· Web viewส ทธ น กแสดงม อะไรบ าง (มาตรา ๔๔, ๔๕, ๔๗, ๔ ๘) น กแสดงย อมม ส ทธ แต ผ เด

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

เอกสารประกอบคำาบรรยายชดกฎหมายทรพยสนทางปญญา

กฎหมายลขสทธ

--------------

สวนท ๑ ลกษณะทวไปกฎหมายลขสทธ

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. ๒๕๓๗ (แกไข พ.ศ. ๒๕๕๘) ใหการคมครอง ๒ ประเภท ไดแก (๑) การใหความคมครองแกงานอนมลขสทธ ตามมาตรา ๖ และ (๒) สทธนกแสดง (Performer’s Rights) และการคมครองดงกลาวรวมถงลขสทธและสทธของนกแสดงระหวางประเทศดวย (มาตรา ๖๑)

ลขสทธ เปนหนงในกฎหมายทรพยสนทางปญญาทใหการคมครองเปนสทธเดดขาด (Exclusive Right) แกผสรางสรรคงานเพอแสวงประโยชนทางเศรษฐกจเปนระยะเวลาหนง ซงระยะการคมครองนนขนอยกบประเภทของงาน (ดในหวขอตอไป) สทธดงกลาวเปนสทธในทางปฏเสธ (Negative Right)

กลาวคอ เปนสทธทหามมใหผอนใชสทธตนหากไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ

มาตรา ๑๕ภายใตบงคบมาตรา ๙ มาตรา ๑๐ และมาตรา ๑๔ เจาของลขสทธยอมมสทธแตผเดยวดงตอไปน

(๑) ทำาซำาหรอดดแปลง(๒) เผยแพรตอสาธารณชน(๓) ใหเชาตนฉบบหรอสำาเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง(๔) ใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน

1

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

(๕) อนญาตใหผอนใชสทธตาม (๑) (๒) หรอ (๓) โดยจะกำาหนดเงอนไขอยางใดหรอไมกได แตเงอนไขดงกลาวจะกำาหนดในลกษณะทเปนการจำากดการแขงขนโดยไมเปนธรรมไมไดการพจารณาวาเงอนไขตามวรรคหนง (๕) จะเปนการจำากดการแขงขนโดยไมเปนธรรมหรอไม ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทกำาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๒๗การกระทำาอยางใดอยางหนงแกงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน โดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา ๑๕ (๕) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดกระทำาดงตอไปน

(๑) ทำาซำาหรอดดแปลง(๒) เผยแพรตอสาธารณชน

สทธเดดขาด V. กรรมสทธสทธเดดขาดในการแสวงประโยชนทางเศรษฐกจในงานสรางสรรคเปนระยะเวลาหนงนน เปนการตอบแทนตอผลการใชปญญา (Mental labour) สทธเดดขาดฯดงกลาวนนเปนทรพยทไมมรปราง (Intangible property) กลาวคอ สทธในการแสวงประโยชนทางเศรษฐกจจากงานสรางสรรคนน ในการทำาซำาดดแปลง และเผยแพรตอสาธารณชน (มาตรา ๑๕) ซงสทธเดดขาดฯนแตกตางจากการเปนเจาของ กรรมสทธ ในทรพยทมรปราง “ ” (Tangible property)

อาท

นาย ก. แตงตำารา นาย ก. เปนเจาของลขสทธ (ตามเงอนไขก.ม.ลขสทธ) นาย ก. มสทธแตผเดยวทใชงานนนในการแสวงประโยชน ทางเศรษฐกจ (Exclusive Right) นายแดงซอตำาราดงกลาว (ทรพยมรปราง Tangible Property) นน

2

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

นายแดงเปนเจาของกรรมสทธในตำารานน แตนายแดงไมใชเจาของลขสทธ หากนายแดงทำาซาตำารานนโดยไมไดรบอนญาตจากนาย ก. นายแดงกเปนผละเมดลขสทธตำาราของนาย ก.

ประเภทงานทสามารถมลขสทธ (มาตรา ๖)

วรรณกรรม, นาฏกรรม, ศลปกรรม, ดนตรกรรม, โสตทศนวสด, ภาพยนตร, สงบนทกเสยง, งานแพรเสยงแพรภาพ หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ

“วรรณกรรม หมายความวา งานนพนธททำาขนทกชนด เชน หนงสอ ”จลสาร สงเขยน สงพมพ ปาฐกถา เทศนา คำาปราศรย สนทรพจน และใหหมายความรวมถงโปรแกรมคอมพวเตอรดวย

“โปรแกรมคอมพวเตอร หมายความวา คำาสง ชดคำาสง หรอสงอนใดทนำา”ไปใชกบเครองคอมพวเตอร เพอใหเครองคอมพวเตอรทำางานหรอเพอใหไดรบผลอยางหนงอยางใด ทงน ไมวาจะเปนภาษาโปรแกรมคอมพวเตอรในลกษณะใด

“นาฏกรรม หมายความวา งานเกยวกบการรำา การเตน การทำาทา หรอการ”แสดงทประกอบขนเปนเรองราว และใหหมายความรวมถงการแสดงโดยวธใบดวย

“ศลปกรรม หมายความวา งานอนมลกษณะอยางหนงอยางใดหรอหลาย”อยางดงตอไปน

3

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

(๑) งานจตรกรรม ไดแก งานสรางสรรครปทรงทประกอบดวยเสน แสง ส หรอสงอน อยางใดอยางหนงหรอหลายอยางรวมกน ลงบนวสดอยางเดยวหรอหลายอยาง(๒) งานประตมากรรม ไดแก งานสรางสรรครปทรงทเกยวกบปรมาตรทสมผสและจบตองได(๓) งานภาพพมพ ไดแก งานสรางสรรคภาพดวยกรรมวธทางการพมพ และหมายความรวมถงแมพมพหรอแบบพมพทใชในการพมพดวย(๔) งานสถาปตยกรรม ไดแก งานออกแบบอาคารหรอสงปลกสราง งานออกแบบตกแตงภายในหรอภายนอก ตลอดจนบรเวณของอาคารหรอสงปลกสราง หรอการสรางสรรคหนจำาลองของอาคารหรอสงปลกสราง

https://encrypted-tbn 0. gstatic.com/images?q=tbn:ANd 9 GcQxFXa_ 2 sZ- 4 BTGxcCbBjYOmPrdgxp_NwnHPr 2 VHIahmSCjOD 5 l

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRc7O-mQj8C_mkCm1Gl7Ax2gFkJqcfrfc8TWIRPcXCVDkZmU99F

4

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcStTt_u3MOhfVoJAh03AZF1Ygrz9yeNVSkZ6KKbedMSPM01fmQz

(๕) งานภาพถาย ไดแก งานสรางสรรคภาพทเกดจากการใชเครองมอบนทกภาพโดยใหแสงผานเลนซไปยงฟลมหรอกระจก และลางดวยนำายาซงมสตรเฉพาะ หรอดวยกรรมวธใด ๆ อนทำาใหเกดภาพขน หรอการบนทกภาพโดยเครองมอหรอวธการอยางอน(๖) งานภาพประกอบ แผนท โครงสราง ภาพราง หรองานสรางสรรครปทรงสามมตอนเกยวกบภมศาสตร ภมประเทศ หรอวทยาศาสตร(๗) งานศลปประยกต ไดแก งานทนำาเอางานตาม (๑) ถง (๖) อยางใดอยางหนงหรอหลายอยางรวมกนไปใชประโยชนอยางอน นอกเหนอจากการชนชมในคณคาของตวงานดงกลาวนน เชน นำาไปใชสอย นำาไปตกแตงวสดหรอสงของอนเปนเครองใชหรอนำาไปใชเพอประโยชนทางการคากฎหมายลขสทธคมครองอะไรและอยางไรในงานดงกลาว

งานศลปกรรมไมวาเปนงานประเภทใดนน ไมคำานงถง คณคาทางศลปะ “ ”หรอไม และใหหมายความรวมถงภาพถายและแผนผงของงานดงกลาวดวย

“ดนตรกรรม หมายความวา งานเกยวกบเพลงทแตงขนเพอบรรเลงหรอ”ขบรองไมวาจะมทำานองและคำารองหรอมทำานองอยางเดยว และใหหมายความรวมถงโนตเพลงหรอแผนภมเพลงทไดแยกและเรยบเรยงเสยงประสานแลว

5

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

“โสตทศนวสด หมายความวา งานอนประกอบดวยลำาดบของภาพโดย”บนทกลงในวสดไมวาจะมลกษณะอยางใด อนสามารถทจะนำามาเลนซำาไดอก โดยใชเครองมอทจำาเปนสำาหรบการใชวสดนน และใหหมายความรวมถงเสยงประกอบงานนนดวย ถาม

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcR1ApGnA5EI8cWA4CgEG3OgtRnch-nyE37U0Y3bup4Ggfhp8L5aqg

http://www.lib.kmitl.ac.th/central/images/stories/AudioVisual/DSC_3998.JPG

“ภาพยนตร หมายความวา โสตทศนวสดอนประกอบดวยลำาดบของภาพ ”ซงสามารถนำาออกฉายตอเนองไดอยางภาพยนตรหรอสามารถบนทกลงบนวสดอน เพอนำาออกฉายตอเนองไดอยางภาพยนตร และใหหมายความรวมถงเสยงประกอบภาพยนตรนนดวย ถาม

“สงบนทกเสยง หมายความวา งานอนประกอบดวยลำาดบของเสยงดนตร” เสยงการแสดง หรอเสยงอนใด โดยบนทกลงในวสดไมวาจะมลกษณะใด ๆ อนสามารถทจะนำามาเลนซำาไดอกโดยใชเครองมอทจำาเปนสำาหรบการใชวสดนน แตทงนมใหหมายความรวมถงเสยงประกอบภาพยนตรหรอเสยงประกอบโสตทศนวสดอยางอน

6

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

งานทไมถอวาเปนงานอนมลขสทธ มาตรา ๗ สงตอไปนไมถอวาเปนงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน

