sposb. Stolic Ghassanidw by Daumat al-Dandal, a ich panowanie skoczyo si dopiero w trzynastym roku hidry wraz z bitw Jarmuk, po ktrej przyjli zwierzchnictwo drugiego kalifa muzumaskiego, Umara bin al-Chattaba, (niech Bg bdzie z niego zadowolony).

Hidaz Izmael, pokj z nim, sprawowa nieprzerwane przywdztwo nad Mekk a do mierci. Po

nim rol t przejo po kolei jego dwch synw, a po nich wadza przesza w rce plemienia Durhum. Rola polityczna potomkw Izmaela wzrosa dopiero za czasw Adnana. W pniejszym czasie plemi Durhum zaczo le traktowa przybywajcych do Mekki i marnotrawi majtki przywoone do Kaby przez pielgrzymw. Wzbudzio to gniew potomkw Adnana, a gdy w okolicach Mekki zamieszkao plemi Chuzaa, wykorzystao niesnaski pomidzy Adnanitami i mieszkacami Mekki, by w poowie drugiego wieku po narodzeniu Jezusa wypdzi stamtd Durhum. Adnanici rozproszyli si po Pwyspie Arabskim, a w okolicach Mekki pozostay klany Banu Kinana, w tym Kurajszyci, ktrzy po stoczeniu bitwy z Chuzaa (historycy podaj rne jej przyczyny), wyparli ich i w ok. 440 roku kalendarza gregoriaskiego przejli wadz nad Mekk pod wodz emira Kusajja.

Warto wspomnie, e Kusajj zachowa przywileje i funkcje poszczeglnych klanw w zakresie opieki nad pielgrzymami oraz Kab; ustanowi take pewnego rodzaju parlament lokalny, gdzie Kurajszyci podejmowali decyzje drog narady. Owa siedziba (zwana po arabsku Dar an-Nadwa) znajdowaa si naprzeciwko pnocnej ciany Kaby.

Emir Kusajj sprawowa pi funkcji przywdczych i honorowych: przewodniczy wspomnianej wyej radzie, na ktrej dyskutowano nad sprawami duej

wagi i zawierano akty maeskie; sprawowa piecz nad chorgwi, co znaczy, e wszelkie decyzje o prowadzeniu walk

podejmowa wycznie on; by odpowiedzialny za opiek nad Kab (tylko on mg otworzy jej drzwi); dba o pojenie pielgrzymw, przygotowujc dla nich naczynia z wod, do ktrej dla

osody wkadano nieco daktyli i rodzynek; nadzorowa doroczne zbieranie podatku, ktry naoy na Kurajszytw, a dochody z

niego byy przeznaczane na poywienie dla ubogich pielgrzymw. Po mierci Kusajja powysze funkcje przej jego syn Abd Manaf, lecz gdy i ten umar,

kwestia ich sprawowania zrodzia konflikt pomidzy wnukami Kusajja. Ju miao doj do walki zbrojnej, gdy Kurajszyci postanowili pj na ugod i rozdzielili funkcje pomidzy

klany. I tak, od tamtej pory, synowie Abd Manafa byli odpowiedzialni za karmienie i pojenie

pielgrzymw, a synowie jego brata, Abd ad-Dara, przewodzili radzie, dzieryli chorgiew i zajmowali si Kab. Synowie Abd Manafa postanowili wyoni jedn osob, ktra bdzie wykonywa te zadania i wylosowali Haszima. Po jego mierci funkcje przej jego brat Al-Muttalib, a nastpnie Abd al-Muttalib, syn Haszima i dziadek Wysannika Boga (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo). Po nadejciu islamu zadania te wypenia Al-Abbas, syn Abd al-Muttaliba.

W emiracie mekkaskim, w ktrym istniay ju pewne elementy organizacji pastwowej, istniay take inne funkcje i urzdy, sprawowane przez oddzielne rody, odpowiedzialne za sprawowanie pieczy nad kultem religijnym, arbitra, organizacj narad, sdownictwo, sprawy wojskowe oraz wysyanie posw do ludw mieszkajcych poza Mekk.

Powiedzielimy ju o wdrwkach plemion kahtanickich i adnanickich, a take o arabskich pastwach w Al-Hira i na Pustyni Syryjskiej, i o formalnie podporzdkowanych im plemionach. W przeciwiestwie do tych ostatnich mieszkacy wntrza Pwyspu Arabskiego cieszyli si cakowit niezalenoci.

Kade plemi miao swojego przywdc bd przywdcw, a take pewnego rodzaju may rzd. Jedno polityczna plemienia opieraa si na wizach krwi oraz wymianie korzyci w zakresie ochrony terytorium przed atakiem z zewntrz.

Wodzowie plemienni byli wadcami absolutnymi, a ich opinie i decyzje w sprawach wojny i pokoju zawsze znajdoway posuch u poddanych. Czsto dochodzio do konfliktw o wadz pomidzy brami stryjecznymi, ktrzy konkurowali ze sob, okazujc gocinno, hojno, szlachetno i odwag, by zdoby uznanie w oczach ludzi, a zwaszcza poetw, ktrych sowa w tamtych czasach miay bardzo due znaczenie. Przywdcy plemienni cieszyli si ponadto specjalnymi przywilejami, takimi jak duy udzia w zdobyczach wojennych.

Oglna sytuacja polityczna na Pwyspie Arabskim Trzy obce pastwa (Bizancjum, Etiopia i Persja) traktoway podporzdkowane sobie

terytoria Pwyspu Arabskiego jako rdo dochodw i innych korzyci materialnych. Mieszkacy tych terenw cierpieli ucisk ze strony swych panw, ktrzy nie dbali o ochron ich praw. Z kolei pomidzy niezalenymi plemionami zamieszkujcymi wntrze Pwyspu Arabskiego wybuchay lokalne konflikty, a nie istniaa adna sia ani autorytet, ktre byyby w stanie te ludy zjednoczy.

Arabowie patrzyli na emirat mekkaski z duym szacunkiem i powaaniem, uwaajc go za wany orodek kultu religijnego. W rzeczywistoci przywdztwo Mekkaczykw opierao si na wadzy zarwno wieckiej, jak i religijnej; Kurajszyci byli uznawani za opiekunw witego Domu, przybywajcych do pielgrzymw oraz za wykonawcw prawa abrahamowego. Pomimo stosunkowo dobrze rozwinitej struktury wadzy ich pastewko byo sabe, co potwierdzi najazd Etiopczykw.

1.4 Wierzenia i zwyczaje Arabw przed islamem Wikszo Arabw odpowiedziaa na wezwanie Izmaela do religii jego ojca, Abrahama

(niech bdzie z nimi pokj) i wyznawaa jego monoteistyczn religi, lecz po pewnym czasie mieszkacy Pwyspu Arabskiego zaczli zapomina o jej podstawach. Pewnego razu Amr bin Lahj wdz plemienia Chuzaa, cieszcy si wrd ludzi duym posuchem jako szlachetny i religijny czowiek po podry do Syrii przywiz do Kaby posg Hubala (pierwotnie by to boek asyryjski) i wezwa ludzi do oddawania mu czci. Mekkaczycy usuchali go, a ich ladem poszli inni mieszkacy Hidazu, ktrzy w nastpnych latach zaczli czci Manat, Allat i Al-Uzz, a jeszcze pniej kolejne boki. Wkrtce kade plemi miao wasny posg, a w samej Kabie liczba figurek osigna trzysta szedziesit; warto

wspomnie, e wszystkie posgi bokw w Mekce zostay pniej zniszczone, kiedy Prorok (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) i jego zwolennicy powrcili do Mekki.

Bawochwalstwo stanowio podstawow rnic pomidzy wierzeniami dahilijji1 a islamem, ktrego istot jest tauhid (cakowite jedynobstwo), od ktrego przedislamscy Arabowie odeszli. Mimo to uwaali, e cay czas podaj za religi Abrahama, poniewa czcili take Boga Jedynego, jednak dodawali Mu wsptowarzyszy, ktrzy mieli zblia ich do Niego i by porednikami midzy ludmi a Bogiem.

Kultowi bokw z czasem zacz towarzyszy cay system obrzdowy modlono si do nich, zanoszono do nich proby, wybijano im pokony, skadano ofiary. Koran jasno potwierdza, e arabscy politeici dzielili swoje plony i trzody przeznaczone na ofiary na to, co byo powicone Bogu i na to, co byo przeznaczone dla bokw, ktrych dodano Mu jako wsptowarzyszy:

Oni przeznaczaj Bogu pewn cz z tego, co on sprawi, i wyroso z plonw pola i z trzd i mwi: To jest dla Boga! tak oni twierdz a to jest dla naszych wsptowarzyszy! Lecz to, co jest dla ich wsptowarzyszy, nie dochodzi do Boga; a to, co jest przeznaczone dla Boga, dochodzi do ich wsptowarzyszy. Jake ze jest ich rozumowanie!2.

Innym zwyczajem, take potpionym przez Koran, byo uwicanie zwierzt i powicanie ich bokom. Zwierz stawao si uwicone w pewnych przypadkach; na przykad wielbdzica, ktra urodzia dziesi samic jedn po drugiej, stawaa si uwicona nie mona byo jej ujeda ani korzysta z jej weny, a jej mleko mogli pi tylko gocie. Uwicona stawaa si take owca, ktra urodzia dziesi samic w piciu kolejnych ciach; jedzenie misa jej kolejnego potomstwa byo dozwolone tylko dla mczyzn.

Kolejn tradycj dahilijji bya gra majsir (take kilkakrotnie wspominana w Koranie; sowo majsir w prawie muzumaskim odnosi si do zakazanego przez islam hazardu wszelkiego rodzaju), ktra polegaa na losowaniu strza. Pierwotnie ten, kto przegra, musia zabi jednego wielbda i obdarowa jego misem biednych, jednak pniejsze wypaczenia sprawiy, e majsir staa si gr hazardow, w ktrej niekiedy przegrywano cay majtek, a nawet przegrany stawa si niewolnikiem zwycizcy. Midzy innymi z tego wzgldu majsir i wszelki hazard s tak surowo potpione w Koranie i zakazane wszystkim muzumanom.

Rozpowszechnione byy wszelkiego rodzaju zabobony i przesdy, a Arabowie znani byli z tego, e mieli bardzo wielu wrbitw, ktrzy zwykle specjalizowali si we wreniu z gwiazd albo z lotu ptakw na przykad ptaki przelatujce z prawej strony karawany uznawano za dobr wrb, a ptaki przelatujce z lewej strony karawany za zy znak. Pecha miay przynosi take niektre dni, miesice, zwierzta, domy bd kobiety. Wierzono, e duch zabitego, ktry nie zosta pomszczony, stawa si sow latajc po pustyni a do momentu, gdy zabitego pomszczono. Wiar we wszelkiego rodzaju wrby i zabobony take mia pniej zwalcza islam.

Wrd Arabw z okresu dahilijji pozostao jeszcze nieco z religii Abrahama (niech bdzie z nim pokj). Cay czas odprawiano nakazane przez Abrahama pielgrzymki do Mekki. Warto zauway, e wiele z rytuaw pielgrzymkowych tu przed nadejciem islamu byo podobnych do tych, ktre obowizuj muzumanw do dzisiaj. Jednake niektre obrzdy zostay dodane w okresie pogaskim, jak na przykad ustanowienie jednych rytuaw dla mieszkacw Mekki i innych dla pozostaych pielgrzymw, zakaz wchodzenia do domw zbudowanych z wosia zwierzcego podczas stanu uwicenia, zakaz jedzenia suszonego jogurtu i gotowanego tuszczu oraz moliwo schronienia si w cieniu jedynie domu z cegy.

