YEfi‹L ‹fi/ YEfi‹L YAfiAM - ekoiq.comekoiq.com/arsiv/ekoiqsayi05.pdf · lanamaz” bahanesiyle bilinmeyen bir tari-he erteledi. Norveç ise enerji tasarrufu ya-pabilen Oslo

EKOY E fi ‹ L ‹ fi // Y E fi ‹ L Y A fi A M IQ

EYLÜL-EK‹M 2010 SAYI:57

TL

(K

DV

da

hil

)

Nereden Ç›kt› Bu Sürdürülebilirlik?

Yeflil fiirketlerin 5 Temel Hatas›

Yeflil Finansman›n Bugünü ve Gelece¤i

YenilenebilirEnerji mi?

Dere Katili mi?

HESAkçansa ‘danÇa¤r›”At›¤›n›z› BizeGönderin”

Akçansa ‘danÇa¤r›”At›¤›n›z› BizeGönderin”

EGD GenelBaflkan› Celal Toprak“En MilitanÇevrecilerTurizmcilerOlacak”

EGD GenelBaflkan› Celal Toprak“En MilitanÇevrecilerTurizmcilerOlacak”

TÜRK‹YE’N‹NRÜZGARI NEREDEN

ES‹YOR?

TÜRK‹YE’N‹NRÜZGARI NEREDEN

ES‹YOR?

Dr. Ahmet Lokurlu:Günefl Enerjisiyle

So¤utma Yap›l›r m›?

Project1 9/2/10 9:59 AM Page 1


Bafllarken

Bütünsel Bakabilmek...Hayat gerçekten çeliflkilerle dolu. Kendi kuyru¤unuyiyen y›lan misali, bir yandan yaparken, ço¤u za-man di¤er yandan bozuyoruz. Ama bundan biraz da,insanl›k tarihinin belirli bir aflamas›n› temsil edenmodern ak›l sorumlu de¤il mi?Modern ak›ldan neyi kastetti¤imizi aç›klamak, hembizi hem de bu derginin sayfalar›n› aflar ama onadokunmadan da yol almak, çözüm üretmek müm-kün de¤il gibi. Modern akl›n en önemli temellerinden biri herhal-de kartezyen düflünce. Bakt›¤›, gördü¤ü, dokundu-¤u her fleyde birbiriyle uzlaflmaz z›tl›klar ve ikilik-ler gören bu düflünme biçimi, neticesinde her fleyinbirbirinden izole bir flekilde ele al›nmas›na nedenoluyor. Bunun bilim alan›na yans›mas›ysa, her birikendini merkez alan, di¤er alanlar› tali sayan bilim-sel disiplinler. Sosyologlarla psikologlar, ekolojist-lerle ekonomistler, mühendislerle toplumbilimci-ler, fizikçilerle kimyac›lar, maddecilerle metafizik-çiler ayr› kulvarlar›n ve dünyalar›n insanlar› olarakgörülüyor, kabul ediliyor…Gerçek öyle mi? Ya da bu düflünüfl biçimi insanl›¤›bir yere götürür mü? Götürdü¤ü yer belli ama bun-dan memnun olup olmad›¤›m›z uzun uzun tart›fl›l›r. Bu uzun girizgâh› somutlaman›n zaman› geldi: Der-gide ele ald›¤›m›z her konuda bunu yafl›yoruz. Basitbir soru: HES’ler yenilenebilir enerji mi? Modernak›l zor kabul eder ama yan›t: Hem evet, hem hay›r.Do¤ru, karbon emisyonuna neden olmuyor ama bu-lundu¤u ekosistemi mahveden bir üretim biçiminas›l yenilenebilir say›l›r? Ayn› fley daha bir sürü tart›flma için geçerli. M›s›r vedi¤er baz› tar›m ürünlerinden elde etilen etanol,uçaklar› bile s›f›r karbonla kanatland›rmaya haz›r-lan›yor ama bu, dünyam›z›n akci¤erleri Ya¤mur Or-manlar›n›n kesilip yak›lmas›na neden oluyorsa,tercih edilebilir mi? Ya da, kocaman ciplerin emis-yonsuz yolculuklar›, dünya nüfusunun büyük birk›sm›n› besleyecek tar›m arazilerinin tektip endüs-triyel tar›ma aç›lmas›na sebep olacaksa, buna te-

miz yak›t denilebilir mi? Ayn› tart›flma çok daha ha-raretli bir biçimde nükleer enerji için de yap›l›yor…Bafllad›¤›m›z gibi bitirelim. Aslolan, olaylara tambir ekolojist gibi bütünsel olarak bakabilmek. Art›-lar› ve eksilerini ayn› bütünlük içinde ald›¤›m›zda,çok daha sa¤l›kl› bir bak›fl aç›s› kazanabiliyoruz.Burada as›l kazanan da asl›nda, tüm canl›lar› vecans›zlar›, organik ve inorganik bileflenleriyle dün-ya oluyor. Nerdeyse bir tek bundan kuflku duymayagerek yok gibi…

Bar›fl DO⁄RU

1EKOIQ / EYLÜL 2010

editor 05 8/27/10 4:04 PM Page 1

16 Dr. Ahmet Lokurlu: “Günefl Binalar› So¤utacak”2005 y›l›nda Dünya Enerji Ödülü’nü Kofi Annan’›n elinden alan Ahmet Lokurlu soruyor: Yenilenebilir enerjiyar›fl›nda biz daha ne kadar geri kalaca¤›z”.

20 HES Do¤rusuTürkiye’nin HES projeleri kafl yapay›m derken göz ç›kar›yor. Hatal› projelerde ›srar edilmesi kültürel ve do¤al ekosistemin çöküflüne sebep oluyor.

26 KapbulaÇocuklar için organik tekstil ürünleri üreten

Kapbula’n›n flimdilik sadece 3 ma¤azas› var ama yenileri yolda…

32 Akçansa: “At›¤›n›z› Bize Gönderin”Bugüne kadar büyük elefltirilere maruz kalan çimento sektörü, çevre ad›na önemli ad›mlar atmaya bafllad›.

36 Dosya: Türkiye’nin Rüzgâr› Nereden Esiyor? Yeldir, Geçmez Küresel rüzgâr enerjisi sektörünün 2009 sonu itibariyle 45 milyar Euro’luk bir büyüklü¤e ulaflt›¤› hesaplan›yor.

48 EGD Genel Baflkan› Celal Toprak: “En Militan Çevreciler Turizmciler Olacak”Küresel Is›nma Kurultay›nda aktif rol oynayan Ekonomi Gazetecileri Derne¤i Baflkan› Celal Toprak “Daha yolunbafl›nday›z ama iflin bafl›n› televizyonlar çekecek” diyor.

51 Yeflil fiirketlerin 5 Temel Hatas›Çevrecilik iyidir. Motivasyon sa¤lar, kâr›n›z yükselirama alelacele çevreci olmak isteyen flirketlerin hatalar›na dikkat!

54 “Su Yoksa Hayat da Yok”Do¤a Derne¤i ‹letiflim Koordinatörü Yeflim Erbaflol, “Sulak alanlar›n tahribi, gelecek aç›s›ndan en kritik alan” diyor.

60 Amaç Daha Ak›ll› ve Yeflil ÇözümlerÇevre dostu üretim ve tüketim modelleri üzerine uzun zamand›r kafa yoran IBM, bu alanlarda çal›flan akademisyenleri de ödüllendiriyor.

68 Prof Dr. Selahattin ‹ncecik: “‹yimser Senaryolara Karfl›y›m”BM ‹klim De¤iflikli¤i Raporunu haz›rlayan 100 bilim adam› aras›nda yer alan ‹ncecik, turistler için yeni cazibe merkezinin Balt›k k›y›lar› olaca¤›n› söylüyor.

BZD Yay›nc›l›k ve ‹letiflim ad›na sahibiZülfü Dicleli

Sorumlu Yaz› ‹flleri MüdürüZeynep Demirel [email protected]

Genel Yay›n YönetmeniBar›fl Do¤ru [email protected]

Art DirektörÖzlem Sarar D.

EditörBalkan Talu [email protected]

Dan›flma KuruluUral Aküzüm - TEDMER ve Ar› Hareketi Baflkan›Coflkun Aral - ‹Z TV Genel KoordinatörüBanu Aydo¤an - Koç Bilgi GrubuKurumsal ‹letiflim Direktörü, KoçHolding Çevre Koordinasyon KuruluÜyesi, Yeflil Bilgi Platformu YöneticisiF. Fatma Çelenk - Soyak HoldingKurumsal ‹letiflim KoordinatörüBehçet Envarl› - Türkiye Biliflim Vakf›Genel SekreteriSibel Sezer Eralp – REC, BölgeselÇevre Merkezi Türkiye DirektörüÇa¤la Balc› Erifl - Demirer HoldingKarbon Gelifltirme MüdürüCavit Vardarl›lar - MESS Entegre GeriKazan›m ve Enerji, Çevre Projesi GenelMüdürüNecla Zarakol - Zarakol ‹letiflim YönetimKurulu Baflkan›

Yaz› KuruluEdip Emil Öymen, Bar›fl Gencer BaykanSerpil Ata

RedaksiyonP›nar fiiraz

Katk›da bulunanlarÖzgür Çak›r, Nermin Uçar, Selim Talay, Mutlu Dinçer,

Reklam MüdürüSemra Akyüz [email protected]

Üretim SorumlusuAhmet Muhtar Sökücü

Abone ‹liflkileriNeslihan Öztürk

Yay›n AdresiBZD Yay›nc›l›k ve ‹letiflimAlemda¤ Caddesi, Yanyol Sokak, No: 5SBK ‹fl Merkezi, B Blok Kat: 3K›s›kl› – Üsküdar 34692 / ‹stanbulTel: (90) 216 – 412 72 13Faks: (90) 216 – 521 10 64

Bas›m Yeri:Tor Ofset San. Tic. Ltd. fiti.‹mam Çeflme Caddesi NO: 26/2Ayaza¤a/fiiflli-‹STANBUL Tel: (90) 212 -332 08 38 pbxFaks: (90) 212 -332 08 39

Da¤›t›mTurkuvaz Da¤›t›m Pazarlama A.fi.

‹ki ayda bir yay›nlan›r.Yerel Süreli Yay›nISSN 1309-441-6

‹çindekiler 20

26

54

60

68

icindekiler 05 8/27/10 4:03 PM Page 1

74 TIREC 2010Yenilenebilir enerji ve iklim de¤iflikli¤i gibi konularda global etkinlikler düzenleyen Green Power, TIREC 2010 Fuar›yla Türkiye’de.

78 Dosya: Yeflil Finansman›n Bugünü ve Gelece¤i Türkiye’de yenilenebilir enerji yat›r›mlar› ç›¤ gibi büyüyor. Peki, bu iflin standartlar› ne? Sürdürülebilir bankac›l›k nedir? Bütün bu sorular›n yan›tlar› Yeflil Finansman Dosyam›zda…

96 “Yeflil Devrim ‹çin Yeflil Tesisler”Yeflil Tesisler Konferans›n›n ikincisi bu y›l 19-20 Ekim 2010 tarihlerinde düzenleniyor.

99 160=0Bu garip formülün anlam› flu: Nissan-Renault ortakl›¤› sayesinde 160 km yol kat etti¤iniz halde 0 karbon salabileceksiniz.

“AB Çevre Fasl› ‹stihdam da Yaratacak”REC Türkiye Direktör Yard›mc›s› Kerem Okumufl, sürecin yarataca¤› istihdam art›fl›na dikkat çekiyor.

Bisikleti Porsche’dan Haval›: Tony JuniperTony Juniper 2009 y›l›nda Country Life taraf›ndan hayat›n›z› etkileyen kararlar› veren 100 kifli aras›nda gösterildi. The Independent’a göreyse, ‹ngiltere’nin en etkili ekoloji savaflç›s›.

118 Sürdürülebilir Tedarik Zinciri Yönetimi ‹çin…Prof. Dr. Gülçin Büyüközkan tedarik zincirinin yap›s›belirlenirken en önemli konunun sürdürülebilirlik oldu¤unu vurguluyor.

123 Nereden Ç›kt› Bu Sürdürülebilirlik?Sürdürülebilirlik ilk defa 1713 y›l›nda Alman madenci Hans Carl von Carlowitz taraf›ndan kullan›ld›. 1987 y›l›nda BM’nin Brundtland Raporunda yaz›ld› ama hâlâ 80 farkl› tan›m› var.

4 Arka Plan Coflkun Aral bu sefer, bir gecede 4 bin kiflinin öldü¤ü Bhopal felaketinin yafland›¤› Union Carbide fabrikas›na götürüyor bizleri.

8 Haberler Norveç 2030 y›l›nda karbon emisyonunu s›f›rlamay› hedefliyor. Ça¤an Irmak Seferihisar’da orkinos çiftli¤i istemiyor.

94 Bilge Dicleli Ne Olacak Bu Dünyan›n Hali?

112 Emil Edip Öymen Teleferik 102 Yafl›nda, Denizin Üzerinde Konser…

122 Yeflil Fuarlar Listesi

128 Kitap “Kad›nlar Ekolojik Dönüflümde,” “Rüzgar›nKanatlar›,” “The Ecology Of Commerce”

Her say›da...

36

104

114

icindekiler 05 8/27/10 4:03 PM Page 2

4 EYLÜL 2010 / EKOIQ

Arka Plan

yakin plan 05 8/27/10 1:34 PM Page 4


1984 y›l› Hindistan için ölümy›l›yd›. Devlet Baflkan› ‹ndiraGandhi de ayn› y›l öldürüldü.Bhopal facias› da ayn› y›lyafland›. ABD menfleli böcekilac› flirketi Union Carbide’›nBhopal’deki fabrikas›nda metilizosiyanür gaz›n›n s›zmas›yla4000 kifli uykusunda öldü.Bhopal’de bugün bile akci¤erve kalp rahats›zl›klar›na ba¤l›olarak sakat do¤umlar devamediyor. Muhtemelen buyüzdendir ki fabrikan›nduvar›nda hâlâ “Katil Carbide”yaz›yor. ‹nsan o foto¤raftakik›zca¤›z›n hali nas›ld›r diyemerak ediyor.

Foto¤raf: Coflkun Aral, Bhopal, Hindistan.

Bhopal’iHat›rlamak…

yakin plan 05 8/27/10 1:34 PM Page 5

vitra ilan 05 8/27/10 1:36 PM Page 1

vitra ilan 05 8/27/10 1:36 PM Page 2

‹stanbul’un en popüler al›flveriflmerkezlerinden biri olan Kanyon,her cuma günü müflterileriniorganik ürünlerle buluflturmayabafllad›. Cuma günleri 10:00-20:00 saatleri aras›nda kurulanOrganikanyon’da yiyecekten,k›yafete, kozmetikten, temizlikürününe kadar her türlü seçenekbulunuyor. Organikanyon’dakitüm ürünler, organik sertifikal› yada geldi¤i yer belli olan, üretildi¤ibölgedeki sosyo-ekonomikkoflullara olumlu katk› sa¤layanürünler aras›ndan seçiliyor.

Kanyon’da Yeflil Hayat


Haberler

Norveç uzun zamand›r çevre dostu icraatla-r›yla göz dolduran bir ülke. Norveç’in bafl-kenti Oslo da zaten, 2009 y›l›n›n Aral›kay›nda Avrupa’n›n en yeflil üçüncü flehri se-çildi (birinci Kopenhag, ikinciyse Stock-holm). Norveç’in çevre sorunlar›n› ana gün-dem maddelerinden biri haline getirmeleri-nin önemli bir kan›t› da, 2030 y›l› için koy-duklar› karbon emisyonlar›n› s›f›rlama he-defleri. Norveç’in bu hedefe yönelik ald›¤› kararlar-dan biri de 500 metrekareden büyük me-kânlar›n elektrik ihtiyac›n›n yüzde 60’›n›nyenilenebilir enerji kaynaklar›ndan sa¤lan-mas› oldu. Avrupa ülkeleri içinde karbonvergi rekortmeni (ton bafl›na 50 dolar) un-van›n› tafl›yan Norveç buradan elde etti¤igeliri, temiz teknoloji inovasyonlar›na yö-nelik araflt›rmalara harc›yor.Trondheim’da kurulan araflt›rma merkezibirçok Avrupa ülkesinin yan› s›ra ABD, Ja-

ponya ve Çin’le iflbirli¤i yaparak iklim tek-nolojileri konusundaki birikimlerini payla-fl›yor. Öte yandan Fransa, karbon vergisidüzenlemelerini “Avrupa düzeyinde uygu-lanamaz” bahanesiyle bilinmeyen bir tari-he erteledi. Norveç ise enerji tasarrufu ya-pabilen Oslo Opera Binas›, Yeflil Ö¤renciPark› ve Kvernhuset Üniversitesi ile Avru-pa mimari tarihini tekrar yaz›yor. fiuras›aç›k bir gerçek ki Norveç, kentler konusun-da do¤a dostu olma ve insanc›l yaflamadersleri veriyor.

Türkiye’nin ilk vetek yavafl flehri(cittaslow) Seferi-hisar’›n aç›klar›nakurulmas› planla-nan orkinos çift-liklerine karfl› mü-cadele devam edi-yor. 22 A¤ustosgünü belediye bafl-kan› Tunç Soyer’inde kat›l›m›yla gerçekleflen eyleme Ça¤an Ir-mak, ‹lkay Akkaya ve Cihan Ünal gibi sanat-ç›lardan da destek geldi. Do¤up büyüdü¤üSeferihisar’la ilgili bir belgesel yapma haz›rl›-¤›nda olan Ça¤an Irmak, “Ben Seferihisarl›-y›m. Burada do¤dum, burada büyüdüm. ‹n-san terimi bu denizlere b›rakt›m. Bu deniz-lerde yüzdüm. Ama flimdi acaba ye¤enim yü-

zebilecek mi diyedüflünüyorum. Bu-rada bir suç iflleni-yor. Çevre Bakanl›-¤› buna müdahaleetsin” dedi. 200 ki-flilik bir bisikletligrubun destek ver-di¤i eylemde ko-nuflan Seferihisarsakinlerinin avu-

kat› fiehrazat Mercan, “Mahkeme karar› al-d›k. ‘Bu ifl bitti’ dedik. ‹ki gün sonra ay›n18’inde ÇED raporunu onaylatt›lar. Bu birsuçtur. Suç iflliyorlar” diyerek Çevre ve Or-man Bakanl›¤›na yüklendi. Öte yandan eyle-me orkinos ticaretinden en çok paray› kaza-nan Japonya’dan gelen turistlerin de bisiklet-leriyle destek verdi¤i görüldü.

Norveç, Herkese Örnek

Dünyan›n en büyük petrolflirketlerinden biri olan Shell,Brezilyal› etanol üreticisi Cosan ile12 milyar dolarl›k biyoyak›tanlaflmas› imzalad›. ‹fl ortakl›¤›anlaflmas›na göre Cosan, 23 flekerfabrikas›n› ve bünyesindeki yak›tistasyonlar›n› Shell’e tahsis edecek.Shell ile yapt›¤› anlaflmadan sonraCosan biyoetanol üretimini ikiyekatlayarak Brezilya’n›n üçüncü enbüyük yak›t da¤›t›mc›s› olmay›planl›yor. Yeni anlaflmayla gücünüartt›ran Cosan firmas› Avrupa veKuzey Amerika pazar›na da iddial›bir girifl yapmaya haz›rlan›yor. Bu arada küresel biyoyak›tpiyasas›n›n giderekhareketlendi¤ine dair baflkahaberler de geliyor. Coloradomerkezli Gevo 150 milyon dolarl›khissesini halka arz ediyor. Floridamerkezli PetroAlgae ise 200 milyondolarl›k hissesini yak›n bir zamandahalka arz edece¤ini aç›klad›.

Shell’den 12 MilyarDolarl›k Biyoyak›tAnlaflmas›

Ça¤an Irmak: “Seferihisar’da Do¤dum; Orkinos Çiftli¤i ‹stemiyorum!”

haberler 05 9/2/10 10:11 AM Page 8

Pakistan’da büyük bir insanl›k trajedisine dö-nüflen sel felaketinde 1600 kiflinin öldü¤ü tah-min ediliyor. Sel felaketinden sonra milyonlarcainsan evsiz kald›. Felaket, toplam 15 milyonlukbir nüfusu etkiledi. Sayg›n yeflil haber sitelerin-den biri olan Gogreen.com, Pakistan felaketininküresel etkilerini befl maddede s›ral›yor:

1) Rusya’daki Yang›nlar Pakistan’daki sel felaketiyle Rusya’daki or-man yang›nlar› birbiriyle alakal› olabilir. Bo-ulder Colorado merkezli Ulusal AtmosferAraflt›rma Merkezinin yapt›¤› aç›klamayagöre Güneydo¤u Asya’da ya¤›fllara nedenolan muson rüzgârlar›, Avrupa bölgesine ka-dar olan hava ak›m sistemlerini etkiliyor.Güneydo¤u Asya’da sellere sebep olan sis-tem, Rusya’da bir yüksek bas›nç merkezi ya-rat›p yang›nlara sebep olabiliyor.

2) Küresel Is›nma Pakistan trajedisi küresel ›s›nma sorunuylado¤rudan alakal› olabilir. 2003 y›l›ndan beritahripkâr s›cak hava dalgalar›n›n sebebininküresel ›s›nma oldu¤u art›k biliniyor. 100 y›l-da oluflmas› beklenen hava de¤iflimleri 25 y›l-da gerçeklefliyor. Bütün ülkede felaketten et-kilenen insan say›s›, New York’un toplam nü-fusuna eflit.

Dünyan›n her taraf›nda, çevreyeduyarl› firmalar her geçen günkarbon ayak izlerini nas›ldüflürebileceklerinin yollar›n› ar›yor.Bu durumu kan›tlayan en sonörneklerden biri de ‹sveç menflelikurumsal kaynak yönetimi flirketiIndustrial and Financal System (IFS)Türkiye’ye flube açt›¤›nda yafland›.IFS kendi gelifltirdi¤i “Eko Ayak ‹ziYönetimi Sistemi”ni Türkiye’ye tafl›d›ama bu sistemi kullanmak içinhenüz herhangi bir flirketbaflvurmad›. IFS Türkiye YönetimKurulu Üyesi Ergin Öztürk, karbonayak izinin gelecekteki ifl yapmabiçimini yak›ndan etkileyece¤inivurgulayarak program›n kullan›lmas›konusunda Türkiye'de bilincinhenüz yerleflmedi¤ini ama bununsadece Türkiye’ye özgü bir durumolmad›¤›n› söylüyor.

Yok mu Karbon Ayak‹zini Ölçmek ‹steyen?

3) ‹slami Duyarl›l›k Yayg›n önyarg›lar›n aksine birçok ‹slami ör-güt küresel ›s›nma aleyhine fetva verdi vehükümeti uyard›. ‹slam Konferans› Örgütü de, Pakistan hükü-metini küresel ›s›nmayla ilgili bir fley yapma-d›¤› için k›nayarak birçok inkârc› çevreyi de-rinden sarst›.

4) Güvenlik Problemleri Uzun zamand›r yenilenebilir enerjiye yat›r›myap›lmas›n› sal›k veren uzmanlardan biri deeski CIA Genel Direktörü James Woolsey’di.Alakas›z gibi gözükse de Woolsey gibileri en-diflelendiren BM’nin on y›llar içinde milyon-larca iklim göçmeninin ortaya ç›kaca¤›n›söylemesiydi. Bu göç dalgalar›n›n Pakistan gibi ihtilafl› böl-gelerde yaflanmas›, güvenlik ve istihbarat ör-gütlerinin en büyük kâbusu. Taliban örgütü-nün yard›m da¤›t›m›n› örgütlemeye talipoluflu flimdiden büyük rahats›zl›klara sebepolmufl durumda.

5) Beterin Beteri Pakistan afetinin Haiti depremi, 2004 Tsu-namisi ve 2005’te yine Pakistan’da yaflanandeprem felaketlerinin toplam›ndan daha bü-yük bir hasara yol açt›¤› düflünülüyor.


Su bazl› yap›flt›r›c› denince ilk aklagelen markalardan biri olan UHUyeflil noktal› ürünlerini tüketicilerindikkatine sunmaya bafllad›.UHU’nun kimyasal çözücü(solvent) içermeyen yeflil noktal›yap›flt›r›c›lar› özellikle çocuklar›ngüvenli ve kolay kullan›m›naimkân veren özel tasarlanm›flambalajlar›yla dikkat çekiyor. ÜrünMüdürü Ceren Turna, UHU’nunyeflil nokta serisiyle çevrecimisyonunu insan sa¤l›¤›na yönelikduyarl›l›¤›yla birlefltirdi¤ini belirtiyor.

Pakistan’la ‹lgili Befl Nokta

Resim-‹fl Dersi ‹çinYeflil Noktal› UHU


Perflembeleri EtYeme; ‹klimi Koru!


Haberler

Su kaynaklar›m›z›n azald›¤›, su savafllar› üzeri-ne konuflmaya bafllad›¤›m›z flu zor günlerimiz-de Kanada merkezli Element Four flirketi bizle-re havadan nem kapman›n püf noktalar›n› an-lat›yor. fiirketin Watermill isimli ürünüyle ha-van›n içindeki nem yo¤uflturulup s›v›laflt›r›l›-yor; bir sterilizatörün içinden geçiriliyor ve için-deki bakteriler temizleniyor. Böylece standartbir ailenin içme suyu ihtiyac› karfl›lanabiliyor.Evin içindeki hava d›flar›daki havadan 70 katdaha kirli olabilmesine ra¤men Watermill içmekândaki nemi de toplay›p suya dönüfltürebi-liyor. Bir y›l garantili olan Watermill nemdengünde 18 litreye kadar su üretebiliyor. ElementFour, aralar›nda Afrika ülkeleri, Hindistan veKore’nin de dahil oldu¤u 17 farkl› ülkeye sat›flyap›yor. Türkiye ise henüz listede yok.

IBM araflt›rmac›lar›, pahal› oldu¤u gerekçesiöne sürüldü¤ü için yeterince h›zl› yayg›nlafla-mayan günefl enerjisinde verimlili¤i artt›rmakve teknolojiyi ucuzlatmak için kollar› s›vad›.Amaç, en verimli ve ekonomik günefl enerjisihücresini üreterek teknolojik maliyetleri dü-flürmek. Bak›r, kalay, çinko, sülfür ve selyumkullan›larak, daha basit yöntemlerle üretilecekenerji hücrelerinin önceki modellerden yüzde40 daha verimli olaca¤› iddia ediliyor. IBM’in bir baflka hedefinin de yeni gelifltirdi¤iteknolojilerle günefl enerjisi yard›m›yla denizsuyunu tuzundan ar›tmak oldu¤unu aç›klad›.IBM bünyesinde çal›flan bilim insanlar›, güneflenerjisindeki çal›flmalar›na, Suudi Arabistan

Ulusal Araflt›rma Kuruluflundaki araflt›rma-c›larla birlikte devam ediyor. Mikroifllemciteknolojisi ve malzeme üretiminde sahip ol-du¤u uzmanl›ktan yararlanan IBM, güneflenerjisi teknolojisine yönelik araflt›rmas›n›,yeni su filtreleme teknolojisiyle birlefltirmeyihedefliyor.

Kurumsal yaz›l›m›n Türkiye’deki lider kuru-lufllar›ndan biri olan ve çevreci yat›r›mlar›y-la dikkat çeken Netsis “Ödemelerinizin fatu-ras›n› do¤aya kesmeyin” slogan›yla çevrecimaliye uygulamalar›nda öncülük yapmay›hedefliyor. Ayn› zamanda daha h›zl› ve dü-flük maliyetli fatura kesimini mümkün k›lanE-Fatura Uygulamas›nda, Netsis, Redcodeçözümü ile Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›n›n en-tegrasyon onay›n› ald›. Elektronik belge bi-çiminde düzenlenen faturalar›n, taraflararas›nda dolafl›m›n› güvenli ve sa¤l›kl› bi-çimde sa¤lamak amac›yla Gelir ‹daresi Bafl-kanl›¤›nca oluflturulan E-Fatura Uygulama-s›, A.fi. ve Ltd. unvanl› mükelleflerce kullan›-labiliyor.

Bizi eriten s›cak havalar sa¤ olsun,iklim de¤iflikli¤inin vahametininfark›na vard›k. Y›llar içinde di¤er enbüyük kâbuslar›m›zdan biri de g›daoldu. Bizden size tavsiye: G›da A.fi.belgeselini seyredin. ‹fllenmifl g›dagerçekten ne anlama geliyor, birgörün. Peki yedi¤imiz, içti¤imizfleyler iklim için ne ifade ediyor?New Scientist dergisi, 2007 y›l›ndaetin iklim de¤iflikli¤iyle iliflkisiniflöyle örneklendiriyordu: Bir kilok›rm›z› et, evde tüm ›fl›klar› aç›kb›rak›p 3 saat boyunca arabaylagezmekten daha fazla sera gaz›sal›m›na sebep olur. Birçokiddian›n aksine g›da ve iklimde¤iflikli¤i ba¤lant›s›nda esasbüyük sorun nakliye de¤il.Petrokimyasal ilaç ve gübrelerinyo¤un kullan›ld›¤› konvansiyoneltar›m uygulamalar›n›n insankaynakl› sera gaz› sal›m›ndakikatk›s› yüzde 32’yi buluyor. Bu k›s›rdöngünün k›r›lmas› içinse Bu¤dayDerne¤i iki çözüm örne¤ini bizimlepaylafl›yor. ‹lk örnek Avusturya’dan:Viyana, ‹klim Koruma Program›“BioAl Viyana” kapsam›nda, kamukurumlar›na yerel ve organik ürünsa¤layarak 2004-2007 y›llar›aras›nda 103 bin ton karbonsal›m›n› engelledi ve 44,4 milyonEuro’luk tasarruf sa¤lad›. ‹kinciörnek ise Belçika’dan geliyor:Belçika’n›n Ghent flehrindebafllayan “Etsiz Perflembe”program›, flehir halk›n› her haftaperflembe günleri vejetaryenbeslenmeye davet ediyor.

Havadan Nas›l Nem Kap›l›r?

Netsis ile Faturay›Do¤aya Kesmeyin

IBM, Günefl Enerjisini Ucuzlatacak



Günefl enerjisi sektörünün lider kuruluflla-r›ndan biri olan Ezinç, üretim ve otomasyonayönelik yeni yat›r›mlar›yla yüzde 10’luk birbüyüme hedefini önüne koydu¤unu aç›klad›.Çin’den sonra en büyük günefl enerjili su ›s›t-ma sistemleri pazar›n›n Türkiye’de oldu¤unuvurgulayan Ezinç Genel Müdürü Hakan Alafl,dünya genelinde sektörün önünün çok aç›koldu¤unu belirtiyor. Y›lda 400 bin metrekarekolektör ve 55 bin adet s›cak su tank› üretimkapasitesine sahip olan Ezinç, ABD Enerji Ba-kanl›¤›n›n Energy Star program› çerçevesin-de sertifika almaya da hak kazand›. Enerji ta-

sarrufu yapan ürünlere verilen Energy Starsertifikas›, do¤al sirkülasyonlu ürünler kate-gorisinde ilk defa Ezinç’e veriliyor.

Ezinç, Energy Star’la Büyüyor


Haberler

Tuhaf bir tezatt›r ki temizlik vehijyen malzemeleri genel olarakdo¤ay› en çok kirleten ürüngruplar› aras›nda yer al›r.Sektördeki geliflmeleri yak›ndantakip eden RGS GROUP, yenigelifltirdi¤i Reach&Wash Systemteknolojisi sayesinde deterjanagerek kalmadan d›fl cephetemizli¤i yap›labiliyor. fiöyle ki:Musluk suyuna ba¤lanan tersozmoz ve deiyonize sistemiylesudaki kireç ve di¤er mineralbirleflen birikintileri tamamen yokoluyor ve oldukça yüksek birtemizleme gücüne sahip saf suüretiliyor. Filtrelerden geçerekyüzde 99,9 oran›nda saf halegelen flebeke suyu kirlerehücum ediyor (bu arada, suyunsafl›k oran› ne kadar fazla olursatemizlik de o kadar etkinolurmufl.) Merdiven ya daiskeleye ihtiyaç olmaks›z›n, 20metreye kadar yerden temizlikyap›ld›¤›nda vinç kullan›m›na daihtiyaç olmuyor. RGS GROUP,yap›lan iflin süresinin de yüzde75 k›sald›¤›n› belirtiyor. K›sacas›,hem temiz, hem maliyetsiz, hemh›zl›, hem de çevre dostu birçözüm…

D›fl Cephe Temizli¤indeYeflil Çözüm

Çocuklar›na temiz ve çevreci bir gelecek b›-rakmak isteyen ailelere müjde: Greengoods,anne ve çocuklara yönelik tüm ürünlerin çev-re dostu oldu¤u internet al›flverifl sitesini ni-hayet açt›. Greengoods, anne ve çocuklara ol-dukça genifl bir ürün yelpazesi sunuyor. Site-deki yeflil ürünler çevre dostu, geri dönüflüm-lü, non-toksik, el yap›m›, organik ve do¤alolarak etiketlendiriliyor. Bunlar›n d›fl›ndasertifikaland›r›lm›fl ormanlardan elde edil-mifl el yap›m› tahta oyuncaklar, organik ser-tifikal›, sosyal sorumluluk projesi kapsam›n-da üretilmifl yumuflak oyuncaklar, anne vebabalar için do¤al kozmetikler, ekolojik ge-nel temizlik malzemeleri de sitede bulunanürün seçenekleri aras›nda yer al›yor.

Avustralya merkezli enerji firmas› AGLEnergy, Yeni Zelanda merkezli MeridianEnergy’yle 420 megawatt’l›k bir rüzgâr çiftli¤ikurmak için anlaflma imzalad›. Anlaflma uya-r›nca kurulacak tesisin güney yar›mküreninen büyük rüzgâr yat›r›m› oldu¤u belirtildi.Melbourne’ün 260 km bat›s›nda bulunan Ha-milton bölgesinde kurulacak rüzgâr çiftli¤ininbir milyar dolara mal olmas› bekleniyor. 220bin hanenin enerji ihtiyac›n› karfl›layacak rüz-gâr çiftli¤inin 2013’ün ilk aylar›nda bitmesiplanlan›yor. AGL Energy ve Meridian Energytaraf›ndan kurulacak olan türbinlerin, 1,7 mil-yon ton sera gaz› emisyonu indirimi sa¤lad›¤›hesaplanm›fl. Bu, ayn› zamanda trafikte 420bin arac›n yaratt›¤› kirlili¤e eflde¤ermifl.

Greengoods’la AileBoyu Yeflillenin

Güney Yar›mkürenin En Büyük Rüzgâr Çiftli¤iAvustralya’da


RÜZGARLA ÇALI�AN ÇAMA�IR MAK�NES��

��


yor. Rapora göre Coca-Cola 2020’de üretimsürecinde kulland›¤› suyu geri kazand›raraksu nötral olmay› hedefliyor. “2020’ye Yolcu-lu¤umuz” raporunda firman›n 2007-2009

y›llar› aras›nda karbon ayak izin-de 700 bin metrik tonluk birazalma sa¤lad›¤› belirtiliyor. Yi-ne rapora göre, Coca-Cola y›lda300 milyar litre su kullan›yor.2020 y›l›nda bu rakam›n 550-600 milyar litreye ç›kaca¤› tah-min ediliyor ancak Coca-Cola ye-ni teknolojilerle su kullan›m›n›azaltmay› taahhüt ediyor. Kul-land›¤› suyu ar›t›p tekrar beledi-yelere da¤›tan Coca-Cola’n›n La-tin Amerika, Afrika ve Asya’dasuyu toplad›¤› barajlarda tutan500 farkl› projesi bulunuyor.

Coca-Cola 2009 y›l›na ait kurumsal sosyalsorumluluk raporunu yay›nlad›. “2020’yeYolculu¤umuz” bafll›kl› rapor, flirketin 2020y›l› için taahhütlerini ve hedeflerini anlat›-


Haberler

Philip Morris / Sabanc›(Philsa), çevre dostu projelerive enerji tasarrufu yapan yeniyat›r›mlar›yla dikkatleri üzerineçekiyor. Philsa’n›n Torbal›Fabrikas›nda 2005’ten buyana sürdürülen enerjitüketimini azaltma faaliyetlerisayesinde atmosfere sal›nankarbondioksit miktar›n›n 1milyon 660 bin kg azalt›ld›¤›duyuruldu. Fabrikada üretimsüreçleri sonunda ortaya ç›kantütün tozu, evsel at›klar vear›tma tesisinden ç›kançamurlardan oluflan 260 tonat›k, kompost yöntemiyle eldeedilen gübreye dönüfltürüldüve ekolojik tar›mda kullan›labilirhale geldi. Yeni ekolojik tar›marazileri yarat›lmas›na katk›dada bulunan Philsa çevre dostuotoritelerden birçok ödülkazanmay› baflard›. 1997y›l›nda Çevreted Ödülü, 2004y›l›nda EBSO Çevre DostuBerat›, 2007 y›l›nda Yeni As›r -‹zmir Büyükflehir BelediyesiAt›k Pil Toplama Kampanyas›Firmalar/Kurumlar Kategorisibirincilik ödülüne lay›k görülenPhilsa, son olarak Ege BölgesiSanayi Odas› Çevre TeflvikÖdülüyle onurland›r›ld›.

Philsa’ya ÇevreTeflvik Ödülü

2010 itibariyle dünya nüfusunun yar›s› fle-hirlerde yafl›yor. Türkiye’de Cumhuriyet’inilk y›llar›nda nüfusun yüzde 75’i k›rsal ke-simde yaflarken 2008 y›l›nda nüfusununyüzde 75’i flehirlerde yafl›yor ve 2050’de buoran›n yüzde 84’e ç›kmas› bekleniyor. Peki,kentlerimiz bu dönüflüme nas›l cevap veri-yor? Altyap›lar›, teknolojileri ve enerji kulla-n›mlar› sürdürülebilir mi? Hava, su, toprakkirlili¤i ne boyutlarda? Çevre sorunlar›n›nkayna¤› olduklar› kadar çözümleri de olabi-lirler mi? Economist Intelligence Unit veSiemens, bu sorular›n cevaplar›n› belirle-mek için, geçti¤imiz y›l bir Avrupa Yeflil fie-hir Endeksi haz›rlad›. Avrupa’n›n 30 ülkesi-nin önde gelen 30 flehrinin çevresel perfor-mans›n›n de¤erlendirildi¤i 2009 y›l›nda, ilküç s›ray› Kopenhag, Stockholm ve Oslo gibi

‹skandinav flehirleri al›rken ‹stanbul 26. s›-rada kalm›flt›. Geçti¤imiz günlerde Bahçeflehir Ekonomik veToplumsal Araflt›rmalar Merkezi (Betam), buörnekten yola ç›karak Türkiye’ye özgü “Yeflilfiehir Endeksi” oluflturmak konusunda bir ça-l›flma yapt›¤›n› duyurdu. 81 ilin ulafl›labilenhava, su, at›k, enerji, seragaz› emisyonlar›, sa-nayi ve çevresel harcama verilerini bir arayagetirerek “En Yeflil fiehirlerin” belirlenmeyeçal›fl›ld›¤› araflt›rman›n sonuçlar› önümüzde-ki günlerde kamuoyuna duyurulacak. Baka-l›m hangi flehrimiz s›ralamada bafl› çekecek?

Start Verildi: Türkiye’nin Hangi fiehri Daha Yeflil?

Coca-Cola’n›n “2020’ye Yolculu¤u”



Yap› sektörü h›zla yeflil-lenirken boyac›l›k sek-töründe ilk ad›mlar Jo-tun taraf›ndan at›l›yor.Jotun taraf›ndan üreti-len bütün boyalardakarbon bazl› kimyasal-lar içeren uçucu organikmaddeler en düflük seviyede tutuluyor. Yeflilbinalar için kriter belirleyen LEED ve BREAMkurulufllar› Jotun taraf›ndan boyanan binala-

ra sertifika veriyor. Çev-re Dostu Yeflil BinalarDerne¤i'nin (ÇEDB‹K)üyesi ilk ve tek boyamarkas› üyesi olan Jotunayn› zamanda EmiratesGreen Building Councilüyesi. LEED ve BREAM

taraf›ndan tasdiklenen Jotun’un, dünyan›nilk karbon s›f›r flehri olan Masdar City taraf›n-dan da tercih edildi¤i de bas›na duyuruldu.

Masdar City’nin Boyas› Jotun’dan

Türkiye’de Ergo Sigorta Grubunun da anahissedar› olan Alman Münich Reasürans,dünyadaki do¤al afetler ve yaratt›klar› y›k›mhakk›nda çarp›c› bir rapor yay›nlad›. Raporagöre 2010’un ilk yar›s›nda 440 do¤al felaketyafland›. Rapor, bu rakam›n 2000 y›l›ndanberi en yüksek rakam oldu¤unu belirtiyor.Alt› ay içinde meydana gelen bu afetlerin ya-ratt›¤› hasar›n bedeliyse 70 milyar dolar› bu-luyor. fiubatta Madeira’daki fliddetli ya¤mur-lar›n ard›ndan gelen seller ve toprak kayma-lar›, May›s ay›n›n ilk yar›s›nda ABD ’de ger-çekleflen çok fliddetli f›rt›nalar sonucu olu-flan büyük seller, Haziran da Orta Avrupa’dagerçekleflen fliddetli seller ve yine Çin’demeydana gelen seller küresel ›s›nmaya ba¤l›felaketlere örnek olarak gösteriliyor.

‹nsano¤lu, topu topu dokuz ayda ekolojikkaynaklar›n› tamamen yok etmeyi baflard›;ekonomik krize ra¤men küresel çapta tü-ketim artmaya devam etti. ‹ngiltere mer-kezli düflünce kuruluflu New Economic Fo-undation (NEF) ve ABD merkezli Global Fo-otprint Network taraf›ndan yap›lan arafl-t›rmaya göre dünya bu y›l ekolojik borç gü-nüne bir ay daha erken girdi. Ekolojik Borçkavram›n› ilk gelifltiren yazarlardan biriNEF bünyesinde iklim de¤iflikli¤i, enerjiprogramlar› oluflturulmas›na katk›da bulu-nan Andrew Simms oldu. Ekolojik Borç(Ecological Debt) kitab›n›n yazar› Simms,küresel refah sürekli olarak yenileneme-yen kaynaklar üzerinden kuruldu¤u içindünyan›n çok yak›n bir gelecekte kendinisürdürülemez hale gelece¤ini vurguluyor-du. Dünya kaynaklar›n›n art›k cepten ye-nilmeye baflland›¤› gün ekolojik borç günüolacakt›. Özellikle tar›m alanlar›n›n dra-matik bir flekilde azalmas›yla ekolojik borçgünü 21 A¤ustos’a çekildi. 21 A¤ustos günüdünyam›z cepten yemeye bafllad› Faturaher zaman oldu¤u gibi ilkönce yoksullarakesilecek ama dikkat: Borcun kendimizedüflen pay›n› ödemek zorunda kalaca¤›m›zzamanlar giderek yaklafl›yor.

Alt› Ayda 440 Afet

Dikkat! Dünyan›nKaynaklar› 21A¤ustos’ta Bitti

Asansör ve yürüyen merdiventeknolojisinde lider flirketlerdenbiri olan Kone, 100. Y›l›n›kutlarken Alman MühendisleriBirli¤inden (VDI) A s›n›f› enerjiderecesini alan ilk flirket oldu.VDI taraf›ndan belirlenen Avrupatabanl› standartlar tüm dünyadauygulan›yor. Kone’ye verilen VSI4707 derecesi de¤erlendirmeskalas›ndaki en yüksek dereceolarak an›l›yor. Yap›lanaraflt›rmalarda dünyadakullan›lan enerjinin yaklafl›kyüzde 40’›n› binalar tüketiyor.Asansör ve yürüyen merdivenlerise bu tüketimin yüzde 5’inigerçeklefltiriyor. KONE, 2008y›l›nda üretti¤i asansörlerin enerjitüketimlerinin yar› yar›yaazaltaca¤›n› duyurmufltu. 2009y›l›nda enerji tüketimini yüzde 30oran›nda azaltan seriyi piyasayasunan Kone, 2010 y›l›nda enerjitüketimini yüzde 20 dahaazaltarak hedefine ulaflm›fl oldu.

Kone’den YemyeflilAsansörler



Söylefli

Dr. Ahmet Lokurlu:

“Günefl,Binalar›

So¤utacak”

Gelifltirdi¤i günefl enerjili so¤utma sistemiyle, 2005 y›l›nda çevre alan›n›n en prestijliödüllerinden biri olan Dünya Enerji Ödülünü BM eski Genel Sekreteri Kofi Annan’›n

elinden alan Ahmet Lokurlu’nun yenilenebilir enerjinin gelece¤iyle ilgili hiçbir kayg›s›yok. As›l sorun, biz bu yar›flta daha ne kadar geri kalaca¤›z?

Röportaj: Balkan TALU Foto¤raf: Sayg›n SERDARO⁄LU

ahmet lokurlu s 8/27/10 1:53 PM Page 16


GGüünneeflfl eenneerrjjiissiinnii ssoo¤¤uuttmmaaddaa kkuullllaannmmaaffiikkrrii nneerreeddeenn ddüüflflttüü aakkll››nn››zzaa?? Güneflin yo¤un oldu¤u ülkelerde enbüyük sorun ›s›tma de¤il, so¤utmad›r.Günefl enerjisini so¤utmada kullanmafikri de böyle ortaya ç›kt›. 1993’ten iti-baren laboratuar ortam›nda ilk çal›fl-malara bafllad›k. 1998 y›l›ndan itiba-ren laboratuar ortam›nda çal›flan pro-totipler oluflturuldu. Ben bu arada çe-flitli üniversite ve araflt›rma merkezle-rinde çal›flmalar›ma devam ediyor-dum. Zaman içinde ifl benim hobim ha-line geldi. Düflünün ki, yaz aylar›ndaTürkiye’nin güney kesiminde sarf etti-¤imiz enerjinin çok büyük bir k›sm›n›so¤utma için kullan›yoruz. Arap ülke-lerinde bu oran yüzde 80-85’e kadarç›k›yor. Böyle bir durumda so¤ut-mayla ilgili proje kamuoyundan büyükilgi gördü. Pozitif tepkiler al›nca bubana daha da cesaret verdi ve bir firmakurdum. Gündüzleri bilimsel araflt›r-mac› olarak çal›fl›yorum. Akflamlar›m›da yeni kurdu¤um ofiste geçiriyorum.Türkiye’de bir firma kuruldu. Reel or-

tamda çal›flan birkaç prototip yap›ld›.Onlar›n ç›kard›klar› sorunlarla ayr›cau¤raflt›k.

TTüürrkk bbiilliimm ddüünnyyaass››nnddaann bbiirr ddeesstteekk aallaa--bbiillddiinniizz mmii??Hay›r bir tek TÜB‹TAK’tan proje ba-z›nda destek ald›k.

BBiizzee bbiirraazz SSoolliitteemm’’iinn hhiikkââyyeessiinnii aannllaa--ttaabbiilliirr mmiissiinniizz??Geceleri ofiste çal›flt›¤›m bafllang›çdöneminden sonra Almanya ve Türki-ye’den birer ortak ald›k. fiirketinmerkezi Almanya Aachen’da. Türki-ye’de iki, Amerika’da bir firmam›zvar. Çeflitli ülkelerde joint ventureçal›flmalar› yürütüyoruz. fiirkette fluan 45-50 kifli çal›fl›yor. Bir de biz bu-güne kadar “appending” yap›yordukyani parçalar›n bir k›sm› Alman-ya’dan bir k›sm› Türkiye’den geliyor-du. fiimdi ise Türkiye’de muazzam biryat›r›m yap›p robot sistemler kur-duk. Parabolik sistemlerin bütün hat-lar› robotlar taraf›ndan üretiliyor.

Her fley basit gibi gözüken bir soruylabafllad›: “Genellikle ›s›tma amaçl›kullan›lan günefl enerjisi so¤utmaamaçl› kullan›lamaz m›?” Bu sorugöründü¤ünden daha zor bir soru çünkübüyük tesislerde esas enerji so¤utmaaflamalar›nda harcan›yor. Bu sorunuortaya koyan da, gece gündüz çal›fl›pçözümü gelifltiren de bilim adam› vegiriflimci Dr. Ahmet Lokurlu oldu.Antalya’da bir günefl çarpmas› ertesindebu fikir üzerine kafa patlatmayabafllayan ve sözkonusu projeyle birçokuluslararas› ödül kazanan AhmetLokurlu deneyim ve birikimleriniEKOIQ dergisiyle paylaflt›.

“Dalaman’a ba¤l›Sar›germe’deki Iber Otel, ilk uygulama projemizdi.

2003 y›l›nda sistemi kurduk,2004’te iflletmeye bafllad›k”



Kapasite dramatik bir flekilde artt›.Daha önce günde 3-5 tane yapabilir-ken flimdi tek vardiyada 50 tane ya-pabiliyoruz. Sözkonusu sistemleri içpazara da sat›yoruz, d›flar›ya da ihra-cat yap›yoruz. Bunlar aras›nda Mek-sika, Fas ve Tunus gibi ülkeler var.

SSaann››rr››mm DDeemmiirrddöökküümm’’llee oorrttaakk bbiirr pprroo--jjee yyüürrüüttüüyyoorrssuunnuuzz…… Biz flimdiye kadar kurdu¤umuz sis-temleri daha çok, büyük tesislere göredüzenliyorduk. Demirdöküm, önceki-lerden farkl› olarak, so¤utma sistem-lerini küçültmeyi, ev baz›nda kurmay›önerdi. Biz de bunu gerçeklefltirmekiçin çal›flmalara bafllad›k. Demirdö-

küm’ü sat›n alan Vailant ile bu sürecidevam ettiriyoruz.

GGeelliiflflttiirrddii¤¤iinniizz ssiisstteemmii iillkk nneerreeddee kkuurr--dduunnuuzz?? Dalaman’a ba¤l› Sar›germe’deki IberOtel, ilk uygulama projemizdi. 2003y›l›nda sistemi kurduk, 2004’te ifllet-meye bafllad›k. Zaman içinde gelifltir-dik, optimize ettik. Geçen y›l sisteminkapasitesini iki kat›na ç›kard›k. Onund›fl›nda bir sürü proje gerçeklefltirdik.Bunlardan biri de Antalya’daki Metrosüpermarketinin so¤utma sistemidir.Yine Tarsus’ta güneflten buhar üret-tik, Gebze’de bir tesis kurduk. Yurtd›-fl›nda da Fas, Ürdün, Almanya ve K›b-r›s’ta sistemler kurduk. fiu anda Mek-sika’da çal›fl›yoruz. Yak›n bir zaman-da da Brezilya’da benzer bir sürecebafllayaca¤›z.

BBiillddii¤¤iinniizz ggiibbii,, TTüürrkkiiyyee’’ddee YYeenniilleebbiilliirrEEnneerrjjii TTeeflflvviikk KKaannuunnuuyyllaa iillggiillii ss››kk››nntt››--llaarr ddeevvaamm eeddiiyyoorr.. BBuu kkoonnuuddaa nnee ddüüflflüü--nnüüyyoorrssuunnuuzz?? Biz yapt›¤›m›z bu projelerle ilgilihiçbir destek alm›yoruz. Tamamen ti-cari bir ifl yap›yoruz. Konvansiyonelsistemlerin elektrik fiyatlar›yla kar-fl›laflt›r›yor, kurulan sistemler ran-table m› de¤il mi ona göre karar›m›z›veriyoruz.

Genel olarak Türkiye’nin yenilene-bilir enerjiye yaklafl›m ve deste¤iniçok yavafl, aksak ve sorunlu görüyo-rum. Di¤er ülkeler bunu niye yap›yordiye kendimize sordu¤umuzda olay›nsadece ifl yap›p, para kazanmakla s›-n›rl› olmad›¤›n› görüyoruz. Yeni tek-nolojilerin geliflmesini teflvik etmek,yeni know-how sahibi olmak için tefl-vik yasalar› ç›kar›yorlar. Türkiye buyasay› geciktirdi¤i müddetçe yerindesaymaya mahkûm. Türkiye flu andaenerji olarak yüzde 73 d›fla ba¤›ml›.2020 y›l›nda bu rakam yüzde 78 ola-cak. Hâlbuki Türkiye’nin çok fazla

Söylefli

Türkiye’nin bu ifli ciddiye almamaflans› art›k yok. Türkiye’dekikurulufllar yolu aç›yor, yabanc›flirketlerle know-how al›flveriflindebulunuyor. D›flar›dan getirip yat›r›myap›yor. Kap›da da bir sürü firmabekliyor. Üstelik kendi paralar›n› dakendileri getiriyorlar. Ondan sonraTürkiye’deki enerji kullan›m›nabak›yoruz; sonra da yenilenebilirenerji potansiyeline bakarak

rüzgârdan, güneflten, jeotermalden nekadar faydalan›laca¤›na kararveriyoruz: Bu süreç için 12 y›l yeter deartar bile. Jeotermalde potansiyelolarak dünya beflincisi oldu¤umuzsöyleniyor. ‹zlanda, enerjisinin yüzde95’ini jeotermalden sa¤l›yor. Biz niye yapmayal›m? Türkiye’ninenerji satan bir ülke olma flans› varken hâlâ d›flar›dan do¤algaz ithalediyoruz.

“‹zlanda Yap›yor, Biz Niye Yapmayal›m?”

“Jeotermalde potansiyelolarak dünya beflincisioldu¤umuz söyleniyor.

‹zlanda enerjisinin yüzde95’ini jeotermalden sa¤l›yor.

Biz niye yapmayal›m?”



enerji kayna¤› alternatifi var. Günefl,rüzgâr, jeotermal, biyoyak›t… Seçe-nekler sonsuz. Türkiye enerji fakiri de-¤il, enerji zengini bir ülke. Bu yüzdenTürkiye’nin yenilenebilir enerjiye dörtelle sar›lmas› laz›m.

AAllmmaannyyaa bbuu tteeflflvviikklleerrii ççookk öönncceeddeennssaa¤¤llaayyaarraakk öönneemmllii bbiirr yyooll kkaayyddeettttii,, ddee--¤¤iill mmii??Yenilenebilir enerji ifli zaten önce Al-manya’da ç›kt›. ‹lk yasal düzenleme-ler de Almanya’da yap›ld›, oradan di-¤er ülkelere yay›ld›. fiu anda 70 küsurülkede yenilenebilir enerji yasas› ç›k-m›fl durumda. Üretilen elektri¤in be-delini hesapl›yor; onun yüzde bir ve-ya ikisini yenilenebilir enerji yat›r›m-lar›na ay›r›yorlar. Rüzgâr, günefl vedi¤er yenilenebilir kaynaklar› için nekadar megawatt’l›k tesislerin destekkapsam›na al›naca¤›n› belirliyorlar.Devlete hiçbir yükü yok; kasas›ndanhiç para ç›km›yor. Paray› vatandaflödüyor. Sanayiden de herhangi birpara al›nm›fl olmuyor. Ev idareleriödüyor bu bedeli. Almanya’daki Ener-ji Komisyonlar›nda flu karara var›ld›:

“Bu yükü sanayi çekerse, özellikle yo-¤un enerji harcayan sektörlerde re-kabet gücü azal›r.” Almanya’da yeni-lenebilir enerjinin bir hane için y›ll›kmaliyeti fazla de¤il. Hane bafl›na y›l-l›k 30-40 Euro. ‹flte Almanya’da en-düstri bu flekilde oluflturuldu ve fluanda bu sektörde 320 bin kifli istih-dam ediliyor. Bunu gören di¤er ülke-ler yasalar› sat›r sat›r uygulamayabafllad›. Müthifl bir yar›fl yaflan›yor fluanda.

AAffrriikkaa’’ddaa pprroojjee yyaappmmaakk iisstteeddii¤¤iinniizziidduuyydduukk.. Afrika’dan o kadar çok talep var ki…K›tadan çok say›da kifli ve kurulufl iflyapmak istiyor. Asl›nda potansiyel devar ama burada belirleyici olan enerjifiyatlar›d›r. Enerji fiyatlar› ucuzsa iflyapamazs›n›z. Size geri dönüflü olmaz.Bu aç›dan enteresan olan yerler GüneyAfrika, Fas, Tunus ve Cezayir gibi ülke-lerdir. Enerji fiyatlar› yüksektir. Yat›-r›m için idealdir. Enerji fiyatlar› enh›zl› artan ülke Güney Afrika’d›r. Dola-y›s›yla ifl yapmak için en ideal ülke deoras›d›r. m

1963 y›l›nda Kars’ta do¤an

Ahmet Lokurlu, 1987 y›l›nda

Kayseri Erciyes Üniversitesi

Makine Mühendisli¤i Bölümünü

bitirdi. 1993 y›l›nda Almanya’ya

giden Ahmet Lokurlu, Essen

Üniversitesinde Enerji ve Proses

Mühendisli¤i okudu. Master ve

doktoras›n› Almanya’da yapan

Lokurlu 1998 y›l›ndan beri

Jülich Araflt›rma Merkezinde

çal›fl›yor. Günefl enerjisinden

so¤utma sistemleri gelifltirmeyi

baflaran Lokurlu 1999 y›l›nda

Almanya Aachen’da Soliten

flirketini kurdu. Kariyeri boyunca

toplam 12 uluslararas› ödülün

sahibi olan Ahmet Lokurlu,

2005 y›l›nda çevre alan›n›n en

prestijli ödüllerden biri olan

Dünya Enerji Ödülünü BM eski

Genel Sekreteri Kofi Annan’›n

elinden ald›. 2007 y›l›nda

Robert Redford, Al Gore ve

James Hansen gibi isimlerle

beraber, TIME dergisi taraf›ndan

seçilen Çevre Kahramanlar›

aras›nda yer ald›.

Ahmet Lokurlu Kimdir?



Risk & Çevre

Dere Katili mi?

