-
1
NDEKLER
Sayfa
ZET
................................................................................................................
1
NSZ
.............................................................................................................
2
1.ANTEN
NEDR?............................................................................................3
1.1.Antenlerin Genel alma
Prensibi...............................................................3
1.2.Antenden elektromanyetik enerjinin uzaya yayl...4
1.3. Antenlerin snflandrlrmas.4
1.4.Antenlerde bulunan nemli zellikler ...............5
1.5.Anten sistemindeki kayplar .....................6
2. YAG-UDA DZ ANTENLER.............7-8-9
3. PROJENN YAPIMI..9
3.1 Kullanlan Malzemeler .................9
3.2. Tasarm Hesaplamalar.............. 10
3.3.Sonu
.............................................................
10
4.KAYNAKA
...............................................................................................
11
5.PROJENN FOTORAFI.12
-
2
ZET
Kurum :KOU, Mhendislik Fakltesi, Elektronik ve Haberleme
Mhendislii Blm
Konu Bal : 800mhz-500mhz YAG-UDA Anten Tasarm
Hazrlayan : Demet Bozat
Danman : Do. Dr. Gonca akr
Tr ve Yl : Dnem Projesi, 2014
Sayfa Adedi : 12
Antenler elektromanyetik dalgalarn yaylp yakalanmasna yarayan
aletlerdir. Genelde demir
ya da alminyum trevi maddelerden yaplrlar bunun sebebi dardan
gelen frekans iletmesini
kolaylatrmaktr.
Antenle ilgili ilk isim Gugielmo Marconi isimli bir bilim adamdr
1906 senesinde ilk
almalar meyvesini vermitir. lk olarak telgrafa dair bir alet
yapmaya alsalarda zamanla anten
teknolojisi gelimitir.
Alc ve verici olarak kullanlan anten dalga boylarnn eit olmas
sayesinde frekanslarn daha
net anlalmasn salar. Frekanslar ykseldike antenin boyutunda da
klme olur ev iindeki
karmak verici yaps da deiir.
Anten eitlerinden biri olan YAG-UDA anten radar wireless
sistemlerine, TV alclarna ve
glendirmelere kadar bir ok alanda hayatmzda yer alan nemli bir
alettir.
-
3
NSZ
Yagi-Uda anteni kelime olarak ilk bata bana yabanc gelse de,
aslnda ok zevkli bir proje
setiimi rendim. Nasl yapacam diye sorarken malzemeler iin
sanayiye gideceimi duydum. Bir
bayan olarak sanayi kulaa biraz korkutucu gelmiti. Ama beni
cesaretlendiren hocam Gonca akr
oldu. Yanma bir erkek arkadam alp gittim. Bu mhendislik maceras
ile hayatmda ilk defa
sanayiye de gitmi oldum. Orada alan tm ii ve esnaflara bana olan
yardmlarndan dolay ok
teekkr ediyorum. Hem maddi hem de manevi yardmlar olmutur.
Projemde anten iskelesi iin pvc su borusu kullanmak istemitim.
Ama onunla ilem yapmak
bir hayli zor oldu. Malzeme seimlerimde ve anteni yapmamda bana
yardmc olan arkadalarma da
ayrca teekkr ediyorum.
-
4
ANTEN NEDR?
Anten, elektronikte, bolukta yaylan elektromanyetik dalgalar
toplayarak bu
dalgalarn iletim hatlar ierisinde yaylmasn salayan (alc anten)
veya iletim hatlarndan
gelen sinyalleri bolua dalga olarak yayan (verici anten)
cihazlardr.
Antenler dalga boylarna gre boyutlanp ekillenir ve genellikle
dalga boylarna gre
adlandrlrlar.GSM,wireless,radyo ve tv yaynlar,kablosuz anons
sistemleri,telsizler,radarlar,bluetooth cihazlar gibi uzun ya da
ksa mesafe eriimli tm
sistemler birer anten sistemine sahiptir.
Fiziki olarak anten, bir ya da birka kondktrden oluan
dzenektir.zerine
uygulanan enerjiyi manyetik alan enerjisi olarak ortama yayan
anten ayn zamanda bunun tam
tersi biimdede alr.
lk anten rneklerinin Heinrich Hertz tarafndan 1888 ylnda James
Clerk Maxwell'in
teorisini olan elektromanyetik dalgalarn varln kanlamak amacyla
yapld
bilinmektedir.Hertz ilgili alma ve izimlerini Annalen der Physik
und Chemie (vol. 36,
1889)eserinde yaynlamtr.
