USAID Country Profile - Template · PDF fileအားျဖင္႕ ေျမလပ္ထားပုိင္ခြင္႕ကုိ စိစစ္ေဖာ္ျပထားျပီး

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 1

ယအကစေအအငဒ ေကးလကေျမယာ စမကနး

လြတလပစြာ လယယာလပပငခြင႕။ စကပးေျမအသးျပခြင၊

သးနေရြးခယခြင၊ ထြနယကျခငးနင႕ ေျမယာ လပကငခြင၊

လျခမတးျမငရန လယယာေျမဥပေဒက ျပငဆငသငသည႕

အၾကျပခကမား

" အေမက ကြနပတ႕က ပနးဥမးေစ႕ေတြစထားဖ႕ အၾကေပးတယ။ အေဖက ကြနပတ႕က ဝဥ မးေစ႕ေတြ စထားဖ႕ အၾကေပးတယ။ တကယလ႕ ကြနပတ႕ မးေစ႕အမး သးဆယက စေဆာငး

ထားနငလင အငတေဘးၾကတ႕အခါ ကြနပတ႕ရ႕အသကေတြက ဆကလကရငသနနငမာ ျဖစပါတယ။"i1

1 THE KAREN ENVIRONMENTAL AND SOCIAL ACTION NETWORK, DIVERSITY DEGRADED: VULNERABILITY OF CULTURAL AND NATURAL DIVERSITY IN NORTHERN KAREN STATE, BURMA 25 (Dec. 2005), http://www.burmalibrary.org/docs13/KESAN-diversity_degraded-en-op7550.pdf.

