Vrijwilligerswerk voor of door ouderen? Prof. Dr. Anja Declercq Studiedag Actief ouder worden? Vrijwilligen! 5 maart 2012
Vrijwilligerswerk voor of door ouderen?
Prof. Dr. Anja Declercq
Studiedag Actief ouder worden? Vrijwilligen!
5 maart 2012
1. Ouderen en cijfers: de vergrijzing
2. Beelden van ouderen
3. Veranderende maatschappij
4. Ouderen en vrijwilligerswerk
5. En de toekomst?
Inhoud
“De veroudering van de bevolking is ongezien en uniek in de wereldgeschiedenis en in de 21ste eeuw zal de veroudering nog sneller zijn dan in de 20ste eeuw.” (www.un.org/esa/population/worldageing19502050)
1. Ouderen en cijfers
Leeftijdspiramide 1881
Mannen Vrouwen
Leeftijdspiramide 1971
Mannen Vrouwen
Leeftijdspiramide 2010
Leeftijdspiramide Vlaanderen 2020
Vergrijzing binnen de vergrijzing
Vroeger vierde het hele dorp een 100-jarige
Naast vergrijzing ook ontgroening
http://www.un.org/esa/population/publications/worldageing19502050/pdf/8chapteri.pdf
Is de vergrijzing iets dat negatief is?
http://www.youtube.com/watch?v=YX1DavTrLS8
Beelden van ouderen: tussen twee uitersten?
14
Negatieve connotatie voor iets dat in de eerste plaats positief is
Veroorzaakt door complex samenspel tussen vooruitgang geneeskunde, hygiëne en nieuwe familiale, sociale, politieke en economische organisatie
De vergrijzing
15
Hoe zien we dat?
• In sommige landen verdubbelde de levensverwachting tijdens de 20ste eeuw (bvb. Spanje, Oostenrijk, Griekenland)
• In andere landen neemt de levensverwachting voor mannen momenteel af, bvb. Rusland
• Tussen 1987 en 1994 daalde de levensverwachting voor mannen in Rusland met 7,3 jaar tot 57,6 jaar
65 jaar is een arbitraire grens
Binnen de groep 65plussers is er heel wat diversiteit (uiteraard!)
Mensen geboren in 1925 hebben een heel ander leven gekend dan mensen geboren in 1945
Wie zijn die ouderen?
18
Individualisering
– Betere materiële levensomstandigheden: lifteffect
1. Meer levenstijd
2. Minder arbeidstijd en meer vrije tijd
3. Hoger arbeidsinkomen
Meer kansen tot ontplooiing
– Toename van cultureel kapitaal: rol van het onderwijs
(nog) mondiger
Socio-culturele veranderingen
19
Wankelende pijlers van de verzorgingsstaat:
– Veronderstelling van volledige tewerkstelling
– Traditionele taakverdeling man-vrouw Meer vrouwen werken Vaker flexibele arbeid: flexibele uren,
flexibele contracten, …
Economische veranderingen
20
Niet alleen de levensverwachting stijgt, ook de leeftijd van waarop we zorg nodig hebben verschuift
Ouderen zijn gemiddeld actiever en gezonder dan vorige generaties
Beeld leeft dat ‘alle’ ouderen zorg nodig hebben?
21
Aan kleinkinderen
Aan volwassen kinderen
Aan hun partner
Heel wat ouderen geven – vrijwillig - zorg
22
LOVO-onderzoek: 1 op 10 ouderen doet regelmatig vrijwilligerswerk
Behoeftenonderzoek VUB (Prof. Verté): meer dan 16% van de 60-plussers doen vrijwilligerswerk
Enquête over eenzaamheid en sociaal isolement bij 65plussers (KBS, nog te verschijnen): 45% is lid van een vereniging
Heel wat ouderen doen ook vrijwilligerswerk
23
Die wel zorg kunnen gebruiken
En vaak is dat vrijwilligerswerk voor andere ouderen
24
Berekende hoeveel de overheid per jaar spendeert aan de zorg voor 65-plussers: 7,5 miljard pond in 2010
Uit een bevraging bleek: 8% van de 65-plussers geven minstens 20u zorg per week
75 jaar en ouder: 15% geeft minstens 20u zorg per week
Als je dat zou omrekenen, tegen een prijs van 6,08 pond per uur, dan kom je tot 6,3 miljard pond vrijwillige, informele zorg (=84% van wat de overheid spendeert)
http://ageukblog.org.uk/2012/02/24/social-care-expenditure-in-the-context-of-informal-caring/
Age UK
25
(1) Hoe en waarom men aan vrijwilligerswerk zal doen
(2) Hoeveel men aan vrijwilligerswerk kan doen
(3) Voor wie men aan vrijwilligerswerk zal doen
Wat zal er misschien/wellicht veranderen?
26
De redenen waarom ouderen aan vrijwilligerswerk doen en hun soort engagement (bijvoorbeeld religie)
Van ‘vast’ vrijwilligerschap naar meer losse engagementen
(1) De redenen waarom men aan vrijwilligerswerk doet
27
Ouderen zullen zelf langer aan het werk zijn
Anderzijds: kinderen wonen verder, ouderen zijn vaker alleen, dus misschien meer tijd?
(2) Hoeveel men aan vrijwilligerswerk kan doen
28
Meer alleenstaande ouderen, met minder kinderen die verder weg wonen en meer aan het (flexibel) werk zijn
Vermaatschappelijking van de zorg: buurtzorg?
(3) Voor wie men aan vrijwilligerswerk zal doen
29
Hopelijk wel, maar waarschijnlijk in nieuwe vormen
Sociale participatie is bijzonder belangrijk voor iedereen
Blijft vrijwilligerswerk bestaan?
30
Vragen?
31