1 Sowo al-dahillija to okrelenie okresu poprzedzajcego misj Proroka Muhammada (niech bdzie z nim

pokj i bogosawiestwo) i oznacza w jzyku arabskim niewiedz lub ignorancj. 2 Koran, 6:136.

Ludzie spoza Mekki podczas okrenia Kaby musieli by ubrani tak, jak Kurajszyci, a jeli nie posiadali takiego ubrania, to mczyni robili okrenie nago, a kobiety jedynie w skpym ubraniu. Do tej kwestii odnis si nastpujcy werset koraniczny:

O, dzieci Adama! Ubierajcie si czysto i piknie do kadego aktu modlitewnego!3

Poza bawochwalcami cz Arabw (cho nie ci, ktrzy mieszkali w Mekce) wyznawaa chrzecijastwo (byy to raczej monoteistyczne gazie chrzecijastwa, jak arianizm czy nestorianizm), byli te ydzi i Arabowie wyznajcy judaizm. Obecno ydw na Pwyspie Arabskim wynikaa przede wszystkim z osadnictwa ydowskiego, ktre rozwino si w okresie niewoli babiloskiej, a w pniejszym czasie po zajciu Palestyny przez Rzymian. ydzi zamieszkiwali przede wszystkim w Jasrib (pniejszej Medynie), Chajbar i Tajma, gdzie zaoyli osady i forty. Pod wpywem przybyszw cz miejscowej ludnoci arabskiej przyja judaizm. W momencie pojawienia si islamu najbardziej znanymi plemionami ydowskimi na Pwyspie Arabskim (spord okoo dwudziestu) byy Chajbar, An-Nadir, Al-Mustalik, Kurajza oraz Kajnuka. Z kolei w Jemenie judaizm pojawi si za spraw pewnego czowieka imieniem Tubban Asad Abi Karb, ktry przyj judaizm w Jasrib, a nastpnie wraz z dwoma rabinami spord Banu Kurajza pojecha do Jemenu, gdzie wyznanie mojeszowe zaczo zdobywa rzesze wyznawcw. Po nim nad Jemenem przej wadz jego syn Jusuf Zu Nuwas, ktry jak ju wspomniano najecha chrzecijan z Nadranu i nakaza im przyj judaizm. Gdy tamci odmwili, kaza wykopa rowy, w ktrych spali ich wszystkich wraz z kobietami, dziemi i starcami ywcem. Uwaa si, e w tej masakrze, ktra miaa miejsce w padzierniku 523 roku, zgino od dwudziestu do czterdziestu tysicy ludzi. Wspomina o tym osiemdziesita pita sura Koranu.

Chrzecijastwo z kolei pojawio si wrd Arabw za spraw okupacji etiopskich, z ktrych pierwsza przypada na lata 340-378. Podczas kolejnej etiopskiej okupacji Jemenu wadca Abraha prowadzi intensywn dziaalno misyjn, ponadto prbowa narzuci Arabom Jemen (zamiast Mekki) jako cel pielgrzymek. W Nadranie pojawi si pustelnik imieniem Fabimion, ktry przekona mieszkacw miejscowoci do przyjcia chrzecijastwa. Chrzecijastwo przyjli take ssiadujcy z Rzymianami Ghassanidzi, plemiona Taghlib i Taj, a take niektrzy z wadcw Al-Hiry.

Religia czcicieli ognia znalaza swoich zwolennikw wrd Arabw mieszkajcych w pobliu Persji w Iraku, Bahrajnie (wspczesna prowincja Al-Ahsa), a take za czasw panowania perskiego w Jemenie.

Na Pwyspie Arabskim mieszkali take sabejczycy, ktrych wyznanie w zamierzchych czasach byo rozpowszechnione wrd mieszkacw Syrii i Jemenu, lecz w czasie pojawienia si islamu niewielkie ich spoecznoci zamieszkiway jedynie Irak i wybrzea Zatoki Perskiej.

1.5 Obraz przedmuzumaskiego spoeczestwa arabskiego W wczesnym spoeczestwie arabskim istniao wiele warstw i rodowisk, ktre rniy

si od siebie pod wzgldem pozycji i statusu. W najmoniejszych rodzinach pozycja kobiety bya stosunkowo wysoka, a jej wola i sowo miay nieraz due znaczenie. Niejedna kobieta swoim postanowieniem godzia zwanione plemiona bd rozpalaa pomidzy nimi ogie wojny. Jednake to mczyzna by bezspornym przywdc rodziny, a lub odbywa si pod nadzorem mskich opiekunw kobiety, ktra nie miaa prawa sprzeciwi si ich woli.

W innych rodowiskach z kolei panowaa rozpusta i brak niemal wszelkich norm moralnych dotyczcych wspycia mczyzny i kobiety. Nie byo adnych ogranicze dotyczcych wieloestwa. Rozpowszechniona bya prostytucja i domy publiczne (zwykle

3 Koran, 7:31.

oznaczane flagami). Czsto kilku (do dziesiciu) mczyzn szo razem do jednej kobiety, a jeli ona po tym spotkaniu zasza w ci, wybieraa, ktry z nich ma by ojcem jej dziecka i nie byo moliwoci odwoania si od jej wyboru. Czsto mowie wysyali swoje ony (zwykle wtedy, kiedy skoczya si im miesiczka) do innego mczyzny (szanowanego lub dzielnego), eby wspyy z nim tak dugo, a zajd z nim w ci a dziecko, ktre urodzio si z takiego stosunku, byo dzieckiem ma tej kobiety, a nie mczyzny, z ktrym je pocza.

Innym zwyczajem dahilliji byo uwaanie narodzin crki za co gorszego od narodzin syna, co doprowadzio do zwyczaju grzebania narodzonych dziewczynek ywcem. O tej praktyce (potpionej pniej przez islam) take wspomina Bg w Koranie, np. w Surze Al-Anam, gdzie mwi:

W ten sposb ich wsptowarzysze faszywie upikszaj wielu bawochwalcom zabijanie dzieci, aby ich zniszczy i zaciemni im ich religi4.

Wizi, czce mczyzn z jego bratem, kuzynami i klanem byy bardzo silne, a wielu Arabw byo gotowych odda ycie w obronie plemienia. Hasem przedislamskich Arabw byo Pom swojemu bratu wtedy, gdy dzieje mu si krzywda, i wtedy, gdy j wyrzdza, jednake islam zmodyfikowa t zasad tak, e bratu wyrzdzajcemu krzywd naley pomc w tym, by przesta j wyrzdza. Niemniej jednak take pomidzy plemionami, ktre czyo pochodzenie od jednego przodka, jak na przykad pomidzy Al-Aus i Al-Chazrad czy Bakr i Taghlib, wybuchay wojny o wadz czy z powodu spraw honorowych.

Relacje pomidzy plemionami byy bardzo rne czsto dochodzio do regularnych wojen. Z drugiej strony podobiestwo wierze i zwyczajw zmniejszao nieco napicia pomidzy nimi. Czasem plemiona czyy si w wiksze grupy dziki stosunkom poddastwa bd sojuszom. Okresem wytchnienia i spokoju byy wite miesice, podczas ktrych zakazane byo prowadzenie jakichkolwiek walk.

Sytuacja gospodarcza

Najbardziej rozpowszechnionym sposobem zdobywania rodkw do ycia wrd mieszkacw Pwyspu Arabskiego by handel. Rzemiosem, takim jak tkactwo czy wyprawianie skr, zajmowali si gwnie mieszkacy Jemenu, Al-Hiry oraz pogranicza Syrii. Z kolei w centralnej czci Pwyspu Arabskiego ludzie hodowali zwierzta, czasem uprawiali rol, a niemal wszystkie kobiety arabskie zajmoway si przdzeniem. Oglny poziom ycia materialnego w przedislamskim spoeczestwie arabskim by bardzo niski, a ndza i gd byy powszechne.

Szlachetne cechy Arabw Z jednej strony wrd ludzi dahilijji byo wiele podych zwyczajw, lecz z drugiej

posiadali take cnoty i szlachetne cechy charakteru. Jednymi z nich byy hojno i gocinno, czsto opiewane w staroarabskich poematach. Gdy go przychodzi do cierpicego chd i gd Araba, ktry nie posiada niczego poza jedn wielbdzic, mg liczy na to, e gospodarz powici dla swoje zwierz.

Powodem do dumy u pogaskich Arabw byo powszechne pijastwo, a poezja muzumaska czsto opiewaa mocno zakrapiane winem posiedzenia.

Sposobem na okazanie szczodroci bya wspomniana wyej gra majsir, jako e pocztkowo wygrana bya przeznaczana na karmienie biednych. Koran pocztkowo nie

4 Koran, 6:137

zaprzecza korzyciom pyncym z alkoholu i gry majsir, jednake zaznaczy, e ich zo jest wiksze ni poytek z nich5.

Obietnica u Arabw przedmuzumaskich bya niemal religijn witoci. Jeli byo to konieczne, dla jej dotrzymania powicali wasne dzieci i domostwa. Ich duma i zapalczywo byy tak silne, e wystarczyo jedno sowo obelgi, by signli po swoje miecze i prowadzili walk na mier i ycie. Gdy postanowili uczyni co, co mogo przynie im saw i splendor, nic nie byo w stanie ich przed tym powstrzyma, byli gotowi ryzykowa wasnym yciem.

Wrd nieskaonych zem ycia miejskiego Beduinw panowaa dobroduszno, szczero i prawdomwno, a zdrada i oszustwo naleay do rzadkoci, podobnie jak u innych Arabw okresu przedmuzumaskiego.

By moe te szlachetne cechy obok wanego pooenia geograficznego Pwyspu Arabskiego zadecydoway o wybraniu Arabw do rozgoszenia przesania islamu caej ludzkoci. Mimo e ich zachowania czsto miay bolesne i szkodliwe konsekwencje, to w swojej istocie byy cenne i, tak jak islam, przyniosy ludzkoci wiele dobrego. Bodaje najbardziej poytecznym przymiotem przedmuzumaskich Arabw, po dotrzymywaniu obietnic, byo poczucie godnoci oraz upr, jako e nie mona zwyciy nad zem i zepsuciem ani zaprowadzi sprawiedliwoci i dobra inaczej, jak tylko z wielk determinacj i stanowczoci.

2. Pochodzenie Proroka Muhammada

(niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) i jego rodzina

Prorok Muhammad by dalekim potomkiem Prorokw Abrahama i Izmaela, od ktrego wywodz si Adnanici. Genealodzy i historycy s zgodni co do linii jego mskich przodkw, dochodzcej do Adnana, podczas gdy linia czca Adnana z Abrahamem i Abrahama z ojcem ludzkoci, Adamem, jest przedmiotem sporw wrd uczonych. Muhammad pochodzi z plemienia Kurajszytw ktre, jak wyej wspomniano, kilkaset lat przed narodzinami Proroka przejo opiek nad pielgrzymami, zdajcymi do sanktuarium Kaby i z rodu Haszymitw, ktrego nazwa wzia si od Haszima, pradziadka Proroka.

Haszim zajmowa si opiek nad pielgrzymami, a take zapocztkowa wyprawy handlowe karawan z Mekki zim do Jemenu, latem do Syrii, o czym wspomina 106. sura Koranu. Dziki tym karawanom wzroso znaczenie Mekki jako orodka handlowego, a niektrzy jej mieszkacy znacznie si wzbogacili.

Kiedy w 497 roku Haszim pojecha z jedn z karawan do Syrii, jego pozostawiona w Jasrib ona Salma urodzia syna. Niestety Haszim nie zobaczy swojego dziecka, zmar bowiem w drodze powrotnej i zosta pochowany w palestyskiej prowincji Gaza. Synka nazwano Szajba co po arabsku znaczy Siwy z racji tego, e od najmodszych lat cz jego wosw bya koloru biaego.