(๑) ขาวประจำาวน และขอเทจจรงตาง ๆ ทมลกษณะเปนเพยงขาวสารอนมใชงานในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ(๒) รฐธรรมนญ และกฎหมาย(๓) ระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ คำาสง คำาชแจง และหนงสอโตตอบของกระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใดของรฐหรอของทองถน(๔) คำาพพากษา คำาสง คำาวนจฉย และรายงานของทางราชการ(๕) คำาแปลและการรวบรวมสงตาง ๆ ตาม (๑) ถง (๔) ทกระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใดของรฐหรอของทองถนจดทำาขน

สวนท ๒ ลกษณะการคมครองลขสทธ

กฎหมายลขสทธใหความคมครอง การแสดงออกซงความคด “ ” (Expression

of Idea) ไมวาจะแสดงออกโดยวธหรอรปแบบใดใน การสรางสรรค “ ”(Creativity) งานทสามารถมลขสทธตามมาตรา ๖ โดยไมคมครอง ความคด“ ” หรอขนตอน กรรมวธหรอระบบ หรอวธใชหรอทำางาน หรอแนวคด หลกการ

7

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

การคนพบ หรอทฤษฎทางวทยาศาสตร หรอคณตศาสตร (มาตรา ๖ วรรคทาย)

ทป. 116/2546 ไพจตร บญญพนธ v. ราชบณฑตยสถานทป. 58/2547 สน เตมสงสย v. นเวศน กนไทราษฎรฎ. 2189-2190/48 ภาพนก / สญญาจาง / ผสรางสรรค

อยางไรเรยกวาเปนงาน สรางสรรค ตองมวรยะอตสาหะใชความรและ“ ” –การฝกฝน ทป. 78/2545 หยนหวอหยน v. บรษทผลตอาหาร

งานทไมสามารถมลขสทธตามมาตรา ๗ นน หากบคคลแสดงออกซงความคดในงานดงกลาวดวยการสรางสรรค กลาวคอใชวรยะอตสาหะตามสายงานการฝกฝนหรออาชพ บคคลนนสามารถมลขสทธในงานนนได อาท ขาวฆาตกรรมเปนขอเทจจรงซงไมมลขสทธ แตหากนางสาวก. เขยนบทความทางกฎหมายเกยวกบการฆาตกรรมนน นางสาวก. เปนเจาของลขสทธในงานดงกลาว

สวนท ๓ เงอนไขการไดมาซงลขสทธ มาตรา ๘ ใหผสรางสรรคเปนผมลขสทธในงานทตนไดสรางสรรคขนภายใตเงอนไขดงตอไปน

(๑) ในกรณทยงไมไดมการโฆษณางาน ผสรางสรรคตองเปนผมสญชาตไทยหรออยในราชอาณาจกรหรอเปนผมสญชาตหรออยในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองลขสทธซงประเทศไทยเปนภาคอยดวย ตลอดระยะเวลาหรอเปนสวนใหญในการสรางสรรคงานนน

8

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

(๒) ในกรณทไดมการโฆษณางานแลว การโฆษณางานนนในครงแรกไดกระทำาขนในราชอาณาจกรหรอในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองลขสทธซงประเทศไทยเปนภาคอยดวย หรอในกรณทการโฆษณาครงแรกไดกระทำานอกราชอาณาจกรหรอในประเทศอนทไมเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองลขสทธซงประเทศไทยเปนภาคอยดวย หากไดมการโฆษณางานดงกลาวในราชอาณาจกรหรอในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองลขสทธซงประเทศไทยเปนภาคอยดวยภายในสามสบวน (๓๐ วน) นบแตวนทไดมการโฆษณาครงแรก หรอผสรางสรรคเปนผมลกษณะตามทกำาหนดไวใน (๑) ในขณะทมการโฆษณางานครงแรก

ในกรณทผสรางสรรคตองเปนผมสญชาตไทย ถาผสรางสรรคเปนนตบคคล นตบคคลนนตองเปนนตบคคลทจดตงขนตามกฎหมายไทย

“การโฆษณา หมายความวา การนำาสำาเนาจำาลองของงานไมวาในรปหรอ”ลกษณะอยางใดททำาขนโดยความยนยอมของผสรางสรรคออกจำาหนาย โดยสำาเนาจำาลองนนมปรากฏตอสาธารณชนเปนจำานวนมากพอสมควรตามสภาพของงานนน แตทงนไมหมายความรวมถง การแสดงหรอการทำาใหปรากฏซงนาฏกรรม ดนตรกรรม หรอภาพยนตร การบรรยายหรอการปาฐกถา ซงวรรณกรรม การแพรเสยงแพรภาพเกยวกบงานใด การนำาศลปกรรมออกแสดงและการกอสรางงานสถาปตยกรรม (มาตรา ๔)

เงอนไขการไดมาซงลขสทธขนอยกบการ โฆษณา งานนน กลาวอกนยยะ“ ”หนงคอ การไดมาซงลขสทธไมตองมการ จดทะเบยน ผสรางสรรคงาน“ ”อนมลขสทธหากไดแสดงออกซงคดอยางสรางสรรคหากเปนผมสญชาตไทยไมวาจะไดมการโฆษณาหรอไมผสรางสรรคนนกมลขสทธในงานดงกลาว

9

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

การทไดมาซงลขสทธโดยไมตองจดทะเบยนนน พดเปนภาษาพดทวๆไปไดวาการใหความคมครองลขสทธเปนโดยอตโนมต (automatic) อยางไรกตามในปจจบนกำาหนดใหมการจดแจงการเปนเจาของงานลขสทธ การจดแจงดงกลาวไมใชการ จดทะเบยน อนเปนเงอนไขการไดลขสทธ แตเปนการแจง“ ”เพอประโยชนการตดตอเพอขออนญาตใชสทธหรอการซอขายในงานลขสทธนน

“อนสญญาวาดวยการคมครองลขสทธซงประเทศไทยเปนภาคอยดวย ใน”ทนหมายถง Bern Convention / WTO Agreement with Trade-Related Aspects of

Intellectual Property Rights (TRIPS)

สวนท ๔ การไดมาซงลขสทธตามสญญาจาง (จางแรงงาน จางทำาของ จางโดยรฐฯ)

มาตรา ๙ งานทผสรางสรรคไดสรางสรรคขนในฐานะพนกงานหรอลกจาง “ถามไดทำาเปนหนงสอตกลงกนไวเปนอยางอน ใหลขสทธในงานนนเปนของผสรางสรรค แตนายจางมสทธนำางานนนออกเผยแพรตอสาธารณชนไดตามทเปนวตถประสงคแหงการจางแรงงานนน”

มาตรา ๑๐ งานทผสรางสรรคไดสรางสรรคขนโดยการรบจางบคคลอน “ใหผวาจางเปนผมลขสทธในงานนน เวนแตผสรางสรรคและผวาจางจะไดตกลงกนไวเปนอยางอน”

ฎ. 2189-2190/48 ภาพนก / สญญาจาง / ผสรางสรรค /

มาตรา ๑๔ กระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใดของรฐหรอของ“ทองถนยอมมลขสทธในงานทไดสรางสรรคขนโดยการจางหรอตามคำาสง

10

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

หรอในความควบคมของตน เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอนเปนลายลกษณอกษร”

ฏ. 1908/46 มหาวทยาลยเกษตร กบ พนกงาน (สญญาจาง/ เจาของลขสทธ) พนกงานฝายวจยประเมนผล

ฎ. 11118/2558

จำาเลยท 1 อยในฐานะผสรางสรรครวม ทงในวงวชาการนนพงมบรรทดฐานดานจรรยาบรรณของนกวชาการในระดบสากลเชนเดยวกน กลาวคอ การทโจทกรวมซงเปนผวจยหรอผเขยนผลงานทางวชาการนำาผลงานทางวชาการของผสรางสรรครวมกนมาใชในผลงานทางวชาการของตน กควรอยางยงทโจทกรวมจะไดบอกกลาวผสรางสรรครวมกนทกคนรวมทงจำาเลยท 1 วาจะนำาบทความทเขยนรวมกนนนไปใชในดษฎนพนธของโจทกรวมแตในฐานทจำาเลยท 1 เปนผเขยนรวมในผลงานวชาการในรปแบบงานนพนธอนเปนงานวรรณกรรมซงมลขสทธดงกลาว จำาเลยท 1 ยอมไดรบการปกปองคมครองในฐานะผสรางสรรคงาน

เจาของลขสทธ V. ผสรางสรรค ผเปนเจาของลขสทธ (Copyright owner) อาจไมใชผสรางสรรคงาน (Author)

อาท งานอนมลขสทธทเกดจากการจางทำาของ คดภาพนก ผวาดภาพ– –เปนผสรางสรรคงาน กลาวคอเปนผวาดรปนก ซงผสรางสรรคนมสทธทเรยกวา ธรรมสทธ “ ” (Moral Right) เปนสทธทหามมใหบคคลใดกระทำาเสยหายตอชอเสยงหรอเกยรตคณของผสราสรรค ธรรมสทธนตกทอดถงทายาทผสรางสรรคโดยมอายการคมครองตลอดอายลขสทธในงานดงกลาว

11

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

อาท ลขสทธงานจตรกรรมมอายการคมครองลขสทธ ตลอดอายผสรางสรรคและอก ๕๐ ปหลงจากผสรางสรรคเสยชวต (มาตรา ๑๙) ธรรมสทธของผสรางสรรค (หรอจตรกรหรอผวาดภาพ) มตลอดอายการคมครองลขสทธภาพนน

สวนท ๕ การไดมาซงลขสทธจากการกระทำาแกงานลขสทธของบคคลอน

ลขสทธสามารถไดมาจากการดดแปลง (มาตรา ๑๑) และหรอดดแปลง (มาตรา ๑๒) งานทมลขสทธแลวโดยไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธนน

มาตรา ๑๑ งานใดมลกษณะเปนการดดแปลงงานอนมลขสทธตามพระราช“บญญตนโดยไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ ใหผทไดดดแปลงนนมลขสทธในงานทไดดดแปลงตามพระราชบญญตน แตทงนไมกระทบกระเทอนสทธของเจาของลขสทธทมอยในงานของผสรางสรรคเดมทถกดดแปลง”

