YENİDOĞAN SEPSİSİ YENİDOĞAN SEPSİSİ Prof. Dr. A. Engin Arısoy Prof. Dr. A. Engin Arısoy Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Anne ve Bebek Sağlığı Vakfı Anne ve Bebek Sağlığı Vakfı 1. Yenidoğan Hemşireliği Sempozyumu 1. Yenidoğan Hemşireliği Sempozyumu 6 Kasım 2007, İstanbul 6 Kasım 2007, İstanbul Sağlık Sağlık Slay Slay t Arşivi Arşivi : : http://hastaneciyiz.blogspot.com http://hastaneciyiz.blogspot.com
YENİDOĞAN SEPSİSİ. Prof. Dr. A. Engin Arısoy Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Anne ve Bebek Sağlığı Vakfı 1. Yenidoğan Hemşireliği Sempozyumu 6 Kasım 2007, İstanbul. http://hastaneciyiz.blogspot.com. Sağlık. Slayt. Arşivi:. SEPSİS , Enfeksiyona ait klinik belirtilerin - PowerPoint PPT Presentation
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
YENİDOĞAN SEPSİSİYENİDOĞAN SEPSİSİ
Prof. Dr. A. Engin ArısoyProf. Dr. A. Engin ArısoyKocaeli Üniversitesi Tıp FakültesiKocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi
Anne ve Bebek Sağlığı VakfıAnne ve Bebek Sağlığı Vakfı1. Yenidoğan Hemşireliği Sempozyumu1. Yenidoğan Hemşireliği Sempozyumu
• Antibiyotik kullanımı ile ilgili: Gereksiz kullanım Uzun süreli kullanım Geniş spektrumlu antibiyotik kullanımı• Yakın çevrede infeksiyon varlığı• ANNE SÜTÜ dışında beslenme
ve demir-bağlayıcı proteinler gibi birçok önemli biyolojik faktörler, gram negatif enterik basillere karşı bebekte gastrointestinal koruyucu etki sağlar.
Bebeklerde beslenme biçimine göre ishal riskiBebeklerde beslenme biçimine göre ishal riski
Filipinler; 0-2 aylık bebekler
11
Sadece Anne Sütü
Anne sütü ve besin değeri olmayan sıvılar
Anne sütü ve besleyici ek besinler
Anne sütü almamış
Yenidoğan sepsisinde risk faktörleri:
• Personel eksikliği• Hastane personelinin hijyen
eksikliği – özellikle el yıkama-
• Yenidoğan sepsisinden sorumlu bakteriler ülkeden ülkeye, hastaneden hastaneye, hatta aynı hastanede bile zamanla değişiklik gösterebilir.
• Günümüzde B grubu streptokok ve E.coli erken başlangıçlı sepsisin %60-%80’inden sorumludur.
Geç başlangıçlı sepsise neden
olan diğer mikroorganizmalar
genellikle
S. aureus koagülaz negatif stafilokoklar viridan streptokok ve kandida
• Son yıllarda gelişen teknoloji, giderek daha küçük bebeklerin yaşaması ve bunların yoğun bakım ünitelerinde daha uzun kalması geç başlangıçlı yenidoğan sepsislerinin etkenlerini değiştirmiştir.
• Hangi mikroorganizmaların daha çok görüldüğünü bilmek başlanacak ampirik tedavi açısından önemlidir.
Klinik bulgular
Yenidoğan sepsisinin klinik belirti ve bulguları özgül değildir.
Bu nedenle,yenidoğan sepsisi kolaylıkla
gözden kaçabilir.
• Bazen, tutulan sistemlere göre klinik bulgu verebilir.
Yenidoğan sepsisinde,
Klinik bulgular ortaya çıktığında, sistemlerin tutulumu çok az olabilir ya da hızla septik şok,çoklu organ yetmezliği
gelişip ölümle sonuçlanabilir.