Gdy Szajba ju nieco podrs, brat zmarego Haszima, Al-Muttalib, pojecha po chopca do Jasrib, aby zapewni mu utrzymanie i opiek. Gdy wracali do Mekki, jechali na jednym wielbdzie i ludzie, mylc, e Al-Muttalib przywiz niewolnika, powiedzieli: To niewolnik Al-Muttaliba (ar. Abd al-Muttalib). Mimo e sytuacja si wyjania, to przezwisko tak przylgno do Szajby, e zacz by powszechnie nazywany Abd al-Muttalib. Abd

5 Koran, 2:219.

al-Muttalib odziedziczy po ojcu za porednictwem stryja Al-Muttaliba wysok i szanowan pozycj wrd mieszkacw Mekki.

Gdy Al-Muttalib zmar, jego brat Naufal zawaszczy cay dochd Abd al-Muttaliba. Gdy ten poprosi Kurajszytw o pomoc w odzyskaniu majtku od stryja, tamci odmwili, owiadczajc, e nie bd si miesza w sprawy rodzinne. Wwczas zwrci si o pomoc do swych wujw z klanu Banu an-Naddar. Wkrtce jeden z nich Abu Sad bin Udajj przyjecha na czele osiemdziesiciu jedcw i zatrzyma si w pobliu Mekki. Abd al-Muttalib podszed do niego i zaprosi do swego domu, jednak ten odmwi przyjcia zaproszenia, pki nie porozmawia z Naufalem. Abu Sad podszed do siedzcego przed Kab (wrd przywdcw kurajszyckich) Naufala, wycign swj miecz i zagrozi:

Na Pana tego Domu! Jeli nie zwrcisz mojemu siostrzecowi tego, co mu zabrae, bdziesz mia do czynienia z tym mieczem!

Naufal odpar pospiesznie: Ju wszystko zwracam! Wkrtce po tym wydarzeniu Naufal sprzymierzy si z klanem Banu Abd Szams bin Abd

Manaf przeciwko Banu Haszim. Natomiast plemi Chuzaa, gdy jego czonkowie zobaczyli pomoc udzielon Abd al-Muttalibowi przez Banu an-Naddar, i stwierdzili, e Abd al-Muttalib jest z nimi spokrewniony, zawaro przymierze z Banu Haszim przeciwko Banu Abd Szams i Naufalowi. Ten wanie sojusz mia pniej doprowadzi do odzyskania Mekki przez muzumanw.

Dwa wane wydarzenia z ycia Abd al-Muttaliba (ktry mia trzech braci i pi sistr) to odkopanie rda Zamzam i wyprawa Abrahy na Mekk.

Odkopanie Zamzam zostao zlecone Abd al-Muttalibowi mia sen, w ktrym usysza nakaz, e wanie on ma to zrobi. Podczas odkopywania rda znalaz bro i zoto, pozostawione przez zmuszone do opuszczenia Mekki plemi Durhum. Zoto przetopiono i zrobiono z niego drzwi do Kaby. Kurajszyci rwnie chcieli uczestniczy w tych pracach, lecz Abd al-Muttalib przekonywa, e to wanie on jest do nich wyznaczony. Gdy Bg ukaza im znaki potwierdzajce jego sowa, Abd al-Muttalib w ramach wdzicznoci przysig sobie, e jeli bdzie mia dziesiciu synw i wszyscy osign wiek dojrzay, jednego z nich zoy w ofierze przy Kabie.

Z kolei w roku nazwanym Rokiem Sonia Abd al-Muttalib pojecha do stanowisk nacierajcej w kierunku Mekki armii Abrahy, ktry na jego widok zszed z tronu (to pokazuje, e Abd al-Muttalib musia by czowiekiem szanowanym nie tylko w Mekce) i zapyta, czego ten od niego chce. Wtedy Abd al-Muttalib poprosi krla, eby ten odda mu jego dwiecie wielbdw, ktre zostay zabrane przez krlewskie wojsko. Abraha, ktry chcia zburzy Kab, aby ludzie pielgrzymowali do wityni, ktr kaza zbudowa w Jemenie, a nie do Mekki, zdziwi si, e Abd al-Muttalib prosi go o tak bah rzecz. Wtedy Abd al-Muttalib odpowiedzia: Ja jestem panem tych wielbdw i o nie si troszcz, a Dom, ktry ty chcesz zburzy, ma swojego Pana, i On zatroszczy si o ten Dom. Co byo dalej, o tym mwi Koran:

W Imi Boga Miosiernego, Litociwego! Czy nie widziae, jak postpi twj Pan z towarzyszami sonia? Czy nie zniweczy ich podstpu? Czy nie wysa przeciwko nim ptakw leccych stadami, Ktre obrzuciy ich kamieniami z palonej gliny? I uczyni ich jak objedzone pole zboa6.

6 Koran, Sura 105.

Wyprawa Abrahy miaa miejsce pidziesit bd jak podaj inne rda pidziesit pi dni przed narodzinami Proroka (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo), a jej klska przypada na koniec lutego bd pocztek marca 571 roku wg rachuby chrzecijaskiej.

Wyprawa Abrahy i zwizane z ni wydarzenia przycigny uwag czci wczesnego cywilizowanego wiata. Pniejsze pojawienie si Ostatniego Proroka wanie w tamtym miejscu wyjanio fakt, czemu Bg wspar bawochwalcw przeciwko wyznawcom chrzecijastwa.

Wedug wikszoci rde Abd al-Muttalib rzeczywicie doczeka si dziesiciu synw Al-Harisa, Az-Zubajra, Abu Taliba, Abd Allaha, Hamzy, Abu Lahaba, Al-Ghidaka,

Al-Mikwama, Safara i Al-Abbasa. Mia take sze crek: Umm al-Hakim, Barra, Atika, Safijja, Arwa i Umajma. Gdy postanowi wypeni swoje przyrzeczenie, przygotowa strzay z imionami synw do losowania i wycign t z imieniem Abd Allah czym Abd al-Muttalib bardzo si zmartwi, bo by to jego ulubiony syn, ktrego matk bya Fatima bint Amr. Wtedy doradzono mu, by zrobi losowanie midzy Abd Allahem a dziesicioma wielbdami, a jeli los wskae Abd Allaha, niech doda jeszcze dziesi wielbdw i losuje tak a do chwili, kiedy los padnie na wielbdy. Tak si stao, a gdy liczba wielbdw osigna sto, los wskaza zwierzta. Wszystkie zostay zarnite, a ich misa nie jad aden czowiek ani zwierz, lecz w caoci zostao powicone bokowi Hubalowi. Warto wspomnie, e od tamtej pory odszkodowanie za zabjstwo, wynoszce u Kurajszytw dziesi wielbdw, zostao zwikszone do stu i pozostao na tym poziomie, gdy przyszed islam. Relacjonowano, e Prorok (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) nazywa siebie czasem synem dwch ofiarowanych, majc na myli swojego ojca i Izmaela, syna Abrahama (niech bdzie z nimi pokj).

Kiedy Abd Allah dors, jego ojciec wybra mu za on Amin bint Wahb, ktra naleaa wwczas do najmoniejszych kobiet spord Kurajszytw. Krtko po lubie Abd Allah wybra si w podr, podczas ktrej zachorowa i zmar, a mia wtedy zaledwie dwadziecia pi lat. Wedle wikszoci historykw jego mier nastpia, gdy Amina bya jeszcze w ciy, cho niektrzy utrzymuj, e zdarzyo si to okoo dwch miesicy po narodzinach Muhammada (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo). Wszystko, co Abd Allah pozostawi w spadku, to pi wielbdw, owca i niewolnica etiopska o imieniu Baraka i przydomku Umm Ajman, ktra bya opiekunk Proroka (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo).

3. Od narodzin Proroka

(niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) do Objawienia

Prorok Muhammad (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) urodzi si w poniedziaek dziewitego dnia miesica rabi al-awwal w roku, ktry Arabowie nazwali Rokiem Sonia, od nieudanej wyprawy Abrahy na Mekk, co wedle historykw odpowiada dwudziestemu bd dwudziestemu pierwszemu dniu kwietnia 571 roku po narodzinach Jezusa.

Relacjonowano, e narodzinom Proroka (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) towarzyszyy rne znaki na przykad jego matka zobaczya wiato, ktre owiecio zamki Syrii, a w Persji zatrzs si paac krlewski i po raz pierwszy zgas wity wieczny ogie.

Kiedy matka Muhammada, Amina, zawiadomia Abd al-Muttaliba o narodzinach wnuka, ten wzi go i poszed z nim do Kaby, eby podzikowa Bogu, po czym nada dziecku imi Muhammad, co znaczy Wychwalony albo Wysawiony. Co ciekawe, chocia samo sowo jest czysto arabskie, takie imi nie byo znane u Arabw. Zgodnie z tradycj sigajc czasw Abrahama, pokj z nim, sidmego dnia po narodzinach Muhammad zosta obrzezany, a obrzezania dokona Abd al-Muttalib.

Pierwsz jego karmicielk po matce bya Saubijja, niewolnica Abu Lahaba. Przed Muhammadem karmia Hamz ibn Abd al-Muttaliba, a po nim Abu Salm ibn Abd al-Asada al-Machzumiego.

3.1 U plemienia Banu Sad W tamtych czasach pord Arabw osiadych panowa zwyczaj szukania dla maego

dziecka karmicielki spoza miasta, najczciej spord Beduinw, ktrym zwykle oddawano dzieci na wychowanie. Na pustyni byo mniej chorb i nieczystoci, a powietrze byo zdrowsze; dzieci lepiej si wychowyway i staway si bardziej zahartowane. Dlatego may Muhammad rwnie zosta oddany do wykarmienia kobiecie beduiskiej Halimie bint Abi Zuajb z plemienia Banu Sad, a oto w jaki sposb to si stao:

Pewnego razu kobiety z plemienia Banu Sad w towarzystwie swoich mw jechay do Mekki, by znale dzieci, ktre mogyby wzi na wykarmienie za wynagrodzeniem. By to bardzo suchy rok, a ludzie z plemienia cierpieli gd. Halima relacjonowaa, e ona i jej m nie mogli spa w nocy przez ich maego synka, ktry paka z godu. Kiedy dotarli do Mekki, okazao si, e wszystkie dzieci ju zostay zabrane do wykarmienia i pozosta tylko may Muhammad, za ktrego wykarmienie nie mona byo spodziewa si duego wynagrodzenia, poniewa jego ojciec ju nie y. Mimo to m Halimy powiedzia: Trudno, wemy tego sierot, moe Bg przyniesie nam dziki temu jakie bogosawiestwo.

Kiedy Halima z dzieckiem i z mem wracaa do siebie, okazao si, e i ona, i wielbdzica maj nagle bardzo duo pokarmu, tak e mleka starczyo i dla dorosych, i dla dzieci. Spdzili bardzo spokojn noc, ktr pniej Halima nazwaa najlepsz noc w yciu, a kiedy si obudzili, jej m powiedzia, e dziecko, ktre wzili na wykarmienie, musi by bogosawione.

Pniej, kiedy ju wrcili do wioski, okazao si, e owce Halimy i jej ma miay wymiona pene mleka, gdy owce ich wspplemiecw byy wychudzone i pozbawione pokarmu. Ich ssiedzi postanowili wypasa swoje owce tam, gdzie robi to pasterz Halimy, lecz mimo to wracay godne. Tak byo przez cay czas ich opieki nad Muhammadem, a skoczy on dwa lata (wtedy najczciej Beduini oddawali dzieci, ktrymi si opiekowali, ich rodzicom). Halima i jej m pojechali do Mekki i poprosili Amin, eby jej dziecko, ze wzgldu na jego bogosawiestwo, mogo jeszcze troch pozosta z nimi, a ta chtnie si na to zgodzia.