HES Do¤rusu!Yenilenebilir Enerji mi,

Türkiye’deki HES Projeleri ne yaz›k ki kafl yapay›m derken gözç›karmaya benziyor. Fosil yak›t kullanmak yerine yenilenebilir enerjikaynaklar›na yöneleyim derken, hatal› HES projeleriyle, bütün bir do¤alve kültürel ekosistemin çöküflüne neden olunuyor. Baflka türlüsümümkün mü? Mümkün ama bunun için, kamu ve çevresel yarar›bütünsel olarak ele alan yeni bir zihniyet gerekli…

Erzurum / Aksu

hes dogrusu 8/27/10 1:55 PM Page 20


enilenebilir enerji deyince bü-tün sorunlar çözülüyor mu? Neyaz›k ki hay›r… Tamam, nere-

deyse tüm dünya karbon emisyonlar›-n› s›n›rlaman›n art›k bir zorunluluk ol-du¤unu kabul ediyor. Kimi ülkeler, S›-f›r Karbon ekonomisine ne zaman ge-çebileceklerinin hesaplar›n› yap›yor-lar. Ancak yenilenebilir enerjinin ta-n›mlar›nda ve uygulamalar›nda s›k›bir tart›flma da sürüyor. Ülkemizde butart›flman›n en önemli bafll›¤› ise, hid-roelektrik santraller yani HES’ler…

Türkiye’de flu anda 1600 civar›ndaHES projesi oldu¤u biliniyor. Kimi uz-manlar bu rakam›n 2500’e kadar ç›ka-bilece¤ini ifade ediyor. A¤›rl›kl› olarakKaradeniz olmak üzere Türkiye’nin he-men tüm akarsular› üzerinde bir veyabirden çok proje haz›rlanm›fl; bir k›s-m›n›n inflaat› bafllam›fl, bir k›sm›ysahaz›rl›k aflamas›nda. Ancak akademis-yenlerden çevre STK’lar›na, yerel halk-tan aktivistlere kadar birçok kifli ve ku-rulufl, bu projelerin Türkiye’nin su eko-sistemlerine geri dönülemez zararlarverece¤i konusunda hemfikir. Kamuyöneticileri ve ilgili Bakanl›klarsa, buelefltirilerin ço¤ununun “maksatl›” vegereksiz oldu¤u konusunda ›srarl›. Pe-ki, tart›flmalar›n ana bafll›klar› neler?

50 MW’l›k HES’ler YenilenebilirEnerji midir?Bu konudaki tart›flman›n en önemliodak noktalar›ndan biri, HES’lerin ku-rulu gücü ve ne kadar›n›n yenilenebilirenerji tan›m› içinde yer alaca¤› üzeri-ne. Bu konudaki mevzuat de¤iflikli¤i,anlaflmazl›k noktalar›n›n bafl›nda geli-yor. Bilindi¤i üzere, Cumhuriyet tarihiboyunca, su kullan›m hakk› genel ola-rak kamuya aitti. 2002 y›l›nda ç›kanbir yasa ile, su kaynaklar›n›n tüzel ki-flilikler taraf›ndan 49 y›ll›¤›na kirala-nabilmeleri sa¤lanm›fl oldu. Ancak ilkç›kan yasal düzenleme, yenilenebilirenerji kapsam›nda de¤erlendirilebile-

cek HES’lerin kurulu gücünü 20 MWile s›n›rl›yordu. 2005 y›l›nda yap›lanbir de¤ifliklikle bu rakam 50 MW’a ç›-kar›ld›. Ancak bütün AB ülkelerindeyenilenebilir enerji kapsam›nda say›-lan nehir tipi hidroelektrik santralleri-nin kurulu güçleri 10 MW’la s›n›rl›.HES’ler konusunda açt›¤› davalarla ta-n›nan Avukat Yakup Okumuflo¤lu, “Al-manya’da 5 MW’a kadar kurulu gücesahip HES’ler yenilenebilir enerji s›n›-f›na girerken; ‹spanya ve ‹ngiltere’debu rakam 10 MW’d›r. Di¤er AvrupaBirli¤i Ülkeleri ise nehir tipi olan(channel type) ancak 10 MW ve alt›

HES’leri yenilenebilir enerji kayna¤›s›n›f›na koymaktad›rlar” diyor. Oku-muflo¤lu, bu hatan›n çok ciddi sonuç-lar› oldu¤unda da ›srarl›: “10 MW veüstü olanlar dünyan›n pek çok ülke-sinde yenilenebilir enerji s›n›f›nda sa-y›lmazken, Türkiye’de yenilenebilirenerji s›n›f›na sokulmakta, böylece ye-nilenebilir enerji s›n›f›nda tan›mlad›k-lar› için Dünya Bankas›n›n yenilenebi-lir enerjiler için kulland›rd›¤› ucuz kre-di olanaklar›ndan yat›r›mc›lar yarar-land›r›lmaktad›r.”

Ama tart›flma ve anlaflmazl›k,HES’lerin kurulu gücünün limitiyle de

Y

AB ülkelerinde, HES’lerin yenilenebilir enerji say›lmas›n›sa¤layan s›n›r 10 MW. ‹sveç bu rakam› 1,5 MW iles›n›rlarken Türkiye’deki mevzuat›n ç›tay› 50 MW’a

dayamas›n›n mant›¤›n› anlamak ise imkans›z…


s›n›rl› de¤il. Kendisi de Çaml›hemflinliolan ve y›llard›r HES’lerin verdi¤i za-rarlar› topluma anlatmaya çal›flanOkumuflo¤lu, “Kald› ki kurulu güce gö-re yenilenebilir enerji ya da de¤il ayr›-m› do¤ru da de¤ildir” diyor ve ekliyor:“Çünkü kurulu gücü az da olsa, çok daolsa tüm nehir tipi HES projelerindeproje üniteleri ayn›d›r. Kurulu gücünaz olmas›, ya suyun debisinin düflükolmas›ndan, ya da suyun düflüfl yük-sekli¤inin az olmas›ndan kaynaklan-maktad›r. Yani kurulu güç yenilenebi-lir enerji ayr›m›n›n nedeni olamaz.Tüm nehir tipi HES’ler kurulu gücüyüksek ya da de¤il, ayn› tip proje üni-teleri ile infla edilmekte olup, infla s›-ras›nda yaflam alanlar›na, ormanl›kalanlara, dere yataklar›na, sucul canl›-lara ve özellikle Karadeniz’deki darvadilerde tüm ekosisteme, bu aradavahfli yaflam alanlar›na çok ciddiolumsuz etkilere sebep olmaktad›r.”

Peki, HES’lerin projelendirilme-sinde önemli bir unsur olan ÇED’ler(Çevresel Etki De¤erlendirmesi) butür zararlar›n önlenmesinde bir roloynam›yor mu? “Gerçeklefltirilmesiplanlanan projelerin çevreye olabile-cek olumlu ya da olumsuz etkilerininbelirlenmesinde, olumsuz yöndekietkilerin önlenmesi ya da çevreyezarar vermeyecek ölçüde en aza indi-rilmesi için al›nacak önlemlerin, se-çilen yer ile teknoloji alternatifleri-nin belirlenerek de¤erlendirilmesin-de ve projelerin uygulanmas›n›n iz-lenmesi ve kontrolünde sürdürüle-cek çal›flmalar›” tan›mlayan 1993 ta-rihli Çevresel Etki De¤erlendirmesiYönetmeli¤i, asl›nda HES’lerin de-netlenmesinde önemli bir rol oynu-yor. Ancak ifller Türkiye’de ço¤u za-man resmi belgelerde yaz›l› oldu¤ugibi ifllemiyor.

HES’lerin etkilerine karfl› ciddi birmuhalefet yürüten Türkiye Su Mecli-sinin Baflkan› Güven Eken, Çevre ve


Risk & Çevre

Cevizlik HES Projesinde ortalamaolarak 150 lt/sn su miktar›belirlenmiflti. Aç›lan dava sonras›ndacan suyu 2800 lt/sn olarakbelirlenmifl ve flirket taraf›ndan bumiktar suyun b›rak›lmas› taahhütedilmesi sa¤lanm›flt›r. Bu projeninüzerinde bulundu¤u ‹yidere’nin bukesitinde y›ll›k ortalama debi de¤eri28m3/sn olup, debinin yüzde 10’udere yata¤›na b›rak›lacakt›r. Ancakyüzde 10 olarak belirlenen bu sumiktar› da yeterli olmayacakt›r.Dünyada bu tür projelerde cansuyunun ne miktar olaca¤›na dairpek çok yöntem var. Bizim önerimizTennant Yöntemi. Aç›lan davalarsonras›nda Çevre ve OrmanBakanl›¤› taraf›ndan da kabulgörmüfltür. Tennant Yöntemindeyüzde 10 ve alt› can suyu miktar›canl› yaflam›n devam edemeyece¤imiktar olarak ifade edilmektedir.Tennant’a göre uzun y›llar debi

ortalamalar› dikkate al›narak debinin endüflük oldu¤u aylar kurak dönem,debinin en yüksek oldu¤u aylar isesulak dönem olarak belirlenmektedir.Kurak aylarda yüzde 30-40 aras› birmiktar su dere yata¤›na b›rak›l›rsaekosistem iyi bir flekilde devam eder.Sulak aylarda ise yüzde 40-50 aras› birmiktar›n yata¤a b›rak›lmas› gerekir.

Avukat Yakup Okumuflo¤lu: “Tennant Yöntemi, Çözüm Olabilir”

Türkiye’de flu anda 1600 civar›nda HES projesi oldu¤ubiliniyor. Kimi uzmanlar bu rakam›n 2500’e kadar

ç›kabilece¤ini ifade ediyor.

Erzurum / Uzundere



Orman Bakanl›¤›n›n, ÇED Yönetmeli-¤inin yürürlü¤e girdi¤i 1993 fiubat›n-dan 2010 fiubat ay›na kadar 500 HESprojesinden 286 adedine “ÇED gereklide¤ildir” karar› verdi¤ini söylüyor.Eken “Ayr›ca ÇED raporlar›n› haz›rla-mak çok kolay. Bunun için özel flirket-ler bile var. Zaten takip etti¤imiz ka-dar›yla ÇED raporlar› birbirinin kop-yas›” diyor. Avukat Yakup Okumuflo¤-lu da ayn› kan›da: “Farkl› projeler içinverilen ÇED raporlar› tamamen birbi-rinin tekrar›. Zaten içeriklerinde hiç-bir somut tedbire yer verilmiyor. Ra-porlar, MTA (Maden Tetkik Arama) vedi¤er kurumlardan al›nan genel bilgi-lerle masabafl›nda haz›rlan›yor. Zatenaçt›¤›m›z davalar›n neticesinde, mah-kemeler de ÇED raporlar›n›n sadeceformalite olarak haz›rland›¤›n›, esasadönük ciddi verilerle çal›fl›lmad›¤›nadair kararlar ortaya ç›k›yor.”

Dereler Kurumadan…Peki kuruldu¤u dereleri kurutmaya-cak, bulundu¤u ekosisteme zarar ver-meyecek HES projeleri mümkün de¤ilmi? Derelerin ve tüm bölgenin canda-mar› olan suyu, tünellerle baflka alan-lara tafl›madan; tüm bölgeyi bir hafri-yat alan›na çevirmeden, gerçek bir ye-nilenebilir hidroelektrik enerji san-trali kurulamaz m›? Do¤a Derne¤ininde baflkanl›¤›n› yapan Güven Eken,“Bunun için her fleyden önce bir zihni-yet de¤iflimi gerekiyor” diyor: “Do¤aparaya çevrilecek bir kaynak olarakgörüldü¤ü sürece ne yaz›k ki bu tip ya-t›r›mlar›n hiçbirini çevreye sayg›l› birflekilde yapmam›z mümkün de¤il. Budönüflümü geçirmedi¤imiz sürece enfazla bu zarar› minimize ederiz amane yaz›k ki ortadan kald›ramay›z.” Ay-n› soruyu yöneltti¤imiz Yakup Oku-muflo¤lu, “Etek tipi projelerin mevcutplanlanan projelere göre genel görü-nümü itibariyle daha az zararl› oldu-¤unu düflünüyorum. Suyun, derenin

yata¤›n›n d›fl›na ç›kart›lmamas› bafll›bafl›na önemli. Ancak üretimin k›s›tl›olmas› nedeni ile ilgili kamu kurumla-r› taraf›ndan çok dikkate al›nmad›¤›n›da düflünüyorum” diyor.

Türkiye’de gerekli standartlara veçevresel de¤erlere uyan hiçbir HESprojesi yok mu sorusunu yöneltti¤i-

miz Yakup Okumuflo¤lu, ‹kizdere Ce-vizlik HES projesini örnek veriyor.“Elbette do¤ada olmayan bir fleyin in-fla edilmesinin çevreye her kofluldabir zarar› var. Ancak mesele bu zarar›en aza indirmek, daha do¤rusu sür-dürülebilir bir proje ortaya koymak-t›r” fleklinde konuflan Okumuflo¤lu,“Say›n Baflbakan›n aç›l›fl›n› yapt›¤›‹kizdere Cevizlik HES projesi bu an-lamda di¤erlerinden ayr›lmaktad›r.Bu projede yeryüzünde sadece su al-ma yap›s› görülmekte, di¤er tüm te-sisler, santral dahil yer yüzünden gö-rülmemektedir. Orman ve yamaçlar-da kanal ya da boru çal›flmas› yap›l-mam›flt›r. Cevizlik HES için elefltiri-miz daha çok yataktan al›nan su mik-tar› noktas›ndad›r” diyor.

Ülke Küçük HES(<MW)

Almanya 5Avusturya 10Belçika 10Danimarka 10Finlandiya 10Fransa 10Hollanda -‹ngiltere 10‹rlanda 5‹spanya 10‹sveç 1,5‹talya 10Lüksemburg 10Portekiz 1 0Yunanistan 10TÜRK‹YE 50

Ülkelerin YenilenebilirEnerji Kayna¤› Aç›s›ndan

HES Tan›m›

Rize / ‹kizdere

Kastamonu / Loç Vadisi


Küresel ›s›nma etkilerini göstermeyisürdürdükçe, karbon emisyonlar›n›nazalt›lmas› yönünde bir çaba ortayaç›kt›. Hidroelektrik santraller deasl›nda karfl›m›za bu flekildeyenilenebilir enerji kaynaklar› olarakç›kt›. Herhangi bir fosil yak›ttüketmiyorlar ve dolay›s›yla do¤rudankarbon emisyonuna sahip de¤iller.Bu konuda çok büyük bir baraj lobisivar. 50'li y›llardan bu yana faaliyetgösteren bu lobi, küresel ›s›nman›nve karbon emisyonunun gündemeoturmas›yla birlikte stratejide¤ifltirerek hidroelektrik santrallerinyenilenebilir ve yeflil enerji kayna¤›olarak göstermeye bafllad›. Ancakelbette durum böylesine basit de¤il.Hidroelektrik santrallerin geri dönüflüolmayan ekolojik ve sosyolojik etkilerioldu¤u biliniyor.Türkiye'nin hemen tüm derelerininkullan›m hakk› HES yap›lmak üzereözel sektöre devredilmifl durumda.

Bu nedenle bugün Anadolu'nun niceda¤›nda HES yap›m› için önce yollaraç›l›yor, ifl makineleri do¤an›n ›ss›zköflelerine kadar ulafl›yor. Da¤ deliniyor,uzun ve içinde kamyonlar›ngezebilece¤i kadar büyük tünelleraç›l›yor. Da¤›n içinden ç›kan tafl vekayalar, suyu al›nacak derenin yata¤›nadökülüyor. Dere ezilip büzülüyor.Sonrada derenin suyu daha yata¤›nahiç ulaflmadan yüksek bir noktadayakalan›yor ve tünele veriyor. Dereninsuyu, daha yata¤›n› bile görmedenyerin alt›ndan döne döne ve h›zlatünelin öteki ucuna ulafl›yor… Sonra yeni bir HES bafll›yor. Bu esnadauzaktaki fabrika için elektrik üretilirken,derenin yaflam enerjisi elinden al›n›yor.HES yat›r›m›n› yapan flirketin sahibiservetine servet kat›yor. Buna karfl›n, oderenin kenar›nda do¤an çocuklarderesiz büyüyor, köyünü terk ediyor,bal›klar ölüyor, hayvanlar susuz kal›yor,a¤açlar kuruyor.

Türkiye Su Meclisi Baflkan› Güven Eken:“Derenin Suyu, Yata¤›n› Bile Göremiyor”


Anadolu’nun dört bir yan›nda yü-rüttükleri HES karfl›t› kampanyalar›y-la dikkat çeken Su Meclisinin Baflkan›Güven Eken, hedeflerinin Avrupa Bir-li¤i Çevre Mevzuat›n›n (Su Çerçeve Di-rektifi, Stratejik ÇED, vb yönetmelik-lerin) iç hukuka aktar›lmas› oldu¤unusöylüyor. “Bu do¤rultuda yeni bir SuÇerçeve Yasas›n›n haz›rlanmas›, 4628say›l› yasan›n tadili, 2872 say›l› ÇevreKanununda belirtilen ilkelerin yeni-den tan›mlanmas› gerekiyor” diyenEken “Ayr›ca 6200 say›l› Kanunun daacilen de¤ifltirilmesi ve suyun yanl›flkullan›m›yla ilgili cezai yapt›r›mlar›ncayd›r›c› düzenlemeler içermesi gere-kiyor” fleklinde konufluyor.

Evet, karbon emisyonlar›n›n düflü-rülmesi, yenilenebilir enerjiye bir anönce ve büyük bir h›zla geçilmesi sonderece önemli. Küresel ›s›nma giderekakademik bir tart›flmadan bir var kal-ma meselesine dönüflüyor. Ancak biryandan yaparken, bir yandan y›kma-n›n; karbon emisyonsuz enerji ürete-ce¤im derken, ekosistemin çok önem-li bir parças› olan suyu ve sulak alanla-r›, giderek bütün bir ekosistemi çöleçevirmenin herhangi bir mant›¤› dayok. Buna Türkçede bir çuval inciriberbat etmek demezler de ne derlersizce? m

Risk & Çevre

Türkiye Su Meclisi ve yerel halk›n gösterdi¤iyayg›n tepki, birçok bölgede flirketlerin geriad›m atmas›na neden oluyor. Köyce¤iz’dekiYuvarlakçay’da Akfen’in geri ad›m atmas›n›nard›ndan A¤ao¤lu Grubu Yönetim KuruluBaflkan› Ali A¤ao¤lu da, “Tepkiler nedeniyleHES yat›r›mlar›m›zdan vazgeçtik; art›kRES’lere yönelece¤iz” aç›klamas› yapt›.

Kastamonu / Cide




Yeflil ‹fl

kapluba 9/2/10 10:14 AM Page 26


Dünyada böyle yarat›c› ama zor ifller için yola ç›kanlara“giriflimci,” Türkiye’de ise “deli” denir. EKOIQ dergisini

yay›nlamaya karar verdi¤imizde biz de sayg›yla vesevgiyle kar›fl›k da olsa çok duyduk bu ifadeyi. Çocuklar

için bir organik tekstil ürünleri markas› ve flimdilik 3dükkânl›k bir ma¤aza zinciri olan Kapbula’n›n yarat›c›s›

Tuba Yalçuva da çok duymufl olmal› bu sözleri. Ama o da bizim gibi y›lmam›fl, s›f›rdan bir marka

yaratmay› baflarm›fl. Peki, Kapbula ne demek? Onu da yaz›n›n sonuna saklad›k!

Foto¤raflar: Sayg›n SERDARO⁄LU



Yeflil ‹fl

Kapbula’n›nflimdilik üçma¤azas› var.Mohini Al›flveriflMerkezi, Niflantafl› City’s ve BayrampaflaForum Al›flveriflMerkezinde…

Organik ürünlere en çok kim için ihti-yaç duyuyoruz? Ya da daha aç›k birifadeyle organik g›da ve tekstilin bi-

rincil tüketicileri flu anda kimlerdir? Bu soru-lar› kafamda aras›ra evirip çeviriyorum. Soru-nun yan›t›n› da ilk defa Kartal organik pazar›-n› gezerken buldum: Anneler. Kendisi için or-ganik ürün almak akl›na bile gelmeyecek niceanne, pazarda küçük çocuklar›na yedirmekiçin har›l har›l organik g›da ar›yorlard›.

Ayn› fley tekstil için de geçerli olmal›. Ben-zer bir düflünceden yola ç›kan “Kapbula: Or-ganik fieyler”, Mülkiye mezunu, ekonomistTuba Yalçuva’n›n da akl›na düflüvermifl. Ken-di çocu¤u olunca fikir daha da olgunlaflm›fl veneden tamamen çocuklara yönelik organiktekstil ürünleri satan bir marka yaratmaya-y›m diye düflünmüfl. “Uzunca bir süre çokuluslu flirketlerde, büyük para transferleri veanlaflmalar› içinde vakit geçirdikten sonra,bu iflin benim ruhuma çok da uygun olmad›-¤›n› ve baflka bir ifl yapmak istedi¤imi fark et-

tim” diyor Yalçuva. O dönem sadece tüketiciolarak organik tekstille ilgileniyor ve çocuk-lar için böyle güvenilir bir marka olmad›¤›n›görüyor. Sonras› uzun araflt›rmalar, kafapatlatmalar… Bu arada dünya organik pa-muk üretiminin yar›s›ndan fazlas›n›n Türki-ye’de yap›ld›¤›n› görüyor (bu oran bugün çe-flitli nedenlerle ne yaz›k ki bir hayli düfltü).Ayr›ca Türkiye’nin dikifl alan›nda da dünya-n›n en iyi ülkelerinden biri oldu¤unu farkedince, “ben bu ifli yapabilirim” fikri iyiceoturuyor kafas›nda Tuba Yalçuva’n›n. “Teks-tilin ‘T’sinden bile anlam›yordum ama otur-dum araflt›rd›m. Yeniden bir ö¤renme sürecioldu benim için. Geceleri çocu¤umu emzirip,çal›fl›yordum kendi kendime. Kal›p nas›l ç›-kar›l›ra kadar ö¤rendim. Sonunda do¤ru in-sanlar› da buldum ve kafamda bu ifli nas›l ya-paca¤›m› oluflturdum.”

Tasar›mlardan üretime, koleksiyonlardanpazarlamaya ve stok yönetimine kadar herfleyle kendisi ilgilenmifl. E¤itim ve çal›flma

O



“Boya iflibildi¤imizden de

karmafl›k. Üründeorganik boya

kullan›yorsunuzama yap›lan

testlerde yine dezehirli kimyasal

maddeler ç›k›yor”

hayat›nda ö¤rendiklerinin üzerine araflt›ra-rak yeni bilgiler eklemifl. “Bir hayat üniversi-tesi oldu benim için bu süreç” diyor Yalçuva.Bugün prematüre bebekten 10 yafl›na kadarbir çocu¤un, özellikle iç giyim olarak her ih-tiyac›n› karfl›layacak bir ürün gam› oluflmufldurumda. “Normal olarak iç giyimden baflla-d›k” diyor Yalçuva: “Basit bir öncelik s›rala-mas› bu, çünkü çocu¤umuzun tenine as›l de-¤enler iç giyim ürünleridir. Z›b›nlar, külot-lar, atletler. Nihayetinde organik pamuktanüretilmifl pantolon ve kazak da önemli amaiç giyim 24 saat çocu¤un teniyle temas ha-linde. Konvansiyonel yöntemlerle üretilmiflgiyim malzemelerinin içindeki zararl› ve ze-hirli maddeler, tenleri arac›l›¤›yla bedenleri-ne geçiyor. O yüzden iç giyimle bafllamak bi-ze daha mant›kl› geldi.” Ama bir öncelik da-ha var ki o da pijama tak›mlar›; çocuklar›nuzun saatler boyunca uyuduklar› düflünül-dü¤ünde pijamalar›n önceli¤inin nedeni deortaya ç›k›yor.

Tedarik Zincirine DikkatTuba Yalçuva, bu ifli gerçekten ilmik ilmik,itinayla dokumufl. “Tekstil ürününün ham-maddesinin, yani pamu¤un organik üretil-mesi, o ürünün sa¤l›kl› ve ekolojik olmas›nayetmiyor. Bütün üretim süreçlerinin, bu il-keler ›fl›¤›nda yönetilmesi gerekiyor” diyorYalçuva. Ve böylece yeflil üretimin en önem-li konusuna, yani bütün tedarik zinciriningüvence alt›na al›nmas›na gelmifl bulunuyo-ruz. Tamam, pamuk organik ama ipli¤in vekumafl›n üretimi öyle mi bakal›m? Ya da ku-mafl›n önemli bir parças› olan boya organikmi? “E¤er kulland›¤›n›z boya zehirli kimya-sallar tafl›yorsa, ürünün organik olmas›mümkün olmaz ki” diyor Yalçuva. Son dere-ce hakl›. E¤er sa¤l›kl› bir ürün elde etmek is-tiyorsan›z, tüm süreci ayn› özenle yönetme-niz gerekiyor.

Yalçuva, “Boya ifli bildi¤imizden de karma-fl›k. Üründe organik boya kullan›yorsunuzama yap›lan testlerde yine de zehirli kimya-sal maddeler ç›k›yor ve sertifikaland›rma flir-keti ürüne onay vermiyor. Bu nas›l olur diyearaflt›r›nca, boyama sürecinde, makinede es-

kiden kalan boya art›klar›n›n sizin ürününü-zü de etkiledi¤ini görüyorsunuz” diyor veüretim yapt›rd›¤› tesisin sorunu nas›l çözdü-¤ünü anlat›yor: “Ya sizin ürününüzü sürecealmadan önce, makineyi tamamen temizli-yorlar ya da sadece bir makineyi tamamenorganik üretime ay›r›yorlar.” Tedarik zinciri-nin çevre dostu denetimi böyle zor ve kap-saml› bir fley iflte. Yalçuva anlatmaya devamediyor: “‹fl boyayla da bitmiyor. Manflet veeteklerde kulland›¤›n›z lastikler ne olacak?Biz onlar› da özenle üretiyoruz. Üzerlerinimutlaka organik kumaflla kapl›yoruz. Her fle-

Tuba Yalçuva, Etiler “Mohini Aileve Çocuk Yaflam Merkezi”ndekiilk ma¤azalar›n›n aç›l›fl hikâyesinianlat›yor…“Bir süredir bir ma¤aza açmahayalim var. Ama nas›l birma¤aza? Bu ma¤azaya ulaflmakkolay olsun, ma¤azada sat›lan herbir ürünün bir anlam› olsun,etraf›nda baflka çocuk ma¤azalar›olsun, aktivite alanlar› olsun,annelerin çocuklar›yla güzel vakitgeçirebilecekleri bir yerde olsun.Fiyatlar çok pahal› olmas›n kianneler ürünlere kolay ulaflabilsin.%100 organik ürünler olsun,tekstil olsun, kozmetik olsun, çayolsun, bisküvi olsun hatta organikoyuncak olsun, ilk ad›mayakkab›lar› olsun. Bir anne,

ihtiyac› neyse onu bulsun…Bu ma¤azada anneler çal›fls›n kitecrübelerini birbirlerineaktarabilsin. Anneler al›flveriflyaparken çocuklar s›k›lmas›n,resim çizsin, çizdiklerini a¤açtasergilesin ama en önemlisianneler gönül rahatl›¤›yla, biranne tavsiyesiyle al›flverifl yaps›n.Plastik poflet kullanmas›n,defalarca kullanabilece¤i kumaflpofletini kendisi tafl›s›n, yoksabizden als›n, bir daha ki sefereyan›nda getirsin, hatta marketede onunla gitsin. Bez pofletingeliri de bir yard›m kurumunagitsin.‹flte bu hayalim 17 Ocak 2009'dagerçekleflti: Mohini’deki ilkma¤azam›z› açt›k…”

“Bir Hayalim Var!”



Yeflil ‹fl

Organik ürünler,a¤›r a¤›r amaemin ad›mlarla yolal›yor. Ayn›masaldaki gibi…Kaplumba¤a iletavflan›n yar›fl›n›anlatan hikâyeninsonunu hat›rl›yormusunuz?

yi do¤ru yapsan›z bile, etikete dikkat etmez-seniz sorun yine karfl›n›za ç›k›verir, bu yüz-den bütün üretim süreçlerinizi çok iyi takipetmeniz laz›m.”

Bu noktada sertifikaland›rmay› konuflma-ya bafll›yoruz. Bir ürüne kendi bafl›n›za “or-ganik ürün” s›fat› yak›flt›rman›z mümkünde¤il. Bunun, güvenilir, uluslararas› sertifi-kaland›rma kurumlar› taraf›ndan denetlen-mesi ve onay alt›na al›nmas› gerekiyor. Tüke-ticiler için de, ürünün güvenilirli¤ini göstere-bilecek tek fley zaten bu kurumlar›n sertifi-kalar›. Tuba Yalçuva bu konunun da ›srarlaüzerinde duruyor: “Bizim ürünlerimiz GOTS(Global Organic Textile Standard) sertifikas›-n›n güvencesi alt›ndad›r. GOTS, bu konudakien güvenli sertifikasyon kurumlar›ndan biri-dir ve hammaddeden, bask› ve boyamaya ka-dar tüm süreçleri çok büyük bir dikkatle de-netler. Yoksa sadece hammaddenin organikolmas›, GOTS’un onay vermesine yetmez.”

Kapbula YöntemiTuba Yalçuva olaya hem bir anne itinas›yla,hem de profesyonel bir titizlikle yaklaflmay›baflarm›fl. Zaman içinde ma¤azalar›n say›s›n›art›rmay› düflünüyor ama bunu da yine yavafl

yavafl, “Kapbula” yöntemiyle yapmay› planl›-yor. “Franchise da vermeyi düflünüyoruz amaayn› titizli¤e sahip insanlar›n olmas› laz›myoksa yap›lan hatalar, bizim bütün yapt›kla-r›m›z› bofla ç›karabilir.” fiimdilik üç ma¤aza-n›n koordinasyonu ve stok yönetimi bile bü-tün zaman›n› al›yor.

Bu arada “Kapbula” da ne demek diye so-racak olabilirsiniz (biz sorduk.) Basit bir ya-n›t› var ama internette veya sözlükte bulmakzor. Ancak bir çocuk yan›tlayabilir bu soruyu.Zaten ismi de Tuba Han›m’›n o¤lu koymufl:Kaplumba¤a’n›n çocukça söylenifli. Yalçuva,“‹nsan markas›n›n ismini, yavafll›¤›yla ünlükaplumba¤a koyar m› hiç” diyenlerin oldu¤u-nu söylüyor ama bize göre cuk oturmufl. Or-ganik ürünler, a¤›r a¤›r ama emin ad›mlarlayol al›yor. Ayn› masaldaki gibi… Kaplumba¤aile tavflan›n yar›fl›n› anlatan hikâyenin sonu-nu hat›rl›yor musunuz? Bafltan söyleyelim,kaplumba¤a akl›, azmi ve sabr› sayesinde, z›-p›r tavflandan daha önce var›yordu finifl çiz-gisine. ‹yi bir isim ve mesel bu. Organik, adilve temiz üreticiler, hikâyenin sonunda kaza-nacak. Tek gereken sab›r ve itina. Gerisinidünyan›n gidiflat› kendi kendine getirecek.Söylemedi demeyin… m

“Fair Trade” yani Adil Ticaret,organik üretimin yeni ve önemlislogan ve yaklafl›mlar›ndan biri.Dünyada h›zla yay›lan “AdilTicaret” yaklafl›m›, üretimdensat›fla kadar eme¤i geçen herçal›flan›n hakk›n› almas› ve sosyalgüvencelerinin sa¤lanmas›anlam›na geliyor.

Bu konuya özel bir önemgösteren Kapbula’n›n yarat›c›s›Tuba Yalçuva, Kad›n Eme¤iniDe¤erlendirme Vakf›yla birlikteprojeler yürüttüklerini vema¤azadaki baz› ürünlerinüretimiyle, ihtiyac› olan kad›nlarasürdürülebilir bir gelir kayna¤›sa¤lamaya çal›flt›klar›n› anlat›yor.

Kapbula’n›n Adil Ticareti




Geri Dönüflüm

Akçansa Sat›nalma ve Lojistik Direktörü Noyan Buzcu:

“At›¤›n›z› Bize Gönderin”Herkes at›klar›ndan kurtulmaya çal›fl›yor; onlar “at›klar›n›z› bize gönderin” diyor.

Türkiye’nin öncü çimento firmalar›ndan Akçansa’dan bahsediyoruz. Kurdu¤u kat› at›kbertaraf tesisleriyle hem karbon emisyonlar›n›n azalt›lmas›na hem de zararl› at›klar›n

yok edilmesine katk› sa¤layan Akçansa, istenildi¤i zaman, bugüne kadar büyükelefltirilere maruz kalm›fl bu sektörde bile çevre için neler yap›labilece¤ini gösteriyor.

Bize de, yeter ki niyet olsun, yeter ki öngörü olsun demek düflüyor.

Röportaj: Balkan TALU Foto¤raflar: Sayg›n SERDARO⁄LU

akcansa s 8/27/10 2:01 PM Page 32


Çevre kirlili¤i konusunda çimentosektörü bugüne kadar en çok elefltiriyemaruz kalan alanlardan biriydi. Amaher alanda oldu¤u gibi bu sektörde deönemli de¤ifliklikler yaflan›yor veTürkiye’de de bu konuda bafl› Akçansaçekiyor. Türkiye çimento sektörününen büyük isimlerinden biri olanAkçansa’n›n Sat›nalma ve LojistikDirektörü Noyan Buzcu’nunaç›klamalar› ise flafl›rt›c›. Bilinçsizcegömüldü¤ünde zehrini topra¤a veyeralt› sular›na bulaflt›ran kontamineat›klar› bertaraf etmeye haz›rolduklar›n› ama ‹stanbul’un günlük550 kamyon çöpünden kendilerinesadece 2 kamyon ulaflt›¤›n› üzüntüylesöylüyor. Buzcu bundan sonrakihedefleri aras›nda da iki temelçal›flmay› vurguluyor: Evsel kökenli suar›tma tesislerinin at›k çamurlar› veRDF ad› verilen evsel kat› at›klar.

DDiikkkkaatt ççeekkiiccii bbiirr ssllooggaann››nn››zz vvaarr:: ““AAtt››¤¤››--nn››zz›› BBiizzee GGöönnddeerriinn..”” HHeerrkkeessiinn kkuurrttuull--mmaayyaa ççaall››flfltt››¤¤›› bbuu aatt››kkllaarr››nn ssiizziinn üürreettiimmssüürreecciinniizzddee nnaass››ll bbiirr rroollüü vvaarr?? Bildi¤iniz gibi Türkiye dünyan›n enbüyük çimento üreticileri aras›nda.Akçansa da ülke içinde lider flirket ola-rak görülüyor. Bu noktada oturduk,hem maliyetlerimizi düflürmede hemde çevresel sorunlar›n çözümünde na-s›l bir rol alabiliriz diye düflündük veortaya “At›¤›n›z› Bize Gönderin” kam-panyas› ç›kt›. Bizim yapt›¤›m›z iflte entemel giderlerden biri yak›tt›r çünküçimento tesislerinde çok yüksek ›s›l›piflirme f›r›nlar›yla çal›fl›l›r. Bu neden-le böyle bir proje için flartlar son dere-ce uygundu. Biz de bu avantaj› ekono-mik bir faydaya ve toplumsal bir ç›kt›-ya dönüfltürmek için kulland›k.

PPeekkii,, aatt››kkllaarr››nn››zz nneerreelleerrddeenn ggeelliiyyoorr??

EEnn ççookk hhaannggii aatt››kkllaarrllaa ççaall››flfl››yyoorrssuunnuuzz??At›klar›m›z birçok yerden geliyor amaesas olarak yerel yönetimlerden dahaçok destek bekliyoruz. ‹stanbul’da ‹S-TAfi ile olan iflbirli¤imizi ilerletmeyeçal›fl›yoruz. Onun d›fl›nda di¤er sek-törlerden de at›klar toplan›yor. Mese-la kontamine at›klar dedi¤imiz tehli-keli at›klar, hadde sabunu, petrol tankdibi çamurlar›, bitkisel kabuklar, at›kya¤, sintine, endüstriyel plastik vehurda lastik gibi at›klar› topluyoruz.Son zamanlarda ise evsel kökenli suar›tma tesislerinin at›k çamurlar› üze-rinde yo¤unlaflmaya çal›fl›yoruz. Ar›t-ma tesislerinden gelen at›k miktar›n›biraz daha art›rmak için u¤rafl›yoruz.Bu konudaki denemelerimiz bafllad›.

BBuu ddeenneemmeelleerriinniizzii bbiirraazz aannllaatt››rr mm››ss››--nn››zz??Bu denemeleri, ‹stanbul’un en büyük



projelerinden ve ayn› zamanda dünya-n›n en büyük ar›tma tesislerinden biriolan Ataköy Ar›tma Tesisiyle beraberyürütüyoruz. Buray› iflleten firmaylabir deneme sözleflmesi imzalad›k; busözleflmenin flartlar›n› yak›ndan takipediyoruz. ‹leride bu anlaflmay› dahakal›c› k›lmay› hedefliyoruz. Bu konu-daki geliflmeleri kamuoyuyla daha de-tayl› olarak önümüzdeki süreçte pay-laflaca¤›z.

fiu anda ‹stanbul Büyükçekmece’debir fabrikam›z var. Zaten Marmara bi-zim için öncelikli bir bölge. Bunun d›-fl›nda, Çanakkale’de iki büyük f›r›n›-m›z ve Samsun Ladik’te bir fabrikam›zvar. Buralardaki yerel yönetimlerleanlafl›p RDF ad› verilen evsel kat› at›k-lar›n bertaraf› için projeler gelifltiriyo-ruz. ‹stanbul’da ‹STAfi bunlar› toplar.Geri dönüfltürülebilir k›sm› ayr›flt›r›r.Geri kalan› enerji kayna¤› olarak kul-lan›l›r. Bu, Bat› ülkelerinde oldukçayayg›n bir yöntem. Biz de benzer biryöntemi Büyükçekmece’deki fabrika-m›zda kullan›yoruz. Böylece at›klar›hem ekonomiye hem de sisteme gerikazand›rm›fl oluyoruz.

Gururla söyleyebiliriz ki, sektör ola-rak at›klara yat›r›m yapan ilk flirketAkçansa oldu. Ömrünü tamamlam›fllastikler için kurdu¤umuz sistemeyaklafl›k 64 milyon dolar harcad›k. Busistemler epey uzun zaman önce ku-ruldu ve biz flimdi bu sistemi en etkinflekilde yürütmeye çal›fl›yoruz. Bu yüz-den buradan da sesleniyoruz: Kap›m›z

herkese aç›k. Bunun için bir de inter-net sitesi oluflturduk:www.atiginizibizegonderin.com

OOkkuurrllaarr››mm››zz iiççiinn bbiirraazz ddaa ““TTeekk KKaarrbboonnÇÇiifftt OOkkssiijjeenn”” pprroojjeessiinnddeenn bbiirraazz bbaahhssee--ddeerr mmiissiinniizz?? NNeeyyii hheeddeefflliiyyoorrssuunnuuzz bbuupprroojjeeyyllee??Çevre sorununun bizim için ne kadarönemli oldu¤unu buldu¤umuz her f›r-satta vurgulamaya devam ediyoruz.Genel müdürlü¤ümüz için iki önemlive temel k›stas var. Birincisi ifl güven-li¤i, ikincisi ise çevre yat›r›mlar›. fiir-ket faaliyetlerimizi de bu k›staslaragöre düzenliyoruz. “Tek Karbon ÇiftOksijen Projesi” de bu k›staslara göreoluflturulmufl bir proje. Bu arada TE-MA’yla kurdu¤umuz iflbirli¤i çerçeve-sinde, her 10 ton at›k için de bir a¤açdikiyoruz.

Geri Dönüflüm

Belki size ilginç gelecek ama biz fluanda yakmak için at›k bulam›yoruz.‹stanbul’da günde toplam 14 bin tonevsel at›k ç›k›yor. Bu 550 kamyonat›k anlam›na gelir. Biz iflimiziyapabilmek için 10 kamyon at›¤araz›y›z ama iki kamyon at›k zortopluyoruz. Onu da belediyeninözverisiyle tedarik edebiliyoruz.Onun için heryere ve herkesesesleniyoruz “att›¤›n›z› bize gönderin”diye. Üstelik bu çöplerin büyükbölümü de kontamine endüstriyelat›klar ama di¤erlerindenayr›flt›r›lmadan toplan›yorlar. Nereyegidiyor bu at›k? Topra¤a gömülüyor.At›k toplaman›n elbette bir maliyetivar ama çok mühim de¤il. Buradaesas olan, sürdürülebilirli¤i devamettirebilmek.

“Yakacak At›k Bulam›yoruz”

Akçansa / Çanakkale



BBuuggüünnee kkaaddaarr,, kkaatt›› aatt››kk bbeerrttaarraaff ççaall››flfl--mmaass›› kkaappssaamm››nnddaa nnee kkaaddaarr mmiikkttaarrddaaaatt››¤¤›› eenneerrjjiiyyee ddöönnüüflflttüürrddüünnüüzz?? VVee ssoo--nnuuçç oollaarraakk ttooppllaammddaa nnee kkaaddaarr kkaarrbboonneemmiissyyoonn aazzaalltt››mm›› ssaa¤¤llaadd››nn››zz?? BBuu kkaarr--bboonn aazzaalltt››mm pprroojjeelleerriinnii sseerrttiiffiikkaallaanndd››--rraabbiilliiyyoorr mmuussuunnuuzz?? Bu sorunun net yan›tlar›, kendi sektö-rümüzde bir ilk olan GRI raporlamas›-n› bitirdi¤imizde ortaya ç›kacak ancakbugüne kadar bertaraf etti¤imiz 120bin ton at›k sayesinde afla¤› yukar›100 bin tonluk bir karbon emisyonuazalt›m› sa¤lad›¤›m›z› tahmin ediyo-ruz. Bunun d›fl›nda karbon piyasala-r›nda sertifikaland›rmak istedi¤imiziki yat›r›m›m›z var: Bir tanesi 2,9 mil-yon dolarl›k bir yat›r›mla Ataköy Ar›t-ma Tesisinden gelen at›¤› yakabilecektesis. Oradan y›ll›k 50 bin tonluk birkarbon azalt›m› beklentimiz var. ‹kin-cisi ise, Çanakkale’deki fabrikam›zdakurmay› hedefledi¤imiz at›k geri dö-nüflüm tesisi. Burada da yaklafl›k 24milyon dolarl›k bir yat›r›mla y›lda 60bin tonluk bir karbon tasarrufu sa¤la-may› hedefliyoruz.

AAkkççaannssaa bbüünnyyeessiinnddee,, bbiirr SSüürrddüürrüülleebbii--lliirrlliikk KKoommiitteessii kkuurrdduu¤¤uunnuuzzuu bbiilliiyyoorruuzz..BBuu kkoonnuuddaa bbiirraazz ddeettaayy vveerreebbiilliirr mmiissii--nniizz?? Sürdürülebilirli¤in bir felsefe olaraksektöre yay›lmas›n› istiyoruz. Bununiçin genifl kat›l›ml› bir komite olufltur-duk. Amac›m›z, hem iflimizin sürdürü-lebilirli¤ini sa¤lamak; hem de, bafltaçevre olmak üzere, paydafllar›m›za na-s›l bir katk› sa¤layabilece¤imiz üzeri-ne düflünmek. Var olan pro-jelerimiz d›fl›ndasürdürülebilir birdünya için ne türkatk›lar›m›z olabi-lirin cevaplar›n› ar›-yoruz.

RRaappoorr ddaa bbuu kkoommiittee ttaa--rraaff››nnddaann mm›› hhaazz››rrllaannaa--ccaakk??Komitede farkl› fonksiyonlar›temsil eden çal›flanlar›m›z var.Onun içinde de de¤iflik alanlar-dan çal›flanlar›m›z raporlamaylailgili çal›flmalar› daha yak›ndan ta-

kip edecek. Raporumuzu y›l sonundatamamlamay› hedefliyoruz. fiu anda2020 y›l› için hedef ve vizyonumuzubelirlemeye çal›fl›yoruz. Raporda buçerçevede neler yap›labilece¤i ve netür önlemler al›nabilece¤i hakk›ndabilgiler olacak. Bu raporun amaçlar›n-dan biri de ne kadar fleffaf olabilece¤i-mizi göstermek.

YYaakk››nn bbiirr zzaammaannddaa AAkkççaannssaa ÇÇeevvrree vveeKKaalliittee LLaabboorraattuuaarr››nn›› ffaaaalliiyyeettee ggeeççiirrddii--

nniizz.. BBuu llaabboorraattuu--aarrllaa iillggiillii bbiillggii

aallaabbiilliirr mmii--yyiizz??

Çevre ve Kali-te Laboratuar›

di¤er projeleri-mizle bir bü-

tünlük oluflturuyor.Bizler yakmak için ald›-

¤›m›z her at›¤›n ulusal veuluslararas› standartlarauygunlu¤unu test etmek zo-runday›z. Bu yüzden Çevre

Bakanl›¤› taraf›ndan verilenbelgeleri tamamlayarak ak-

redite olmufl bir laboratuar kurduk.Sadece kendi ihtiyaçlar›m›z› de¤ilçevremizdeki di¤er endüstri tesisle-rinin ihtiyaçlar›n› da karfl›lamay› he-defliyoruz.

AAkkççaannssaa eennddüüssttrriiyyeell aatt››kk yyöönneettiimmii kkoo--nnuussuunnddaa öönneemmllii bbiirr öörrnneekk tteeflflkkiill eeddii--yyoorr.. AAtt››¤¤››nn ddoo¤¤rruu bbeerrttaarraaff››nn››nn ssaa¤¤llaann--mmaass›› iiççiinn nneelleerr yyaapp››llmmaall›› ssiizzccee?? At›k yönetimi maliyetli bir ifl amasürdürülebilirlik için de son derecegerekli. ‹nsanlar bu ifli do¤ru yapmakyerine yan yollara sapmay› tercih edi-yorlar. Bu konuyu zorlayacak, flirket-lerin kendilerine çeki düzen vermele-rini sa¤layacak kurumlar yerel yöne-timler ve Çevre Bakanl›¤›d›r. Devletbu ifli ciddiye al›rsa biz iflbirli¤ine za-ten haz›r›z. m

b At›¤›n›z› Bize Gönderinkampanyas› çerçevesinde, Akçansatesislerinde bugüne kadar 8,7 milyonadet lastik yak›ld›. Bu lastikler üstüste dizildi¤inde ulafl›lan yükseklik1600 kilometreyi buluyor. Buyükseklik 7300 adet Sabanc› Kulesiveya 1970 adet Burj Dubai (160 katl›ve 818 metre yüksekli¤iyle dünyan›nen yüksek binas›) gökdelenine eflituzunlukta.

b At›¤›n›z› Bize Gönderinkampanyas›n›n bafllang›c›ndan bugüne120 bin ton at›k bertaraf edildi. Buat›klar›n yak›lmas›yla 85 bin ton daha azithal kömür kullan›ld›. Akçansaf›r›nlar›nda yak›lan 120 bin ton at›ksayesinde 100 bin ton karbon tasarrufuyap›ld›. b At›k ya¤ olarak toplanan toplam14.688 litre ya¤ ile 2.938 arac›n ya¤›de¤ifltirildi.

Rakamlarla Akçansa: 8,7 Milyon Lastik Yak›ld›


Rüzgâr Enerjisi

DOSYA


Türkiye’nin Rüzgâr› Nereden Esiyor?

Yeldir, Geçmez!

rüzgar dosya son 8/27/10 2:03 PM Page 36


Rüzgâr enerjisi sektörünün, 2009 y›l› sonu itibariyle 45 milyar

Euro’luk bir küresel pazarbüyüklü¤üne ulaflt›¤› hesaplan›yor.

Peki Türkiye bu inan›lmazs›çraman›n neresinde?

Avrupa’n›n en büyük ikinci rüzgârpotansiyeline sahip olan

Türkiye’nin toplam kurulu gücü, neyaz›k ki hâlâ Hollanda’n›n yar›s›

kadar. Ama 2009 y›l› geliflmeh›z›nda (%75) Çin’in ard›ndandünya ikincisi oldu¤umuzu da

hat›rlatmakta fayda var...


rt›k hepimizin çok iyi bildi¤i neden-lerle yenilenebilir enerji, 21. yüzy›-l›n en büyük ve en h›zl› geliflim sa¤-

layan sektörlerinden biri haline geliyor. Ye-nilenebilir enerjide de flu an bafl› rüzgâr çe-kiyor. Bunun asl›nda çok temel bir nedenivar:Yerkürenin hemen her yerinde her anhaz›r ve naz›r olmas›. Konu üzerine çal›flanaraflt›rmac›lar, teknik olarak bak›ld›¤›nda,dünyadaki rüzgâr kayna¤›n›n, dünyan›n fluanda fosil yak›tlardan elde etti¤i toplamenerjinin befl kat›na eflit oldu¤unu söylü-yorlar. Amerika için yap›lan bir araflt›rmaise, ülkenin y›ll›k elektri¤inin 10 kat›n›nrüzgâr enerjisiyle sa¤lanabilece¤ini ortayakoflmufl.

Rüzgâr›n rakibi olabilecek bir di¤er yenile-nebilir enerji kayna¤› olan jeotermalin k›s›t›,her co¤rafyada bulunmamas›. Yeryüzününderinliklerinden kendili¤inden dünya sath›naç›kt›¤› bölgelerde, s›cak su kaynaklar›, olduk-

ça ekonomik ve fizible, ama bu tür yerler neyaz›k ki oldukça k›s›tl›. Jeotermal kaynakla-ra, derin kuyular açarak ulaflmaksa bir haylipahal›. Rüzgâra rakip olabilecek hidroelektri-¤in de benzer bir sorunu var: Türbinleri büyükbir h›zla çevirebilecek su kaynaklar› her yerdeyok. ‹fl, sular› bir baraj çevresinde toplay›pgüçlü bir kaynak yaratmaya geldi¤indeyse“akan sular duruyor.” Bulundu¤u ekosisteme,kültürel ve tarihsel zenginli¤e ve hatta bölge-nin iklimsel istikrar›na a¤›r darbeler vurabi-lecek böylesi büyük hidroelektrik santral ya-t›r›mlar› (HES’ler) -hiçbir karbon emisyonusal›m›na neden olmamas›na karfl›n- yenilene-bilir enerji kategorisinde say›lm›yor. (Küçükbir not: Dünyada 10 MW’›n üzerindeki -baz›ülkelerde bu rakam 5 ve hatta 2,5 MW’a kadariniyor- yat›r›mlar yenilenebilir enerji kapsa-m›nda say›lmazken maalesef Türkiye’dekimevzuatta bu seviye 50 MW.)

Birçok aç›dan rüzgârla yar›flabilecek tek


Rüzgâr Enerjisi

DOSYA

A



Her fleyin oldu¤u gibi,rüzgârdan elektrik üretmeteknolojisinin de bir mucidivar. Foto¤rafta gördü¤ünüz‹skoçyal› elektrik mühendisiJames Blyth, 1800’lü y›llar›nsonunda, rüzgâr türbiniarac›l›¤›yla elektirik üretmeyibaflaran ilk kifli olarakbiliniyor.

yenilenebilir enerji kayna¤› günefl. Ama onunyat›r›m maliyetleri ve verimlili¤i hâlâ rüzgâr-daki seviyeyi yakalayabilmifl durumda de¤il.Bu konuda pek çok flirket ve ba¤›ms›z arafl-t›rmac› büyük bir rekabet içinde, birim mali-yetlerini düflürmek üzere çal›fl›yor. Önümüz-deki y›llarda bu rakam›n rüzgâr› yakalayabi-lece¤inden kimsenin flüphesi yok.

Çok Eski Bir Hikâye: Don Kiflot’unYelde¤irmenleriAncak rüzgâr ve günefli iki rakip olarak gör-mek de gayet gereksiz bir yaklafl›m çünkürüzgar, zaten güneflin türevlerinden biri. Za-ten rüzgâr ak›mlar›n yaratan da -dünyam›z›nbaz› bölgeleri di¤erlerine göre daha fazlado¤rudan günefl ›fl›¤› ald›¤›ndan- sözgelimitropikal bölgelerin kutuplardan fazla ald›¤›gibi- hava s›cakl›¤›nda oluflan farklar. Karaile deniz, alçak bölgeler ile da¤lar aras›ndaki›s› fark›, rüzgâr› oluflturan ana etken.

Peki, flu anda rakipsiz bir yenilenebilir ener-ji kayna¤› olarak görülen rüzgâr enerjisindedünyada ve Türkiye’de neredeyiz? Bu muhte-flem potansiyelin ne kadar›n› kullanabiliyo-ruz? Ne kadar›n› kullanabiliriz? Önce dünya-dan ve belki biraz da tarihten bafllayal›m…

Bilindi¤i gibi rüzgâr de¤irmenlerinin tarihi

Dünyada En Büyük 10 PazardakiKurulu Rüzgâr Gücü (Tablo 1)

Ülkeler Kurulu Güç Pazar Pay›

(MW) (%)

ABD 35,159 22.3

Almanya 25,777 16.3

Çin 25,104 15.9

‹spanya 19,149 12.1

Hindistan 10,926 6.9

‹talya 4850 3.1

Fransa 4492 2.8

‹ngiltere 4051 2.6

Portekiz 3535 2.2

Danimarka 3465 2.2

Hollanda 1746 2.3

En Büyük 10 Pazar 136,508 86.5

Dünyan›n Geri Kalan› 21,391 13.5

Dünya Toplam 157,899

En Büyük 10 Pazardaki 2009Kapasite Art›fl› ve Yüzdesi (Tablo 2)

Ülkeler Kapasite Art›fl› Art›fl

(MW) (%)

Çin 13,000 107

Türkiye 345 75

ABD 9922 26.5

‹spanya 2459 6.6

Almanya 1917 5.1

Hindistan 1271 3.4

‹talya 1114 3.0

Fransa 1088 2.9

‹ngiltere 1077 2.9

Kanada 950 2.5

Portekiz 673 1.8

En büyük 10 33,471 89.3

Dünyan›n Geri Kalan› 3994 10.7

Dünya Toplam 37,466

((443333››880033))

Rüzgâr ve günefli iki rakip olarakgörmek de gereksiz bir yaklafl›m,

çünkü rüzgâr, zaten güneflin türevlerinden biri.


Dünyan›n MW Baz›nda En BüyükRüzgâr Türbini Üreticileri*

1. Vestas (Danimarka) 35,000 MW

2. Enercon (Almanya) 19,000 MW

3. Gamesa (‹spanya) 16,000 MW

4. GE Energy 15,000 MW

(Almanya / ABD)

5. Siemens 8,800 MW

(Danimarka / Almanya)

6. Suzlon (Hindistan) 6,000 MW

7. Nordex (Almanya) 5,400 MW

8. Acciona (‹spanya) 4,300 MW

9. REpower (Almanya) 3,000 MW

10. Goldwind (Çin) 2,889 MW

*2009 y›l› verilerine göre


Rüzgâr Enerjisi

DOSYA

asl›nda oldukça eski. Bunun için küçük birEge ve Akdeniz k›y›lar› turu yapmak yeterli.Datça’dan Karaburun’a, Çeflme-Alaçat›’danFoça’ya, Cunda’dan Bodrum’a ve Bal›kesir’inküçük köylerine yap›lan bir ziyaret, bu top-raklarda rüzgâr enerjisiyle tah›llar›n ö¤ütül-mesinin ne kadar eski oldu¤unu gösterebilir.Bu asl›nda neredeyse bütün Akdeniz havzas›için geçerli. Edebiyat tarihinin en ünlü karak-teri Don Kiflot kadar ünlü yelde¤irmenlerininas›l unutabiliriz?

Ama unuttuk iflte. Binlerce y›l boyunca bir-çok bölgede önemli bir enerji kayna¤› olarakifl gören yelde¤irmenleri, Sanayi Devrimininsonsuz enerji ihtiyac›n› karfl›layabilecek gibiduran fosil yak›tlar›n, yani kömürün ve pet-rolün ortaya ç›kmas›yla beraber sessizce ta-rih sahnesinden çekildiler. Topra¤›n derin-liklerinden ç›kar›lan karbon, devasa makine-lerin buhar türbinlerini döndürmek için mü-kemmel bir kaynak olarak görülüverdi. O ta-rihlerde dünya atmosferine gizli gizli s›zan ve

180,000

160,000

140,000

120,000

100,000

80,000

60,000

40,000

20,000

0

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

6,100 7600 10,200 13,600 17,400 23,900 31,100 39,431 47,620 59,091 74,052 93,835 120,550 157,899

Fosil yak›tlarla geçen bu son300 y›l, birçok aç›dan ve pek çok

araflt›rmac› taraf›ndan insanl›ktarihinde kötü bir parantez

olarak görülüyor.

(MW)

GLOBAL KÜMÜLAT‹F RES KURULU GÜÇ ARTIfiI (1996-2009)



havan›n bileflimini yavafl yavafl de¤ifltiren vesera etkisiyle 21. yüzy›lda gezegenin ikliminialtüst etmeye bafllayacak olan karbondiok-sitten kimsenin haberi yoktu.

Ama bugün haberimiz var. Art›k fosil ya-k›tlarla geçen bu son 300 y›l, birçok aç›dan vebirçok araflt›rmac› taraf›ndan insanl›k tari-hinde kötü bir parantez olarak görülüyor. Pe-ki, parantezi kapatmak mümkün olacak m›?Dünyada ve Türkiye’de geçti¤imiz son 10-20y›lda yenilenebilir enerjiye, özellikle de rüz-gâra yap›lan büyük yat›r›mlar bu parantezikapatman›n ilk iflaretleri olarak görülebilir,görülmelidir.

ABD Kaç›yor, Çin Koval›yorElimizdeki tüm veriler asl›nda tüm dünyadayenilenebilir enerji konusunda gerçek bir“Alt›na Hücum”un bafllad›¤›na delalet edi-yor. Rüzgâr enerjisi konusundaki bu bafl dön-dürücü geliflme kimi kaynaklarda “Yeflil Ya-r›fl” olarak nitelendiriliyor ve birçok ülke ge-riden gelip, uzun y›llard›r bu alanda çal›flan-lar› geçiveriyor. Daha düne kadar fosil yak›tba¤›ml›lar›n›n bafl›nda gelen ve “Dünya yan-sa onlar vazgeçmez” denilen Amerikal›lar

Amerika’daki (ABD) ilk küçükrüzgâr pervanesi flirketi Marcellusve Joseph Jacobs taraf›ndanMinneapolis eyaletinde kurulmufl.Hikâye flöyle: 1922 y›l›ndaWallace kardefller ailelerine aitolan Montana Ranch çiftli¤inderüzgârla çal›flan bir elektriksistemi kurarlar. MontanaRanch’in küçük pervanelerinigören komflular, WallaceKardefllerin kap›s›n› çalmayabafllarlar. Talepler art›nca WallaceKardefller 1931 y›l›ndaMinneapolis’e tafl›n›r ve JacobsWind Electric Company’yikurarlar. fiirket 1950 y›l›na kadarABD, Kanada ve Meksika’darüzgâr türbinleri satmaya devameder. 1950’lerin sonunda

faaliyetlerini durdurana kadar daflirket tam 20 bin rüzgâr sistemisatar. Ama hikâye burada bitmedi.Jacobs Wind Electric Co.1980’lerin bafl›nda tekrar üretimebafllad›. Firma art›k 1500 watt’tandaha büyük sistemlerüretebiliyordu. 1980 ve 1985y›llar› aras›nda üretilen sistemlerflebekeye ba¤lanabilensistemlerdi. 1981 y›l›nda JacobsWind Electric Co. K›rsal ElektrikOrtakl›¤›na (REC) ilk flebekeba¤lant›lar›n› yapmaya bafllad›.Hawaii ve California’da da rüzgârçiftlikleri kuran Jacobs WindElectric Co. flimdilerde 40. y›l›n›devirdi ve art›k 20 kilowatt’l›ktürbinlerini pazara sunabiliyor.