“ดดแปลง หมายความวา ทำาซำาโดยเปลยนรปใหม ปรบปรงแกไขเพมเตม ”หรอจำาลองงานตนฉบบในสวนอนเปนสาระสำาคญโดยไมมลกษณะเปนการจดทำางานขนใหม ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน(๑) ในสวนทเกยวกบวรรณกรรม ใหหมายความรวมถง แปลวรรณกรรม เปลยนรปวรรณกรรมหรอรวบรวมวรรณกรรมโดยคดเลอกและจดลำาดบใหม(๒) ในสวนทเกยวกบโปรแกรมคอมพวเตอร ใหหมายความรวมถง ทำาซำาโดยเปลยนรปใหม ปรบปรง แกไขเพมเตมโปรแกรมคอมพวเตอรในสวนอนเปนสาระสำาคญ โดยไมมลกษณะเปนการจดทำาขนใหม

12

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

(๓) ในสวนทเกยวกบนาฏกรรม ใหหมายความรวมถง เปลยนงานทมใชนาฏกรรมใหเปนนาฏกรรม หรอเปลยนนาฏกรรมใหเปนงานทมใชนาฏกรรม ทงน ไมวาในภาษาเดมหรอตางภาษากน(๔) ในสวนทเกยวกบศลปกรรม ใหหมายความรวมถง เปลยนงานทเปนรปสองมตหรอสามมต ใหเปนรปสามมตหรอสองมต หรอทำาหนจำาลองจากงานตนฉบบ(๕) ในสวนทเกยวกบดนตรกรรม ใหหมายความรวมถง จดลำาดบเรยบเรยงเสยงประสานหรอเปลยนคำารองหรอทำานองใหม

อาท ภาพยนตร Harry Potter เปนการดดแปลง (adaptation) งานวรรณกรรมเพราะเปนการเปลยนรปใหมจากวรรณกรรม Harry Potter โดย JK Rolling หากผสรางไดขออนญาตการดดแปลงจากผประพนธ ผสรางภาพยนตรกมลขสทธในงานภาพยนตรนนแยกตางหากจากผประพนธวรรณกรรม

อาท การป นรปปนจากภาพวาด (จตรกรรม ทมลขสทธ– )

มาตรา ๑๒ งานใดมลกษณะเปนการนำาเอางานอนมลขสทธตามพระราช“บญญตน มารวบรวมหรอประกอบเขากนโดยไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ หรอเปนการนำาเอาขอมลหรอสงอนใดซงสามารถอานหรอถายทอดไดโดยอาศยเครองกลหรออปกรณอนใดมารวบรวมหรอประกอบเขากน หากผทไดรวบรวมหรอประกอบเขากนไดรวบรวมหรอประกอบเขากนซงงานดงกลาวขนโดยการคดเลอกหรอจดลำาดบในลกษณะซงมไดลอกเลยนงานของบคคลอน ใหผทไดรวบรวมหรอประกอบเขากนนนมลขสทธในงานทไดรวบรวมหรอประกอบเขากนตามพระราชบญญตน แตทงนไมกระทบกระเทอนสทธของเจาของลขสทธทมอยในงาน หรอขอมลหรอสงอนใด ของผสรางสรรคเดมทถกนำามารวบรวมหรอประกอบเขากน”

13

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

อาท การรวบรวมบทความจากผเขยนหลากหลาย (ทมลขสทธ) หากไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธในงานบทความนน ผทรวบรวมกมลขสทธในการรวบรวมนน ลกษณะน การแสดงออกซงความคดในงานการรวบรวมคอรปแบบ หรอการจดธมหรอลกษณะการนำาเสนองาน

สวนท ๖ อายแหงการคมครองลขสทธ (ตามประเภทของงาน)

สวนท ๗ สทธเดดขาด (Exclusive Right) ของผทรงลขสทธ

14

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

สทธใหเชา (Rental Right) มเฉพาะงานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง งานดงกลาวอาศยอปกรณอนเพอเขาสการรบรในงานนนกฎหมายจงกำาหนดใหเจาของลขสทธมสทธในการใหเชาดวย กลาวคอ หากบคคลใดตองการทำาธรกจการใหเชางานลขสทธ ๔ ประเภทนจะตองไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธดวย นอกเหนอจากการปฏบตตามกฎหมายอนๆทเกยวของในการประกอบธรกจดงกลาว

ดงนน เจาของลขสทธในงานวรรณกรรมประเภทตำาราหรอหนงสอไมมสทธใหเชา กลาวคอหากบคคลใดตองการทำาธรกจใหเชาหนงสอไมตองขออนญาตจากเจาของธรกจ ทงนหนงสอหรอตำารานนตองเปนหลงสอทไมละเมดลขสทธ คอตองเปนหนงสอลขสทธ ไมเปนหนงสอทเกดจากการทำาซำาทไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ

สวนท ๘ การละเมดลขสทธ

การละเมดลขสทธทวไป (การละเมดโดยตรง)

15

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

มาตรา ๒๗ การกระทำาอยางใดอยางหนงแกงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน โดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา ๑๕ (๕) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดกระทำาดงตอไปน(๑) ทำาซำาหรอดดแปลง(๒) เผยแพรตอสาธารณชน

“ทำาซำา หมายความรวมถง คดลอกไมวาโดยวธใด ๆ เลยนแบบ ทำาสำาเนา ”ทำาแมพมพ บนทกเสยง บนทกภาพ หรอบนทกเสยงและภาพ จากตนฉบบ จากสำาเนา หรอจากการโฆษณาในสวนอนเปนสาระสำาคญ ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน สำาหรบในสวนทเกยวกบโปรแกรมคอมพวเตอรใหหมายความถง คดลอกหรอทำาสำาเนาโปรแกรมคอมพวเตอรจากสอบนทกใด ไมวาดวยวธใด ๆ ในสวนอนเปนสาระสำาคญ โดยไมมลกษณะเปนการจดทำางานขนใหม ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน

“ดดแปลง หมายความวา ทำาซำาโดยเปลยนรปใหม ปรบปรงแกไขเพมเตม ”หรอจำาลองงานตนฉบบในสวนอนเปนสาระสำาคญโดยไมมลกษณะเปนการจดทำางานขนใหม ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน(๑) ในสวนทเกยวกบวรรณกรรม ใหหมายความรวมถง แปลวรรณกรรม เปลยนรปวรรณกรรมหรอรวบรวมวรรณกรรมโดยคดเลอกและจดลำาดบใหม(๒) ในสวนทเกยวกบโปรแกรมคอมพวเตอร ใหหมายความรวมถง ทำาซำาโดยเปลยนรปใหม ปรบปรง แกไขเพมเตมโปรแกรมคอมพวเตอรในสวนอนเปนสาระสำาคญ โดยไมมลกษณะเปนการจดทำาขนใหม(๓) ในสวนทเกยวกบนาฏกรรม ใหหมายความรวมถง เปลยนงานทมใชนาฏกรรมใหเปนนาฏกรรม หรอเปลยนนาฏกรรมใหเปนงานทมใชนาฏกรรม ทงน ไมวาในภาษาเดมหรอตางภาษากน

16

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

(๔) ในสวนทเกยวกบศลปกรรม ใหหมายความรวมถง เปลยนงานทเปนรปสองมตหรอสามมต ใหเปนรปสามมตหรอสองมต หรอทำาหนจำาลองจากงานตนฉบบ(๕) ในสวนทเกยวกบดนตรกรรม ใหหมายความรวมถง จดลำาดบเรยบเรยงเสยงประสานหรอเปลยนคำารองหรอทำานองใหม

“เผยแพรตอสาธารณชน หมายความวา ทำาใหปรากฏตอสาธารณชน โดย”การแสดง การบรรยาย การสวด การบรรเลง การทำาใหปรากฏดวยเสยงและหรอภาพ การกอสราง การจำาหนาย หรอโดยวธอนใดซงงานทไดจดทำาขน

การละเมดงานโสตทศนวสด ภาพยนตร หรอสงบนทกเสยง มาตรา ๒๘ การกระทำาอยางใดอยางหนงแกโสตทศนวสด ภาพยนตร หรอสงบนทกเสยงอนมลขสทธตามพระราชบญญตนโดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา ๑๕ (๕) ทงน ไมวาในสวนทเปนเสยงและหรอภาพ ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดกระทำาดงตอไปน(๑) ทำาซำาหรอดดแปลง(๒) เผยแพรตอสาธารณชน(๓) ใหเชาตนฉบบหรอสำาเนางานดงกลาว

การละเมดลขสทธภาพยนตรในโรงภาพยนตร มาตรา ๒๘/๑ การทำาซาโดยการบนทกเสยงหรอภาพหรอทงเสยงและภาพจากภาพยนตรอนมลขสทธตามพระราชบญญตน ในโรงภาพยนตรตามกฎหมายวาดวยภาพยนตรและวดทศน ไมวาทงหมดหรอแตบางสวน โดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา ๑๕ (๕) ในระหวางการฉายในโรงภาพยนตร ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ และมใหนำามาตรา ๓๒ วรรคสอง (๒) มาใชบงคบ

17

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

มาตรา ๒๘/๑ เพมเตมโดยพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๘ มาตรานตราเพอแกปญหาการบนทกภาพยนตรในโรงภาพยนตร โดยทไมไดรบขอยกเวนจากการบนทกเพอการชมเปนการสวนตน และบคคลอนในครอบครวหรอญาตสนทดงระบไวในมาตรา ๓๒ วรรคสอง (๒)

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองจากปจจบนมปญหาการทำาซาโดยการบนทกเสยงหรอภาพหรอทงเสยงและภาพจากภาพยนตรในระหวางการฉายในโรงภาพยนตรทงภาพยนตรไทยและภาพยนตรตางประเทศโดยไมไดรบอนญาต แลวนำาไปทำาซาในสอตางๆ เชน แผนซด หรอแผนดวด เปนตนออกจำาหนาย สรางความเสยหายทางเศรษฐกจตออตสาหกรรมภาพยนตรและธรกจทเกยวเนองเปนอยางมากซงเปนการขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธหรอผไดรบอนญาตใหใชสทธและอาศยขอยกเวนการละเมดลขสทธตามกฎหมายวาดวยลขสทธในปจจบน โดยอางวาเปนการทำาซาเพอประโยชนของตนเอง จงสมควรแกไขเพมเตมพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.

