D. D. VIS VERBI A N A A T 2 A I Philip. I: 23. Diflertatione Graduali Expofita, Quam, Confent. Amplijf. Facult. Fhilofopb. In Regia Academia Upfalienfi, Prselide Mao J O H A N N FLODER O» Gr^c. Litt. PROFESS. Reg. et Ord. Publico examini fubjicit Stipendiarius Regius OLAUS SÖDERLUND, Medelpadus. In Audit. Carol. Majori D. XXIX Maji, Anno MDCCLXXIII. Horis Ante Meridiem Solitis, upsaliae, Apud Joh. Edman, Reg. Acad. Typogr,
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
D. D.
VISVERBI
A N A A T 2 A IPhilip. I: 23.
Diflertatione GradualiExpofita,
Quam,Confent. Amplijf. Facult. Fhilofopb.
In Regia Academia Upfalienfi,Prselide
Mao J O H A N NFLODER O»Gr^c. Litt. PROFESS. Reg. et Ord.
Publico examini fubjicitStipendiarius Regius
OLAUS SÖDERLUND,Medelpadus.
In Audit. Carol. Majori D. XXIX Maji,Anno MDCCLXXIII.
Horis Ante Meridiem Solitis,
upsaliae,Apud Joh. Edman, Reg. Acad. Typogr,
C&Qd CS&I <§33, ^b $*h cSftj cSQa e§& c9£> e$!<b <&,&c^jgD qp %gp c%$> c^> cgga C^J Cq^D cfa
D. A
i L
Confvevere Scriptares^ quum facri tum profant,ubi de morte ipfis fermo elf, vocabuJis uti,qua? ab itum notant Sc difcefTum Sc iiberationera;ut iflis euphemifmis quodamm-odo abftergerent,
faltim micigarent horrorem quo perfundantur oportet,animi ad memoriam mentionemque ineiu&abilis rnori-endi neceffitatis, atque inde avocarentur ad cogitatio-nem felicioris (latus, ad quem o mundo, velut e carce-re aut diverforio, egreilis tandem perveniendi fpes fit.Sie dicit eleganter ANTONIMUS a) : cittisi 8v tåsmff, x&lyxg o dwoÅvoov 7heas. Ubi qui moritur, dicitur obejsvut^obive, atque Deus, qui vita iiberat hominem, dicitur illumdftoXvsiv fc. rS $v vel t* ad/jiccTos. Quomodo Simon lo-quitur Luc. II: 29. vZv ccTrohvsis rov d&Aov v8 $£<nrorM. At¬que alio loco dicit ÅNTONINUS /;), fapienti nihil in-tereile breviorem an diuturniorem in corpore moramfaciat, koIv yccg ij&i dvrahhoirredjixt ^svj, trroos hihvroos octtsi»<riv k. r. A. ubi itidem & cc7rxhhccrre£)txi & 007névcci refe-rnntur ad defignandum abitum e vita. Quo feniu etjamL1BANIUS dicit c): ds hs^^uivo^sv T8 £tjv agj ds oro-&8fxetv cc7reh&s7v, Quae fententia congruät Paulina illi Phi¬lip. 1: 23. rrjv itf&vfjilccv s%« iis ro cc7rc\v?ctt. Confid¬ol us , inquit Apoflolus, quafi utrinque teneor: hinccupio ardenter dvcthvrcct, didolvi e vita: hujus carcere,
A 2 - quo
n) 'de reb. fuis L, XII, /. 36, b) L. Ill, J. 7. c) E»piß.
) 4 C <§!
qno arftiori cum Chrifto fociefate jungar, at iilinc ta¬rnen cupiditate tendo ad diuturniores in corpore mo-ras faciendas , quo uberiorem mei laboris fruåum per-cipiant recentes ecclefiac. PFOCHENIUS d) dicit fuifTe,qui in verbo dvuXuvctt hebrailmi quoddam indicium fibivifi fint deprehendere, pofitum enim efte aiunt dvuAu-aal, ccvt) tö ccvccÅvSijvcii, Hebraeorum ad exemplum, quieo modo ufurpare fveverint infinitivum Kal. Quod (ifuerint, qui ita fenferint, id quod nos ignoramus, &GATAKERUS e) etjam dicit , fe in neminem, qui idtradiderit, äncidiffe, erraverunt ilii vehementer: non u-tique analogia & genius lingva? intercedit, quominusifto fenfu uforpetur a&ivum, ocvaXveiv , ut ex infra dicen-dis patebit. Praecipue autem nunc in eo verfabitur la-bor nofter, ut paucis oftendamus quee vis in ifto infic& emphafis, atque unde ratio figtiificationis comnooderepcti poflit.