Wallace Kardefllerin Çiftli¤i



Rüzgâr Enerjisi

DOSYA

her zamanki çabukluk ve iflbilirliklerini bualanda da gösteriyorlar. 2009 y›l› sonu itiba-riyle Birleflik Devletlerin, rüzgâr enerjisi ala-n›nda 35 bin MW’›n üzerine geçti¤i biliniyor.Sadece 2008 senesinde %50’lik (8500 MW),2009 senesinde 10 bin MW’l›k bir art›fl sa¤la-d›klar›n› söylemek yeterli olabilir. Dünyadakurulu toplam rüzgâr enerjisi gücünün 2009y›l› sonu itibariyle yaklafl›k 157 bin megawattcivar›nda oldu¤u düflünüldü¤ünde, ABD’ninh›z› belki daha iyi anlafl›labilir.

‹kinci s›rada, bu alanda çok uzun sürediremek harcayan Almanya geliyor. Ancak nü-fus aç›s›ndan neredeyse ABD’nin yar›s› kadarolan Almanya’n›n bu alandaki baflar›s› ve ko-numu tart›fl›lmaz. Bunda, uzun y›llar boyun-ca yenilenebilir enerji kaynaklar›na su gibiteflvik ak›tmalar›n›n pay› büyük. Zaten dün-yan›n en büyük 10 türbin üreticisi aras›ndatam befl tane Alman veya Alman ortakl› flir-ketin (Enercon, GE Energy, Siemens, Nordex,REpower) bulunmas› da, uzun y›llara dayal›yat›r›mlar›n›n semeresini nas›l ald›klar›n›nönemli bir göstergesi.

“Yeflil Yar›fl”›n as›l s›çrayan kurba¤as› iseelbette ki Çin. Hemen her sektörde çok h›zl›büyümeyi baflaran Çin ekonomisi, rüzgârenerjisinde de bir hayli iddial›. Birçok kay-nak, önümüzdeki 10 y›l içinde Çin’in kurulurüzgâr santrallerinin gücünün, bütün ülkele-ri, hatta ABD’yi bile sollayaca¤›n› iddia edi-yor. Kendi planlamalar›n› bile altüst eden birgeliflme yaflayan Çin’in kurulu rüzgar enerjisigücü flu anda, Almanya’y› yakalam›fl durum-da: Tam 25 bin MW. Çin h›zl› ARGE yat›r›mla-r›yla bu geliflmeyi, d›fl kaynak kullan›m›ndanda ç›karmay› neredeyse baflarm›fl durumda.Goldwind isimli Çinli rüzgâr türbini üreticisifirma, art›k dünyan›n en büyük 10 imalatç›-s›ndan biri durumunda.

Rüzgâr enerjisi koflusunda bir baflka dik-

Rüzgâr Türbinleri mi Kediler mi Kufllar ‹çin Daha Tehlikeli?

kuleleri yüzünden ölenlerinsadece yüzde 0,02’si kadar.ABD’de binalara çarparakölenlerin yüzde 0,005’i ile evkedilerinin pençelerinde canverenlerin yüzde 0,03’ünden az. Ayr›ca, fosil yak›tla çal›flansantrallerin aç›¤a ç›kard›¤› CO2

küresel ›s›nman›n önde gelennedenlerinden biri; bir araflt›rmayagöre bu da dünyadaki kufltürlerinin dörtte birinden fazlas›n›nölümünde etkili. Yine de rüzgârde¤irmenlerinin tasar›m›ndakufllar›n ölmesine engel olacakiyilefltirmeler için, mühendisler vargüçleriyle çal›fl›yorlar.Büyük kufl sürülerinin yaklaflt›¤›n›alg›lay›p türbini durduracaksensörler flu anda testaflamas›nda.

KAYNAK: Wallace P. Erickson ve di¤erleri,Bird Conservation Implementation andIntegration in the Americas, 2002.

B‹NALAR550

ENERJ‹ NAK‹LHATLARI

130

KED‹LER100 OTOMOB‹LLER

80

TARIM‹LAÇLARI

67RÜZGÂR

TÜRB‹NLER‹.0285

Rüzgâr türbinlerinin kufllar›nölmesine yol açt›¤› zaman zamanbaz› çevrelerce dile getirilen biriddia. Peki bu sav ne derecedo¤ru? Küresel iklim de¤iflikli¤ikonusunda yapt›¤› çal›flmalar›ylaNobel Bar›fl Ödülünü alanAl Gore, “Tercih Sizin” kitab›ndabu iddiaya bilimsel verilerle yan›tveriyor:“ABD’de rüzgâr de¤irmenlerindeölen kufllar›n y›ll›k toplam›, iletiflim

KUfiÖLÜMÜNEDENLER‹(ABD’de y›ll›kmilyon olarak)

Birçok kaynak, önümüzdeki 10y›l içinde Çin’in kurulu rüzgârsantrallerinin gücünün, bütün

ülkeleri, hatta ABD’yi bilesollayaca¤›n› iddia ediyor.



TÜRK‹YE'DEK‹ ‹fiLETMEDEK‹ RÜZGÂR ELEKTR‹K SANTRAL PROJELER‹ (WIND POWER PROJECTS UNDER OPERATION IN TURKEY)*

Mevkii

(Location)

‹zmir-Çeflme

‹zmir-Çeflme

‹stanbul-Had›mköy

Bal›kesir-Band›rma

‹zmir-Çeflme

‹stanbul-Silivri

Çanakkale-‹ntepe

Manisa-Akhisar

Çanakkale-Gelibolu

Manisa-Sayalar

‹stanbul-Çatalca

‹zmir-Alia¤a

‹stanbul-GOP

Mu¤la-Datça

Hatay-Samanda¤

Ayd›n-Didim

Bal›kesir-fiaml›

Hatay-Belen

Tekirda¤-fiarköy

‹zmir-Urla

Çanakkale-Ezine

Bal›kesir-Susurluk

‹zmir-Bergama

‹zmir-Çeflme



Osmaniye-Bahçe

Manisa-Soma


Mersin-Mut

Ç.Kale-Bozcaada

‹zmir-Alia¤a

Edirne-Enez

1,50

7,20

1,20

30,00

39,20

0,85

30,40

10,80

14,90

34,20

60,00

57,50

24,00

29,60

30,00

31,50

90,00

30,00

28,80

15,00

20,80

20,70

15,00

30,00

15,00

60,00

95,00

49,50

24,00

33,00

10,20

90,00

15,00

1998

1998

2003

2006

2006

2007

2007

2007

2007

2008

2008

2008

2008

2008

2008

2009

2009

2009

2009

2009

2009

2009

2009

2009

2009

2009

2010

2010

2010

2010

2000

2010

2010

Enercon

Vestas

Enercon

GE

Enercon

Vestas

Enercon

Vestas

Enercon

Enercon

Vestas

Nordex

Enercon

Enercon

Vestas

Suzlon

Vestas

Vestas

Enercon

Nordex

Enercon

Enercon

GE

Nordex

Vestas

Vestas

GE

Enercon

Nordex

Vestas

Enercon

Nordex

Nordex

0,5

0,6

0,6

1,5

0,8

0,85

0,8

1,8

0.8 ve 0.9

0,9

3

2,5

2

0,9

2

2,1

3

3

2 ve 0.9

2,5

2 ve 0.8

0,9

2,5

2,5

3

3

2,5

0,9

3

3

0,6

2,5

2,5

3

12

2

20

49

1

38

6

13 adet 800 kW +

5 adet 900 kW

38

20

23

12

37

15

15

30

10

14 adet 2000 kW

+ 1 adet 800 kW

6

10 adet 2000 kW

+ 1 adet 800 kW

23

6

12

5

20

54

55

10

11

17

36

6

Alize Enerji Elektrik Üretim A.fi.

Ares Alaçat› RES San. ve Tic. A.fi.

Sunjüt Sun’i Jüt San. ve Tic. A.fi

Yap›san Elektrik Üretim A.fi.

Mare Manast›r RES San. ve Tic. A.fi.

Teperes Elektrik Üretim A.fi.

Anemon Enerji Elektrik Üretim A.fi.

Deniz Elektrik Üretim Ltd. fiti.

Do¤al Enerji Elektrik Üretim A.fi.


Ertürk Elektrik Üretim A.fi.

‹nnores Elektrik Üretim A.fi.

Lodos Elektrik Üretim A.fi.

Dares Datça RES San. ve Ticaret A.fi.

Deniz Elektrik Üretim Ltd. fiti.

Ayen Enerji A.fi.

Baki Elektrik Üretim Ltd. fiti.

Belen Elektrik Üretim A.fi.


Kores Kocada¤ RES Üretim A.fi.



Ütopya Elektrik Üretim San. ve Tic. A.fi.

Maz›-3 RES Elektrik Üretim A.fi.

Akenerji Elektrik Üretim A.fi.

Borasco Enerji ve Kimya San. ve Tic. A.fi.

Rotor Elektrik Üretim A.fi.

Soma Enerji Elektrik Üretim A.fi.

As Makinsan Temiz Enerji Elektrik

Akdeniz Elektrik Üretim A.fi.

Bores Bozcaada RES San. ve Tic. A.fi.

Bergama RES Enerji Üretim A.fi.

Boreas Enerji Üretim A.fi.

Kurulu Güç (MW) (Installed Capacity)

fiirket

(Company)

Üretime GeçiflTarihi

(CommissioningDate)

Kullan›lan TürbinMarkas› (Turbine

Manufacturer)

Kullan›lan TürbinKurulu Gücü (MW)(Turbine Capacity)

Kullan›lan TürbinAdedi

(Number ofWTGs)

KAPAS‹TE TOPLAMI (TOTAL OPERATING CAPACITY) 1044,85

* Veriler, Türkiye Rüzgâr Enerjisi Birli¤inden (TÜREB) al›nm›flt›r.



Rüzgâr Enerjisi

DOSYA

Türkiye’deki ‹nflaat› Devam Eden ve 2010 Y›l›nda Devreye Girecek Kapasite (Projects Under Construction and to be Commissioned in 2010)

Mevkii

(Location)

Bal›kesir-Havran

Manisa-K›rka¤aç

Osmaniye-Bahçe

Osmaniye-Bahçe

Osmaniye-Bahçe

Manisa-Soma

‹zmir-Alia¤a

Manisa-Soma

Hatay-Samanda¤

‹zmir-Bergama

Ayd›n-Söke


16,00

25,60

45,00

60,00

50,00

90,90

30,00

90,00

35,00

15,00

30,00

34,85

2010

2010

2010

2010

2010

2010

2010

2010

2010

2010

2011

2010

Enercon

Enercon

GE

GE

GE

Enercon

Enercon

Nordex

GE

GE

Gamesa

2,0

0,8

2,5

2,5

2,5

2 ve 0,9 ve 0,8

2,0

2,5

2,5

2,5

2,50

8

32

18

24

20

33 adet 900 kW +

29 adet 2000 kW

+ 4 adet 800 kW

15

36

14

6

15






Soma Enerji Elektrik Üretim A.fi.

Doruk Enerji Elektrik Üretim A.fi.

Bilgin Rüzgar Santrali Enerji Üretimi A.fi.

Ziyaret RES San. ve Tic. Anonim fiirketi

Ütopya Elektrik Üretim San. ve Tic. A.fi.

ABK Enerji Elektrik Üretim. A.fi.

Kap›da¤ RES San. ve Tic. A.fi.


fiirket

(Company)


(CommissioningDate)


Manufacturer)



(Number ofWTGs)

‹NfiA HAL‹NDEK‹ KAPAS‹TE TOPLAMI 522,35

(TOTAL CAPACITY UNDER CONSTRUCTION)

Türkiye’deki 2010 Y›l›nda ‹nflaat› Bafllamas› Muhtemel Projeler (Projects Expected to Start Construction in 2010)

Mevkii

(Location)

Ayd›n-Çine

Hatay-Merkez

‹zmir-Alia¤a

‹zmir-Alia¤a

Çanakkale-Ezine



‹zmir-Foça

‹zmir-Alia¤a

Bal›kesir-Kepsut

Bal›kesir-Kepsut

Hatay-Samanda¤

Hatay-Samanda¤

Çanakkale-Ezine

K›rflehir-Mucur

‹zmir-Karaburun

‹zmir-Seferihisar

24,00

15,30

12,50

10,00

22,50

30,00

93,00

30,00

30,00

54,90

142,50

22,50

35,00

30,00

148,28

30,75

24,00

Vestas

Nordex

GE

GE

Vestas

Enercon

Enercon

Enercon

GE

Siemens

Repower

Suzlon

Suzlon

2,50

2,50

2,50

3,00

2,00

2,00

2 ve 0,9

2,5

2,30

3,37

2,10

2,10

5

4

9

31

15

15

27 adet 2000 kW

+ 1 adet 900 kW

9

13

44

15

12

Sabafl Elektrik Üretim A.fi.

Bakras Enerji Elektrik Ü. ve Tic. Ltd. fiti.

Kardemir Haddecilik San. ve Tic.Ltd.fiti.

Garet Enerji Üretim ve Ticaret A.fi.

Garet Enerji Üretim ve Ticaret A.fi.

Galata Wind Enerji Ltd. fiti.

Galata Wind Enerji Ltd. fiti.



Poyraz Enerji Elektrik Üretim A.fi.

Bares Elektrik Üretim A.fi.

Ziyaret RES San. ve Tic. Anonim fiirketi

Samanda¤ RES San. ve Tic. Anonim fiti.

Enerjisa A.fi.

Al-Yel Elektrik Üretim Ltd. fiti.

Ayen Enerji A.fi.

Ayen Enerji A.fi.


fiirket

(Company)


(CommissioningDate)


Manufacturer)



(Number ofWTGs)

‹NfiAATA BAfiLAYACAK KAPAS‹TE TOPLAMI 755,23

(TOTAL CAPACITY TO BE STARTED TO CONSTRUCTION IN 2010)



Türkiye rüzgârenerjisinde, son

verilere göre 2009y›l› itibariyle

toplamda yaklafl›k1000 MW kurulu

güce ulaflm›flgörünüyor.

kat çekici ülke ispanya. O da Almanya’n›n ya-r›s› nüfusuna sahip ama yaklafl›k 20 bin MWrüzgâr enerjisi kurulu gücüne ulaflmay› ba-flard›. Tabii yine y›llar boyunca ak›t›lan tefl-vikler sonucu oluflan teknoloji birikimi saye-sinde. Ama bir baflka ülke var ki, hem bizehem de daha birçok ülkeye parmak ›s›rt›yor:Kuzeyin küçük ama ak›ll› ülkesi Danimar-ka’dan bahsediyoruz. Tüm elektri¤inin yüzde21’inden fazlas›n› rüzgâr de¤irmenlerindenelde eden bu küçük ülkenin bir rüzgâr türbiniüretim flirketi var ki, tam 35 bin MW’l›k kuru-lu kapasiteyle dünya rekortmeni: Vestas.‹nan›lmas› zor ama öyle…

“Yeldir, Geçer”Evet, bir Türk atasözü böyle diyor. Buna birbaflka Türk deyimiyle yan›t verilebilir: Bu se-fer kaz›n aya¤› öyle de¤il. Yeldir ama geçmi-yor. Türk kamu yöneticilerinin bunun fark›-na varmas› ne yaz›k ki yine bir hayli uzunsürdü. Hâlâ ne kadar fark›nda olundu¤u dapek belli de¤il. Teflviklerin ortaya konmas›için teknolojinin ucuzlamas›n› bekleyen Tür-kiye bürokrasisi, belki ülkemizin yeni birekonomik geliflme f›rsat›n› daha kaç›rmas›-na sebep olmak üzere. Halbuki bu teflvik vedesteklerin, ne kadar h›zl› ekonomik faydayadönüfltü¤ünü görmek için Almanya, ‹spanyave Danimarka örneklerine flöyle bir göz at-mak yeterli olabilir. Bu ülkeler, ak›t›lan tefl-viklerin nas›l büyük bir h›zla ARGE ve tekno-loji birikimi üzerinden paraya ve istihdamadönüflebildi¤inin canl› kan›tlar›.

Ama tüm bu zorluklara ra¤men bu yola baflkoyanlar da yok de¤il. Erken kalkan yol al›rmisali, yapt›klar› yat›r›mlarla Türkiye’yi ye-nilenebilir enerji kaynaklar›yla tan›flt›ran buöncü flirketler bir hayli mesafe kat etmifl du-rumdalar. Türkiye rüzgâr enerjisinde, son ve-rilere göre 2009 y›l› itibariyle toplamda yak-lafl›k 1000 MW kurulu güce ulaflm›fl görünü-yor. Bu rakam, ABD’nin 35’te birine, toprakbüyüklü¤ü aç›s›ndan 20’de birine eflit Hol-landa’n›n ise yar›s›ndan bile az›na denk geli-yor. Elektrik ‹flleri Etüt ‹daresinin (E‹E), Tür-kiye’nin mevcut orta-mükemmel aras› rüz-gâr potansiyelini 131 bin MW olarak hesapla-

d›¤› düflünüldü¤ünde, durumun inan›lmazl›-¤› daha aç›k bir flekilde ortaya ç›k›yor. Üste-lik daha hiç de¤erlendirilmemifl bir offshore(denizüstü) rüzgâr enerjisi potansiyeli de var(E‹E, Türkiye denizleri için orta-mükemmelaras› rüzgâr kayna¤›n› yaklafl›k 17 bin MWolarak aç›klam›flt›r.) Bu rakamlar, insan›nakl›n› karamsarl›¤a, iradesiniyse iyimserli¤eitebilecek göstergeler. Bu iyimserli¤e katk›sa¤layabilecek veri ise, 2009 y›l›nda gerçek-leflen kapasite art›fl›. Bu konuda rüzgâr ener-jisinde gerçekleflen 345 MW’l›k yeni kurulugüç, Türkiye’yi, Çin’in ard›ndan dünya ikinci-li¤ine tafl›yor: Yüzde 75’lik bir art›fl gerçektenküçümsenecek bir rakam de¤il. Üstelik 2010y›l› verileri de bir hayli umut verici. TürkiyeRüzgâr Enerjisi Birli¤inin (TÜREB) verilerinegöre, bu y›l içinde 522 MW’l›k bir art›fl dahayaflayaca¤›z. Ayr›ca 2010 y›l›nda inflaat› bafl-lamas› muhtemel 755 MW’l›k bir kurulu güççal›flmas› daha var. Yani enseyi karartma-mak hâlâ elimizde…



Rüzgâr Enerjisi

DOSYA

2009 y›l› sonuitibariyle rüzgârenerjisinin küreselpazar büyüklü¤ü45 milyar Euroolarakhesaplan›yor.

45 Milyar Euro’luk Bir PazarPeki, verili lisanslar ne durumda? Bundansonras› için neler denebilir? Bu konuda daufak bir tarihsel hat›rlatma iyi olabilir. Türki-ye’de rüzgâr enerjisi üretme lisanslar›n› ve-ren kurum Türkiye Elektrik ‹letim A.fi.’ye(TE‹Afi), 3 Eylül 2002-4 Haziran 2004 tarih-leri aras›nda yap›lan 231 RES baflvurusununtoplam gücü 2992 MW idi. Yine 1 Ocak-6Temmuz 2006 tarihleri aras›nda toplam4886 MW’l›k 136 RES baflvurusu yap›lm›fl.Sadece 1 gün aç›k kalan ve Türkiye rüzgârenerji potansiyelini gösterme aç›s›ndan birmilat olan 1 Kas›m 2007’de ise toplam 78,151MW’l›k 751 RES baflvurusu gerçekleflmifl. Ya-ni 1 Kas›m 2007 öncesinde toplam 86 binMW’l›k bir baflvuru oldu ve TE‹Afi bu lisansbaflvurular›n›n sadece 4916 MW’l›k bir bölü-müne RES ba¤lant› görüflü verdi. Bu projeler-den de sadece 3274 MW’› lisans alt›na al›nd›.13 fiubat 2009 tarihinde ise 7453 MW’l›k ka-

pasite için daha RES ba¤lant› görüflü verilmifldurumda.

Baflvurular ile verilen lisanslar aras›ndakibafl döndürücü fark konusunda görüfllerinebaflvurdu¤umuz TÜREB Baflkan› Murat Du-rak, 1 Kas›m 2007 RES baflvurular›na iliflkinönümüzdeki dönemde lisanslar›n da¤›t›lma-ya bafllanmas› konusunda umutlu. Lisansla-r›n da¤›t›m› konusunda TE‹Afi’›n afl›r› titizlikgösterip göstermedi¤ini sordu¤umuz Durak,“Teknik baz› kriterlere bak›yorlar; bu nokta-da en önemli kriter ise ba¤lant› noktalar›n-daki TE‹Afi k›sa devre gücüdür” diyor. Küçükölçekli rüzgâr pervaneleri konusunda Türki-ye’nin çok ciddi bir potansiyeli oldu¤unu be-lirten Murat Durak, bu potansiyelin gerçe¤edönüflebilmesi için da¤›t›m sistem altyap›la-r›nda önemli iyilefltirmeler gerekti¤ini söylü-yor. Türkiye’de RES’ler konusundaki en bü-yük s›k›nt› Murat Durak’›n da belirtti¤i gibi,idari ve teknik mevzuatta s›k yaflanan de¤i-fliklikler. Sistem iletim bedellerinin RES’ler-de kurulu güç üzerinden al›nmamas› gerekti-¤ini ›srarla vurgulayan Durak, bu bedelingerçekleflen üretim üzerinden al›nd›¤› za-man, rüzgâr yat›r›mlar›n›n önünün daha daaç›laca¤›n› düflünüyor. Ve tabii revizyonu y›-lan hikâyesine dönüflen Yenilenebilir EnerjiKanunu. Herkesin eli kursa¤›nda bekledi¤iKanun, sektörün önünü açabilecek de¤iflik-liklerle yasalaflt›¤›nda, “Yeflil Yar›fl”ta belkiçok daha öne geçmemiz mümkün olabilir.Nas›l bir yar›fl ve dolay›s›yla pazardan bah-setti¤imizi anlatmak için küçük bir veri:2009 y›l› sonu itibariyle rüzgâr enerjisininküresel pazar büyüklü¤ü 45 milyar Euro ola-rak hesaplan›yor (bu rakam›n 13 milyar Eu-ro’su AB ülkelerinde gerçeklefliyor).

Gidilecek yol belli ki sonsuz ama daha yo-lun çok bafl›nday›z. Dünyan›n ihtiyaç duydu-¤u enerjiyi, bütünüyle yenilenebilir kaynak-lardan sa¤lamak bakal›m hangi tarihtemümkün olacak? Türkiye, muhteflem rüzgârpotansiyelini kuvveden fiile geçirebilecekmi? Bu sorular›n yan›tlar› tam olarak bilin-miyor. Tek bilinen, daha fazla zaman kaybe-dilmemesi gerekti¤i ve önümüzdeki 10 y›ldabizi çok de¤iflik geliflmelerin bekledi¤i… m

Demirer Enerji’nin Bozcaada’daki Bores Rüzgâr Santrali

Dost Enerji’nin Manisa’daki Yuntda¤› Rüzgâr Santrali

Zorlu Enerji’nin Osmaniye’deki Gökçeda¤ Rüzgâr Santrali




‹‹sstteerrsseenniizz öönnccee KKüürreesseell IIss››nnmmaa KKuurruullttaayy››yyllaabbaaflflllaayyaall››mm.. BBuu oorrggaanniizzaassyyoonnddaa hheeddeeffiinniizz nneeyy--ddii vvee nnaass››ll bbaaflflllaadd››nn››zz??Biz daha önceki kurultaylar› Türkiye Gazeteci-ler Cemiyeti (TGC) bünyesinde yapt›k çünküben o s›rada TGC Genel Sekreteriydim. ‹lk ikikurultaydan sonra benim oradaki görevim bi-tince ve Ekonomi Gazetecileri Derne¤i (EGD)genel baflkan› olunca üçüncü kurultay› EGD ça-t›s› alt›nda yapt›k. Kurultaya kamudan, çevre,sivil toplum kurulufllar› ve medyadan yo¤unkat›l›m oldu. Bizim buradaki amac›m›z gazete-cilerin, medyan›n fark›ndal›¤›n› art›rmakt›.Yoksa biz konunun bilimsel boyutunu tart›fla-cak durumda de¤iliz. Birinci kurultay›n ilk mo-deratörü TOBB baflkan› Rifat Hisarc›kl›o¤-lu’ydu. Sedat Ergin, Vahap Munyar gibi medya-n›n üst düzey temsilcileri de vard›. Kurultayda

Medya

EGD Genel Baflkan› Celal Toprak

“En Militan Çevreciler Turizmciler Olacak”

Ekonomi Gazetecileri Derne¤i(EGD) Genel Baflkan› Celal Topraküç senedir, kamu, medya ve siviltoplumun en önemli temsilcilerinia¤›rlayan Küresel Is›nmaKurultay›n›n toplanmas›nda aktif roloynuyor. Medyan›n küresel ›s›nmakonusundaki fark›ndal›¤›n› art›rmay›amaçlayan Celal Toprak EKOIQdergisine verdi¤i röportajda “dahayolun bafl›nday›z ama iflin bafl›n›televizyonlar çekecek” diyor.Röportaj: Balkan TALUFoto¤raflar: Özgür GÜVENÇ

celal toprak 8/27/10 2:06 PM Page 48


Hisarc›kl›o¤lu bir ön araflt›rma yap›p,hangi gazete küresel ›s›nmaya ne ka-dar yer vermifl onun rakamlar›n› verdi.Rakamlar okununca o s›rada Milli-yet’in Genel Yay›n Yönetmeni olan Se-dat Ergin “bizim rakamlar›m›z nas›l bukadar az ç›kar” dedi, epey bir flafl›rd›.Daha sonra Milliyet gazetesinin muha-bir ve editörleri bizi aray›p “Etkinlikle-rinizi daha yak›ndan takip etmek, dahaaktif kat›lmak istiyoruz” dediler. Bizimhedefimiz de tam olarak bu.

BBiirr öörrnneekk oollmmaass›› aaçç››ss››nnddaann mmeesseellaa ““BBuuyy››ll KKooppeennhhaagg ZZiirrvveessiinnddee hhaannggii mmeeddyyaakkuurruulluuflflllaarr›› mmuuhhaabbiirr ggöörreevvlleennddiirrddii..BBuurraaddaann kkaaçç kkiiflflii oorraayyaa ggiittttii??”” BBööyylleebbiirr iissttaattiissttiikk vvaarr mm›› eelliinniizzddee??TÜS‹AD taraf›ndan düzenlenmifl olanbir konferansta konufltuk bunu. Haki-katen de medyan›n bu konuya yeterin-ce ilgi göstermedi¤i, en az›ndan bura-dan oraya çok az say›da gazeteciningitti¤i tespiti yap›ld›. Bizim hedefleri-mizden biri de bu tür organizasyonla-ra daha çok medya kuruluflunun git-mesini sa¤lamak. TÜS‹AD’daki toplan-t›da Çevre Bakan› flöyle bir fley dedi:“Bu meselelerle ilgili konuflacak mu-

habir bulam›yoruz. Sizinle iflbirli¤iyapsak ve bununla ilgili kafa yoran, iflyapan isimlerle bir e¤itim yapsak.” Bizflimdi EGD olarak bu proje üstünde ça-l›fl›yoruz.

EEsskkiiddeenn ggaazzeetteelleerrddee ççeevvrreeyyllee iillggiillii aayyrr››ssaayyffaa vvss hhaazz››rrllaammaakk bbiirr llüükkss ssaayy››ll››rrdd››..BBuunnuu yyaappaann aallkk››flflllaann››rrdd›› aammaa eeddiittöörrlleerrbbööyyllee bbiirr flfleeyyee ppeekk yyeelltteennmmeezzlleerrddii..NNTTVV’’nniinn YYeeflfliill EEkkrraann›› yyaa ddaa TTüürrkkiiyyee ggaa--zzeetteessiinniinn YYeeflfliill SSaayyffaass›› ggiibbii öörrnneekklleerryyaayygg››nnllaaflflaaccaakk mm››?? YYookkssaa bbuu ddaa ggeelliippggeeççiiccii bbiirr ttrreenndd mmii oollaaccaakk??Bence bu geçici bir trend de¤il. Biz Kü-resel Is›nma Kurultay›n› ilk yapt›¤›-m›zda NTV’den de bir arkadafl geldi.

Sonra o arkadafl Yeflil Ekran program›-na bafllad›. Biz de o arkadafl›m›z› ödül-lendirdik. Yavafl yavafl baflka kanallarda muadili programlar yapmaya bafl-lad›lar. Bence bu konuda öncülü¤ü te-levizyonlar yapacak. Yaz›l› bas›n›ngeçmiflinde biraz fazla baflar›s›z örnekvar. San›r›m bu iflin ortas›n› pek bula-mad›k. O yüzden yaz›l› bas›n daha ar-kadan gelecek.

‹‹llkk kkuurruullttaayy››nn››zzddaa RRiiffaatt HHiissaarrcc››kkll››oo¤¤--lluu’’nnuunn oottuurruumm bbaaflflkkaannll››¤¤›› yyaapptt››¤¤››nn››ssööyylleeddiinniizz.. TTOOBBBB,, TTÜÜSS‹‹AADD ggiibbii kkuurruu--lluuflflllaarr kküürreesseell ››ss››nnmmaayyaa nnaass››ll yyaakkllaaflfl››--yyoorrllaarr??Bu konuda daha yolun çok bafl›nday›z.

Küresel Is›nma Kurultay› bugün EGDGenel Baflkan› olan Celal Toprak’›nTGC Genel Sekreteriyken bafllatt›¤›kiflisel çabalar sayesindegelenekselleflti. ‹lk kurultay 7 May›s2008 tarihinde yap›ld›. 2008 y›l›ndakipanele kat›lan Hürriyet gazetesiekonomi müdürü Vahap Munyar “Bizküresel ›s›nmay› buzul kopmalar›ndanibaret san›rd›k” diyordu. 2009 y›l›ndayap›lan kurultaya toplam 550 kiflilik birkat›l›m gerçekleflti. 11 panelistinkonuflmac› olarak yer ald›¤›organizasyonun sonuç bildirgesinde“do¤al kaynaklar” tan›mlamas›n›n

insanl›¤›n do¤ay› bitmez tükenmez birkaynak olarak görmesindenkaynakland›¤› vurguland›. Bu y›l 16Haziran’da gerçeklefltirilen kurultaydaise Türkiye’de y›lda 200 kadar sel vetaflk›n felaketinin yafland›¤› bildirildi.Ortaya ç›kan sonuç bildirgesinde buafetlerin 150 milyon liral›k bir maliyetortaya ç›kard›¤› kaydedildi. Dünyada1990-1999 y›llar› aras›nda yaflananafetlerin toplam maliyeti ise 629 milyarLiray› buluyor. Bu yüzden sonkurultayda al›nan en önemlikararlardan biri de bir an önce iklimpolitikalar› oluflturulmas› gereklili¤i oldu.

Kurultay Notlar›: “Küresel Is›nmay› BuzulKopmalar›ndan ‹baret San›yorduk”

“Kurultaya kamudan, çevre, sivil toplum kurulufllar› ve

medyadan yo¤un kat›l›m oldu.Bizim buradaki amac›m›zgazetecilerin, medyan›nfark›ndal›¤›n› art›rmakt›.”



Sonuçta küresel ›s›nma s›n›fsal ayr›mgözetmeden herkesi etkileyecek. Belkizenginler önce geçici olarak daha se-rin, temiz bölgelere kaçacaklar amaküresel ›s›nmadan gene de etkilene-cekler. Sürdürülebilir sanayi ve kal-k›nma gibi kavramlar literatürümüzeyeni girdi. ‹fl dünyas› birtak›m ad›mlaratmaya çal›fl›yor. TOBB daha sonrakendi üniversitesinde bu konuyla ilgilibir toplant› yapt›. TÜS‹AD da sorunadaha ciddi e¤ilmeye bafllad› ama neyinne kadar fark›ndalar çok emin de¤i-lim. Bundan iki sene önce Sanayi Oda-s› çevreci yat›r›mlara verilen krediler-le ilgili tam gün süren kapsaml› birtoplant› yapt› ama yine de flu anda s›f›rnoktas›ndalar. S›f›rdan bire, ikiye geç-tiklerinde performanslar› da yüzde el-li artacak. Bu de¤iflim hemen olmaya-cak ama karamsarl›¤a kap›lmamakgerekiyor.

KK››ssmmeenn mmoorraall bboozzaann iikkii ssoorruunn ggeelliiyyoorraakkllaa.. BBiirr ttaanneessii YYeenniilleenneebbiilliirr EEnneerrjjii yyaa--ssaass››nn››nn bbiirr ttüürrllüü çç››kkmmaayy››flfl››.. ‹‹kkiinncciissii ddeeVVaahhaapp MMuunnyyaarr’’››nn ddaa ddiillee ggeettiirrddii¤¤ii hhiibb--

rriidd aarraabbaallaarr››nn ççiifftt mmoottoorrlluu ssaayy››lldd››¤¤››iiççiinn vveerrggii yyüükküünnüünn ffaazzllaa oolluuflfluu.. BBuu ttüürrkkoonnuullaarrddaa yyaapp››ssaall ddee¤¤iiflfliikklliikklleerr iiççiinnuummuuttlluu oollaabbiilliirr mmiiyyiizz??Olabiliriz tabii. Vahap Munyar o yaz›y›bofluna yazmad›. Türkiye’deki en bü-yük gazetenin ekonomi editörü kendi-si. Haftada üç dört gün yaz› yaz›yor vebu konuyu gündemine al›yor. Bu çokönemli. Bu tür insanlar bizim saf›m›zakat›ld›kça daha fazla ilerleme sa¤lar›z.Bu sene Cumhuriyet ve Bugün gazete-sinden arkadafllar Ankara temsilcilik-leri düzeyinde kat›ld›lar ve çok önemlimesajlar verdiler. YEK’in niye gecikti-rildi¤i konusunda soru soruldu baka-na. Elektrikli arabalar›n da çok k›sazamanda klasik arabalar›n önüne ge-çece¤ini düflünüyorum.

‹‹kklliimm aallaann››nn››nn ssaayygg››nn aakkaaddeemmiissyyeennllee--rriinnddeenn SSeellaahhaattttiinn ‹‹nncceecciikk,, yyaapptt››¤¤››mm››zzssööyylleeflfliiddee bbiizzee ““KKüürreesseell ››ss››nnmmaaddaann eennççookk ttuurriizzmm vvee ttaarr››mm eettkkiilleenneecceekk.. AAkk--ddeenniizz ccaazziibbee mmeerrkkeezzii oollmmaakkttaann çç››kkaa--ccaakk”” ddeeddii.. SSiizz bbiirr eekkoonnoommii ggaazzeetteecciissiioollaarraakk nnee ddüüflflüünnüüyyoorrssuunnuuzz??

Çok do¤ru bir tespit. Kurultaydansonra TURSEB Baflkan› önümüzü kes-ti ve “Bize niye konuflma yapt›rmad›-n›z? Bu ifl en çok bizi yakacak” dedi.Hakl›, çünkü yapt›¤› iflle var olan du-rum birbiriyle çelifliyor. Bu yüzdengelecekte en militan çevreciler tu-rizmciler olacak. Belki zaman›ndayapt›klar› otelleri çevreci standartla-ra uygun olarak yapmad›lar ama flim-di bu konuda bir fley yapmazlarsa ifl-leri sürdürülebilir olmaktan ç›kacak.Baflaran Ulusoy bizzat söyledi bunu.Tar›mda da en son Rusya örne¤ini gö-rüyoruz zaten. En son yang›nlardabu¤day tarlalar› da yand› biliyorsu-nuz. Belki önümüzdeki sene Rusyauzun bir zamandan sonra ilk defa aç-l›¤› yaflayacak. m

Medya

Celal Toprak gazetecili¤e Ankara‹ktisadi ‹dari ‹limler Fakültesindeö¤rencilik yaparken bafllad›. Ankara’dagazetecilik yapan her muhabir gibisiyaset haberleri yapmak istiyordu ama‹stanbul’a döndü¤ünde kendiniekonomi servisinde buldu. Y›llar içindeekonomiyi o kadar benimsedi kibugün ekonomi servislerinin di¤erbranfllardan daha ileride oldu¤unainan›yor. 1980 y›l›nda gazetecilikkariyerine bafllayan Toprak, uzuny›llard›r gazetecilikle ilgili meslekkurulufllar›nda yöneticilik yap›yor.Türkiye Gazeteciler Cemiyetinde (TGC)Genel Sekreterlik görevinde bulunan,Ekonomi Muhabirleri Derne¤inin‹stanbul fiube Müdürlü¤ünü yapanToprak, daha sonra EkonomiGazetecileri Derne¤inin baflkan› oldu.Bugün gazetesinde köfle yazarl›¤›n›sürdüren Celal Toprak, Expo Channelve Cem TV’de de program yap›yor.Yaflam Radyo’da Kent ve Yaflamprogram›n› sunan Toprak, son üçsenedir Küresel Is›nma Kurultay›’n›norganizasyonunda aktif rol oynuyor.

Celal Toprak Kimdir?

“Sürdürülebilir sanayi ve kalk›nma gibi kavramlarliteratürümüze yeni girdi. ‹fl dünyas› daha yeni yeni

birtak›m ad›mlar atmaya çal›fl›yor.”



Yeflil fiirketlerin

TemelHatas›

Yeflil fiirketlerin

TemelHatas›

‹fl & Çevre

5

Hatas›z insan olmaz; tabii çevreci flirketler de… fiark›daki gibi onlar› “hatalar›ylasevmek” de mümkün de¤il. Önemli olangörmek, ö¤renmek ve ders ç›karmak…

5 hata 8/27/10 2:58 PM Page 51


1 –“ÇOK PAHALI” Çevreci giriflimlerin maliyetli bir fley oldu¤unu dü-flünmeyin. Yeflil, tasarruf anlam›na da gelir!

Birçok flirket çevreci politikalar uygulamak konu-sunda çekingen davran›r çünkü çevreci olman›n di-¤er alternatiflere k›yasla daha maliyetli olaca¤›n›düflünürler. Baz› durumlarda bu do¤ru iken (meselayenilenebilir enerji için), çevre duyarl›l›¤›na özengösterilerek al›nan kararlar›n asl›nda flirketinizintasarruf yapmas›na katk›s› olaca¤›n› gösteren çoksay›da örnek vard›r. Mesela flirkette kâ¤›t kulla-n›m›n› düflürmek, flirketin operasyonlar› esna-s›nda ve üretim sürecinde yeniden kullan›-lan/geri dönüflümlü materyallerin kullan›l-mas›, çevreci uygulamalar için getirilen baz›vergi muafiyetlerinden faydalanmak, çal›flan-lar›n ifle gelip gitmesi esnas›nda çevreye du-yarl› uygulamalar (mesela çal›flanlardan bir-kaç›n›n bir arabay› ortak kullanmas›, toplu ta-fl›ma sisteminden faydalanmak ya da evden ça-l›flmak.) “Sürdürülebilirlik” sonuçta kaynaklar›n daha ve-rimli kullan›lmas›d›r ve israf›n azalt›lmas› sadece dünyaiçin de¤il sizin flirketiniz aç›s›ndan da iyi bir fleydir. Bu ifliuygun bir biçimde yapabiliyorsan›z, flirketiniz gayet bü-yük miktarlarda tasarruf da edebilir.

2- “MÜfiTER‹LER ANLAMAZ” Müflterilerin palavralar› fark etmeyece¤ini sanmay›n.Onlar düflündü¤ünüzden daha zeki ve örgütlü!

“Çevreci olmaya çal›flan” flirketlerde en rahats›z edicifley ço¤unlukla, müflterilerin düflünme yeteneklerinin kü-çümsenmesi ve flirketin saçmal›klar›n›n ya da s›kt›¤› pa-lavralar›n fark›na varmayacaklar›n›n san›lmas›d›r. Ürü-nünüzün yeflil renkte bir pakette sat›l›yor olmas› ya da pa-ketin üzerinde “ekolojik” ya da “organik” gibi ibarelerinkullan›lmas› sizin çevreye duyarl› oldu¤unuz anlam›na

‹fl & Çevre

Çevreci olmak gerçekten de iyi ve kârl› bir ifl haline geliyor.Çevre yönetimi flirketinizin markas›, çal›flanlar›n motivasyonuaç›s›ndan iyidir, flirket kâr›n›n artmas›na da faydas› vard›rçünkü tüketiciler çevreci ürünler için fazladan bir para öderler.Ancak birçok flirket detaylara ve stratejiye fazla dikkatetmeden, büyük resmin bütününü gözden kaç›rarak, h›zl› birflekilde, alelacele “çevreci olmak” istiyor. Bu da bariz birbiçimde s›r›t›yor. ‹flte çevreci olmak isteyen flirketlerinyapt›klar› befl temel hata.

gelmez ve müflteriler de bunu çok iyi bilir. Müflterilerinetiketleri okudu¤unu, kullan›lan materyaller hakk›ndasorular sordu¤unu, internette sizin ürününüzle rakip fir-malar›n ürünlerini k›yaslad›¤›n› unutmay›n. Gerçektençevre sorumlulu¤u ile ilgili diyecek ciddi hiçbir laf›n›zyoksa kendinizi çevreci bir flirket gibi göstermek için hiçu¤raflmay›n.

3- “AMBALAJLA KANDIRIRIM” Sadece “organik” kelimesinin ve/veya yaprak logosununiflinize yarayaca¤›n› sanmay›n!

Madde ikiye bak›n. Sembolik “çevreci” hareketlerart›k bir ifle yaram›yor. Çevrecilik misyonuna sahip herflirket -sahtesinden, gerçekten bu misyonu yükleneninekadar hepsi- bugünlerde ne kadar öyle olduklar›n› gös-

5 hata 8/27/10 2:58 PM Page 52


termek için yeflil bir yaprak logosu ya da sade ambalajlarkullan›yor. Bu içi bofl sembolizm o kadar çok kullan›l›yorki saçma ve anlams›z hale geliyor. Bir flirket aç›s›ndanal›nabilecek daha iyi bir karar flu olabilir: Özgün bir mar-ka ile flirketin fark›n› ortaya koyun; müflterilerinize kul-land›¤›n›z etiketler, ambalajlar ve stratejik pazarlamateknikleri ile misyonunuzu ve çevreci kimlili¤inizi, refe-ranslar›n›z› anlatmak için biraz zaman harcay›n. Bu iflido¤ru yapan flirketlere en iyi örnek Method’dur. Keyifli,canl› renklerle dolu bu ev temizlikleri ürünü markas›hem stili hem de çevre-dostu kimli¤i ile müflterilerinzihnine kaz›nd› - hiçbir zaman yeflil yaprak logosu ya dasade ambalajlar gibi klifleleri kullanmadan.

4-“B‹LEN B‹L‹R” Bilen bilmez. Bildirmeniz gerekir. Tabii do¤ru vedüzgün yöntemlerle! Ama sak›n müflterilerinizinzaman›n› s›n›rs›z, dikkatlerini de mükemmelsanmay›n!

Yukar›da say›lan örneklerin tam z›dd› bir durummüflterilerinizin, flirketinizin sundu¤u çevre dostuürünleri aray›p bulmas› ve onlar› anlamas› için sarf ede-

cekleri süre ve enerjiyi abartmakt›r. Madde 2’debelirtti¤im gibi, müflterileriniz aptal de¤ildir, onlar›n dayaflad›klar› bir hayatlar› var ve flirketinizin karbon ayakizlerini sürmek ve ürünlerinizin kullan›m ömrünü analizetmek için harcayacaklar› ne saatleri ne de enerjileri var.E¤er etkin bir flekilde flirketinizin gerçekten çevreci olangiriflim ve faaliyetlerini pazarlamaz ve AÇIKLAMAZSANIZkimsenin bunlardan haberi olmayacakt›r. fiirketiniz do¤rufleyi yap›yor diye insanlar›n do¤al olarak bunun fark›ndaolaca¤›n› sanmay›n. Müflterilerinize bunlar› anlatmal› veçevreci faaliyetlerinizi pazarlamal›s›n›z (dikkatli ve sayg›l›bir biçimde elbette).

5- “%100 YEfi‹LOLMAYI BEKL‹YORUM” Her fleyi yüzde 100 çevreci vekusursuzca yapmad›¤›n›z süreceflirketinizin yeflil uygulamalar›nadikkat çekmenin bir anlam›olmad›¤›n› düflünmeyin. Yeflilolmak, ayn› zamanda bir süreçtir!

fiirketlerin kendilerini “çevreci” göstermeye çal›flma-lar›na karfl› tüketicilerin gösterdikleri tepkilerin artma-s› nedeniyle piyasada daha s›kl›kla yap›lan bir hata var.Gerçekten çevreci ürünlere sahip, üretim faaliyetlerinisorumlulukla yürüten flirketlerin birço¤u “sahte çevre-ci” olarak görünmemek için insanlar›n dikkatini yapt›k-lar› ifllere çekmekten çekiniyorlar. Bu flirketlerin anla-mas› gereken fley flu: Çevreci kimli¤inizle müflteri ka-zanmaktan elde edece¤iniz fayda, bir iki kiflinin inter-nette size “sahte çevreci” diyerek yarataca¤› riskten da-ha önemlidir.

Art›k isteyen herkes internette istedi¤i her fleyi yaza-bildi¤i için, geçmiflte yaflad›klar› bir fleylere k›zm›fl yada yapacak daha baflka bir ifli olmad›¤›ndan flirketinizesald›rabilecek kifliler her zaman olacakt›r. Ancak çevre-ci referanslar›n›z sa¤lamsa ve iletiflim konusunda flef-fafsan›z – amaçlar›n›z›, politikan›z› ve karfl›laflt›¤›n›zzorluklar› internet üzerinden detayl› bir biçimde anlat-mak gibi- sizi destekleyen insanlar ç›kacakt›r ve inter-net üzerinden yap›lan bu tür sald›r›lar flirketinize zararvermeyecektir. Sadece tam anlam›yla fleffaf olmaya ça-l›fl›n ve ürünleriniz hakk›nda yalan söylemeyin çünkübu müflterilerin flirketinize olan güvenini kolayca sar-sar ve sonunda size geri dönüflü kötü olur, flirketinizezarar verir. m

5 hata 8/27/10 2:58 PM Page 53


Çevre Örgütleri

Do¤a Derne¤i ‹letiflim Koordinatörü Yeflim Erbaflol:

“Su Yoksa Hayat da Yok”

Türkiye’nin görece yeni ama en aktif do¤a korumaörgütlerinden biri olan Do¤a Derne¤i, Hasankeyf’teyap›lmas› planlanan baraja karfl› kampanyalar›ylatan›n›yor ama asl›nda Türkiye’nin dört bir yan›nda,onun üzerinde çal›flmay› eflzamanl› olarak yürütüyor.Derne¤in Çengelköy’deki ‹stanbul ofisinde, do¤an›nba¤r›nda görüfltü¤ümüz ‹letiflim Koordinatörü YeflimErbaflol, “Sulak alanlar›n tahribinin, do¤an›n gelece¤iaç›s›ndan en kritik alan oldu¤unu saptad›k; bunedenle çal›flmalar›m›z›n ana alan› buralar” diyor.

Burdur / Ac›göl

Söylefli: Bar›fl DO⁄RU Foto¤raflar: Sayg›n SERDARO⁄LU ve DO⁄A Derne¤i arflivi

doga dernegi 8/27/10 2:12 PM Page 54




BBiizzee bbiirraazz DDoo¤¤aa DDeerrnnee¤¤iinnddeenn bbaahhsseeddee--bbiilliirr mmiissiinniizz??Do¤a Derne¤i 2002 y›l›nda Ankara’dakuruldu. ‹stanbul ofisimiz üç y›l önceaç›ld›. Buray› daha çok bir iletiflim ofi-si olarak kullan›yoruz. Ana hedefimiz-se, Türkiye’nin 305 önemli do¤a ala-n›nda do¤a koruma projeleri yap-mak…

330055 ddeerrkkeenn……Bu 305 önemli do¤a alan›, Do¤a Der-ne¤i’nin belirledi¤i bir bilimsel metotsayesinde saptand› ve üç ciltlik bir ki-tap halinde yay›nland›. Buna çeflitlibilim insanlar› da katk›da bulundu.Dünyada flu anda 40 ülkede ayn› yön-temle önemli do¤a alanlar› belirleni-yor. Bir alanda do¤a koruma çal›flma-s› yapmak istedi¤iniz zaman, bu ki-taptan faydalanabiliyorsunuz. Türki-ye’deki 305 nokta bu kitapta tek tekinceleniyor. Kitap bas›lal› üç y›l oldu,biraz de¤iflti, yenilenmesi gerekecekama bölgenin habitat›, yaflayan türle-ri, bu alanla ilgili tehditleri, bugünekadar yap›lm›fl koruma çal›flmalar›n›görmek için benzersiz bir kaynak. Ki-tapta ayr›ca bilimsel verilerle birlik-te, ele al›nan bölgelerdeki bitki, kufl,sürüngen, kertenkele ve kelebek po-pülasyonlar›n›n durumu da ortayakonuyor. Hangilerinin nesli tehlikealt›nda, bu bölgede hangisinden nekadar var, flu anki durumu nedir,dünya üzerindeki durumu nedir, Tür-kiye’deki durumu nedir? Hepsinintek tek bilgileri mevcut…

BBuu 330055 aallaann››,, ddii¤¤eerr bbööllggeelleerrddeenn aayy››rraannnnee??Bu alanlar, Türkiye yüzölçümünün ne-redeyse yüzde 25’ini kapl›yor ama Tür-kiye’deki biyolojik çeflitlili¤in yüzde80’inden fazlas› bu yüzde 25’lik alaniçinde toplanm›fl durumda. Dolay›s›y-la bu alanlar›n yaflamas›, asl›nda Tür-kiye’deki biyolojik çeflitlili¤in, do¤a-

n›n, yaflam›n, canl›l›¤›n devam ediyorolmas› anlam›na geliyor. Yani birazkörü körüne do¤a koruma çal›flmalar›yapmak yerine, hedef odakl›, sistemli,bilimsel bir flekilde çal›flmak ad›na ya-p›ld› bu çal›flma.

KKiittaabb››nn hhaazz››rrll››¤¤›› nnee kkaaddaarr ssüürrddüü??Asl›nda bu kitab›n haz›rlanmas› üç y›lsürdü, ama bütün verilerin toplanmas›çok daha uzun dönemli bir çal›flma.Arkadafllar›m›z kitab›n haz›rlanma

sürecinde epey bir eziyet çekmifllerama zaten Avrupa Birli¤i normlar›nagöre de bu çal›flman›n yap›lm›fl olmas›gerekiyordu. Dolay›s›yla Türkiye do-¤as›na hediye edilmifl, çok önemli bi-limsel bir veri oldu bu. Bu 305 alan›ntek tek incelenmesi sonunda ortayaç›kan grafik, Do¤a Derne¤i’nin çal›fl-malar›n› ne konuda ve nerede yo¤un-laflt›rmas› gerekti¤ini de ortaya koy-mufl oldu. Bu alanlar›n tamam›nda fluanda bir gerileme gözlemek mümkün.Bu gerilemeye bakt›k ve ekolojik yafla-m›, biyolojik çeflitlili¤i tehdit eden enönemli tehlikeyi saptamaya çal›flt›k.Ve bilimsel verilere bakarak gördük ki,çok bildi¤imiz orman yang›n›, avc›l›k,kirlilik gibi gözümüze çok büyük görü-

Çevre Örgütleri

Bir alan›n UNESCO tarih ve kültürmiras› alan› ilan edilebilmesi için ontane kriter var. Çin Seddi befl,Amazon Ormanlar› üç, Taç Mahal bir,M›s›r Piramitleri de dört kriterikarfl›l›yor ama Hasankeyf bu onkriterin dokuzunu karfl›layan tek yer.Ancak bu baflvuruyu sivil toplumkurulufllar› yapam›yor; bunu KültürBakanl›¤›n›n yapmas› gerekiyor. Ayr›ca Baraj sadece Hasankeyf’i de¤il,Dicle Vadisi’nin dört yüz kilometrelikalan›n› sular alt›nda b›rakacak ve pekçok endemik tür yok olacak. Meseladünyada sadece F›rat ve Dicle Nehrikenar›nda yaflayan ve boyu birmetreye kadar ulaflabilen F›ratKaplumba¤as›n›n, F›rat Nehrindekibarajlar yüzünden neredeyse hiçyaflam alan› kalmam›fl durumda. fiuanda sadece Dicle Nehri k›y›lar›ndayafl›yor. Biz de F›rat kaplumba¤as›n›kampanya maskotu olarak seçtik.Asl›nda Latince ismi, Rafetus. Biz dekendisine k›saca “Rafet” diyoruz.Türkiye’de baraj yap›lmam›fl en sonbüyük nehir Dicle ve Rafet’in baflkayaflam alan› da kalmad›.

“Rafet ve Hasankeyf Kaybolmamal›”

Son derece önemli bir çal›flma olan Önemli Do¤a Alanlar› kitab›n›n bask›s›tükenmifl durumda ama isteyenlerwww.dogadernegi.org/yayinlarimiz.aspxadresinden kitab›n tümünü pdf format›ndaindirebilir.



ilgili sorunlar Türkiye’deki biyolojikçeflitlili¤in yaklafl›k yüzde 80’ini tehditediyor. Su politikas› Türkiye aç›s›ndanbu kadar ciddi bir sorun, çünkü su ya-flam›n en temel kayna¤› ve onu ald›¤›-n›zda geriye hiçbir fley kalm›yor.

PPeekkii,, nneerreelleerrddee ççaall››flflmmaa yyüürrüüttüüyyoorrssuu--nnuuzz bbuu aallaannllaarrddaann??fiu anda 10’u aflk›n bölgede çeflitli ça-l›flmalar yürütüyoruz. Bunlar aras›ndaen bilineni tabii ki Hasankeyf ama ora-ya yap›lacak baraj asl›nda sadece Ha-sankeyf’i de¤il bütün bir Dicle Vadisiniyok edecek bir proje. Dicle Vadisi dedi-¤iniz zaman herkese derdinizi anlata-m›yorsunuz ama Hasankeyf deyinceifller de¤ifliyor. Gerçekten de Hasan-keyf hafife al›nacak bir yer de¤il. fiuanda Do¤a Derne¤i’nin talebi barajprojesinin durdurulmas›, Hasan-keyf’in UNESCO tarih ve kültür miras›ilan edilmesi.

Bizim ayn› bölgede bir di¤er çal›fl-mam›z da “Urfa’n›n Bozk›rlar›.” Do¤a-y› sadece orman veya yeflil alan olarakgörmek son derece yanl›fl. Bozk›rlar dason derece güzeldir ve baflta ceylan,çöl varan›, s›rtlan ve çöl koflar› olmaküzere say›s›z canl› türüne evsahipli¤iyapar.

Bir de¤er çal›flmam›z da Burdur’da

Kastamonu ve Artvin bölgesinde deboz ay› projesi yap›yoruz. Hayvan›nistedi¤i yemek; insan›n istedi¤iyse,ay›lar›n, bal›ndan ve meyvebahçesinden uzak durmas›. Bunusa¤lad›¤›n›zda sorun kendili¤indençözülüyor. Mesela bal için üç dörtmetrelik platformlar kuruldu. Ar›kovanlar› bu yüksek platformlar›nüzerine yerlefltirildi. Ay› oraya ç›kamad›,ç›kamad›¤› için insanlar›n yaflamalanlar›na yaklaflmad›, insanlar›n yaflamalanlar›na yaklaflmad›¤› için insanlarart›k ay›lar› öldürmüyorlar. Yine meyve

bahçelerinin etraf›na çok hafif, hayvanahiçbir flekilde zarar vermeyecek elektrikliya da dikenli tel döflendi. Hayvangirmiyor, hayvan girmeyince insan onuöldürmüyor. Gerçekten çok basit amabunlar› düflünmek yerine hayvanlar›vurmak çok daha kolay geliyor.

“Tel Çekmek Yerine Ay›y› Vurmak Daha Kolay Geliyor”

Çengelköy’deki Do¤a Bahçesinden elde edilenürünler, sepetlerle, katk› pay› veren dernekdestekçilerine da¤›t›l›yor.

nen fleylerin etkisi asl›nda çok az. Su-lak alanlar›n tahribi, bütün bunlar›ntoplam›ndan çok daha büyük bir öne-me ve ciddiyete sahip.

‹‹nnssaann››nn iinnaannaass›› ggeellmmiiyyoorr aaçç››kkççaass››……Öyle ama bu saptama tamamen bilim-sel verilere dayan›yor. Bilgilerimiz neyaz›k ki tamamen bas›ndaki görünür-lü¤e dayan›yor ve do¤ru de¤il. Meselaorman yang›nlar›n› duyunca içimiz ya-nar, hâlbuki ormanlar›n genifllemesiiçin yang›na da ihtiyaç var. Tabii insaneliyle yap›lan dev yang›nlardan bah-setmiyoruz ama örne¤in Akdeniz’dekik›z›lçam ormanlar›n›n geniflleyip, bü-yümesi için yanmas› gerekiyor. Çünküoradaki kozalaklar yang›nla birliktepatl›yor ve üç befl kilometre öteye f›rl›-yor ve oraya da tohum at›yor. Hâlbukido¤a için, yanl›fl sulamalar, sulak alan-lar›n kurutulmas› ve barajlar hepsin-den daha büyük bir tehdit. Bu saptamaüzerine, Do¤a Derne¤i çal›flma plan›n›biraz daha bunlar üzerine kurmayabafllad›. Hele son iki y›ld›r tamam›ylasu meselesine yo¤unlaflt›k.

Bu çal›flman›n verileri 2006 y›l›naait. Daha o zaman bu yo¤unlukta HESprojeleri gündemde de de¤il ama suyla



sürdürülüyor. Burada da yöre halk›n›nBurdur Gölüyle tekrar iliflki kurmas›ve gölün yok oluflunun durdurulmas›üzerine çal›fl›yoruz. ‹zmir’de de GedizDeltas›yla ilgili bir proje yap›yoruz.Samsun’daysa sulak alanlar›n yok olu-fluna dikkat çekmeyi hedefleyen birmanda projemiz var. Eskiden önemlibir iktisadi gelir kayna¤› da olan man-da nüfusu neredeyse tükenmek üzere.

BBiirr ttüürr oollaarraakk mmaannddaa,, eekkoonnoommiikk öönnee--mmiiyyllee bbiirrlliikkttee nneerreeddeeyyssee ttaammaammeennuunnuuttuullmmuuflfl dduurruummddaa……Evet. Ayr›ca mandac›l›¤›n ekolojik birde¤eri de var: Mandalar›n yaflamas›demek, sulak alanlar›n yaflamas› de-mek. Çünkü hayvan›n sulak alana ihti-yac› var. Do¤a Derne¤i, manda ürünle-rinin pazarlanmas›n› teflvik ederek,

mandac›l›¤› tekrar bir ekonomik kay-nak haline getirerek bölgedeki sulakalanlar›n yaflat›lmas›n› sa¤lamaya ça-l›fl›yor. Sorunu bu flekilde ele almakdaha gerçekçi ve de¤erli oluyor.