Çoklu organ yetmezliği:
böbrekte kanama, nekroz
böbrek üstü bezinde kanama, nekroz
hepatik nekroz, kanama
intraventriküler kanama
intravasküler koagülasyon bozuklukları, YDP
Yenidoğan sepsisinde genel bulgular:
* İyi görünmeyen bebek * Hipoaktivite * Beslenme güçlüğü * Isı düzensizliği (hipo veya
hipertermi) * Dolaşım bozukluğu * Ödem
Solunum sistemi:
* Apne * Takipne * İnleme * Siyanoz * Çekilmeler
Kardiovasküler sistem:
* Taşikardi veya bradikardi * Hipotansiyon, * Periferik dolaşım bozukluğu. * Kapiller dolma zamanında
Sepsis tanısında altın standart kan kültüründe mikroorganizmanın üretilmesidir.
Sepsiste kan kültüründe bazı nedenlerle enfeksiyon etkeni üretilemeyebilir:
– antibiyotik kullanımı, – kan örneğinin veya içerdiği bakteri sayısının az olması- pnömoni, pyelonefrit gibi fokal enfeksiyonlarda kan kültüründe üreme olmayabilir.
Ancak en iyi şartlarda bile kan kültüründe
üreme şansı en fazla %60-%80’dir.
BOS kültürü:
Yenidoğan sepsislerinin % 25-%30'unda menenjit eşlik ettiğinden,
lomber ponksiyon (LP) ile alınan BOS örneğinde hücre sayımı, Gram ve Wright boyama yapılıp, kültür alınmalıdır.
İdrar kültürü:
İlk 72 saatte, altta yatan bir yapısal
anomali yoksa idrar kültüründe pozitiflik
oranı çok düşüktür.
Bu dönemde ürogenital sistem anomalileri
dışında idrar kültürü önerilmemektedir.
İdrar kültürü özellikle geç sepsiste önemlidir.
İdrar kültürü, geç sepsiste sonda veya
suprapubik ponksiyonla alınmalıdır.
Mide ve trakeal aspirasyon kültürleri:
Tanıda yardımcı bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Ancak kültürlerin kolonizasyon veya hastalık etkeni olarak değerlendirilmesigüçtür.
Yüzeyel kültürlerin
(boğaz, burun, dış kulak yolu, deri) tanıda hiçbir yararı yoktur.
Hematolojik incelemeler:
Yardımcı tanı yöntemleridir.
• Tam kan sayımı (hemoglobin, beyaz küre ve
trombosit sayısı, periferik yayma)
Beyaz küre sayısı (<5 000/mm3 ya da >20 000/mm3), Trombosit sayısı (<100.000/mm3), Genç/total lökosit sayısı (>0,2)
• C-reaktif protein (CRP) >0,8-1 mg/dl olması
pozitif kabul edilir.
Tüm bu tanı yöntemlerine rağmen yenidoğan bir bebekte sepsis tanısını koymak oldukça güçtür.
Bu nedenle, çeşitli klinik ve laboratuvar
sepsis puanlama sistemleri ve tarama testleri geliştirilmiştir.
Risk faktörleri ve klinik bulgular eşliğinde, bu testlerden iki ya da daha fazlasının pozitif olması
kan ve/veya BOSkültürü sonuçları elde edilene dek sepsis tanısını düşündürür ve
ampirik tedavinin başlaması için yeterlidir.
Töllner Sepsis Skorlama Sistemi Puan 0 1 2 3Deri renginde değişiklik Yok Orta Belirgin*Periferik dolanım boz. Yok Bozuk BelirginHipotoni Yok Orta BelirginBradikardi Yok Var Apne Yok VarRespiratuvar distres Yok VarHepatomegali Yok >4 cmGiS bulgusu Yok VarLökosit sayısı Normal Lökositoz LökopeniSola kayma Yok Orta BelirginTrombositopeni Yok VarMetabolik asidoz (pH) Normal >7.2 <7.2
* 4 puan verilir.