3.2 Powrt do matki i opieka dziadka Relacjonowano, e dwa bd trzy lata pniej mleczny brat Muhammada zobaczy, jak do

przyszego proroka przyszed mczyzna (wedle relacji Archanio Gabriel), ktry otworzy mu klatk piersiow, wyj z niej serce, a z serca kawaek tkanki, i powiedziawszy: Wanie usunem z ciebie cz pochodzc od Szatana, woy je z powrotem. Wtedy Halima i jej m przestraszyli si, e dziecko moe od tego ciko zachorowa albo umrze, pojechali z nim do Mekki i oddali je matce, cho ta zapewniaa ich, e chopiec jest pod opiek Boga i nie stanie mu si nic zego.

Kiedy Muhammad mia sze lat, wraz z matk i dziadkiem Abd al-Muttalibem pojechali odwiedzi grb Abd Allaha, ojca Muhammada, w oddalonej od Mekki o okoo piset

kilometrw miejscowoci Jasrib pniejszej Medynie. Spdzili tam okoo miesica, a w drodze powrotnej Amina zachorowaa i zmara.

Po mierci matki opiek nad osieroconym chopcem przej dziadek Abd al-Muttalib. Bardzo kocha swojego dotknitego nieszczciami wnuka, a nawet traktowa go lepiej ni wasnych synw. Relacjonowa Ibn Hiszam, e w cieniu Kaby znajdowaa si mata Abd al-Muttaliba, na ktrej z szacunku dla ojca nie siada aden z jego synw. Jednak gdy na mat wchodzi may Muhammad, a jego stryjowie nie pozwalali mu na ni wej, Abd al-Muttalib mwi im:

Zostawcie go, bo na Boga, to nadzwyczajny chopak! Gdy Muhammad (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) mia osiem lat, dwa

miesice i dziesi dni, jego dziadek Abd al-Muttalib zmar w Mekce. Tu przed swoj mierci postanowi przekaza opiek nad wnukiem stryjowi Muhammada Abu Talibowi, ktry pniej speni swoj powinno najlepiej, jak mg.

3.3. Pustelnik Bahira Abu Talib, podobnie jak wikszo Kurajszytw, zarabia na ycie gwnie poprzez

handel. Kiedy Muhammad (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) mia dwanacie lat, po raz pierwszy wzi udzia w podry karawany Abu Taliba do Syrii. Karawana dotara do twierdzy Busra, ktra leaa na terytorium podporzdkowanych Bizancjum plemion arabskich. Mieszka tam pustelnik chrzecijaski o imieniu Sergiusz, znany pod przydomkiem Bahira. Nigdy nie wychodzi do pogaskich Arabw, eby si z nimi przywita czy porozmawia, jednak wtedy opuci swoj pustelni, podszed do karawany Abu Taliba, poczstowa jej uczestnikw jedzeniem, a nastpnie wzi modego Muhammada za rk i powiedzia:

To wadca wiatw. To wanie jego zesa Bg jako Miosierdzie dla wiatw. Abu Talib spyta go: Skd to wiesz? Mnich odpar: Gdy przybywalicie ze strony Al-Akaby, widziaem, jak drzewa i kamienie odday mu

pokon, a one nie kaniaj si tak przed nikim, jak tylko przed prorokiem. Rozpoznaem go te po widocznym na jego lewej opatce znamieniu proroctwa w ksztacie jabka. Zapowiedzi jego przyjcia s w naszych ksigach.

Bahira nastpnie poprosi Abu Taliba, by ten odesa chopca do Mekki, ba si bowiem, e jeli ydzi (wyznawcy judaizmu) rozpoznaj w nim proroka, mog zrobi mu krzywd. Abu Talib przyczyni si do jego proby.

Gdy Muhammad mia pitnacie lat, wybucha wojna midzy plemionami Kurajsz i Kinana z jednej strony, a plemieniem Kajs z drugiej, zwana te Wojn Profanacji, jako e w jej trakcie naruszano wito Kaby i witych miesicy. Mody Muhammad wzi w tej wojnie bierny udzia pomaga wyrabia strzay do ukw dla wojownikw.

3.4 Pakt Al-Fudul Tu po zakoczeniu wojny zamieszkujce Mekk klany kurajszyckie zawary midzy sob

tzw. Pakt Al-Fudul. Na jego mocy rody zobowizay si do pilnowania, aby w Mekce nikt nie dozna krzywdy ani niesprawiedliwoci, a kady pokrzywdzony mia prawo do wsparcia niezalenie od tego, z jakiego plemienia pochodzi i kim by czynicy krzywd. Sygnatariusze zobowizali si ponadto do powstania przeciwko wyrzdzajcemu niesprawiedliwo, pki ten nie naprawi swojego czynu. Muhammad (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) by wiadkiem zawarcia tego paktu. Relacjonowano, e ju po otrzymaniu Objawienia powiedzia: Byem wiadkiem, jak w domu Abd Allaha bin Dadaana zawarto pakt, ktry

by dla mnie cenniejszy ni najlepszy gatunek wielbdw. Gdybym po objawieniu mi islamu zosta zaproszony do zawarcia podobnego paktu, zrobibym to.

Pakt Al-Fudul przeciwstawia si zwyczajom epoki dahilijji, kiedy to jedyn si, ktra chronia czowieka przez niesprawiedliwoci, byo jego wasne plemi. Przykadem wprowadzenia umowy w ycie by przypadek, gdy pewien czowiek z klanu Zubajd przyby do Mekki w celach handlowych. Al-As ibn Wail as-Sahmi wzi od niego towar, lecz nie zapaci za. Oszukany kupiec wezwa na pomoc swoich sprzymierzecw z rnych klanw kurajszyckich, lecz tamci nie zwrcili na niego uwagi. Wwczas wspi si na gr i wygosi z niej wiersz, w ktrym opisa swoj krzywd. Az-Zubajr bin Abd al-Muttalib zainteresowa si spraw i zebra sygnatariuszy paktu, ktrzy nastpnie zmusili Al-Asa bin Waila do oddania sprzedawcy nalenoci za towar.

3.5 Maestwo z Chadid Gdy Muhammad (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) osign wiek dorosy, nie

posiada jeszcze okrelonego zajcia, cho relacje podaj, e wypasa owce na terenach plemienia Banu Sad, a take dla mieszkacw Mekki. Kiedy osign dwudziesty pity rok ycia, zatrudnia go bardzo bogata i szanowana wdowa Chadida. Prowadzia interes polegajcy na tym, e powierzaa pewn sum pienidzy komu, kto wyjeda z nimi, obraca tym majtkiem, a po jego powrocie dzielono zysk na okrelonych zasadach. Gdy usyszaa o uczciwoci i prawdomwnoci Muhammada, przekazaa mu cz swoich pienidzy i wysaa go do Syrii w towarzystwie jej niewolnika o imieniu Majsara, ktry po powrocie opowiedzia swej pani o rzetelnoci, rozsdku, prawoci i uczciwoci Muhammada. Wtedy Chadida, o ktrej rk bezskutecznie starali si liczni wodzowie plemienni, postanowia zoy mu propozycj maestwa, ktr przekazaa przez swoj przyjacik Nafis, a Muhammad (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) propozycj przyj.

Muhammad mia wtedy dwadziecia pi lat, a Chadida czterdzieci. Kandydat na ma zapyta jeszcze o rad swoich stryjw, a oni zgodzili si i poszli do stryja Chadidy, eby odby zarczyny. Darem lubnym (ar. mahr) od pana modego byo dwadziecia wielbdw.

Warto pamita, e dopki Chadida ya, Prorok (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) nie oeni si z adn inn kobiet, a niemal wszystkie jego dzieci: syna Al-Kasima, crki Zajnab, Rukajj, Umm Kulsum oraz Fatim urodzia mu Chadida. Jedynym wyjtkiem by syn Proroka i Marii Koptyjki imieniem Ibrahim. Obaj synowie Muhammada umarli we wczesnym dziecistwie, a wszystkie jego crki doyy islamu i wyemigroway do Medyny, lecz wszystkie zmary przed mierci ojca prcz Fatimy, ktra przeya go o sze miesicy.

3.6 Odbudowa Kaby Pi lat przed Objawieniem, kiedy Muhammad (niech bdzie z nim pokj i

bogosawiestwo) mia trzydzieci pi lat, Kurajszyci postanowili odrestaurowa Kab. Budynek by w bardzo zym stanie, nie mia dachu, skradziono take cz znajdujcych si w jego wntrzu kosztownoci. W dodatku Mekk nawiedzia wielka powd, ktra o mao nie spowodowaa cakowitego zawalenia si budowli. Wwczas uznano, e Kab trzeba odbudowa i przywrci jej wietno religijn. Postanowiono, e w odbudowie mog bra udzia jedynie ludzie prawi i godni zaufania. Pocztkowo Kurajszyci bali si burzy ciany witego miejsca, jednak Walid bin al-Mughira jako pierwszy przystpi do prac, a gdy ludzie zobaczyli, e nic mu si nie stao, rwnie zajli si rozbirk. Zburzono Kab do fundamentw, zbudowanych przez Proroka Abrahama (niech bdzie z nim pokj).

Kademu plemieniu w Mekce powierzono budow okrelonej czci Kaby. Gdy nastpi moment ponownego wmurowania Czarnego Kamienia, doszo do ktni midzy poszczeglnymi plemionami, ktra omal nie przerodzia si w wojn, jako e ludzie z

kadego szczepu chcieli, eby ten zaszczyt przypad komu spord nich. Wreszcie postanowiono, e ten, kto pierwszy przyjdzie od strony wityni, zostanie poproszony o rozstrzygnicie tej kwestii. Wszyscy obiecali, e podporzdkuj si decyzji tej osoby. Bg chcia, e tym czowiekiem okaza si Muhammad (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo). Zapytany o zdanie zdj swj paszcz i powiedzia, eby pooy na nim Czarny Kamie, a wtedy niech wszyscy wodzowie plemion chwyc za brzegi paszcza i zanios kamie na jego miejsce. Tak zrobiono, a wtedy Muhammad wmurowa Czarny Kamie. Wszyscy byli zadowoleni z tej decyzji, a spr zosta zaegnany.

Datki na odbudow zaczy si koczy, Kurajszyci nie zabudowali wic szerokiego na okoo sze okci fragmentu Kaby, zwanego Al-Hidr bd Al-Hatim. Drzwi umiecili na duej wysokoci po to, by jej wntrze nie byo dostpne dla wszystkich. Gdy ciany osigny wysoko pitnastu okci, zbudowano dach, ktry nastpnie oparto na szeciu kolumnach.

Ostatecznie Kaba nabraa formy prostopadocianu o wysokoci pitnastu metrw; dugo ciany, w ktr wmurowany by czarny kamie (znajdujcy si na wysokoci ptora metra) oraz przeciwlegej wyniosa dziesi metrw, a ta, w ktrej byo wejcie (ktrego prg by na wysokoci dwch metrw) i przeciwlega miay dwanacie metrw.

3.7 Podsumowanie ycia Muhammada (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) przed otrzymaniem Objawienia

Muhammad (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) posiada wiele szlachetnych cech osobistych. Wyrnia si rozsdkiem, bystroci i przemylnoci. By czowiekiem maomwnym, ktry wnikliwie obserwowa ycie ludzi wok niego. Unika nikczemnych czynw, a gdy widzia jak dobr spraw, bra w niej udzia. W przeciwnym razie powraca do swojej samotnoci. Nie pi alkoholu, nie jad misa powiconego bawanom, nigdy te nie uczestniczy w kulcie bokw. Nienawidzi praktyk bawochwalczych, nie cierpia take przysigania na Allat i Al-Uzz.