Ne yaz›k ki Türkiye’de genelde sulakalanlar batakl›k gibi, kurutulmas› ge-reken, tar›m arazisine çevrilmesi ge-reken alanlar olarak görülüyor. Hâlbu-ki bu bölgeler, biyolojik çeflitlili¤ingerçekten çok zengin oldu¤u, özelliklekufllar için hem yuvalama, hem bar›n-ma, hem beslenme alanlar›.

DDii¤¤eerr ssiivviill ttoopplluumm kkuurruulluuflflllaarr››yyllaa iiflflbbiirr--llii¤¤ii yyaapp››yyoorr mmuussuunnuuzz??Elbette. Örne¤in TEMA, TÜRÇEK, AtlasDergisi ve Do¤a Derne¤i birarada“Üçüncü Köprüye Hay›r” eylemi yap-t›k. Yine birkaç kurum biraraya gele-rek çeflitli platformlarda bulunduk. Buarada bu senenin Ocak ay›nda TürkiyeSu Meclisinin kuruluflunda birçok ör-gütle beraber çal›flt›k. Do¤a Derne¤i-nin kurucusu Güven Eken de MeclisinBaflkan› oldu. Dolay›s›yla bu yap›ylaorganik bir ba¤›m›z da olufltu.

BBiirr ddee bbuu ssööyylleeflfliiyyii ggeerrççeekklleeflflttiirrddii¤¤iimmiizz,,‹‹ssttaannbbuull ooffiissiinniizziinn bbuulluunndduu¤¤uu DDoo¤¤aaBBaahhççeessii vvaarr.. BBiirraazz ddaa bbuurraaddaann bbaahhssee--ddeebbiilliirr mmiissiinniizz??Çengelköy Emek Mahallesi, ‹stan-bul’un ortas›nda do¤al yaflam›n büyükoranda korundu¤u bir mekân. Burada-ki planlar›m›z ilk baflta, tüm mahalleyisosyal ve kültürel olarak hareketlendi-recek kapsamdayd› ama sonra çeflitlinedenlerle hedefimizi biraz daraltmakzorunda kald›k. Mahallede yaflayanla-r› da hareketin içine katan bu proje, ‹s-tanbul 2010 Kültür Baflkenti için ha-z›rlanm›flt› ama sonra baflvurmaktanvazgeçtik. fiimdi, buray› do¤al g›dala-r›n üretildi¤i bir sebze bahçesi halinegetirdik. Yani bahçeyle bafllad›k, di¤erad›mlar› daha yavafl ataca¤›z muhte-melen. Bahçe ürünleri de, belirli birkatk› pay›yla Do¤a Bahçesine ortakolanlara da¤›t›l›yor. Çevredeki di¤erbahçelerden sat›n ald›¤›m›z ürünleride bu sepete koyuyoruz; böylece böl-gede yeniden ekonomik bir hareketli-lik yaratmaya çal›fl›yoruz. m

Çevre Örgütleri

Bir zamanlar s›rtlanlar›, çöl varan›n›vuran köylüler flu anda onlar›koruyor. Bir Ahmet Amcam›z var,eski dönemin ünlü avc›s›. fiu andaprojenin sorumlusu o. ‹flin güzel taraf›Ahmet Amca sonsuza dek orada. Üçdört y›l sonra gitmeyecek. Dolay›s›ylabu tarz projelerin kal›c›l›¤› oluyor.Burdur’da, Gediz Deltas›nda da öyle.Arkadafllar›m›z köylere yerlefliyor veorada bir yaflam kuruyorlar.Dolay›s›yla yapt›¤›m›z ifllerin kal›c›l›¤›,sürdürülebilirli¤i biraz daha fazlaoluyor.

“Çöl Varan›n› Vuruyorlard›; fiimdi Koruyorlar”

Güneydo¤u Anadolu Bölgesinde ikiüç projeyi birden yürütüyoruz.Bunlardan biri de s›rtlanlar› korumayayönelik. Ne yaz›k ki bölgedekiköylüler s›rtlanlar› koyunlar›nasald›rd›klar› için öldürüyorlar. Köylüiçin tabii koyun bir ekonomik de¤er;s›rtlan da korkulmas›, yaklafl›lmamas›gereken bir hayvan. Biz de flöyle birçözüm ürettik: Köylülere koyunlar›için dikenli çitlerle kapl› bir alanoluflturduk. Koyunlar›n› orayayerlefltirdiler. Dolay›s›yla s›rtlanlarkoyunlara dokunamaz; köylüler des›rtlanlar› öldürmez oldu.

“S›rtlanlar› Koyunlardan Koruyoruz”

“Ne yaz›k ki Türkiye’desulak alanlar batakl›k gibi,kurutulmas› gereken, tar›m

arazisine çevrilmesigereken alanlar olarak

görülüyor”


www.msgenerji.com



Teknoloji

“Amaç, Daha Ak›ll› ve Yeflil Çözümler”

Geçti¤imiz say›m›zdaki Ak›ll› fiehirler dosyam›z›n en büyük esin kayna¤›, IBM’in dünyaçap›nda hayata geçirmeye çal›flt›¤› “Smarter Planet-Smarter Cities” projesiydi. Ak›ll›

flebekelerin kurulmas›yla, çok daha çevre dostu üretim ve tüketim modellerininkurulabilece¤ini öngören IBM, bu alanda çal›flan akademisyenlere yönelik düzenledi¤i

yar›flmalarla da dikkatleri üzerine çekiyor. Küresel çapta düzenlenen IBM Ö¤retimÜyesi Ödülleri kapsam›nda bu y›l 65 çal›flma ödüle lay›k görülmüfl. IBM Türk Üniversite

‹liflkileri Lideri Jale Akyel, “Bizim bölgemiz Orta-Do¤u Avrupa, Ortado¤u ve tümAfrika’y› içine alan çok genifl bir alan. Ve bu bölgede verilen 17 ödülün befl tanesini

Türk Akademisyenler kazand›; bu çok gurur verici bir sonuç” diyor.

ibm 8/27/10 2:16 PM Page 60


aha ak›ll› bir gezegen yaratmakmümkün mü? Peki, bu gezegennas›l yarat›lacak? Bu sorunun

ilk yan›tlar›ndan biri hiç kuflkusuz biliminsanlar› ve onlar›n çal›flmalar›. Ve dün-yan›n dört bir yan›ndaki binlerce arafl-t›rmac› da bu nedenle har›l har›l çal›fl›-yor; ak›ll› ve çevre dostu çözümler içinfikirler üretiyor.

Dünyan›n önde gelen biliflim tekno-lojileri flirketi IBM de ayn› kan›da ol-mal› ki, küresel çapta düzenledikleriIBM Ö¤retim Üyesi Ödülleriyle, ak›ll›gezegen perspektifine uygun çal›flma-lar yürüten bilim insanlar›na, pro-jelerinde kullanmak üzere ödüller veri-yor. Bu organizasyonun Türkiye aya¤›ise geçti¤imiz tamamland› ve ödüller,IBM’in ‹stanbul Ofisinde 7 Temmuz2010 tarihinde düzenlenen törende sa-hiplerini buldu. Akademisyenlerin yan›s›ra, rektörler, dekanlar ve yar›flmac›-lar›n ba¤l› bulundu¤u akademik biri-min bölüm baflkanlar›n›n da yer ald›¤›törende, Bo¤aziçi Üniversitesi ElektrikMühendisli¤i Bölümünden Yrd. Doç.Dr. Murat Saraçlar; Orta Do¤u TeknikÜniversitesi Elektrik Mühendisli¤i Bö-lümünden Doç. Dr. Elif Uysal B›y›ko¤luve Doç. Dr. Özgür B. Akan; Özye¤inÜniversitesi ‹ktisadi ve ‹dari BilimlerFakültesinden Yrd. Doç. Dr. Emrah fie-ner; Sabanc› Üniversitesi Endüstri Mü-hendisli¤i Bölümünden Doç. Dr. BülentÇatay ödüllerini ald›lar.

Sertifika ve ödül çeklerinin da¤›t›l-d›¤› törenin aç›l›fl konuflmas›n› yapanIBM Türk Genel Müdürü Michel Cha-rouk, “IBM Ö¤retim Üyesi Ödülleriprogram›na birbirinden parlak proje-lerle kat›lan Türk akademisyenlerinbaflar›s›, oldukça heyecan verici. IBMolarak daha nice yenilikçi ve toplumfaydas›n› ön plana ç›karan projeyidesteklemeye devam edece¤iz. IBMÖ¤retim Üyesi Ödülleri program›n›nilk gününden beri üstün baflar› göste-ren Türk akademisyenleri yürekten

kutluyorum” fleklinde konufltu.IBM Orta ve Do¤u Avrupa Üniversi-

te ‹liflkileri Lideri Jale Akyel, IBM’in,Ö¤retim Üyesi Ödülleriyle tüm dünya-da, özellikle Ak›ll› Gezegen stratejisineönemli katk›da bulundu¤unu düflün-dü¤ü araflt›rmac›lar› destekledi¤inianlatt› ve “Son 3 y›lda Türk akademis-yenlerin kazand›¤› baflar› çok dikkatçekiyor. Her dönem en az 3-4 ö¤retimüyesinin projesi ödüle lay›k görülüyor.IBM, bugüne kadar, 14 Türk akademis-yene ödül verdi” dedi. HedeflerininTürk ö¤retim üyelerinin küresel yar›fl-malarda daha çok tan›nmas›n› sa¤la-mak oldu¤unu belirten Akyel, “‹nan›-yoruz ki, bizim akademisyenlerimizdünyada isim yapm›fl üniversitelerde-ki meslektafllar›yla rekabet edebilecekdüzeyde yarat›c›l›k ve araflt›rma po-tansiyeline sahip. Tüm kazananlar›kutluyoruz” dedi.

Ödül alan akademisyenlerden OrtaDo¤u Teknik Üniversitesi Elektrik Mü-hendisli¤i Bölümünden Doç. Dr. ElifUysal B›y›ko¤lu ve Sabanc› Üniversite-si Endüstri Mühendisli¤i BölümündenDoç. Dr. Bülent Çatay projelerini EKOIQ’ya anlatt›lar.

D

Tüm dünyadan akademisyenlerinçeflitli projelerle kat›l›p yar›flt›¤› vekarfl›l›¤›nda para ödülü verilen IBMKüresel Üniversite ödüllerinden enprestijlilerinden biridir. Adaylar›n,yar›flmaya kat›ld›klar› dalda doktorave yüksek lisans program›na sahipbir üniversitede, tam zamanl› ö¤retimüyesi olmas› koflulu aran›yor.Uluslararas› yar›flmaya kat›labilmekiçin, akademisyenlerin, kendialanlar›nda yapt›klar› katk›larnedeniyle ün kazanm›fl olmalar› yada gelecek vaat etmeleri gerekiyor.Her y›l dünyadan ortalama 400akademisyenin kat›ld›¤› yar›flmakapsam›nda, kazananlaraprojelerinde harcanmak üzere 5000ila 40.000 dolar aras›nda de¤iflenmiktarda para ödülü veriliyor.

IBM Ö¤retim Üyesi Ödülleri

IBM Türk Genel Müdürü Michel Charouk,IBM Orta ve Do¤u Avrupa Üniversite ‹liflkileriLideri Jale Akyel, konuklar ve ödül alanakademisyenler ödül töreninde...

Jale Akyel

ibm 8/27/10 2:16 PM Page 61


EElliiff HHaann››mm,, ööddüüll aallmmaann››zz›› ssaa¤¤llaayyaannpprroojjeenniizzii bbiirraazz aannllaatt››rr mm››ss››nn››zz??IBM’in Smarter Planet olarak adlan-d›rd›¤› ve ak›ll› yap›lar, sistemler vesosyal a¤lar›n bütünleflmesini ifadeeden Ak›ll› Gezegen konsepti giderekdaha büyük bir önem kazan›yor.

Bu yaklafl›m›n önemi gelecekte da-ha da artacak gibi görünüyor. Bu siste-min gerçeklefltirilmesi için, küçü¤ün-den büyü¤üne kullan›lan tüm cihazlarbirtak›m haberleflme yetileriyle dona-t›l›yor. Bunlar çok basit alg›lay›c›lar daolabilir; çok daha karmafl›k, cep tele-fonu gibi iletiflim araçlar› da olabilir.Ama as›l hedef, bütün bunlar›n ortakbir flebekenin içine dahil olmas›. Baz›süreçlerin anlaml› bir flekilde ifllemesiiçin bu gerekli. “Internet of Things”denilen kavramsallaflt›rmadan bahse-diyoruz asl›nda. Bunun içinde altyap›-lar›n, köprülerin, binalar›n güvenli¤i-nin ve çal›flma biçimlerinin denetlen-mesi de var. Enerji üretim ve da¤›t›msüreçleri ile tüm endüstriyel süreçle-rin izlenmesi de bu çal›flman›n bir par-ças›. Bu çal›flman›n içinde sa¤l›k sü-reçlerinin kontrol edilmesi bile var:

Yani bu sistemle, muhtaç durumdakiinsanlar›n evlerindeki bak›m› da sa¤-lanabilecek. Bütün bu birbirinden ba-¤›ms›zm›fl gibi duran fleyler, bu net-work tabanl› vizyona dahil. Hepsininnetwork üzerinden haberleflmesininkontrol edilebilmesi isteniyor.

PPeekkii,, bbuunnllaarr flfluu aannddaa uuyygguullaannaabbiilliiyyoorrmmuu??Bu anlatt›klar›m›z›n gerçekleflebil-mesi için flu anda bildi¤imiz ve kul-land›¤›m›z network teknikleri yeterlide¤il. Her fleyden önce, haberleflme-nin enerji veriminin yap›labilmesi ge-rekiyor. Enerji verimi son dereceönemli. Hem sensörlerin ve di¤er ci-hazlar›n uzun süre ilgilenilmedenvarl›¤›n› sürdürebilmesi ve net-work’ün yap›s›n› güvenilir bir flekildekoruyabilmesi, hem de genel olarakçevresel koruma için.

O yüzden enerji verimli haberleflmeteknikleri gelifltirmek gerekiyor. Be-nim araflt›rmalar›m da bu konuda. Buprojede tam olarak enerji verimli ha-berleflme ve enerji a¤› teknikleri gelifl-tirmeyi hedefledik. Örne¤in net-

work’le haberleflmeyi sa¤layacak sen-sör a¤lar›n›n maksimum süre varl›¤›n›sürdürebilmesi için, veri yönlendirmeve ortama eriflim algoritmalar› geliflti-riyoruz. Ayr›ca “Paket Çizelgeleme”dedi¤imiz, yani veri paketlerinin han-gi h›zlarda ve ne zaman gönderilmesigerekti¤ini belirleyen algoritmalar ya-rat›yoruz. Kablosuz kanal›n özellikle-rini en iyi flekilde kullan›p, “F›rsatç› Çi-zelge” olarak adland›r›lan çok dahaverimli bir kullan›m sistemi olufltur-maya çal›fl›yoruz. Mesela bir vericidebilgiler birikiyor; gelifltirdi¤imiz busistemle, vericinin sözkonusu verilerien az enerji kullanarak, en do¤ru bi-çimde flebekeye ne zaman göndermesigerekti¤i hesaplanabilecek.

Asl›nda yapt›¤›m›z ifl, optimizasyonproblemi çözmek. Ama bu eniyilefltir-me sorunlar›n› çözerken yeni tekniklergelifltirmek gerekiyor. Çal›flmalar›m›zdaha çok kuramsal düzeyde ama bu ye-

Teknoloji

Doç. Dr. Elif Uysal B›y›ko¤lu

Ak›ll› Altyap›lar› Etkinlefltirmek ‹çinEnerji Tasarruflu Mobil A¤ Teknolojileri“Ak›ll› Altyap›lar› Etkinlefltirmek ‹çin Enerji TasarrufluMobil A¤ Teknolojileri” projesiyle IBM Ö¤retim ÜyesiÖdüllerinden birini almaya hak kazanan Orta Do¤uTeknik Üniversitesi Ö¤retim Üyesi Doç. Dr. Elif UysalB›y›ko¤lu, “Enerjisini güneflten elde eden sensörlersayesinde hem etkin bir iletiflim hem de önemli birverimlilik sa¤lanabilir” diyor.

ibm 8/27/10 2:16 PM Page 62


ni teknikleri denemek için, ODTÜ’dearaflt›rma laboratuar›m›z›n içinde geç-ti¤imiz y›l bir test-bed kurduk.

ÖÖddüüll ttöörreenniinnddee AA¤¤ vvee BBiillggii TTeeoorriilleerriiaarraass››nnddaa bbaazz›› aaçç››kkllaarr bbuulluunndduu¤¤uunnddaann;;aammaacc››nn››zz››nn bbuu aaçç››kkllaarr›› kkaappaattmmaakk oolldduu--¤¤uunnddaann ssöözz eettttiinniizz.. NNeeddiirr bbuu aaçç››kkllaarr??Bilgi Teorisi (Information Theory), ön-celikle 1948-49 y›llar›nda Claude E.Shannon’›n yazd›¤› bir makaleyle bafl-lad›. Amaç, belli bir güç k›s›t› alt›ndaveriyi en h›zl› flekilde iletmekti. Bumakaleyle, Kanal Kodlama olarak dabilinen Shannon Teoreminin temelleriat›lm›fl oldu. Ve en ünlü formülü olanKanal Kapasitesi formülü ortaya ç›kt›.Al›c› ve vericinin özellikleri bilindi¤izaman, buradan maksimum ne kadarveri gönderilebilece¤i ortaya konmufloluyor. Bunu takip eden elli y›l boyun-ca, bilgi teorisinde çok h›zl› geliflmeleroluyor ama hep belli bir watt cinsin-den bir güç k›s›t› sorunu var. Amaenerjiyi de mümkün oldu¤u kadar azkullanmak istiyoruz dedi¤imiz zaman

problem de¤ifliyor. Ayr›ca bizim veri-miz ses gibi, yani telefon konuflmas›gibi de¤il.

BBaahhsseettttii¤¤iinniizz flfleeyy sseess vveerriissii iiççiinn ddee¤¤iillmmii?? Hay›r, asl›nda dijital veriden bahsedi-yoruz. Teorem, bu haberleflmenin diji-tal olarak yap›labilece¤ini gösteriyor.Asl›nda bu, haberleflmede çok büyükbir devrim. fiu an yapt›¤›m›z her türlühaberleflmenin, cep telefonunun, PCItelefonun bafllang›c› o ve dijital olarakoptimal gönderim yap›labilece¤inigösteriyor. Daha öncesinde bu bilin-miyormufl. Ama dijital verinin, ses gibisüreklili¤i yoktur. Yani bir insan konu-flurken ç›kan data rate bellidir, sürek-lidir ve fazla kesinti yoktur. Ama birsensör ya da bir bilgisayar, örne¤in birdosya transferi yap›yorsunuz, büyükbir mesaj gönderiyorsunuz ya da smsgönderiyorsunuz ve bir sensör okudu-¤u fleyleri gönderiyor. Bu çok kesikliolabilir. Bazen çok veri gelebilir, bazenhiç gelmeyebilir. ‹flte Information

Theory, bu problemi henüz çözmemifl. A¤ teorisine bakt›¤›m›z zaman da,

görece olarak çok daha genç ve yeni.Burada yap›lan fleyler biraz daha hö-ristik, o kadar matematiksel de¤il. ‹ki-si aras›nda her zaman bir boflluk ol-mufl. ‹kisi bir türlü birlefltirilememifl.Son 10 y›ld›r bunu birlefltirmeye çal›fl›-yor araflt›rmac›lar. Ben de bunlardanbiriyim. Doktora tezimi bunun üzerineyapt›m. Ama burada hâlâ, kapat›lmas›gereken aç›klar var. Bu aç›klardan biride, kesikli veriyi en enerji verimli fle-kilde nas›l iletiriz? Belli bir gecikme k›-s›t›n› sa¤layal›m, gecikme tolore edile-bilir düzeyde olsun ama en az enerjiyikullanal›m.

Bu y›ldan itibaren de yeni bir prob-lem formülasyonuna bakmaya baflla-d›k: Enerji ortamdan elde edilebildi¤in-de, yani belirli zamanlarda bu dü¤üm(knot) ya da cihaz, sözgelimi günefl pa-nellerinden enerji takviyesi alabiliyor-sa o zaman nas›l yapmal› iletiflimi? Ha-berleflme h›z›n› nas›l ayarlamal›? fiimdide bunun üzerine çal›fl›yoruz.

ibm 8/27/10 2:16 PM Page 63

BBüülleenntt BBeeyy,, ööddüüll aallmmaann››zz›› ssaa¤¤llaayyaannççaall››flflmmaann››zzddaann bbiirraazz bbaahhsseeddeebbiilliirr mmii--ssiinniizz??Asl›nda benim çal›flt›¤›m alan da, ElifHan›m’›n bahsetti¤i problemden çokfarkl› de¤il. Elif Han›m sensörlerin vedijital iletiflimin en verimli nas›l kul-lan›labilece¤ini araflt›ryor; biz de ay-n›s›n› lojistik alan›nda araflt›r›yoruz.Sonuçta ortada bir eniyileme yönte-mi gelifltirmek var. Mesela her günsay›s›z araç kullan›yorsunuz. Da¤›t›mplanlamas› yapacaks›n›z; her günaraçlar›n›z› ç›karman›z ve bunlar›nbelli rotalar izlemesi gerekiyor. Dola-y›s›yla bu problem ne kadar büyükolursa, onu h›zl› çözmeniz de o kadar


Teknoloji

IBM Ö¤retim ÜyesiÖdüllerinden birini Yeflil LojistikProjesiyle elde eden Sabanc›Üniversitesi Ö¤retim Üyesi Doç.Dr. Bülent Çatay, algoritmalarkullanarak en optimumçözümlere ulafl›labilece¤inisöylüyor ve “Asl›ndaoptimizasyon, hayat›n heralan›nda kullan›labilir. Evinizdekibuzdolab›n›n, araban›z›nbagaj›n›n belli bir yüktafl›yabilmek için düzenlenmesibile bir optimizasyondur” diyor.

“Yeflil Lojistik: Karayolu Ulafl›m›nda Sera Gaz› Sal›m›n›n Azalt›lmas›”

Doç. Dr. Bülent Çatay

ibm 8/27/10 2:16 PM Page 64


zorlafl›yor. H›zl› çözmek için de birta-k›m sezgisel yöntemler gerekiyor.Sezgisel yöntemler kulland›¤›n›zdatabii optimali bulmay› ümit etmiyor-sunuz ama hiç olmazsa optimale ya-k›n bir sonuç ar›yorsunuz. Çünküamac›m›z her zaman kâr maksimi-zasyonu ya da maliyetlerin minimi-zasyonu. ‹flte bunlar yap›l›rken ger-çek hayatta, sanayide parasal boyuther zaman ön planda ve ne yaz›k kiçevresel etkiler genellikle göz ard›ediliyor. Ancak dünyada bu durumde¤ifliyor. Türkiye’de de bir noktadansonra de¤iflmeye bafllayacak.

Bakt›¤›n›z zaman karayolu ya dada¤›t›m planlamas›nda karbon emis-yonlar›n›n toplatma pay› yüzde 20-30 boyutlar›nda ve bu oran›n önü-müzdeki 10-20 y›lda daha da artmas›bekleniyor. San›r›m Amerika’da yüz-de 20, ‹ngiltere’de 30 civarlar›nda ve2050’lere kadar artmas› beklendi¤iiçin, ‹ngiltere flu anda çok ciddi birçal›flma içine girmifl durumda. Hedef-leri, yanl›fl hat›rlam›yorsam, 2020 y›-

l›nda ulafl›mda karbon emisyonlar›n›yüzde 20 oran›nda azaltmak. Bununiçin ciddi bir çaba gösteriyorlar.

Ben de geçti¤imiz bahar, bununlailgili ‹ngiltere’de araflt›rma yapan birkurumda bulundum. Akademik iznimvard› araflt›rma amac›yla gittim. Ora-da bir optimizasyon grubu var. ‹ngil-tere’nin TÜB‹TAK’› diyebilece¤imizaraflt›rma enstitüsünün destekledi¤i,8 milyon pound bütçeli projenin biraya¤› da Yeflil Lojistik. Yeflil lojistikte,bizim yön-eylem araflt›rmas› dedi¤i-miz optimizasyon tekniklerinin uy-gulanmas› ve bunun yans›mas›n›ngörülmesi amaçlan›yor. Tabi-i amaç sadece sera gaz› sal›m›n› dü-flürmek de de¤il; trafik, trafikteki t›-kan›kl›k ve gürültünün engellenmeside bu kapsamda ele al›n›yor.

HHaannggii mmoodduu kkuullllaannmmaall››yy››zz??Benim projemde bahsetti¤im iki bo-yut var. Bir tanesi, da¤›t›mdaki araçortalamas›; di¤eri de hangi ulafl›mmodunun kullan›laca¤›. Soru flu: Han-

gi modu kullan›rsak enerjiyi daha ve-rimli kullanm›fl oluruz? Bir noktayakadar belki gemiyle tafl›mac›l›könemli, daha sonra gemilerden tren-lere ya da kamyonlara yükleyip gön-dereceksiniz. Ya da ayn› boyutta birnoktadan bir noktaya t›rlara yükleyipgöndereceksiniz, orada bir hub ola-cak, oradan da¤›t›m› daha küçükaraçlarla yapacaks›n›z. Türkiye’dekilojistik literatüründe buna intermo-dal, multimodal ya da kombine tafl›-mac›l›k deniyor.

Amaç bu iki boyutu inceleyerekda¤›t›m yaparken çevreye daha du-yarl› rotalar ç›karabilmek. Tabii bun-lar› yapmak için de algoritmalar› kul-lanmak zorunday›z. Çünkü optimalsonucu elde etmeniz mümkün de¤il.Çok büyük a¤lardan bahsediyoruz.Birçok noktas›, ark› olan ulafl›m a¤›-na benzer bir a¤ oldu¤u için sezgiselyaklafl›mlarla çözüm getirmekönemli. Sorun en h›zl› biçimde, endo¤ru, en çevreye duyarl› çözümleribulmak. m

EKOIQKorusu 812

Fidana Ulaflt›

Her say› için 203 fidan...

ibm 8/27/10 2:16 PM Page 65

100 Y›l›n En S›cak Yaz›n› Yaflad›k!

Neden Biliyor musunuz?2010 yaz›n›n geçmek bilmeyenkavurucu s›caklar›, Küresel Is›nman›nve ‹klim De¤iflikli¤inin ciddiyetiniherkesin daha iyi kavramas›n› sa¤lad›.Dünyan›n bir ucunda, Pakistan’daseller bütün bir ülkeyi harap ederken,Rusya’daki yang›nlardan gelendumanlar›n baflkent Moskova’y› nas›l sard›¤›n› gördük. Dünyan›n dört bir yan›ndaki ekstremhava olaylar›n›n ‹klim De¤iflikli¤iylenas›l bir ba¤lant›s› var? Neden insanlar bir bölgede kavrulurken, di¤erleri seller alt›nda hayatlar›n›kaybediyor?

Bugünümüzü ve gelece¤imizibelirleyen bu sorular›n yan›tlar›nakulak vermezsek, hepimizi karanl›k birgelecek bekliyor?‹klim De¤iflikli¤i nedir? ‹klimler nedenve nas›l de¤ifliyor? Üretim ve tüketimkal›plar›m›zla ‹klim De¤iflikli¤inin nas›lbir iliflkisi var? Ve as›l önemlisi, ‹klimDe¤iflikli¤ini nas›l durdurabilir,dünyan›n bugünü ve gelece¤ini nas›lkurtarabiliriz?EKOIQ Kitapl›¤›, yay›nlad›¤› kitaplarla,sizi, ailenizi, dostlar›n›z›, çal›flanlar›n›z›ve sosyal paydafllar›n›z› bu sürecinaktif bir parças› olmaya davet ediyor

0216 412 72 13 (dahili 125) ya da [email protected]

flfl

iklim kitap ilan 8/27/10 2:21 PM Page 1

Tüm çal›flanlar için:Ekolojik Zekâ – Daniel GolemanSosyal Zekâ ve Duygusal Zekâ’n›n kitlelere malolmas›n› sa¤layan Daniel Goleman, bu defabizleri Ekolojik Zekâ’yla tan›flt›r›yor. ‹fl ilkelerinide¤ifltiren Ekolojik Zekâ, üretti¤imiz ve sat›nald›¤›m›z fleylerin gizli çevresel etkilerini gözlerönüne seriyor.

Çocuklar için: Dikkat, Eriyorum! Küresel Is›nmay› So¤utma

Önerileri – Laurie David, Cambria GordonDünyam›z bizden kahramanl›klar bekliyor.

Küresel ›s›nmay› durdurabilir, soyu tükenmeküzere olan bir milyon canl›n›n ço¤unu hâlâkurtarabiliriz! Bu kitapta çocuklar›n kendi

bafl›na yapabilece¤i öyle çok fley var ki! Üstelikbunlar› belki büyüklere de ö¤retebilirler...

Gençler için:Tercih Sizin – Al Gore

Kitap, genç okurlar› özellikle enerjitasarrufu ve temiz enerji kaynaklar›konusunda ayd›nlatmay› amaçl›yor.

Herkesi sorumlulu¤a davet eden Al Gore,birçok mühendis ve iklim uzman›yla

yapt›¤› görüflmelere dayanarak oldukçaayd›nlat›c› bir kitap ortaya koyuyor.

Toplu al›mlarda, EKOIQ okurlar›na indirim yap›lacakt›r.

iklim kitap ilan 8/27/10 2:21 PM Page 2


‹klim

Prof. Dr. Selahattin ‹ncecik:

“‹yimser Senaryolara Karfl›y›m”

Prof. Dr. Selahattin ‹ncecik:

“‹yimser Senaryolara Karfl›y›m”RRööppoorrttaajj:: BBaallkkaann TTAALLUUFFoottoo¤¤rraaffllaarr:: ÖÖzzggüürr GGÜÜVVEENNÇÇ

selahattin incecik s 8/27/10 2:23 PM Page 68


Türkiye’de iklim de¤iflikli¤i konusunda en çok araflt›rma yapanbilim adamlar›ndan biri olan ve 2007 Nobel Bar›fl Ödülünü AlGore’la birlikte alan BM ‹klim De¤iflikli¤i Raporunu haz›rlayan100 bilim adam› aras›nda bulunan Selahattin ‹ncecik Türkiye’yiuyar›yor: “En çok Güneydo¤u Avrupa ve Akdeniz ›s›nacak.Yeni tatil merkezi Balt›k Denizi k›y›lar› olacak.”



22000077 yy››ll››nnddaa TTüürrkkiiyyee ‹‹kklliimm DDee¤¤iiflfliikkllii¤¤iiKKoonnggrreessiinnddee ((TT‹‹KKDDEEKK)) aattmmoossffeerr oollaayy--llaarr››nnaa bbaa¤¤ll›› ddoo¤¤aall aaffeett oorraann›› yyüüzzddee 8844ddeemmiiflflssiinniizz.. BBuu ççookk ddrraammaattiikk bbiirr rraa--kkaamm.. BBuu aannllaammddaa bbiizzii nnaass››ll bbiirr ggeelleecceekkbbeekklliiyyoorr?? Yak›n zamanda IPCC’den yeni bir da-vet ald›m. ‹klim de¤iflikli¤iyle ilgiliekstrem hava olaylar›na ba¤l› olarakyaflanan afetlerden sonraki adaptas-yon süreciyle ilgili haz›rlanacak birraporda hakemlik yapaca¤›m. Sözko-nusu afetlerden sonra sosyal ve eko-nomik olarak ne tür tedbirler al›nabi-lece¤i giderek önem kazand›. Burada-ki anahtar soru flu: ABD’de yaflananbu f›rt›nalar, kas›rgalar; Asya’da ya-flanan tayfunlar daha önce yok muy-du? Yüz y›l önce de bu olaylar›n hepsivard› ama bu kadar s›k ve fliddetli de-¤ildi.

Bu olaylar›n mali boyutlar› ilk öncesigorta flirketleri sayesinde ortayaç›kmaya bafllad›. Sonra Stern Raporugeldi. Özellikle Stern Raporundansonra iklim de¤iflikli¤inin maliyeti-nin gayr›safi milli has›lan›n yüzdelikpaylar›na kadar ç›kt›¤›, bununla mü-cadele edebilmek için de devlet büt-çesinden pay ayr›lmas› gerekti¤i bellioldu. Bunlar geliflmekte olan ülkeleriçin çok zor ad›mlar. Biz böyle konu-flurken karbondioksit seviyesi de art-maya devam ediyor. Bundan on günönceki ölçümlere göre karbondioksitoran› 390 ppm’e ulaflt›. Bu rakam, y›l-l›k s›cakl›k art›fl›n›n 1,9 derece artt›-¤›n› gösteriyor. 90’lardan önceki ar-t›fl bunun yar›s›yd›. IPCC taraf›ndan2007 y›l›nda haz›rlanan 4 ilerleme ra-porunda bizim 0,75 derece olarak be-lirledi¤imiz küresel s›cakl›k art›fl› 21.yüzy›l sonunda 2 dereceye ulaflacak.Bu da en iyimser tahmin ve kimse butahmine inanm›yor art›k. Bu rakam›ndaha da artaca¤› düflünülüyor. Önlemal›nmad›¤› takdirde 4,5 derece gibibir art›fltan söz ediliyor. Bu durumda

insanlar, önlenemez tarzda fliddetlihava olaylar›yla karfl› karfl›ya kala-cakt›r.

BBuu dduurruummddaann eenn ççookk kkiimmlleerr eettkkiilleennee--cceekk??‹çindeki yaflad›¤›m›z K›ta Avrupas›,›s›nman›n en do¤al kan›t›. Akdeniz veGüneydo¤u Avrupa en çok etkilenenyerler olacak. Ya¤›fllar sadece kuzeydeartacak. Akdeniz ve Türkiye’de azala-cak. Tar›m üretiminde ciddi problem-ler yaflanacak. Su kaynaklar›yla ilgiliproblemler ortaya ç›kacak. Ekstremhava olaylar› ile afl›r› ›s›nma aras›nda-ki ba¤lant›y› da en iyi ABD’deki kas›r-galar aç›kl›yor. ABD’yi etkileyen kas›r-galar hep Meksika Körfezinden do¤ar.Enerjisini oradan al›r. Körfezin fazla›s›nmas› da kas›rgan›n fliddetini art›-r›r. Katrina bugüne kadarki en fliddet-li kas›rgayd›. Daha önce bu kas›rgalarmaksimum 3 Simpson ölçe¤i fliddetin-deyken flimdi 5 Simpson fliddetinde

‹klim

2007 Nobel Bar›fl Ödülünü AlGore’la birlikte alan BM ‹klim

De¤iflikli¤i Raporunuhaz›rlayan 100 bilim adam›aras›nda bulunan ‹ncecik,

“Önlenemez tarzda fliddetlihava olaylar›yla karfl› karfl›ya

kalabiliriz” diyor.

Türkiye eninde sonunda birtaahhütte bulunacak. O yüzdens›k›flmaya bafllad›. Diyecek ki Türkiye,“Bana 2024 y›l›na kadar süre verin.Ben geliflmekte olan bir OECDülkesiyim.” Burada özel sektörüyan›na paydafl olarak almas› laz›m.Bu art›k Ankara’n›n ifli de¤il çünkücezay› özel sektör ödeyecek. Sizinflirketiniz varsa siz ödeyeceksiniz.Faturan›n bir k›sm› da yerelyönetimlere, belediyelere ç›kacak.TÜS‹AD ve TOBB gibi kurulufllar›nçok ciddi olarak devreye girmesilaz›m. Üyelerine yönelik kapsaml›kampanyalar yapmal›lar.Bünyesindeki kurulufllar›bilgilendirmeliler. Herkes durumunuaç›k bir flekilde görmeli.

“TOBB ve TÜS‹AD’›n Kampanyalar Yapmas› Laz›m”



kas›rgalar meydana geliyor. Bugün Lo-uisiana’da bunun sosyal etkilerini hâlâgörüyoruz. Üstelik bu f›rt›nalarla ilgilibilgiler art›k önceden verilebiliyor.Nereleri etkileyece¤i, ya¤›fllar›n nere-ye, ne fliddette düflece¤i… Hepsi bilini-yor. Louisiana’daki insanlara da bu bil-giler verildi. Fakat dar gelirli insanlarabu bilgi bir mana ifade etmiyor çünkügidecek hiçbir yerleri yok. En son Pa-kistan’daki sel felaketinde de ayn› fleyyafland›.

KKaarrbboonn eemmiissyyoonnuunnuu aazzaallttmmaakkttaa eennbbaaflflaarr››ll›› öörrnneekk AAllmmaannyyaa ddiiyyoorrssuunnuuzz..NNeeyyee ddaayyaanndd››rr››yyoorrssuunnuuzz bbuunnuu??Örne¤in Türkiye’ye flöyle bir bakt›¤›-n›zda 2010 itibariyle üretti¤i karbonemisyonu miktar› 400 milyon ton. Al-manya, Türkiye ya da Çin fark etmez,karbon emisyonlar›nda en büyük payenerji sektörünündür. Bundan on seneönce enerji kaynaklar› içinde yenile-nebilir enerjinin oran› yüzde 3’ü zorbuluyordu. Almanya on y›l içinde yeni-lenebilir enerjiye (günefle ve rüzgâra)yüzde 6’l›k bir pay ay›rd›. Çok büyükbir pay bu. Yenilenebilir enerjiye enfazla yer veren, en fazla projelendirenve bunlar› kendi kaynaklar›na en çokaktaran ülke Almanya. Arkadan gelenen büyük ülke de Çin. Çin bu konudaçok büyük bir at›l›m içinde. Çin o ka-dar büyük bir ç›k›fl yap›yor ki 2020’ler-den sonra Çin’in yüzde 10’u geçece¤idüflünülüyor. Biz Türkiye olarak dahayüzde 1’e bile eriflemedik.

BBuu kkoonnuuddaa TTüürrkkiiyyee’’nniinn ppoozziissyyoonnuunnuunnaass››ll ddee¤¤eerrlleennddiirriiyyoorrssuunnuuzz ??ABD Kyoto’yu imzalamay›nca AB buifle öncülük yapt›. Türkiye de zatenAB’ye aday ülke oldu¤u için girdi buifle. Yoksa girece¤ini hiç zannetmiyo-rum. AB de Türkiye’ye dedi ki “Ta-mam gir ama önce kendine bir çekidüzen ver.”

Asl›nda 400 milyon ton çok yüksekbir rakam de¤il. Almanya ve ‹ngilte-re’nin emisyon miktar›ndan az, ‹s-panya’n›nkine yak›n bir rakam. Tür-kiye’nin sorunu flu: Kyoto diyor ki,sen karbon emisyonunu 1990’lardakiseviyenin de yüzde 5 alt›na düflür.Türkiye’nin karbon sal›m› düflmedi¤igibi büyük bir h›zla artmaya devam

ediyor. Üstelik yüzde 120 gibi bir ar-t›fl söz konusu.

EEkkoonnoommiissii ggeelliiflflmmeekkttee oollaann bbiirrççookk üüll--kkee kkaarrbboonn iinnddiirriimmiiyyllee iillggiillii cciiddddii ttaaaahh--hhüüttlleerr vveerrmmeekktteenn kkaaçç››nndd››.. BBuu aaççmmaazznnaass››ll aaflfl››llaaccaakk??Ben Bali’deki toplant›ya da gittim.Orada da bu sorun tart›fl›ld›. Gelifl-mekte olan ülkeler “Buna ay›racaksermayem yok. Kendi birikimimayakta durmama ancak yetiyor. Yar-d›m almadan bu ifli yapamay›z” di-yorlar. Zengin ülkeler de “Param›zvar ama yapabileceklerimiz s›n›rl›”diyorlar. Hâlbuki yap›labilecek birsürü fley var. Kyoto’da benimsenenyeni yaflam modelinde enerji verimli-

23 A¤ustos 2005’te bafllayanKatrina, Amerikan tarihinin en y›k›c›,en ölümcül kas›rgalar›ndan biri olarakan›l›yor. En çok can ve mal kayb›New Orleans eyaletinde yafland›;New Orleans’›n yüzde 80’i sularalt›nda kald›. Louisiana eyaletindetaflk›nlar› engellemekle yükümlü setsitemleri baflar›s›z oldu; Louisiana’y›sel bast›. 1836 kiflinin yaflam›n›

yitirmesine sebep olan Katrina, 1928Okeechobee kas›rgas›ndan beriABD’de yaflanan en ölümcül felaketoldu. Meksika Körfezinde 30 kadarpetrol platformu zarar gördü. Bölgedealt› ayl›k bir dönem boyunca petrolüretimi yap›lamad›. Birçok tavuk çiftli¤ive yaklafl›k 140 bin civciv telef oldu;tar›m tesisleri ve ormanc›l›k sanayibüyük zarar gördü.

5 Simpson Ölçe¤i: Katrina

“2005 y›l›ndaki KatrinaKas›rgas› s›ras›nda

Louisiana’daki insanlara dafelaketle ilgili bilgiler

önceden verildi. Fakat dargelirli insanlara bu bilgi birmana ifade etmiyor çünkügidecek hiçbir yerleri yok”



li¤i diye bir slogan ortaya ç›kt›. Akkorampullerin devlet eliyle sökülüp at›l-mas› laz›m. Birçok belediye halka be-dava tasarruflu ampul da¤›t›yor.1970’lerde arabalar 100 km’de 10-12litre benzin harcarken flimdiki oto-mobiller 4-5 litre benzinle yetiniyor.E¤er enerji verimlili¤ini konufluyor-sak hibrid ve elektrikli araçlar›n dayayg›nlaflmas› laz›m.

AArraall››kk aayy››nnddaa CCaannccuunn’’ddaa ddüüzzeennlleennee--cceekk DDüünnyyaa ‹‹kklliimm ZZiirrvveessiinnddee bbiirr mmuuttaa--bbaakkaatt bbeekklliiyyoorr mmuussuunnuuzz yyaa ddaa 22001111KKaass››mm››’’nnddaa GGüünneeyy AAffrriikkaa’’ddaa?? ‹yimser senaryolara karfl›y›m art›k.Zaten iyimser senaryolar art›k terkediliyor. Atmosferdeki karbondioksitoran› bugün 390 ppm olarak ölçülü-yorsa üç y›l sonra 400 ppm’i bulaca¤›zdemektir. 21. yüzy›l›n ortas›n› bulma-dan 450 ppm’e geliyoruz yani. Bu yüz-den iyimser senaryoyu art›k çöpe at-mak laz›m.

SSiizzccee eenn ççookk eelleeflflttiirriilleenn üüllkkeelleerrddeenn bbiirriioollaann AABBDD nnee yyaappaaccaakk??Çin ve Avrupa ABD’yi epey bir zorlaya-cak. Çin’in yeni stratejisi do¤rultusun-da Yeflil Yar›fla girmesi, ABD yönetimi-nin de bu rekabete dahil olmas›n› sa¤-layacak. Böyle bir durumda ABD “Benyokum” diyemez.

TTüürrkkiiyyee KKooppeennhhaagg’’ddaa kkaarrbboonn eemmiissyyoo--nnuunnaa ddaaiirr hheerrhhaannggii bbiirr ttaaaahhhhüüttttee bbuu--lluunnmmaadd››.. TTüürrkkiiyyee nnee yyaappmmaall››yydd››?? Taahhüt ifli çok zor bir konu. Türkiyeflu ya da bu flekilde bir taahhütte bulu-nup bunu gerçeklefltiremedi¤i zamanbunun bedelini özel sektör ödeyecek.Çimento fabrikalar› ne yapacak mese-la? Ya tesisi tafl›yacak ya da kapata-cak. Burada Fransa’dan Türkiye’ye çi-mento fabrikalar›n›n nas›l geldi¤ini

bir düflünmek laz›m. Ya da Demir-Çe-lik endüstrisi gerçekten olmas› gere-ken standartlarda m› çal›fl›yor? Benher iki sektörde de büyük sorun görü-yorum. Hangi sektör, ne kadar karbonindirimi yapabilir ona göre belirlemeklaz›m. Firmalar›n karbon azalt›m› ya-pabilmesi için büyük yat›r›mlar gere-kiyor. Mevcut kriz ortam›nda da buyat›r›mlar›n gerçeklefltirilmesi çokzor. Öte yandan, kamu ve belediyeleryoluyla yerel çözümler de bulunabilir.‹leriye dönük etkin ad›mlar at›labilir.Burada önemli olan fleylerden biri deYenilenebilir Enerji Yasas›n›n (YEK)bir an önce ç›kmas›.

TTüürrkkiiyyee’’ddee aalltteerrnnaattiiff eenneerrjjiinniinn yyaayygg››nn--llaaflflmmaass›› ggeerreekkttii¤¤iinnii ssööyyllüüyyoorrssuunnuuzz..YYEEKK iillee iillggiillii ssoorruunnllaarr ddaa oorrttaaddaa.. BBuuaannllaammddaa sseekkttöörrüünn ggeelleeccee¤¤iinnii nnaass››ll ggöö--rrüüyyoorrssuunnuuzz??Enerji yat›r›mlar› biraz teflvik edildi;Türkiye’nin toplam enerji olarak kuru-lu gücünün iki kat› kadar teklif geldi.Bu konuda istekli epey bir yat›r›mc›

‹klim

fiu anda her fley 2020sonras› için planlan›yor.Asl›nda çok da fazla vaktimizyok ama olumlu geliflmeler devar. Metro a¤›n›n kuruluyor olmas› çok önemli bence. Halk›n e¤itilmesi laz›m. Öbürtürlü tepeden inme çözümüretirsiniz. Bir ö¤rencimAyaza¤a kampusunun

ekolojik ayak izinihesaplad›. Birçok üniversiteninkendi içinde elektriksantrali var. E¤itiminpay› burada çok önemli.Alt›, yedi yafl›ndakiçocuk da kendinipaydafl olarakhissetmeli.

“Bir Ö¤rencim Ayaza¤a Kampusunun Ekolojik Ayakizini Hesaplad›”

“Emisyon taahhüdü çok zor bir konu. Türkiye flu ya da buflekilde bir taahhütte bulunup bunu gerçeklefltiremedi¤i

zaman bunun bedelini özel sektör ödeyecek”



var. Ben rüzgâr enerjisi üzerine Türki-ye’de ilk makale yazanlardan biriyim.1990’lar›n bafl›nda, Yunanistan’danbizim Ege k›y›lar›na kadar yanaflanrüzgâr türbinlerini görünce akl›mageldi. Bat› Anadolu zaten çok ciddi birpotansiyel. Zaten Ege sahillerinde do-lafl›rken eski zamanlardan kalma an-tik yel de¤irmenlerini görürsünüz. Bizde flu anda offshore (deniz üstünemonte edilen) rüzgâr türbinleri üzeri-ne çal›fl›yoruz. Türkiye’nin bu konuda-ki potansiyeli oldukça fazla ve Türki-ye’nin enerjisinin en az yüzde 10’u buyolla karfl›lanabilir. Bu yüzden Türkbürokrasisinin çok da uzun süre dire-nemeyece¤ini düflünüyorum.

TTüürrkkiiyyee iillee iillggiillii ffaarrkkll›› sseennaarryyoollaarr vvaarr..BBiirr cceepphhee ttrrooppiikkaall vveeyyaa mmuussoonn iikklliimmii,,ddii¤¤eerr cceepphhee ddee ççööll iikklliimmii ddiiyyoorr.. HHaattttaassiizziinn bbuu ssppeekküüllaassyyoonnllaarr hhaakkkk››nnddaa bbiirrbbeennzzeettmmeenniizz vvaarr.. TTeelleevviizzyyoonnllaarraa çç››--kkaann ddeepprreemm pprrooffeessöörrlleerriinnee bbeennzziiyyoorr--llaarr ddiiyyee……

Yak›n zamanda bir tanesine dahadenk geldim. Arkadafl diyor ki “‹stan-bul Topkap› Müzesi sular alt›nda ka-lacak.” Düflündüm, bu adam herhaldeeline hiç metre al›p ölçmemifl. Bizegelse biz kap›dan sokmay›z. Hiçbirtedbir al›nmad›¤› flartlarda Türkiyeiçin kullan›lan bilimsel bölgesel mo-dellerde Akdeniz’in baya¤› bir ›s›na-ca¤› belli. En iyimser flartlarda 2,5-3kat daha fazla bir ›s›nma söz konusu.K›ta Avrupas› ›s›n›yor. Güneydo¤uAvrupa ve Akdeniz daha da ›s›n›yor.Ya¤›fllar ise Kuzey Avrupa’da art›yor,Akdeniz ve Güney Avrupa’da azal›yor.Türkiye’de ise Akdeniz ve Ege’de s›-cakl›k art›yor.

Do¤u Karadeniz’de ya¤›fl art›yor.Do¤u Anadolu kendini koruyor. fiuaç›k ki turizm sektörü çok kötü etki-lenecek. Bütün Akdeniz ülkeleri kötüetkilenecek. Temmuz A¤ustos idealaylar olmaktan ç›kacak. ‹deal sezonilkbahar olacak. Akdeniz’e turizm ya-t›r›m› azalacak. 2050 y›l›ndan itiba-ren turizm için ideal bölge Balt›klarolacak. Bundan on sene önce bir der-gide yaz›m ç›kt›. Bunlar› anlatt›m vebir okur yorumu geldi: “Bu hoca Rize-li midir?” diye. m

‹stanbul Teknik Üniversitesi Uçak veUzay Bilimleri MeteorolojiMühendisli¤i Ö¤retim ÜyesiSelahattin ‹ncecik 1949 y›l›nda‹stanbul’da do¤du. Lisans e¤itimini1971 y›l›nda ‹stanbul TeknikÜniversitesi Elektrik FakültesiMeteoroloji fiubesini bitirdi. Yükseklisans ve doktoras›n› ‹TÜ’detamamlayan ‹ncecik, 1987 ve 1994y›l›nda Pennsylvania EyaletÜniversitesinde MeteorolojiBölümünde çal›flt›. Atmosfer Bilimleri,Hava Kirlili¤i, Ozon ve Modellemebranfllar›nda uzman olan ‹ncecik,2007 Nobel Bar›fl Ödülünü AlGore’la paylaflan BM ‹klim De¤iflikli¤iRaporu'nu haz›rlayan 100 bilimadam› aras›nda yer ald›.

Selahattin ‹ncecik Kimdir?

“fiu aç›k ki iklimde¤iflikli¤inden turizm sektörü

çok kötü etkilenecek.Temmuz A¤ustos ideal aylar

olmaktan ç›kacak”



ÖÖnncceelliikkllee GGrreeeenn PPoowweerr iillee iillggiillii bbiirraazzbbiillggii aallaabbiilliirr mmiiyyiizz?? NNee zzaammaanndd››rr ffaaaallii--yyeettttee?? NNee ggiibbii eettkkiinnlliikklleerr ggeerrççeekklleeflflttiirr--ddii ddüünnyyaann››nn ççeeflfliittllii bbööllggeelleerriinnddee??HHaannggii üüllkkeelleerrddee eettkkiinnlliikklleerriinniizz oolluuyyoorrvvee oollaaccaakk??Green Power 2003 y›l›nda Londra’da;yenilenebilir enerji, iklim de¤iflikli¤i vesürdürülebilir kalk›nma alanlar›naodakl› profesyonel olarak organizeedilmifl global etkinlikler düzenleyenve dan›flmanl›k hizmetleri veren ilkflirket olarak faaliyetlerine bafllam›fl-t›r. Kuruldu¤u günden beri h›zla büyü-yen Green Power, bugün Londra genelmerkeziyle birlikte Dubai, New York,Toronto ve Manchester’da sat›fl, pazar-lama ve araflt›rma ofislerine sahip. Ay-r›ca Güney Afrika, ‹spanya, Singapurve Brezilya’da da Green Power için fre-elance olarak proje bazl› çal›flan tak›markadafllar›m›z bulunuyor.

Kuruldu¤u y›ldan günümüze h›zla

büyüyen Green Power, alan›nda globalolarak lider konumdad›r. Y›l içerisindeglobal ölçekte 100’ün üzerinde etkinlikdüzenliyoruz. Ayr›ca Green Akademibünyesinde de hem özel sektöre hemde kamu kurum ve kurulufllar›na yöne-lik e¤itim ve dan›flmanl›k hizmetlerigerçeklefltiriyoruz.

Çin’den Brezilya’ya kadar düzenledi-¤imiz projelere bugüne kadar 100’ünüzerinde farkl› ülkeden hem kamuhem de özel sektör üst düzey temsilci-leri kat›ld›. Projelerimiz yenilenebilirenerji üst bafll›¤› alt›nda; rüzgâr enerji-si, günefl enerjisi, biyogaz, at›ktanenerji üretimi, biyokütle, biyoetanol,biyodizel alanlar›n› ve ayr›ca karbonpiyasalar› ve finansman› ile iklim de¤i-flikli¤i konular›n› kaps›yor. 2010’unson çeyre¤inde gerçeklefltirece¤imizbelli bafll› uluslararas› projeler aras›n-da Meksika’da Carbon Markets, Ameri-ka’da Solar Economics Forum Was-

hington ve Biogas San Francisco; Birle-flik Arap Emirliklerinde Gulf Solar, Pa-ris’te GeoPower Europe ve Filipinler’dede GeoPower Asya yer al›yor.

Ayr›ca sayd›¤›m bu projeler d›fl›nda,alan›nda dünyan›n en büyük kongre vesergi imkanlar›n›n da yer ald›¤› bir et-kinlik olan World Biofuels Markets daher sene Hollanda’da Green Power ta-raf›ndan organize ediliyor.

TTIIRREECC 22001100 ‹‹ssttaannbbuull oorrggaanniizzaassyyoo--nnuuyyllaa iillggiillii ddee bbiillggii vveerreebbiilliirr mmiissiinniizz??BBuu,, TTüürrkkiiyyee’’ddeekkii iillkk kkoonnggrree oorrggaannii--zzaassyyoonnuunnuuzz mmuu??TIREC 2010, 27 Eylül-1 Ekim 2010 ta-rihleri aras›nda, ‹stanbul Grand Ceva-hir Otel ve Kongre Merkezinde gerçek-lefltirilecek olan üst düzey yöneticilerseviyesinde kongre ve sergi imkanlar›-n›n da yer alaca¤› uluslararas› bir et-kinliktir. TIREC 2010’da hem Türki-ye’den hem de yurtd›fl›ndan, önde ge-

Fuar

Green Power Türkiye Müdürü Fatih Ayd›n:

“Global Oyuncular Yasay› Bekliyor”Yenilenebilir enerji, iklimde¤iflikli¤i ve sürdürülebilirkalk›nma alan›nda globaletkinlikler düzenleyen vedan›flmanl›k hizmetleriveren ilk flirketlerden biriolan, Londra MerkezliGreen Power’›n TürkiyeMüdürü Fatih Ayd›n,flirketin global projelerinive 2009 y›l›nda girdikleriTürkiye pazar›ndakiçal›flmalar›n› EKOIQokurlar›yla paylaflt›.

tirec son 8/27/10 2:24 PM Page 74

z›rda profesyonel ekibimiz bu projele-rin çal›flmalar›n› da ayr›ca yürütüyor.

TTüürrkkiiyyee’’ddeenn vvee ddüünnyyaaddaann hhaannggii kkuurruu--lluuflflllaarr››nn ddeessttee¤¤iinnii aall››yyoorrssuunnuuzz?? Düzenledi¤imiz projelerde hem yerelhem de uluslararas› kamu kurumlar›-n›n ve özel sektör kurulufllar›n›n, kâramac› gütmeyen organizasyonlar›ndeste¤ini almak ve ortakl›klar kurmakbizler için son derece önem arzetmek-


len yenilenebilir enerji ve iklim de¤i-flikli¤i uzmanlar› bir araya gelecekler.TIREC 2010’da 100’ün üstünde üst dü-zey uluslararas› yenilenebilir enerji uz-man› sunumlar yapacaklar, interaktifpanel tart›flmalar›nda yer alacaklar veher aç›dan derinlemesine ele al›nacakolan e¤itimlere kat›lacaklar.

TIREC 2010 Kongresi, alan›nda lider4 farkl› uluslararas› konferans› kapsa-maktad›r. Bunlar, Karbon Piyasas› ve‹klim Finansman›, Rüzgâr Enerjisi, Gü-nefl Enerjisi ve Biyoenerji Türkiye Ulus-lararas› Konferanslar›d›r.

TIREC 2010 bu sene ilk defa düzenle-necek ancak Green Power olarak bu bi-zim Türkiye pazar›ndaki ilk etkinli¤i-miz de¤il. 2009 y›l›nda ‹stanbul’da,Carbon Markets Turkey, Wind Turkeyve Solar Turkey bafll›klar› alt›nda 3farkl› uluslararas› konferans düzenle-dik. Bu düzenlemifl oldu¤umuz konfe-ranslara hem Türkiye’den hem de özel-likle Orta ve Kuzey Avrupa ile Amerikaolmak üzere di¤er pek çok ülkeden yo-¤un bir ilgi sözkonusuydu ve son dere-ce olumlu geri dönüfller ald›k. ÖzellikleAvrupa ve Amerika’dan kat›lan flirket-ler Green Power’›n global etkinliklerin-de uzun y›llard›r çal›flt›¤› ve Türkiye ye-nilenebilir enerji pazar›n› da gözlemle-yen ve yat›r›m yapmak isteyen ulusla-raras› flirketlerdi. Bu sene TIREC Kon-gresi kapsam›nda da özellikle belirtti-¤im bölgeler a¤›rl›kl› olmak üzere pekçok farkl› ülkeden uluslararas› yat›-r›mc›lar, global oyuncular daha flimdi-den yerlerini ald›lar.

NNaass››ll bbiirr hheeddeeffiinniizz vvaarr TTIIRREECC 22001100 oorr--ggaanniizzaassyyoonnuuyyllaa iillggiillii oollaarraakk??Düzenledi¤imiz konferanslar›n temelamac› yeflil ekonomiye geçifli h›zlan-d›rmak. Bu do¤rultuda da TürkiyeUluslararas› Yenilenebilir Enerji Kon-gresi (TIREC 2010) ad› alt›nda gerçek-lefltirilecek bu üst düzey etkinli¤in ül-kemizde sürdürülebilir enerji sektörü-

nün geliflmesine ve daha da ileri bir se-viyeye tafl›nmas›na katk›da bulunma-s›n› hedefliyoruz.

‹nan›yoruz ki, profesyonel olarakhaz›rlad›¤›m›z ve baflar›l› bir flekildegerçeklefltirdi¤imiz bu global konfe-rans serilerini, Green Power Akade-mi’yi ve E¤itim Seminerlerini Türki-ye’ye tafl›mak, mevcut ve potansiyeluluslararas› yat›r›mc›lar› biraraya ge-tirmek, sektöre yap›lan yat›r›mlar›ngeliflmesine büyük katk› sa¤layacak vetabii ki ülke ekonomimize de pozitifyönde faydal› olacak.