PHOT

O: N

ICK

THOM

AS/T

ETRA

TEC

H

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 2

အကဥးခပ

လတစဥးအေနျဖင႕ မမေျမတြင မညသည႕သးႏကစကပးမည၊ မညသည႕စကပးေရးထတကနက

ထတလပမညနင႕ ေျမမားက မညသည႕အခနတြင ေျမလပထားမညက လြတလပစြာ ဆးျဖတခြငမာ

စကပးေရးသမား မားစြာက ပငဆငေသာ လြတလပခြင ျဖစသညဟ မတယထားၾကပါသည။

ျမနမာနငင တြင သးနေရြးခယစကပးျခငး၊ ထတလပမစနစ နင ေျမလပထားခြငမားအေပၚ အစးရက

ကန႕သတမ မားျပလပျခငးေၾကာင႕ လပကြကငယေတာငသ လယသမားမားအတြက မတညေသာ

ပတ၀နးကငက ျဖစေပၚေစပါသည။ ၂၀၁၂ ခနစ၊ လယယာေျမဥ႔ပေဒ၊ အခနး ၄ အရ အစးရ၏

ခြငျပခကမရဘ၊ သးနမားေျပာငးလစကပ းျခငးနင႕ ေျမကြကလပထားျခငးက တားျမစထားပါျပး

အခနး ၁၀ အရ သးန အမးအစား ေျပာငးလစကပးရန အတြက ခြငျပခကရရရန ေလာကထားရန

ျပဌာနးထားပါသည။ အခနး ၁ ပါ " လယယာေျမ" ၏ အနကအဓပၸာယဖြငဆခက နင႕ အလြန

ရပေထြးေသာ ေျမအမ းအစားခြျခားမ စနစမားေၾကာင႕ မညသည႕ ထတလပမစနစမားက

ကင႕သးရမညအေပၚ အကန႕အသတမားျဖစရပါ သည။ ထ႕ျပင ေမြးျမေရးနင႕ ေျမယာအေျချပ

ငါးသားေပါက ေရလပငနး စကပးေရးဖြ႕ျဖးတးတကမကလညး အခကအခ ျဖစေပၚ ေစပါသည။

ဤတားျမစခကမားအား ဤအေျခအေနတြင ပမသရနားလညနငရန ဤအကဥးခပက

စကပးေျမအသးျပမလြတလပခြင အခြငအေရး၊ စးပြားေရးဆငရာျပနာမားက စစေဆးျခငး၊

အျပညျပညဆငရာ အခြငအေရးလပရားမမားနင႕ ရာသဥတေျပာငးလမအေၾကာငးတ႕၏ အေျခခက

ေဖာျပထားသည။ ယငးေနာက သးႏေရြးခယစကပးခြင၊ ေျမယာလပကငခြငလျခမ၊ သးႏ

ေရြးခယစကပးမ၏ အကးစးပြား၊ သးႏမးစစကပးမေၾကာင႕ စကပးေရးအရ အကးရမမား၊

ထ႕အတ ဥပေဒေရးရာနင႕ ေဂဟေဗဒဆငရာကစၥမားကလညး ေဖာျပထားပါသည။ တတယ အခက

အားျဖင႕ ေျမလပထားပငခြင႕က စစစေဖာျပထားျပး ထကသ႔ ေျမလပထားျခငးေၾကာင႕ျဖစေပၚေသာ

စးပြားေရး အကးသကေရာကမ မားနင႕ သကဆငေသာ ယဥေကးမဆငရာ၊ ဥပေဒဆငရာ နင႕

ေဂဟေဗဒဆငရာအခကမားကလညး ေဖာျပထားသည။

အခပအားျဖင႕ မမ၏ သးႏကေရြးခယစကပးရန ၊ မညသည႕ စကပးထတကန ထတလပရန ၊

ေျမက ေျမလပထားရန လြတလပခြငသည ေတာငသလယသမားမားအတြက အကးရသည႕အျပင၊

ျမနမာနငငစကပးေရး ပမ ေရရညဖြ႕ျဖးတးတကျပး၊ ထတကနတးတကေစပါသည။ ယငးေနာက

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 3

စာတမးက လယယာ ေျမဥပေဒနင႕ လပကြကငယ ေတာငသလယသမားမား၏ ေျမအသးခပငခြငက

ကန႕သတသည႕ ပစ ၇ ၏ အကးသကေရာကမက ျပငဆငသငသည႔ အၾကျပခကမားက

ေဖာျပထားပါသည။ ျပငဆငရနအတြက အၾကျပျပငဆငခကမားသည ၂၀၁၆ ခနစ၊ အမးသား

ေျမအသးခမ မ၀ါဒ ပါအခကမားက အေျခခထားပါသည။ သးႏေရြးခယစကပးခြင၊ ေျမလပထားခြင၊

အမးသမးမားနင႕ ဓေလ႕ထးတမးအရ အသးျပသမား၏ အခြငအေရးက အကး သကေရာကမ

ရသည႕ လယယာေျမဥပေဒက အဆျပခ႕ပါသည။ ဤအၾကျပထားေသာ ျပငဆငခကမားသည

ေျမအသးခမ ဆငရာ ကန႕သတခကမားက ေဖာကဖကမမားအား ျပစဒဏသတမတျခငးက

ပယဖကရနနင႕ လယယာေျမဥပေဒနင႕ ဆန႕ကငသည႕ ရာဇ၀တေကာငးအရ အေရးယျခငးမားက