๒๕๓๗ โดยกำาหนดใหการกระทำาละเมดลขสทธในลกษณะดงกลาวเปนความผดเฉพาะ และมอตราโทษเชนเดยวกบการกระทำาละเมดลขสทธเพอการคา นอกจากนสมควรกำาหนดขอยกเวนการละเมดลขสทธเพมเตม เพอประโยชนของคนพการทางการมองเหน คนพการทางการไดยนคนพการทางสตปญญา และคนพการประเภทอนทกำาหนดในพระราชกฤษฎกาทจะสามารถเขาถงงานอนมลขสทธไดตามความจำาเปน จงจำาเปนตองตราพระราชบญญตน

การละเมดงานแพรเสยงแพรภาพ (Broadcasting)

มาตรา ๒๙ การกระทำาอยางใดอยางหนงแกงานแพรเสยงแพรภาพอนมลขสทธตามพระราชบญญตนโดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา ๑๕ (๕) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดกระทำาดงตอไปน

18

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

(๑) จดทำาโสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง หรองานแพรเสยงแพรภาพ ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน(๒) แพรเสยงแพรภาพซำา ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน(๓) จดใหประชาชนฟงและหรอชมงานแพรเสยงแพรภาพ โดยเรยกเกบเงนหรอผลประโยชนอยางอนในทางการคา

อาท การถายทอดสดการแขงขนกฬาจากตางประเทศ หากบรษทบนเทงซอลขสทธการแพรเสยงแพรภาพการแขงขนฯ ในประเทศไทย ดงนนบรษทบนเทงจงมสทธแตผเดยวในการทำาซำาและเผยแพรตอสาธารณชนซงงานดงกลาว

การละเมดโปรแกรมคอมพวเตอร มาตรา ๓๐ การกระทำาอยางใดอยางหนงแกโปรแกรมคอมพวเตอรอนมลขสทธตามพระราชบญญตนโดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา ๑๕ (๕) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดกระทำาดงตอไปน(๑) ทำาซำาหรอดดแปลง(๒) เผยแพรตอสาธารณชน(๓) ใหเชาตนฉบบหรอสำาเนางานดงกลาว

การละเมดลขสทธโดยออม (Indirect copyright infringement)

มาตรา ๓๑ ผใดรอยแลวหรอมเหตอนควรรวางานใดไดทำาขนโดยละเมดลขสทธของผอน กระทำาอยางใดอยางหนงแกงานนนเพอหากำาไร ใหถอวาผนนกระทำาการละเมดลขสทธ ถาไดกระทำาดงตอไปน(๑) ขาย มไวเพอขาย เสนอขาย ใหเชา เสนอใหเชา ใหเชาซอ หรอเสนอใหเชาซอ(๒) เผยแพรตอสาธารณชน(๓) แจกจายในลกษณะทอาจกอใหเกดความเสยหายแกเจาของลขสทธ

19

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

(๔) นำาหรอสงเขามาในราชอาณาจกร

ฎกาท 8660/2558

จำาเลยทำาซำา ดดแปลง โดยผลตแผนดวด วซด และเอมพ 3 งานดนตรกรรมภาพยนตร วดทศน สงบนทกเสยง และโสตทศนวสดของผเสยหายทงยสบสโดยละเมดลขสทธของผเสยหายทงยสบส แลวนำาออกขาย เสนอขาย และมไวเพอขายแกบคคลทวไปอนเปนการกระทำาเพอแสวงหากำาไรในทางการคา โดยจำาเลยรอยแลววางานดงกลาวเปนงานททำาขนโดยละเมดลขสทธของผเสยหายทงยสบสและโดยไมไดรบอนญาตจากผเสยหายทงยสบส

การกระทำาทจะเปนความผดตาม พ.ร.บ.ภาพยนตรและวดทศน พ.ศ.2551

มาตรา 78 ประกอบมาตรา 25 วรรคหนง และมาตรา 81 ประกอบมาตรา 47

วรรคหนง ผกระทำาความผดตองมหนาทนำาภาพยนตรและวดทศนทจะนำาออกฉาย ใหเชา แลกเปลยน หรอจำาหนายในราชอาณาจกรไปผานการตรวจพจารณาและไดรบอนญาตจากคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศนกอน

ฎกาท 2659/2559 โจทกบรรยายฟองความผดฐานละเมดลขสทธของผอนเพอการคาแตเพยงวา จำาเลยทงสามละเมดลขสทธในงานสรางสรรคประเภทงานดนตรกรรม งานบนทกเสยงและงานโสตทศนวสดของผเสยหาย โดยนำาแผนซดทบนทกเนอรอง ทำานองเพลง และภาพคาราโอเกะ ซงไดมผทำาซำาหรอดดแปลงขนโดยละเมดลขสทธของผเสยหายออกเผยแพรตอสาธารณชน โดยจำาเลยทงสามรอยแลววาการเผยแพรงานดงกลาวของผเสยหายตอสาธารณชนเปนการละเมดลขสทธของผเสยหาย แตโจทกไมไดบรรยายฟองวาจำาเลยทงสามรอยแลวหรอมเหตอนควรรวางานดงกลาวไดทำาขนโดยละเมดลขสทธของผเสยหาย ฟองของโจทกในความผดดง

20

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

กลาวจงเปนฟองทขาดองคประกอบของความผดตาม พ.ร.บ.ลขสทธ พ.ศ.2537 มาตรา 70 วรรคสอง ประกอบมาตรา 31 (2)

ฎ. 2506/2548 – การเผยแพรสสาธารณะชน (ปรมาณและระยะเวลา) และมาตรา 31

ฎ. 8333/2547 อยการ v. นายแสวง ราชรนทร (มาตรา 31 และการรบของกลาง ใหเปนของเจาของลขสทธ–

สวนท ๙ ขอยกเวนการละเมดลขสทธ

หลการทวไปในการพจารณาการเปนขอยกเวนดวย ๓ ขนตอน (Three-

step-test)

มาตรา ๓๒ การกระทำาแกงานอนมลขสทธของบคคลอนตามพระราชบญญตน หากไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธและไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ

มาตรา ๓๒ วรรค ๑ เปนการพจารณาประโยชนทางเศรษฐกจของเจาของลขสทธ ประกอบดวย ๒ ขนตอน (Step 1 & Step 2)

Step 1 ไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธ

Step 2 ไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร

Step 3 มาตรา ๓๒ วรรค ๒ (๑)-(๙) เปนพฤตกรรมหรอสถานการณ

(๑) วจยหรอศกษางานนน อนมใชการกระทำาเพอหากำาไร

21

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

(๒) ใชเพอประโยชนของตนเอง หรอเพอประโยชนของตนเองและบคคลอนในครอบครวหรอญาตสนท

(๓) ตชม วจารณ หรอแนะนำาผลงานโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในงานนน

(๔) เสนอรายงานขาวทางสอสารมวลชนโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในงานนน

(๕) ทำาซำา ดดแปลง นำาออกแสดง หรอทำาใหปรากฏ เพอประโยชนในการพจารณาของศาลหรอเจาพนกงานซงมอำานาจตามกฎหมาย หรอในการรายงานผลการพจารณาดงกลาว

(๖) ทำาซำา ดดแปลง นำาออกแสดง หรอทำาใหปรากฏโดยผสอน เพอประโยชนในการสอนของตน อนมใชการกระทำาเพอหากำาไร

(๗) ทำาซำา ดดแปลงบางสวนของงาน หรอตดทอนหรอทำาบทสรปโดยผสอนหรอสถาบนศกษา เพอแจกจายหรอจำาหนายแกผเรยนในชนเรยนหรอในสถาบนศกษา ทงน ตองไมเปนการกระทำาเพอหากำาไร

(๘) นำางานนนมาใชเปนสวนหนงในการถามและตอบในการสอบ

(๙) ทำาซา หรอดดแปลง เพอประโยชนของคนพการทไมสามารถเขาถงงานอนมลขสทธอนเนองมาจากความบกพรองทางการเหน การไดยน สตปญญา หรอการเรยนร หรอความบกพรองอนตามทกำาหนดในกฎกระทรวง โดยตองไมเปนการกระทำาเพอหากำาไร ทงน รปแบบของการทำาซาหรอดดแปลงตามความจำาเปนของคนพการและองคกรผจดทำารวมทงหลกเกณฑและวธการดำาเนนการเพอทำาซาหรอดดแปลงใหเปนไปตามทรฐมนตรประกาศกำาหนดในราชกจจานเบกษา (มาตรา ๓๒ วรรค ๒ (๙) เพมเตมโดยพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๘)

22

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

มาตรา ๓๒ วรรค ๑ (ขอพจารณาประโยชนทางเศรษฐกจ) นน ถกอางองในหลายๆมาตราในสวนทเปนขอยกเวนการละเมดลขสทธ กลาวคอ พฤตกรรมการละเมดลขสทธทเปนขอยกเวนไดนน ตองเปนพฤตกรรมทไมกระทบประโยชนทางเศรษฐกจของเจาของลขสทธดวย

ขอยกเวนการละเมดลขสทธในงานประเภทตางๆ (มาตรา ๓๒/๑ ๔๓– )

มาตรา ๓๒/๑ การจำาหนายตนฉบบหรอสำาเนางานอนมลขสทธโดยผไดมาซงกรรมสทธในตนฉบบหรอสำาเนางานอนมลขสทธนนโดยชอบดวยกฎหมาย มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ

(มาตรา ๓๒/๑ เพมเตมโดยพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๘)

มาตรานตราขนเพอจำากดสทธเดดขาดของเจาลขสทธในการเผยแพรตอสาธารณะชน (Distribution Right) กลาวคอ โดยปกตพจารณาจากสทธเดดขาดของเจาของลขสทธตามมาตรา ๑๕ และการกระทำาละเมดตามมาตรา ๒๗ นน เจาของลขสทธยงมสทธในการควบคมการจำาหนายงานอนมลขสทธตลอดเวลาอายการคมครองลขสทธ หมายความวาไมวางานทมลขสทธในแงตวทรพยทมรปรางจะตกเปนกรรมสทธของใครกตาม การจำาหนายงานทมรปรางทเปนงานอนมลขสทธนนออกไปถอวาเปนการละเมดเจาของลขสทธ เนองจากการจำาหนาย อยในความหมายของการเผยแพรตอสาธารณะชนดวย