§. ILPropria & nativa fignificatione eft uvccÅvsiv reiolvere
vel retexere compofita: civciKvGis, inquit BUDAiUS /),vocatur quafi retextio coropofitionis eftque contraria ryervv&eaefy compofitioni. Hoc proprio fenfu canit HÖMEL*RUS g) de Penelope:
EvBoC X&j YifJLOCTiY\ ph vtpcClVSGKeV fjisyoiv fcovyNvKTccs <T cchÅveGv.sv.
interdiu fexebat telam & textum deinde noftu retexebaf.Neque, fl ad propriam hane notionem refpiciatur, vo-cari fine ratione poteft mors dvetÅuo-is, per illam enimrefolvitur corporis textum. Quo refpiciens HOMERUSb) ita Menelaum loquentem inducit:
AÅA,
d) de purit. /. gr. AT. T. §. 3/. e) de Novi inßr, fliloC 7. f) Lommeut, L, gr, p, 24% g} od, 11. z> 104* b)FL FL v, py*
® ) 5 ( iiAåå' ifjisHs fj.lv 7rdvres vdtvq yedcc ysveiéåe.
utinam omnes fi^tis terra Ef aqua, h. e. ut fcUSTATBIUSexponit vexfaShrjTe, moriamini. Cujus loquendi rationiscriginem inde repetit laudatus interpres, quod ex vete¬rum philofophia, prarcipua corporum elementa (int ter¬ra & aqua: quare HESIODUS i) Vulcanum dicit for-mavifle Pandoram yoctocv vdei (pv^ovrcc, mifla aqua terra,„Quemadmodum ex iftis elementis componitur corpus,ita, ubi moritur , in ifta rcfolvitur. Atque ideo dicitEUSTATHIUS ro yevi&cu yccJccv vdcoq efie dvoLsoixeuo-Qijvcii, rHrisiv hs Toc ^ocy/ioc ocvuKv&ijvcii, refolvi in elemen¬ta. Pari ratione vocat ANTONINUS k) örtum corporumcvyngtaiv h roov ^ciyßiw , concretionem ex elementis, atquemortem tojv lorx/Iw, fjterocßoXrjv kgf dj&Åuu/v , mutatio-vem Ef difjblutionem. Nullum ergo e/Te videtur dubium,quin, qui vocabula, cevocXugiv & ävocKveis, adcommodantad defigoandam mortem, dici queant refpexifle ad iftammachina? humanas difiolutionem , vel etjam ad folucio-nem vinculi, quo inter fe jungunfur corpus & anima,nam Tic definit PLATO mortem /): o Socvotros hi rrjsrypvyfis v&f odofxoLros (jictKvais, atque alio loco, m) Sccvce-res fet Åvois xac^afjios ipv^tfs cctto creo/uixrcs. Sed fic ta¬rnen, non nos quidem exiftimamus huc refpexifle A-poflulum, quum dixit difcupere fe dvctXwai, atque alioloco 2 Tim, IV. 6. vocavit luam e mundo migratio-nem civccXvcriv,
§• III.A propria ifta fignificatione, de qua §. 2, träns-
fertur verbum dvctÅvstv ad defignandum quodcunque a-liud, quod dici queat folvi & refcindi : fic Åve/r, uvco*Xveiv & dtcchveiv (piKluv t{gu Keivoevluv eft, diffolvere amici-
A 3 tiami) E$y. v, di. k) Z. 11. §. .'T. /) /» Corgia, «&)
Pbadone.