ပယဖကရန ေထာကခထားပါသည။

စကပးေျမအသးျပမလြတလပခြင အခြငအေရး၏ အေျခခ

ျမနမာနငငေတာအစးရက နငငေတာမထနးခပသည႕ စကပးေရးက႑က လြတလပေသာ ေစးကြက

စးပြားေရးပစ ေျပာငးလရာတြင၊ နငငေတာ၏ ေျမအတနးအစား ခြျခားမစနစနင႕ ျမနမာနငင

ေတာငသလယသမားမား၏ ဆနၵမား ဆကသြယမသည လပကြကငယ ေတာငသလယသမား၏

လပကငခြင ျပျပငေျပာငးလေရးမားနင စကပးေရးထတကနထတလပမအတြက အခကအခာ

ကပါသည။ စကပးသည႕ ေတာငသလယသမား မသားစမားက အေကာငးဆး အကး ျဖစထြနးမည

ဟယဆသည႕အတငး စကပးေျမက အသးျပခြငျပရန လြတလပခြငက အေထာကအကျပ

ရမည႕အစား၊ နငငေတာက စပါးစကလယယာေျမက ေျမအတနးအစားခြျခားရာတြင ရပေထြးေစရန

ကန႕သတခကမား ဆကလက ခမတျခငးျဖင႕ ယငးအတနးအစားေျပာငးလရန ေလာကထားသမား

အေပၚ တာ၀နၾကးေလးေစပါသည။ လကရစနစသည ရပေထြးျခငး၊ စနစတကအေကာငအထည

မေဖာျခငး၊ လပကြကငယ ေတာငသလယသမားမား၏ စကပးေရးထတလပမတးျမင႕ရန

လအပခကနင႕ ဆန႕ကငျခငး တ႕ျဖစ ေပၚေနသည။ ေျမအသးခမပစမားေျပာငးလျခငးႏင႕

စကပးေျမက သတမတသးန စကပးရန အတနး အစားသတမတျခငးအား ကန႕သတျခငးသည

ေစးကြကစးပြားေရးစနစတြင လပကြကငယေတာငသ လယသမားမား ဖြ႕ျဖးတးတကမက

အဟန႕အတားျဖစျပး၊ ယငးတ႕က ရာသဥတေျပာငးလမ ျဖစေပၚသည႕အခါ ခနငရညနညးပါးေစ

ပါသည။ နညးဥပေဒမားကလကနာျပး၊ တစခနတညးတြင ကနထတ လပမနင႕ အကးအျမတရရမ

တးတကလာရနမာ လယသမားနင အစးရအရာရမားက အခနယ၍ အရငး အျမစမားအသးျပကာ၊

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 4

ေျမအတနးအစားခြျခားျခငးမ ျခြငးခကေပးျခငးႏင႕ ေျမအတနးအစားေျပာငးလ ျခငးက မၾကာခန

ျပလပရနလအပပါသည။

အတနးအစားခြျခားမစနစသစ သည ၂၀၁၂ ခနစ၊ လယယာေျမဥပေဒတြင 2 ပါရျပး၊ လကရပမ

တငးၾကပသည႕ အဓပၸာယဖြင႕ဆခကထက ပမကယျပနသည႕ အမးသားေျမအသးျပမ မ၀ါဒ3 တြင

ေတြ႕ရရေသာ စကပးေျမအဓပၸာယနငကကညသငပါသည။ အကးသကဆငသည႕ အစးရဌာန

အသးသး၊ လမအဖြ႕အစညး၊ လ႕အဖြ႕အစညးမားနင႕ လပကြကငယေတာငသလယသမားမား

တ႕ကယ တင သေဘာတညထားသည႕ ဤအဓပၸာယဖြင႕ဆခကသည နငငတစ၀နးရ၊ စကပးေရး

ထတလပမအတြက အသးျပသည႕ ေျမဆၾသဇာၾကြယ၀ျပး၊ အမးအစားမားျပားရပေထြးေသာ

ေျမအသးသး၏ သဘာ၀နင႕၊ ထ႕ျပင ယငးစကပးေျမမားက အသးျပမနင႕စပလဥး၍ ေတာသလယ

သမားမား၏ ေရြးခယမက ထငဟပေစပါသည။ လယယာေျမဥပေဒပါ လယယာေျမအဓပၸာယတြင

ေျမနမ႕ေျမ ( စပါးစကပးေျမ) နင႕ ေျမနကြနးေျမ၊ အျခားအမးအစားေျမမားအၾကား ကြာျခားမမားက

ေဖာျပထားျပး၊ သးနေရြးခယမက ခကခေစပါသည။ ထ႕ျပင ယငးေျမမားက သးႏမား၊ ျခထြကသးႏ၊

သးႏပနးမနမားကသာ စကပးခြငျပပါသည။ အမးသားေျမအသးခမမ၀ါဒပါ အနကအဓပၸာယ

ဖြငဆခကမာ ဤတငးၾကပေသာ ေျမအတနးအစားခြျခားမ မား မပါ၀ငသည႕ျပင၊ လယယာေျမ

အေပၚတြင တရစၦာနေမြးျမေရးနင႕ ငါးေမြးျမေရးကလညး ခြငျပထားသည။ အျခားေျမအတနး

အစားမား ျဖစသည႕(သစေတာေျမ၊ အျခားေျမ) မားကသာ ထားရျခငးျဖင႕ အမးသား ေျမအသးခမ

မ၀ါဒတြင ျမနမာနငငရ ယခငရပေထြးေသာ ေျမအတနးအစားခြျခားမ မားက အလြနလြယကေအာင