Toplam puan 5-10 Sepsis olasılığı >10 Sepsis
* Öykü, klinik bulgular ve diğer laboratuvar
bulgularla sepsis tanısı düşünülmüş, ama kültürde üreme saptanmayan
olgulara
KLİNİK SEPSİS veya SEPSİS ŞÜPHESİ denir.
* Kan ve/veya BOS kültüründe üreme olursa
KANITLANMIŞ SEPSİS’tir.
TEDAVİ:
Öykü ve klinik bulgulara göre sepsisten
şüphelenilen tüm yenidoğanlarda, klinik
ve laboratuvar skorlama pozitifse,kültürler alındıktan sonra hemen antibiyotik tedavisine başlanmalıdır.
Antibiyotik tedavisi:Ampirik antibiyotik tedavisi erken ve geç başlangıçlı
sepsisler için farklı planlanmalıdır.
Erken başlangıçlı sepsislerde E.Coli B grubu streptokoklar (GBS) gram negatif enterik bakteriler ve Listeria monositogenez önde olmak üzere toplum (anne) kaynaklı bakteriler;
Geç başlangıçlı sepsislerde bebek hastanede yatmaktaysa,
ünitede sık görülen çoklu dirençli hastane etkenleri göz
önüne alınmalıdır.
Bu öngörü ışığında antibiyotik tedavisi şu şekilde yapılır:
A) Ampirik tedavi:
• Erken sepsiste:
AMPİSİLİN (veya PENİSİLİN G)
+ AMİNOGLİKOZİT veya SEFOTAKSİM
Geç başlangıçlı sepsiste:
Toplumda edinilmiş (evden gelen) enfeksiyonda
AMPİSİLİN (veya PENİSİLİN G)
+ AMİNOGLİKOZİT veya SEFOTAKSİM
Geç başlangıçlı sepsiste:
Hastanede edinilmiş enfeksiyonda (her birimin etken florası ve direnç özellikleri göz önüne alınarak)
Glikopeptit (vankomisin ya da teikoplanin)
+ aminogliklozit ya da seftazidim
B) Antibiyogram sonucuna göre
Kültür ve antibiyogram sonuçlarıalındığında en kısa zamanda uygun antibiyotik tedavisine geçilmelidir.
Tedavi parenteraldir, süresi: 10-14 gündür.
Menenjiti saptanan hastalarda en az 14 gün, gram negatif
mikroorganizmalarla gelişen menenjitlerde ise en az 21 gün tedaviye devam edilir.
Kültürlerinde üreme olmayan hastalarda
1. Bebeğin genel durumu iyi ve belirtilerin sepsise bağlı olma ihtimali az ise,
üç günlük sürenin sonunda tedavi kesilebilir.
2. Klinik durumu antibiyotik tedavisi ile düzelmiş olan hastalarda semptomları açıklayacak sepsis dışı başka bir tanı konmamış ise tedaviye
7-10 gün devam edilir.
Direnç gelişimi göz önüne alınarak, ampirik antibiyotik seçiminde mümkün
Destekleyici tedavi:- Sıvı-elektrolit dengesinin düzenli kontrolü- Kan basıncı ve periferik dolaşımın
düzenlenmesi ve kontrolü- İntravenöz immünglobülin:
Prematürelerde antibiyotik tedavisi ve destek tedavisine ek olarak 0,5 gr/kg kullanılabilir.- Yaygın damariçi pıhtılaşma varsa, taze donmuş plazma kullanılabilir.
** Anne sütünün devamının sağlanmasıAnne sütünün devamının sağlanması * Bebeğin temizliği* Bebeğin temizliği * Umbilikal kordun temiz ve kuru kalmasını * Umbilikal kordun temiz ve kuru kalmasını
sağlamasısağlaması * Küvöz,kot diğer ekipmanların temiz * Küvöz,kot diğer ekipmanların temiz
olması,olması, * Kateter bakımına çok önem verilmesi,* Kateter bakımına çok önem verilmesi, * Kateterlerin 24-48 saatten fazla * Kateterlerin 24-48 saatten fazla