» ) 6C®tiara & focietatem» cfeAtfe & btctXvetv avjj.7rcatcv, apudHERMOGENEM, folvere, fin i re convivium, Ad fpecia-lem iftam notionem miiii refpexifle videntur iili, qui ublfermo eft de difceflu e convivio vel cos tu, ifthoc ufur-pare vocabulum fveverunt. Sic, ubi PLUTARCHUS n)dixerat non oportere quemquam e foro difcedere do-mum, ni fl fibi prius quemquam am i cum conciliaverit;addit etjam in conviviis idem efle obfervandum; fe,inqnit, bclv .fxrj 7T,qbre$cv oivaKustv, r, xrycccéjoit rtvcc rwv avv-'/.arctzetfdvoov x&f wugovToov evv&v (plhcv, ita, nt T1012 o~povtwt prins dijcedere, quam quemquam nna adcuvibentiumtibi amicum junxetis. Eodern modo & fenlu dick JO-SEPHUS q) de laucifUmo Darii convivio : xocr.svcc%vi&h-*T-es c&xfi fee rov 7TÅrjafy.cvric uvsKvauv, ubi adjatietatem us-que epulati erant, difcejjerunt: & au<ftor Hiftorise Mac«cabacorum p)Z rots TtCQiyjXQsis dvccXvaccvrsc ci (pihci x&j avy~ysveis * r. A. quwn amici cagnati lati difceffijjent, fe«»ex regio convivio, de quo illic fermo eft. In hifce at-que id genus aliis loquendi formis non exiftimandumeft Tu ccvccÅvs-iv per le cornpetere difcedendi notionem:eft enim verbum a£tivum, quam natu ram exuere nonpoiTe videtur; nobis ergo videntur illi, qui iftius primiauutores fuerunt ufus, refpexifle ad acculativum, avfX7ro-r/cv, c/xiåIxv aut ejusmodi alium , ut civocXvsiv fit quaü a-vetXveiv avfx7T.bcr.icv vel bfxiklotv, folvere, finire convivium velconverfationem, atque fic etjam, ex confequenti, digredLNeque aliud exiftimandum videtur de illis loquendimoais, in quibus ccvccXveiv poft fe habet prtepofitionem,feqvente ejus cafu : ut quum JOSEPHUS q) loquitur deconvivio Salomonis , ubi Saul Rex aeclaratus erat : otfxh, inquit, uvcc^ccvtsc x&véXvw 7t^cc ■olvréc lic«?«, domum
quis-
v) Symp. L. IV, p. 660. o) Ant. Jud. L. XI. C. 4.P) L, J1I. C. V. v. 44. q) ant. Jud, L. VI. C. /.
# ) 7 < #
tfuis'qut fiimt reveriebäntur, Atque alio foeo f)': <&• äv-rov o&vxÅvet i dbmitm Je recepit. & denique in hift. Mac«cab./): esTTovTos ée Tb ßUttiXeoos - - eis: rov ;'<W ctxcv excc'*
ctviKvtre, unusquhque itf aomum f'utim revertebatur. Vi«delicet, dvaXverv tiqos dvrov, vel e;r oijwv, tfunquam pot-eft per fe fönare, domum reverti:feå retinet efjarnrn iilisfen-tentiis fibr nativam notionem ,quze tarnen illic fit praegnans reft enim dvaXvetv hs otxcv, diffolvere vel finke converfatio-nem feu comrnorationem m Ioco aliquo^ ita ut alio,nempe domum, fe quis conferat. Cujusmodi verba agramrnaticis dicta prargnantia, qiiae exprimunt & id,quod antecedic, & quod confequitur, pafiim occurrunrnon apud profanos minus, quam facros fcriptores : utcum Deus Dick ad Cornelium Act. X. 4. dt tiqoc-su^at a8 n&f dt iXev\fjio(Ttivoit> a8 aveßqvav eis f/.vY[fxöcv\>ov i*VC07S1QV T8 Qe8r habet verbum dvaßtjvaf notionem prts«gnantem:(enfus enim eft: preces tua: fubHmes abierunt,ieque praefentes in confpe£fcu Dei flfiterunt, ut eas ratashabeat Deus & remuneretür. Pari ratione drnwityetv ixtj/s- t& bixßcÄs 7txyibos 2 Tim. II r 2'6. eft evigilare at¬que exire ex laqueis diaboli. Jana vero exiftimat LA MB,BOSIÜS t),y ad fipecialem iftura ufuro, quem exemplishactenus confirmavimus, refpexifie Apoftolum, atquefic vocando abitum fuum e vita xvdXwtv> deduxifte trans-lationem ab Ulis,, qüi e convivio recedunt. Sed vero