อาท บรษทบนเทงเปนเจาของงานดนตรกรรมและโสตทศนวสด (ทบรรจดนตรกรรมดงกลาว) อาท แผนซด ตอมานายมากซอแผนซดเพลง (ทรพยมรปราง ซงนายมากเปนเจาของกรรมสทธ) จากบรษทบนเทง ตอมานาย

23

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

มากใหแผนซดนแกนายนอย (ใหโดยเสนหา) โดยหลกการเดมหากไมมขอยกเวนตามมาตรา ๓๒/๑ น การขายของนายนอยเปนการละเมดลขสทธโสตทศนวสดของบรษทบนเทง ตามมาตรา ๑๕ และ ๒๘

สถานการณขางตนนไดแสดงถงความกวางขวางของสทธเดดขาดของเจาของลขสทธ ซงสงผลเปนความไมเปนธรรม เพราะเหตวาจากกรณขางตนนายนอยไดกรรมสทธในแผนซดถกตองตามกฎหมายและการทนายนอยจะจำาหนายแผนซดกนาจะตองทำาได แตหากพจารณาตามมาตรา ๑๕ ประกอบมาตรา ๒๘ นายนอยจะกลายเปนผละเมดฯ

ดงนน มาตรา ๓๒/๑ นตราขนมาเพอจำากดสทธเดดขาดดานการแผแพรงานตอสาธารณะชนอนมลขสทธ มาตรานสะทอนและสอดคลองกบหลกการสากลทสำาคญอนหนงทเรยกวา การสนสทธ “ ” (Exhaustion of Right หรอทสหรฐอเมรกาเรยกวาหลก First Sale Doctrine) กลาวคอ เปนการเปดโอกาสใหมการซอขายสนคาทไดมาอยางถกตองตามกฎหมายได โดยทไมละเมดลขสทธทเกยวของ

จากตวอยางขางตน นายนอยสามารถขายแผนซดไดเลยโดยไมตองขออนญาตจากนายมาก เพราะแผนซดเพลงทนายนอยขายไปนนเปนซดถกตองตามกฎหมายคอเปนแผนลขสทธ คอนอยไมละเมดลขสทธโสตทศนวสดของบรษทบนเทง อยางไรกตามหากนายนอยไมขายแผนและทำาซำาดนตรกรรมในแผนนนโดยไมไดรบอนญาตฯ นายนอยกจะละเมดลขสทธดนตรกรรมนนของบรษท

ตวอยางคด Kertsaeng at the US Supreme Court

24

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

https://www.wired.com/images_blogs/threatlevel/2010/12/supremescostco.jpg

Kertsaeng v. John Wiley & Sons. Inc. 568 US 133 S.Ct. 1351, 2013

ศาลสงสหรฐฯพจารณาหลกการ First Sale Doctrine กลาวคอ เปนการจำากดสทธ (ในกรณน) เจาของลขสทธเปนการเปดโอกาสใหการเผยแพรตอสาธารณะชนในงานอนมลขสทธทไดมาอยางถกตองดวยกฎหมายได อาท การขายของมอสองทลขสทธยงไมหมดอายการคมครอง (เดมทเปนสทธแตเพยงผเดยวของเจาของลขสทธ)

ในคดนนายสภาพ เกดแสง นกเรยนไทยไดนำาเขาสหรฐอเมรกาซงตำาราทจดพมพนอกสหรฐฯ ทไดมกำาหนดใหขายนอกสหรฐฯ นายสภาพพบวาหนงสอทขายในสหรฐฯมราคาแพงมาก จงใหญาตจากประเทศไทยซอแลวสงมาใหทสหรฐฯเพอขายเอากำาไรสวนตาง โดยทนายสภาพขายหนงสอบน e-Bay

และมรายได 1.2 Millions US dollars สำานกพมพฟองนายสภาพละเมดลขสทธและชนะสองศาล แตนายสภาพอทธรณและชนะคดดวยหลกการ First Sale

Doctrine

ขอยกเวนการละเมดลขสทธในระบบคอมพวเตอร

มาตรา ๓๒/๒ การกระทำาแกงานอนมลขสทธททำาหรอไดมาโดยชอบดวยกฎหมายในระบบคอมพวเตอรทมลกษณะเปนการทำาซำาทจำาเปนตองมสำาหรบการนำาสำาเนามาใชเพอใหอปกรณทใชในระบบคอมพวเตอรหรอ

25

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

กระบวนการสงงานอนมลขสทธทางระบบคอมพวเตอรทำางานไดตามปกต มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ

(มาตรา ๓๒/๒ เพมเตมโดยพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๘)

มาตรา ๓๒/๓ ในกรณทมหลกฐานอนควรเชอไดวามการละเมดลขสทธในระบบคอมพวเตอรของผใหบรการ เจาของลขสทธอาจยนคำารองตอศาลเพอมคำาสงใหผใหบรการระงบการละเมดลขสทธนน

เพอประโยชนแหงมาตราน ผใหบรการ หมายความวา

(๑) ผใหบรการแกบคคลอนในการเขาสอนเทอรเนต หรอใหสามารถตดตอถงกนโดยประการอนโดยผานทางระบบคอมพวเตอร ทงน ไมวาจะเปนการใหบรการในนามของตนเองหรอในนามหรอเพอประโยชน ของบคคลอน

(๒) ผใหบรการเกบรกษาขอมลคอมพวเตอรเพอประโยชนของบคคลอน

คำารองตามวรรคหนง ตองมรายละเอยดโดยชดแจงซงขอมล หลกฐานและคำาขอบงคบ ดงตอไปน

(๑) ชอและทอยของผใหบรการ

(๒) งานอนมลขสทธทอางวาถกละเมดลขสทธ

(๓) งานทอางวาไดทำาขนโดยละเมดลขสทธ

(๔) กระบวนการสบทราบ วนและเวลาทพบการกระทำา และการกระทำาหรอพฤตการณ ตลอดทงหลกฐานเกยวกบการละเมดลขสทธ

(๕) ความเสยหายทอาจเกดขนจากการกระทำาทอางวาเปนการละเมดลขสทธ

(๖) คำาขอบงคบใหผใหบรการนำางานททำาขนโดยละเมดลขสทธออกจากระบบคอมพวเตอรของผใหบรการ หรอระงบการละเมดลขสทธดวยวธอนใด

26

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

เมอศาลไดรบคำารองตามวรรคหนง ใหศาลทำาการไตสวน หากศาลเหนวาคำารองมรายละเอยดครบถวนตามวรรคสาม และมเหตจำาเปนทศาลสมควรจะมคำาสงอนญาตตามคำารองนน ใหศาลมคำาสงใหผใหบรการระงบการกระทำาทอางวาเปนการละเมดลขสทธหรอนำางานทอางวาไดทำาขนโดยละเมดลขสทธออกจากระบบคอมพวเตอรของผใหบรการตามระยะเวลาทศาลกำาหนด โดยคำาสงศาลใหบงคบผใหบรการไดทนท แลวแจงคำาสงนนใหผใหบรการทราบโดยไมชกชา ในกรณเชนน ใหเจาของลขสทธดำาเนนคดตอผกระทำาละเมดลขสทธภายในระยะเวลาทศาลมคำาสงใหระงบการกระทำาทอางวาเปนการละเมดลขสทธหรอนำางานทอางวาไดทำาขนโดยละเมดลขสทธออกจากระบบคอมพวเตอร

ในกรณทผใหบรการมใชผควบคม รเรม หรอสงการใหมการละเมดลขสทธในระบบคอมพวเตอรของผใหบรการ และผใหบรการนนไดดำาเนนการตามคำาสงศาลตามวรรคสแลว ผใหบรการไมตองรบผดเกยวกบการกระทำาทอางวาเปนการละเมดลขสทธทเกดขนกอนศาลมคำาสงและหลงจากคำาสงศาลเปนอนสนผลแลว

ผใหบรการไมตองรบผดตอความเสยหายใดๆ ทเกดขนจากการดำาเนนการตามคำาสงศาลตามวรรคส

(มาตรา ๓๒/๓ เพมเตมโดยพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๘)

มาตรานตราเพมเขามาเพอแกปญหาการละเมดงานลขสทธในระบบคอมพวเตอรในยคเทคโนโลยการสอสารไรพรมแดนและเปนการรบหลกการ Notice and Take down กลาวคอ เจาของลขสทธสามารถยนคำารองขอตอศาลเพอมคำาสงใหผใหบรการระบบคอมพวเตอร (Internet Service Provider: ISP)

ถอดงานอนละเมดลขสทธนนออกจากระบบฯ เมอไดถอดงานอนละเมด

27

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

ลขสทธออกจากระบบแลวจะมผลใหผใหบรการบรการฯไมตองรบผดชอบตอความเสยหายใดๆทเกดจากการดำาเนนการตามคำาสงศาล (วรรค ๖)

มาตรา ๓๒/๓ วรรค ๕ ไดระบถงประเภทของผใหบรการฯ (ตามความหมายทระบตามมาตรา ๓๒/๓ วรรค ๒) ทไมใชผควบคมหรอรบรการ/สงการการละเมดในระบบทตนใหบรการ และเมอไดดำาเนนการตามคำาสงศาลแลวกไมตองรบผดเกยวกบการละเมดลขสทธตามอางนน มาตรานตราขนเพอตอบสนองตอการพฒนาระบบใหบรการขอมล Peer-to-Peer (P2P) File Sharing ทผใหบรการไมไดเปนผควบคมขอมลหรอเนอหาใดๆในระบบ

อยางไรกตาม ปญหาในทางปฏบตของมาตรานคอ วรรค ๔ ไดกำาหนดใหผเปนเจาของลขสทธดำาเนนการฟองรองผละเมดลขสทธซงในทางปฏบตเปนไปไดยากทจะหาตวได

(หมายเหต - ผใหบรการอนเทอเนต (Internet Service Provider: ISP) คอบรษททใหบรการการเขาสระบบเครอขายอนเทอเนต ในประเทศไทย อาท True Online,