Türkiye enerji pazar› Green Power’›nglobal ifl stratejileri ve projeleri içeri-sinde büyük bir paya ve öneme sahip.Türkiye’de gerçeklefltirilen reformla-r›n ve makroekonomik istikrar›n de-vam edece¤ine ve önümüzdeki y›llariçerisinde Türkiye’nin global ölçekteçok h›zl› bir ivmeyle büyüyece¤ine vegünümüzdeki büyük Avrupa ekonomi-lerini geçece¤ine inan›yoruz. Uluslara-ras› finansal dan›flmanl›k flirketleri veorganizasyonlar›n yapm›fl olduklar› veyay›nlanan raporlar da bu inanc›m›z›desteklemektedir. 2011 y›l› içerisindeve sonras›nda da, hem kamu hem deözel sektör ile gerçeklefltirilen iflbirlik-leri çerçevesinde, projelerimiz devamedecek ve belirtmek isterim ki haliha-

Türkiye ile ilgili çal›flmalar›m›zLondra’daki genel merkezimizde yeralan ve sadece Türkiye projelerineodakl› ayr› bir departman›m›z taraf›ndanyürütülüyor. Türkiye yenilenebilir enerjipazar›na 2009 y›l›nda girdik vedüzenledi¤imiz etkinlik ve projelerden,hem özel sektör hem de kamu sektörüseviyesinde gerçeklefltirdi¤imiziflbirlikleri ile birlikte çok olumlu geridönüfller ald›k. Bu geri dönüfller vesektördeki olumlu yaklafl›mlar da GreenPower’›n stratejik ifl plan› içerisindeTürkiye pazar›n›n pay›n›n h›zlayükselmesine etken oldu ve ayr›caprojelerimizin profesyonel ekiplerimiztaraf›ndan h›zla hayata geçirilmesi içinde büyük motivasyon sa¤lad›.

“Türkiye ‹çin Ayr› Bir Departman Kurduk”



tedir. Bu ba¤lamda, Türkiye RüzgârEnerjisi Birli¤i’yle Wind Power Konfe-rans›n› ortak gerçeklefltiriyoruz. Bu se-ne TIREC kapsam›nda gerçeklefltirile-cek olan ve ikincisi düzenlenecek WindPower Turkey Konferans›, Türkiye Rüz-gâr Enerjisi Birli¤inin resmi konferans›-d›r. Düzenledi¤imiz projeler kapsam›n-da günefl enerjisi sektöründen GENSED,GÜNDER ve GÜNEfiE’nin desteklerinialmaktay›z. Biyoenerji sektöründen iseBiyogazDer ve Biyoetanol ÜreticileriDerne¤i çal›flmalar›m›za destek ver-mektedir. TÜS‹AD, Alman Sanayi Odas›ve Türk ‹ngiliz Ticaret ve Sanayi Odas›ile de iflbirlikleri yap›yoruz. Kamudanise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl›¤›Ba¤l› Kurulufllar›ndan E‹E, EÜAfi, TE‹Afive TETAfi ve TIREC kapsam›nda yineBaflbakanl›k Devlet Planlama Teflkilat›(DPT) da projelerimizi resmi olarak des-teklemektedirler.

Uluslararas› kurulufllar aras›nda ise,Birleflmifl Milletler, Çin YenilenebilirEnerji Birli¤i, European Biodiesel Board,European Bioethanol Fuel Association,European Photovoltaic Industry Associ-ation, California Energy Commission,Sustainable Energy Finance Initiative,World Wildlife Fund ve Global Bioe-nergy Forum gibi daha pek çok kurumyer almaktad›r.

ÇÇeevvrree vvee yyeenniilleenneebbiilliirr eenneerrjjii aallaann››nnaa yyöö--nneelliikk ffuuaarr vvee oorrggaanniizzaassyyoonnllaarrddaa bbüüyyüükkbbiirr ppaattllaammaa yyaaflflaann››yyoorr.. BBuu aannllaammddaa GGrree--eenn PPoowweerr’’››nn vvee ddüüzzeennlleemmiiflfl oolldduu¤¤uunnuuzzpprroojjeelleerriinn nnaass››ll bbiirr ffaarrkk›› vvaarr??Sektöre yönelik olarak düzenlenen bufuar ve etkinliklerin say›s›ndaki art›fl›olumlu buluyorum. Bu, sektörün h›zl›bir ivmeyle geliflti¤inin göstergelerin-den biridir ve ayr›ca belirtmeliyim ki buetkinliklerden baz›lar› da gayet baflar›l›.

Ancak di¤er yandan düzenlenen bir-çok etkinli¤in kalitesi, kat›l›mc›lar›n vesponsor olarak yer alan kurulufllar›n he-def ve beklentilerine cevap verip vere-

Fuar

Türkiye, genç nüfusu, kifli bafl›naartan enerji talebi, ekonomideki veflehirleflmedeki geliflmeler ilebirlikte özellikle son yirmi y›ld›rdünyan›n en h›zl› büyüyen enerjipazarlar›ndan biri konumunda. Bununla birlikte maalesefTürkiye’de pek çok konuda oldu¤ugibi enerji, özellikle de yenilenebilirenerji kaynaklar› ve bunlardanmaksimum faydan›n sa¤lanmas›konusunda çok yavafl ad›mlarat›l›yor. Böylece de hem geliflmiflhem de geliflmekte olanekonomilere k›yasla çok geridekal›yoruz.Green Power olarak Türkiye d›fl›ndagerçeklefltirdi¤imiz projelerdebirlikte çal›flt›¤›m›z Bat›l› flirketlerinçekincesi de yasal düzenlemelerinhâlâ gerçekleflmemifl olmas›d›r.Yasal düzenlemeler henüzgerçekleflmedi¤i için Türkiyepazar›na girmek isteyen uluslararas›oyuncular ülke ekonomimize sonderece faydal› olacak birçok büyükprojeyi ask›ya al›yorlar. Yap›lacakdüzenlemeleriyle bu uluslararas›

flirketlerin yat›r›m yapmalar›n› veTürkiye gibi dünyan›n en h›zl› geliflenekonomilerinden birinde yeralmalar›n› sa¤lamal›y›z. Do¤u ve Güney Do¤u Avrupa’dakibirçok küçük ülkede bile devletteflvikleri bafllam›flken biz hâlâgerekli yasal çal›flmalar›n yap›lmas›,tamamlanmas› ve acaba meclistengeçecek mi konular›n› tart›fl›pduruyoruz. Ülkemizin yüzde 70’in üzerindekienerji d›fla ba¤›ml›l›¤›n› yenilenebilirenerji kaynaklar›n›n kullan›m›ylaazaltabiliriz ama tabii ki bu alandagerekli yasal de¤iflikliklerin yap›lmas›ve ad›mlar›n at›lmas› flart.Yenilenebilir enerji kaynaklar›n›nkullan›m›yla karbon emisyonu veekonomideki petrol fiyatlar›ndankaynaklanan dalgalanmalar daazalacakt›r. Avrupa Birli¤indekiyenilenebilir enerji alan›na dairgeliflmeler çok iyi gözlemlenip analizedilmeli ve baflta bakanl›klar olmaküzere ilgili kurum ve kurulufllar da bu do¤rultuda çal›flmalar›na yönvermelidirler.

“Uluslararas› Oyuncular Beklemede”



medikleri de ayr›ca gözden geçirilmesigereken bir husustur. Green Power ola-rak Türkiye’de düzenlenen bu etkinlik-lerin post event raporlar›n› da titizlikleinceliyor ve de¤erlendiriyoruz.

Alan›nda lider, global bir flirket ola-rak Green Power’›n düzenledi¤i proje-lerdeki kat›l›mc› profilleri a¤›rl›kl› ola-rak üst düzey yöneticiler, yönetim ku-rulu baflkanlar› ve üyeleri, genel mü-dürler ve yard›mc›lar› ile flirketlerin il-gili departmanlar›ndaki en yetkili kifli-lerden oluflmaktad›r.

Düzenledi¤imiz uluslararas› projele-rin arkas›nda çok baflar›l›, alan›nda uz-man, genç ve dinamik bir ekip yer al›-yor. Sat›fl, pazarlama, araflt›rma, lojis-tik baflta olmak üzere tüm departman-lar›m›zdaki çal›flanlar›m›z düzenli ola-rak yenilenebilir enerji ve iklim de¤i-flikli¤i alan›yla ilgili en güncel geliflme-leri takip ediyorlar ve düzenli olarakLondra genel merkezimizde flirket içie¤itimlere tabi tutuluyorlar. Bu do¤rul-tuda düzenledi¤imiz projelerin, alan›n-da en önde gelen, yüksek kalite stan-dartlar›nda, lider etkinlikler olmas› bi-zim için büyük önem arzediyor.

Dünya çap›nda gerçeklefltirdi¤imizyenilenebilir, temiz enerji projeleriyleticari olarak yapt›¤›m›z aktiviteleri dedengeliyor, offset ediyoruz. Y›ll›k netkâr›m›z›n yüzde 5’ini de kâr amac› güt-meyen ve iklim de¤iflikli¤ine odakl› ça-l›flmalar yapan yerel ve bölgesel vak›fve derneklere ba¤›fll›yoruz. Hem ulus-lararas› hem de yerel olarak konfe-ranslar ve fuarlar düzenleyen birçokflirketten farkl› olarak Green Power ke-sinlikle çevreye zarar veren sektörleridesteklememekte ve iflbirli¤i yapma-maktad›r.

Düzenledi¤imiz projelerde çevreyikoruma amaçl› olarak belli bafll› stan-dartlara çok özen gösteriyoruz. Bunlararas›nda, at›klar› minimuma indirmek;kulland›¤›m›z materyalleri mümkünsebir sonraki etkinlikte tekrar kullan-

mak; çal›flt›¤›m›z çözüm ortaklar›m›-z›n ve tedarikçilerimizin de yeflil politi-kalar›n›n olmas›na dikkat etmek; kâ¤›tkullan›m›n› minimuma indirmek vebunun yerine elektronik ortamdanmaksimum faydalanmak; geri dönü-flüm yapmak; projelerimizden dolay›sebep oldu¤umuz sera gaz› sal›m›n›dengelemek, offset etmek; kulland›¤›-m›z tüm proje materyallerini mümkünoldu¤unca geri dönüflümlü ve dönüfltü-rülmüfl malzemelerden kullanmak ola-rak sayabilirim. Bu hassasiyetimiziprojeyi birlikte düzenledi¤imiz bizidestekleyen organizasyonlardan dabekliyoruz. ‹fl dünyas›nda, birçok sek-

törde de bu hassasiyetin gösterilmesive projelerin çevreyle dost olarak ger-çeklefltirilmesi de zaten bizlerin elindede¤il mi?

EEkklleemmeekk iisstteeddiikklleerriinniizz……Gelece¤imizin yenilenebilir enerji ol-du¤u muhakkakt›r. Çevre kirlili¤iyle il-gili endifleler, kalk›nmakta olan ülke-lerde enerji alan›ndaki h›zl› talep art›fl›ve petrol zengini ülkelerin rezervleri veüretim kapasiteleri hakk›nda artanflüpheler yenilenebilir enerji kaynakla-r›na verilen önemi global ölçekte art›-r›yor. Türkiye, G-20 içinde 5 y›ll›k yat›-r›m büyüme oran› en yüksek olan ülkeolmas›na karfl›n temiz enerji ekonomi-si hâlâ küçük.

Belirtmek isterim ki, Türkiye’nin mu-azzam rüzgâr, günefl ve biyoenerji po-tansiyeli var ve hem yerel hem de ulus-lararas› yat›r›mc›lar bunlardan maksi-mum fayda sa¤lamak için gerekli dü-zenlemelerin en k›sa sürede hayata ge-çirilmesini bekliyorlar. Bu talebe, en k›-sa sürede devlet taraf›ndan at›lacakplanl› ve kararl› ad›mlarla ARGE, yat›-r›m ve tarife teflvikleri yoluyla mutlakacevap verilmesi gerekmektedir.

Green Power olarak Türkiye’de yasaldüzenlemelerin en k›sa sürede yap›la-ca¤›na yürekten inan›yoruz zira gerekkamu gerekse de özel sektör ve siviltoplum kurulufllar›yla ortak gerçeklefl-tirdi¤imiz projelerde bu ad›mlar›n at›l-mas›na yönelik sektör liderlerinin bü-yük özverilerde bulunduklar›n› veönemli çal›flmalar›n›n oldu¤unu göz-lemliyoruz.

Ülkemizde temiz enerji sektörününgeliflimindeki en önemli rollerden biride tabii ki medyaya düflüyor ve ala-n›ndaki en baflar›l› dergilerden biriolan EKOIQ da bu anlamda üzerinedüfleni hakk›yla yerine getiriyor.

EKO IQ ekibine bu keyifli sohbetiçin çok teflekkür eder, yay›n hayat›-n›zda baflar›lar dilerim. m

Fatih Ayd›n, yenilenebilir enerji ve iklimde¤iflikli¤i alanlar›na odakl› globalkongreler ve zirveler organize eden,Green Akademi’siyle e¤itim seminerleridüzenleyen ve ayr›ca sektöre yönelikdan›flmanl›k hizmetleri veren GreenPower’›n Londra genel merkezindeTürkiye Müdürü olarak görevyapmaktad›r. Siyasal Bilgilerbackgrounduna sahip olan Ayd›n,global enerji sektörünü ve Türkiye’dekiyenilenebilir enerjiyle ilgili gündemi çokyak›ndan takip etmektedir.

Fatih Ayd›n Kimdir?



Türkiye’deki enerji verimlili¤i ve yenilenebilir enerji yat›r›mlar› ç›¤ gibi büyüyor. Ancak iflin ucu gelip paraya dayan›yor. Bu finansman ihtiyac›n› karfl›lamak da,sürdürülebilirli¤i ilke edinmifl bankalara düflüyor. Peki, bu iflin standartlar› ne?Sürdürülebilir bankac›l›k ne anlama geliyor? Türkiye’de hangi bankalar,sürdürülebilirlik konusunda çal›flma yap›yor? Bu kredilerden kimler, nas›l yararlanabilir? Bütün bu sorular›n yan›tlar›, Yeflil Finansman Dosyam›zda…

Yeflil Finansman

DOSYA

Yeflil Finansman›nBugünü ve Gelece¤i

bankalar 8/27/10 2:50 PM Page 78


Yeflil Finans›n Standartlar›: Ekvator PrensipleriSürdürülebilirlik Raporlamas› ve BankalarAvrupa Kalk›nma ve ‹mar Bankas›AkbankGaranti Bankas› Halkbank

Türk Ekonomi Bankas› Türkiye ‹fl Bankas›Türkiye Sinai Kalk›nma Bankas›Vak›fbank

Yap› Kredi Bankas›


23


Yeflil finansman kriterleri denince buiflin standartlar›n› belirleyen en önemlibelgeler aras›nda say›lan Ekvator Pren-sipleri, proje finansman› s›ras›nda or-taya ç›kacak toplumsal ve çevresel et-kilerin tespit, tayin, de¤erlendirme veyönetimi için gerekli standartlar› belir-liyor. Ekvator Prensipleri, mant›k ola-rak bir miktar yeflil etiketlere (ecolabel)benziyor. Nas›l ki, yeflil etiketler çeflitlisektörlerin yeflil standartlar›n› belirli-yorsa Ekvator Prensipleri de finanseedilen projelerin toplumsal ve çevreseletkilerini gündemine al›yor. EkvatorPrensiplerini ecolabellarla benzer k›landi¤er bir unsur da gönüllülük esas›nadayanmas›. 2006 y›l›n›n Temmuz ay›n-da kamuoyuna aç›klanan Ekvator Pren-sipleri, Uluslararas› Finans Kurumu(IFC) performans standartlar›n› veDünya Bankas›’n›n Çevresel Sa¤l›k veGüvenlik tüzüklerini baz al›yor. Ekva-tor Prensipleri ilk olarak küresel düzey-de aralar›nda ABN AMRO, Barclays, Ci-tigroup gibi bankalar›n da dahil oldu¤u10 finans kuruluflu taraf›ndan uygula-maya konuldu ve 10 milyon dolar› ge-çen her projeye uygulanabiliyor.

Ekvator’un 10 Ana Kural›:‹nceleme ve Kategorilendirme Mali olarak desteklenmesi istenen birprojeniz varsa ilk olarak, EkvatorPrensipleri Finans Kurulufllar› (EPFI)

aras›na kat›lmak için baflvurman›z vekabul edilmeniz gerekiyor. Ard›ndanDünya Bankas›n›n finans kurulufluolan Uluslararas› Finans Kurumu (IFC)taraf›ndan belirlenen toplumsal veçevresel etkilerin de¤erlendirilme kri-terlerine göre bir inceleme yap›l›yor.‹nceleme bittikten sonra s›ra s›n›flan-d›rmaya geliyor. Ekvator Prensipleriuyar›nca üç ana kategori var: A Kate-gorisi olarak s›n›fland›r›lan projelerbelirgin, geri dönülemez, emsalsizçevresel ve toplumsal etkilere sahipprojelerdir. B Kategorisine sahip olanifller daha s›n›rl›, genellikle bölgesel,sonuçlar› geri döndürülebilir çevreselve toplumsal etkilere sahip projeler-dir. C Kategorisine dahil olanlarda isetoplumsal, çevresel etkiler minimaldüzeydedir, ya da hiç yoktur.

Toplumsal ve ÇevreselDe¤erlendirmeProje kategorileri belirlendikten sonrade¤erlendirme aflamas›na geçilir. De-¤erlendirme aflamas›nda projenintoplumsal ve çevresel etkileri belirle-nir. De¤erlendirme bölümü mevzuba-his etkilerin nas›l azalt›labilece¤ine veyönetilebilece¤ine dair önerileri deiçermek zorundad›r. Bu de¤erlendir-me ilk olarak var olan toplumsal veçevresel dayanaklar› ortaya koyar.Sonraki aflamada uygun alternatifler

Yeflil Finansman

DOSYA

Yeflil Finans›n Standartlar›

2006 y›l›n›n Temmuz ay›nda kamuoyuna aç›klanan ve 10 milyon dolarya da daha fazla maliyetli projelerin toplumsal ve çevresel standartlar›n›belirleyen Ekvator Prensipleri, finansal endüstride sürdürülebilir projefinansman› için gerekli alt›n standartlar olarak kabul ediliyor.

Ekvator Prensipleri

ve çözüm önerileri s›ralan›r. Seçenek-ler ortaya konduktan sonra ise bu öne-rilerin hukuka ve konuyla ilgili ulusla-raras› sözleflmelere uygunlu¤u gözdengeçirilir. Alternatifler belirlenirkentoplum sa¤l›¤›, insan haklar› ve güven-lik gibi k›staslar da dikkate al›n›r. Buk›staslar s›ralan›rken gündeme al›n-mas› gereken alt bafll›klar kültürel de-¤erlerin korunmas›ndan, yang›n gü-venli¤ine, çal›flan sorunlar›ndan at›kyönetimine kadar geniflleyebilir.

Kullan›labilir Toplumsal ve Çevresel StandartlarOECD ülkesi olmayan ülkeler ve DünyaBankas› Kalk›nma Göstergelerininstandartlar›na göre yüksek gelirli sa-y›lmayan OECD ülkelerinde de¤erlen-dirme, IFC Performans Standartlar› veendüstriye yönelik EHS k›lavuzuna gö-


4 5

6

7

8

9


tilebilecek hem de yap›lan iflten etkile-nen bireylerin endiflelerine yönelikan›nda çözümlerin ortaya konulmas›-na olanak sa¤lanacakt›r.

Ba¤›ms›z ‹ncelemeHangi kategoriye dahil oldu¤unu gö-zetmeksizin bütün projelerin EPFI veEkvator Prensiplerine uygunlu¤ununba¤›ms›z bir uzman taraf›ndan ince-lenmesi gerekir.

TaahhütEkvator Prensiplerinin en önemli da-yanaklar›ndan biri de proje sahibinintaahhütlerinin kapsam›d›r. Yap›lan iflilk olarak ev sahibi ülkenin hukuki dü-zenlemelerine uygun olmal›d›r. Proje-yi üstlenen kurulufllar Eylem Plan›nauygun olarak hareket edece¤ini taah-hüt edebilmelidir. Kurulufllar EPFI'ler-le beraber belirledikleri aral›klarla ya-p›lan projenin hukuka ve Eylem Plan›-na uygunlu¤unu belgelemek yükümlü-lü¤üne sahiptir. Kurulufllar bu taah-hütleri sa¤layamad›¤›nda EPFI’ler ilkolarak kurulufllar›n bu taahhütlere uy-mas›n› sa¤lamaya çal›fl›r. Çözüm sa¤-lanamad›¤›nda EPFI’lerin hukuki yol-lara baflvurma vard›r.

Ba¤›ms›z ‹zleme ve Raporlama Al›nan kredinin kullan›m süresi bo-yunca EPFI’ler düzenli bir izleme ve ra-porlaman›n devaml›l›¤›n› temin et-mek zorundad›r. Bu yüzden EPFI’lerizleme ve raporlamaya yönelik ba¤›m-s›z uzmanlar›n atanmas›n› veya borç-lular›n ehil ve tecrübeli bir ba¤›ms›zuzman› muhafaza etmesini sa¤lar. Uz-manlar elde ettikleri enformasyonlar›EPFI’lerle paylafl›r.

EPFI Raporlamalar›Ekvator Prensiplerini uygulayan EP-FI’ler y›lda en az bir kere uygulama sü-reçleri ve tecrübelerini halka aç›k ola-rak raporlamakla mükelleftir.

re yap›lacakt›r. IFC Standartlar› ifl veçal›flma flartlar›n› kirlilik, toplum sa¤-l›¤›, güvenlik, arazi al›m›, zorunlu is-kanla ilgili standartlar› belirler. EHSise sanayiye özel teknik standartlar›ortaya koyar.

Eylem Plan› ve Yönetim Sistemi OECD üyesi olmayan ülkelerin ve Dün-ya Bankas› Kalk›nma Göstergelerininstandartlar›na göre yüksek gelirli sa-y›lmayan OECD ülkelerinin kredi kul-lan›c›lar› bir Eylem Plan› haz›rlarlar.Eylem Plan› çevresel etkilerinin nas›lgeri döndürülebilece¤i üzerine tan›mve bilgileri içerir.

‹yilefltirici ad›mlar› belirler ve yanetkilerin denetim alt›na al›nabilece¤i

tedbirleri ortaya koyar. Krediyi alankurulufllar de¤erlendirmede belirle-nen sorunlara dair bir Toplumsal veÇevresel Yönetim Sistemi oluflturur-lar.

Denetim ve fieffafl›kBütün A ve B Kategorisi projeleri içinhükümet, proje sahibi veya ba¤›ms›zkurulufl taraf›ndan belirlenen bir uz-man, projenin nüfuz etti¤i bölgede da-n›flmanl›k hizmeti verir.

fiikâyet Mekanizmas›Projenin inflas› ve yürütülmesine top-lumsal kat›l›m›n sa¤lanabilmesi içinyöneticiler bir flikâyet birimi olufltu-rur. Böylece hem fleffafl›k ilkesi göze-



BBiizzee EEBBRRDD hhaakkkk››nnddaa ggeenneell bbiirr bbiillggii vvee--rreebbiilliirr mmiissiinniizz??EBRD 2004 y›l›nda sürdürülebilirenerji yat›r›mlar›n› desteklemek içinkuruldu. O dönemde bu proje için 1,3milyar dolarl›k bir sermaye konuldu.EBRD kurulduktan sonra ilk sürdürü-lebilir enerji tesisleri Romanya ve Bul-garistan’da kuruldu. Sürdürülebilirenerji modelleri art›k rüfltünü ispatla-m›fl durumda. Sözkonusu yat›r›mlariçin gerekli olan sermayeyi, anlaflmayapt›¤›m›z ulusal bankalara veriyoruz,onlar da yat›r›mc›lara da¤›t›yorlar.

EBRD, müflterilerine bankalara da-¤›t›lan kredinin yan› s›ra bir de teknikdan›flmanl›k paketi sunuyor. Böylecebankalar sürdürülebilir enerji için ver-dikleri borçlar› ürün portfolyolar›naentegre edebiliyorlar. Örne¤in KO-B‹’lere verilen kredileri düflünün. Bun-dan yirmi y›l önce hiçbir bankan›n KO-B‹ departman› yoktu. Belki bundan 5sene sonra bankalar›n sürdürülebilirenerji (SEFF) departmanlar› kurula-cak. Teknik dan›flmanl›¤›n bir parças›da bu. Bizim verdi¤imiz bu hizmet sa-yesinde bankalar kredi verecekleri ku-

rumla ilgili daha do¤ru analiz yapabi-lecekler. Müflteri bankaya gelecek,baflvuru formunu dolduracak. Nas›lbir proje yapaca¤›n›, ne kadar enerjitasarrufu sa¤layabilece¤ini anlatacak.Baflvuru formu, uzman mühendislertaraf›ndan da incelenecek ve kredi ve-rilip verilmeyece¤ine ona göre kararverilecek. Örne¤in bir tekstil firmas›çok enerji kaybetti¤i için hava kom-presörlerini de¤ifltirmek istiyor. Mü-hendisimiz o fabrikaya gidiyor ve di-yor ki “tamam bunu yapal›m ama ge-nel havaland›rma sistemini de bafltankural›m” çünkü tekstil fabrikalar›ndakaybolan enerjinin yüzde 40’› hava-land›rma sistemleri yüzünden kaybo-luyor.

BBuu yyüüzzddeenn mmii vveerrddii¤¤iimmiizz hhiizzmmeettii ““KKrree--ddiinniinn ddee öötteessiinnddee”” ssöözzlleerriiyyllee ttaann››mmll››--yyoorrssuunnuuzz??Evet, çünkü biz bu son derece önemlidan›flmanl›k hizmetini bedelsiz veri-yoruz. Bu dan›flmanl›k hizmetlerininbedeli faiz oran›na da yans›t›lm›yorçünkü bizim için önemli olan projenindüzgün yürümesi.

PPeekkii EEBBRRDD,, pprroojjee yyaappaaccaa¤¤›› üüllkkeelleerrii nnaa--ss››ll sseeççiiyyoorr??EBRD genelde Do¤u Avrupa ve OrtaAsya ülkelerinde faaliyet yürütüyor.Bu ülkelerin enerji kullan›m›nda nekadar etkin oldu¤una bak›yor. Enerjitasarrufu ya da yenilenebilir enerjikullan›m› aç›s›ndan ne tür potansiyel-ler oldu¤u araflt›r›l›yor. EBRD’nin yap-t›¤› ifl sadece enerji yat›r›m› de¤il,EBRD flirketlerin kendilerini gelifltire-bilmesine de yard›m etmeyi hedefli-yor. Türkiye’ye henüz böyle bir hizmetsunamad›k çünkü sadece 1,5 senedirTürkiye’de çal›fl›yoruz.

PPeekkii,, ççaall››flfltt››¤¤››nn››zz üüllkkeelleerrddee kkrreeddii vveerrddii--¤¤iinniizz pprroojjeelleerree öörrnneekk vveerreebbiilliirr mmiissiinniizz?? Örne¤in 5 bin tane ine¤i olan bir üreti-ci bize bir biyogaz projesiyle geldi. Birçiftlikte e¤er 1000 inekten fazlas› var-sa o tesis, hayvanlar›n gübresindenyararlanarak kendi ba¤›ms›z enerjisistemini oluflturabilir. Serac›l›k ifliyleu¤raflanlar da çok fazla kat› at›k üre-tir. Bu yüzden yenilenebilir enerjiyerahatl›kla yat›r›m yapabilir. MeselaKazakistan’da bir tavuk çiftli¤i sahibi

Yeflil Finansman

DOSYA

Janna Fortmann:

“EBRD Kredileri, KOB‹’ler için ‹deal”Avrupa Kalk›nma Ve ‹mar Bankas›n›n Türkiyebürosu Turseff Proje Direktörü Janna Fortmann,“Türkiye çok dinamik bir ülke. Yenilenebilirenerji konusunda da büyük bir at›l›m var.Türkiye’ye getirdi¤imiz 200 Milyon Dolarl›kkredinin, bu konuda önemli bir katk›sa¤layaca¤›na inan›yoruz” diyor.



biyogaz sistemi kurmak istiyordu. Al-man bir mühendisle anlaflt› ve bizdenkredi istediler. Baflvurunun uygunlu-¤unu belirlemek için yollad›¤›m›z mü-hendis projeye karfl› ç›kt›: “Tavuk güb-resinden biyoyak›t üretmek mant›kl›de¤ildir; ondan en iyi yararlanman›nyolu organik gübre üretmektir.” Ortakolmas› düflünülen Alman firmas› budurumdan pek hofllanmad›ysa daönerdi¤imiz sistem hem çiftlik sahibi-nin paras›n›n cebinde kalmas›n› sa¤la-d› hem de daha do¤ru bir çözüm uygu-lanm›fl oldu. Baflkalar› taraf›ndan fi-nanse edilen biyogaz sistemlerinindüzgün çal›flmad›¤›, kredi veren ban-kalar›n mutsuz oldu¤u durumlar da ol-du. Türkiye’de de benzer problemleryaflan›yor; bu konuda kredi veren ban-kalar ikircikli davran›yorlar. “Çok bü-yük yat›r›mlar yap›yoruz ama çok faz-la sorun ç›k›yor” diyor. Uzmanlar dabiyogaz sistemlerinin fazlas›yla has-sas oldu¤unda hemfikir. Tesis kurul-duktan sonra düzgün çal›flmas› için al-t› ay geçmesi gerekiyor. Ayr›ca kaynakak›fl›n› çok iyi yönetmek gerekiyor.Örne¤in bir ine¤i antibiyotikle besle-miflseniz ve onun d›flk›s› sisteme ka-r›flm›flsa fermentör t›kan›p, kapan›-yor. Fermentörü temizledi¤iniz zaman

ise sistemin tekrar çal›fl›r hâle gelmesiiçin bir alt› ay daha gerekiyor. Bu yüz-den uzmanlar›m›z çiftliklerin genel ifl-leyifl sürecini de inceliyor. Çiftliklerdeantibiyotik kullanan çiftçilere “S›cakfermentör kullanmay›n, lüzumu yok.Daha basit mekanizmalar kurun. Üs-telik daha ucuza mal olur. Enerji ç›kt›-s› da gene ayn› olur” diyoruz.

TTüürrkkiiyyee’’ddee hhaannggii aallaannllaarrddaann bbaaflflvvuurruubbeekklliiyyoorrssuunnuuzz??Her alandan bekliyoruz asl›nda. Türki-ye’de müthifl bir bilinç var. Enerji mali-yetleri söz konusu oldu¤unda baya¤›iyi geribildirim al›yoruz. Çünkü art›kbütün sektörler enerji maliyetlerinidüflürdükçe kârlar›n› daha çok art›ra-bileceklerini anlad›lar. O yüzden bukonuda epey hassaslar. Yenilenebilirkaynaklara yönelik, özellikle hidro-elektrik gücüne epey bir ilgi var. TabiiHES’lerin kurulu gücüyle ilgili s›n›rla-r›m›z var.

TTüürrkkiiyyee 5500 mmeeggaawwaattttll››kk hhiiddrrooeelleekkttrriikkggüüccüünnüü yyeenniilleenneebbiilliirr eenneerrjjii oollaarraakk kkaa--bbuull eeddiiyyoorr aannccaakk ssaann››rr››mm bbuu ss››nn››rr AABBüüllkkeelleerrii iiççiinn 1100 MMWW.. Bizim s›n›r›m›z da 10 megawatt. Bü-yük barajlara kredi vermiyoruz çünkü

çevre için zarar veren projeleri destek-lemiyoruz. Çin’de yaflanan felaketlerinbaflka yerlerde de yaflanmas›n› istemi-yoruz. Küçük flirketlerin kredilere tek-nik know-howlara daha çok ihtiyac›var. En çok geribildirim ald›¤›m›z sek-törlerden biri de g›da üreticileri, Maki-ne üretimi yapanlar… Asl›nda oldukçagenifl bir sektör yelpazesine sahibiz.

KKiimmlleerr EEBBRRDD’’ddeenn kkrreeddii aallaabbiilliiyyoorr?? Biz büyük flirketlerin yat›r›m›na kredivermiyoruz çünkü onlar›n zaten parasorunlar› yok. fiirketin 249’dan fazlaçal›flan› olmamal›; y›ll›k cirosu da 50milyon Euro’yu aflmamal›. K›sacas› bi-zim hedefimiz KOB‹’ler. Ayr›ca kamukurulufllar›na da kredi vermiyoruz. Enaz yüzde 51’i özel mülkiyet olmak zo-runda. Bir de petrol, tütün ve alkolleiliflkili sektörleri finanse edemiyoruz.

BBaaflflvvuurruu iiççiinn kkooflfluullllaarr nneeddiirr??fiu anda kredi kullanmak isteyen flir-ketler hem Türkiye’de partnerimizolan dört bankay› (Garanti, Denizbank,Akbank, Vak›fbank) hem de bizi araya-bilirler. ‹nternet sitemiz de yay›na bafl-lad›. Proje sahipleri önce bankayla ko-nufluyor. Sonra o proje her halükardabize geliyor. Baflvuru sahibi ilk bize gel-se bile onlara önce bankalar›n› seçme-lerini söylüyoruz. Çünkü mali olarakflirketin kredi almaya uygun olup ol-mad›¤›na bankalar karar verir. Bizlerde iflin teknik analizini yapar›z. Türki-ye çok enerji harcayan ve enerji mali-yetleri yüksek olan büyük bir ülke. Me-sela yap›lan tetkikler sonucu, Antal-ya’daki otellerin çamafl›rhanelerindeyüzde 40-50 enerji tasarrufu yap›labi-lece¤i ortaya ç›kt›. G›da sektörü de,çiftlikler de yenilenebilir enerjiyle çal›-flabilir. Özellikle çiftliklerde sistem birkere kuruldu¤u zaman o çiftlik tama-men enerji ba¤›ms›z bir kimlik kazan›-yor. Bir daha hiçbir enerji harcamas›yapmak zorunda kalm›yorsunuz.



YYeeflfliill ffiinnaannssmmaann kkoonnuussuunnddaa nnee ggiibbii ççaall››flflmmaallaarryyaapp››yyoorrssuunnuuzz?? Akbank KOB‹ Bankac›l›¤› olarak, müflterileri-mizin çevreyi koruma bilinci ile gerçeklefltire-cekleri faaliyetlerinin finansman› amac›ylaAkbank Enerji Dostu Kredi’yi hayata geçirdik.Kredi; enerji verimlili¤inin art›r›lmas› veenerji maliyetlerinin azalt›lmas› amac›yla ifl-yeri, fabrika gibi ticari gayrimenkullerin ›s›t-ma, so¤utma, elektrikli motorlar›n ve ayd›n-latma sistemlerinin yenilenmesi, d›fl cephele-rin yal›t›lmas› ve çevreci enerji kaynaklar›nayönelinmesi için firmalarca kullan›l›yor.

Enerji Dostu Kredileri, yat›r›m ve iflletmesermayesi kredileri olmak üzere iki bafll›k al-t›nda müflterilerimize sunuyoruz. Kredi kap-sam›nda, müflterilerimizin enerji verimlili¤iyaratmaya yönelik harcamalar›n›n yan›s›rayenilenebilir enerji yat›r›mlar›n› proje baz›n-da de¤erlendiriyoruz. Proje kredilerini maksi-mum 2 y›l ödemesiz dönem olmak üzere, 7 y›-la varan vadelerle müflterilerimize sunuyoruz.Müflterilerimizin Enerji Dostu Krediden ya-rarlanmak için yapt›klar› yat›r›mlar›n “EnerjiVerimlili¤i” amaçl› oldu¤unu gösteren belgeve faturalar›n› Bankam›za vermeleri yeterli.

Akbank Enerji Dostu Kredi ile ayn› zaman-da bireylerin ve apartman/site yönetimleri-nin ›s› ve yak›t tasarrufuna yönelik yal›t›m,mantolama, günefl enerjisine geçifl, do¤algazdönüflümü ve benzeri her türlü harcamalar›için de uygun finansman koflullar› ile kredi-lendirme sa¤l›yoruz. Böylelikle hem bireyle-rin enerji maliyetlerini azaltan hem de çevre-ye katk› sa¤layan bir finansman sunuyoruz.Kredi kapsam›nda bireysel baflvuru yapanapartman sakinlerinden kimlik, adres ve gelirbelgeleri gibi standart baflvuru evraklar›na ekolarak enerji tasarrufuna yönelik harcamayadair faturay› istiyoruz. Apartman veya sitele-rin yönetimlerinden gelen kredi taleplerindeise apartman yönetimine dair kat maliklerilistesi, yönetim plan›, kat malikleri kurul ka-rar›, temlik belgesi gibi belgeler ve yine harca-maya ait fatura talep ediliyor. Enerji kredisikapsam›nda 60 ay vadeye kadar kredilendir-me imkân› sunuyoruz.

Ayr›ca, Akbank olarak enerji sektörüne ya-t›r›m yapmay› planlayan firmalara, projeyeözgü uzun vadeli proje kredileri tesis edereksektöre destek oluyoruz. Farkl› teknolojilerinkullan›m› ve gelifltirilmesi, yerli üretimin art›-r›lmas›, ülkemizin enerji ticaret merkezi olmapotansiyelinden en iyi flekilde yararlan›lmas›ad›na, proje bazl› finansman modelleri olufl-turarak yat›r›mc› firma tercihleri ve ihtiyaçla-r› do¤rultusunda esnek faiz ve anapara geriödemeli proje kredileri sa¤l›yoruz. Yenilene-bilir enerji projelerine öncelik vermekle bera-ber, çevreye duyarl› ve ülkemiz için faydal›olabilece¤ini düflündü¤ümüz her türlü enerjiprojesinin finansman›nda yer almak istiyo-ruz. Enerji konusunda yapm›fl oldu¤umuz ça-l›flmalar aras›nda do¤al gaz da¤›t›m merkez-leri, termik santralleri, hidroelektrik santral-leri (HES), rüzgâr enerjisi santralleri (RES) vejeotermal enerji santralleri (JES) proje finans-manlar› s›ralanabilir.

HHaannggii uulluussllaarraarraass›› ffiinnaannss kkuurruulluuflflllaarr›› iillee ççaall››--flfl››yyoorrssuunnuuzz?? Dünya Bankas› Temiz Teknoloji Fonu (CTF) veAvrupa ‹mar ve Kalk›nma Bankas› (EBRD) or-tak program› olan Sürdürülebilir Enerji Fi-nansman› Kredisi (TURSEFF) kapsam›ndaEBRD ile imzalad›¤›m›z kredi anlaflmas› ilesürdürülebilirlik alan›ndaki faaliyetlerimizebir yenisini ekledik. TURSEFF kredisindensa¤lanan kayna¤›, Türkiye’de enerji at›¤›n›azaltma yoluyla karbon miktar›n›n düflürül-mesine yard›m ederek iflletmeler ve konutlartaraf›ndan yap›lacak KOB‹’lerin yenilenebilirenerji yat›r›mlar›n› ve enerji verimlili¤i proje-lerini finanse etmek için kullanaca¤›z.

KKuurruumm bbüünnyyeessiinnddee,, ssüürrddüürrüülleebbiilliirrllii¤¤ee ddaaiirrnneelleerr yyaapp››yyoorrssuunnuuzz?? Gelecek nesillere daha yaflanabilir bir dünyahedefiyle yola ç›kan Akbank, Ocak ay›nda,Karbon Saydaml›k Projesi’ni (CDP) Sabanc›Üniversitesi ile birlikte Türkiye’de hayata ge-çirmeye bafllad›. fiirketlerin, karbon sal›mlar›-n› aç›klamaya davet edildi¤i projenin ilk y›l ra-poru, bu y›l›n son çeyre¤inde lanse edilecek.

Akbank olarak, CDP Türkiye’ye sponsor ol-makla birlikte, CDP’ye raporlama da yap›yo-ruz. Bu kapsamda; Karbon emisyonu azalt›mhedeflerimizi belirlemifl ve hem merkez bina-lar›m›zda, hem de yayg›n flube a¤›m›z boyu-tunda emisyon azalt›m› kapsam›nda aksiyonplanlar› gelifltirmifl durumday›z.

Sürdürülebilirlik alan›nda birçok alandaönemli ad›mlar atm›fl oldu¤umuza inan›yo-ruz: Yönetim Kurulumuza ba¤l› olarak olufl-turdu¤umuz Kurumsal Yönetim ve Sosyal So-rumluluk Komitesini 2009 y›l›nda hayata ge-çirdik. Türkiye’de GRI (Global Reporting Initi-ative) raporu veren ilk mevduat bankas› olanAkbank, ayr›ca Birleflmifl Milletlere Küresel ‹l-keler Sözleflmeler kapsam›nda ‹lerleme Rapo-ru veren ilk bankad›r.

SSüürrddüürrüülleebbiilliirrlliikk vvee ççeevvrreeyyllee iillggiillii iimmzzaallaadd››¤¤››--nn››zz ssöözzlleeflflmmeelleerr vveeyyaa aannllaaflflmmaallaarr vvaarr mm››?? Akbank'›n, insan haklar›, çal›flma koflullar›,çevre ve temiz toplumla ilgili evrensel ilkelereolan ba¤l›l›¤›n›n en büyük kan›t›, kurumsalsosyal sorumlulu¤un dünya çap›ndaki enönemli belgesi Küresel ‹lkeler Sözleflmesini(Global Compact) imzalamas›. Bu imza ile Ak-bank, insan haklar›na sayg›l›, güvenli ve nezihifl ortam› sa¤lamak, çevreyi korumak, fleffafkurumsal yönetimi kapsayan politika ve uy-gulamalarla, çal›flanlara ve topluma, sürdürü-lebilir de¤er ve fayda sa¤lamak gibi konulardasorumluluk al›yor. Günümüzde flirketlerin, yaratmakta olduklar›de¤eri “sürdürülebilir” hale getirmeleri ancaktüm paydafllar›n›n, içinde bulunduklar› toplu-mun ve çevrenin gelece¤ini gözetmeleri, bukonuda iyilefltirici, gelifltirici aksiyonlar alma-lar› ile mümkün. Kuruldu¤umuz günden berisürdürülebilir de¤er yaratma Akbank’›n önce-li¤i olmufltur. Bu fark›ndal›kla Akbank olarakmevduat bankalar› aras›nda ülkemizde bir ilkolan GRI format›ndaki sürdürülebilirlik rapo-rumuzu yay›nlad›k. Rapor tüm dünyada yay-g›n biçimde kabul gören GRI raporlama stan-dard› ile haz›rland›. Bizim için de ilk olan buraporda Akbank’›n sosyal, çevresel ve yayg›nekonomik sorumluluk alanlar› anlat›ld›.

Yeflil Finansman

DOSYA

Akbank’›n Hedefi “Gelecek Nesiller ‹çin Daha Yaflanabilir Bir Dünya”




Garanti, iflletmesinin faaliyetlerinde ve-rimlilik art›fl› sa¤lamay› amaçlayan, üretimsürecinde harcanan enerjiyi azaltarak ta-sarruf etmek isteyen ve enerji verimlili¤i,›s› yal›t›m› konular›nda yat›r›m yapmay›planlayan müflterilerine, uygun koflullarlakredi kullanma imkan› sunuyor. Enerji ve-rimlili¤i kredileri, Türkiye Özel Sektör Sür-dürülebilir Enerji Finansman› Program›(TURSEFF) kapsam›nda, Avrupa ‹mar veKalk›nma Bankas› (EBRD) ile Dünya Ban-kas› liderli¤inde, kalk›nma bankalar› veuluslararas› kamu kurulufllar› taraf›ndankurulan Temiz Teknoloji Fonundan (CleanTechnology Fund - CTF) temin edilen kay-nak arac›l›¤›yla kulland›r›l›yor.

KOB‹’lere, özellikle zor zamanlarda ihti-yaç duyduklar› deste¤i, mümkün olan en iyikoflullarla sa¤lamaya çal›flt›klar›n› belirtenGaranti Bankas› Genel Müdür Yard›mc›s›Nafiz Karadere, “Yurtd›fl› kaynakl› prestijlifonlara arac›l›k ediyoruz. Enerji verimlili¤ikonusundaki yeni kanuni düzenlemelerinhayata geçirilmesi s›ras›nda da KOB‹’lerinyan›nda olaca¤›z. Bu sayede iflletmelerinenerji verimlili¤iyle elde edecekleri tasar-rufu yeni yat›r›mlara dönüfltürebilecekleri-ni, baflta enerji olmak üzere, kaynaklar›n›daha etkin ve verimli kullanabileceklerinidüflünüyoruz” dedi.

Enerji verimlili¤i kredilerinden fayda-lanmak isteyenlere, Garanti Bankas› arac›-l›¤›yla TURSEFF uzmanlar› taraf›ndan tek-nik dan›flmanl›k hizmeti veriliyor. 300.000dolar›n üzerindeki projeler için ücretsizteknik dan›flmanl›k hizmeti tercihe ba¤l›olarak sunuluyor; 1 milyon dolar›n üzerin-deki projeler için dan›flmanl›k firmas›n›nprojeyi kontrolü zorunlu olup, hizmet yineücretsiz olarak veriliyor.

Garanti müflterilerinin “Enerji Verimlili-¤i Kredileri”nden faydalanarak finanseedebilece¤i harcamalar:

• Enerji tasarrufu sa¤layan ›s›tma, so¤ut-ma, s›hhi havaland›rma ve klima sistemle-ri kurulumu• Mevcut cihazlar›n A s›n›f› enerji tüketencihazlarla de¤iflimi • Üretim sürecinde kullan›lan makine veekipman›n enerji verimlili¤i sa¤layacak fle-kilde yenilenmesi • Bas›nçl› hava sistemlerinin, buhar da¤›-t›m sistemlerinin, güç da¤›t›m sistemleri-nin, eski gaz kazanlar›n›n yenilenmesi • Is›nma ve s›cak su için günefl paneli siste-mi kurulmas› • Ayd›nlatma sistemlerinin enerji tasarru-fu sa¤lamak üzere yenilenmesi • Pencere, çat›, d›fl duvar, kap›, döfleme te-mel yal›t›m ve mantolama uygulamalar› • Vana, havaland›rma, iklimlendirme ka-nallar›, s›hhi s›cak su üreticileri, depolamaüniteleri ve mekanik tesisat ekipmanlar›için yal›t›m yap›lmas› • Yenilenebilir enerji (hidroelektrik, rüz-gar, günefl vb.) projeleri

2008’de bafllayan küresel ekonomikkriz, bankac›l›k sektörünün dahafleffaf ve hesap verebilir olmas›gere¤ini ortaya koydu. Giderek artan say›da paydafl,bankalar›n sadece finansal de¤il,çevresel, sosyal ve yönetiflim (ÇSY)performanslar›n› da iyilefltiripkurumun sürdürülebilirli¤ini nas›lsa¤layacaklar› konusundakamuoyuna aç›klama yapmalar›gerekti¤i konusunda hemfikir.Hem geliflmifl hem de geliflmekteolan ülkelerdeki bankalar bubeklentiye Kurumsal Sorumlulukveya Sürdürülebilirlik Raporu ad›verilen dönemsel ve gönüllü olarakyay›nlad›klar› raporlar ile cevapveriyorlar.

Sürdürülebilirlik raporlamas› sürecinistratejik olarak ele alan bankalar,ÇSY (Çevresel, Sosyal ve Yönetiflim)risk ve f›rsatlar›n› iyi yöneterekfinansal performanslar›na dolayl› vedolays›z yollardan baz› katk›larsa¤larlar: n Sorumlu uluslararas› yat›r›mc› vekreditör kaynaklar›na eriflim olana¤›n Topluma katk› yoluyla bankan›nkamuoyundaki itibar›n›nyönetilmesine destek n Sorumlu pazarlamac›l›k anlay›fl› vefinans hizmetleriyle müflterimemnuniyetine katk› n ‹flletme giderlerinden tasarruf(örne¤in enerji verimli¤inin artmas›)n “Etik veya çevreye duyarl›”

Yeflil Finansman

DOSYA

Bankalar›n

ÇSY Performans›n› Kim MerakEdiyor?

Garanti Bankas› Genel Müdür Yard›mc›s› Nafiz Karadere:

“Enerji Verimlili¤i Konusunda Uygun Krediler Sunuyoruz”



müflterileri kazanma ve memnun etmen Nitelikli çal›flanlar›n tercih ettikleriiflveren olma ve çal›flan verimlili¤iartt›rma n ‹novasyonu teflvik etme (örne¤inçevre odakl› yeni ürün gelifltirme) n Kanun koyucu ve piyasadüzenleyici kurumlarla iyi iliflkilerikoruma

IFC (International FinanceCorporation), EBRD (European Bankfor Reconstruction and Development -Avrupa ‹mar ve Kalk›nma Bankas›) veAFD (Agence Française deDéveloppement - Frans›z Kalk›nmaAjans›) gibi uluslararas› kalk›nmabankalar›, tahsis ettikleri kredilerçerçevesinde kapsaml› ÇSYperformans raporlamas› beklentisiiçerisindeler. Di¤er taraftan giderekartan say›da uluslararas› kurumsalyat›r›mc›, ÇSY kaynakl› risklerin yat›r›mportföylerinin performans›n›etkileyebilece¤inden yola ç›karak, bubilgileri yat›r›m yapt›klar› bankalardanistemekteler. Bu ba¤lamda ÇSYkaynakl› risklere örnek olarak BP’ninbu y›l Meksika Körfezinde yol açt›¤›petrol s›z›nt›s› ve flirketin düflen pazarde¤eri verilebilir. 2005 y›l›nda 12 ülkeden 20yat›r›mc›n›n imzas› ile hayata geçenUNPRI (Birleflmifl Milletler SorumluYat›r›m ‹nisiyatifi) sermayepiyasalar›ndaki oyuncular› sorumluyat›r›mc› olmalar› yolunda motiveediyor. Bugün UNPRI 776 imzac›yla(ki bunlar aras›nda ticari bankalar,emeklilik fonlar› ve yat›r›m flirketleri yeral›r) yaklafl›k toplam 20 trilyon USDde¤erindeki varl›¤› temsil ediyor. Buyat›r›mc›lar yat›r›m yapt›klar› flirket vebankalardan ÇSY performanslar›n›yönetmelerini ve performanslar›n›raporlamalar›n› talep ediyorlar. Yat›r›mc›lar›n artan ilgisine paralel birgeliflme de Bloomberg veThompsonReuters bilgi bankalar›n›n

terminallerine s›ras›yla toplam 3000ve 3500 dünya flirketinin ÇSYperformans bilgisini yüklemifl olmas›.Bu say› giderek artacak ve halka aç›kTürk flirket ve bankalar›n›n ÇSYperformanslar› da zaman içinde buterminallerde yer alacak.Ayr›ca Banktrack gibi uluslararas› SivilToplum Kurulufllar› da bankac›l›ksektörünün iklim de¤iflikli¤i, etikbankac›l›k ve insan haklar› gibikonular üzerinde do¤rudan veyamüflterileri arac›l›¤›yla dolayl› olaraksebep olduklar› etkilerini takip ediyorve kamuoyunu bilgilendiriyor.

Nas›l Raporlan›r?Güvenilir sürdürülebilirlik raporuyay›nlamak isteyen bankalara,öncelikle ÇSY sorumluluklar›n› üçlüdenge içinde yönetmeleri önerilir. ‹flerisk içerebilecek ve öncelikli ÇSYunsurlar›n› tespit etmekle iflebafllayabilirler. Ard›ndan kredipolitikalar›na söz konusu riskunsurlar›n› entegre etmeleri gerekir.Basiretli bir risk yöneticisinin art›körne¤in, “‹klim de¤iflikli¤i veya iflgüvenli¤i ve sa¤l›¤› konular› belirlisektörleri ve projeleri nas›l etkiler?Tahsis edilen kredilerin geri dönüflünetesir edebilecek riskler faktörlerinelerdir? Bu unsurlar›n risk primineetkisi ne olmal›d›r?” gibi sorularamakul cevaplar verebilmesigerekmektedir. Bu tarz veya benzeribir risk yönetimi sürecinin sonucuolarak da yap›lanlar ve kaydedilengeliflmeler faaliyet raporunda veya ayr›bir rapor yoluyla dönemsel olarakduyurulmal›d›r. Dünya’da en sayg›n ÇSY raporlamas›çerçevesi olan GRI (Global ReportingInitiative) Sürdürülebilirlik Raporlamas›‹lkeleri pek çok flirket ve bankayarehberlik etmeyi sürdürüyor.Sözkonusu ilkelerewww.globalreporting.org adresindenhem Türkçe hem de ‹ngilizce olarak

ulafl›labilinir. Ülkemizde depaydafllar›n beklentilerine cevapveren, itibar edilebilir ve fleffafsürdürülebilirlik raporu yay›nlayanfinans kurulufllar›n›n say›s›n›n artmas›dile¤iyle.

Özlem Çevik Koper ve Bahar KeskinCSR Consulting Turkey

Bir kurumun çevresel, sosyal,ekonomik ve yönetiflimkonular›ndaki stratejisini, yönetimsistemini ve yapt›¤› uygulamalar›nsonuç ve etkilerini paydafllar›(yat›r›mc›lar, müflteriler, çal›flanlar,tedarikçiler, kamu yönetimi,düzenleyici otorite vs.) ilepaylaflmas›d›r.

Çevresell At›kl Do¤al kaynak kullan›m›

(su, enerji)l Karbon emisyonlar›l Biyoçeflitlilikl Ürün sorumlulu¤u

Ekonomikl Kurumsal yönetifliml Yasal uyuml ‹fl eti¤i kurallar›l Risk yönetimil Yolsuzlukl Paydafllar üzerindeki

ekonomik etki

Sosyall ‹nsan Haklar›l ‹K yönetimil ‹fl sa¤l›¤› ve güvenli¤il Müflteri haklar›l Sorumlu pazarlamac›l›kl Topluma katk›

SürdürülebilirlikRaporlamas› Nedir?



Yeflil Finansman

DOSYA

YYeeflfliill ffiinnaannssmmaann kkoonnuussuunnddaa nnee ggiibbii ççaall››flfl--mmaallaarr yyaapp››yyoorrssuunnuuzz?? H›zl› tüketim ile fosil yak›t rezervlerininazalmas› ve artan çevre kirlili¤i, yenilene-bilir enerji kaynaklar›na yönelmeyi zorun-lu k›l›yor. Çevre kirlili¤i, ›s› dengesinin bo-zulmas› gibi dünya için son derece hayatikonulardaki tart›flmalar gündemde gide-rek daha fazla yer iflgal ediyor.

Biz de misyonumuz ve sosyal sorumlu-luk anlay›fl›m›z paralelinde politika üret-meye devam ediyoruz. Bu kapsamdadünyan›n do¤as›n› korumaya hizmeteden finansman imkanlar› bünyesindedaima mevcuttu, ancak bunlar yak›n dö-neme kadar çevre ve yenilenebilir enerjikredileri olarak adland›r›lmamaktayd›.Öte yandan yat›r›m kredilerinin çevreaç›s›ndan de¤erlendirilmesi kriter olarakdaima kredi de¤erlendirme süreçlerindemevcuttu. Ancak özellikle geçti¤imiz 5-6y›ll›k dönemde çevrenin korunmas›nahizmet eden ürünler gelifltirildi, tüm ya-t›r›m kredilerimiz “çevre koruma, yenile-nebilir enerji” sektörlerini de finanseedecek flekilde dizayn edildi. Hatta“Enerji Verimlili¤i ve Yenilenebilir Ener-ji” ad›n› tafl›yan özel kredi paketi olufltu-rulmaya baflland›.

fiimdiye kadar toplam kurulu gücü785 MW olan ve y›lda 3 milyar kwh/y›lenerji üretim kapasitesine sahip 44 adetproje de¤erlendiren Bankam›z, uygunprojelere yaklafl›k 230 milyon USD tuta-r›nda orta ve uzun vadeli finansmandeste¤i sa¤lad›.

Yenilenebilir enerji yat›r›mlar› kredile-rinin vade yap›s› projeye göre belirleniyor.

2–3 y›l› ödemesiz dönem olmak üzere 10y›la kadar vade imkan› sunuluyor.

HHaannggii uulluussllaarraarraass›› ffiinnaannss kkuurruulluuflflllaarr›› iilleeççaall››flfl››yyoorrssuunnuuzz??Avrupa Yat›r›m Bankas›, Dünya Bankas›,Frans›z Kalk›nma Ajans›, sürekli iflbirli¤iiçinde oldu¤umuz uluslararas› finans ku-rulufllar› aras›nda yer al›yor. Avrupa Kon-seyi Kalk›nma Bankas› iflbirli¤i yapt›¤›m›zbir di¤er kurulufltur. Bu iflbirliklerini yenikurulufllar (EBRD, ‹slam Kalk›nma Banka-s› gibi) ile gelifltirme yönünde giriflimleri-miz mevcuttur.

Halen aktif olarak çal›flt›¤›m›z uluslara-ras› finans kurulufllar›ndan bugüne dektemin edilen kaynak yaklafl›k 1,5 milyarUSD düzeyindedir. Bu kurumlardan teminetti¤imiz orta ve uzun vadeli, uygun koflul-lu kaynaklar› imalat sanayi, tar›m/tar›m-sal sanayi, turizm, e¤itim, sa¤l›k ve enerjisektörlerinde faaliyet gösteren/göstere-cek KOB‹’lere uzun vadeli ve uygun faizliyat›r›m ve iflletme kredisi kulland›r›yoruz.

Günümüzde önemi giderek artan yenile-nebilir enerji ve enerji verimlili¤i konular›n-da firmalar›n finansmana eriflimi de önemlibir husustur. Bu kapsamda, Frans›z Kalk›n-ma Ajans› ile 100 Milyon EURO tutarl› “yeni-lenebilir enerji ve enerji verimlili¤i” yat›r›m-lar›n›n finansman›na özgü uygun koflulluyeni bir kredi program› için görüflüyoruz.2010 y›l› son çeyre¤inde imzalanmas› öngö-rülen bu programdan sadece enerji verimli-li¤i sa¤layan ve yenilenebilir enerji yat›r›m›niteli¤indeki projelere kaynak aktar›lacak-t›r. Tek bafl›na enerji sektörüne kulland›r›la-cak bu kayna¤›n yan› s›ra program kapsa-

m›nda firmalara ücretsiz e¤itim ve teknikdan›flmanl›k hizmeti de sunaca¤›z.

