wykład - Studenckie Koło Naukowe Patomorfologii Klinicznejpatologia.cm.umk.pl/pliki/new/2015_patomorf_lek_wykl_21_tarczyca... · rozrost tarczycy (wole) ... • bez atypii . tylko

Patomorfologia

wykład

prof hab. n. med. Andrzej Marszałek

DIAGNOSTYKA

patomorfologia

• badania sekcyjne

• cytologia złuszczeniowa

• cytologia cienkoigłowa aspiracyjna

• biopsje (gruboigłowa, operacyjna)

• badanie materiału poopercyjnego

z życia wzięte

Historia cytopatologii I – wiek XIX II – rozwój i rozpowszechnienie

Twórca cytopatologii Georgios Nicholas Papanikolaou Papanicolaou G.N, Traut H.F. Diagnosis of Uterine Cancer by the Vaginal Smear. New York, The Commonwealth Fund, 1943.

III – konsolidacja

Dr Leopold Koss Diagnostic cytology and its histopathologic bases, 1969

IV – standaryzacja The Bethesda System for Reporting

Cervical/Vaginal Cytology Diagnoses

1988, 1991, 2001, 2004

Zalety i wady badania

Zalety cytopatologii

Materiał diagnostyczny:

pobierany łatwo, szybko, mało inwazyjnie, bez znieczulenia, możliwość powtarzania Prosta procedura : szybkość badania, niewielkie koszty materiałowe, prostota procedur laboratoryjnych, dobre uwidocznienie szczegółów komórkowych

Cytologia umożliwia sprecyzowanie procesu chorobowego

nowotwór vs zmiana nienowotworowa nowotwór łagodny vs złośliwy

zapalenie swoiste vs nieswoiste czasem bezpośrednio terapeutyczna (torbiele)

Determinuje następne procedury diagnostyczne leczenie

Wady cytopatologii

NIE ZAWSZE JEST MOŻLIWE:

- odróżnienie raka przedinwazyjnego /inwazyjnego

- odróżnienie zmian reaktywnych, dysplazji,

nowotworu

- pełna klasyfikacja zmiany nowotworowej

- wykonanie niezbędnych badań dodatkowych

Zalety histopatologii

Badanie mikroskopowe z reguły jest łatwiejsze

Umożliwia ocenę architektury

Możliwość wykonania badań dodatkowych

Wady badania histopatologicznego

Czas wykonania badania

Inwazyjne pozyskanie materiału

Tylko histopatologia umożliwia

!!!!!!!!!!!!!!

Ocenę marginesów resekcji

Ocenę inwazji i głębokości inwazji

Ocenę makro- i mikroskopową

!!!!!!!!!!!!!!

Pobieranie materiału cytologicznego

1. Cytologia płynów - samoistne złuszczanie się komórek do płynów 2. Cytologia złuszczeniowa - rozmaz, szczotkowanie z powierzchni zmiany

3. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa –

FN, FNA, FNAB, FNAC

1.

Cytologia płynów – samoistne złuszczanie się komórek do płynów moczu płynu mózgowo-rdzeniowego plwociny płyn wysiękowy w jamach ciała(opłucna,

osierdzie, otrzewna)

2. Cytologia złuszczeniowa

rozmaz, szczotkowanie z powierzchni zmiany

odcisk „imprint”

zeskrobanie

szczotkowanie „brushing” powierzchni błony śluzowej

płukanie (lavage) powierchni błony śluzowej lub surowieczej

3. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa – FN,

FNA, FNAB, FNAC

Zmiany położone powierzchownie - palpacyjne

Zmiany położone głeboko – biopsja celowana CT, USG, MRI

BADANIE CYTOLOGICZNE

Elementy oceniane w preparacie

Małe powiększenie-

komórkowość

Duże powiększenie:

Tło (erytrocyty, martwica)

typ komórek (układ, formy architektoniczne)