Antenler Omni-directional yani her yne ve Directional yani
belirli bir yne doru
alma ya da gnderme yapan antenler olarak ana gruplara
ayrlrlar.eitli amalara gre yn,
kazan ve ebat gibi konular dikkate alnarak en uygun anten
sistemi kullanlr. Antenlerin
boylar kilometrelerden milimetrelere kadar geni bir yelpazeye
sahiptir.
Antenlerin genel alma prensibi:
Alternatif akmn bir iletkenden geerken elektromanyetik alan
meydana getirmesi ile
ilgilidir. Paralel iki iletkenin meydana getirdii
elektromanyetik alanlar, birbirlerinin
tesirlerini yok ederler. Bu duruma mani olmak iin antenler
hususi ekilde ayarlanm bir ift
iletkenden imal edilirler.
Elektronik zellikleri asndan anten, seri rezonans devresine
edeerdedir. Seri
rezonans devresinde en fazla akm rezonans frekansndan geer. Akmn
fazla olmas, anten
etrafndaki elektromanyetik alann fazla olmas demektir. Dalga
boyu ile yaylan
elektromanyetik enerjinin frekans arasnda u bant vardr:
C/f= l
Bu formlde, l (Lamda) yaylan enerjinin dalga boyunun metre
cinsinden deeri; C,
k hz (3.108 m/s); f ise Hertz cinsinden frekans deerini ifade
eder.
En fazla elektromanyetik enerji antenin boyu dalga boyuna eit
olduunda yaylr.
Dk frekanslarda kullanlan antenler daha basit ve yapm kolaydr.
Buna karlk boylar
byk olur. Frekans ykseldike antenler klr; fakat karmak bir hal
alr ve yapm
zordur.
-
5
Antenden, elektromanyetik enerjinin uzaya yayl:
Alternatif akm, yn ve iddeti zamana gre deien bir akmdr. Yani
antenin boyu
dalga boyuna eit olduundan antenin bir ucu zamanla hem art (+)
hem de eksi (-)
olmaktadr. Bu durumda, antendeki akm da bir ileri, bir geri doru
akmaktadr. Elektron ak
eksiden artya doru iken, elektriki alan artdan eksiye
dorudur.
Antende akm ortada en fazla, ularda (ak devre olduundan) sfrdr.
Buna karlk
gerilim ularda en fazla, ortada sfrdr.
Antenler teoride u be kritere gre snflandrlrlar:
1. Kullanlma ekli: Alc, verici;
2. Kullanlma yeri: Radyo, TV, radyoteleskopi v.b.;
3. Fiziki ekil: Parabolik, Vi vb.;
4. Yayn yn: Omnidireksiyonel (Her yne dnk), direktif (tek yne
dnk);
5. Yayn frekans: VHF, UHF vb.
Pratikte ise antenler iki ana blmde incelenirler:
1. eyrek dalga antenleri (Markoni anteni): Uzunluu drtte bir
dalga boyunda olan
antenlerdir. Dier drtte birlik ksmlar ise topraktan tamamlanr.
Antenin zellii ksa
olmas ve tanabilen verici ve alclarda kullanlmasdr. Antende
meydana gelen elektriki ve
manyetik alanlar yarm dalga antenin ayndr. Fakat 1/4lk ksm
toprak altnda imi gibi
devresini tamamlar. Anten giri direnleri yaklak 36 ohm
civarndadr. Genellikle dikey
olarak kullanlrlar.
2. Yarm dalga antenleri (Hertz anteni): Bu antenler yarm dalga
uzunluundadr. Genlik
modlasyonlu alc ve vericilerde kullanlr. Yerden olduka yksee
yatay olarak kurulurlar.
Bunlar orta ve yksek frekanslarda geni kullanma alanlar
bulurlar. Yksek frekanslarda
dikey olarak da kullanlabilirler.
Yarm dalga antenleri ok yerde kullanldndan baz ilaveler yaplarak
deiik tipte yarm
dalga antenler gelitirilmitir. Bunlardan en nemlisi birok TV
yaynlarnda kullanlan
Dipol antendir.
Dipol anten: Ortadan beslemeli yarm dalga boyunda bir antendir.
Frekans modlasyonlu
-
6
FM/UKW alc ve vericilerde de yaygn olarak kullanlr. Yatay ve
dikey olarak kullanmak
mmkndr.