Loxley Broadband, 3BB Broadband, CS Loxinfo Public Co., True Wi-Fi, TOT HotSpot โดยทใชรปแบบการใหบรการเขาถงขอมลแกผรบบรการในหลายชองทาง อาท fiber-

optics, satellite, copper wire เปนตน)

http://2.bp.blogspot.com/-k4fSSM4Cf34/VKAD3sDogZI/AAAAAAAAAKA/RYUsxQBK3Xk/s1600/PP.png

28

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

https://image.slidesharecdn.com/20041116-p2pfornetworktechnologies-160921201512/95/lecture-network-technologies-peertopeer-networks-3-638.jpg?cb=1474489094

https://image.slidesharecdn.com/peermtopeer-151024201839-lva1-app6891/95/peer-to-peer-3-638.jpg?cb=1445718037

https://www.wowza.com/uploads/images/Server-based-vs-P2P-network.jpg

http://slideplayer.com/6365193/22/images/1/Figure+1-2%3A+Simple+peer-to-peer+network.jpg

29

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

พ.ร.บ. คอมพวเตอร พ.ศ. ๒๕๖๐

มผลบงคบใช ๒๔ พฤษภาคม ๒๕๖๐ กฎหมายฉบบนเปดโอกาสใหมการปดเวปไซท หรอถอดงานละเมดลขสทธออกจากเวปนน โดยทเจาหนาทขอคำาสงศาลโดยไดรบความยนยอมจากรฐมนตรกระทรวงดจทลเศรษฐกจและสงคม

มาตรา ๓๓ การกลาว คด ลอก เลยน หรออางองงานบางตอนตามสมควรจากงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน โดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในงานนน มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดปฏบตตามมาตรา ๓๒ วรรคหนง

มาตรา ๓๔ การทำาซำาโดยบรรณารกษของหองสมดซงงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธหากการทำาซำานนมไดมวตถประสงคเพอหากำาไร และไดปฏบตตามมาตรา ๓๒ วรรคหนง ในกรณดงตอไปน

(๑) การทำาซำาเพอใชในหองสมดหรอใหแกหองสมดอน

(๒) การทำาซำางานบางตอนตามสมควรใหแกบคคลอนเพอประโยชนในการวจยหรอการศกษา

มาตรา ๓๕ การกระทำาแกโปรแกรมคอมพวเตอรอนมลขสทธตามพระราชบญญตน มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ หากไมมวตถประสงคเพอหากำาไร และไดปฏบตตามมาตรา ๓๒ วรรคหนง ในกรณดงตอไปน

(๑) วจยหรอศกษาโปรแกรมคอมพวเตอรนน

(๒) ใชเพอประโยชนของเจาของสำาเนาโปรแกรมคอมพวเตอรนน30

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

(๓) ตชม วจารณ หรอแนะนำาผลงานโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในโปรแกรมคอมพวเตอรนน

(๔) เสนอรายงานขาวทางสอสารมวลชนโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในโปรแกรมคอมพวเตอรนน

(๕) ทำาสำาเนาโปรแกรมคอมพวเตอรในจำานวนทสมควรโดยบคคลผซงไดซอหรอไดรบโปรแกรมนนมาจากบคคลอนโดยถกตอง เพอเกบไวใชประโยชนในการบำารงรกษาหรอปองกนการสญหาย

(๖) ทำาซำา ดดแปลง นำาออกแสดง หรอทำาใหปรากฏเพอประโยชนในการพจารณาของศาลหรอเจาพนกงานซงมอำานาจตามกฎหมาย หรอในการรายงานผลการพจารณาดงกลาว

(๗) นำาโปรแกรมคอมพวเตอรนนมาใชเปนสวนหนงในการถามและตอบในการสอบ

(๘) ดดแปลงโปรแกรมคอมพวเตอรในกรณทจำาเปนแกการใช

(๙) จดทำาสำาเนาโปรแกรมคอมพวเตอรเพอเกบรกษาไวสำาหรบการอางอง หรอคนควาเพอประโยชนของสาธารณชน

มาตรา ๓๖ การนำางานนาฏกรรม หรอดนตรกรรมออกแสดงเพอเผยแพรตอสาธารณชนตามความเหมาะสมโดยมไดจดทำาขน หรอดำาเนนการเพอหากำาไรเนองจากการจดใหมการเผยแพรตอสาธารณชนนน และมไดจดเกบคาเขาชมไมวาโดยทางตรง หรอโดยทางออมและนกแสดงไมไดรบคาตอบแทนในการแสดงนน มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ หากเปนการดำาเนนการโดยสมาคม มลนธ หรอองคการอนทมวตถประสงคเพอการสาธารณกศล การศกษา การศาสนา หรอการสงคมสงเคราะห และไดปฏบตตามมาตรา ๓๒ วรรคหนง

31

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

มาตรา ๓๗ การวาดเขยน การเขยนระบายส การกอสราง การแกะลายเสน การป น การแกะสลก การพมพภาพ การถายภาพ การถายภาพยนตร การแพรภาพ หรอการกระทำาใด ๆ ทำานองเดยวกนนซงศลปกรรมใดอนตงเปดเผยประจำาอยในทสาธารณะ นอกจากงานสถาปตยกรรม มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธในศลปกรรมนน

มาตรา ๓๘ การวาดเขยน การเขยนระบายส การแกะลายเสน การป น การแกะสลก การพมพภาพ การถายภาพ การถายภาพยนตรหรอการแพรภาพซงงานสถาปตยกรรมใด มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธในงานสถาปตยกรรมนน

มาตรา ๓๙ การถายภาพหรอการถายภาพยนตรหรอการแพรภาพซงงานใด ๆ อนมศลปกรรมใดรวมอยเปนสวนประกอบดวย มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธในศลปกรรมนน

มาตรา ๔๐ ในกรณทลขสทธในศลปกรรมใดมบคคลอนนอกจากผสรางสรรคเปนเจาของอยดวยการทผสรางสรรคคนเดยวกนไดทำาศลปกรรมนนอกในภายหลงในลกษณะทเปนการทำาซำาบางสวนกบศลปกรรมเดม หรอใชแบบพมพ ภาพราง แผนผง แบบจำาลอง หรอขอมลทไดจากการศกษาทใชในการทำาศลปกรรมเดม ถาปรากฏวาผสรางสรรคมไดทำาซำาหรอลอกแบบในสวนอนเปนสาระสำาคญของศลปกรรมเดม มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธในศลปกรรมนน

32

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

มาตรา ๔๑ อาคารใดเปนงานสถาปตยกรรมอนมลขสทธตามพระราชบญญตน การบรณะอาคารนนในรปแบบเดม มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ

มาตรา ๔๒ ในกรณทอายแหงการคมครองลขสทธในภาพยนตรใดสนสดลงแลว มใหถอวาการนำาภาพยนตรนนเผยแพรตอสาธารณชนเปนการละเมดลขสทธในวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด สงบนทกเสยงหรองานทใชจดทำาภาพยนตรนน

มาตรา ๔๓ การทำาซำา เพอประโยชนในการปฏบตราชการโดยเจาพนกงาน ซงมอำานาจตามกฎหมายหรอตามคำาสงของเจาพนกงานดงกลาวซงงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตนและทอยในความครอบครองของทางราชการ มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดปฏบตตามมาตรา ๓๒ วรรคหนง

สวนท ๑๐ ขอมลการบรหารสทธและมาตรการทางเทคโนโลย

หมวด ๒/๑ ขอมลการบรหารสทธและมาตรการทางเทคโนโลยมาตรา ๕๓/๑ ถง มาตรา ๕๓/๕ เพมโดยพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๕๘

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทปจจบนมการนำาขอมลการบรหารสทธและมาตรการทางเทคโนโลยมาใชในการคมครองงานอนมลขสทธหรอสทธของนกแสดง สมควรกำาหนดใหมการคมครองขอมลการบรหารสทธและมาตรการทางเทคโนโลย รวมทงกำา

33

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

หนดขอยกเวนการกระทำาละเมดลขสทธและสทธของนกแสดงเพมขน อกทงสมควรกำาหนดใหศาลมอำานาจสงใหผกระทำาละเมดลขสทธหรอสทธของนกแสดงททำาใหงานอนมลขสทธหรอสทธของนกแสดงเขาถงโดยสาธารณชนไดอยางแพรหลาย ตองจายคาเสยหายเพมขนและสมควรกำาหนดใหศาลมอำานาจสงรบหรอสงทำาลายสงทใชในการกระทำาความผดและสงทไดทำาขนหรอนำาเขามาในราชอาณาจกรอนเปนการละเมดลขสทธหรอสทธของนกแสดงไดดวย จงจำาเปนตองตราพระราชบญญตน

“ขอมลการบรหารสทธ หมายความวา ขอมลทบงชถงผสรางสรรค งาน”สรางสรรค นกแสดงการแสดง เจาของลขสทธ หรอระยะเวลาและเงอนไขการใชงานอนมลขสทธ ตลอดจนตวเลขหรอรหสแทนขอมลดงกลาว โดยขอมลเชนวานตดอยหรอปรากฏเกยวของกบงานอนมลขสทธหรอสงบนทกการแสดง

“มาตรการทางเทคโนโลย หมายความวา เทคโนโลยทออกแบบมาเพอปอง”กนการทำาซาหรอควบคมการเขาถงงานอนมลขสทธหรอสงบนทกการแสดง โดยเทคโนโลยเชนวานไดนำามาใชกบงานอนมลขสทธหรอสงบนทกการแสดงนนอยางมประสทธภาพ

“การหลบเลยงมาตรการทางเทคโนโลย หมายความวา การกระทำาดวย”ประการใด ๆ ททำาใหมาตรการทางเทคโนโลยไมเกดผล”

มาตรา ๕๓/๑ การลบหรอเปลยนแปลงขอมลการบรหารสทธ โดยรอยแลววาการกระทำานนอาจจงใจใหเกด กอใหเกด ใหความสะดวก หรอปกปดการ

34

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

ละเมดลขสทธหรอสทธของนกแสดง ใหถอวาเปนการละเมดขอมลการบรหารสทธ

มาตรา ๕๓/๒ ผใดรอยแลววางานหรอสำาเนางานอนมลขสทธนนไดมการลบหรอเปลยนแปลงขอมลการบรหารสทธ ใหถอวาผนนกระทำาการละเมดขอมลการบรหารสทธดวย ถาไดกระทำาการอยางใดอยางหนงแกงานนนดงตอไปน