Komórki

Nabłonkowe gruczołowe

płaskonabłonkowe

neuroendokrynne

Mezenchymalne

fibro-

chondro-

osteo- Komórki zapalne

ZAPALENIE VS NOWOTWÓR

Zmiany komórkowe

NOWOTWORY

Drobnookrągłokomórkowe

- chłoniaki - neuroendokrynne - niskozróżnicowane raki

Cechy architektoniczne

struktury papillarne

grupy

płaty

struktury gruczołowe struktury pęcherzykowe

plastra miodu

modelowanie

ŁAGODNE VS ZŁOŚLIWE

ŁAGODNE

Cechy złośliwości

Cechy jądrowe

Hiperchromazja

Anisokaryosis

Wysoki stosunek jądrowo/cytopl

komórki wielojądrowe

Figury podziałowe – Ilość/nieprawidłowe

Duże jąderka/różnego kształtu

Cechy cytoplazmy

Wakuolizacja Rogowacenie Kaninbalizm

Atlas Of Serous Fluid Cytopathology A. Spriggs, M. M. Boddington

“THERE IS NO KNOWN CRITERION NOR CONSTELLATION OF

CRITERIA WHICH ARE UNIVERSALLY DIAGNOSTIC OF

MALIGNANCY”

panel diagnostycznych badań

patomorfologicznych w raku tarczycy

Tarczyca - anatomia

• masa u dorosłych 15-20g

• powyżej 60g (7g u noworodków) - wole

płat prawy

cieśń i płat piramidowy

płat lewy

dodatkowe, ektopia

klasyfikacja guzów

Podstawowe kryteria: - określenie umiejscowienia i wielkości guza - ocena histopatologiczna - naciekanie tkanek otaczających, naczyń i pni nerwowych - potwierdzenie różnicowania za pomocą markerów immunohistochemicznych - indeks proliferacyjny Ki-67 - rokowanie

rak tarczycy

• diagnostyka cytologiczna

• diagnostyka histologiczna

• diagnostyka molekularna

• raport histopatologiczny

aktywność tarczycy

• Norma

• Nieaktywna

• Nadczynność

morfologiczna manifestacja chorób tarczycy

• wole (rozrost)

• zapalenie

• guz

rozrost tarczycy (wole) - Wole wrodzone - Choroba Gravesa-Basedova - Wole guzkowe

- Sporadyczne - Endemiczne

zapalenia - Thyreoiditis • nieswoiste

ropne niespecyficzne ziarniniakowe (de Quervain) limfocytarne (Hashimoto) invasive sclerosing Riedel

• swoiste tbc kiła sarkoidoza

nowotwory tarczycy

I. Pierwotne nowotwory tarczycy

• Nabłonkowe

• Chłoniaki

• Guzy mezenchmalne

II. Nowotwory przerzutowe

nabłonkowe nowotwory tarczycy

• Nowotwory z tyreocytów

– łagodne (adenoma)

• adenoma folliculare

– złośliwe (raki)

• rak pęcherzykowy (10-20%)

• rak brodawkowaty (75-85%)

• rak niezróżnicowany (anaplastyczny) (<5%)

• nowotwory z komórek C

– rak rdzeniasty tarczycy (MTC - 5%)

system Bethesda raportowania biopsji tarczycy 2009

• analogia do ogólnie akceptowanego systemu dla szyjki macicy

• ujednolicenie terminologii – lepsza komunikacja kliniczno-diagnostyczna

• korelacja cytologiczno-histologiczna

• oparta na aktualnej wiedzy dot. chorób tarczycy

• umożliwia łatwe zestawienie danych epidemiologicznyc

INSUFFICIENT FOR DIAGNOSIS Cyst Fluid Only Other

BENIGN Consistent with a benign follicular nodule Consistent with Hashimoto thyroiditis in the proper clinical context Other

ATYPICAL CELLS OF UNDETERMINED SIGNIFICANCE

SUSPICIOUS FOR A FOLLICULAR NEOPLASM

SUSPICIOUS FOR A HÜRTHLE CELL NEOPLASM

SUSPICIOUS FOR MALIGNANCY

Suspicious for papillary carcinoma Suspicious for medullary carcinoma Suspicious for lymphoma Other

MALIGNANT Papillary carcinoma Medullary carcinoma Undifferentiated (anaplastic) carcinoma Lymphoma Metastatic malignancy

Other

2009

łagodne

1. 70% biopsji tarczycy 2. zalicza się

1. łagodny guzek • Wole guzowate • Gruczolak pęcherzykowy (macrofollicularis)

2. przewlekłe limfocytarne (Hashimoto) zapalenie 3. inne (zapalenie podostre, wole skrobiawicze, itd.)