fpectavifle Paulum vkam fuam,, laboribus & srumnisundique circumfeptara, in imagine convivii, nobis nun»quam perfvadebit vir dcktitfimus; licet vel maxime dhcat, n©n tam comparaüonis fundamentura quarrendemefTe in ketitia, qu?£ convivia animare folet, quam in.fa«tietate , quae convivas permoyeat ad domura itionem rquafi dicere Äpoftolus voluiiTet; quemadmodum epulisiatiati uvxAvsvt-, diftolvunt vel finiunt convivium atque
fe
r) L, XIX c. J, /) Llll.e. Kv.zt. t) cWkaJb.l
® ) 8 ( #fe domum recipiunt; ita ego terreftribus hifce dapibus,paium mellis, plus feilis, habentibus, fatur, cupio dvoo-hZaoct, atque in coeleftem patriacn abire. Neque véroeft, cur in robur hujus explicationis adferantur verbaDEMO PH I LT, a KYPKIO notata u): rov 7ie7roihevfj.evov,■U.G7is^ ex av/A7ioai8, ex rx ßt8 evcxflfj.ovxvrco bei ccvctAveiv. Nonenim ibi confertur mors cum dilceflTu e convivio, feddocetur modum exeundi e vita fimilem efle debere mo-
jdo, quo (apiens difcedit e convivio: quemadmodura (a-pkns fine (trepitu & tumultu relinquit convivium, itaetjam placida rriente & compofita ruigrabit e mundo.
§. IV.Ex Pata §. 3. explicatione verbi dvocXvetv, facile pa-
tet poiTe illud ufurpari non de illis fantummodo, qui econviviis decedunt, verum de quibuscunque etiam aliis,qui aliünde aSio migrant, auc revertuntur eo, unde ve-nerunt. Sic dicit auåor libri Sapientise c. IT. v. I. oXl-ycs eft HjZj Åvnr^cs o ßlcs rijxccv y&j xx ef tv 'totuts ev reXevrijdvSgdi78 qg)j xx eyvdBy c dvc&Xvaots e£ dbx, non inventus ejlquisquam qui ex inferis redierit. Et cap. XVI. v. 14. e&X-Sov ro 7TVtvfjcoo xx ccva~(?é<pei, xbe dvotXvet 7Tc6(>ccXri<pBe7-acc , egrejfus fpiritus non revertitur atque anima femel re-cepta 11011 redit. Atque hoc fenfu de re(urre£Hone agensGREGORIUS dicit : Tjocvres v.oord ro 'hov ev) TrgoardyfjiocTiTtgcs rvjv ycoYiV dvocXvax&t, omnes eodtm edicio in vitam re-vertentur. Ad hane revertendi nottonem adtendendumheic elTe cenfuerunt, interpretum quum veterum tumrecentiorum permulti, HIERONYMUS, TERTULLIA-NUS, ERASMUS, GROTIUS , HAMMONDUS cet.Neque negandum , efle iftam explicationem & loquendiufui & rei natura fatis convenientem. Corpus enim red-
ibit
u) obferv. facr, ad b. L
Ü ) 9 C #
ibit in terram unde formatum eft atque anima adDeum qui illam nobis dedit Eccles. XII. 7. Quam ve-ritatem etjam agnoverunt Gentilium Philofophi, ict quodvel ex unico EÜRIPIDfO effafo, laudato a CLEMENTEALEXANDRINO atque M. ANTONINO, conftafc v):ita autem ille:
Xoo^ei d'y 07;laco rcc fjiev tu yodocs<&vvr eis ycciccv. Tcc^ cht cc&egiisBAarovrcc yevijs, eis ägc&viovrioAov i]X§e itccAiv