(๑) นำาหรอสงเขามาในราชอาณาจกรเพอจำาหนาย

(๒) เผยแพรตอสาธารณชน

มาตรา ๕๓/๓ การกระทำาใดๆ ดงตอไปน มใหถอวาเปนการละเมดขอมลการบรหารสทธ

(๑) การลบหรอเปลยนแปลงขอมลการบรหารสทธโดยเจาพนกงานผมอำานาจตามกฎหมายเพอบงคบการใหเปนไปตามกฎหมาย การอนจำาเปนในการปองกนประเทศ การรกษาความมนคงแหงชาตหรอวตถประสงคอนในทำานองเดยวกน

(๒) การลบหรอเปลยนแปลงขอมลการบรหารสทธโดยสถาบนการศกษา หอจดหมายเหตหองสมด หรอองคกรแพรเสยงแพรภาพสาธารณะ ทไมไดมวตถประสงคเพอหากำาไร

(๓) การเผยแพรตอสาธารณชนซงงานหรอสำาเนางานอนมลขสทธทมการลบหรอเปลยนแปลงขอมลการบรหารสทธ โดยสถาบนการศกษา หอจดหมายเหต หองสมด หรอองคกรแพรเสยงแพรภาพสาธารณะ ทไมไดมวตถประสงคเพอหากำาไร

35

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

ลกษณะของขอมลการบรหารสทธตาม (๒) และงานหรอสำาเนางานอนมลขสทธทมการลบหรอเปลยนแปลงขอมลการบรหารสทธตาม (๓) ใหเปนไปตามทกำาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๕๓/๔ การหลบเลยงมาตรการทางเทคโนโลยหรอการใหบรการเพอกอใหเกดการหลบเลยงมาตรการทางเทคโนโลย โดยรอยแลววาการกระทำานนอาจจงใจหรอกอใหเกดการละเมดลขสทธหรอสทธของนกแสดง ใหถอวาเปนการละเมดมาตรการทางเทคโนโลย

มาตรา ๕๓/๕ การกระทำาตามมาตรา ๕๓/๔ ในกรณดงตอไปน มใหถอวาเปนการละเมดมาตรการทางเทคโนโลย

(๑) การกระทำานนจำาเปนสำาหรบการกระทำาแกงานอนมลขสทธทไดรบยกเวนการละเมดลขสทธ

(๒) เพอวเคราะหองคประกอบทจำาเปนของโปรแกรมคอมพวเตอรในการใชงานรวมกบโปรแกรมคอมพวเตอรอน

(๓) เพอประโยชนแหงการวจย วเคราะห และหาขอบกพรองของเทคโนโลยการเขารหสโดยผกระทำาตองไดมาซงงานหรอสำาเนางานอนมลขสทธโดยชอบดวยกฎหมายและไดใชความพยายามโดยสจรตในการขออนญาตจากเจาของลขสทธแลว

(๔) เพอวตถประสงคเฉพาะในการทดสอบ ตรวจสอบ หรอแกไขระบบความมนคงปลอดภยของคอมพวเตอร ของระบบคอมพวเตอร หรอของเครอขายคอมพวเตอร โดยไดรบอนญาตจากเจาของคอมพวเตอรระบบคอมพวเตอร หรอเครอขายคอมพวเตอร แลวแตกรณ

(๕) เพอระงบการทำางานของมาตรการทางเทคโนโลยในสวนทเกยวกบการรวบรวมหรอกระจายขอมลบงชสวนบคคลทสะทอนใหเหนถงกจกรรมบน

36

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

อนเทอรเนตของผทเขาถงงานอนมลขสทธโดยการกระทำานนตองไมกระทบตอการเขาถงงานอนมลขสทธโดยบคคลอน

(๖) การกระทำาโดยเจาพนกงานผมอำานาจตามกฎหมาย เพอบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายการอนจำาเปนในการปองกนประเทศ การรกษาความมนคงแหงชาตหรอวตถประสงคอนในทำานองเดยวกน

(๗) การกระทำาโดยสถาบนการศกษา หอจดหมายเหต หองสมด หรอองคกรแพรเสยงแพรภาพสาธารณะ ทไมไดมวตถประสงคเพอหากำาไร เพอเขาถงงานอนมลขสทธทไมอาจเขาถงไดดวยวธอน”

สวนท ๑๑ สทธนกแสดง

https://media-cdn.tripadvisor.com/media/photo-s/05/10/cd/c7/siam-niramit.jpg

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQTwQQ4D_ttKjBgKbNlKHvfvLuLoyYNPppiJRPjldQWYb3Jp7VE

37

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRO2VxK46GfIZEBB2kCc_dkKQTJy--gfrlZLiQsqOUyWg95J44SyQ

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTPPM7jP7jCMh1Larr7rObxjiVfFqDxvTCNNj_CgA1pbQ388kRCqQ

“นกแสดง หมายความวา ผแสดง นกดนตร นกรอง นกเตน นกรำา และผ”ซงแสดงทาทาง รอง กลาว พากย แสดงตามบทหรอในลกษณะอนใด

ฎ. 13159/2555

มาตรา 44 และตามบทนยามมาตรา 4 มไดบญญตใหชดเจนวาสงทแสดงและไดรบความคมครองในฐานะสทธนกแสดงควรเปนเชนไร แตเมอพจารณาตความตามเจตนารมณของกฎหมายลขสทธและเนอความจากบทนยามในมาตรา 4 จะเหนไดวาสทธของนกแสดงเปนการทนกแสดงไดนำางาน "ดนตรกรรม" หรองาน "นาฏกรรม" อนไดแก การเลนดนตร การรอง หรอการรำา การเตน การทำาทา หรอการแสดงทประกอบเปนเรองราว ทเปน

38

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

งานอนมลขสทธมาแสดงใหปรากฏตอผอน หรอนำาคณคาของงานอนมลขสทธดงกลาวมาแสดงใหบคคลอนชนชม โดยทนกแสดงนนมใชผสรางสรรคงานหรอเปนเจาของลขสทธเอง ซงการนำาเสนองานดงกลาวนกแสดงไดใชความวรยะอตสาหะใหเกดมคณคาอนควรไดรบความคมครอง

โจทกเปนนกแสดงโดยรบจางใหทำาหนาทพธกรรวมในงานเลยงขอบคณลกคา เทานน ซงลกษณะการกระทำาของโจทกไมไดเปนการสอความหมายหรอแสดงใหเหนวาการกระทำาของโจทกดงกลาวเปนการแสดงทเปนการรำา การเตน การทำาทา หรอการแสดงประกอบเปนเรองราวของนกแสดงตามทบญญตไวในบทนยามมาตรา 4 แมโจทกจะนำาสบวาโจทกไดใชความวรยะอตสาหะในการอทศฝมอหรอความสามารถเฉพาะตวของโจทกซงไดสงสมมายาวนานหลายสบปกเปนการแสดงออกซงความสามารถในการสรางความบนเทงของโจทกแกผรวมงานตามทรบจางมา ซงไมอยในความหมายของสทธของนกแสดงอนจะไดรบความคมครองตามกฎหมายน

สทธนกแสดง หรอเรยกอกอยางวาเปนสทธขางเคยง (Neighboring Right) เปนสงทตอเนองจากงานอนมลขสทธ กลาวคอนกแสดงไมไดแสดงออกอะไรกไดแตเปนการแสดงออกในงานอนมลขสทธไมวาจะเปนงานดนตรกรรมหรองานนาฏกรรม

หมายเหต อาจารยไมเหนดวยกบการตความ นกแสดง ตามฎกาน – “ ”เพราะเหตวาเปนการตความแคบ และมผลเปนการไมสนบสนนสงเสรมความคดสรางสรรคของบคคลทใชวรยะอตสาหะในการฝกฝนในการทำาหนาท และแทจรงแลวถอยคำาของกฎหมายกเปดกวาง กลาวคอ การ“ทำาทาทาง ” “... ในลกษณะอนใด ทสามารถเขาใจใหรวมถงการ”

39

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

แสดงออกทสรางสรรคและมวรยะอตสาหะทไมจำาตองเปนการแสดงงานดนตรกรรม หรอนาฎกรรมเทานน

ทป. 47/2549 นางสาวเมทน กงโพยม กบพวก v. บรษทแดพเพอรเจนเนอรล

ฎ. 2355/2548 บษกร พรวรรณศรเวช v. บรษทสพรเดอรมอนเตอรเนชนแนล

จำาเลยท 1 ไดวาจางโจทกใหเปนนกแสดงถายรปภาพนง และถายทำาวดโอเกยวกบผลตภณฑภายใตเครองหมายการคา "สพรเดอรม"ของจำาเลยท 1

โจทกอนญาตใหจำาเลยท 1 นำาภาพนงลงโฆษณาประชาสมพนธในนตยสาร และนำาวดโอทบนทกการแสดงออกแพรเสยงและแพรภาพเฉพาะในงานสมมนาพนกงานของจำาเลยท 1 เทานน จำาเลยทงหาไดรวมกนทำาซำา บนทก และเผยแพรภาพนงการแสดงของโจทกดวยการนำาไปตพมพในนตยสารหลายฉบบและทางสอเลคทรอนกส "อนเตอรเนต" เพอการคาโดยไมไดอนญาต

ศาลฎกาฯวนจฉยวาการแสดงของนกแสดงทจะไดรบความคมครองตามพระราชบญญตลขสทธพ.ศ. 2537 มาตรา 44 นน กฎหมายมไดกำาหนดวาการแสดงทาทางดงกลาวจะตองมลกษณะเปนงานทอาจไดรบความคมครองตามกฎหมายวาดวยลขสทธ เชน งานนาฎกรรม เปนตน นอกจากนในการถายรปภาพเคลอนไหวจะมรปสตอรบอรด หรอรปตวอยางการแสดงทาทางหลายรปเพอใหโจทกทำาทาทางตามในการถายทำาแสดงใหเหนวา ทาทางทใชสำาหรบการถายทำาภาพนงและภาพเคลอนไหวของโจทกซงเปนนกแสดงนน มใชเปนเพยงการเคลอนไหวอรยาบถอรยาบถตามธรรมชาต แตเปนการแสดงทาทางของของบคคลผมอาชพทางการแสดง และการแสดงทาทางดงกลาวกตองการจะสอใหผทไดเหนภาพนงหรอภาพเคลอนไหวดงกลาวคลอยตาม มความสนใจ หรอเขาใจสนคาของจำาเลยท 1