3. odsetek rozpoznań fałszywie ujemnych <1%. 4. pacjenci ze zmianami łagodnymi powinni być klinicznie

obserwowani

łagodny guzek pęcherzykowy

kryteria:

• umiarkowana komórkowość

• obfity koloid

• łagodne komórki pęcherzykowe

(brak cech jądrowych raka papilarnego)

• głównie makropęcherzykowe

INSUFFICIENT FOR DIAGNOSIS. niewystarczające do diagnostyki

• 10-30% cytologii tarczycy

• kryteria adekwatniści:

• co najmniej 6 grup, każda zawiera co najmniej 10 dobrze rozróżnialnyk chomórek pęcherzykowych

• wyjątki:

• zapalenie tarczycy (=łagodne)

• obfita ilość koliod (=łagodne)

• bez atypii

tylko płyn z torbieli

• różne praktyki labolatorium

• konsensus: płyn z torbieli tylko z makrofagami (< 6 grup łagodnych komórek pęcherzykowych) powinno być uważane za niewystarczające ale spełniają kryteria zmiany łagodnej

• Uwaga: nikt nie może wykluczyć raka brodawkowatego jeżeli biopsja nie objęła litej części guza

(Renshaw AA. "Accuracy of thyroid fine-needle aspiration using receiver operator characteristic curves." Am J Clin Pathol 2001; 116: 477-482.)

złośliwe

• 3-7% BAC tarczycy

• w tej grupie – rak brodawkowaty – rak rdzeniasty – nisko zróżnicowane raki – niezróżnicowany (anaplastyczny) raki – chłoniaki – guzy przerzutowe – inne

podejrzenie nowotworu pęcherzykowego

duże zaburzenia architektoniczne (architectural

atypia) dominacja mikro- i makropęcherzyków

odróżnienie pomiędzy gruczolakiem

pęcherzykowym i rakiem jest niemożliwe w BAC

zabieg chirurgiczny (zwykle lobektomia) jest

wymagany dla ostetecznego rozpoznania

UWAGA: podejrzenie raka brodawkowatego

jest wykluczone z tej kategorii;

podejrzenie nowotworu pęcherzykowego

Mikropęcherzyki Układ beleczkowy

podejrzenie nowotworu z komórek HÜRTHLE’A

• Def.: Każda BAC złożony tylko z komórek Hürthle’a

• ryzyko zmiany złośliwej podobnie jak w podejrzenie procesu złośliwego

• po analizie danych sugestia, że nowotwory z komórek Hürthle’a są inne pod względem genetycznym

podejrzana o zmianę ZŁOŚLIWĄ

• Wyłącza przypadki podejrzane o guzy pęcherzykowe i z komórek Hürthle

• Podejrzenie raka brodawkowatego Wiele raków papillarnych (szczególnie postać pęcherzykowa)

ma subtelne cechy i nie może być zdiagnozowana jednoznacznie na podstawie BAC

• Podejrzenie o raka rdzeniastego

• Poziom kalcytoniny

• Podejrzenie o chłoniaka

• Można rozszerzyć o cytofotometrię

• Podejrzenie o guzy przerzutowe do tarczycy

ATYPICAL CELLS OF UNDETERMINED SIGNIFICANCE (ACUS)

• rzypadki uciekające jednoznaczniej klasyfikacji do jednej z grup (Benign, Suspicious, or Malignant)

• przykłady:

– lokalne zmiany mało nasilone sugerujące raka brodawkowatego

– ubogokomórkowa próbka, ale z przewagą mikropęcherzyków

– preparat słabej jakości (krew, etc.)

• zalecenie: powtórzyć BAC

ATYPICAL CELLS OF UNDETERMINED SIGNIFICANCE

Bethesda 2009 implikacje kliniczne

Kategoria Ryzyko

złośliwości (%)

Zwykłe postępowanie

Insufficient for Diagnosis 1-4 Repeat FNA w/ U/S

Benign <1 Follow

ACUS ~5-10 Repeat FNA

Sus for a Follicular Neo 20-30 Lobectomy

Sus for a Hürthle Cell Neo 20-45 Lobectomy

Suspicious for Malignancy

(usually papillary CA)

60-75 Lobectomy or total

thyroidectomy

Malignant 97-99 Total thyroidectomy

rak tarczycy

• diagnostyka cytologiczna

• diagnostyka histologiczna

• diagnostyka molekularna

• raport histopatologiczny

rak brodawkowaty

• 75-80% raków tarczycy • guz „utajone” w 6% autopsji

– 0,1 do 1,0cm – 46% wieloogniskowe – 14% z przerzutami do węzłów

• guz utajony nawet 24% w innych chorobach tarczycy (M)

• 70% u kobiet w wieku rozrodczym • czynniki ryzyka:

– promieniowanie jonizujące (przed 20rż) – po Czernobylu (głównie dzieci) – zapalenie Hashimoto (prawdopodobnie) – FAP – ok. 4,5% rodzinnie

rak brodawkowaty

morfologia: •makro:

– twarde, lite, często wieloogniskowe – otorebkowane lub naciekające – czasem: torbiele, włóknienie, zwapnienia

•mikro: – złożone, rozgałęziające się układy brodawkowate – komórki sześcienne, z nakładającymi się jądrami (o

jasnej chromatynie), „nadmiar” błony jądrowej – mikrojąderka, wtręty jądrowe – ciała piaszczakowate

rak pęcherzykowy

• 5-15% raków tarczycy • 25-40% w obszarach niedoboru jodu

• 75% u kobiet w wieku starszym niż dla raka

brodawkowatego

• czynniki ryzyka: – promieniowanie – niedobór jodu – podeszły wiek

rak pęcherzykowy

morfologia: •makro:

– Szare/sine/różowe – zwykle otorebkowane częściowo za zmianami

krwotocznymi – czasem: włóknienie, zwapnienia

•mikro: – wykładniki naciekania (!!!)

• okolicznych tkanek • torebki • naczyń

– gruba torebka

rak medularny

• 5-10% raków tarczycy • z komórek C tarczycy (guz neuroedokrynny)

• postać sporadyczna 75-80%, pacjenci 40-60 lat • postać rodzinna 20-25%, średni wiek pacjenta 35 lat

– MEN2a, – MEN2b, – vonHippel-Lindau – neurofibromatoza

rak medularny

morfologia: •makro:

– szare/sine/żółtawy – zwykle bez torebki – zmiana pojedyncza lub mnoga

•mikro: – komórki okrągłe lub poligonalne (gniazda, sznury) – ziarnista cytoplazma, jednorodne jądra – złogi amyloidu

rak tarczycy

• diagnostyka cytologiczna

• diagnostyka histologiczna

• diagnostyka molekularna

• raport histopatologiczny

rak tarczycy

• rak brodawkowaty

– HBME-1, galactin-3, CITED-1, CK19

– translokacje RET/PTC

– NTRK,

– BRAF

– RAS (NRAS, HRAS, KRAS)

• rak pęcherzykowy

– RAS, PAX8-PPARgamma

rak tarczycy

• diagnostyka cytologiczna

• diagnostyka histologiczna

• diagnostyka molekularna

• raport histopatologiczny

przypadek 4

???

• najczęstsze objawy:

–biegunka,

–zaczerwienienie skóry

• GEP NETs powstają z kk. neuroendokrynnych jelita i trzustki

• możliwe przyczyny: mutacje genetyczne (MEN1, MEN2, VHL)

Rakowiaki (1)

• zwykle rosną powoli przez wiele lat

przed rozpoznaniem

– występują w większości w przewodzie

pokarmowym i rzadko w klatce

piersiowej

– zachorowanie 1 - 2 przypadki/100,000

osób

– mogą być rozpoznane podczas

operacji wyrostka robaczkowego

Rakowiaki (2)

• u większości chorych nie rozpoznaje się

guza przed wystąpieniem progresji

(przerzuty do wątroby)

– chory skarży się przez lata na

dolegliwości ze strony przewodu

pokarmowego

– często nieprawidłowa diagnoza

są nowotworami pochodzącymi z:

• gruczołów endokrynnych (przysadka, przytarczyce, nadnercza),

• grup komórek endokrynnych wewnątrz tkanek

gruczołowych (tarczyca i trzustka)

• rozproszonych komórek endokrynnych

przewodu pokarmowego i układu

oddechowego (diffuse endocrine system – DES)

Histologicznie należą do guzów o typie APUD-oma

guzy neuroendokrynne (NET)

Rakowiak Guz neuroendokrynny

rozwijający się w narządach

pochodzących ze środkowej

części pierwotnej cewy

jelitowej (prajelita)

- Części przedniej (foregut)

grasica, oskrzela, płuca,

żołądek, górna część

dwunastnicy, trzustka

- Części środkowej (midgut)

dolna część dwunastnicy,

jelito czcze, jelito kręte,

wyrostek robaczkowy,

okrężnica wstępująca

- Części tylnej (hindgut)

poprzecznica i zstępnica,

odbytnica

układ komórek neuroendokrynnych

jelita i trzustki

• komórki ECL (histamina, CgA, gastrokalcyna)