i. e. retro meant , qua terra dedit iterum in terram, quodab atherio venerat ortu, repetit cceleßem polum. Hu jushabita ratione veritatis poflunt haut incommode quimoriuntur dici ävccAve&ai, quemadmodum re quoqueipfa de illis hoc ufurpat ARRIANUS w\ \ clvS$oo7toi, in-quit, éyje£ct<&e rov ©sov , cro&v eveTvos <7V]fXY\v*] K&i U7toXvorq r\-fAocs rotvry\s rris V7trj^ealcis, rore ccvo&hveode 7tqos oivrov. EfFeautem clvocKvehui stqos ®eov, per mortem reverti ad Deum,patet ex verbis antecedentibus, quibus Pbilofophus do-cet efle nos avyytveTs r« ®eS, cognatos Dei atque a Deoortum repetentes, & dum morimur, dnetåeiv c&ev eA^Aw-SccfAsv. Nihil ergo obftat, qiiominus etjam hoc fenfu morshominis vocari queat dvccAvo-is, reditust nempe ad or¬tum; vel Ii mavis, aliquantum generalius, abitus: nametjam generatim, fenfu abeundi & migrandi, ufurpatumoccurrit dvccKveiv, atque asque poteft commode mors vo¬cari dvuAvns, abitus, ac illa fölet é%oh nomine notari,ut apud GREGORIUM, de homire moribundo: üdyqooc.7regi cre, rtjs e£oh {u>jVV{uciToc, lacrima circum Te, excejjusyvel mortis indices. Ut vero iftam explicationem prorlusnon improbemusjdilpicere tarnen lubet an inveniri queat
B fpe-
v) confer7~GATAKER. obf ad M. ANTON. L. FILj. po. rt>) L. I. c. q.
fpecialior ratio translationis, qure non minorem fenfteft»txx huic vica conelliet & emphafin.
§. v. ■#
Niotica prseterea verba funt & fimplex, Avetv, &compoUta, ccvotÅveiv ac eebroÅvttv, nävern enim aquis com-mOLri & nävigationis curjfuro ineepturi nauta?, dicuntura LUCIANO x) Trelapcc ccTroÄyaat&ott, atque ab HOME-RO y). frequenter TtqvfMisnu cttcchvacu. Qnemadmedumvero Latini elliptice dicunt, folveve, pro Jolvere navem , b«e. vela ventis d-are, ut CICERO %): nos eo die ccenati[olvimus ; & CdäSAR <2): bis conflitutis rebus naSlus ido-veam ad navigandum tempeflätem, tertia fere vigilia folvitiIta etjam Gfseci dicunt Xvstv vel ccvccÅveiv, pro AuwVel 7$gvfxvtf.&io6i Quomodo SYNESIUS loquitur: Ävtnxvresr/j {hsvdihlis, quum [olvbffent 9 h. e. Fela ventis dedißent, Hüneloqqend'i modurn dixeris haut fine ratione Paulo antedculbs verfatum fbiffe, ubi fe difc-upere ak uvuhvadi. idforte non nihil deoiinuere poffe vid'etur hujus expiicatioIiis probäbliitatem, quod , qüüm noftras curfus vitas ad-fimilari Tötet cutfui navis ventorum veheraentia hucstt'qqe illuc .ja&ätse in turbulento pelagö , atque quumtem'peRädbUs iffis defdrxfti morlrauf5. navis luftar, defer«ri dicariiar in t'ranqvillum porcumnon fatis commödepöffk 'möriéfts répraéféntäri in iniagine nautas, folventise pottu äftjufe in ältura vela däntis. Niff Jibuerit di-iféré fundarnesitom trcinslatioriis non taro m eo queren»dum "effe quod navis 5 feliRo portu, pelago committi-für *huc, ilfüc j jäå^ndå, fed hane potte feÄe rationemcöftipar'ationis: quemadmodurn navis, qu« fumbus & re»tm'aeulis Gonltnda fuit, folvitur, libro curlu transferen®da in deftinatucn löcura,. ita anima detenta <k cjuafi 1kgata cöfpöreis yinculisj folvitur in mörte, fransferenda