Niewtpliwie przeznaczenie chronio go przed zem. Gdy jego dusza zachcaa go do zabaw doczesnych, kiedy tylko mia ochot na wzicie udziau w niewaciwej rozrywce, interweniowaa Opatrzno Boa i odsuwaa go od tego. Relacjonowa Ibn al-Asir, e Wysannik Boga (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) powiedzia:

Jedynie dwa razy w yciu miaem ochot zrobi co, co czynili ludzie dahilijji, lecz Bg uchroni mnie od tego. Pniej ta ch ju nie wracaa, zwaszcza po tym, jak otrzymaem Objawienie. Pewnej nocy poprosiem chopaka, ktry pas ze mn owce na wyynie nieopodal Mekki: Popilnuj moich owiec, a ja wejd w miasto i pobawi si, jak inni modzi ludzie!, na co tamten odpar: Zgoda. Ju gdy byem przy pierwszych domostwach, usyszaem muzyk. Spytaem ludzi: Co tam si dzieje?, na co odparli: To wesele. Usiadem, by posucha, lecz Bg spowodowa, e usnem, i obudzi mnie dopiero ar soca. Wrciem do kolegi i powiedziaem mu o tym, co zaszo. Nastpnego dnia poprosiem go o to samo, lecz gdy tylko wszedem do Mekki, zdarzyo mi si to samo, co poprzednio. Od tamtej pory nie miaem ochoty czyni niczego zego.

Muhammad wyrnia si wrd swego ludu czyst moralnoci, szlachetnymi cechami etycznymi, hojnoci i mstwem. Bardzo dba o dobre stosunki ssiedzkie, by peen litoci, jego sowa zawsze byy szczere, jego obietnica zawsze speniana, jego czyny zawsze najszlachetniejsze. Jako e posiada tak wiele szlachetnych cech, jego lud nada mu przydomek Al-Amin (Godny Zaufania). Relacjonowano, e Matka Wiernych Chadida (niech Bg bdzie z niej zadowolony) powiedziaa o Proroku: Dba o dobre stosunki rodzinne, pomaga biednym i potrzebujcym, przyjmuje goci i hojnie ich obdarza, cierpliwie kroczy drog prawdy.

3.8 Tu przed Objawieniem Gdy Muhammad (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) zblia si do

czterdziestego roku ycia, nabra zwyczaju udawania si do groty Hira na modlitw i rozmylania o otaczajcym go wiecie. Grota o wysokoci czterech i szerokoci jednego i trzech czwartych okcia bya pooona na zboczu gry An-Nur (co po arabsku znaczy wiato) okoo trzech kilometrw od Mekki. Tam Muhammad spdza zwykle cay miesic ramadan, a jego rodzina pozostawaa w pobliu. Zabiera ze sob jedynie wod i placki jczmienne, ktrymi dzieli si z odwiedzajcymi go biedakami. Bawochwalcze praktyki jego ludu budziy w nim niech, jednake nie posiada okrelonego wyznania ani drogi yciowej, ktr by stpa.

Postanowienie Muhammada, by na jaki czas izolowa si od ludzi, wynikao z wielkiego planu Boga wobec niego. Dusza czowieka, ktry ma wpyn na losy ludzkoci i przemieni jej oblicze, musi przez pewien czas przebywa w izolacji i samotnoci, z dala od ziemskich spraw, pdu ycia i zaprztajcych umys drobnych zmartwie codziennych.

I tak oto trzy lata, przez ktre Muhammad (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) spdza pewien czas w odosobnieniu, przygotowyway go do poniesienia wielkiej misji, zmiany oblicza Ziemi i biegu dziejw ludzkich. Trzy lata rozmyla o sprawach metafizycznych, z ktrymi w kocu, za pozwoleniem Boga, przyszo mu si zetkn.

Gdy Muhammad skoczy czterdzieci lat i osign pen dojrzao duchow (niektrzy utrzymuj, e zwykle w tym wieku Wysannicy dostaj misj od Boga), zaczy pojawia si zwiastuny jego misji w postaci snw proroczych, ktre zalicza si do jednego z czterdziestu szeciu elementw proroctwa. Sze miesicy pniej, trzy lata od rozpoczcia medytacji w grocie Hira, w miesicu ramadan, Bg zechcia zesa obficie Sw ask mieszkacom Ziemi i obdarzy Muhammada (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) misj prorocz, a archanio Gabriel przynis mu pierwsze wersety Koranu7.

4. Objawienie

Po zbadaniu i analizie wszystkich dowodw i przesanek mona ustali, e pierwsze objawienie miao miejsce w poniedziaek, dwudziestego pierwszego dnia ramadanu 610 roku, co odpowiadao dziesitemu sierpnia kalendarza gregoriaskiego8. Muhammad (niech bdzie

7 Wedug Ibn Hadara i Al-Bajhakiego sny prorocze pojawiay si w przecigu szeciu miesicy, tak wic

pocztek misji proroczej przypad na miesic, w ktrym narodzi si Prorok (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo), czyli rabi al-awwal.

8 Istniej rnice w opiniach uczonych na ten temat: dua cz utrzymuje, e pierwsze objawienie przyszo w miesicu rabi al-awwal, inni powiedzieli, e byo to w ramadanie, a jeszcze inni, e w miesicu radab. Uznalimy, e druga wersja mwica o ramadanie jest najbardziej wiarygodna, o czym wiadcz nastpujce wersety koraniczne: Miesic ramadan [to miesic], w ktrym zesany zosta Koran jako przewodnictwo dla ludzi [...] (2:185), a take Oto My zesalimy go [Koran] w Noc Przeznaczenia i Mocy (lajlat al-kadr) (97:1).

Grupa, ktra uwaa, e Objawienie zaczo si w ramadanie, pornia si co do dokadnej daty: jedni wymienili dzie sidmy, inni siedemnasty, jeszcze inni osiemnasty. My uznalimy jednak, e najbardziej prawdopodobn dat jest dwudziesty pierwszy, mimo e niewielu autorw biografii Proroka (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) podziela t opini. Jednake nieomal wszyscy zgadzaj si co do tego, e pocztek misji proroczej przypad na poniedziaek, co potwierdzaj czoowi autorzy zbiorw hadisw powoujcy si na Abu Katad (niech Bg bdzie z niego zadowolony), ktry relacjonowa, e Wysannik Boga, spytany o post w poniedziaki, odpar: W tym dniu przyszedem na wiat i w tym dniu otrzymaem Objawienie. Tamtego roku poniedziaek wypada sidmego, czternastego, dwudziestego pierwszego i dwudziestego smego dnia ramadanu. Wiarygodne relacje wskazuj na to, e Noc Przeznaczenia wypada wycznie w jednej z nieparzystych spord dziesiciu ostatnich nocy ramadanu. Jeli wic uwzgldnimy Sowo Boe Oto My zesalimy go [Koran] w Noc Przeznaczenia i Mocy, relacj Abu Katady, wedle ktrej pocztek misji Muhammada mia miejsce w

z nim pokj i bogosawiestwo) mia wwczas dokadnie czterdzieci lat, sze miesicy i dwanacie dni wedug rachuby kalendarza ksiycowego, a trzydzieci dziewi lat, trzy miesice i dwanacie dni wedug rachuby kalendarza sonecznego.

Tak za o pierwszym Objawieniu mwi relacja Aiszy (niech Bg bdzie z niej zadowolony):

Wysannik Boga (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) na pocztku mia prorocze sny, nastpnie polubi odosobnienie i zacz spdza czas w grocie Hira na oddawaniu Bogu czci, po czym powraca do rodziny. Bra ze sob prowiant, a gdy ten mu si koczy, szed do Chadidy po kolejny zapas. Tamtego dnia, gdy przysza do niego Prawda, siedzia w grocie i nagle zjawi si przed nim anio, ktry pokaza mu jakie sowa i rozkaza: Czytaj! Muhammad odpowiedzia: Nie umiem czyta. Anio obj go mocniej i powtrzy: Czytaj!, na co Muhammad znowu odpowiedzia: Nie umiem czyta. Wtedy tamten cisn go jeszcze mocniej i wyrecytowa mu pi pierwszych wersetw z sury Al-Alak:

Go! W Imi twego Pana, Ktry stworzy! Stworzy czowieka z grudki krwi zakrzepej! Go! Twj Pan jest najszlachetniejszy! Ten, Ktry nauczy czowieka przez piro, Nauczy czowieka tego, czego on nie wiedzia9.

Muhammad przeraony uciek do ony i zacz woa: Okryjcie mnie! Okryjcie mnie!, a gdy uspokoi si troch, opowiedzia jej, co zaszo. Wtedy Chadida (niech Bg bdzie z niej zadowolony), powiedziaa mu: Zaprawd, Bg nigdy ci nie poniy. Dbasz o dobre stosunki rodzinne, pomagasz biednym i potrzebujcym, przyjmujesz goci i hojnie ich obdarzasz, cierpliwie kroczysz drog prawdy.

Pniej Chadida i Muhammad poszli do jej brata stryjecznego o imieniu Waraka ibn Naufal, ktry by chrzecijaninem i by niewidomy. Waraka wysucha wiadomoci o tym, co si zdarzyo, i powiedzia do Muhammada: To, co ty dostae, jest tym, co dosta Mojesz od Boga. O, gdybym mg doy czasw, kiedy twj lud ci wypdzi! Muhammad zapyta: Wic wypdz mnie?, na co Waraka odpowiedzia: Kto, kto przychodzi z tym, z czym ty przyszede, zawsze jest wypdzany.

Waraka obieca Muhammadowi, e jeli doyje tych czasw, bdzie razem z nim i bdzie go broni, jednake niedugo po tym zmar.

Muhammad (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) przestraszy si tego, co zaszo. Zacz si obawia, e jego plemi uzna go za poet (wwczas poeci czsto byli wykorzystywani do walki politycznej, a ich utwory w wielu przypadkach opisyway rozpust, przez co mieli z reputacj), nawiedzonego lub chorego psychicznie i odsunie si od niego. Czu wstrt do poetw i ludzi optanych przez diny, dlatego ba si, e sam moe by jednym z nich.

Przez duszy czas bliscy Muhammada szukali go w grocie Hira i okolicach, ale nie mogli go znale. Gdy wreszcie wrci do domu, przytuli si do Chadidy, a ta spytaa go:

Gdzie bye, Abu al-Kasimie10?! Wysaam ludzi, by ci znaleli, lecz nie byli w stanie! Muhammad opowiedzia jej o tym, co zaszo, na co ona odpara:

poniedziaek, oraz rachub czasu, na podstawie ktrej mona ustali, na ktre dni tamtego miesica przypada poniedziaek, dojdziemy do wniosku, e pierwsze objawienie przyszo do Muhammada (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) dwudziestego pierwszego dnia ramadanu.

9 Koran, 96:1-5. 10 Abu al-Kasim (ar. Ojciec al-Kasima) przydomek Proroka (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo).

Wrd Arabw do dzi panuje zwyczaj zwracania si do siebie przydomkami pochodzcymi od imion dzieci lub cech waciciela (przyp. red. pol.).

Nie smu si, bd cierpliwy. Przysigam na Tego, w Ktrego rce jest dusza Chadidy, mam nadziej, e bdziesz Prorokiem tego narodu!

Pniej jeszcze raz odwiedzia Warak, ktry powiedzia jej: On jest wity, wity! Przysigam na Tego, w Ktrego rce jest dusza Waraki, oto

przyszo wielkie Prawo, podobne temu, otrzymanemu przez Mojesza. Zaprawd, to prorok wysany do tego narodu!

4.1 Dugo pierwszego objawienia Wedug najbardziej autentycznych relacji pierwsze objawienie trwao kilka dni. Istnieje

opinia, e trwao dwa i p roku bd trzy lata, jednake mona stwierdzi z ca pewnoci, e mija si ona z prawd.