Dipolun empedans 73 ohmdur. Antenin kalnl arttka dipolun
empedans azalr. Antenin
giri ular arasndaki mesafe arttka empedans artar.
Katlanm dipol: Katlanm dipol antenin uzunluu bir tam dalga
boyundadr. Empedans
yaklak 300 ohm kadardr. Antenin yapld iletkenin ap (d),
iletkenlerin eksenleri
arasndaki mesafe (a) arttka empedans azalr. Giri ular arasndaki
mesafe (s) arttka
empedans artar.
Yagi dizisi: Katlanm dipolle birlikte iki veya daha fazla
elemana sahib olan diziye ok
elemanl yagi dizisi denir. En basit dizi; elemanl bir yanstc,
bir dipol ve bir
ynlendiriciden meydana gelir. Diziye ilave edilen elemanlar
genellikle ynlendirici
elemandr ve dipole belirli mesafelerde yerletirilir. Bu
elemanlar antenin kazancn arttrr,
fakat yn nem kazanr. Yani, dizinin al yn tek yndr, yanstc, gelen
sinyali esas
antene yanstr.
Antenlerde bulunan nemli zellikler:
Yn: stenen en nemli zelliklerinden biri olup, yaynn olduu
dorultu ile ilgilidir.
zellikle yksek frekansta ve ynlendirilmi vericilerde, alc anteni
verici antenine doru
olmaldr.
G: Antene gelen sinyallerin kayba uratlmadan alcya tam gle
nakledilmesi, antenin
direnci, antenle alcy birbirine balayan iletken(transmisyon)
hattn, direnci ve alcnn giri
direncinin birbirine eit olmas ile mmkndr. Eer bu elemandan
(yani anten direnci,
iletkenin direnci, alcnn giri direnci) biri dierine uymuyorsa,
araya empedans (elemann
alternatif akma kar gsterdii diren) ayarlayc transformatrler
koymak gerekir.
Polarizasyon: Yaynlanan dalgann polarizasyonu elektriki alann
hareket yn olarak tarif
edilir. Elektriki alan toprak yzeyine dik olarak hareket
ediyorsa dikey polarizasyonlu anten
denir. Elektriki alan toprak yzeyine yatay olarak hareket
ediyorsa buna da yatay
polarizasyonlu anten denir.
Verici anteni yatay polarizasyonlu ise alc antenin de yatay
kurulmas gerekir. Aksi
takdirde verimli bir al yaplamaz. Dk ve orta frekanslarda dikey
polarizasyonlu antenler
kullanlr. nk yerden yansyan dalgalar da bu durumda i grmektedir.
Yksek frenkansta
ise yatay polarizasyon tercih edilir. Sebebi ise, tabii ve kayna
insan olan grlt ve
parazitlerden daha az etkilenmesidir. VHF (ok yksek frekans) ve
UHF (ultra yksek
-
7
frekans)da yatay veya dikey polarizasyon yeterli gelmektedir.
Dikey polarizasyonlu bu
antenlerde, dier istasyonlarn karmalar daha az olur. 100 MHzin
altndaki frekanslarda
dikey polarizasyonlu antenler daha faydal olmaktadr. Engebeli
arazide daha ok dikey
polarizasyon etkilidir. Yatay polarizasyonda antenin yerden
ykseklii ok nemli deildir.
zellikle frekans modlasyonlu ve puls (darbe) modlasyonlu
sinyallerin yaylmasnda yatay
polarizasyon ok kullanlr.
Anten sistemindeki kayplar:
1. Antene yakn olan bina, aa, da ve benzeri maddeler antenden
alnan enerjinin bir
ksmn emerler. Bu elemanlar zellikle antenin u ksmndan uzak
tutulmaldrlar.
2. Antenden yaylan g, antenin yayn direnci (antenin yaylan
frekansa gsterdii diren) ile
orantldr ve akmnn karesi ile yayn (radyasyon) direncinin arpmna
eittir. (I2a.Rr).
Antenin yayn direncini azaltan tesirler, yaylan faydal gc de
azaltr.
3. Antende s olarak harcanan kayp g vardr. Bu da antenin omik
direnci denilen (doru
akma kar gsterdii diren) direnle anten akmnn karesinin arpmna
eittir. (I2a.Ro).
Bu diren ne kadar kk olursa boa harcanan enerji de o kadar az
olur.
4. Bir ucu toprakl antenlerde iyi topraklama yaplmadnda da
kayplar meydana gelir.