in
x) de Sååfé y)vid, od, /X i-f$. f61. XI, %'j L„Fl Ep, Fum, se) de E, GaL E 1F» £* 2%
«j ) II ( #•§r veram patrhm. In bao ntique irafögiräe -exhabet PLÅ--TO in0ft.em confiderandana: fykaiqquSfc-, i ruAsvry9t« åv&ébdt '(pipi tco- ttf£ njjvjfiiß* y-mwst v8&c, ^
Bslébtbv te avTtil eAw&iqcov, -i» e. ubi mors adfuerit, folvi dt*■eunt aiirmie , tamjuam navis cujusdam, rctinacida, caviqueliberum dimitti*
§.VlÖb'fervandüm denique elf, non milifes tan-um (üb
pell i b us egifle, led iter qüoque facientes cencoria live ta-bemacula fecum olini yexsffc} ut fub Ulis , arnoenis Inlods defixis 5 a cceli foüsque injuria tuti quiefeerent fub-Inde: quemadmodum etjam conllat v-eteris Teftamentipatres, quum fixas fedes non .'haberent, tabernacula col-Ibcavifle., ubi aliquantulum commorati comtnodjuna ipfisvidebatur: atque Ifta refigebant deinde, qoum aHo com-rnigrape völébant. Graecis vocantur emyn> atque ut xa;-toL7iv\yvveiv (txyivyi., eil figere tabernaculuno.jita., qui in aliun.1conimigraturi locum tabernaCuforum fhnes folvunl, di-cuntur Aveiv vel ctvocAvetv rci gyJ\vy[ , vel ay.qvwv„Hinc petita metaphorica locutio latis eft apta od mor¬tem exprimendäm. Conlyeverunt enira Graeci Philofo-phi vocare corpus humanum , quod in illo, tara-quam in täberrsaeulo, ad tempm babjtat anima. Hocmodo loquitur ARISTÖXENÜ3 ff)t &PV to "gkw'os Xgri&ljtic&v trctq&ziy ivfjlotqeoos, <xt£(> fxcxßit x&f t&Acciffiwqlois, ohcgooBs ,ué%Bst ngtf TuAcomoo^lcos %Fßet, tütmv é% ipfigttoii to cyIy\~yos*. h. e quibustabernaciüum^ id efl, corpusßndiget, ea facile ad-funt omnta,fine laboreBf mijeria'fed qua- infligent labore mife-riaea non defidevat tabirnaculum\ feu corpusi&t alio loco oej: aUvB^W7tOS Tt>e7i?TCCi K&? fASTOlßxAAsTCil, qßj TCtdlTCt ETI OOV SV TWCKqvei. Homo mutatur aliamque &J5 aliam fpeciem induit,quamdiu efl in tabernaculo, h. e. quamdiu circumfert hoc
B 3 cor-
in TmßQ- s) via, Faß, not. ad-2 Cor. F,
) l- ( €$£!»4BF
corpus: Neque ab iflis loquendi rationibus abhorretPaulus iple: corpus enim huraanum, fragile & caducum,vocat E7iiyeiov ciyJccv rS axyvas 2 Cor. V. I., & donec vi-xerimus, dicimur etvochv tZ axifWv. 4. Quemadmodumdum morimur, dicimur ibidem ev^VacÖ«; or/Jocv <x%ei(>0'Tioivirov., diZviov iv tgis isqotvo7s, induere corpus ctxiefte &glorificatum, tamquam doraum conflantem non huma¬na arte exftrudlara, nec deflruendam unquam. Quodft ergo moriens homo ix^veroct axrivosy exuit fe terreflrilabernaculo, hoc ed: corpore, quod confiderari poteffc,ut åuax^ov tr\s 7re^lßm^oi} ut MAXIMUS TY -RIUS loquitur a), nihil obftac, quominus dici etjampoßit åveiv vel dvoihvetv to itxJjvos-, (olvere, refigere fen-torium, eadem fervata metaphora , defumta ex tempo-
rario tabernaculo , quod refigitur, quoties fuerithabitanti in illo commigrandum alio.
a) DiJJert. Philo/. XLL
Related Documents