KKuurruumm bbüünnyyeessiinnddee,, ssüürrddüürrüülleebbiilliirrllii¤¤ee ddaa--iirr nneelleerr yyaapp››yyoorrssuunnuuzz??Türkiye’nin lider KOB‹ bankas› olarak KO-B‹’lerimize sadece finansal destek ver-mekle kalm›yor, ayn› zamanda üretim ko-flullar›n› dünya standartlar›na uygun halegetirmelerini sa¤lama yolunda çal›flmalaryap›yoruz. Bu kapsamda Frans›z Kalk›n-ma Ajans›’n›n iflbirli¤iyle KOB‹’leri ku-rumsal sosyal sorumluluk, çevre, ifl sa¤l›¤›ve güvenli¤i konular›nda bilinçlendirmeyiamaçlayan KOB‹ Dönüflüm ad›n› verdi¤i-miz bir proje yürütüyoruz.

2008 y›l›nda bafllayan ve 2011 y›lsonu-na dek devam edecek Halkbank KurumsalSosyal Sorumluluk (KSS) projesi kapsa-m›nda ücretsiz olarak düzenlenen ve tümilgililere aç›k olan “KSS, Çevre, ‹fl Sa¤l›¤›ve Güvenli¤i” konulu konferanslar kapsa-m›nda “sanayide enerji verimlili¤i ve yeni-lenebilir enerji” konular› da anlat›l›yor.

KOB‹ Dönüflüm projesi kapsam›nda flim-diye kadar 8 ilde düzenledi¤imiz e¤itimkonferanslar›na yaklafl›k 2500 KOB‹ temsil-cisi ve ilgililer kat›ld›. Firmalara OHSAS18001 veya ISO 14001 yönetim sistemininkurulmas›na yönelik bir y›ll›k ücretsiz da-n›flmanl›k hizmeti verilmeye baflland›. 82KOB‹’nin iflyerinde çevre, ifl sa¤l›¤› ve gü-venli¤i ile enerji verimlili¤i konular›nda birgünlük ücretsiz uygulamal› e¤itim ve ifl yeridurum tespiti çal›flmalar› yap›ld›. Bu firma-larda çal›flan 1250 kifli ücretsiz e¤itimlerinsonunda sertifika almaya hak kazand›. Pro-jemiz 2010-2011 boyunca devam edecek.

“Enerji Verimlili¤i ve Yenilenebilir Enerji Ad›nda Özel Bir Kredi Paketi Oluflturuyoruz”

Halkbank Hazine Yönetimi ve Uluslararas› Bankac›l›k Genel Müdür Yard›mc›s› Süleyman Aslan:



TTüürrkkiiyyee EEkkoonnoommii BBaannkkaass›› oollaarraakk,, ssüürrddüürrüü--lleebbiilliirrlliikkllee bbaa¤¤llaanntt››ll›› oollaarraakk hhaannggii uulluussllaarraa--rraass›› ffiinnaannss kkuurruulluuflflllaarr›› iillee ççaall››flfl››yyoorrssuunnuuzz??TEB olarak sürdürülebilirlik ve çevre ko-nular›nda çeflitli uluslararas› finans kuru-lufllar› ile iflbirli¤i yap›yoruz. Bunlar›naras›nda Dünya Bankas›, IFC ve AFD gibikurumlar bulunuyor.

SSüürrddüürrüülleebbiilliirrlliikk vvee ççeevvrree iillee iillggiillii iimmzzaallaa--dd››¤¤››nn››zz uulluussaall vvee uulluussllaarraarraass›› ssöözzlleeflflmmeelleerrvveeyyaa aannllaaflflmmaallaarr vvaarr mm››?? AFD ile enerji verimlili¤i ve yenilenebilirenerji projelerini desteklemek amac›ylaiflbirli¤imiz bulunuyor. Müflterilerimizinenerji verimlili¤ini amaçlayan projeleriile yenilenebilir enerji kaynaklar›n› kulla-nan enerji projelerini uzun vadede ve uy-gun koflullarla finansman›n› sa¤l›yoruz.

YYeeflfliill ffiinnaannssmmaann kkoonnuussuunnddaa nnee ggiibbii ççaall››flfl--mmaallaarr yyaapp››yyoorrssuunnuuzz??Enerji verimlili¤i ve yenilenebilir enerjiyat›r›m kredisi ile ilgili yeni bir kredi ha-z›rl›¤› içindeyiz. Yine AFD kaynakl› olarakfinanse edilecek bu kayna¤›n yar›s›n›nKOB‹'lere tahsis edilmesi planlanmakta-d›r. Bu kredi kapsam›nda ayr›ca KOB‹’le-re enerji verimlili¤i ve yenilenebilir enerjiyat›r›mlar› ile ilgili dan›flmanl›k hizmetiile de¤erlendirme raporunu da sa¤l›yorolaca¤›z. Enerji verimlili¤i ile ilgili yasalyapt›r›mlar›n daha yeni yeni uygulan›yorolmas› nedeniyle KOB‹ ölçe¤indeki firma-larda enerji verimlili¤i bilinci henüz yer-leflmifl de¤il. Ancak biz banka olarak kre-diyi verirken ayn› zamanda bu bilincinyerleflmesine de katk›da bulunmak isti-yoruz. Bu amaçla kredi kullanan müflteri-lerimiz için enerji verimlili¤i konusundabilinçlendirme e¤itimlerini düzenliyorolaca¤›z.

Ayr›ca bireysel müflterilerimiz için

enerji tasarrufu sa¤lamaya yönelik yal›-t›m, do¤algaza geçifl gibi harcamalar için“Enerji Tasarrufu ‹htiyaç Kredisi”, çevre-nin korunmas›na katk› ilkesiyle, geri dö-nüflümlü malzemelerle üretilen ve düflükyak›t tüketimi ve emisyon sa¤layan hibritaraç almak isteyen müflterilerimize “Hib-rit Tafl›t Kredisi” veriyoruz. Ayr›ca orga-nik üretim yaparak insan sa¤l›¤›na veçevre bilincine katk›da bulunan üreticile-re iflletme giderleri için uygun vade ve fa-iz koflullar›yla “Organik Tar›m Kredisi”kulland›r›yoruz.

KKuurruumm bbüünnyyeessiinnddee,, ssüürrddüürrüülleebbiilliirrllii¤¤ee ddaa--iirr nneelleerr yyaapp››yyoorrssuunnuuzz?? ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi’ni uy-gulayan ilk ve tek özel mevduat bankas›olarak ana çevresel hedefimiz karbonayak izini azaltmakt›r. Bu hedefi destek-leyecek flekilde kendimize do¤al kaynaktüketimlerinin azalt›lmas›, kâ¤›t ve tonertüketimlerinin azalt›lmas› gibi alt hedef-ler koyduk.

Bu hedeflerimizin gerçeklefltirilmesiad›na özellikle en yüksek tüketim kalemi-miz olan kâ¤›t tüketimini minimuma in-

dirgeyebilmek ad›na belgesiz ifllemlerprojesini hayata geçirdik. Ayr›ca binalar›-m›zda enerji ve su tasarrufuna yönelikteknik ekipmanlar kullan›larak do¤alkaynak tüketimlerinin azalt›lmas› hedef-lenmifltir. ISO 14001 Çevre Yönetim Sis-temi kapsam›nda oluflturdu¤umuz At›kYönetim Sistemi ile at›klar›m›z› lisansl›kurulufllara vererek geri dönüflümlerinisa¤l›yoruz.

Yeflil ekonominin flüphesiz en önemliunsurlar›ndan enerji verimlili¤i ve yenile-bilir enerji alan›nda, kendi binalar›m›zda-ki bir dizi uygulaman›n yan› s›ra, Frans›zKalk›nma Ajans› ile müflterilerimizinenerji verimlili¤i ve yenilenebilir enerjiyat›r›mlar›n› finanse etmek amac›ylauzun vadeli kredi görüflmelerimiz devametmektedir. KOB‹ ve kurumsal firmalar›-m›z›n enerji verimlili¤i ve yenilenebilirenerji konusunda ihtiyaçlar›n› uzun vadeve düflük faiz ile karfl›lamay› hedefliyo-ruz. Yeni ve yenilenebilir enerji kaynakla-r›n›n önemine inanan TEB, günefl enerjisiile çal›flan flube modelini (Solar fiube) veyine günefl enerjisi ile çal›flan Mobil ATM’ihayata geçiren ilk Türk Bankas› oldu. Buproje dünyam›za y›ll›k 113 a¤aç etkisi ya-ratacakt›r.

Çal›flanlar›m›z›n fiirket içi ‹novasyonportal›na girdikleri 700’ye yak›n çevre vetasarruf konulu önerileri de¤erlendire-rek; içlerinde “333 flubemizin tabelalar›n›gece 12 – sabah 6 saatleri aras›nda ayd›n-latmama” uygulamas›n›n da yer ald›¤› birdizi uygulamay› hayata geçirdik.

Çevreye duyarl› bir kurum olarak çal›-flanlar›m›z›n, tedarikçilerimizin ve müfl-terilerimizin de çevre konusunda bilinç-lendirilmesine yönelik bir e-ö¤renmeprogram› haz›rlay›p tüm tedarikçilerimizve tebblog sosyal a¤›yla tüm toplumlapaylaflt›k.

Türkiye Ekonomi Bankas› (TEB)“Enerji Verimlili¤i ve Yenilenebilir Enerji Yat›r›mlar› ‹çin Yeni Bir Kredi Haz›rl›¤› ‹çindeyiz”



YYeeflfliill ffiinnaannssmmaann kkoonnuussuunnddaa nnee ggiibbii ççaall››flfl--mmaallaarr yyaapp››yyoorrssuunnuuzz?? 2014 y›l›ndan itibaren ülkemizde enerjiaç›¤› yaflanaca¤› öngörülmektedir. Özel-likle ülkemizin yenilenebilir enerji potan-siyelinin harekete geçirilmesi ve enerji ar-z›n›n yerli kaynaklarla çeflitlendirilmesi,söz konusu projelere finansman sa¤lana-bilmesi için yasal düzenlemelerin yap›l-mas› büyük önem tafl›yor.

‹fl Bankas›’n›n enerji üretim santralleri-ne verdi¤i finansman deste¤i önemli bo-yutlara ulaflm›flt›r. Bankam›zca enerji pro-jelerinin finansman›na bafllad›¤›m›z 2001y›l›ndan günümüze kadar toplam 34 adetyenilenebilir enerji üretim projesi finanseedilmifl olup, söz konusu projelerden biradedi jeotermal santral, 33 adedi ise hid-roelektrik santraldir.

Yenilenebilir Enerji projelerinin finans-man yap›s› Bankam›z taraf›ndan enerjiyat›r›mlar›n›n finansal, sektörel ve hukukianalizi konusunda uzmanlaflm›fl, yetkinbir kadroya sahip olan “Proje Finansman›Grubu” bünyesinde oluflturulmakta ve sözkonusu finansman paketleri ön incelemesafhas›ndan bafllayarak kredi vadesi bo-yunca titiz bir izleme süreciyle yönetil-mektedir. 2000 y›l›ndan bu yana bu konu-daki yetkinlik ve tecrübesini gelifltirmiflolan grubumuz her türlü proje finansman›ifllemine liderlik edebilecek birikime sa-hiptir.

Bugüne kadar yaklafl›k 2000 MW kuru-lu güçte yenilenebilir enerji santralleriiçin yaklafl›k 1,2 milyar dolarl›k bir finans-man› sa¤lad›k. Önümüzdeki dönemlerdepiyasalardaki beklentilerin iyileflmesi vehenüz Meclis komisyonunda bulunan yeniYenilenebilir Enerji Kanunu kapsam›ndayenilenebilir kaynaklardan üretilen ener-jiye devletin sa¤layaca¤› al›m garantileriparalelinde özellikle yenilenebilir enerjiprojelerine olan finansman deste¤inin ar-

t›r›lmas› ve Bankam›z›n yenilenebilirenerji portföyünün günefl, rüzgâr ve jeo-termal santralleri de kapsayacak flekildegeniflletilmesi öngörülmektedir.

HHaannggii uulluussllaarraarraass›› ffiinnaannss kkuurruulluuflflllaarr›› iilleeççaall››flfl››yyoorrssuunnuuzz??Bankam›z, firmalar›n özellikle yenilenebi-lir enerji ve enerji verimlili¤i gibi alanlar-daki yat›r›mlar›n›n finansman›na yönelikolarak, uygun vade ve faiz oran› ile fon im-kân› sa¤layan Avrupa Yat›r›m Bankas›(AYB) ve Avrupa Kalk›nma ve Yat›r›mBankas› (EBRD) gibi uluslararas› finanskurulufllar› ile çeflitli anlaflmalar imzala-m›flt›r. Bu kapsamda gerek bu kurulufllar-la gerekse Dünya Bankas›’na ba¤l› alt ku-rulufllar ve Frans›z Kalk›nma Ajans›AFD’nin yan kuruluflu olan Proparco gibibenzer amaçlarla finansman imkânlar›sa¤layan kurulufllarla sürekli temas sa¤-lanmakta, müflterilerimize uygun koflul-larda fon sa¤lama imkânlar› de¤erlendi-rilmektedir.

KKuurruumm bbüünnyyeessiinnddee,, ssüürrddüürrüülleebbiilliirrllii¤¤ee ddaa--iirr nneelleerr yyaapp››yyoorrssuunnuuzz?? Sürdürülebilir yaflam için çevre bilinciningelifltirilmesi, do¤al hayat›n korunmas›amac›yla TEMA ile Çevre ve Orman Ba-kanl›¤›’n›n iflbirli¤inde 81 ‹lde 81 Ormanprojesini yürütmekteyiz. 2008 y›lsonundabafllayan ve bir a¤açland›rma seferberli¤i-ne dönüflen proje kapsam›nda, befl y›l için-de, üç bin futbol sahas› büyüklü¤ünde ala-na iki milyonu aflk›n fidan dikilecek.

Ayr›ca uluslararas› sivil toplum kurulu-flu Dünya Do¤ay› Koruma Vakf› (WWF) ta-raf›ndan, dünyam›z› tehdit eden küreseliklim de¤iflikli¤ine dikkatleri çekmek için2007 y›l›ndan beri düzenlenen Dünya Saa-ti Eylemi’ne yüksek enerji kullan›m›naba¤l› olarak ortaya ç›kan karbon sal›m›n›nazalt›lmas›na dikkat çekmek amac›yla,

yaklafl›k üç y›ld›r Genel Müdürlük bina-m›z, flubelerimiz ve ifltirak flirketlerimizind›fl cephe ›fl›klar›n› kapatarak kat›l›yoruz.Bununla birlikte ‹fl Bankas› Kültür Yay›n-lar› ile de çevre bilincine destek veriyoruz.Kültür Yay›nlar›, TEMA Vakf› ile yapt›¤› ifl-birli¤i kapsam›nda Worldwatch Enstitü-sü’nün “Dünyan›n Durumu” ve “Sular› Na-s›l Tükettik” adl› iki kitab›n› yay›nlad›.

Çevreye Yat›r›m Fonu çevre bilinciningelifltirilmesi ve do¤al hayat›n korunmas›ihtiyaçlar›ndan hareketle ülkemiz ve dün-yan›n gelece¤ine yat›r›m yapma özelli¤initafl›maktad›r. Türkiye’de bugüne kadarkurulmufl ilk çevre fonu olmakla beraber,çevresel sorunlara duyars›z kalmak iste-meyen yat›r›mc›lar için bir taraftan yat›-r›m seçene¤i olufltururken di¤er taraftanda çevreye yat›r›m yapma imkân› sun-maktad›r.

Do¤al hayat›n korunmas› amac›yla yü-rüttü¤ümüz bir di¤er bir uygulama ilekredi kart› hesap özetlerini elektronikposta yoluyla almay› tercih eden müflte-rilerimize 5 TL MaxiPuan hediye edil-mekte ya da MaxiPuan hediyesi yerinekendi adlar›na fidan dikilmesi seçene¤isunulmaktad›r. Fidan dikimini terciheden müflterilerimiz ad›na TEMA Vakf›taraf›ndan adlar›na bir adet fidan dikil-mekte ve fidan dikim sertifikalar› müflte-rilerimizin elektronik posta adreslerinegönderilmektedir.

Yeflil Finansman

DOSYA

‹fl Bankas›, Enerji Üretim SantrallerineÖnemli Bir Finansman Deste¤i Sa¤l›yor



YYeeflfliill ffiinnaannssmmaann kkoonnuussuunnddaa nnee ggiibbii ççaall››flfl--mmaallaarr yyaapp››yyoorrssuunnuuzz?? Biz Banka olarak Türkiye’nin yeflil ekono-miye geçiflinde hem ürünlerimiz hem ken-di iç uygulamalar›m›zla örnek olmaya çal›-fl›yoruz. Türkiye’de ilk “çevre temal›” kre-dilendirme çal›flmalar›na 2000’li y›llardanönce bafllad›k, bunu yenilenebilir enerjiyat›r›mlar›n›n finansman› takip etti ve2009 y›l›ndan da bafllayarak enerji verim-lili¤i yat›r›mlar›n›n finansman›na baflla-d›k. Banka olarak bugüne kadar demir çe-lik, petro-kimya, plastik, kâ¤›t gibi sektör-lerde 8 farkl› enerji verimlili¤i projesini fi-nanse ettik. Ayr›ca, tüm at›klar›n ekono-miye geri kazand›r›lmas›na özel hassasi-yet gösteriyoruz ve bu çerçevedeki yat›-r›mlar› da finanse ediyoruz. TSKB, 2010y›l›n›n Nisan ay› itibariyle, 200’ün üzerin-de yenilenebilir enerji projesini inceleye-rek, toplam 83 adet yenilenebilir enerjiprojesini finanse etti. Finansman sa¤la-nan projelerin toplam kurulu gücü ise2260 MW’a ulafl›yor. Bu projelere TSKB ta-raf›ndan aktar›lacak toplam tutar 1,3 mil-yar ABD Dolar›. Finanse edilen projeler-den 640 MW kurulu güce sahip 23 adeditamamlanarak elektrik üretmeye bafllad›.TSKB’nin finanse etti¤i yenilenebilir ener-ji projelerinin faaliyete geçmesi ile Türki-ye’nin sera gaz› sal›n›m› 5,3 milyon ton di-¤er bir deyiflle %1 azalacak.

HHaannggii uulluussllaarraarraass›› ffiinnaannss kkuurruulluuflflllaarr›› iilleeççaall››flfl››yyoorrssuunnuuzz??TSKB olarak; Dünya Bankas›, Avrupa Yat›-r›m Bankas›, Avrupa Konseyi Kalk›nmaBankas›, Frans›z Kalk›nma Ajans› ve Al-man Kalk›nma Bankas›’ndan sa¤lad›¤›m›zyenilenebilir enerji, enerji verimlili¤i, çev-re ve KOB‹ kredileri ile çevre ve enerji ya-t›r›mlar›n› destekliyoruz.

TSKB olarak UNEP FI’ya (Birleflmifl Mil-letler Çevre Program› Finans Giriflimi) üyetek Türk bankas›y›z. UNEP FI’ya üye ola-rak, çevreye ve sürdürülebilir kalk›nmayaduyarl› uluslararas› kurulufllar aras›ndayerimizi ald›k. TSKB, 2008, 2009 ve 2010y›llar›nda Financial Times ve IFC taraf›n-dan üç y›l üst üste Do¤u Avrupa-Gelifl-mekte Olan Ülkeler kategorisinde “Y›l›nSürdürülebilir Bankas›” ödülüne lay›k bu-lundu. Ayr›ca 2007 bafl›nda ISO 14001Çevre Yönetim Sistemi sertifikas›n› alanilk Türk bankas› olduk.

KKuurruumm bbüünnyyeessiinnddee,, ssüürrddüürrüülleebbiilliirrllii¤¤eeddaaiirr nneelleerr yyaapp››yyoorrssuunnuuzz?? TSKB olarak biz de çevresel etkilerimiziazaltmaya çal›fl›yoruz. 2006 y›l›ndan berikarbon ayak izini ölçen san›r›m Türkiye’de-ki tek kurulufluzdur. 2009 y›l›nda karbonemisyonumuzu bir önceki y›la göre %45azaltt›k, daha da azaltaca¤›z. Ayn› dönem-de enerji tüketimimizi %10 düflürdük.

2009 y›l› ortas›ndan itibaren yeflil ener-ji kullan›yoruz, tüm elektrik ihtiyac›m›z›serbest tüketici statüsü ile bir yenilenebi-lir enerji firmas›ndan tedarik ediyoruz.Özetle TSKB sadece yenilenebilir enerji veenerji verimlili¤i projelerini finanse etmi-

yor, kendisi de yeflil enerji kullan›yor,enerji verimlili¤i projeleri yürütüyor...

2007 y›l›ndan beri yürüttü¤ümüz sos-yal sorumluluk projelerinde “Önceli¤imizÇevre” diyerek, Türkiye’de çevre bilinciniart›rmaya yönelik platformlar oluflturma-y› hedefleyen kapsaml› ve uzun solukluçal›flmalara imza att›k. Bu kapsamda ha-yata geçirdi¤imiz www.cevreciyiz.com vewww.cevreciyiz.tv kanal›ndan yürüttü¤ü-müz sosyal sorumluluk projeleri ile top-lumsal bilinci art›rmaya çal›fl›yoruz.

KKuurruummssaall ssüürrddüürrüülleebbiilliirrlliikk rraappoorrllaammaass››yyaapp››yyoorr mmuussuunnuuzz?? TSKB olarak Türkiye’nin bankac›l›k ala-n›nda ilk sürdürülebilirlik raporunu ya-y›nlayan banka oldu¤umuzu öncelikle be-lirtmek isterim. Türk bankac›l›k sektörüaç›s›ndan ayr› bir de¤ere sahip olan rapo-rumuz, ayn› zamanda dünya çap›nda ka-bul görmüfl ve standart hale getirilmifl teksürdürülebilirlik raporu çerçevesi olanGRI (Global Reporting Initiative) onayl› ilkrapor olma özelli¤ine sahip.

Türkiye’nin sürdürülebilir kalk›nmamodelini desteklemek, istihdam› koru-mak ve art›rmak, iklim de¤iflikli¤ine yöne-lik yürütülen mücadelede rol almak, ülke-mizde düflük karbon ekonomisine dayal›bir sanayiye geçifle katk›da bulunmak he-deflerine uygun olarak haz›rlad›¤›m›z ra-porda, TSKB’nin sürdürülebilirlik için yap-t›¤› tüm çal›flmalar ve gelecek planlar›naayr›nt›lar›yla yer verdik.

Ayr›ca çevre politikalar› çerçevesinde,çevre üzerindeki etkimizi en aza indirmekve tükenebilir kaynaklar› özenli kullanmakkonusunda gösterdi¤imiz özeni “Sürdürü-lebilirlik Raporu”muzda da göstererek; ra-poru kâ¤›da basmak yerine paydafllar›m›z-la sadece interaktif yöntemlerle paylaflt›k.

TSKB Genel Müdürü Halil Ero¤lu:

“Çevre Temal› Kredilendirme Çal›flmalar›na 2000’lerden Önce Bafllad›k”



YYeeflfliill ffiinnaannssmmaann kkoonnuussuunnddaa nnee ggiibbii ççaa--ll››flflmmaallaarr yyaapp››yyoorrssuunnuuzz?? Vak›fBank, 2008 y›l›nda Türkiye’nin ilkÇevre Bankac›l›¤›’n› bafllatm›fl ve yeniBankac›l›k konseptiyle çevreye de¤erveren müflterilerine kapsaml› “ÇevreBankac›l›¤› Hizmeti” sunmaya baflla-m›flt›r.

Çevre Bankac›l›¤› ile çevreye dostürün, hizmet ve yat›r›mlarda kullan›l-mak üzere müflterilerimize kaynak sa¤-lanmakta ve uzman dan›flmanl›k hiz-meti verilmektedir.

Çevre Bankac›l›¤› kapsam›nda kul-land›rd›¤›m›z;• Çevreci Araç Kredileri ile, daha az ya-k›t tüketerek daha az karbon sal›n›m›yapan araçlar›n al›m› finanse edilmek-tedir. Bu kapsamda, marka s›n›rlamas›olmadan, benzinli araçlarda 100 km’de6 litreden daha az yak›t tüketen, dizelaraçlarda ise 5,3 litreden daha az yak›ttüketen bütün binek ve hafif ticariaraçlar ile Euro 4 ve Euro 5 standartla-r›n› tafl›yan a¤›r vas›ta araçlar›n al›m›kredilendirilmektedir. • Çevreci Teknoloji Paketi ile EnergyStar etiketli bilgisayar, yaz›c›, monitör,taray›c›, fax ve fotokopi gibi enerji ta-sarruflu ürünlerin al›m› finanse edil-mektedir.

• Çevreci Yal›t›m ve Tasarruf Paketi ileenerji tasarruflu ayd›nlatma ürünlerin-den, ›s› ve elektrik üretimi sa¤layan gü-nefl pilleri ve panellerine, ›s›tma ve so-¤utma sistemlerinden, binalar›n yal›t›-m›nda tasarruf sa¤layan, çevreyle dostmalzemelere kadar genifl bir yelpaze-nin finansman› sa¤lanmaktad›r.• Çevreci Turizm Kredileri ile, turizmsektöründe faaliyet gösteren firmala-r›n, enerji ve su tasarrufu sa¤lamayayönelik yat›r›mlar› finanse edilmekte-dir. • Yenilenebilir Enerji Kredileri ile, al-ternatif enerji kaynaklar›na (Günefl,enerji ve su) yap›lan yat›r›mlar finanseedilmektedir.

BBuuggüünnee kkaaddaarr bbuu aallaannllaarrddaa bbiirreeyysseell vveekkuurruummssaall oollaarraakk ttooppllaamm nnee kkaaddaarr kkrreeddiikkuullllaanndd››rrdd››nn››zz??Bugüne kadar, yenilenebilir enerji yat›-r›mlar›n›n finansman› amac› ile 400 mil-yon USD’nin üzerinde; KOB‹ segmentlive bireysel nitelikli müflterilerimizin çev-reci ürün, hizmet ve yat›r›mlar›n›n fi-nansman› amac› ile 100 milyon USD’ninüzerinde kredi kulland›r›lm›flt›r.

BBuu aallaannddaa hhaannggii uulluussllaarraarraass›› ffiinnaannss kkuu--rruulluuflflllaarr›› iillee ççaall››flfl››yyoorrssuunnuuzz??

Vak›fBank Dünya Bankas›, EBRD, EIB(European Investment Bank) ve CTF(Clean Technology Fund) ile çevreciürün, hizmet ve yat›r›mlar›n düflük ma-liyetli kredilerle finanse edilmesine yö-nelik çal›flmalara devam etmektedir.Ayr›ca Avrupa ‹mar ve Kalk›nma Ban-kas›’n›n (EBRD) Türkiye SürdürülebilirEnerji Finansman Program› (TURSEFF)kapsam›nda yap›lan kredi kulland›r›m-lar›na arac›l›k etmekteyiz. Programkapsam›nda ticari ve küçük ölçekli ye-nilenebilir enerji yat›r›mlar›n›n yan› s›-ra; konut ve yap› sektörlerinin ›s› sis-temlerinin iyilefltirilmesi ve ›s› kontro-lünün yap›lmas›, çift caml› pencere, ze-min-duvar-çat› izolasyonu gibi enerjitasarrufu sa¤lamaya yönelik yat›r›mla-r› da finanse edilebilmektedir. Ayn›program kapsam›nda uygun üretici vetedarikçilerden temin edilecek yenile-nebilir enerji teknolojisi ekipmanlar›-n›n finansman› da mümkündür. TUR-SEFF Program›’n›n en büyük avantajla-r›ndan biri de firmalara uzman bir kad-ro taraf›ndan ücretsiz teknik dan›fl-manl›k hizmetinin verilmesidir. Bu hiz-met sayesinde program projelere fi-nansman sa¤lam›n›n yan› s›ra çevre bi-lincinin geliflmesine de katk›da bulun-maktad›r.

Yeflil Finansman

DOSYA

Vak›fBank Genel Müdür Yard›mc›s› ‹brahim Bilgiç:

“Türkiye’nin Çevre Bankac›l›¤›’n› 2008 Y›l›nda ‹lk Biz Bafllatt›k”



SSüürrddüürrüülleebbiilliirrlliikk vvee ççeevvrreeyyllee iillggiillii iimmzzaallaadd››--¤¤››nn››zz uulluussaall vvee uulluussllaarraarraass›› ssöözzlleeflflmmeelleerr vvee--yyaa aannllaaflflmmaallaarr vvaarr mm››?? Yap› Kredi olarak, ana hissedarlar›m›zUniCredit Group ve Koç Holding’in Birlefl-mifl Milletler Küresel ‹lkeler Sözleflmesi’niimzalam›fl olmalar› nedeniyle imzac› ola-rak kabul edilmekteyiz. Bu do¤rultuda, ifldünyas›nda daha etik uygulamalar› yerlefl-tirmeyi amaçlayan Küresel ‹lkeler Sözlefl-mesi’ni benimsemifl olup çal›flmalar›m›z›bu ilkeler do¤rultusunda yürütmekteyiz.Di¤er Koç Toplulu¤u flirketleri gibi biz deKoç Holding taraf›ndan 2008 y›l›nda küre-sel ilkelerin takibi için oluflturulan portalailgili datalar› düzenli olarak eklemekteyiz.

Global Compact, özel sektöre insan hak-lar›, çal›flma standartlar›, çevre ve yolsuz-lukla mücadele konular›nda önemli yü-kümlülükler getiriyor. Bu anlamda imzala-d›¤›m›z Global Compact’›n insan haklar›nasayg›, güvenli ifl ortamlar›, çevrenin korun-mas›, kurumsal yönetimin sa¤lanmas› gibipolitika ve uygulamalar, ayn› zamanda sür-dürülebilir kalk›nman›n da anahtarlar› ol-du¤unu düflünüyoruz.

Bunun yan›nda Do¤al Hayat› KorumaVakf› (WWF) önderli¤inde tüm dünyadaküresel iklim de¤iflikli¤ine dikkat çekmekamac›yla gerçeklefltirilen “Dünya Saati”(Earth Hour) hareketine her sene oldu¤ugibi bu y›l da Genel Müdürlük ve di¤er bina-lar›m›zda ›fl›klar› kapatarak destek verdik.

KKuurruumm bbüünnyyeessiinnddee,, ssüürrddüürrüülleebbiilliirrllii¤¤ee ddaaiirrnneelleerr yyaapp››yyoorrssuunnuuzz?? Yap› Kredi olarak “bir bankadan fazlas›” ol-may› ve bu ba¤lamda ticari faaliyetlerimizd›fl›nda da de¤er yaratmay› hedefliyor vebu do¤rultuda iliflkide bulundu¤umuz tümpaydafllar›n ç›kar›n› gözeterek toplumsalhayata maksimum katk› yapmay› amaçl›-

yoruz. Bu nedenle yaln›zca müflterilerimi-zin finansal beklentilerini karfl›lamaklakalmay›p, sosyal sorumluluk bilinciyle ha-reket ederek çevrenin korunmas›na katk›sa¤lamaya çal›fl›yoruz. Ayr›ca banka olarakkurumsal sürdürülebilirlik raporu da ha-z›rl›yoruz.

SS››nn››rrss››zz MMaavvii:: Yap› Kredi olarak DenizTe-miz Derne¤i / TURMEPA iflbirli¤i ve MilliE¤itim Bakanl›¤›’n›n da deste¤iyle ilk ve or-taö¤retim ça¤›ndaki ö¤rencileri, do¤al var-l›klar› korumak konusunda bilinçlendir-mek amac›yla “S›n›rs›z Mavi” projesini2006 y›l›nda hayata geçirdik. Projede ilkaflamada ö¤retmenlere daha sonraki afla-mada ise ö¤retmenler arac›l›¤›yla ö¤renci-lere; denizlerin özellikleri, denizde yaflayancanl›lar, karalar ve denizler aras›ndaki et-kileflim ve deniz kirlili¤ini önlemek ama-c›yla kiflilerin üzerine düflen görevler gibipek çok farkl› konuda bilinçlendirici ders-ler verildi. Projedeki hedefimiz 28 k›y› ili veVan’da, 6 milyon 600 bin ilk ve ortaö¤retimö¤rencisine ulaflmak...

Bugüne kadar 4 milyon 500 bin ö¤renci-ye ulaflan “S›n›rs›z Mavi” e¤itimlerinde de-nizlerin özellikleri, denizde yaflayan canl›-lar, karalar ve denizler aras›nda etkileflim,deniz kirlili¤ine karfl› al›nacak önlemler vebu konuda bireylerin üzerine düflen görev-ler anlat›l›yor.

KKââ¤¤››tt TTaassaarrrruuffuu PPrroojjeessii:: Yap› Kredi olarak,bünyemizde özellikle do¤al kaynaklar›n ta-sarruflu kullan›lmas›n› sa¤lamak için çal›fl-malar yap›yoruz. Kâ¤›t Tasarrufu Projesiile kâ¤›t tüketimimizi yüzde 30’lar seviye-sinde azaltm›fl bulunuyoruz. Ayr›ca y›lbafl›ve di¤er özel günlerde yap›lan ajanda vekart gönderimini dört y›ld›r elektronik or-tama aktard›k. Yap›lan ölçümlemelere gö-

re yaln›zca bu kararla y›lda 55 bin a¤ac› ke-silmekten kurtard›k.

““EEkkssttrreelleerr AA¤¤aaçç OOllssaa”” KKaammppaannyyaass››:: 2009y›l›nda “Ekstreler A¤aç Olsa” isimli birkampanya bafllatt›k. Perakende Bankac›l›kYönetimi’nin önderli¤inde TEMA iflbirli¤iy-le hayata geçirdi¤imiz kampanya ile 1 mil-yon elektronik hesap özeti talimat adetineulaflt›k. 2009 y›l›nda yaln›zca bu çal›flma-larla yaklafl›k 27 bin a¤ac› daha kesilmek-ten kurtard›¤›m›z› gösteriyor. Bu kampan-ya kapsam›nda ça¤r› merkezi, flube ve di-rekt sat›fl ekipleri taraf›ndan al›nan hesapözeti talimatlar›, May›s ay›nda yap›lan di-kimle Tekirda¤’da 6 bin fidanl›k World Or-man›’na dönüfltü.

ÇÇ››nnaarr MMoorrttggaaggee vvee ÇÇaamm,, MMeeflflee,, AArrdd››çç PPaakkeett--lleerrii: Bireysel, KOB‹ ile konut sahibi olmakisteyen müflterilerimiz için haz›rlad›¤›m›zÇ›nar Mortgage, Çam, Mefle ve Ard›ç paket-lerini bu ürünlere örnek gösterebiliriz. Bupaketleri alan ilk 150 bin müflterimiz ad›naTEMA Vakf› taraf›ndan birer fidan dikilme-sini sa¤l›yoruz. 2010 y›l› sonuna kadar 150bin fidan dikimi hedeflenen proje kapsa-m›nda, Tekirda¤, Antalya, Konya ve Ur-fa’da ormanlar oluflturuldu. m

Yap› Kredi Kurumsal ‹letiflim Yönetimi KSS Projeleri Yöneticisi Nurcan Erhan:

“Toplumsal Hayata Maksimum Katk› Yapmay› Amaçl›yoruz”



Devletler bir konuda anlaflamay›p bir-birlerini suçlad›klar›nda, genellikle birbenzetme yap›l›r ve “havan›n ›s›nd›¤›n-dan” söz edilir. fiimdilerde de devletleranlaflamay›p birbirini suçluyor, ama ha-va mecazi anlamda de¤il, gerçek anlam-da ›s›nd›kça ›s›n›yor. Oysa geliflmelerdevlet adamlar›n›n acilen yeni bir dü-flünce tarz› ve zihniyetle hareket etme-ye bafllamalar› gerekti¤ini dayat›yor.Çünkü farkl› ülkelerden politikac›lar ka-p›fl›p dururken biz dünyal›lar bir yandankavruluyoruz, di¤er yandan sellere ka-p›l›p mahvoluyoruz.

Eski tarz düflüncenin sonucu: BirleflmiflMilletlerin Kas›m ay›nda Meksika’n›nCancun kentinde yap›lacak iklim zirvesi-nin Bonn’da yap›lan ön görüflmelerindeilerleme yerine gerileme kaydedildi.

9 A¤ustos’ta New York’ta bir bas›ntoplant›s› düzenleyen BM Genel Sekre-teri Ban Ki Moon, çok say›da diplomat›nMeksika zirvesinden sonuç alman›nmümkün olamayaca¤› görüflünde oldu-¤unu aç›klad›.

Dünya Do¤ay› Koruma Vakf›ndanGordon Shepherd Bonn’da tart›flmala-r›n hem daha alevlendi¤ini, hem de es-kisine göre daha çok kutuplu hale geldi-¤ini belirtti. AB’nin ortak müzakerecisiArtur Runge-Metzger kimi ülkeleri “k›-

sasa k›sas” yaklafl›m›n› benimseyerekher madde karfl›l›¤›nda yeni bir maddeeklemeye çal›flmakla suçlad›.

Durum flöyle: Geliflmekte olan ülkeleriklim bilimcilerinin önerdikleri oranlar-da emisyon azaltmaya gitmedikleri içinzengin ülkelere öfkeleniyor; buna karfl›-l›k geliflmifl ülkeler geliflmekte olanlar›sera gaz› emisyonu konusunda sorum-luluk almaktan kaç›nmakla ve ak›l al-maz oranlarda iklim fonu talep etmeklesuçluyorlar.

fiimdi gözler, ekonomide oldu¤u gibi,ekolojide de Çin’e çevrilmifl durumda.Çünkü Cancun öncesinde yap›lacak sontoplant›lar bu ülkede düzenlenecek.

Eski tarz düflüncenin bir baflka sonu-cu: Bonn görüflmelerinin kötümser birhavada sonuçlanmas›ndan yaklafl›k birhafta önce, 28 Temmuz 2010’da “2009‹klim Durumu Raporu” aç›kland›. 20’ninüzerinde uzman uluslararas› kurulufltan100’den fazla bilim insan›n›n ortak ça-l›flmas› olan bu rapora göre, küresel›s›nmayla ilgili 10 göstergenin yedisidünyam›z›n giderek ›s›nd›¤›na iflaretediyor.

Toprak yüzeyi, deniz yüzeyi, denizlerüzerindeki hava, okyanuslar, deniz sevi-yesi, nem oranlar› ve yeryüzüne en ya-k›n aktif hava tabakas› son otuz y›l bo-

yunca sürekli ›s›nm›fl. Bu arada buzullareriyor, Kuzeyyar› Küredeki ilkbahar ay-lar›ndaki kar ve kutup bölgelerinde yeralan denizlerdeki buz miktar› azal›yor.

Bu arada, sözü geçen raporun haz›r-lanmas›nda çal›flan ABD Okyanus ve At-mosfer Ulusal Dairesi, 2009’un uç me-teorolojik olaylar›n› aç›klad›. Buna göre2009: l Eylül’de Türkiye’nin kuzeybat›s› 48 sa-at içinde son 80 y›l›n en yo¤un ya¤›fllar›-n› ald›.l fiubat’ta Çin 4 milyon insan› etkileyenson 50 y›l›n en büyük kurakl›¤›n› yaflad›. l Kuzey Buz Denizindeki buz miktar›2007 ve 2008’in ard›ndan en düflük dü-zeye indi. l Eylül’de Afrika’n›n do¤usunda baflgösteren ola¤anüstü kurakl›k sadeceKenya’da 23 milyon insan› etkiledi, m›-s›r üretiminin yüzde 40’› kuruyup gitti.l Eylül’de Antarktika üzerindeki ozontabakas› deli¤i 24 milyon kilometreka-reyi buldu. Bu, uydularla ölçümlere bafl-land›¤› 1979 y›l›ndan bu yana en büyükon beflinci delik.l Nisan’da fliddetli ya¤an ya¤murlarBrezilya’da sel felaketlerine ve toprakkaymalar›na yol açt›. l Ocak’ta ‹spanya ve Fransa’da kas›rgafliddetine eriflen tropikal f›rt›na 30 kifli-nin ölümüne yol açt›.

Dahas› da var: 1958’den bu yana at-mosferdeki karbondioksit miktar› en üstseviyeye ç›km›fl bulunuyor: Bir milyonatmosfer parçac›¤› içinde 390,09 parça-c›k; bu, 1958’de 320’nin alt›ndayd›.

Sonuç: Demek ki, art›k küresel ›s›n-ma konusunda, “ne olacak bu memleke-tin hali?” yaklafl›m› bütün ülkeler içintehlike arz etmeye bafllad›. Demek ki ar-t›k büyük küçük, bütün insanlar için ol-du¤u gibi, devletler ve devlet büyükleriiçin de yeni bir paradigma gerekiyor.

Çin’e gidecek bütün delegasyonlariçin yaflamsal paradigma: NE OLACAKBU DÜNYANIN HAL‹?

Ayfle Bilge D‹CLEL‹YEN‹ PARAD‹GMA: NE OLACAK BU DÜNYANIN HAL‹?

Dünyan›n çeflitli ülkelerinden 20’nin üzerinde uzman kurulufltan100’ün üzerinde bilim insan›n›n ortak çal›flmas› “2009 ‹klim

Durumu Raporu” 28 Temmuz 2010’da aç›kland›.

bilge hn 05s 8/27/10 2:38 PM Page 94

bilge hn 05s 8/27/10 2:38 PM Page 95


BBuu yy››ll YYeeflfliill TTeessiisslleerr kkoonnffeerraannss››nn››nniikkiinncciissiinnii ddüüzzeennlliiyyoorrssuunnuuzz.. BBiirraazz ggeeçç--ttii¤¤iimmiizz sseenneekkii oorrggaanniizzaassyyoonnddaann bbaahh--sseeddeebbiilliirr mmiissiinniizz?? Sizin de belirtti¤iniz gibi bu y›l YeflilTesisler Konferans›n›n ikincisi dü-zenleniyor. Geçen y›l iklim de¤iflik-li¤i çal›flmalar›n›n çok yo¤un oldu-¤u Kopenhag görüflmelerinin de ol-du¤u dönemde 15 Aral›kta gerçek-lefltirilmiflti. Yaflan›lan iklim de¤i-flikli¤i ve bu kapsamda yap›lmas›gerekenlerin ve yap›lanlar›n, ilgilikanun, kararname ve yönetmelikle-rin ve baflar›l› uygulamalar›n payla-fl›ld›¤› bir günlük bir konferanst›.Eski Enerji Bakan› Hilmi Güler,WWF Türkiye Baflkan› Ak›n Öngör,UNDP Yöneticisi Katalin Zaim, TE-MA Baflkan› Nihat Gökyi¤it’in dekonuflmac›lar›n aras›nda yer ald›¤›konferans, tüm gün boyunca 18önemli konuflmac› ve 210 farkl› fir-

madan 470 kat›l›mc›yla yo¤un ilgi-nin oldu¤u bir konferans gerçeklefl-tirildi.

OOrrggaanniizzaassyyoonnuunn aarrdd››nnddaann nnaass››ll tteeppkkii--lleerr aalldd››nn››zz ?? Genifl kat›l›ml›, fark›ndal›¤› ve bilgiyiartt›rmaya yönelik bir içerik ile plan-lanan konferans, tüm taraflar›n yer al-maktan memnun oldu¤u bir platformoldu. Odak olarak amac›m›z günümüzifl dünyas›n›n en önemli konular›n›nbafl›nda gelen “Sürdürülebilirlik” kav-ram› içeri¤inde taraflar› bir araya ge-tiren bir platform oluflturmak ve de enönemlisi sosyal sorumluluk bilincin-den taviz vermemekti.

Tüm kat›l›mc›lar, çözüm ortaklar›,destekleyen STK’lardan alm›fl oldu¤u-muz olumlu tepki bunu baflarabildi¤i-miz konusunda bizi gelecek ile ilgiliteflvik etti. Bu konferans için bir gü-nün yeterli olmad›¤› ve mutlaka iki

günlük ve daha kapsaml› bir platformolmas› konusunda taraflar hemfikirdi.

EEKKOOIIQQ’’yyuu ttaassaarrllaarrkkeenn,, bbiizzee ççookk ssööyyllee--nneenn flfleeyylleerrddeenn bbiirrii,, ““TTüürrkkiiyyee’’nniinn bbuu ttüürrççeevvrree kkoonnuullaarr››nnaa ddaahhaa hheennüüzz hhaazz››rr ooll--mmaadd››¤¤››”” iiddii.. SSiizz bbuu ttiipp tteeppkkiilleerr aalldd››nn››zzmm››??Ç›kt›¤›m›z bu yolda sizin ald›¤›n›z tep-kilere benzer tepkiler de ald›k. Amaflunu net olarak belirtmeliyim ki ilk y›lve 2. y›l çözüm orta¤› olarak bizimlebirlikte olan Schneider Electric, VitraArtema ve Jotun gibi kurumlar ifl sü-reçleri,ürünleri ve sosyal sorumlulukbilinçleri ile bu konuda en önemli des-tekçilerimiz oldu. Di¤er tarafta ise ifldünyas›n›n pek çok güçlü kurumu bukonuya henüz haz›r olmad›klar› gibigeri dönüfller de yapt›lar.

Asl›nda her geçen gün geniflleyen buplatformun oluflum aflamalar› Sürdü-rülebilirlik ile ilgili yapt›¤›m›z çal›fl-

Konferans

Odak Kurumsal Kurucu Orta¤› Semra Sevinç:

“Yeflil Devrim için Yeflil Tesisler”Geçti¤imiz y›l birincisi düzenlenen YeflilTesisler Konferans›n›n ikincisi 19-20 Ekim2010 tarihlerinde düzenleniyor. OdakDan›flmanl›¤›n düzenledi¤i Konferans›n buy›lki kat›l›mc›lar› aras›nda, MASDAR City’nintedarik zincirinden sorumlu BaflkanYard›mc›s› Richard Reynolds, ÇevreYönetimi Genel Müdürü Prof. Lütfü Akça veAmerikal› Müflteri Davran›fl Analisti JodyTurner da var.

y. tesis 8/27/10 2:54 PM Page 96


malar›n bafllang›ç noktas›nda yafla-nanlar, bir gazeteci dostumun banasöyledi¤i gibi yaz› dizisi olacak kadarilginç ve flafl›rt›c›.

BBuu sseenneekkii oorrggaanniizzaassyyoonn iiççiinn nneelleerr ssööyy--lleeyyeebbiilliirrssiinniizz?? BBuu sseennee nnee ggiibbii ddee¤¤iiflfliikk--lliikklleerr,, yyeenniilliikklleerr vvaarr KKoonnffeerraannssttaa??Öncelikle flunu belirtmeliyim ki OdakDan›flmanl›k olarak stratejimiz SanayiDevriminden daha önemli oldu¤u ar-t›k kabul edilen Yeflil Devrim için yap›-lan çal›flmalar ve iflbirlikleri yapmakve gerçeklefltirilen çal›flmalarda yeralmak. Yeflil Tesisler Konferans› da bustratejimizin bir parças›. Bu kapsamdadan›flmanl›k ve uygulama olarak fark-l› çal›flmalar da yap›yoruz.

Tüm bu kurumsal stratejiden hare-ketle sürdürülebilir bir çevre olufltur-man›n yaln›zca iyi bir yönetici olmaklaelde edilmeyece¤ine, ayn› zamanda ifliiyi yapmakla mümkün oldu¤una ina-n›yoruz. Bu inanc›m›z do¤rultusunda

ifl dünyas›nda da baflar›n›n ancak do-¤al kaynaklar›m›z›n sürdürülebilirli¤iile mümkün olaca¤›na içtenlikle ina-nan tüm taraflar› biraraya getirmeyihedefleyerek ç›kt›¤›m›z bu yolda ilgilitüm taraflar› devlet, özel sektör veSTK’lar› bir kez daha buluflturuyoruz.Özel sektörün sürece aktif kat›l›m›nayönelik çal›flmalar› kat›l›mc›lar ilepaylaflmay› da hedefliyoruz.

Tüm bu amaçlar do¤rultusunda ya-p›lanlar›n en do¤ru ve kat›l›mc› olmas›amac› ile konunun önemli uzmanla-r›ndan, ö¤retim üyelerinden ve STKtemsilcilerinden oluflan bir Dan›flmaKurulu oluflturduk. Konferans içerikçal›flmalar›, Dan›flma Kurulu ile birlik-te oluflturuldu.

Konferans›n bu y›lki çözüm or-taklar› Schneider Elec-tric, Vitra Artema, Sie-mens Ev Aletleri, Jotun,BASF, Unilever, SilkarHolding gibi güçlü kurum-

Bu y›lki Konferans›nönemli oturumlar›ndanbiri de “Düflük Karbon

EkonomilerindeDe¤iflen Müflteri

Davran›fllar›.” Bu konuda konuflma

yapmak üzere,Müflteri Davran›fl

Analisti Jody Turnerda Konferansa

kat›lacak...

y. tesis 8/27/10 2:55 PM Page 97


lar yer ald›. ‹MSAD, ‹ZODER, UL‹, TU-ROB, ÇEDB‹K gibi STK’lar›n deste¤ide platformun geliflmesini ve güçlen-mesini sa¤l›yor.

Ayr›ca Hürriyet, Radikal, SKYTÜRKgibi ulusal yay›n destekleri d›fl›nda,YEfi‹L B‹LG‹ PLATFORMU, EKOIQ,GMTR, Gelece¤in Enerjisi.com gibi pekçok dergi ve portal taraf›ndan destek-lenen ve geniflleyen bir platform YeflilTesisler Konferans›.

Bizi çok heyecanland›ran bir baflkakonu daha var. Odak olarak çevre; do-lay›s›yla sürdürülebilirlik konusundaüzerimize düfleni mutlaka yapmam›zgerekti¤ine inan›yoruz ve Türkiye debir ilki gerçeklefltiriyoruz.

Türkiye’nin ilk, belki de dünyan›nilkleri aras›nda yer alacak bu konu,Türkiye’nin ilk Karbon-Nötr Do¤rula-ma Süreci olan konferans›n› gerçek-lefltiriyor olmam›z. Karbon Yönetimikonusunda çözüm orta¤›m›z MaviConsulting; bizi bu alanda ilk olmayagetiren ise bu do¤rulaman›n çok yak›nbir zamanda yay›nlanan standart kap-sam›nda Karbon Nötralizasyon Do¤-rulamas›n›n da Bureau Veritas tara-f›ndan yap›lmas›. Tüm bu çal›flmalarsonucunda Türkiye’de de bir ilki ger-çeklefltirmifl olaca¤›z.

Bu kapsamda bir süredir; tüm yap-m›fl oldu¤umuz ön çal›flmalar ve kon-ferans s›ras›nda sal›nan karbon ölçü-mü için yo¤un çal›flmalar yap›yoruz.Konferans kat›l›mc›lar›n›n kulland›¤›araçlardan, konferans alan›nda kul-lan›lan enerji, su ve malzemelere ka-dar karbon sal›m› hesaplanmas› söz-konusu.

Biraz da konferans›n içeri¤indenbahsetmek istiyorum. Bu y›l›n enönemli konuflmac›lar›ndan biri dün-yan›n ilk ve tek “s›f›r karbon, s›f›rat›k flehri” olan MASDAR City’nin te-darik zincirinden sorumlu BaflkanYard›mc›s› Richard Reynolds. Bu ara-da MASDAR City ile ilgili de k›sa bir

bilgi vermek istiyorum; Sürdürülebi-lir bir gelecek için gelece¤in kentiolarak tasarlanan MASDAR City dün-yan›n en prestijli projesi olarak nite-lendiriliyor. MASDAR City’de yüzde75 elektrik ve yüzde 80 su tasarrufusa¤lan›rken, s›f›r karbon sal›ml› yeni-likçi ürünler de gelifltirilecek. Sadecegünefl enerjisi kullan›lacak olan fle-hir, 25 y›lda 2 milyar dolarl›k petroleflde¤erinde enerji tasarrufu sa¤laya-cak. Otomobillerin sokulmayaca¤›kentte ulafl›m, günefl enerjisiyle çal›-flan araçlarla sa¤lanacak. 50 bin kifli-ye ev sahipli¤i yapacak MASDAR ken-tine ilk yerleflen grup üniversite ö¤-rencileri olacak.

Richard Reynolds da bu kentin infla-s›nda kullan›lacak tüm malzeme ve

sistemlerin onay›n› veren, özellikle ül-kemizde de tüm malzeme ve hizmetsa¤lay›c›lar› için önemli bir isim.

Sizin de bildi¤iniz gibi bir “YeflilDevrim”den bahsediyorsak önceliklemüflteri sat›nalma davran›fllar›n›n de-¤iflmesi gerekiyor. Geçenlerde çokgüçlü bir uluslararas› flirket yönetici-siyle sohbet ederken çevreye duyarl›ürünlerini Türkiye’de satmad›klar›n›söyledi. Nedenini sorunca da “Hiçbirmüflteri talep etmiyor” dedi.

Biz de bu y›l konferansta “DüflükKarbon Ekonomilerinde De¤iflen Müfl-teri Davran›fllar›n›” kat›l›mc›larla pay-laflaca¤›z. Bu konuda Amerika’dan biruzman Müflteri Davran›fl Analisti JodyTurner bizler ile birlikte olacak. ÇevreYönetimi Genel Müdürü Prof. LütfüAkça’n›n da aram›zda olaca¤› konfe-rans alan›nda uzman pek çok konufl-mac›y› a¤›rl›yor olacak. m

Konferans

Birbirinden önemli kifli vekuruluflun kat›l›m›na sahne

olan geçen senekiKonferans›n aç›l›fl

konuflmas›n›, TEKFENkurucusu ve TEMA OnursalBaflkan› Ali Nihat Gökyi¤it

yapm›flt›.

y. tesis 8/27/10 2:55 PM Page 98

160 = 0Yukar›daki garip formülle flunu söylemeye çal›fl›yoruz: Elektrikli araçlar›n›zla160 km yol kat etti¤iniz halde atmosfere 0 karbon salabilirsiniz. S›f›r karbonluküresel ulafl›m altyap›s› ise Nissan Renault Ortakl›¤› taraf›ndan kuruluyor gibi.

Yaz›: Balkan TALU


Otomotiv

nissan s 9/2/10 10:16 AM Page 99

Otomotiv

abah, ifle gitmek için erkendenuyand›n›z. Elektrikli araban›zgarajda flarj oluyor. Yüzünüzü

y›kad›n›z, kahvalt› sofras›n› haz›rl›-yorsunuz. Birdenbire cep telefonunu-za bir mesaj geldi: “Yola ç›kmadan ön-ce araban›z›n klimas›n› çal›flt›rmak is-ter misiniz? fiu s›ralar yaz aylar›ndaoldu¤umuz için dokunmatik ekran›-n›zda Evet fl›kk›na dokundunuz ve fluanda kliman›z çal›fl›yor. ‹flinize gidi-yorsunuz. Trafik biraz s›k›fl›k ama sizher fren yapt›¤›n›zda akünüz tekrarflarj ediyor. Akflam eve gidip araban›z›park etti¤inizde ise arac›n›z› zamanayarl› olarak flarj edebiliyorsunuz. Di-yelim ki haftasonu geldi, çatt›. Al›flve-rifle gideceksiniz. Kimbilir, belki flöylegüzel bir film de seyredersiniz? Araba-n›z›n direksiyonuna oturdu¤unuzdagidece¤iniz al›flverifl merkezinin nekadar uzakta oldu¤unu ve flarj›n›z›nbuna yetip yetmeyece¤ini an›nda gö-rebiliyorsunuz. Bu arada ayn› moni-törden en yak›n flarj istasyonunun ne-rede oldu¤unu da ö¤renebiliyorsunuz.Al›flverifl merkezine vard›¤›n›zda oto-parkta otomobilinizi park etti¤inizalanda ayn› zamanda bir flarj üniteside bulunuyor. Araban›z› flarja takt›n›z,al›flveriflti, sinemayd› derken yeme¤i-

nizi de orada yemeyi tercih ettiniz.Masan›zda yeme¤inizi yerken cep te-lefonunuza gelen sinyalde flarj ifllemi-nin tamamland›¤› bilgisi geldi. Dolay›-s›yla, al›flverifl merkezinden ç›karkenkredi kart›n›z› flarj ünitesine okutma-n›z yeterli.

Nissan Leaf 2012’de Küresel Pazarda Yukar›da okudu¤unuz bu bilimkurgusenaryosu, Nissan ile Renault’nun or-tak yürüttükleri Zero Emission (S›f›rEmisyon) Program›n›n internet site-sinde yer al›yor. Bu iki büyük otomo-bil firmas›n›n ittifak› 1999 y›l›nda ku-

ruldu. 2006 y›l›nda ise elektrikli araçüretme konusunda iflbirli¤i yapacak-lar›n› aç›klad›lar. Nissan Leaf ad›ylapiyasaya ç›kan elektrikli araçlar›2010 y›l›nda Avrupa ve 2012 y›l›ndaise Amerika pazar›na sunmay› hedef-liyorlar.

Asl›nda Nissan taraf›ndan üretilenelektrikli araçlar›n tarihçesi 1947 y›l›-na kadar uzan›yor. Bugün elektrikliaraçlar›n flarj edilmesinde kullan›lanlityum-iyon pilleri ise ilk defa 1997 y›-l›nda üretildi. Lityum-iyon bataryalarelektrikli araçlardan önce cep telefon-lar›nda kullan›lmaya baflland›. 2005y›l›nda ise lityum-iyon bataryas›ylaçal›flan ilk elektrikli araç olan Pivodünya pazar›nda görücüye ç›kt›.

Otoparkta H›zl› fiarjBilindi¤i üzere elektrikli arabalar hib-ridlerden farkl› olarak benzinle çal›fl-m›yor. Dolay›s›yla elektrikli arabala-r›n egzoz borular› yok ve havaya hiçkarbon salm›yorlar ve tam flarj edilmifl

bir elektrikli araba ile ortalama160 km yol yap›labiliyor. Pe-

ki, ne kadar zamanda flarjoluyorlar? Araban›z› garajaçekip fifle takt›¤›n›zda akü-nüz toplam sekiz saatte do-

luyor ama herkesin bahçeli

S

Lityum-iyon bataryas›ylaçal›flan ilk elektrikliaraç olan Pivo,2005 y›l›nda,dünyapazar›ndagörücüyeç›kt›.


nissan s 9/2/10 10:16 AM Page 100


ve garajl› bir evi yok. O zaman h›zl› flarjünitelerine ihtiyac›n›z var ve buradayar›m saatlik bir süre flarj için yeterli.Bu yüzden çok yak›n bir gelecekte fle-hir içinde çok say›da flarj istasyonunaihtiyaç duyulacak büyük ihtimalle. Da-ha da güzeli, h›zl› flarj ünitelerininenerji kaynaklar›n›n da günefl ve rüz-gâr olaca¤› tahmin ediliyor. Ancak enbüyük sorun bu flarj istasyonlar›n› ki-min kuraca¤›nda yat›yor yani buönemli çal›flman›n öznesi kim?