W pierwszych dniach Wysannik Boga (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) cierpia z powodu gbokiego smutku i szoku. Al-Buchari podaje, e Muhammad kilkakrotnie wchodzi na wierzchoki gr, by skoczy z nich i zabi si, lecz za kadym razem ukazywa si mu Gabriel i mwi: Muhammadzie, zaiste, jeste Wysannikiem Boym! wwczas Prorok uspokaja si nieco i rezygnowa ze swojego zamiaru.

4.2 Gabriel przynosi objawienie po raz drugi Wedug uczonego Ibn Hadara kilkudniowa przerwa w objawieniu suya temu, by

Muhammad (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) pokona strach i zapragn kolejnych objawie. Gdy ju niepokj ustpi miejsca przekonaniu o prawdzie, i gdy Muhammad upewni si co do tego, e sta si prorokiem Najwyszego Boga, a tym, ktry do niego przychodzi, jest Jego herold, zacz cierpliwie oczekiwa kolejnego objawienia i faktycznie Gabriel powrci. Przekaza Al-Buchari za Dabirem bin Abd Allahem, ktry sysza t histori z ust Proroka i przekaza j innym:

Kiedy szedem drog, usyszaem gos z nieba. Spojrzaem w gr i ujrzaem tego samego anioa, ktry przyszed do mnie w Hira, jak siedzia na tronie pomidzy niebem a ziemi. Przeraziem si i upadem na ziemi, po czym pobiegem do domu i zawoaem: Okryjcie mnie! Okryjcie mnie!, a wwczas Bg zesa nastpujce sowa:

O ty, ktry jest otulony paszczem! Powsta i ostrzegaj! I go wielko swego Pana. I utrzymuj swe szaty w czystoci! I unikaj wszelkiego zanieczyszczenia11.

Po tym czasie objawienie zaczo przychodzi regularnie.

4.3 Rodzaje objawienia Uczeni muzumascy, w tym Ibn al-Kajjim, dziel objawienia na siedem kategorii: 1. Sny prorocze, ktre zawsze si sprawdzay. To wizje, ktre Prorok (niech bdzie z nim

pokj i bogosawiestwo) mia na samym pocztku misji. 2. Wszystko, czym Prorok zosta natchniony przez Gabriela, ale nie towarzyszya temu

wizja; to znaczy Prorok nie widzia anioa ani w jego wasnej postaci, ani w postaci czowieka. Na przykad Prorok powiedzia: Duch wity12 natchn mnie, e adna dusza nie umrze, pki nie otrzyma caego przeznaczonego dla niej zaopatrzenia. Bjcie si wic Boga i procie Go pokornie o aski, i niech chwilowy brak zaopatrzenia nie popycha was do buntu

11 Koran, 74:15. 12 W islamie ten termin oznacza anioa Gabriela, pokj z nim (przyp. red. pol.).

przeciw Bogu, gdy Jego dary mog by otrzymane tylko dziki posuszestwu wobec Niego.

3. Objawienia, przy ktrych anio przychodzi do Proroka pod postaci czowieka i przekazywa mu je ustnie. W takiej sytuacji Proroka kilkakrotnie widzieli jego towarzysze.

4. Objawienia, zapowiadane przez dwik przypominajcy dwik dzwonkw, towarzyszcy przyjciu anioa. Ten rodzaj objawienia by dla Proroka bardzo wyczerpujcy.

5. Objawienia, podczas ktrych Prorok widzia Gabriela w jego wasnej postaci. Wedug interpretacji sury pidziesitej trzeciej wydarzyo si to dwukrotnie.

6. Objawienia, ktre Prorok mia podczas Isra i Mirad Podry Nocnej z Mekki do Jerozolimy, a nastpnie z Jerozolimy do siedmiu niebios. Te objawienia pochodz bezporednio od Boga; wtedy m.in. zostaa nakazana piciokrotna modlitwa.

7. Objawienie bezporednie czyli takie, podczas ktrego Bg mwi do Proroka bez porednictwa anioa (jak kiedy do Proroka Mojesza), a wydarzyo si to podczas Podry Nocnej.

Niektrzy dodaj jeszcze jedn kategori, a mianowicie tak rozmow Boga z Muhammadem, przy ktrej Prorok (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) oglda Boga twarz w twarz, jednake ta kwestia pozostaje kontrowersyjna i niepotwierdzona.

4.4 Nakaz jawnego wzywania do Boga i cele misji Prorok (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) otrzyma kilka rozkazw w

przytoczonym ju wczeniej fragmencie Koranu:

O ty, ktry jest otulony paszczem! Powsta i ostrzegaj! I go wielko swego Pana. I utrzymuj swe szaty w czystoci! I unikaj wszelkiego zanieczyszczenia.

Nie uwaaj wypeniania przez siebie tyche nakazw za ask [ktr czynisz wobec Boga i ludzi].

A ze wzgldu na swego Pana bd cierpliwy [w wykonywaniu swoich obowizkw wobec Niego i ludzkoci]13.

Pomimo e z pozoru owe nakazy wydaj si by proste i oczywiste, to nios one nastpujcy sens:

ostrzeganie kadego, kto sprzeciwia si nakazom Boga, przed Jego kar; wywyszanie Imienia Boga tak, by ostatecznie na Ziemi wszelka chwaa naleaa tylko

do Niego;

oczyszczanie ubioru i ciaa, a nastpnie wasnej duszy z pomoc Wielkiego Miosierdzia Boego i takie jej udoskonalenie, by staa si najlepszym przykadem dla spoecznoci ludzkiej i przycigaa zdrowe serca;

nieuwaanie wypeniania tych nakazw i dokadania stara na drodze Boga za ask czynion innym; cige dziaanie i powicenie, a nastpnie zapomnienie o wszystkim, co si uczynio, by nie poczu pychy i dumy z tego powodu;

zachowanie cierpliwoci w obliczu wielu prb, jakim bdzie poddany Prorok (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) oraz jego towarzysze, takich jak kpiny i szyderstwa, czy denie do zgadzenia jego i jego towarzyszy wraz ze wszystkimi wiernymi.

Te same wersety zawieraj elementy apelu i ostrzeenia, mwi nam, e na tym wiecie ludzie nie otrzymaj cakowitej odpaty za swoje czyny, lecz ostateczny rozrachunek nastpi

13 Koran, 74:17.

w Dniu Sdu Ostatecznego, zwanym take (m.in.) Dniem Zmartwychwstania bd Dniem Rozliczenia.

Koran nakazuje sugom Boym cakowite jedynobstwo, powierzenie wszystkich spraw Najwyszemu Bogu, denie do osignicia Jego zadowolenia zamiast zaspokajania wasnej duszy.

Zatem zadaniami, jakie Objawienie stawia przed kadym muzumaninem, s: goszenie Tauhid (Jednoci Boga); goszenie wiary w ycie ostateczne; oczyszczanie duszy ze za i doskonalenie jej poprzez kultywowanie szlachetnych cech i

wykonywanie dobrych uczynkw; powierzenie wszystkich spraw Bogu Najwyszemu; to wszystko po uwierzeniu w posannictwo Muhammada (niech bdzie z nim pokj i

bogosawiestwo) pod jego kierownictwem i wskazwkami. W dwch pierwszych wersetach Najwyszy powierza Prorokowi (niech bdzie z nim

pokj i bogosawiestwo) wielk spraw, odsuwa go od snu i ciepa domowego, a wzywa do zmagania si, walki i trudnoci. Sowa: O ty, ktry jest otulony paszczem! Powsta i ostrzegaj! mona zrozumie w nastpujcy sposb:

Ten, kto yje dla samego siebie, yje w wygodzie, lecz o ty, ktry poniesiesz ten wielki ciar, zapomnij o nie! Zapomnij o odpoczynku, ciepym ku, spokojnym i wygodnym yciu! Powsta do wielkiej sprawy, ktra czeka na ciebie i ponie ten wielki ciar. Powsta do wysiku, zmczenia i cikiej pracy! Powsta, bowiem czas snu i odpoczynku min, a czekaj ci teraz bezsenne noce i wielkie zmaganie. Powsta i przygotuj si!

Wysannik Boga (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) powsta i wypenia swoj misj przez ponad dwadziecia lat. Nie odpoczywa ani nie zaprzestawa stara, nie y dla siebie ani dla rodziny. Powsta i nis na swych barkach wielki ciar, pod ktrym nie ugi si, wielkie zadanie, ciar caej ludzkoci, ciar wiary, ciar walki i zmaga na rnych polach. Ponad dwadziecia lat y w cigej bitwie, i przez cay ten czas, od momentu, gdy usysza ten donony gos, nic nie odwrcio go od jego misji. Niech Bg obdarzy go najlepsz nagrod ze wzgldu na ca ludzko.

Kolejne strony nie s niczym innym, jak krtkim tylko zobrazowaniem dugich i mudnych stara, ktrych Wysannik Boga (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) dokada przez cay czas swojego posannictwa.

4.5 Okresy i etapy misji proroczej Historia Objawienia dzieli si na dwa okresy: mekkaski (przed emigracj), trwajcy

trzynacie lat i medyski (po emigracji), trwajcy dziesi lat. Okres mekkaski dzieli si z kolei na trzy etapy:

pierwszy to trzy lata tajnej misji, wrd rodziny i zaufanych przyjaci Proroka; drugi to siedem lat jawnej misji w Mekce; trzeci to trzy lata jawnej misji nie tylko w Mekce, ale take poza ni. Okres medyski i jego przebieg zostan szczegowo przedstawione w innym miejscu.

5. Pierwszy etap okresu mekkaskiego trudna droga misji

Jak wspomniano wczeniej, Mekka bya orodkiem religijnym Arabw. Tam znajdowaa si Kaba, posgi i boki czczone przez wszystkich Arabw. Zmiana mentalnoci

politeistycznej bya niezwykle trudna, wymagaa wielkiego zdecydowania i konsekwentnych dziaa, a take cierpliwoci w obliczu poraek i niepowodze. Dlatego wanie misja goszenia islamu bya z pocztku tajna, by mieszkacy Mekki nie byli zaskoczeni now ide, ktr od razu uznaliby za wrog.

5.1 Pierwsi muzumanie Naturalnym byo to, e Wysannik (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) z

pocztku przekae przesanie islamu ludziom najbliszym, rodzinie i przyjacioom. Opowiedzia o islamie take znajomym, ktrym ufa, w ktrych widzia szlachetno i dobro, ktrzy ufali jemu i znali jego prawdomwno i uczciwo. Ci, ktrzy odpowiedzieli na to wezwanie, znani s pod okreleniem Pierwszych Poprzednikw (ar. As-Sabikun al-Awwalun), a naleeli do nich ona Proroka, Matka Wiernych Chadida bint Chuwajlid, jego suga Zajd bin Sabit bin Szarhabil al-Kalbi14, brat stryjeczny Ali bin Abi Talib bdcy pod opiek Wysannika oraz bliski przyjaciel Abu Bakr, pniej nazwany as-Siddik. Wedug wersji wydarze, ktrej si trzymamy, wszyscy oni przyjli islam w pierwszym dniu misji.

Abu Bakr by szanowany w Mekce dziki swojej dobroci i wiedzy, a take jako solidny i uczciwy kupiec. Zacz proponowa islam tym spord swego ludu, ktrym ufa, i z ktrymi mia dobry kontakt. Za jego spraw islam przyjli Usman bin Affan (przyszy kalif przywdca pastwa muzumaskiego), Az-Zubajr bin al-Awwam al-Asadi, Abd ar-Rahman bin Auf, Sad bin Abi Wakkas i Talha bin Ubajd Allah at-Tajmi te osiem osb naleao do grupy, ktra najwczeniej przyja islam, i ktra stanowia elit muzumanw.