40

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

สทธนกแสดงมอะไรบาง (มาตรา ๔๔, ๔๕, ๔๗, ๔๘)

นกแสดงยอมมสทธแตผเดยวในการกระทำาอนเกยวกบการแสดงของตน ดงตอไปน

(๑) กรณทยงไมมการบนทกการแสดง นกแสดงมสทธแพรเสยงแพรภาพ หรอเผยแพรตอสาธารณชนซงการแสดง

(๒) บนทกการแสดงทยงไมมการบนทกไวแลว

(๓) ทำาซำาซงสงบนทกการแสดงทมผบนทกไวโดยไมไดรบอนญาตจากนกแสดงหรอสงบนทกการแสดงทไดรบอนญาตเพอวตถประสงคอน หรอสงบนทกการแสดงทเขาขอยกเวนการละเมดสทธของนกแสดงตามมาตรา ๕๓

(๔) นกแสดงมสทธไดรบคาตอบแทนทเปนธรรม กรณทมการนำาสง–บนทกการแสดงทไดออกเผยแพรแลวไปแพรเสยงหรอเผยแพรตอสาธารณชนโดยตรง (มาตรา ๔๕) การจะไดคาตอบแทนฯนนมเงอนไขดงน (มาตรา ๔๘)

๔.๑ นกแสดงมสญชาตไทยหรอมถนทอยในราชอาณาจกร ในขณะทมการบนทกเสยงการแสดงนน หรอในขณะทเรยกรองสทธ หรอ

๔.๒ การบนทกเสยงการแสดงหรอสวนใหญของการบนทกเสยงการแสดงนนเกดขนในราชอาณาจกร หรอในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองสทธของนกแสดงซงประเทศไทยเปนภาคอยดวย

สทธการไดรบคาตอบแทนฯ ใหมอายหาสบป (๕๐ ป) นบแตวนสนปปฏทนของปทไดมการบนทกเสยงการแสดง (มาตรา ๕๐)

41

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

(๕) สทธนกแสดงและสทธการไดรบคาตอบแทนทเปนธรรม ยอมโอนใหแกกนได ไมวาทงหมดหรอบางสวน และจะโอนใหโดยมกำาหนดเวลาหรอตลอดอายแหงการคมครองกได

ในกรณทมนกแสดงมากกวาหนงคนขนไป นกแสดงมสทธโอนเฉพาะสทธสวนทเปนของตนเทานน

การโอนโดยทางอนนอกจากทางมรดกตองทำาเปนหนงสอลงลายมอชอผโอนและผรบโอน ถาไมไดกำาหนดระยะเวลาไวในสญญาโอน ใหถอวาเปนการโอนมกำาหนดระยะเวลาสามป (มาตรา ๕๑)

(๖) สทธทจะแสดงวาตนเปนนกแสดงในการแสดงของตน และมสทธหามผรบโอนสทธของนกแสดงหรอบคคลอนใดบดเบอน ตดทอน ดดแปลง หรอทำาโดยประการอนใดแกการแสดงนนจนเกดความเสยหายตอชอเสยง หรอเกยรตคณของนกแสดง และเมอนกแสดงถงแกความตายทายาทของนกแสดงมสทธฟองรองบงคบตามสทธดงกลาวไดตลอดอายแหงการคมครองสทธของนกแสดงทงน เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอนเปนลายลกษณอกษร (มาตรา ๕๑/๑ เพมเตมโดยพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๘)

เงอนไขการมสทธนกแสดงในการแสดงทยงไมไดบนทก และสทธทำาซำางานทบนทก (มาตรา ๔๗, ๔๙)

(๑) นกแสดงนนมสญชาตไทยหรอมถนทอยในราชอาณาจกร หรอ

(๒) การแสดงหรอสวนใหญของการแสดงนนเกดขนในราชอาณาจกร หรอในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองสทธของนกแสดงซงประเทศไทยเปนภาคอยดวย

42

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

(๓) สทธของนกแสดงขางตนใหมอายหาสบป (๕๐ ป) นบแตวนสนปปฏทนของปทมการแสดง ในกรณทมการบนทกการแสดงใหมอายหาสบป (๕๐ ป) นบแตวนสนปปฏทนของปทมการบนทกการแสดง (มาตรา ๔๙)

นกแสดงหลายคน/ตงตวแทน

ในกรณทการแสดงหรอการบนทกเสยงการแสดงใดมนกแสดงมากกวาหนงคนขนไป นกแสดงเหลานนอาจแตงตงตวแทนรวมเพอดแลหรอบรหารเกยวกบสทธของตนได (มาตรา ๔๖)

การละเมดสทธนกแสดง

ผใดกระทำาอยางใดอยางหนงตามมาตรา ๔๔ โดยไมไดรบอนญาตจากนกแสดงหรอไมจายคาตอบแทนตามมาตรา ๔๕ ใหถอวาผนนละเมดสทธของนกแสดง (มาตรา ๕๒)

ขอยกเวนการละเมด

ใหนำามาตรา ๓๒ มาตรา ๓๒/๒ มาตรา ๓๒/๓ มาตรา ๓๓ มาตรา ๓๔ มาตรา ๓๖ มาตรา ๔๒ และมาตรา ๔๓ มาใชบงคบแกสทธของนกแสดงโดยอนโลม (มาตรา ๕๓)

สทธนกแสดงระหวางประเทศ

สทธของนกแสดงของประเทศทเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองลขสทธหรออนสญญาวาดวยการคมครองสทธของนกแสดงซงประเทศไทยเปนภาคอยดวย หรองานอนมลขสทธขององคการระหวางประเทศ ซงประเทศไทยรวมเปนสมาชกอยดวยยอมไดรบความคมครองตามพระราชบญญตน (มาตรา ๖๑)

43

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

สวนท ๑๒ คดเกยวกบลขสทธ สทธของนกแสดง ขอมลการบรหารสทธและมาตรการทางเทคโนโลย

ความผดตามพระราชบญญตนเปนความผดอนยอมความได (มาตรา ๖๖)

ขอสนนษฐานทางกฎหมาย

1. ไมวาจะเปนคดแพงหรอคดอาญา ใหสนนษฐานไวกอนวางานทมการฟองรองในคดนน เปนงานอนมลขสทธหรอสทธของนกแสดงตามพระราชบญญตน และโจทกเปนเจาของลขสทธ หรอสทธของนกแสดงในงานดงกลาว เวนแตจำาเลยจะโตแยงวาไมมผใดเปนเจาของลขสทธ หรอสทธของนกแสดง หรอโตแยงสทธของโจทก (มาตรา ๖๒ วรรค ๑)

2. งานใดมชอหรอสงทใชแทนชอของบคคลใดทอางวาตนเปนเจาของลขสทธหรอสทธของนกแสดงแสดงไว ใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลซงเปนเจาของชอหรอสงทใชแทนชอนนเปนผสรางสรรคหรอนกแสดง (มาตรา ๖๒ วรรค ๒)

3. งานใดไมมชอหรอสงทใชแทนชอแสดงไว หรอมชอหรอสงทใชแทนชอแสดงไว แตมไดอางวาเปนเจาของลขสทธหรอสทธของนกแสดง และมชอหรอสงใดทใชแทนชอของบคคลอนซงอางวาเปนผพมพ ผโฆษณา หรอผพมพและผโฆษณาแสดงไว ใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลซงเปนผพมพ ผโฆษณา หรอผพมพและผโฆษณานนเปนเจาของลขสทธหรอสทธของนกแสดงในงานนน (มาตรา ๖๒ วรรค ๓)

อายความการฟองคด

หามมใหฟองคดละเมดลขสทธหรอสทธของนกแสดงเมอพนกำาหนดสามป (๓ ป) นบแตวนทเจาของลขสทธหรอสทธของนกแสดงรถงการละเมดและ

44

อาจารยกญญา หรณยวฒนพงศ, คณะนตศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๖๑

รตวผกระทำาละเมด แตทงนตองไมเกนสบป (๑๐ ป) นบแตวนทมการละเมดลขสทธหรอสทธของนกแสดง (มาตรา ๖๓)

การชดใชคาเสยหาย

1. ศาลมอำานาจสงใหผละเมดชดใชคาเสยหายแกเจาของลขสทธหรอสทธของนกแสดงตามจำานวนทศาลเหนสมควร โดยคำานงถงความรายแรงของความเสยหาย รวมทงการสญเสยประโยชนและคาใชจายอนจำาเปนในการบงคบตามสทธของเจาของลขสทธหรอสทธของนกแสดงดวย (มาตรา ๖๔ วรรค ๑)

2. ในกรณทปรากฏหลกฐานชดแจงวาการละเมดลขสทธหรอสทธของนกแสดงเปนการกระทำาโดยจงใจหรอมเจตนาเปนเหตใหงานอนมลขสทธหรอสทธของนกแสดงสามารถเขาถงโดยสาธารณชนไดอยางแพรหลาย ใหศาลมอำานาจสงใหผละเมดจายคาเสยหายเพมขนไมเกนสองเทาของคาเสยหายตามวรรคหนง (มาตรา ๖๔ วรรค ๒ เพมโดยพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๘)

คำาขอใหศาลมคำาสงระงบหรอละเวนการละเมด

ในกรณทมหลกฐานโดยชดแจงวาบคคลใดกระทำาการหรอกำาลงจะกระทำาการอยางใดอยางหนงอนเปนการละเมดลขสทธหรอสทธของนกแสดง เจาของลขสทธหรอสทธของนกแสดงอาจขอใหศาลมคำาสงใหบคคลดงกลาวระงบหรอละเวนการกระทำาดงกลาวนนได (มาตรา ๖๕ วรรค ๑)

เจาของลขสทธสามารถเรยกรองคาเสยหายไดแมศาลจะมคำาสงระงบการละเมด (มาตรา ๖๕ วรรคทาย)

45