Ayn› soruyu, bütün potansiyel elek-trikli araç üreticileri soruyor olmal›.Renault-Nissan ittifak› ise bu konudaküresel çapta harekete geçmifl görünü-yor çünkü bir yandan elektrikli araçla-r›n üretimine h›z verirken di¤er yan-dan da dünyan›n dört bir yan›nda bele-diye ve hükümetlerle anlaflarak elek-trikli otomobiller için gerekli altyap›y›kurma çal›flmalar›na bafllam›fl durum-dalar. Bu ba¤lamda anlaflma sa¤lananilk ülkeler Portekiz ve ‹ngiltere oldu.2009 yaz›nda yap›lan anlaflmayla elek-trikli araçlarda kullan›lacak lityum-iyon pillerinin üretimi için iki fabrikakurulmas› kararlaflt›r›ld›. Batarya üre-tim tesislerinin kurulmas›yla S›f›rEmisyon Program›n›n Avrupa çap›ndayürütülebilmesi için gerekli olan par-çalar›n tedariki için ilk ciddi ad›m daat›lm›fl oldu. Portekiz merkezli MOBI.ETech Konsorsiyumu sadece Nissan de-¤il, bütün elektrikli araçlar›n flarj edile-bildi¤i flarj noktalar›n›n kurulumunuüstlenecek. MOBI.E taraf›ndan üretile-cek olan flarj kutuplar› al›flverifl mer-kezleri, akaryak›t istasyonlar›, hava-alanlar› ve otoparklar da dahil Porte-kiz’in her yerine yerlefltirilecek.

Avrupa’daki ilk lityum-iyon bataryafabrikalar›ndan biri de ‹ngiltere Sun-derland’de. Öte yandan Renault-Nis-san’›n ‹ngiltere’deki esas önemli pro-jelerinden biri yeflil araba kiralamaflirketi Greentomatocars (Yeflil doma-tes otomotiv) ile beraber Londra’n›n

taksi filosunun tamamen elektriklihale getirilmesi. Greentomatocars Ge-nel Müdürü Jonny Goldstone, “fiu andadüflük karbonlu ulafl›m için en iyi seçe-ne¤in hibrid otomobiller oldu¤ununfark›nday›z ama gelecekte s›f›r emis-yonlu ulafl›m ciddi bir alternatif halinegeldi¤inde ipi gö¤üsleyen biz olmak is-tiyoruz” diyor.

Son y›llarda ABD ve Avrupa’n›n ya-n› s›ra, belki onlardan da daha fazla,ekonominin yeni öncü aktörlerindenbiri Brezilya olarak an›l›yor. Dolay›s›y-la Güney Amerika’da ilk elektrikli araç

altyap› anlaflmas›n› imzalayan beledi-yenin Sao Paolo olmas› çok da büyükbir sürpriz olmasa gerek. Sao PaoloBelediyesi Çevre Dairesi SekreteriEduardo Jorge, “küresel ›s›nmayla ilgi-li icraatlar›m›zda kararl›y›z. Elimizdetemel alabilece¤imiz bir emisyon en-vanterimiz var. Toplad›¤›m›z bu veri-lerle kurdu¤umuz ortakl›k sayesindehavaya sald›¤›m›z karbon miktar›n›minimuma indirebilece¤imizi düflünü-yoruz” diyor. Sao Paolo Belediyesi buanlaflma sayesinde hava kirlili¤ininyan› s›ra gürültü kirlili¤ine de çarebulmay› amaçl›yor.

Daha ‹yi Bir Yer: Better PlaceKarbon emisyonlar›n› s›f›rlamay› cid-diye al›p Renault-Nissan ile iflbirli¤iyapan ülkelerden biri de ‹srail. Anlafl-maya göre dünyan›n en büyük elek-trikli araç hizmetleri tedarikçilerin-den biri olarak bilinen Better Place, ül-ke çap›nda Yeniden fiarj fiebekelerinikuracak. ‹srail’in elektrikli araçlar› ‹t-

Renault-Nissan’›n‹ngiltere’deki esas önemli

projelerinden biri,Greentomatocars ile beraber

Londra’n›n taksi filosununtamamen elektrikli hale

getirilmesi.

nissan s 9/2/10 10:16 AM Page 101


Otomotiv

tifak taraf›ndan üretilecek ve hükü-met de elektrikli araçlara vergi indiri-mi uygulayacak.

Petrol istasyonlar›-benzinli araçlaradayal› geleneksel ulafl›m sisteminiters yüz ve yerle bir etmeye haz›rlananbu hummal› çal›flma kapsam›nda Nis-san-Renault elliden fazla yerel hükü-metle anlaflma yapm›fl durumda. ‹lkhibrid arabay› kitlesel üretime soka-rak ilk raundu Toyota kazanm›flt› amasözkonusu ‹ttifak, bu projeyle yeni“Game changer” olmaya do¤ru h›zlailerliyor gibi.

Birçok büyük ekonomik oyuncuyudevre d›fl› b›rakabilecek ve Better Pla-ce gibi yenilerini oyuna dahil edecekProje kapsam›nda Türkiye’den denihayet iyi bir haber geldi. ‹stanbulBüyükflehir Belediyesi (‹BB) ve Oyak-Renault aras›nda yap›lan anlaflmayagöre elektrikli otomobiller için gerekliolan flarj istasyonlar› ‹SPARK’a aitotoparklarda 2011’in ikinci yar›s›ndanitibaren devreye girecek. ilk flarj ista-syonlar›n›n Göztepe ve Cihangir’dekikatl› otoparklarda kurulaca¤› duyurul-du. fiarj istasyonlar›n›n enerjisi derüzgardan gelecek. 2011 y›l› güzelgeçece¤e benziyor. m

‹TT‹FAKIN KÜRESEL ANLAfiMALARI

‹‹rrllaannddaa‹‹nnggiilltteerree •One North East•Milton KeynesDDaanniimmaarrkkaa HHoollllaannddaa FFrraannssaa ‹‹ssppaannyyaa•Barcelona•Madris•EndülüsÇÇiinn•Vuhan •Hong Kong•Kanton •GuangzhouPPoorrtteekkiizz•Lizbon

KKaannaaddaa•Vancouver•QuebecMMeekkssiikkaa •Mexico CitySSiinnggaappuurr ‹‹ttaallyyaa ‹‹ssvviiççrreeYYeennii ZZeellaannddaa•Christchurch•WellingtonMMoonnaakkooAABBDD•Washington•Oregon•Arizona•Orlando•Houston

•Massachusetts •Kaliforniya •Tennessee•North Carolina•HawaiiJJaappoonnyyaa•Kanagawa•Miyazaki•Yokohama-Shi•Saltama-Shi•Kitakyushu-Shi•Hakone –MachiAAvvuussttrraallyyaa•New South Wales•Australian CapitalTerritoryTTüürrkkiiyyee•‹stanbul

‹stanbul Büyükflehir Belediyesi (‹BB) ve Oyak Renault elektrikli araçlar›ntedarik ve altyap› istasyonlar›n›n kurulmas› için anlaflma imzalad›. ‹BB’ninSaraçhane’deki binas›nda yap›lan imza töreninde konuflan Büyükflehirbelediye Baflkan› Kadir Topbafl yasal düzenlemeler yap›l›rken ‹stanbulBelediyesi olarak ellerini çabuk tutmak istediklerini belirtti ve “‹stanbul ileTürkiye için önemli bir ad›m› at›yoruz. Bir tarihe tan›kl›k ediyoruz” dedi.‹talya, ‹spanya, ‹ngiltere ve Portekiz’in elektrikli araç al›mlar›nda 4-6 bin Avroteflvik verdi¤ini hat›rlatan Renault Mais Genel Müdürü ‹brahim Aybar ise,Danimarka, Hollanda ve Portekiz gibi ülkelerin bizdeki Motorlu Tafl›tlarVergisinin muadilini de uygulamad›klar›n› hat›rlatt› ve Avrupa’da sa¤lanandeste¤in Türkiye’de de hayata geçmesi gerekti¤ini vurgulad›. Yap›lananlaflmaya göre flarj istasyonlar›n›n, ‹SPARK’›n aç›k ve kapal› otoparkalanlar›nda kurulmas› planlan›yor. Aç›klamaya göre Anadolu yakas›ndakiistasyonlar Bostanc›’da, Avrupa yakas›ndaki istasyonlarsa Karaköy veCihangir’de kurulacak.

‹BB ile Renault fiarj ‹stasyonlar› Konusunda Anlaflt›

nissan s 9/2/10 10:16 AM Page 102

Türkiye Uluslararası Yenilenebilir Enerji Kongresi Duyurusu

TIREC 2010, Türk ve uluslararası yenilenebilir enerji uzmanlarının bir araya geldiği, interaktif tartışmalarve sunumların gerçekleştirildiği ve iş fırsatlarının görüşüldüğü üst düzey bir kongredir.

Kongrenin Türkçe veİngilizce simültanetercümesi yapılacaktır

Herbiri alanında lider dört farklı konferans, TIREC sergi imkanı, Akademi eğitim kursları, TIREC ödül töreni ve networking akşam yemeği.

Organizasyon:

www.greenpowerconferences.com/tirecİletişim: Fatih Aydın, Green Power Türkiye Müdürü, Tel: +44 20 33 55 42 30, Email: [email protected]

28 - 29 Eylül 2010 30 Eylül - 1 Ekim 2010

30 Eylül - 1 Ekim 2010


TURKISHINTERNATIONALRENEWABLE ENERGYAWARDS30 Eylül 2010


Destekleyen Organizasyonlar: Destekleyen Kurumlar:

Türkiye'nin temiz enerji gelişimine ivme kazandırma

28 Eylül - 1 Ekim 2010, İstanbul, TürkiyeGrand Cevahir Otel ve Kongre Merkezi

2009

yılında

500'ün

üzerinde

katılım

Her yönüyle üst düzey

ve kapsamlı yenilenebilir

enerjiye giriş eğitimi

“Son derece etkileyici ve verimli bir kongreydi”YK, SUMITOMO CORP

“Tek kelime ile mükemmeldi, pek çok yenişirketle tanışma fırsatım oldu”

MD, HABBOUSH GROUP

nissan s 9/2/10 10:16 AM Page 103


Çevre Mevzuat›

REC Türkiye Direktör Yard›mc›s› Kerem Okumufl

Türkiye’nin Avrupa Birli¤iÇevre Fasl› Müzakereleri,yaklafl›k 9 ay önce aç›ld›.Uyum çal›flmalar›n›nTürkiye’nin bütçesine 25 y›liçinde 100 Milyar Euro gibiek bir maliyet ekleyece¤iöngörülüyor ve bu durumönemli bir çekingenlikyarat›yor. Hâlbukimadalyonun bir de öbüryüzü var. Bölgesel ÇevreMerkezi Direktör Yard›mc›s›ve AB Çevre Fasl›konusunda en yetkinisimlerden biri olan KeremOkumufl, sürecin yarataca¤›istihdam olanaklar›na vesa¤l›k harcamalar›ndagerçekleflmesi beklenenönemli düflüfle dikkatçekiyor ve “önemli olankaynaklar›n do¤rukullan›m›” diyor.

“AB Çevre Fasl›Sadece Maliyet De¤il, ‹stihdam da Yaratacak”

Röportaj: Bar›fl DO⁄RU Foto¤raf: Sayg›n SERDARO⁄LU

kerem rec 8/27/10 3:00 PM Page 104


TTüürrkkiiyyee,, AABB ÇÇeevvrree FFaassll›› mmüüzzaakkeerreelleerrii--nnee bbaaflflllaadd›› aammaa kkaammuuooyyuu oollaarraakk nneeaaflflaammaaddaa oolldduu¤¤uummuuzz kkoonnuussuunnddaa ppeekkddee bbiirr bbiillggiimmiizz yyookk.. BBiizzee bbuu kkoonnuuddaa ggee--nneell bbiirr bbiillggii vveerreebbiilliirr mmiissiinniizz??Çevre Fasl› asl›nda hiç de beklenmedikbir anda aç›ld› diyebilirim. Biraz anibir aç›l›fl› oldu. Çünkü kamu taraf›ndada, komisyon taraf›nda da bakt›¤›n›z-da Çevre Fasl›n›n önümüzdeki bir ikiy›ll›k süreç içerisinde aç›lmas› bekle-niyordu. Çevre Fasl›n›n aç›lmas›n›ntemel sebeplerinden bir tanesi, aç›la-cak adamak›ll›, difle dokunur bir fasl›nkalmam›fl olmas›. Çünkü aç›lacak fa-s›llar›n ço¤u çeflitli ülkelerin vetosuylakarfl› karfl›ya. Çevre Fasl› ise içerik aç›-s›ndan çok genifl. Ayr›ca müzakere sü-recini yürüttü¤ümüzü gösterecek çokönemli bir bafll›k. Aç›lmas› çok da iyioldu asl›nda çünkü Türkiye’nin bualanda yapaca¤› çok ifl var. Daha önce-ki müzakereleri yürütmüfl olan benzerülkelere bakt›¤›m›zda Çevre Fasl› ge-nelde dört y›lda kapan›yor. Türkiye iseflu anda dokuzuncu ay›nda. Önümüzdeyaklafl›k 3,5 sene var, tabii e¤er dörtsene içerisinde kapatabilirsek.

Ancak Çevre Fasl› aç›s›ndan Türki-ye için çok önemli zorluklar var. Enönemli zorluklardan bir tanesi, bufasl›n inan›lmaz bir mevzuat alan›n›kapsamas›. 300’ün üzerinde düzen-leme var.

BBiirr ddee TTüürrkkiiyyee’’ddee bbuu ddüüzzeennlleemmeelleerr aallaa--nn›› ffaazzllaass››yyllaa kkaarrmmaaflfl››kk ssaann››rr››mm.. Aynen. 300 tane düzenleme var amabu düzenlemelerin içeri¤ine bakt›¤›-m›zda koordinasyonu tek bafl›na Çev-re Bakanl›¤›nda de¤il. Bir k›sm› SanayiBakanl›¤›nda, bir k›sm› Sa¤l›k Bakan-l›¤›nda, bir k›sm› ise Enerji Bakanl›-¤›nda… Yani süreci tek bir merciyle deyürütemiyorsunuz. Bu süreci yönete-bilmek için inan›lmaz bir koordinas-yon gerekiyor ve yay›nlanmas› gere-ken çok fazla mevzuat bulunuyor. Ya-

y›nlamak önemli tabii, ama öte yan-dan önemli olan bu kararlar› uygula-maya geçirebilmek. O yüzden hermevzuat için bir bütçe tahsisi yap›l-mas›, ona göre personel istihdam edil-mesi gerekiyor. Yereldeki uygulamay›canland›rmak için ilçe ve orman mü-dürlüklerindeki personeli e¤itmek,denetleme süreçlerini ortaya koymaklaz›m. O yüzden mevzuat yay›nlamak-la olmuyor, önemli olan bütçeyi ve ida-ri yap›y› kurmak. ‹kinci konuysa, her-kesin söyledi¤i gibi maliyetin çok yük-sek olmas›…

NNee kkaaddaarr bbiirr mmaalliiyyeett oolldduu¤¤uu ttaahhmmiinneeddiilliiyyoorr??Çevre Bakanl›¤›n›n yapm›fl oldu¤u birprojeksiyon var: Yaklafl›k 60 milyarEuro. Ama di¤er ülkelere bakt›¤›m›zda,bizim tahminlerimiz bu maliyetin,önümüzdeki 25 y›ll›k süreç içerisinde100 milyar Euro’ya kadar ç›kabilece¤i.Bu demek oluyor ki, Türkiye’nin özel ve

kamu yat›r›m› olarak, çok kaba tah-minlerle y›ll›k 2-2,5 milyar Euro’luk birçevre yat›r›m› yapmas› gerekiyor. Buda yaklafl›k, Türkiye’nin GSMH’sininyüzde bire yak›n›n› çevresel finansma-na ay›rmas› anlam›na geliyor.

Bizim için di¤er bir zorluk da, Türki-ye’nin planlanan bir üyelik tarihininolmamas›. H›rvatistan bizimle ayn› ta-rihte bafllad›, ama üyelik tarihleri bel-li: 2012. Türkiye’yle ise ucu aç›k birmüzakere süreci yürütülüyor. O yüz-den teknik aç›dan bakt›¤›n›zda müza-kerelerin, inan›lmaz zorluklar› var.Çünkü siz müzakere etti¤iniz bafll›kta,komisyona belli bir uygulama plan›sunmak durumundas›n›z. Uygulamaplan›n› da üyelik perspektifine göreplanlaman›z gerekiyor. Mesela a¤›r birmali yat›r›m gerektiren baz› mevzuat-larda 2014’e kadar uyumlaflt›rma he-defi koyabilirsiniz, ama e¤er Türkiye2014’te üye olsayd› uygulamaya dö-nük yat›r›mlar için belli bir geçifl süre-ci talep edip, 2025’e kadar sark›t›labi-lirdiniz.

Di¤er yandan, maliyetin kimin üze-rinde oldu¤u konusunda da büyük so-ru iflaretleri var. Biz birçok düzenle-meyi uyumlaflt›raca¤›z ama bu düzen-lemelerin maliyetini hangi sektörlerkarfl›layacak? Kamu ve özel sektörünüzerindeki maliyetlerin farkl›l›klar›neler olacak? Bunlar› ortaya koymaklaz›m.

BBuunnllaarr›› nnaass››ll ssaappttaayyaaccaa¤¤››zz?? HHaannggii sseekk--ttöörrüünn ss››rrtt››nnaa hhaannggii yyüükk ddüüflfleeccee¤¤iinnii nnaa--ss››ll bbiilleebbiilleeccee¤¤iizz??Bunu saptayabilmek için, ayr› ayr›sektörlere göre etki analizlerinin ya-p›lmas› gerekiyor. Bundan sonra orta-ya ç›kacak olan maliyete göre biruyum planlamas› ve takvimi haz›rla-mak laz›m ama Türkiye bunu flu anakadar yapmad›. Türkiye uyum planla-mas› ve takvimini bir müzakere pozis-yonu kapsam›nda oluflturdu ve Komis-

“Türkiye’nin özel ve kamuyat›r›m› olarak, çok kaba

tahminlerle y›ll›k 2-2,5 milyarEuro’luk bir çevre yat›r›m›

yapmas› gerekiyor”



yona bu müzakere pozisyonu belgesinisundu. Bu müzakere pozisyonu belge-sinde baz› mevzuatlar› çeflitli tarihler-de yürürlü¤e sokaca¤›m›z› taahhütediyoruz, ama yürürlü¤e soktuktansonra onlar›n etkilerini araflt›racak birçal›flmay› henüz hayata geçiremedik.O nedenle her zaman söyledi¤imiz gi-bi, Türkiye’nin uyumlaflt›¤› takdirdekimaliyetlerini ortaya koymas› çokönemli. Çünkü bu konular, Türkiye’ninrekabet gücünü çok derinden etkileye-cektir. Özellikle ihracata yönelik çal›-flan birçok iflletmesinin rekabetinido¤rudan etkileyebilir çünkü hiç bek-lemedikleri anda, hiç beklemedikleriyat›r›mlar› yapmak durumunda kala-bilirler.

Di¤er yandan, at›k su ar›tma ve ka-nalizasyon sistemleri gibi büyük yat›-r›m gerektiren alanlar asl›nda Türki-ye’nin, AB Uyumlaflma süreci olmasada, zaten yapmas› gereken uygulama-

lar. At›k suyla ilgili olan konular›nönemli bir bölümünün mali yükümlü-lü¤ü de kamunun ve yerel yönetimle-rin üzerinde. Yerel yönetimler bu ko-nuda zor durumda kal›yorlar çünkü ABmali yard›mlar›ndan sa¤lanan fonlarbu tip yat›r›mlar›n finansman›nda ye-terli olmuyor. Yeterli olsa bile AB maliyard›mlar›n sadece yüzde 75’ini karfl›-l›yor, o yüzden yüzde 25’lik k›sm›n yabelediyeler, ya kamu bütçesi, ya ‹llerBankas›, ya da uluslararas› piyasalar-dan kredi olarak sa¤lanmas› gereki-yor. Bu da bir zorluk. Çünkü her bele-diyenin bu düzeyde bir teknik bilgi bi-rikimi yok. Buna yönelik eleman›, yat›-r›ma yönelik projeksiyon yapma duru-mu yok.

PPeekkii,, bbuu ssoorruunnuunn ççöözzüümmüünnddee kkiimm rroollaallaabbiilliirr?? Türkiye’nin flu an uygulad›¤› baz›programlar var. Bunlardan bir tanesi,

finansman›n yüzde 25’lik k›sm›n› ‹l-ler Bankas› arac›l›¤›yla belediyelerekaynak olarak aktarmak. Ama sadeceAB mali yard›m› hibe, geri kalan›n ta-mam› kredi. Orada da bir problemvar. Türkiye’de yaklafl›k üç bin bele-diye var. Bunlar›n hepsi hibeye ulafl-mak isteyecek ama tümünün hibe al-mas› mümkün de¤il. O nedenle çoktemel bir önceliklendirme yapmak la-z›m. Hangi belediyelerin, hangi bele-diye birliklerinin bu kayna¤a ulaflma-s› gerekiyor. Çünkü en önemli sorun-lardan bafllay›p daha tali olanlarado¤ru uzanan bir mali kaynak yarat-mak gerekiyor.

BBuu hhiibbeelleerrddeenn yyaarraarrllaannaammaayyaann bbeelleeddii--yyeelleerr nnee yyaappaaccaakk oo zzaammaann?? Di¤erleri için de, finansal mekanizma-lar› hayata geçirmek laz›m. Onlar dagenelde kredi olarak gözüküyor. Kredioldu¤u zaman da, yat›r›m yap›yorsu-

Çevre Mevzuat›

“Türkiye’de yaklafl›k üç bin belediyevar. Bunlar›n hepsi hibeye ulaflmakisteyecek ama tümünün hibe almas› mümkün de¤il. O nedenleçok temel bir önceliklendirmeyapmak laz›m”



nuz, yat›r›m› yapt›ktan sonra da ifllet-meye alman›z laz›m, ama iflin bir de ifl-letme maliyeti var. Bir yandan krediyiöderken, di¤er yandan iflletme mali-yetlerini karfl›lamak için nas›l bir fi-nansal mekanizma kuracaklar? Bu dakolayca çözülecek bir sorun de¤il. Ba-kanl›¤›n yapt›¤› bir çal›flmada nüfusu50 bin ve alt›ndaki belediyelerin ifllet-me maliyetlerini, kullan›c› ödemele-rinden alarak finanse etmelerini çokzor görüyor. Yani vatandafla temiz sugötürüyorsunuz, bunu faturalara yan-s›t›yorsunuz… Oradan al›nacak vergi-lerle hem yat›r›m›n finansman›n›nhem de iflletme maliyetlerinin karfl›-laflmas›nda büyük zorluklar var. O ne-denle yak›n olan belediyeleri birarayagetirip, belediye birlikleri oluflturma-ya çal›fl›yorlar. Befl-alt› belediye biraraya geliyor ve ortak bir kat› at›k yö-netimi ve depolama alan› oluflturuyor-lar. Bu, çok do¤ru bir yöntem diye dü-flünüyorum.

BBeelleeddiiyyeelleerr bbuu dduurruummddaa.. PPeekkii,, öözzeellsseekkttöörr??Özel sektöre Avrupa’dan hibe de yok.Bu yüzden özel sektörün kendi yat›r›-m›n› kendisinin finanse etmesi laz›m.Bunu özsermayesinden yapabilir ya dakredi olarak piyasadan sa¤layabilir.Özel sektörün önündeki en önemli en-gel de bu. Demir-çelik, çimento, kâ¤›tgibi enerji yo¤un üretim yapan ve kir-lili¤e yol açan iflletmeler tabii ki dahaön planda yer al›yorlar. Çünkü mevzu-atlara bakt›¤›m›zda, en fazla maliyetigenel olarak enerji yo¤un ve kirleticiiflletmelerin karfl›layaca¤›n› görüyo-ruz. O nedenle, önümüzdeki dönemdeTürkiye’nin üretim ve sanayi prosesle-rinde çok önemli de¤ifliklikler yap›l-mas› gerekiyor. Mesela Entegre ÇevreKirlili¤i ve Kontrolü Yönetmeli¤ini(IPCC) ele alal›m. ‹flletmelerin hava,toprak ve suya verdikleri tüm deflarjemisyonlar›n›n entegre bir flekilde de-

¤erlendirilip, o sektöre yönelik refe-rans teknolojilerin kullan›lmas›n› söy-leyen bir direktif. Diyelim ki tekstilsektöründe faaliyet gösteriyorsunuz.Bu mevzuat uyumlaflt›r›ld›¤› takdirdeTürkiye’de üç sene içinde, bu tarz tek-noloji kullanmak zorundas›n›z. O tek-nolojiyle ilgili referans kitapç›klar ABkomisyonu taraf›ndan yay›nlanm›fldurumda. ‹spanya-Sevilla’da bir ofisvar. Tüm koordinasyonu onlar yürütü-yorlar. Tekstil, demir-çelik, çimentove otomotivde kullan›lacak referansve teknolojiler oradan duyuruluyor.

PPeekkii,, TTüürrkkiiyyee’’ddeekkii mmeevvccuutt tteekknnoolloojjii bbuurreeffeerraannssllaarraa nnee kkaaddaarr uuyyuummlluu?? Bunu bilmiyoruz. Bununla ilgili iki te-mel sonuç ortaya ç›k›yor. Bir, mevcutteknolojinin yenilenmesi gerekebilir,ki bu büyük bir maliyet demektir. ‹ki,mevcut teknolojideki birtak›m reviz-yonlar, modifikasyonlarla mevcut re-feranslar› yakalayabilirler. O nedenleTürkiye’nin flimdiden sektörel anlam-da bir teknoloji ihtiyaç analizi ve birmevzuat risk analizi çal›flmas› yapma-s› gerekiyor. Bunu ya flirketler kendi-leri yapacak ya da sektör dernekleri.

‹klim de¤iflikli¤i AB uyumsürecinden ba¤›ms›z düflünülemez.Çünkü Türkiye AB uyum süreciiçindeyse, AB’nin taraf oldu¤uuluslararas› anlaflmalar Türkiye’yido¤rudan ba¤layacakt›r. Bugün AB Kyoto’nun taraf›, süreceçok etkin bir kat›l›m› sa¤l›yor; oyüzden de Türkiye’nin iklimde¤iflikli¤i sürecinden kopmas›mümkün de¤il. AB süreci ile iklimde¤iflikli¤i sürecinin birbirinibesledi¤ini düflünüyorum. ‹klimde¤iflikli¤i sürecine yap›lan tümyat›r›mlar, AB sürecini de; ABsürecine yap›lan tüm yat›r›mlar iklimde¤iflikli¤i sürecini dedestekleyecek.

“‹klim De¤iflikli¤i ve AB Uyum Süreci Birbirine Göbekten Ba¤l›”

“Özel sektöre Avrupa’dan hibe de yok. Bu yüzden özel sektörün

kendi yat›r›m›n› kendisininfinanse etmesi laz›m”



Ancak bu konu sadece AB mevzu-at›yla da ilgili de¤il. Türkiye’nin önün-de regülasyona ba¤l›, iflletmelerde re-kabetin hasar görebilece¤i iki önemliproses var: Birincisi, iklim de¤iflikli¤ikonusu. ‹klim de¤iflikli¤i konusunda,2012’den sonra Türkiye uluslararas›süreçlere entegre oldu¤u takdirde,sektörel anlamda karbon azaltma yü-kümlülükleri olabilir. Bu konuda daTürkiye’nin sektörel anlamda bir stra-teji gelifltirmesi laz›m. ‹kinci olarak da,AB uyum sürecindeki mevzuatlar ifllet-meler için önemli bir risk ortaya ç›kar›-yor. O nedenle iflletmeler bugün, iki te-mel alanda çal›flmak zorunda: Birinci-si, iklim de¤iflikli¤i süreçleriyle ilgiliteknoloji ihtiyaç analizlerini yapacak-

lar. ‹kincisi, AB referanslar›n› yakala-mak için teknoloji ihtiyaçlar›n› belirle-yecekler. O yüzden iflletmelerin ya dasektörlerin bugün bu konuyla ilgilimutlaka çal›flma yap›yor olmas› laz›m.

BBuu kkoonnuullaarr nnee kkaaddaarr aacciill??Bizde bir anlay›fl vard›r: “Zaman› ge-lince düflünürüz.” Ama flimdi AB’de,sal›m ticaretini yavafl yavafl sektörlereentegre etmeye bafllad›lar. Meselaflimdi AB hava sahas›nda uçan, ABüyesi ülkelerdeki havaalanlar›na inentüm havayolu iflletmelerinin karbonyönetimi konusunda aksiyon ve azal-t›m yükümlülükleri almalar› bekleni-yor. Bu yüzden Türk Havayollar› flu an-da karbon sal›mlar›n› hesapl›yor, azal-

t›mla ilgili stratejiler gelifltiriyor. Ni-ye? Çünkü THY uçaklar›n›n yüzde 50’siAvrupa hava sahas›na uçuyor. ‹leridebu durum, çimento ve demir-çelik gibibaflka önemli sektörlerde de ortaya ç›-kacak. Bu yüzden flimdiden hem iklimde¤iflikli¤i hem de AB süreciyle ilgiliolarak sektörel stratejiler gelifltirme-miz ve buna ba¤l› teknoloji ihtiyaçlar›ortaya koymam›z gerekiyor. Tabii busaptamalara ba¤l› olarak maliyetleride ortaya koymam›z laz›m. Ç›kan ma-liyetlere göre de bir finansman modeligelifltirmemiz gerekecek.

BBiillddii¤¤iimmiizz kkaaddaarr››yyllaa SSeekkttöörreell EEttkkiiAAnnaalliizzii kkoonnuussuunnddaa BBööllggeesseell ÇÇeevvrreeMMeerrkkeezzii ((RREECC)) bbiirr ççaall››flflmmaa yyüürrüüttüüyyoorr……Evet, REC olarak Bakanl›¤a böyle birçal›flma sunduk. Dedik ki, bu etki ana-lizi çal›flmas› çok önemli, mutlaka yap-mam›z laz›m. O nedenle biz befl tanemevzuatla flu anda Bakanl›kla iflbirli¤iiçerisinde etki analizi yap›yoruz. Bun-lar aras›nda Do¤a Koruma Etki Anali-zi; Kufl ve Habitat Direktifleri; Elektro-nik At›klar›n Bertaraf› Yönetmeli¤ivar. Bir de büyük endüstriyel kazalar›nönlenmesiyle ilgili Seveso Direktifivar, onunla ilgili etki analizi yap›yoruz.Mesela Seveso, Tüprafl gibi rafineriler,petrokimya tesisleri ve kimyasal tesis-leri do¤rudan ilgilendiren bir mevzuatve bu mevzuat yürürlü¤e girdi¤i tak-dirde bu tip iflletmelerin acil bir kazaönleme planlamas› yapmas› laz›m.E¤er mevcut durumda s›z›nt›y› önle-yecek; domino etkisi dedikleri, üç dört

Çevre Mevzuat›

Çevre yat›r›mlar›n›n finansman›nabakt›¤›m›zda yap›sal fonlar çokönemli. Romanya ve BulgaristanAB’ye üye olal› daha iki sene olduama flimdiden, yap›sal fonlardan 15milyar Euro’ya yak›n kaynakkullan›yor, altyap› kaynaklar›n›finanse ediyorlar. Bizim yap›sal

fonlara geçifl sürecimiz için 5-10 y›ll›kbir zaman verdikleri takdirde, bizim içinçok önemli bir maliyet olur. Türkiye’nin o yap›sal fonlara üye oldu¤u andan itibaren erifliyorolmas› laz›m. O nedenle Türkiye’nin bu konuda mümkün oldu¤unca lobiyapmas› gerekiyor.

“Romanya ve Bulgaristan 15 Milyar Euro Kaynak Ald›. Biz Niye Almayal›m?”

“‹flletmeler bugün, ikitemel alanda çal›flmak

zorunda: Birincisi, iklimde¤iflikli¤i süreçleriyle ilgiliteknoloji ihtiyaç analizleri.‹kincisi, AB referanslar›n›yakalamak için teknoloji

ihtiyaçlar›”



tesise etki yapacak muhtemel etkilervarsa yeniden bir yal›t›m ve yat›r›myap›lmas›, gerekirse personel istih-dam edilmesi gerekli. fiimdi biz Türki-ye’de, bu yat›r›m maliyetini ortaya ç›-karmaya çal›fl›yoruz, ki bu maliyet or-taya ç›kt›ktan sonra sosyal ve çevreseletkileri de ortaya koymufl olaca¤›z.Sosyal etki diyorum çünkü bu sürecinçok çeflitli yeni istihdam alanlar› ya-ratmas› da bekleniyor.

YYaannii bbuu ssüürreeçç ssaaddeeccee bbiirr mmaalliiyyeett oollaa--rraakk kkaabbuull eeddiillmmeemmeellii.. ‹‹flfliinn bbiirr ddee iissttiihh--ddaamm vvee iiflfl aallaann›› yyaarraattmmaa ttaarraaff›› vvaarr,, ddee--¤¤iill mmii??2002 y›l›nda yap›lm›fl bir çal›flma var.Orta ve Do¤u Avrupa’da 2004 y›l›ndaAB’ye yeni üye olan, aralar›nda Polon-ya ve Macaristan’›n da bulundu¤u 10tane ülke bulunuyor. Bunlar›n toplammaliyet projeksiyonu 130 milyar Euro

idi. Ama bu yat›r›m›n 25 y›l içerisinde-ki geri dönüflümü 427 milyar Euro ola-rak hesaplan›yordu. Bunun en önemlisebeplerinden bir tanesi, yeni istih-dam alanlar› yarat›lmas›; ikincisiysesa¤l›k harcamalar›ndaki inan›lmaz,dramatik düflüfl.

SSaa¤¤ll››kk hhaarrccaammaallaarr››yyllaa nnaass››ll bbiirr bbaa¤¤llaann--tt››ss›› vvaarr bbuu yyaatt››rr››mmllaarr››nn??Çevreyle ilgili bu yat›r›mlar›n sa¤l›kalan›na gerçekten inan›lmaz bir etkisivar. Birincisi, kiflisel sa¤l›k harcamala-r› büyük oranda azal›yor. ‹nsanlar da-ha az hasta oluyor; daha az doktora gi-diyor, daha az ilaç kullan›yor. ‹kincisi,buna ba¤l› olarak sosyal güvenlik har-camalar› düflüyor. Yani kamu daha azilaç sat›n alan vatandafl› için, sosyalgüvenlik alan›na daha az para ödüyor.Bu yat›r›mlar›n yap›ld›¤› bölgelerde,insanlar daha az hastalan›yor, akci¤erkanseri, üst solunum yolu hastal›klar›azal›yor. Neticede iflgücü kayb› da ol-muyor. Daha verimli bir çal›flma süre-ci yaflan›yor. Onun için bu sürecin çoknet bir yarar› oldu¤unu görebiliriz.

BBeennccee bbuu ssööyylleeddiikklleerriinniizz ççookk öönneemmllii,,ççüünnkküü bbuu ssüürreeççlleerree ss››rrff mmaalliiyyeett oollaarraakk

bbaakk››lldd››¤¤››nnddaa ççookk bbüüyyüükk kküüllffeett ggiibbii ggöö--rrüünneebbiilliirr aammaa bbuunnuunn ççiifftt ttaarraaffll›› bbiirr flfleeyyoolldduu¤¤uu,, bbuunnuunn bbaaflflkkaa ggeettiirriilleerrii oolldduu¤¤uuhheessaappllaanndd››¤¤››nnddaa oo kküüllffeett ddaahhaa kkaattllaa--nnaabbiilliirr bbiirr flfleeyy hhaalliinnee ggeelleecceekk……Aynen kat›l›yorum. Ben, çevre sorun-lar›n›n, özellikle endüstriyel bölgeler-de yaflanan sa¤l›k problemlerinin çokönemli bir bölümünü oluflturdu¤unayürekten inan›yorum. Mesela Geb-ze’ye ba¤l› bir sanayi bölgesi olan Dilo-vas›’nda kanserli olmayan ev neredey-se yok. ‹nan›lmaz kanser hastas› varve bu insanlar›n hepsi eski çal›flanlar…‹nsani aç›dan kabul edilemez ve tart›-fl›lamaz bir konu ama iflin mali rakam-lar›n› da ortaya koymak, yol alabilmekaç›s›ndan önemli. Bugün Dilovas›’nda-ki kanser vakalar› için harcanan para-y› ortaya koymam›z gerekiyor. Bunlartamamen ithal edilen ve çok pahal›ilaçlar. Türkiye bu konuda iyilefltirme-ye yönelik bir yat›r›m yapt›¤› takdirde,sosyal güvenlik harcamalar›nda do¤-rudan bir azalma olacak. Çevre ve sa¤-l›k konusunda çok net ve belirgin biriliflki var.

ÇÇeevvrreesseell uuyyuumm ççaall››flflmmaallaarr››nn››nn iissttiihhddaa--mmaa nnaass››ll eettkkiilleerrii oollaabbiilliirr??Bir sürü yeni istihdam alan› yarata-cak bu çal›flma ama öncelikle Türki-ye’nin yat›r›m yapaca¤› ya da kenditeknolojisini gelifltirece¤i alanlar› be-lirlemesi laz›m. Mesela at›k su ar›tmatesisleri, mesela emisyonlar› azalt›c›teknolojiler. Bunun için yerli teknolo-jinin üretilmeye bafllanmas› laz›mçünkü 100 milyar Euro’luk maliyetinönemli bir k›sm› Avrupa’dan al›nacakteknoloji yat›r›mlar›n›n finansma-n›nda kullan›lacak. Bunlar çok sofis-tike alanlar de¤il. Türkiye kendi AR-GE’sini gelifltirdi¤i takdirde, çok ka-zançl› ç›kabilir. Önemli olan bu çal›fl-malar› ürüne dönüfltürmek, ürünleriticarilefltirebilmek.

“Türkiye kendi ARGE’sinigelifltirdi¤i takdirde, çokkazançl› ç›kabilir. Önemliolan bu çal›flmalar› ürüne

dönüfltürmek, ürünleriticarilefltirebilmek”



ÖÖnneemmllii oollaann üürrüünn hhaalliinnee ggeettiirreebbiillmmeekk,,ööyyllee mmii??Evet. Bunlar kapsaml› bir flekilde eleal›nabilirse, ortaya ölçek ekonomisidedikleri fley ç›kacak. Bugün bir birimüretirsen o çok maliyetli ama bir gün1000 birim üretirsen o maliyet düfle-cek. Yerli teknolojiye yönelik birtak›maç›l›mlar yapmam›z gerekiyor. Bir de,kamunun burada kald›raç görevi gör-mesi laz›m. Kamunun sürecin finans-man›nda ortaya koydu¤u 100 birimlikkatk›, 1000 birimlik katk›y› beraberin-de getirecek. Bu durum, çevre tekno-lojileri için de, yenilenebilir enerji tek-nolojileri için de geçerli. Kamu sürecinkolaylaflmas› için ortaya 100 milyonEuro koydu¤u takdirde, kald›raç etki-siyle, özel piyasalardan bir milyarEuro finansman gelecek. Bunun içinTürkiye’de bu tip çevresel mekaniz-malar yaratmak laz›m. Ayr›ca birta-k›m piyasa bazl› düzenlemeler de ge-rekiyor. “Yönetmeli¤i ç›karal›m, de-netleyelim. Bakal›m flirketler uyuyormu? Uymayana ceza keselim” demek

çok eski bir usul. Bize, piyasan›n çevreiçin çal›flmas›n› teflvik edecek düzen-lemeler gerekiyor.

NNee ggiibbii ppiiyyaassaa aarraaççllaarr›› ggeelliiflflttiirriilleebbiilliirrssiizzccee??Piyasa temelli araçlardan bir tanesi,karbon yo¤un çal›flan iflletmelerekarbon vergisi getirmek olabilir. Tür-kiye’de neden bir ulusal karbon piya-sas› kurulmas›n? Türkiye’de nedensektörlere yönelik azaltma hedefleriverilmesin? Çeflitli çevre vergileri ç›-kar›labilir ama Türkiye’de önemli birsorun var: Tahsisli vergi mutlaka ge-nel bütçeye gidiyor. Türkiye’de çev-reyle ilgili toplanacak bütün vergile-rin çevreyle ilgili bir fonda toplanma-s› düflünülebilir.

fifiuu aannkkii mmeevvzzuuaatt bbuunnaa uuyygguunn ddee¤¤iill mmii??Bildi¤im kadar›yla de¤il. fiu an topla-nan paralar genel bütçeye gidiyor. Me-sela belediyeler çöp vergisi topluyorama bunu çöp için de¤il, belediyedekiiflçinin sigorta primini ödemek için

kullan›yorlar. Ama karbon, çevre vs.için toplad›¤›m›z vergileri bir havuzdatoplayabilsek inan›lmaz büyüklüktebir fon ortaya ç›kabilir. Türkiye çokbüyük bir potansiyele sahip, inan›lmazdinamik bir toplum. Asl›nda araçlarvar, ama bu araçlar› iyi yönetmek,do¤ru kanallara ak›tabilmek, en bü-yük sorunumuz. 20-25 y›ll›k perspek-tifte, 70-80 milyar Euro’lar Türki-ye’nin karfl›layamayaca¤› rakamlarde¤il. m

Çevre Mevzuat›

1996 y›l›nda Bilkent ÜniversitesiUluslararas› ‹liflkiler Bölümündenmezun olan Kerem Okumufl, 2002y›l›nda Chevening Bursu ile‹ngiltere’de Birmingham ÜniversitesiUluslararas› Çal›flmalar MerkezindeAvrupa Birli¤i entegrasyonu ve ABçevre hukuku üzerine yükseklisans›n› tamamlad›. 1997 y›l›ndaMerkat Dan›flmanl›k A.fi.’de çal›flmahayat›na bafllayan Okumufl s›ras›yla“AB Çevre Yönetim Sistemi; EMAS’inTürkiye’de Uygulanmas›,” “Türkiye’deOrganize Sanayi Bölgelerinde ÇevreYönetim Sisteminin Kurulmas›,”“Türkiye’de Kat› At›k Yönetimi veKapasitenin Gelifltirilmesi,” “AkdenizBölgesinde Enerji fiirketlerininYeniden Yap›land›r›lmas›” ve“Akdeniz Enerji Bilgi A¤›n›nKurulmas›” gibi çevre ve enerjialan›nda Avrupa Komisyonu ad›naçok çeflitli projelerde proje yöneticisive koordinatörü olarak görev ald›. 2002-2004 y›llar› aras›nda RECTürkiye’nin kurulum çal›flmalar›ndadan›flmanl›k yapan Okumufl,“Türkiye’nin Çevre Durumu” adl›raporu haz›rlad›. 2004 y›l›nda RECTürkiye'de özel sektörçal›flmalar›ndan sorumlu uzmanproje yöneticisi olarak çal›flt›. 2005y›l›ndan itibaren ise REC Türkiye’ninDirektör Yard›mc›l›¤› göreviniyürütmektedir.

Kerem Okumufl Kimdir?

“Yönetmeli¤i ç›karal›m, denetleyelim. Uymayana cezakeselim demek çok eski bir usul. Bize, piyasan›n çevreiçin çal›flmas›n› teflvik edecek düzenlemeler gerekiyor”



Avrupa’da ilk teleferik, bugün ‹tal-ya’da olan Bolzano kentinde faaliyetegeçmifl. Haziran 1908’de. O tarihteburas› henüz Avusturya-Macaristan‹mparatorlu¤unun önemli bir flehri.Avrupa’n›n ortas›n› güneyine ba¤la-yan stratejik Brenner Geçidi’nin sondura¤›.

Fransa’da Mont Blanc yamaçlar›için teleferik düflüncesi daha eski.Ama uygulamas› için taa 1924’ü bekle-mek zorunda kalm›fllar.

Bolzano’da 900 metrelik bir da¤›nkenar›na ilk teleferik yapt›rma flerefi,orada oteli olan Josef Staffler’in. Afla-¤›lardan atl› arabayla zar zor ulafl›lanyamaca 15 dakikada ç›kmaya bafllam›flmillet. Da¤ turizminin do¤uflu...

Bugün Alp Da¤lar›’nda bu teleferik-lerden binlerce var. Kimisi 20 kifli alanbüyük kabinler. Kimisi 4-5 kifli alandaha küçükler. Kimisi sadece tek kifli-nin aç›kta bindi¤i sal›ncak fleklinde.Kimisine kayakç›lar çift olarak biniyor-yine aç›kta. Ama teleferikler yaz›n dagayet faal. Çünkü da¤lar, yaz›n yaz, k›-fl›n k›fl turizmi yapmak isteyenlere 365gün aç›k. Teknoloji, da¤› yenmifl. K›fl›nkayaklar›yla gelenler, yaz›n da¤ pos-

tallar› ve uzun yürüyüfle uygun özelüretim çoraplar›yla geliyor. Teleferik-ler, vadi 30 derecede yanarken, 10 da-kikada sizi 20 dereceye ç›kart›yor.

Bu y›l, Alp Da¤lar›’nda turizmin“icad›n›n” 210. y›l› kutlan›yor. Asl›nda,böyle bir “icat” tarihi yok. ÇünküAlplerde karayolu seyahati, vadiler-den geçerek daha eskiden beri yap›l›-yordu. Ama bugün turizm dedi¤imizetkinli¤in bafllang›c› olarak 1800’lergösteriliyor. Düzlüklerde turizm yap-mak -eh- kolaycayd›. Da¤larda isemümkün de¤ildi. ‹lk kez 1867’de Bren-ner Geçidinde tren seferleri bafllad›.Böylece, Avusturya’n›n Innsbrückkentiyle, Alplerin güneyindeki Bolza-no birbirine ba¤land›. Bolzano’ya 30kilometre uzakta, do¤an›n garipli¤isayesinde da¤ ortas›nda, Akdeniz ikli-mine sahip bir ufak kapl›ca kasabas›-na (Merano) tren ulafl›nca, ‹mparato-riçe Hazretleri dahi teflrif ettiler. Yöre-de turizm böyle bafllad›. Ve insanlardada¤a ç›kma iste¤i. 1885’ten itibarenda¤larda elektrik, tren, otel bafll›yor.

Da¤a ç›kmak için ille da¤c› olmakgerekmedi¤ini, ilk kez Bolzano’lu oifladam› gösterdi. Avusturya-Macaris-


Oralar

tan ‹mparatoru Franz Jozef, ülkesininbu ilginç yöresinde turizmi teflvik için,da¤›n düzlük k›sm›na dar hat tren yoludöfletti. Bu hat bugün de faal. Turist-lerle dolup tafl›yor. Hat boyunca birbi-rinden flirin ve çiçekler içinde oteller-de yer, aylarca önceden bulunabiliyor.

‹lk teleferikten itibaren, “flehirliyida¤a ç›kartmak” ciddi bir turizm ifli ol-mufl. ‹ki ray›n ortas›nda t›rt›kl› üçüncübir ray› olan ve buna tutunarak ya-maçta hareket eden füniküler icatedilmifl. Ama bunun inflaat› masrafl›ve zor diye, zamanla teleferik yapmakdaha kolay gelmifl. Do¤ay› daha az ze-deliyor. Modern teknolojiyle binlercemetre yükse¤e ç›kabiliyor.

Alplerin bat› taraf›nda da benzer birtarih var... Avrupa’n›n en yüksek da¤›Mont Blanc (‹talyanlar Monte Biancodiyor) ve yöresi, düz Cenevre yöresin-den ulafl›m kolayl›¤› sayesinde dahaeskilerden beri yaz-k›fl turizm cenneti.Fransa taraf›ndaki Chamonix, ‹talyataraf›ndaki Courmayeur kentleri veyörelerinde da¤lara ç›kan teleferiklers›n›r afl›yor. Çevrenin nas›l korundu-¤unu, çevreden nas›l para kazan›ld›¤›-n› görmeye...

Teleferik

102yafl›nda

Chamonix

edip s5 8/27/10 3:02 PM Page 112

‹talya’da yepyeni bir otelcilik uygula-mas›: Tarihi kentlerdeki binalarda me-kânlar› bir “konaklama flemsiyesi” al-t›nda toplamak.

Otel, tek bir binada de¤il. fiehirdekiçeflitli binalara da¤›lm›fl odalar/daire-ler halinde. Bundan amaç, içinde yerelhalk›n yaflad›¤› tarihi binalar›n bofl k›-s›mlar›n› turizme ay›rmak. Böylece, tu-ristin yerel doku, koku, sosyal yap› vemimari özelliklere yaklaflmas›n›, paylaflmas›n› sa¤lamak.Oda/daire bir otel odas›ym›fl gibi düzenleniyor. Ama daha ye-rel bir havada...

Uygulaman›n ad› “Albergo diffuso.” Da¤›n›k otel anlam›nageliyor. Böyle bir yerde kalanlar, sabah kahvalt›y› kasaban›npastanesinde yap›yor. Resepsiyon, baflka bir binada.

‹talya’da flimdilik bu sistemle çal›flan 40 yer var. Yerel halk

ve giriflimciler fikri tuttuklar› için yak›nda say›100’ü bulacakm›fl. Fikir cazip, çünkü:• Mevcut tarihi binalar›n bak›m ve onar›m› zah-metli, pahal›. Bir bölümünü otel gibi düzenleye-rek bu masraf amorti edilir.• Bir-üç-befl derken, eski binalar otomatik ola-rak onar›lm›fl olur. Nüfusunu büyük kentlerekaybeden küçük kasabalara hayat gelir. Sürdü-rülebilir kalk›nmaya örnek olur. • Dünyan›n turizm gözbebe¤i ‹talya, turisti yerel

halkla içiçe ve halk›n kendi evinde a¤›rlayarak turizmde ino-vasyona örnek olur. ‹sviçre ve H›rvatistan’da benzer uygula-malar bafllam›fl mesela. • Turist, hele bir de modern yap›lardan, plastik otellerden b›k-m›fl ba¤›ms›z turistse, böylesine gerçek ve do¤al bir ortamdak›sa bir süre yaflamak için paradan kaç›nmaz (Kitle turizmineuygun de¤il elbet.)

Denizin Üzerinde Konser

Da¤›n›k Otel Kavram›


Edip Emil ÖYMEN

Hamburg liman›nda eski bir antreponun üzerine “kat ç›-karak” konser salonu yap›l›yor. ‹nflaata 2005’te bafllan-d›¤›nda 2009’da bitecek denilmiflti. Bitemedi henüz.Ama binan›n çat›s› kapat›ld›. Az kald› yani.‹sviçreli “marka” mimarl›k flirketi Herzog & de Meuron,rüya gibi bir proje yapt› buras› için. 1965’lerden kalmak›rm›z› tu¤la antreponun üzerine gümüfl renkli bir adagibi konser salonu. Elbe Nehri’nin a¤z›nda yer alan busüper yap›n›n ad› Elbphilharmonie.

Büyü¤ü 2 bin 200 kiflilik toplam üç salonlu konsermerkezi. Ayr›ca bir otel. 45 dairelik apartman komp-leski. Antreponun bir k›sm› otopark olacak. Konser sa-lonunun teras›na, deniz seviyesinden 37 metre yukar›-ya yürüyen merdivenle ç›k›lacak. Binan›n yüksekli¤i110 metre.

Hamburg liman›nda art›k kullan›lmayan binalara ye-ni ifllev kazand›rmak amac›yla HafenCity Hamburg (Li-man Kenti Hamburg) Projesi bafllat›lm›flt›. Antrepo üze-rine konser salonu oturtma fikri bu projeden kaynaklan-d›. Fatura 180 milyon Euro diye bafllad›. 400’e yükseldi.Ama halk o kadar sahip ç›kt› ki 77 milyon Euro verdi.

edip s5 8/27/10 3:02 PM Page 113


ocuklu¤unu, çantas›nda bal›kç›kepçesiyle do¤ada tek bafl›nakeflifler yaparak, evdeki bofl re-

çel kavanozunu bir sürü su keleriyledoldurarak, kufllar ve bal›klar üzerinekitaplar okuyarak ve mahallesindekievcil hayvan dükkân›ndan eve ufakpapa¤anlar, kanaryalar, muhabbetkufllar› tafl›yarak geçirmifl birinin ha-yat›n› do¤aya adam›fl olmas› kimseyiflafl›rtmaz herhalde. Tony Juniper ifltebu sözünü etti¤imiz kifli.

Üniversitede psikoloji ve zoolojiokuyan, do¤al kaynaklar› korumaylailgili bir de yüksek lisans yapan Juni-per asl›nda profesyonel bir kufl uzma-n›. 1989-1990’da Birdlife Internatio-nal’›n soyu tükenmekte olan papa¤an-

lar› korumakla ilgili bir projesinde ça-l›flm›fl. Hayat› boyunca do¤ayla iç içeyaflayan bir insanken bir aktiviste dö-nüflmesi de bu s›rada gerçeklemifl.

Juniper, 1990 y›l›nda, söz konusuproje kapsam›nda kuzeydo¤u Brezil-ya’ya gidiyor. Burada, Brezilyal› mes-lektafllar›yla beraber, son yabaniSpix’s Macaw kuflunu buluyor. Arafl-t›rmalar› neticesinde, dünyan›n çe-flitli yerlerinde, zengin baz› kimsele-rin bu kuflu evlerinde evcil hayvan ni-yetine besledi¤ini keflfediyor. Spix’sMacaw’›n soyunun tükenmemesi içingösterdi¤i çabalara kufllar›n sahipleribafllarda kay›ts›z kalsalar da, Juniperiflin peflini b›rakm›yor. Çeflitli kanal-lar vas›tas›yla uygulad›¤› bask› niha-

yetinde ifle yar›yor ve kufllar› üreye-bilmeleri için bir araya getirmeyi ba-flar›yor. Juniper ve meslektafllar› sonyabani Spix’s Macaw’› buldu¤undadünya üzerinde bu kufltan bir düzinekadar varken, say›lar› bugün 100’üafl›yor.

Sadece bu hikâye bile Juniper’› ufakçapta bir kahraman yapmaya yeter deartard› bile. Gazetede ufak bir foto¤ra-f› ç›kar, akrabalar› kupürü buzdolab›-n›n üzerine yap›flt›r›r, bir kufl türününsoyunun tükenmesini önlemifl olmas›-n›n heyecan› çok az insan› etkiler, gü-nümüzde de ad›n› sadece kufl merakl›-s› küçük bir zümre biliyor olurdu muh-temelen. Ancak bugün Juniper’in ismi-nin “hayat›m›z› etkileyen kararlar› ve-

Yeflil Guru

Bisikleti Porsche’den Haval›Tony JuniperENDS Report 2008’de onu son otuzy›l›n en önemli çevrecilerinden biri ilanetti. 2009’da Country Life taraf›ndan‘hayat›n›z› etkileyen kararlar› veren 100kifli’ aras›nda gösterildi. TheIndependent’a göreyse ‹ngiltere’nin enetkili ekoloji savaflç›s›. Tony Juniperasl›nda çevreyle ilgili ço¤una aflinaoldu¤umuz argümanlar› dile getiriyor.Ama onu bu kadar önemli biri olarakgörülmesi, bu argümanlar› sadecedillendirmekle yetinmemesinde gizli.

Yaz›: ‹dil ÇET‹N

Ç

juniper s 8/27/10 3:03 PM Page 114


ren” insanlar aras›nda an›l›yor olmas›,Brezilya’daki son yabani Spix’s Ma-caw’la karfl›laflt›¤›nda yaflad›¤› bir ‘ay-d›nlanma’yla ilgili.

Kufllara Bakarken Orman› GörmekJuniper, Brezilya ormanlar›nda tek ba-fl›na kalm›fl bu kuflu keflfetti¤inde, ku-flun do¤al yaflam alan›n›n otlanan ke-çiler, kesilen a¤açlar ve soya tarlalar›yüzünden yok edilmifl oldu¤unu görü-yor. ‹flte tam da bu noktada kufllar› ko-ruman›n asl›nda daha büyük bir res-min bir parças› oldu¤unu ve bunun do-¤ay› korumaktan ayr› ele al›namaya-ca¤›n› fark ediyor. Böylece, sadece birkufl uzman› olmay› bir kenara b›rak›p,do¤ayla ilgili daha kapsaml› konularael at›yor.

Brezilya gezisinden dönüflte Juni-per, Friends of Earth’te (FoE – ‘Dün-ya Dostlar›’) çal›flmaya bafllam›fl. Pro-fesyonel bir kufl uzman› oldu¤u içinya¤mur ormanlar›yla ilgili de derinle-mesine bilgi sahibi olan Juniper, bafl-larda FoE’nin hem Birleflik Krall›k’tahem de dünyan›n dört bir yan›ndasürdürdü¤ü tropikal ya¤mur orman-lar› kampanyas›n› yürütmüfl. 1993 y›-l›ndan itibaren kurumun biyolojik çe-flitlilikle ilgili çal›flmalar›nda görevalm›fl. 1998’de FoE’nin Politika veKampanya Yöneticisi olmufl. 2003-2008 y›llar› aras›nda organizasyonun‹ngiltere, Galler ve Kuzey ‹rlanda yö-neticili¤ine yükselmifl. Bunun yan› s›-ra 2001-2008 y›llar› aras›nda, 70 ulu-

sal organizasyondan oluflan Friend ofEarth International’›n baflkan yar-d›mc›l›¤›n› yapm›fl. FoE’den 2008’deayr›lan Juniper, o zamandan beriCambridge Üniversitesinde ifl dünya-s› ve sürdürülebilirlik iliflkisi üzerinebir programda dersler veriyor; pekçok uluslararas› flirkete çevreyle ilgilipolitikalar› konusunda dan›flmanl›kyap›yor; National Geographic’in Gre-en Magazine dergisinin bafleditörlü-¤ünü üstleniyor; Sunday Times’da da-ha yeflil bir yaflamla ilgili yaz›lar yaz›-yor. The Guardian’›n ‘Comment isFree’ sitesinde kendine ait bir blogtutan Juniper ayr›ca Galler PrensiYa¤mur Ormanlar› Projesinin özeldan›flmanl›¤›n› da yap›yor. Bütün

bunlar›n yan› s›ra Juniper, birkaç ayönceki ‹ngiltere genel seçimlerindeYeflil Partinin Cambridge seçim böl-gesinden milletvekili aday›yd›. Oyla-r›n yüzde 7,6’s›n› toplay›p dördüncügelerek meclise giremese de, YeflilPartinin genel oy yüzdesinin iki ka-t›ndan fazlas›n› alm›fl oldu.

Aktivizme GeçiflBuraya kadar Tony Juniper’›n flimdiyekadarki hayat›n›n k›sa bir özetini h›z-l›ca vermifl olduk. Kendisinin çevreci-lik hareketindeki ayr›cal›kl› konumu-nu anlamak için, Friends of Earth y›lla-r›na geri dönmemiz gerekiyor.