• komórki G (gastryna)

• komórki S (somatostatyna)

• komórki P (nieznany wydzielany produkt)

• komórki EC (serotonina, tachykininy i CgA)

• inne komórki neuroendokrynne i neurony

peptydergiczne

• komórki (insulina)

• komórki (glukagon)

• komórki D (somatostatyna)

• komórki F (polipeptyd trzustkowy)

• komórki pnia w przewodach trzustkowych

• D1 (nieznany produkt wydzielniczy)

jelito

trzustka

• guzy hormonalnie czynne (objawy: wydzielina endokrynnego),

– rakowiak (++ serotonina),

– insulinoma (++ insulina),

– gastrinoma (++ gastryna),

– VIPoma (++ VIP),

– glukagonoma (++ glukagon),

– somatostatinoma (++ somatostatyna),

• guzy hormonalnie nieczynne (++ CgA, PP)

– guzy hormonalnie nieczynne (bez objawów)

gastro-entero-panceatic

neuoendocrine tumors

GEP/NET

70% / 100%

żołądkowo-jelitowo-trzustkowe

guzy neuroendokrynne

• rakowiak (~40%)

• insulinoma (~20%)

• guzy nieznanego pochodzenia (~15%)

• gastrinoma (~10%)

• VIP-oma (~3%)

• glukagonoma

• somatostatinoma

• guzy hormonalnie nieczynne ( 27%)

Charakterystyka GEP NETs

Guz Zespół

Produkowane

hormony

Miejsce

guza

Rakowiak Zesp. rakowiaka Serotonina,

tachykinina, brady-

kinina, histamina

Jelito-przedni

i środ. odc.

VIP-oma Zesp. Verner’a-

Morrison’a

Wazoaktywny peptyd

jelitowy (VIP) Trzustka Płuca

Glukagonoma Glukagonoma Glukagon Trzustka dwunastnica

Gastrinoma Zesp. Zollinger’a-

Ellison’a

Gastryna Trzustka dwunastnica

Insulinoma Zesp.

niedocukrzenia

Insulina Trzustka

Zespół rakowiaka – umiejscowienie i

częstość występowania objawów

Zapalenie stawów

(7%)

Zapalenie skóry

(5%)

Biegunka

(68–84%)

Sinica

(18%)

Wada zastawkowa

zwłóknienie prawego serca

(14–41%)

Zaczerwienienie twarzy

(63–94%)

Telangiektazje

(25%)

Skurcz oskrzeli

(3–19%)

Ból brzucha

(10–55%)

- najczęstszy wyspiak trzustki (kom. B)

- objawy :

– mały guz <2cm

– hipoglikemia (triada Whipple’a: hipoglikemia w głodzeniu +G <45 - 50mg% + ustępowanie objawów po podaniu glukozy)

– zaburzenia widzenia (mroczki, podwójne widzenie)

– osłabienie

– poty

– uczucie głodu

– otyłość

– drżenia

– splątanie lub dziwaczne zachowanie

insulinoma

• objawy (guz głównie głowy trzustki lub dwunastnicy):

- nadkwasota,

- biegunka,

- zapalenie błony śluzowej i owrzodzenie żołądka,

- BAO/MAO > 0,6

• połowa pacjentów rozwija ZZE

- mnogie wrzody o nietypowym umiejscowieniu

- zapalenie przełyku

- nawroty wrzodów po leczeniu farmakologicznym i chirurgicznym

- 25% składowa MEN1

gastrinoma (z. Zollinger Ellisona)

VIP-oma (z. Verner-Morrisona)

• objawy związane z nadmiarem VIP

- VIP-oma duży guz o złośliwym charakterze z komórek

AUN – trzustka, układ nerwowy, nadnercza

- ciężka wodnista obfita biegunka

( 5-20l/dobę: nie ustępuje po głodzeniu)

- odwodnienie,

- zaburzenia elektrolitowe (hipokaliemia i achlorhydria)

Objawy glukagonoma (z komórek A trzustki):

- duży guz > 6cm trzustki sporadycznie XII

- zaczerwienienie skóry – pełzający rumień

nekrotyczny (erythema necrolyticum migrans)

- zapalenie błony śluzowej jamy ustnej

- łagodna cukrzyca,

- utrata masy ciała,

- niedokrwistość

- biegunka

glukagonoma

somatostatinoma

Somatostatinoma (z komórek D trzustki sporadycznie dwunastnica i jelito cienkie):