Bunun iin topraklamann, byk bakr levhalar topraa gmerek yaplmas
gerekir.
5. Anten yaknlarndaki iletken yzeyler antenden kan enerjiyi
antene geri yanstr. Bu
sebeple anten, mmkn olduu kadar metal at ve binalardan,
direklerden uzak
bulundurulmaldr.
6. Anteni yaltan izolatrler, elektrik akmn mmkn olduu kadar az
geirmelidir. Tam
yaltkan yoktur, her yaltkan belli frekans ve voltajda bir sznt
akm geirir. Rutubetli
havalarda izolatr kayplar artar. Bu sebeple iyi cins yaltkanlar
kullanlmaldr. En iyi
yaltkan iyi porselendir.
7. Anten etrafndaki hava, yksek voltaj tesiriyle iyonize olarak
antenden topraa akm
geirir. Buna krona kayb denir. Antenin uzunluu arttka ular
arasndaki voltaj fark
azalr.
Her tip antenin kendine gre faydal ve zararl taraflar vardr. Bu
sebeple ilim
adamlar almalar yaparak ok deiik tipte (fakat temeli yukarda
anlatlan iki esas tipte
olmak zere) antenler gelitirmilerdir. Radar antenleri, parabolik
antenler, horn antenler
bunlara misaldir. Antenin boyunu uzatmak iin antene seri bobin;
boyunu ksaltmak iin ise
seri kondansatr balanr. Bunlar ayarl yaplarak, anten uzunluu
hassas olarak
ayarlanabilir.
-
8
YAG-UDA DZ ANTENLER
Tek bir anten yerine anten dizileri kullanarak daha yksek
kazanlar elde etmenin
mmkn olduu bilinmektedir. Klasik anlamdaki dizilerde genellikle
elemanlarn hepsi
aktiftir yani dorudan doruya bir besleme devresine baldr. Ancak,
basitletirilmi baz
dizilerde ele manlardan sadece bir ksm besleme devresine balanr
ve bunlar parazitli dizi
olarak adlandrlr. Dorudan besleme devresine bal olmayan ve
parazit ad verilen
elemanlar aktif elemanlarn yaknalan kuplaj ile uyarlr.Paralel
dipollerden oluan bir
parazitli dizi ise Yagi-Uda anteni olarak bilinir. Bu antenler
basitlii ve yksek kazanc ile
tannmaktadr.
Yagi-Uda antenleri zerinde ilk almalar 1926 ylnda Japonya'da
Shintaro Uda ve Prof. H. Yagi tarafndan aplmtr. Maliyeti dk ve
rzgar direnci kk olan bu antenler boyuna Ima yapar. Genellikle
VHF-UHF bantlarnda (30 MHz-3 GHz) kullanlr., yaps gerei dar bandl
olduundan ounlukla tek kanal TV anteni olarak kullanlmaktadr. Ancak
band geniliini artrabilmek iin birok yaklamlar ileri srlmektedir.
Burada Yagi-Uda anteni orijinal haliyle yani dar bandl olarak
tantlacak.
Yagi- Uda antenler, yksek kazan gerektiren, vericiden uzak
yerleim blgelerinde
veya sadece birka kanaln
alnmas istenen durumlarda yaygn olarak kullanlmaktadr. Temelde
elemandan oluan
Yagi-Uda anteninde bir aktif dipol, genellikle bir katlanm yarm
dalga dipol,bir
yanstc ve bir de ynlendirici bulunur. Byle elemanl bir diziden
elde edilebilecek
maksimum kazan 9 dB civarndadr. Aktif dipol ile yanstc ve aktif
dipol ile ynlendirici
arasndaki en uygun aralk 0,5 ile 0,25 dalgaboyu mertebesindedir.
Aktif dipole gre
ynlendirici % 5 daha ksa ve yanstc da % 5 daha uzun yaplr.
Yagi-Uda dizilerini elemanl halden genelletirebilmek amacyla
deneysel ve teorik
birok almalar yaplmtr. Bunlarn sonucunda birden fazla yanstcnn
ok az bir iyileme
salad ancak ynlendirici saysnn artrlasyla kazancn da artt
bulunmutur. Genel bir
Yagi-Uda dizisi ekil la'da gsterilmitir. Ynlendiriciler
zerindeki akmlarn aktif dipol
tarafndan uyarld ve dipolden uzaklatka endklenen akmn iddetinin
giderek azalaca
dnlrse, belirli bir saydan sonra daha fazla ynlendirici
eklemenin kazanta yarataca
artn ok kk olaca kolayca anlalr. ekil 1 b'den de grld gibi
ynlendirici says
bei getikten sonra kazan erisi doyuma yaklamaktadr.