Çernobil’in, ormanlar›n tahrip edil-mesinin ve nadiren de olsa küresel›s›nman›n herkesin dilinde oldu¤u1990’larda FoE, sevimli ismi, ya¤murormanlar› ve balinalar gibi politik ba¤-lamdan ba¤›ms›z gibi duran konular-daki kampanyalar›yla, çevrecili¤in ka-bul edilebilir bir yüzü olarak görülü-yordu. Juniper’›n kendisi de, uzun y›l-lar boyunca çevre konular›n› politika-dan ba¤›ms›z ele alan biriydi. Ancakbugün soruldu¤unda, ekolojiyle ilgilikonular›n sadece kendi bafllar›na ele

Bir Gezegeni De¤ifltirmekiçin Kaç Ampul Gerekir?Tony Juniper’›n yay›nlanm›fl dörtkitab› var: Parrots: A guide to theparrots of the world (Papa¤anlar:Dünyan›n Papa¤anlar› Üzerine BirRehber); Spix’s Macaw: The Raceto Save the World’s Rarest Bird(Spix’s Macaw: Dünyan›n En NadirKuflunu Kurtarma Yar›fl›); HowMany Lightbulbs Does it Take toChange a Planet? (Bir GezegeniDe¤ifltirmek ‹çin Kaç AmpulGerekir?); Saving Planet Earth(Dünyay› Kurtarmak). Galler Prensive Ian Skelly’yle beraber yazd›¤›Harmony (Uyum) ise 2010sonbahar›nda yay›nlanacak.

Profesyonel bir kufluzman› olan Tony Juniper,

bafllarda FoE’nin hemBirleflik Krall›k’ta hem dedünyan›n dört bir yan›nda

sürdürdü¤ü tropikalya¤mur ormanlar›

kampanyas›n› yürütmüfl.



al›namayaca¤› cevab›n› veren Juniper,gezegeni korumak için bütün her fle-yin de¤iflmesi gerekti¤ini söylüyor.

Bu görüfl de¤iflikli¤i ve Juniper’iny›llar içinde politikleflmesi, çevre ko-nular›yla ilgili yanl›fl pek çok karar›nal›nmas›na sürekli tan›kl›k etmesiylegerçekleflmifl. Eskiden çevreye sadecebilimsel bir çerçeveden bakt›¤›n› söy-leyen Juniper, politik bir durufl ve çabaolmadan hiçbir fleyin de¤iflmeyece¤inizaman içinde fark etti¤ini dile getiri-yor. Juniper’›n geçirdi¤i bu dönüflüm,FoE’deki yetki alan› geniflledikçe ku-rumda da kendini göstermeye baflla-m›fl.

Juniper’›n yönetimindeki FoE’ninyürüttü¤ü kampanyalar sonucu eldeetti¤i baflar›lardan baz›lar› flöyle: Ka-p›lar›n önüne geri dönüflüm kutular›yerlefltirmek zorunlulu¤uyla ilgili biryasan›n ç›kart›lmas›; geneti¤i de¤iflti-rilmifl mahsullerin üretiminin yasak-lanmas›; yeni karayollar›n›n yap›lma-s›n›n engellenmesi; Kuzey ‹rlanda’daçevreyle ilgili konularda gözlem yapa-cak ba¤›ms›z bir kurumun kurulmas›.Bunlar›n haricinde, Juniper’›n yöneti-

mindeki FoE’nin y›ll›k bütçesi 4 mil-yon sterlinden 11 milyon sterline yük-selirken, yerel örgüt say›s› 200’e ulafl-m›fl ve örgütün uluslararas› alandatemsili 70 ülkeye geniflletilmifl.

Juniper y›llar›nda FoE’nin gerçek-lefltirdi¤i en önemli ve en meflhurkampanyaysa 2005 y›l›nda düzenle-nen “Big Ask.” Bu kampanya, karbon-dioksit emisyonuyla ilgili yasal kon-trollerin getirilmesi, emisyonlar›n hery›l en az yüzde üç oran›nda azalt›lma-

s›na yönelik yeni bir yasa ç›kart›lma-s›yla ilgili. Bu kampanyaya, di¤er pekçok ünlü siman›n yan› s›ra Radiohe-ad’in solisti Thom Yorke da destek ve-riyor. Kampanya sürecinde FoE, siviltoplum örgütleri, sendikalar ve çeflitlikurumlardan oluflan kalabal›k bir koa-lisyonun koordinasyonunu üstleniyor;170 bin insan›n harekete geçmesinisa¤l›yor; milletvekillerinin yaklafl›küçte ikisini kampanyay› destekleme-leri için ikna ediyor ve bafll›ca siyasipartilerin hepsini iklime dair bir yasa-n›n gereklili¤ine raz› ediyor. Kampan-yan›n etkisiyle iki y›l sonra ç›kar›lan‹klim De¤iflikli¤i Yasa Tasar›s›, 2008y›l›nda yürürlü¤e girdi. Bu kampanyas›ras›nda bafllayan Thom Yorke veTony Juniper dostlu¤u ise bugün hâlâdevam ediyor. Yorke’un Juniper’›n se-çim kampanyas›na verdi¤i deste¤inyan› s›ra bu ikiliyi iklimle ilgili konfe-ranslarda kameralara beraber röpor-taj verirken görmek mümkün.

Krizden F›rsat Ç›karmakTony Juniper, çevrecili¤i marjinal birnoktadan siyasetin merkezine tafl›m›flolan insanlardan biri. Ama Juniper gü-nümüzde çevrecili¤in yeni bir evreyegirdi¤ini düflünüyor. Örne¤in, küresel›s›nma henüz birkaç y›l öncesine ka-dar uydurma bir haber olarak alg›la-n›rken, bugün art›k bu sorun kabuledilmifl durumda. Temel konularda ar-t›k mutabakata var›ld›¤› için, gün art›kçözüm bulma günü.

Ancak Juniper, çözümün, eskidendüflünüldü¤ü gibi, birkaç flirketi de¤ifl-tirmekten geçmedi¤ini dile getiriyor.Dünyay› kurtarmak için hâlâ geç ol-mad›¤›n› söyleyen Juniper, bunu ba-flarmak için as›l laz›m olan›n kültürelbir de¤iflim oldu¤una inan›yor. Tüke-tim al›flkanl›klar›n›n aynen devam et-ti¤i bir dünyan›n sürdürülebilir ola-mayaca¤›n›, yaflama dair alg›lar›nkökten de¤iflmesi gerekti¤ini söylü-

Yeflil Guru

Juniper, Ocak2001’deki DünyaEkonomik Forumus›ras›nda, politikac›lar›n,bankac›lar›n ve ifladamlar›n›n, küresel›s›nmay›, biyolojikçeflitlili¤i ve yoksullu¤udüflünmeden kapal›kap›lar ard›nda yapt›klar›anlaflmalar› karikatürizeetmek için ikiarkadafl›yla beraberenteresan bir ifle kalk›flm›fl. Hepsi dezengin Davos delegeleri gibi fl›kk›yafetler giyip, zenginliktenfliflmanlam›fl numaras› çekmek içink›yafetlerinin alt›na vatka yerlefltirirken,

toplant›ya WEF(World-Eating Fatcats– ‘Dünya YiyicisiZengin Kokonalar’)ad›na kat›ld›klar›n›gösteren sahtekimliklerine de YoshiYen, Frank Suisse veDave Dollar adlar›n›yazm›fllar. ‹flin komi¤ibir yandan kap›önünde hergördüklerine

broflürlerini da¤›tmalar›na ra¤men,polisler kendilerini VIP konuklar san›piçeri alm›fllar. Ancak, henüz on dakikabile geçmeden ne yaz›k ki foyalar›meydana ç›km›fl.

Dünya Yiyicisi Zengin Kokonolar

Ünlü müzik grubuRadiohead’in solisti ThomYorke ve Juniper, birçokkampanyada beraber boy

gösteriyor.



yor: “‹nsanlar› her zamankinden dahafarkl› davranmak için nas›l teflvik ede-biliriz? Bu, flu anda daha ziyade cezayoluyla sa¤lan›yor. Teflvik edici yön-temlerin baz›lar› ekonomik. Di¤erle-riyse, kültür ve modayla ilgili. Yeflil ya-flam ve sürdürülebilirlik, fütursuzcaharcamak yerine yapmam›z gerekenfley olarak alg›lanmal›.”

Juniper’a göre devletler de bu konu-ya art›k daha ciddi bir flekilde e¤ilmeli.Juniper, çevreye olumlu katk›lar› ola-cak yasalar›n yürürlü¤e konmas›n›nve 50 y›ll›k hedeflerin belirlenmesininyeterli olmad›¤›n›, hedeflerin her y›liçin yeniden konmas› gerekti¤ini söy-lüyor. fiayet y›l sonunda belirlenen he-deflere ulafl›lamazsa, devletlerin ve il-gili kurumlar›n neden baflar›s›z olun-du¤uyla ilgili hesap vermesi gerekti¤i-ni dile getiriyor.

Pek çok ülkenin ve flirketin çevrekonular›nda gerekli önlemleri ekono-mik gerekçelerle almamalar›n›ysa Ju-niper, kölelik sistemi y›llar›ndan birörnek vererek karfl›l›yor: “19. yüzy›l›nbafllar›nda köleli¤in yasaklanmas›ylailgili tart›flmalarda öne sürülen argü-manlar›n ço¤u, bugün sera gaz› etkisi-nin azalt›lmas›nda da dile getiriliyor.19. yüzy›lda, köle ticareti yasakland›¤›takdirde di¤er ülkelerin bundan ka-zanç sa¤lamaya devam edece¤i söyle-niyordu. Ama hiç de öyle olmad›. fiim-di de baz› flüpheciler, ‘biz ne yaparsakyapal›m, Çin ve Hindistan sera gaz›üretmeye devam edecektir’ diyor. An-cak bu böyle olmak zorunda de¤il.”

Juniper’›n bu sorunun üstesindengelmek için önerdi¤i asl›nda oldukçabasit bir çözüm yolu var: Bat›l› ülkeler

bu konuyla ilgili kendi aralar›nda biranlaflma imzalamal› ve gaz emisyonukonusunda ortak hareket etmeliler.Bunun yan› s›ra ortak bir bütçe olufltu-rarak toplanan paray› Üçüncü Dünyaülkelerine vererek, bu ülkelerin gerek-li teknolojik dönüflümleri yapabilme-lerine yard›mc› olmal› ve herhangi biradaletsizlik yaflanmadan sorunun çö-zülmesine katk›da bulunmal›lar. Bu

çözüm önerisi oldukça basit gibi gö-rünse de, dünyan›n ekonomik bir kriz-den geçti¤i flu günlerde bu öneriye pekde kulak asan yok. Ancak Juniper, eko-nomik gerekçelerle gerekli önlemlerialmayan ülkeleri ve flirketleri, as›lekonomik krizin bütün kaynaklar bit-ti¤i zaman yaflanaca¤› konusundauyar›yor.

Tony Juniper içinde bulundu¤umuzküresel krizi bir f›rsat olarak görenler-den. Bu krizle birlikte insanlar›n tüke-tim al›flkanl›klar›n›n de¤iflebilece¤ini,daha yeflil bir yaflama do¤ru yol al›na-bilece¤ini umuyor. O her ne olursa ol-sun ümidini kaybetmeyenlerden. Amabu bir tür Polyannac›l›k da de¤il. Dün-yay› kurtarmak için hâlâ yeterli zama-n›m›z›n oldu¤unu, bunu baflarmak içinneleri de¤ifltirmemiz gerekti¤ini, hiçkafa kar›flt›rmadan anlat›yor. ‘Yap›la-cak hiçbir fley kalmad›, dünyan›n sony›llar›n›n keyfini ç›kar›n’ tarz› aç›kla-malar yapan meslektafllar›na gülüp, oçok haval› buldu¤u bisikletiyle bir bafl-ka toplant›ya daha gidiyor. Kim bilir,Juniper gibi bisikleti Porsche’den dahahaval› bulanlar›n say›s› önümüzdekiy›llarda belki gerçekten de artar. m

Dünyan›n Bir Fiyat› Yok mu?

Juniper’a göre modern dünyada herfley fiyat› oran›nda k›ymetli say›ld›¤› vedo¤an›n herhangi bir fiyat› olmad›¤›için dünya bu denli ihmal ediliyor.Do¤an›n bizlere sundu¤u kaynaklarbedava hizmetler olarak alg›lan›rken,çevreyle ilgili kayg›lar insanl›¤›ngeliflimini ve refah›n› k›s›tlayan birfaktör olarak görülüyor.

Juniper, bu krizle birlikteinsanlar›n tüketim

al›flkanl›klar›n›n de¤iflebilece¤ini,daha yeflil bir yaflama do¤ru yol

al›nabilece¤ini umuyor.



irleflmifl Milletler Çevre veKalk›nma Komisyonu, sürdü-rülebilirli¤i “‹nsanl›¤›n, gele-

cek kuflaklar›n gereksinimlerine ce-vap verme yetene¤ini tehlikeye at-madan, günlük ihtiyaçlar›n› teminederek, kalk›nmay› sürdürülebilirk›lma yetene¤ine sahip olmas›” ola-rak tan›ml›yor. Bu do¤rultuda, sür-dürülebilir tedarik zinciri yönetimi(TZY) ise, tedarikçi, üretici ve müflte-ri aras›nda gerçekleflen malzeme vehizmet ak›fllar›nda sosyal, çevreselve ekonomik boyutlar›n gereklerini

tüm paydafllar için de¤er yaratmayaodaklanarak sa¤lamaya çal›flan biryaklafl›m olarak kabul edilir.

Tüm sektörler için geleneksel re-kabet unsurlar› olan kalite ve fiyat,zamanla flirketlerin piyasan›n ihti-yaçlar› do¤rultusunda belirli seviye-ler etraf›nda gruplanmalar›na nedenolmufltur. Bu durumda firmalar›nfark yaratabilecekleri bir di¤er yoltedarik zincirlerinin çevresel, sosyalve ekonomik etkilerine odaklanmak-t›r. Bu geliflim “yeflil tüketiciden” zi-yade “sorumlu perakendeci” yaklafl›-

Lojistik

Sürdürülebilir Tedarik Zinciri Yönetimi ‹çin…

Galatasaray Üniversitesi, Endüstri Mühendisli¤i Bölümü

Ö¤retim Üyesi ve Lojistik Derne¤i (LODER) Baflkan Yard›mc›s›

Prof. Dr. Gülçin Büyüközkan, Sürdürülebilir Tedarik Zinciri

Yönetiminin temellerini aktard›¤› yaz›s›nda,“Tedarik zinciri yap›s›n›n belirlenmesinde

sürdürülebilirli¤in, bugünün ve yak›n gelece¤in en önemli konusu haline geldi¤ini” vurguluyor.

Yaz›: Prof. Dr. Gülçin BÜYÜKÖZKAN

B

tedarik z 8/27/10 3:05 PM Page 118


m›n› ön plana ç›kar›r. Böylece pera-kendeciler, hizmet sa¤layanlar vemarka sahipleri, müflterilerin talepettikleri ürünleri güvenle temin ede-bilme sorumlulu¤unu tafl›rlar. Ben-zer flekilde üreticilerle perakendeci-ler aras›ndaki iliflki de de¤iflmeyebafllad›. Geçmiflte üreticiler, üretimve da¤›t›m› yönlendirerek tedarikzincirini yönetirken, günümüzde pe-rakendeciler her müflteriye göreuyarlanmas› gereken ürünlerin bafla-r›l› bir flekilde üretilip h›zl›ca da¤›t›l-mas›nda etkin hale geliyorlar.

‹ki Aktör: Devlet ve TüketicilerBir iflletmeyi sürdürülebilir politika-lar uygulamaya teflvik eden ya dazorlayan çeflitli güçler olabilir. Bugüçlerden en önemlisi devlettir. Dev-let, yasa ve yönetmelikleri yaparakdüzenleyici, gerekli altyap›y› sa¤la-yarak destekleyici ve gerekti¤indebizzat müflteri olarak bu konuda rolal›yor. Di¤er bir etken ise çevreyeduyars›z yönetimin iflletmeyi karfl›karfl›ya b›rakaca¤› olumsuz mali so-nuçlard›r. Ço¤u iflletme hâlâ çevreyeduyarl› yönetimin gerektirdi¤i k›sadönemdeki yat›r›m ve maliyetlereodaklanm›fl olsa da, esas olan uzundönemde artacak kârl›l›kt›r. Bu kap-samda günümüzde toplam kalite yö-netimi programlar› çevresel yönetimprogramlar›yla bütünlefltiriliyor. Bu-nun en önemli sebebi, daha az at›kortaya ç›kartmak, ürün iflleme süre-cinde daha az hataya sebebiyet ver-mek ve bunun sonucu olarak mali-yetleri düflürmek, kârl›l›¤› art›rmakve sürekli geliflimi sa¤lamakt›r.

Bilinçlenen tüketicilerin çevreselduyarl›l›k konusundaki talepleri degöz ard› edilemez. Tüketiciler için çev-recilik 1960’lar uyanma, 1970’ler hare-kete geçme, 1980’ler hesapl› olma ve1990’lar da pazardaki güç olarak ta-n›mlan›yor. 2000’li y›llar› içeren dö-

nemde ise tüketiciler, do¤al kaynak-lar›n tüketim h›z›n›n yerine konulmah›z›ndan fazla oldu¤unun, dolay›s›y-la do¤al dengenin korunmas›na karfl›çok daha duyarl› olunmas› gerekti¤i-nin fark›na vard›lar.

Günümüz iflletmeleriyse, yukar›dade¤inmeye çal›flt›¤›m›z temel neden-lerle sürdürülebilirlik stratejilerinibelirlemek ve sürdürülebilir TZY uy-gulamalar›na geçmek gerçe¤iyle kar-fl› karfl›yalar.

Son dönemlerde sürdürülebilir te-darik zinciri yönetimine karfl› küre-sel çapta ilgi gittikçe artmaya ve bu

konuda çeflitli raporlar ve araflt›rmasonuçlar› yay›nlanmaya bafllad›.2008 y›l›nda yay›nlad›¤› raporda Ac-centure dan›flmanl›k firmas›, art›k ifldünyas›n›n sürdürülebilirlikle ilgiliy›llarca süren destekleyici rolden uy-gulamalara geçme aflamas›na geldik-lerini belirterek, flirketlerin sürdürü-lebilir TZY olgusunu zorunluluktanziyade bir f›rsat olarak görmeleri du-rumunda hem çevre hem de flirketleriçin bir kazan-kazan ortam› yarat›la-ca¤›n› vurguluyor. Nitekim afla¤›dakikoflullar sa¤land›¤›nda, sürdürülebi-lirlik hem marka de¤erini art›racak

GTM Research firmas›n›n Ekim2009’da yay›nlad›¤› araflt›rmaraporunda ise, 74 tedarik zinciriyöneticisi 2010 y›l›ndauygulayacaklar› öncelikli 12 tedarikzinciri uygulamas›n›de¤erlendirdiklerinde tedarikzincirlerinde sürdürülebilirli¤in

art›r›lmas› ancak 8. s›ray› al›yor.Raporda sürdürülebilirlikle ilgili enöncelikli konu enerjinin etkinkullan›lmas› olarak belirlenirken,sürdürülebilir TZY uygulamalar›n›n enönemli engelinin, savunulabilir bir maligetirisinin hemen elde edilememesioldu¤u iddia ediliyor.

“Mali Getirileri Çok Geç Olmasa!”

Bir iflletmeyi sürdürülebilir politikalar uygulamaya teflvikeden ya da zorlayan çeflitli güçler olabilir.

Bu güçlerden en önemlisi devlettir.



hem de paydafllar için itici bir güç ha-line gelecektir:• Yeni ifl gelifltirme, uzun dönemliflirket de¤erini koruma ve varl›klar›nkatk›lar›n› optimize etme gibi ifl dün-yas›n›n gereklerine uyumlu olma;• Malzemelerin kalite güvenli¤i, sa-l›mlar›n, at›klar›n ve enerji kullan›-m›n›n azalt›m›, arazi kullan›m›n›nsürdürülebilirli¤i, su kullan›m›n›noptimize edilmesi ve sosyal uygula-malarla de¤er yaratma;• Özenli stratejik analizler, proje yö-netimi ve performans ölçümlerinidestekleme.

TZY’nin Üçaya¤›: Çevresel, Sosyal,EkonomikTedarik zinciri liderlerinin, sürdürü-lebilir TZY baflar›s›n›n flanstan ziyadegerekli flartlar›n oluflturulmas›naba¤l› oldu¤unu bilmeleri gerekiyor.Nitekim son y›llarda bu flartlar›n be-lirlenmesine yönelik farkl› araflt›rma-lar gerçeklefltiriyoruz. SürdürülebilirTZY’yi baflar›l› bir flekilde uygulamakisteyen firmalara yol gösterici olmakad›na detayl› bir yaz›n taramas›ylabirlikte, 9-10 Nisan 2008 tarihlerinde‹stanbul’da gerçekleflen “Sürekli Ba-flar› ‹çin Sürdürülebilir TZY” ana te-mal› 10. Lojistik Zirvesi’ne (www.lo-jistikzirvesi.com) kat›ld›k ve konuda-ki uzmanl›klar› dünyada kabul gör-müfl araflt›rmac›lar ve Türkiye’de fa-aliyet gösteren flirketlerin TZY yöneti-cileriyle görüflmeler gerçeklefltirdik.Bu çal›flman›n sonunda, TZY müflteri-lerinin sürdürülebilirlik konusundakien temel beklentilerini üç grupta be-lirledik (fiekil 1).

Gerçeklefltirdi¤imiz akademik ça-l›flmay› baz alarak endüstriyel uz-manlarla yapt›¤›m›z görüflmeler so-nucunda ise, bu beklentileri karfl›la-yacak tedarik zinciri yap›s›ndakianahtar uygulamalar› fiekil 2’de ve-rildi¤i flekilde belirledik.

Lojistik

Sürdürülebilir TZY

Ekonomiksürdürülebilirlik

n Maliyetlerinazalmas›

n Özvarl›klar›n etkinkullan›lmas›

n Kalitenin vemüflterihizmetlerininiyilefltirilmesi

n Müflterimemnuniyeti

n Sal›n›mlar›nazalt›lmas›

n At›klar›nazalt›lmas›

n Enerji verimlili¤in Do¤al kaynaklar›n

korunmas›

n Sa¤l›k ve güvenlikn Toplum üzerinde

en az olumsuzetki

n Kanun veyönetmeliklereuyum

n Paydafllarla güçlüiliflkilerinkurulmas›

Çevreselsürdürülebilirlik

Sosyalsürdürülebilirlik

fiekil 1. Sürdürülebilir TZY müflteri gereksinimleri

n Fiyat stratejisin Tedarik zinciri optimizasyonu n Envanter yönetimin Tahminde isabetn Ürün yaflam döngüsü yönetimin Tedarikçi yönetimin Esnek ve temiz teknolojilern Teslimat performans›n Etkin sistem ve araç kullan›m›n Çevresel yönetim sistemlerin Yeflil inovasyonn Çevresel ürün-süreç tasar›m›

n Çevresel aktiviteleri uygulamayetene¤i

n Etkin elleçleme ve depolaman Çevre dostu tafl›mac›l›kn Tersine lojistikn Yeflil ve geri ambalajlaman Ortaklarla iflbirli¤in fiirketin insan kayna¤›

uygulamalar› n D›fl kaynak kullan›m›n Paydafllar›n haklar›na sayg›n Gözlemleme ve bak›m

fiekil 2. Sürdürülebilir bir tedarik zinciri yap›s› içinanahtar uygulamalar

Havi Logistics Türkiye Genel Müdürü

Altan Sekmen, “gelecek içinçevre bilincini flimdiden

yaratmak” slogan›yla, güneflenerjisini so¤uk zincirde,

rüzgâr enerjisiniayd›nlatmada kulland›klar›n›,

ürünlerin tafl›nmas›nda dayeflil uygulamalar

gerçeklefltirdiklerinibelirtiyor.



Konuya iliflkin yürüttü¤ümüz birbaflka çal›flma kapsam›ndaysa, HaviLogistics Türkiye Genel Müdürü Al-tan Sekmen ile May›s 2010’da ger-çeklefltirdi¤imiz görüflmede bizimbelirledi¤imiz sürdürülebilir TZYmüflteri gereksinimleri ile tedarikzinciri yap›s› temel uygulamalar›n›sorgulama imkân› bulduk.

Havi Logistics (www.havi-logis-tics.com) Türkiye’de hayata geçirdi¤iuygulamalarla sürdürülebilirlik ko-nusunda öncü say›labilecek flirket-lerden biri. Yaklafl›mlar›n› somutlafl-t›rd›klar› “gelecek için çevre bilinci-ni flimdiden yaratmak” slogan›ylaflirket, günefl enerjisini so¤uk zincir-de, rüzgâr enerjisini ayd›nlatmadakullan›rken, ürünlerin tafl›nmas›ndada yeflil uygulamalar gerçeklefltiri-yor. Belirledi¤imiz bütün etkenleringereklili¤ini onaylayan Sekmen, Ha-vi Logistics Türkiye için bir öncelik-lendirmeye gitti¤inde, müflteri mem-nuniyetini en bafla alm›fl, hemen bu-nun alt›na da enerji verimlili¤ini vesal›mlar›n azalt›lmas›n› yerlefltir-mifltir.

Sekmen’in de¤erlendirmeleri so-nucunda, fiekil 1’de verilen beklenti-leri sa¤layacak Havi Logistics Türki-

ye’nin sürdürülebilir bir tedarik zin-ciri yap›s› elde etmesi için önceliklibefl temel uygulamas› ise flöyle belir-lendi: • fiirketin insan kayna¤›uygulamalar› (%11,34)• Çevresel yönetim sistemleri(%7,35)• Etkin elleçleme ve depolama(%7,31)• Gözlemleme ve bak›m (%6,95)• Tedarik zinciri optimizasyonu(%6,54).

Asl›nda bizim Havi Logistics Türki-ye için gerçeklefltirdi¤imize benzerbir çal›flmay› flirketler kendilerineuygulayarak, flirket stratejileri para-lelinde sürdürülebilir TZY’de önemvermeleri gereken konular› belirle-yebilir ve böylece daha sa¤l›kl› proje-leri hayata geçirebilirler.

Sonuç olarak diyebiliriz ki, flirket-lerin sürdürülebilir TZY uygulamala-r›na geçmelerini engelleyen enönemli unsur yap›lacak yat›r›mlar›nmaliyetidir. Oysaki tedarik zinciriyap›s›n›n belirlenmesinde sürdürü-lebilirlik, bugünün ve özellikle yak›ngelece¤in en önemli konusu olmayaadayd›r. Dolay›s›yla stratejilerini bukonuyu dikkate alarak yönlendirmek

isteyen firmalar›n, do¤ru biçimdeplanlanm›fl bir haz›rl›k aflamas› neti-cesinde yapacaklar› yat›r›mlar›nkendilerine hem ifl dünyas›nda lider-lik, hem de marka de¤erlerinde art›flolarak geri dönece¤inin ve tüm bun-lar›n sonucunda da rekabet aç›s›n-dan sektörlerinde büyük avantajlaryakalayacaklar›n›n bilincinde olma-lar› gerekiyor. m

Galatasaray Üniversitesi,Mühendislik ve Teknoloji FakültesiEndüstri Mühendisli¤i Bölümüö¤retim üyesi Prof. Dr. GülçinBüyüközkan, ‹stanbul TeknikÜniversitesi Endüstri Mühendisli¤iBölümünü 1993 y›l›ndatamamlam›flt›r. EndüstriMühendisli¤i Yüksek Lisansderecelerini Fransa'da ENSGI'den(Ecole Nationale Supérieure deGénie Industriel) (1996) veBo¤aziçi Üniversitesinden (1997)alan Büyüközkan, 1999 y›l›ndaInstitut National Polytechnique deGrenoble'dan (INPG) doktoraderecesini alm›flt›r. GülçinBüyüközkan, modelleme vesimülasyon, yönetim biliflimsistemleri, lojistik ve tedarik zinciriyönetimi ile stratejik yönetimalanlar›nda dersler vermektedir.

Gülçin Büyüközkan Kimdir?

fiirketlerin sürdürülebilir TZY uygulamalar›na geçmeleriniengelleyen en önemli unsur maliyet. Oysa ki tedarik zinciri

yap›s›n›n belirlenmesinde sürdürülebilirlik bugünün veyak›n gelece¤in en önemli konusu olacak.


POWERGEN ASIA (2-4 Kas›m 2010)Powergen Asia, Asya k›tas›ndaki enerji sektörünün en büyükfuarlar›ndan biri olarak an›l›yor. Güç üretiminden da¤›t›m›nakadar bütün aflamalarla ilgili sektör temsilcilerinin fuara kat›lmas›bekleniyor. Geçen sene Renewable Energy World Asia (AsyaYenilenebilir Enerji Dünyas›) ile efl konumlu olarak stand aç›lanfuar›n ilk günü 7 bin ziyaretçiyle kat›l›m rekoru k›rm›flt›.Singapur, Marine Bay Sandshttp://www.powergenasia.com/index.html

KEY ENERGY (3-6 Kas›m 2010)Her ne kadar fiyaskoyla sonuçland› desek de KopenhagZirvesi’nde AB ülkelerinden Hindistan ve Meksika’ya kadarbirçok ülke karbon indirimi taahhüdünde bulundu. Y›llargeçtikçe ülkelerin bu taahhütlerini gerçeklefltirmelerine dair bek-lentiler de artacak. Key Energy Fuar› tüketicileri enerjiyat›r›mlar›nda bu taahhütlerin teknolojik altyap›s›n›n nas›loluflabilece¤i konusunda bilgilendiriyor‹talya, Riminihttp://en.keyenergy.it/

ECOMONDO (3-6 Kas›m 2010)Uluslararas› Malzeme ve Enerji Geri Kazan›m› ve SürdürülebilirGeliflme Ticaret Fuar› ECOMONDO dünyan›n en büyük yeflilteknoloji ve yeflil life-style fuar› olarak an›l›yor ECOMONDOiflletme temsilcilerinin yan› s›ra STK’lar›n meslek odalar›n›n dadahil oldu¤u bütün sosyal paydafllar›n bulufltu¤u bir platformolarak biliniyor.‹talya, Riminihttp://en.ecomondo.com/

IWES 2. At›ktan Enerji Sempozyumu ve Sergisi (4-5 Kas›m 2010)At›k yönetimi bütün dünyada oldu¤u gibi Türkiye’de de art›könemli bir gündem maddesi. Bu y›l ikincisi yap›lacak olanIWES’de at›k minimizasyonundan geri dönüflüme kadar bütünkonular ele al›n›yor. Wow Convention Center, ‹stanbulhttp://www.iwes.com.tr/iw2es/

SALON MARJOLAINE (6-14 Kas›m 2010)Paris’te Parc Floral de Paris’te gerçekleflen bu Fuarda, do¤adostu ahlaki üretim felsefesiyle elde edilmifl organik ürünlersergileniyor. Fuara 550 kat›l›mc› kat›l›yor ve 80 bin tüketicininziyaret etmesi bekleniyorFransa, Parishttp://www.salon-marjolaine.com/

Health Ingredients Conference Europe (16-18 Kas›m 2010)Avrupa’n›n do¤al g›da ve meflrubatlarla ilgili en büyükbuluflmalar›ndan biri say›lan Fuar›n, bu y›lki gündem maddeleriaras›nda yeni mevzuatlar, sektörel büyüme alanlar› ve inovasyonbulunuyor. ‹spanya, Madridhttp://hieurope.ingredientsnetwork.com/

BIOLIFE Organik Ürün Fuar› (19-21 Kas›m 2010)BIOLIFE organik ürün fuar› GDO istilas›n›n giderek yayg›nlaflt›¤›günümüzde sertifikal›, çevre dostu sürdürülebilirlik esas›nauygun ürünlerin sergilendi¤i en büyük fuarlardan biri. Fuardageçen sene 150 kat›l›mc› firma ve 40 bin ziyaretçi vard›. BIOLIFEfuar›nda organik tar›m›n yan› s›ra giderek artan tekstil vekozmetik seçeneklerini de görmek mümkün. ‹talya, Bolzanohttp://www.fierabolzano.it/biolife2010/index.html

MENOPE (7-9 Aral›k 2010)Uluslararas› Organik G›da ve Ürün Fuar› Menope, Ortado¤u’nunen büyük organik ürün fuar› olarak an›l›yor. 2009 y›l›ndaki fuara30 ülkeden 125 firma kat›lm›flt›.Birleflik Arap Emirlikleri, Dubaihttp://www.biztradeshows.com/natural-organic-expo/

WATECO 2010 (9-12 Aral›k 2010)En h›zl› flekilde tükenen kaynaklar›m›z aras›nda su yer al›yor. Buyüzden suyun etkin kullan›m› her geçen gün daha fazla önemkazan›yor. 5. Su, At›k Su, Çevre Teknolojileri, Altyap› ve TesisatFuar› WATECO’da, su kullan›m› için gerekli altyap› sistemleri veözellikle suyun tafl›nmas›nda oluflan kay›plar› gidermek içingerekli mekanizmalar sergileniyor.TÜYAP, ‹stanbul www.watecofuari.com


Fuarlar

Kas›m-Aral›k 2010 Yeflil Fuarlar

fuarlary 8/27/10 3:07 PM Page 126


Nereden Ç›kt› Bu Sürdürülebilirlik?‹lk kez 1987 y›l›nda Birleflmifl MilletlerBrundtland Raporunda tan›mlamas›nakarfl›n, Sürdürülebilirlik kavram›, çokdaha eski zamanlardan beri tart›fl›l›yor,konufluluyor. Kavram›n kullan›m›n›nmilad› olarak belki, 1713 y›l›natarihlenen Alman MadenciHans Carl vonCarlowitz’in raporual›nabilir ama halenortal›kta 80’denfazla de¤ifliktan›m›n›n olmas›,tart›flman›n dadevam etti¤inigösteriyor.

Yaz›: ‹dil ÇET‹N

Kuram

surdurulebilirlik s 8/27/10 3:11 PM Page 123


ürk Dil Kurumunun sözlü¤ünehenüz girmemifl bir kavramdansöz ediyoruz, ama çevreyle ilgi-

li her tart›flmada bu kelime kula¤›m›zaçal›n›p duruyor. Mutabakata var›lm›flbir tan›m›n›n olmamas›, sanki bu kav-ram›n ay›rt edici bir özelli¤i gibi. Kav-ram›n bugünkü popülerli¤ine kavufl-mas›, Birleflmifl Milletler Çevre ve Kal-k›nma Komisyonunun 1987’de ‘OrtakGelece¤imiz’ adl› Brundtland Raporuolarak bilinen belgenin yay›nlamas›-n›n ard›ndan gerçeklefliyor. Söz konu-su raporda sürdürebilirlik “gelecekkuflaklar›n ihtiyaçlar›n› karfl›lama ka-biliyetlerinden ödün vermeden bu-günkü kufla¤›n ihtiyaçlar›n› giderebil-mek” olarak tan›mlan›yor.

Raporun yay›nlanmas›n›n ard›n-dan, henüz 1994 y›l›na gelindi¤indesürdürülebilirlik kavram›n›n bu rapor-dan yola ç›kan 80’den fazla tan›m› veyorumunun oldu¤u söyleniyordu. Kar-fl› karfl›ya kald›¤›m›z, daha do¤rusu bi-le isteye ça¤›rd›¤›m›z ekolojik sorun-lar›n üstesinden nas›l gelinece¤i ve in-san›n do¤ayla iliflkisi üzerine farkl› gö-rüfllere sahip olan yüzlerce grup, sür-dürülebilirlik kavram›n›n farkl› yönle-rine odaklan›yor. Peki, bu kavram›nilk kez 20. yüzy›lda de¤il de 1713 y›l›n-da Hans Carl von Carlowitz taraf›ndanorman kaynaklar›n›n devaml›l›¤›n›nsa¤lanmas› gereklili¤iyle ilgili kulla-n›ld›¤›n› biliyor muydunuz? Ya da kav-ram›n ‹ngilizce karfl›l›¤› olan ‘susta-inability’ kelimesinin, ‹ngilizce dilindeotorite kabul edilen Oxford ‹ngilizceSözlü¤üne 20. yüzy›l›n ikinci yar›s›ndagirmesine ra¤men, kavram›n di¤er dil-lerdeki karfl›l›klar›n›n (Frans›zca, du-rabilité; Almanca, Nachhaltigkeit; Fle-menkçe, duurzaamheid) yüzy›llard›rkullan›mda oldu¤unu?

Bu yaz›n›n derdi, sürdürülebilirlikkavram› etraf›ndaki semantik karma-flay› çözmek, ‘en fl›k tan›m› bu de¤ilsenedir?’ gibi bir iddia ortaya atmak de-

¤il. Daha ziyade, bundan 30-40 y›l ön-ce birdenbire dünyam›za f›rlat›lm›fl gi-bi duran, ortaya ç›kt›¤› andan itibarende çevreyle ilgili herhangi bir tart›fl-mada en az bir kere referans verilme-den geçilemeyen, yer yer ‘Nereden ç›k-t› arkadafl›m bu sürdürülebilirlik? Es-kiden sürdürülebilirlik mi vard›?’ is-yanlar›na neden olan bir kavram›n ta-rihselli¤ini, ilk yerleflik toplumlardangünümüze kadar ismen de¤ilse bilefikren hep var oldu¤unu göstermektir.

Yaz›ya devam etmeden önce önemlibir not düflmekte fayda var. Yaflad›¤›-m›z dünyan›n her köflesinin, ortak biralg›y› paylaflan, hayat› ayn› flekilde an-lamland›ran insanlarla dolu oldu¤uyan›lg›s›na düflmek oldukça kolay. Oy-sa hem geçmiflte hem de günümüzde,hayat› ve do¤ayla iliflkilerini bambafl-ka bir flekilde kurgulam›fl topluluklaroldu¤unu biliyoruz. Birkaç örnek ver-mek gerekirse, Afrika gelene¤inde in-san dünyan›n hâkimi de¤il, merkezi,kullan›c›s› ve dostu olarak alg›lan›yor.K›z›lderili kabilelerinden Lakota’da,dünyan›n da t›pk› insanlar gibi canl›bir varl›k oldu¤u, gökyüzünde bile tekbir bofl nokta olmad›¤› düflünülüyor.“Ortak Gelece¤imiz”de sunulan sür-dürülebilirlik tan›m›, yerli Amerikantopluluklar›ndan olan Iroquois’l›lar›n“yedinci kuflak” felsefesini -at›lacakher ad›m›n etkilerinin gelecekteki ye-dinci kufla¤a de¤in hesaplanmas›- an-d›r›yor. Bu nedenle, bu yaz›da sunaca-¤›m›z tarihsel izle¤in Bat› uygarl›¤›nahas oldu¤unu akl›m›zda tutmakönemli.

‹nsanl›k Tarihi Kadar EskiGünümüzde çevreyle ilgili sorunlarsanayi toplumlar›na özgüymüfl gibialg›lansa da asl›nda, bugün sürdürü-lebilirlik çerçevesinde ele ald›¤›m›zçevre kirlili¤i, ormanlar›n tahrip edil-mesi, topra¤›n verimsizleflmesi, be-sinlerin kimyasal olarak bozulmas› gi-

Kuram

T

Sürdürülebilirlik kavram› ilkkez 20. yüzy›lda de¤il, 1713

y›l›nda Hans Carl vonCarlowitz taraf›ndan ormankaynaklar›n›n devaml›l›¤›n›nsa¤lanmas›yla ilgili olarak

kullan›ld›.



bi sorunlar insanl›k tarihi kadar eski.Pek çok arkeologun, aralar›nda Babil‹mparatorlu¤unun da bulundu¤u pekçok eski toplumun çevresel sorunlaryüzünden y›k›ld›¤› konusunda görüflbirli¤inde oldu¤unu hiç duymufl muy-dunuz? Veya Bat› Roma ‹mparatorlu-¤unun çöküflünün en önemli nedenle-rinden biri olarak a¤›r metal kirlili¤i-nin gösterildi¤ini biliyor muydunuz?Plato, Strabo, Columella, Varro gibiantik Yunan düflünürlerinin, insan fa-aliyetleri sonucunda yaflanan çevrekirlili¤i üzerine kafa yordu¤u, dünya-n›n “ölümsüz gençli¤ini” korumak(Columella) ve “kötü etkileri en azaindirmek” (Varro) üzerine yazd›klar›

yaz›lara hiç rastlam›fl m›yd›n›z?Bugün anlad›¤›m›z flekliyle sürdürü-

lebilirlik kavram› ancak 20. yüzy›ldaortaya ç›km›fl olsa da, bir fikir olaraksürdürülebilirlilik tarih boyunca krizve k›tl›k dönemlerinde tart›fl›lagel-mifltir. Yaflad›klar› çevrelerde, s›rforada bulunmakla neden olduklar› de-¤ifliklikler yüzünden karfl›laflt›klar› so-runlar›n üstesinden nas›l gelecekleri,bütün insan topluluklar› için önemlibir soru olmufltur. Bu fikirden hare-ketle, biraz gözü kapal› bir cesaretle,yerleflik hayata geçiflin ve de SanayiDevriminin yine sürdürülebilirlik kay-g›s›yla ortaya ç›kt›¤›n› bile iddia edi-yorum.

“Sürdürülebilir geliflme, reel gelirlerinartmas›, e¤itim standartlar›n›nyükselmesi, ulusun sa¤l›¤›n›niyileflmesi ve genel yaflam kalitesininilerlemesi gibi amaçlar›nsürdürülebildi¤i bir sosyal veekonomik sistem tasarlamay› içerir.”David Pierce, Anil Markandya & EdwardB. Barbier – Blueprint for a GreenEconomy (Bir Yeflil Ekonomi Tasar›s›;1989)

“Geliflme, kaynak potansiyelininfark›nda olmakla ilgilidir. Yenilenebilirdo¤al kaynaklar›n sürdürülebilirgeliflmesi, geliflme sürecinin s›n›rlar›na,bu s›n›rlar teknolojiyle giderilebilirolsalar dahi, sayg› duymak anlam›nagelir. Teknolojinin sürdürülebilirli¤i,üretim art›r›l›rken çevresels›n›rlamalar›n unutulmamas›na görede¤erlendirilebilir.”Martin Holdgate – From Care to Action:Making a Sustainable World (ÖzendenEyleme: Sürdürülebilir bir Dünya Kurmak;1996)

“Sürdürülebilir geliflme, kalk›nman›nbedelinin gelecek kuflaklaraaktar›lmad›¤› veya en az›ndan bubedellerin telafi edilmesine teflebbüs edildi¤i bir toplumunkalk›nmas›yla ilgilidir.”David Pearce – Blueprint 3: MeasuringSustainable Development (Tasar› 3:Sürdürülebilir Geliflmeyi Ölçmek, 1993)

“Sürdürülebilir geliflme, teriminin kesin bir tan›m›n›n olmamas› o kadar da kötü bir fley de¤il. Bu durum, dünyay› parayadönüfltürmeye çal›flman›n hem ahlakihem de ekonomik olarak yanl›floldu¤u düflüncesini destekleyendikkate de¤er bir görüfl birli¤ininevrilmesine önayak oldu.”Herman Daly – Elements ofEnvironmental Macroeconomics(Çevresel Makroekonominin Unsurlar›,1991)

Neler Dediler?

Bugün anlad›¤›m›z flekliylesürdürülebilirlik kavram›

ancak 20. yüzy›lda ortayaç›km›fl olsa da, bir fikir olarak

sürdürülebilirlilik tarih boyunca kriz

ve k›tl›k dönemlerindetart›fl›lagelmifltir.

Ekonomi

Toplumsal

Çevresel Ekonomik

Katlan›labilir

Sürdürülebilir

Adil

Uygulanabilir

Toplum

Çevre



Tar›m ve Sanayi DevrimleriBundan 8000 y›l önce, insanlar hâlâgöçebe topluluklar halinde yaflarken,dünya nüfusu o zamanlar için devasabir rakama, 10 milyona ulaflm›flt› veetraftaki kaynaklar gittikçe azal›yor-du. Bu sorunun üstesinden gelmekiçin baflta iki yol seçildi. Topluluklar›nbir k›sm› göçebe yaflam tarzlar›na iyi-ce yo¤unlaflarak, Afrika ve Orta Do¤u-nun ötesine göç etmeye bafllad›lar. Ge-ri kalanlarsa hayvanlar› evcillefltirme-ye ve tar›m yapmaya yönelerek yerle-flik hayata geçtiler. K›tl›kla bafl etmekiçin seçilen bu ikinci yol, topluluklararas› etkileflim sonucu daha yayg›nolarak uygulanmaya baflland›. Yerle-flik hayata geçiflin ard›ndan, daha ileritar›m yöntemleri keflfedildi, daha kar-mafl›k ifl bölümleri yap›ld› ve dünyay›flekillendirmek ve mahsullerinden ya-rarlanmak için aletler icat edildi.

18. yüzy›la geldi¤imizde dünya nü-fusu 800 milyona ulaflm›flt› bile. An-cak insanl›k bu sefer de baflka k›tl›k-larla, özellikle de toprak ve enerji ko-nular›nda s›k›nt›larla karfl› karfl›yayd›.Say›lar› gittikçe azalan a¤açlar›n art›k

Kuram

11771133 – Hans Carl von Carlowitz“Sylvicultura Oeconomica” isimlikitab›nda, gittikçe azalan ormankaynaklar›n›n sürdürülebilirli¤ininsa¤lanmas› gerekti¤ini dile getirdi.

11995500’ler – ‹kinci Dünya Savafl›n› takipeden kriz döneminin ard›ndan,‘kapitalizmin alt›n ça¤›na girildi; geliflmeve nüfus alan›nda patlama yafland›;ayn› dönemde çevreci hareket budurumun çevreye zararlar›na dikkatçekmeye bafllam›flt›.

11996699 – Bar›fl aktivisti John McConnell,yeryüzünün ve çevrenin de¤erikonusunda fark›ndal›k yaratmak içinDünya Gününü bafllatt›. BirleflmiflMilletler her y›l 21 Mart’ta bu günükutlamaktad›r.

11997722 – Bir düflünce kuruluflu olanRoma Kulübü yay›nlad›¤› ‘BüyümeninS›n›rlar›’ raporunda ekonomikgeliflmenin s›n›rl› say›da do¤alkaynaklar yüzünden sonsuza kadarsüremeyece¤ine dikkat çekti.

11997722 – BM ‹nsan Çevresi Konferans›Stockholm’de düzenlendi. Çevreyönetiminin önemine dikkat çekilenkonferans, uluslararas› çevre politikas›konusunda bir dönüm noktas› oldu.

11997799 – BM Çevre Program› raporu,çevre ve geliflme aras›ndaki ba¤lant›yailk kez iflaret etti; “eko-geliflme” terimiortaya at›ld›.

11998800 - Do¤a ve Do¤al Kaynaklar›nKorunmas› için Uluslararas› Birlik,Dünya Korunma Stratejisini bafllatt›.Geliflme ve çevre, ‘korunma’kavram›n›n alt›nda bir araya getirildi.Raporun altbafll›¤›nda ‘sürdürülebilirlik’terimine yer verildi.

11998833 – Birleflmifl Milletler, BrundtlandKomisyonu ad›yla da bilinen DünyaÇevre ve Kalk›nma Komisyonunukurdu. Komisyon, çevrenin ve do¤alkaynaklar›n u¤rad›¤› zarara ve bu

zarar›n ekonomik ve sosyal geliflmeyeetkilerine dikkat çekti.

11998877 – Brundtland Raporu ismiyle debilinen ‘Ortak Gelece¤imiz’ raporuyay›nland›. Sürdürülebilirlik kavram›“gelecek kuflaklar›n ihtiyaçlar›n›karfl›lama kabiliyetlerinden ödünvermeden bugünkü kufla¤›nihtiyaçlar›n› giderebilmek” olarak ilk keztan›mland›.

11999922 – Rio Konferans› ve DünyaZirvesi isimleriyle de bilinen BM Çevreve Kalk›nma Konferans› düzenlendi.Bu konferans›n ard›ndan, RioDeklarasyonu, Gündem 21, BiyolojikÇeflitlilik Sözleflmesi, ÇölleflmeyleMücadele Sözleflmesi, ‹klim De¤iflikli¤iSözleflmesi gibi uluslararas› anlaflmalaryay›nland›.

11999977 – Küresel ›s›nma ve iklimde¤iflikli¤i konular›nda mücadelevermek amac›yla Kyoto Protokolüimzaland›.

22000011 – Birleflmifl Milletlerin deste¤iyleMilenyum Ekosistem De¤erlendirmesiAraflt›rma Program› bafllat›ld›. Program,geçmiflte ekosistemdeki de¤ifliklikleriinceleyip bunlar›n gelece¤e nas›lyans›yaca¤›n› inceliyordu.

22000022 – Sürdürülebilir geliflmeyitart›flmak için Güney Afrika’da DünyaZirvesi düzenlendi.

22000055 – Kyoto Protokolü yürürlü¤egirdi.

22000055 – New York’ta düzenlenenDünya Zirvesinde sürdürülebilirli¤intemelinde ekonomik, sosyal veçevresel taleplerin uzlaflt›r›lmas›n›nyatt›¤› dile getirildi.

22000099 – Kopenhag Zirvesi ad›yla da

bilinen BM ‹klim De¤iflikli¤i Konferans›,

küresel ›s›nma ve sera gaz› sal›n›m

oranlar›n› azaltma amac›yla

düzenlendi.

Sürdürülebilirli¤in Kronolojisi

Günümüzün en yayg›nkullan›lan sürdürülebilirlik

tan›m›, Gro Harlem’inbaflkanl›¤›ndaki Brundtland

Komisyonu taraf›ndan 1987 y›l›nda yap›ld›.



bir enerji kayna¤› olarak kullan›lama-yaca¤›, verimsizleflmeye bafllayan top-raklarla sonsuza kadar devam edile-meyece¤i art›k aflikârd›. Mevcut sis-tem, Bat› uygarl›¤›n›n kafay› bozmufloldu¤u geliflme fikrinin önünde bir du-vard›. Böylece, kömürün a¤açlar›n,makinelerinse topra¤›n yerini ald›¤›Sanayi Devrimi yafland›. ‹flbölümü da-ha da karmafl›k bir hale geldi, bilim veteknoloji toplumun ön safhalar›ndayer almaya bafllad›, dünya kutuplar-dan tropi¤e, da¤lar›n tepelerinden ok-yanuslar›n derinliklerine kadar sömü-rülecek bir yer olarak alg›lanmayabaflland›.

20. Yüzy›l ve Sonras›Yer darl›¤›ndan iki paragrafa s›¤d›r›-verdi¤imiz bu oldukça basitlefltiril-mifl ve h›zland›r›lm›fl tarih dersindensonra geldik 20. yüzy›la. 1970’lere ge-lindi¤inde, çevreye verilen zarar art›kgün gibi ortadayd›. Pek çok kesimindünyan›n gelece¤inin tehlikede oldu-¤una ikna olmas›n›n henüz bir 20 y›l›varsa da, kaynaklar›n tükenece¤i veçevrenin geri döndürülemez bir bi-çimde kötüleflece¤i art›k dillendiril-

meye bafllanm›flt›. ‹flin bundan sonra-s› daha tan›d›k bir hikâye; en az›n-dan, internette, henüz yasaklanma-m›fl bir yer kald›ysa flayet, rahatl›klaulaflabilece¤iniz bilgiler hepsi. Kro-nolojiye bo¤ulma tehlikesine ra¤menkabaca özetleyecek olursak, 1972’deStockholm’de düzenlenen BM ‹nsanÇevresi Konferans›nda çevre yöneti-minin önemi dile getirildi. 1978’dekiBM Çevre Program› raporunda, çevreve geliflme aras›ndaki ba¤ ilk kez ku-ruldu ve “eko-geliflme” terimi ortayaat›ld›. Sürdürülebilirlik kavram›nagiden yolda ilk ad›m, Do¤a ve Do¤alKaynaklar›n Korunmas› için Ulusla-raras› Birlik’in 1980’de bafllat›lanDünya Korunma Stratejisiyle oldu.Sürdürülebilirlik terimi raporun altbafll›¤›nda geçiyordu, ama bu strate-jinin as›l önemi geliflme ve çevre kav-ramlar›n› ‘korunma’ kavram›n›n al-t›nda bir araya getirmesinde yat›yor-du. Sürdürülebilirlik kavram› ilk kez,yaz›n›n bafl›nda söz etti¤imiz ‘OrtakGelece¤imiz’ raporunda, 1987 y›l›ndatan›mland›. Bu raporu, Rio Konferan-s› ve Dünya Zirvesi isimleriyle de bili-nen 1992’deki BM Çevre ve Geliflme

Konferans› takip etti. Bu konferans›nard›ndan, Rio Deklarasyonu, Gündem21 gibi uluslararas› dokümanlar veçölleflme, biyoçeflitlilik ve iklim de¤i-flimiyle ilgili anlaflmalar yay›nland›.2005’teki Dünya Zirvesindeyse sür-dürülebilirli¤in temelinde ekonomik,sosyal ve çevresel taleplerin uzlaflt›-r›lmas›n›n yatt›¤› söylenildi.

1987’de tan›mlanmas›ndan berisürdürülebilirlik demeden çevredenbahsedemez hale gelmifl durumday›z.Eko-feministinden eko-sosyalistine,liberalinden Marksistine kadar pekçok grup kavram› kendi argümanlar›-na uyarlam›fl durumda. Dünyan›n bu-günkü durumuna gelmesinden sorum-lu tutulan ‘geliflme’ ve ‘ilerleme’ inan-c›na ibadetten vazgeçmedi¤i için bukavrama s›rt›n› dönenler de mevcutpek tabii. Bat› uygarl›¤›n›n içinde bu-lundu¤u çevreye zarar verme pahas›-na ‘lineer bir çizgi üzerinde hep dahaileriye gitme’ tak›nt›s› nedir ki veya-hut da sürdürülebilirlik kavram›n›nsözü edilen de¤iflik tan›mlar› birbirin-den ne kadar farkl› olabilir ki sorular›-n›n cevaplar› da bir baflka yaz›n›n ko-nusu olur belki. m

2001 y›l›nda, Birlemifl Milletlerin deste¤iyleMilenyum Ekosistem De¤erlendirmesi

araflt›rma program› bafllat›ld›. Program,geçmiflte ekosistemdeki de¤ifliklikleri

inceleyip bunlar›n gelece¤e nas›lyans›yaca¤›n› inceledi.



Kitap

Yeni ‹nsan Yay›nevi, Haziran 2010

Bilindi¤i üzere ekolojik hareket, insanl›¤›n do¤a üzerindekitahakkümünü sorgulamak gibi bir misyona sahiptir. Femi-nizm de erke¤in kad›n üzerine tahakkümünü sorgular. Eko-lojistlerin kilit sorular›ndan biri de insanlar›n do¤an›n sahi-bi olduklar› vehmine nereden kap›ld›klar›d›r. Toplumsalekoloji ak›m›n›n kurucusu Murray Bookchin, ataerkil düze-nin, tarihteki en eski tahakküm biçimi oldu¤unu söyler. Eko-feminizm ise ataerkil düzen ile do¤an›n suiistimali aras›ndaba¤ kurar. Türkiye’de, Türkçede Ekofeminizm üzerine çok azreferans kayna¤› bulunuyor. Bu yüzden Emet De¤irmencitaraf›ndan haz›rlanan “Kad›nlar Ekolojik Dönüflümde” kita-b› bu noktada büyük önem ka-zan›yor. As›l mesle¤i jeofizikmühendisli¤i olan, ama1997’den beri sürdürülebilirtopluluklar üzerine araflt›r-malar yapan De¤irmenci bukitapta, Susan Hawthorn,Fatmagül Berktay ve SerpilOdabafl› gibi yetkin isimlerinmücadele birikimlerini ve gö-rüfllerini okurlarla paylafl›-yor. Kad›nlar seslerini bu se-fer do¤a için yükseltiyor.

HarperCollins, 1994

Y›llard›r zihnimize ayn› çeliflki nak-fledildi. ‹fl dünyas› “Durmayal›m, dü-fleriz” diyordu. Çevreciler ve ekolo-jistler de bir durup nefes almazsakbataca¤›m›z› savundular. Aradangeçen y›llar içinde hem do¤aya say-g›l› olabilece¤imizi hem de büyüye-bilece¤imizi nihayet fark ettik. Ha-yat›m›za sürdürülebilirlik gibi jar-gonlar soktuk. Ne kadar fark›nday›z bi-linmez, ama konudaki bilinç ve birikimimizi borçluoldu¤umuz yazarlardan biri de Paul Hawken. Hawken taraf›n-dan kaleme al›nan “Ticaretin Ekolojisi” iki ana ç›k›fl noktas›nadayan›yordu. Birincisi, bizim bildi¤imiz flekliyle endüstri ça¤›art›k sona eriyordu. ‹kincisi çok büyük bir ekolojik kriz art›kkap›m›za dayanm›fl durumdayd›. Bu yüzden ifl dünyas›n›n ar-t›k bir silkinip kendine gelmesi gerekiyordu. Ama flimdi s›k›durun, Ticaretin Ekolojisi ilk bas›ld›¤›nda takvimler henüz1994’ü gösteriyordu. Hawken, Ticaretin Ekolojisi’yle bugünyeflil guru olarak addedilen birçok isme rehberlik etti. Bu yüz-den Ticaretin Ekolojisi, sürdürülebilirlik ve ekolojik ekonomikonular›na ilgi duyan okurlar için önemli bir klasik olma özel-li¤i tafl›yor.

TSKB Yay›n›, 2010

Yeflil finansman alan›nda önemli ad›mlar atan Türkiye S›-nai Kalk›nma Bankas› (TSKB) 60. y›l›n› Rüzgâr›n Kanatlar›kitab›yla kutluyor ve Atlas Dergisi Genel Yay›n YönetmeniÖzcan Yüksek, rüzgâr ve yel de¤irmenlerinin öyküsünü et-kileyici foto¤raflar eflli¤inde okurlar›yla paylafl›yor. Rüzgâ-r›n Kanatlar› Özcan Yüksek’in keyifli kalemi ve göz doldu-ran foto¤raflar› eflli¤inde Bozcaada’dan Foça’ya, Karabu-run’dan Datça’ya yelde¤irmenlerinin izini sürebilirsiniz.Umudumuz o ki kâh ferifltah gibi sakin, kâh dev gibi hare-

Ataerkil Tahakküme Son

Yelin Öyküsü

Rüzgâr›n Kanatlar›

Kad›nlar Ekolojik Dönüflümde The Ecology Of Commerce(Ticaretin Ekolojisi)

Sürdürülebilirlik ‹çin Üçüncü Yol

ketli esen yelin tarihini yüzünüzde hissettikçe yar›nlar›m›ziçin rüzgâr›n enerjisine daha çok de¤er verirsiniz. Rüzgâr›nKanatlar›’n› D&R ma¤azalar›ndan edinebilirsiniz.

kitap 05 8/27/10 3:11 PM Page 1



YEfi‹L ‹fi/ YEfi‹L YAfiAM - ekoiq.comekoiq.com/arsiv/ekoiqsayi05.pdf · lanamaz” bahanesiyle bilinmeyen bir tari-he erteledi. Norveç ise enerji tasarrufu ya-pabilen Oslo

Documents