W pierwszym okresie islam przyjli take Bilal bin Rabah al-Habaszi, Abu Ubajda Amir bin al-Darrah, zwany Powiernikiem Tego Narodu, Said bin Zajd al-Adawi, jego ona Fatima bint al-Chattab al-Adawijja (siostra Umara bin al-Chattaba) i wiele innych osb. Naleeli do wszystkich klanw kurajszyckich, a wedug Ibn Hiszama byo ich ponad czterdziestu. Wedug Ibn Ishaka coraz wicej mczyzn i kobiet zaczo przyjmowa islam, a such o tej religii roznis si po caej Mekce i zaczo si o niej mwi.

Pocztkowo wszyscy przyjmowali islam w tajemnicy i nie wiedziaa o tym adna osoba spoza spoecznoci muzumaskiej. Wysannik (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) naucza pierwszych muzumanw zasad ich religii potajemnie. Objawiane wwczas wersety i fragmenty sur byy zazwyczaj krtkie, cechoway si pikn wymow, a take rymem i rytmem. Ich tematyk byy przede wszystkim ycie wieczne, Sd Ostateczny, Raj, Pieko i ochrona duszy przed grzechem. Sposb przedstawienia tych tematw uatwia ich zrozumienie i wyobraenie, i dawa pierwszym muzumanom odczucia zupenie obce wczesnym mieszkacom Mekki.

5.2 Modlitwa Jedn z pierwszych objawionych zasad islamu by nakaz modlitwy. Wedug Mukatila bin

Sulajmana: W pocztkowym okresie islamu Bg nakaza odprawianie modlitwy skadajcej si z dwch rakatw15 rano i dwch po poudniu, o czym mwi werset koraniczny go chwa swego Pana w porze popoudniowej i o poranku16.

Wedug Ibn Hadara pewne jest, e przed Podr Nocn Prorok (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) i jego towarzysze odprawiali modlitw, lecz nie wiadomo, czy zanim nakazano pi modlitw dziennie, jakakolwiek modlitwa bya obowizkowa. Uwaa si,

14 Podczas ktrej z bitew dosta si do niewoli i sta si wasnoci Chadidy, ktra nastpnie podarowaa go

Wysannikowi Boga (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo). Ojciec i stryj Zajda przyszli, by zabra go do ich ludu, lecz Wysannik wola go zatrzyma i zgodnie z wczesnym zwyczajem Arabw adoptowa go. Na pocztku Zajd by nazywany: Zajd bin Muhammad, lecz pniej przyszed islam i zlikwidowa adopcj.

15 Element modlitwy muzumaskiej (przyp. tum.). 16 Koran, 40:55.

e istniaa obowizkowa modlitwa przed wschodem soca i przed zachodem. Wedle pewnej relacji w jednym z pierwszych objawie Gabriel nauczy Proroka robienia ablucji, co zdaniem niektrych komentatorw byo wprowadzeniem tej praktyki jako obowizkowej.

Ibn Hiszam wspomina, e gdy przyszed czas modlitwy, Prorok (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) i jego towarzysze udawali si w gry, by ich lud nie widzia, jak praktykuj. Pewnego razu Abu Talib zobaczy, jak Prorok i Ali odprawiaj modlitw, spyta ich o to, a gdy Prorok wyjani mu istot rzeczy, Abu Talib nakaza im trzyma si tej praktyki.

5.3 Wiadomo o nowej religii dociera do Kurajszytw Po pewnym czasie, pomimo e misja goszenia islamu bya tajna i ograniczona do

wybranych osb, do Kurajszytw dotary pewne pogoski o nowej religii. Wedug Muhammada al-Ghazalego niewiele ich to zainteresowao prawdopodobnie uznali Muhammada za kolejnego wdrownego kaznodziej.

Podczas trzech lat tajnej i ograniczonej do wskiego krgu osb misji goszenia islamu powstaa wsplnota wiernych, opierajca si na braterstwie, wsppracy i przekazywaniu przesania innym ludziom. Po tym czasie Wysannik Boga (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) otrzyma nakaz jawnego ostrzegania swojego ludu i otwartego zmierzenia si z ich politeistycznymi zwyczajami i praktykami.

6. Drugi etap okresu mekkaskiego misja jawna

Pierwszym objawieniem zwizanym ze zmian prowadzenia misji goszenia islamu jest werset sury Asz-Szuara (Poeci):

[O, Wysanniku!] Ostrzegaj najbliszych krewnych spord swego rodu!17.

Owa sura mwi przede wszystkim o historii Mojesza, od pocztku jego misji proroczej, do wyprowadzenia Synw Izraela z ziemi egipskiej i zatopienia Faraona wraz z jego wojskiem. Uwaa si, e przytoczenie tej historii miao pokaza Prorokowi i jego towarzyszom, e napotkaj liczne trudnoci, zostan uznani za kamcw i bd przeladowani. Chodzio o to, by od pocztku jawnej misji byli wiadomi powagi sytuacji. Z drugiej strony ta sura wspomina o losie ludzi, ktrzy uznali Boych Posacw za kamcw, przytaczajc obok opowieci o Mojeszu histori ludu Noego, ludw Ad i Samud, ludu Abrahama, ludu Lota oraz mieszkacw Gszczu, by ostrzec tych, ktrzy uznaj Proroka za kamc, przed kar Bo, i by da do zrozumienia wiernym, e ostateczne zwycistwo jest w ich rkach.

6.1 Goszenie islamu wrd krewnych Od razu po objawieniu powyszego wersetu Prorok (niech bdzie z nim pokj i

bogosawiestwo) zebra wszystkich czonkw rodu Banu Haszim. Na zebranie przyszo te kilku ludzi spord klanu Banu al-Muttalib, i w sumie zebrao si czterdziestu piciu mczyzn. Jednake jeden ze stryjw Wysannika, Abu Lahab (pniej znany jako jeden z najwikszych wrogw islamu) nie da Prorokowi doj do sowa i powiedzia:

17 Koran, 26:214.

Oto twoi stryjowie i bracia stryjeczni, mw wic, co masz do powiedzenia. Wiedz, e twj rd nie jest w stanie przeciwstawi si wszystkim Arabom. Powiniene trzyma si tradycji swojego klanu, gdy nie moe on walczy przeciwko innym klanom kurajszyckim i innym Arabom. Nie widziaem jeszcze, eby ktokolwiek tak zaszkodzi swojemu rodowi, jak ty to uczynie!

Wysannik Boga zamilk i nie wspomnia wwczas o islamie. Pniej jednak zaprosi tych samych ludzi po raz drugi i obwieci im:

Chwaa Bogu, Jego wychwalam, Jego prosz o pomoc, w Niego wierz i w Nim pokadam m ufno. Wyznaj, e nie ma boga prcz Boga Jedynego, Ktry nie posiada wsptowarzysza. Nigdy was nie okamaem. Na Boga, prcz Ktrego nie ma innego bstwa, jestem Wysannikiem dla was w szczeglnoci, a dla ludzi w ogle. Na Boga, umrzecie tak, jak kadziecie si spa, zmartwychwstaniecie tak, jak budzicie si rano, a nastpnie zostaniecie rozliczeni za to, co czynicie i wtedy bdzie dla was albo wieczny Raj, albo wieczne Pieko.

Wtedy Abu Talib odpowiedzia: My wszyscy, bracia ojca twego, wspomoemy ci z radoci. Przyjmujemy twoj porad

i wierzymy w twoj mow, a ja jestem pierwszym, ktry ci wesprze. Rb to, co zostao ci nakazane. Ja zawsze bd ci chroni, jednak moja dusza nie pozwala mi opuci religii Abd al-Muttaliba.

Abu Lahab zawoa: Zaprawd, to jakie zo! Musicie go powstrzyma, zanim zrobi to inni! Abu Talib odpar: Na Boga, bd go chroni, pkim yw!

6.2 Na grze As-Safa Gdy Prorok (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) by pewien, e Abu Talib go

ochroni i wesprze w jego misji, pewnego dnia wszed na wzgrze As-Safa i zawoa: Chodcie tu, chodcie tu! Kiedy zebrali si czonkowie rnych rodw kurajszyckich, wezwa ich do wiary w

Jednego Boga, wiary w Jego przesanie i Dzie Sdu. Al-Buchari, powoujc si na Al-Abbasa, przedstawia to wydarzenie nastpujco:

Po tym, jak zosta objawiony werset Ostrzegaj najbliszych krewnych spord swego rodu!, Prorok (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) wszed na wzgrze As-Safa i zacz woa rne klany:

Banu Fahr! Banu Udajj! Banu! i tak dalej, a ludzie zebrali si przed nim. Jeli kto nie mg przyby, wysa na miejsce kogo, kto przekae mu pniej wiadomo. Prorok zawoa:

Co bycie powiedzieli, gdybym powiadomi was, e w pobliskiej dolinie jest armia, ktra chce was zaatakowa?

Odpowiedzieli:

Uwierzylibymy tobie, bo nigdy nie syszelimy od ciebie kamstwa. Wtedy Prorok powiedzia im: Ostrzegam was przed wielk kar! Abu Lahab zawoa: Niech ci szlag trafi! Tylko po to nas zgromadzie?! Odpowiedzi Boga na te sowa bya sura Al-Masad (Sznur)18. Muslim poda troch inn wersj zdarzenia, powoujc si na Abu Hurajr:

18 Koran, Sura 111. Sura Al-Masad zaczyna si od sw Niech szlag trafi obie rce Abu Lahaba!, bdcych

parafraz tego, co powiedzia wwczas Abu Lahab (przyp. tum.)

Gdy zosta objawiony werset Ostrzegaj najbliszych krewnych spord swego rodu!, Wysannik Boga (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) zawoa do wszystkich:

O Kurajszyci, ratujcie swoje dusze przed Ogniem! O, Banu Kab! Ratujcie swoje dusze przed Ogniem! Fatimo, crko Muhammada! Ratuj swoj dusz przed Ogniem! Albowiem zaprawd, wobec Wszechmogcego Boga nie jestem w stanie wam pomc. Mog jedynie utrzymywa z wami dobre kontakty.

Apel wygoszony na grze As-Safa nis wiadomo, e wiara w przesanie Proroka bdzie podstaw jego relacji z innymi ludmi, w tym najbliszymi.

6.3 Reakcja bawochwalcw Wezwanie z As-Safa wci rozbrzmiewao w rnych czciach Mekki, gdy Najwyszy

objawi nastpujce sowa:

Wyznawaj otwarcie to, co tobie zostao nakazane, i odwr si od bawochwalcw!19.

Wysannik Boga (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) zacz otwarcie krytykowa politeizm i jego nieprawdziwo. Gosi, e bawany tak naprawd nie posiadaj adnej wartoci, a ten, kto oddaje im cze, bd uznaje je za porednikw pomidzy sob a Bogiem, jest w jawnym bdzie.

Mekk wstrzsna fala gniewu i niezadowolenia, a Kurajszyci zaczli przygotowywa si do stumienia tej nagej rewolty przeciwko tradycjom i dziedzictwu religijnemu. Jak ju wspomniaem, Mekka bya orodkiem pogaskiego kultu religijnego, a jej znaczenie gospodarcze i bogactwo opieray si nie tylko na karawanach, ale take na pogaskich pielgrzymkach do Kaby, dlatego Kurajszyci dostrzegli w takim postpowaniu Proroka zagroenie dla swojej religii, ale take dla wadzy, bogactwa i pozycji.

Prorok krytykowa te upadek obyczajw i zepsucie panujce w okresie dahillijji, co rwnie nie podobao si Mekkaczykom. Jednak wystpienie przeciwko Prorokowi nie byo dla nich takie atwe, poniewa jeszcze przed Objawieniem by on znany w caej Mekce jako czowiek uczciwy i prawdomwny na dugo przed islamem nadano mu przydomek Al-Amin (Godny Zaufania), a takiego czowieka nie byo atwo krytykowa czy uzna za szalonego.