Yagi-Uda antenin davran zellikleri toplam eleman saysna olduu
kadar
elemanlarn yarap, uzunluu ve elemanlar arasndaki uzaklk gibi tm
geometrik
deikenlere baldr. Teorik olarak bu deikenlerin hepsini ayr ayr
deitirerek en uygun
zm aranabilir, ancak byle bir problemin gerekte zmn bulmak mmkn
deildir.
Bu nedenle aratrmalarda deikenlerden bir veya birka iin sabit
bir deer alnr ve dier
parametreler deitirilerek nmerik olarak en uygun zm aranr. Tablo
1 byle bir durumu
gstermektedir, burada eleman aralklar ile dipol ap iin sabit bir
deer alnm ve alt
-
9
deiik dizi iin ynlendirici uzunluklar verilmitir. Her durumda
aktif dipol bir katlanm
yarm dalga dipoldr ve uzunluu da tasarm frekansnda minimum duran
dalga oran verecek
ekilde ampirik olarak ayarlanr. Tasarm frekans belirlenirken de,
Y agi-Uda dizisinin band
genilii simetrik olmadndan ve bandn yksek frekans ksmnda kazan
hzla
dtnden, VHF iin kanaln st frekans snrnn % 1 alt ve UHF iin ise
kanaln merkez
frekans alnr. Tablo 1'de gsterildii gibi alt dizi iin de yanstc
ile aktif dipol arasndaki
uzaklk 0,2X, eleman ap 0,0085X alnm ve ynlendiricilerin hepsi
eit aralkl olarak
yerletirilmitir. C.A.Chen ve D.K. Cheng 1973 ylnda
sonulandrdklar bir almada alt
elemanl bir dizi iin nmerik uygunluu salam ve eit aralkl bir
diziye kyasla kazancn
% 57 daha iyi olduunu, ayrca band geniliinin daha dar ve
radyasyon diyagramndaki yan
kulaklarn daha kk olduunu bulmulardr. Bundan da anlalaca zere Y
agi-Uda
antenleri iin tek bir zm yoktur, genellikle amaca, istenen kazan
deerine ve piyasada
bulunan malzemeye gre tasarm yaplmaldr.
Tablo 1. Y agiUda dizisinin tasarm parametreleri;dipol ap
0,0085A ve yanstc ile
aktif dipol arasndaki uzaklk 0,20X olarak alnmtr.
-
10
PROJENN YAPIMI
Kullanlan Malzemeler
1. Aliminyum ubuklar
2. Aliminyum levha
3. Plastik tek sral korni
4. BNC Jack
5. Koaksiyel Kablo
6. U ivisi
7. Elektrik band
8. Silikon yaptrc
-
11
Tasarm Hesaplamalar
=600/(800+500)=46,1cm
D= 21,6 cm
KD = 43.3 cm
R = 22.1 cm
DR1 = 20.7cm DR2= 20.5 cm DR3 = 20.3 cm DR4 = 20 cm
DR5 = 19.8 cm DR6 = 19.6 cm DR7 = 19.3 cm
a= 11.5 cm b = 7 cm c = 14 cm d = 7 mm
Sonu
nternette yaptm aratrmalar sonucu anten omurgas olarak plastik
kullanlmas
nerilmi. Bende ilk olarak pvc su borusunu kullanmay denedim. Ama
pvc su borusuyla
ilem yapmak projenin kendisinden daha zordu. Daha sonra korni
kullanabileceimi
dndm. Sanayide yaptrdm alminyum levhay korniin krdm yerinden
geirdim.
Yine sanayide yaptrdm ubuklar u ivisi yardmyla belirlediim
aralklarda yerletirdim.
Daha sabit olabilmesi iin silikon yaptrc ile yaptrdm. Koaksiyel
kablonun canl ucunu
bilgi alverii iin saa topra da sola sabitledim. Kablonun dier
ucuna BNC jack taktm.
Bylece projem tamamlanm oldu.
-
12
KAYNAKLAR
http://tr.wikipedia.org/wiki/Anten_%28elektronik%29
http://www.turkcebilgi.com/anten
http://www.emo.org.tr/ekler/2ca5dd156cc926b_ek.pdf?dergi=170
http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/kursprogramlari/elektrik/moduller/yerelantenyapi
mi.pdf