- duży guz > 5cm (objawy miejscowe)

- biegunka

- stolce tłuszczowe ze spadkiem masy ciała

- kamica żółciowa

- łagodna cukrzyca

- achlorhydria

guzy hormonalnie nieczynne

guzy hormonalnie nieczynne powodują:

• dużą nieprawidłową masę w jamie brzusznej

• ból brzucha

• niedrożność jelita

• krwawienie z przewodu pokarmowego

• utratę masy ciała

• żółtaczkę

historia naturalna guzów NET

Rozpoznanie zespołu

jelita drażliwego

Właściwa diagnoza

Vinik A, et al. Dig Dis Sci. 1989;34(suppl):14S-27S.

biegunka

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

zgon

zaczerwienienia

przerzuty

Wzrost guza pierwotnego

0 2 4 8 10 12 14 16 18 20

Niecharakterystyczne objawy brzuszne

Czas trwania choroby (lata)

Objawy ACTH (zesp. Cushinga)

GHRH (akromegalia)

ADH (SIADH)

5-HTP

histamina

10%

5-HT (zespół rakowiaka)

Histamina

• bóle brzucha

• niedrożność jelit

• krwawienie z odbytnicy

meta

>2 cm

<1 cm

5-HT

krążenie

wrotne

miejscowe

ogólne

Rodzaj guza Objawy kliniczne Złośliwość

[%]

Rakowiak

Flush, biegunki, bóle brzucha, skurcz oskrzeli, zmiany w prawej części serca

90

Insulinoma

Zespół hipoglikemiczny, osłabienie, drżenia 10

Gastrinoma

Nawracająca choroba wrzodowa żołądka,

biegunki 55

VIPoma

Ciężka wodnista biegunka, hipokalemia,

achlorhydria 80

Glukagonoma Nekrolityczny rumień wędrujący, łagodna

cukrzyca 80

Somatostatinoma

Stolce tłuszczowe, kamica pęcherzyka żółciowego

50

Guzy nieczynne Objawy niecharakterystyczne, żółtaczka

zaporowa 70

Najczęstsze objawy kliniczne guzów GEP

wg WHO

• wysoko zróżnicowane guzy endokrynne

(łagodne lub o niskim stopniu złośliwości)

• dobrze zróżnicowane raki endokrynne

• słabo zróżnicowane raki endokrynne

(rak drobnokomórkowy)

• mieszane raki egzokrynno-endokrynne

(gruczolak/rak endokrynny)

GET/NET

• I. Sporadyczny

• II. Uwarunkowany dziedzicznie:

– zespół MEN1

– zespół von Hippel-Lindau

– zespół MEN 2

(w szerokim ujęciu NET-MTC)

Zespół gruczolakowatości

wewnątrzwydzielniczej - MEN1

• patogeneza: MEN 1, (chromosom 11q13)

defekt genu koduje białko supresorowe meninę

• Narząd zajęty przez guz:

1. przytarczyce – 90%

2. wyspy Langerhansa trzustki, XII-nica

- gastrinoma 40%, insulinoma 10%

3. przysadka 50% - prolactinoma (20%)

4. rzadziej kora nadnerczy 25% nieczynne guzy trzustki 20% NET żołądka, oskrzela, grasicy

z. von Hippel-Lindau

• wrodzony, związany z mutacją genu

supresorowego VHL na chromosomie 3p25

• 1/32.000 urodzeń

• klinicznie dwie postacie:

– 1. haemangioblastoma, angioma mózgu, rdzenia

kręgowego, nerek, często pheochromocytoma

(postać łagodna)

– 2. często rak nerki, nadnerczy, trzustki

Częstość występowania poszczególnych nowotworów

w zespole von Hippla i Lindaua

Objaw Częstość

(%)

Naczyniaki zarodkowe móżdżku 57-60

Naczyniaki siatkówki 41-59

Rak jasnokomórkowy nerki 41-59

Naczyniaki zarodkowe rdzenia

kręgowego 13-14

Guz chromochłonny 7-19

Guz worka endolimfatycznego

(ELST) 11%

geny związane z NETs

• za rozwój MEN 2, odpowiedzialna jest

mutacja protoonkogenu RET (chromosom

10q11.2) którego produktem jest receptorowa

kinaza tyrozynowa

– niemal zawsze rak rdzeniasty (MTC)

– guz chromochłonny nadnerczy

– nadczynność przytarczyc

– inne (nerwiaki błon śluzowych i anomalie

wrodzone)