Przedstawiciele Kurajszytw najpierw poszli ze skarg na Proroka do Abu Taliba, mwic, e Muhammad atakuje ich religi i ich bogw. Powiedzieli: Abu Talibie, twj bratanek obrazi naszych bogw, zbezczeci nasz religi, zszarga nasze uczucia i nazwa naszych ojcw zbkanymi! Albo go powstrzymasz, albo pozwolisz nam rozprawi si z nim. W kocu sprzeciwia si rwnie twojej religii! Abu Talib przemwi do nich w sposb agodny i uspokoi ich, ci odeszli, a Wysannik Boga (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) kontynuowa swoj misj, gosi religi Boga i zaprasza do niej.

6.4 Pielgrzymi Po pewnym czasie Kurajszyci zwrcili uwag na inn spraw niedugo mia rozpocz

si sezon pielgrzymkowy, kiedy to do Mekki zjeday karawany z caego Pwyspu Arabskiego. Obawiali si, e wielu Arabw usyszy Proroka (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) i uwierzy w jego mow. W celu omwienia sprawy zwoano narad u jednego z najwaniejszych wodzw kurajszyckich, Al-Walida bin al-Mughiry, ktry zwrci si do wszystkich zebranych:

Podejmijmy jednogon decyzj, nie sprzeczajmy si i nie okamujmy jedni drugich. Mw wic ty odparli zebrani.

19 Koran, 15:94.

Wy mwcie, sucham. Powiedzmy wszystkim, e to wrbita. Nie, to nie wrbita, przecie wiemy, jak wygldaj wrbici i co czyni on w ogle

ich nie przypomina.

Powiedzmy wszystkim, e to szaleniec. Nie, to nie szaleniec, przecie wiemy, jak wyglda szalestwo i obd, a jemu daleko od

tego.

Powiedzmy wszystkim, e to poeta. Nie, to nie poeta, przecie znamy poezj wraz z jej wszystkimi gatunkami i rymami, a to,

co on gosi, w adnym razie poezj nie jest. Powiedzmy wszystkim, e to czarownik. Nie, to nie czarownik, przecie znamy czarownikw i magi, on nie dmucha na wzy

jak oni!

Co wic mamy powiedzie?! Jego sowa s pikne i atrakcyjne; czegokolwiek bymy o nim nie powiedzieli, to i tak

bdzie to faszywe. Najlepiej bdzie, jeli bdziemy mwi, e jest czarownikiem, ktrego czary rni ojca z synem, brata z bratem, ma z on, czowieka z jego klanem20.

Wedug egzegetw Koran mwi o Al-Walidzie w nastpujcych wersetach:

Pozostaw Mnie samego z tym, ktrego stworzyem! Ja daem mu rozlegy majtek i synw tu obecnych. I wyrwnaem dla niego wszystko21, a on poda, abym mu da wicej. Ot nie! On okaza si dla Naszych znakw oporny! Ja nao na niego nieustanne cierpienie. Oto on pomyla i zdecydowa. Przeto niech zginie, jak zdecydowa! Jeszcze raz niech zginie, jak zdecydowa! Potem on popatrzy! Potem zmarszczy brwi i zaspi si! Potem odwrci si, wbi si w pych i powiedzia: To nic innego, jak tylko czary, ktre si przekazuje! To nic innego, jak tylko sowo ludzi miertelnych! Ja nara go na palenie si w ogniu Sakar22.

Kiedy rozpocz si okres pielgrzymek, Kurajszyci umiecili na wszystkich drogach prowadzcych do Mekki ludzi, ktrzy mieli za zadanie ostrzega przybywajcych pielgrzymw przed Muhammadem jako kamc i czarownikiem, ktrego niebezpiecznie jest nawet sucha. Prorok odwiedza pielgrzymw w ich obozowiskach w Ukaz, Madanna i Zu al-Madaz, by wzywa ich do drogi Boga, ale Abu Lahab szed za nim i mwi ludziom: Nie suchajcie go, to odstpca i kamca! Mimo to po tej pielgrzymce such o Wysanniku Boga roznis si po caej Arabii.

20 Wedug innej relacji Al-Walid podj decyzj po jednym dniu namysu. 21 Wedug egzegetw Koranu chodzi o uczynienie Al-Walida czowiekiem zamonym (przyp. red. pol.). 22 Koran, 74:1126.

6.5 Plany Kurajszytw Gdy Kurajszyci zobaczyli, e Muhammada (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo)

nie powstrzymuj adne uyte przez nich dotychczas metody, postanowili uy nastpujcych sposobw w celu zatrzymania misji goszenia islamu:

Omieszali Proroka, kpili z niego, rzucali pod jego adresem oszczerstwa i faszywe oskarenia (np. rozpowszechniajc pogoski, e to kamca, czarownik, szaleniec, czowiek chory lub kto, kto zosta optany przez dina). Mwi o tym nastpujce wersety:

Oni powiedzieli: O ty, ktremu zostao dane napomnienie! Zaprawd, jeste optany!23

Oni uwaaj za dziwne to, e przyby do nich ostrzegajcy spomidzy nich samych, a niewierzcy mwi: Ten czowiek jest tylko czarownikiem i oszustem24.

Ci, ktrzy nie wierz, [jeliby mogli, to] powaliliby ci swoimi spojrzeniami, ze wzgldu na nienawi i wrogo, gdy sysz Napomnienie, i mwi: On jest z pewnoci szalony25.

Czy to s ci spomidzy nas, ktrych Bg obdarowa sw ask?!26

Zaprawd ci, ktrzy nie uwierzyli i oddawali si gromadzeniu grzechw, wymiewali si z tych, ktrzy uwierzyli;

A kiedy obok nich przechodzili, mrugali do siebie nawzajem [drwic]. A gdy wracali do swoich rodzin, to wracali strojc arty [jak to drwili z wierzcych]. A kiedy ich [tych, ktrzy uwierzyli] widzieli, mwili: Spjrzcie: oni w istocie zbdzili. A przecie oni nie zostali wyznaczeni na ich strw [by omielali si wydawa o nich

osdy]27.

Politeici znieksztacali nauki islamu, podwaali ich prawdziwo, by odcign ludzi od zastanowienia si nad t religi. Mwili o Koranie:

To tylko staroytne opowieci, ktre kaza sobie spisa. Recytuj mu je wczenie rano i wieczorem28.

To nie jest niczym innym, jak tylko garstwem, ktre on [Muhammad] wymyli, a inni mu przy tym dopomogli, i [wsplnie] wytworzyli rzecz bdn i kamliw29.

A o Proroku mwili:

Jego uczy tylko zwyky czowiek30.

C to za Wysannik?! On spoywa pokarmy i chodzi po targach [tak, jak kady inny miertelnik]31.

23 Koran, 15:6. 24 Koran, 38:4. 25 Koran, 68:51. 26 Koran, 6:53. 27 Koran, 83:2933. 28 Koran, 25:5. 29 Koran, 25:4. 30 Koran, 16:103. 31 Koran, 25:7.

Starano si odcign ludzi od suchania Koranu, zestawiajc go z innymi opowieciami. W Mekce mieszka czowiek o imieniu An-Nadr bin al-Haris, ktry pewnego razu

powiedzia Kurajszytom: O, Kurajszyci! Zaprawd, przyszo do was co, czego istoty jeszcze nie jestecie w stanie poj. Muhammad jako mody chopak by powaany, najbardziej prawdomwny i godny zaufania spord was, a gdy na jego skroniach pojawia si siwizna i przynis wam swoj religi, powiedzielicie: Czarownik. Na Boga, to nie czarownik, przecie znamy czarownikw i magi, on nie dmucha na wzy jak oni! Powiedzielicie: Wrbita. Na Boga, to nie wrbita, przecie wiemy, jak wygldaj wrbici i co czyni on nie przypomina ich w ogle. Powiedzielicie: Poeta. Na Boga, to nie poeta, przecie znamy poezj wraz z jej wszystkimi gatunkami! Powiedzielicie: Szaleniec. Na Boga, to nie szaleniec, przecie wiemy, jak wyglda szalestwo i obd! O, Kurajszyci, zastanwcie si, przysza do was rzecz niezwyka!

Nastpnie An-Nadr uda si do Al-Hiry, gdzie nauczy si rozmaitych historii o dawnych wadcach Persji, takich jak Rustam i Asfandiar. Po powrocie do Mekki, kiedy Prorok zaczyna gosi to, co zostao mu objawione, An-Nadr siada nieopodal niego, woa ludzi i opowiada im swoje historie, po czym mwi, e on te zna rozmaite opowiadania, wcale nie gorsze od tego, co mwi Muhammad. An-Nadr zatrudni te piewaczki i tancerki, ktrym paci za to, eby chodziy do domw ludzi, ktrzy przyjli islam, spdzay z nimi czas i staray si odcign ich od nowej religii. Wedug komentatorw wanie jego dotyczy werset koraniczny:

Pord ludzi jest i taki, ktry paci za prne opowieci i gorszce rozmowy, aby sprowadzi ludzi z drogi Boga32.

Kiedy opisane wyej dziaania zawiody, Kurajszyci prbowali znale kompromis z Prorokiem (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo), o czym Bg mwi w Koranie:

Oni pragn, by zawar [z nimi] ugod [w sprawach wiary], to wtedy i oni zawr ugod [z tob]33.

Wedle jednej z relacji najpierw zaproponowano mu, aby Mekkaczycy mogli najpierw przez jeden rok czci wszystkie pogaskie bstwa, a przez nastpny bd czci jego Pana, ale Prorok kategorycznie to odrzuci.

Inna opowie mwi, e pewnego razu, kiedy Prorok okra Kab, podeszo do niego kilku monych spord Kurajszytw Al-Aswad bin al-Muttalib bin Asad, Al-Walid bin al-Mughira, Umajja bin Chalaf oraz Al-As bin Wail as-Sahmi i zaproponowali: Muhammadzie, moemy czci to, co ty czcisz, lecz ty czcij to, co my czcimy. Uczymy nasz religi wspln, a jeli to, co czcisz, jest lepsze od tego, co my czcimy, skorzystamy na tym. A jeli to, co my czcimy, jest lepsze od tego, co ty czcisz, ty na tym skorzystasz. Odpowiedzi na t propozycj bya sura Al-Kafirun (Niewierni34):

Powiedz: O wy, niewierni! Ja nie oddaj czci temu, co wy czcicie. Ani wy nie jestecie czcicielami tego, co ja czcz. Ja nie bd nigdy oddawa czci temu, co wy czcicie. Ani wy nie bdziecie nigdy czci tego, co ja czcz.

32 Koran, 31:6. 33 Koran, 68:9. 34 Czyli ci, ktrzy nie uwierzyli w Boga Jedynego i Posannictwo Muhammada (przyp. red. pol.).

Wy macie swoj religi, a ja mam swoj religi35.

6.6 Przeladowania muzumanw Po kilku miesicach prb zniweczenia misji goszenia islamu Kurajszyci zobaczyli, e

aden z powyszych sposobw nie odnis skutku. Prorok (niech bdzie z nim pokj i bogosawiestwo) nadal gosi now religi, a muzumanie nie odchodzili od islamu. Wtedy politeici powoali rad pod przewodnictwem Abu Lahaba, skadajc si z dwudziestu piciu czonkw spord przywdcw kurajszyckich. Po omwieniu i przeanalizowaniu sytuacji podjto decyzj, e nie naley szczdzi wysikw w walce z islamem, Prorokiem i wyznawcami nowej religii.

Muzumanie przyjli t decyzj ze spokojem i ufnoci w Boga. Ponadto Proroka cay czas