ျပလပထားပါသည။ ျမနမာနငင၏ စကပးေရးက႑ ဖြ႕ျဖးတးတက လာသညနင႕အမ၊ ေတာငသ

လယသမား မသားစမားက မမတ႕မညသည႕ သးႏစကပးရမညက ကယတငဆးျဖတခြင

လပငနးစဥျဖစေပၚလာမည႕ အနာဂါတ ျမနမာနငင၏ လပကြကငယေတာငသလယသမားမားက

အစးရက ေထာကပ႕သည႕ အခနးက႑က ပါ၀ငနငပါသည။4

ေရးေဟာငး ေျမအတနးအစားခြျခားမ စနစက စြန႕လႊတ၍၊ ေတာငသလယသမားမားက ပမ

လြတလပစြာ ကယပငဆးျဖတခြငေပးရာတြင၊ နညးလမး အသစသည ေတာငသ လယသမားမား၏

2 The Farmland Law (2012), Burma, Sec. 3(a-d). 3 National Land Use Policy (2016), Burma, Sec. 13(a) defines agricultural land as follows: “Agricultural land (all land used primarily for agriculture production purposes, including growing annual or perennial crops, growing industrial crops, animal husbandry activities, land based aquaculture activities, and any agriculture production focused support facilities, and any agriculture production focused support facilities that are either currently cultivated or fallow).” 4 NATIONAL ECONOMIC AND SOCIAL ADVISORY COUNCIL (NESAC), FROM RICE BOWL TO FOOD BASKET: THREE PILLARS FOR MODERNIZING MYANMAR’S AGRICULTURAL AND FOOD SECTOR, White Paper ii (April 6, 2016).

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 5

လအငဆႏၵနင သင႕ေလာမ ရမရ ေတာငသလယသမားမားအား လ႕အဖြ႕အစညးေဆြးေနြးမတြင

ပါ၀ငခြငေပးသင႕သည။ ထ႕ျပင လ႕အဖြ႕အစညးနင႕ အစးရအရာထမးအမထမးမားကလညး

လေလာကစြာ အသပညာေပးသင႕သည။ သ႕မသာ နညးဥပေဒမားက နားလညျပး အစးရ အရာထမး

အမထမးမားက စကပးေျမဆငရာ အနကအဓပၸာယဖြင႕ဆခကမားသည ေျမေပၚတြင ထြနယက

စကပးရန သကဆငရာ လြတလပခြငနငကကညသညဟ ယၾကညၾကေပမည။ 5 ယငးတ႕မာ

အၾကမးျဖငးအားျဖင႕ စးပြားေရးဆငရာ ေဟာေျပာခကမား၊ အျပညျပညဆငရာ အခြငအေရး နင

သကဆငေသာ လပရားမမား၊ နင႕ ရာသဥတေျပာငးလမနင႕အည လကေလာညေထြ ေနထငမ မား

တြင ပါ၀ငပါသည။

စးပြားေရး

ေတာငသလယသမားမားအား စကပးေျမတြင သးနေျပာငးလစကပးခြင႕ နင႕

ေမြးျမေရးလပကငခြင႕ ခြင႕ျပျခငးအားျဖင႕ ေယဘယအားျဖင႕ ကနထတလပမတးတက လာျပး၊

စးပြားေရး ပမဖြ႕ျဖးတးတကသည႕ ရလဒရရေစနငပါသည။ ယငးနယပယမား တြင ျမနမာနငငသည

အမနးခငးနငငမားထက ေနာကကလကရပါသည။6 မၾကာမက ထတျပနခ႕ေသာ စကျဖ စာတမး

တစခတြင ေဖာျပသက႕သ႕ "ေကးလကအေျခခ အေဆာကအအမားတြင ရငးႏးျမပနျခငးနင႕

ေစးကြကလအပခကနင႕အည ထတကနမားထတလပရန ေတာငသလယသမားမားအား တကတြနး

အားေပးသည႕ မ၀ါဒခမတ ျခငးျဖင႕ ေတာငသလယသမားမား၊ အစားအစာ ျပျပငထတလပသမား၊

ျမ႕ျပေဒသမားနင႕ ပ႕ကနေစးကြကမားနင႕ဆကႏြယသည႕ ၀နေဆာငမေပးသမားက ဖြ႕ျဖး

တးတကေစပါသည။" 7လကရအစးရမ၀ါဒက ဆနစပါးက႕သ႕ေသာ သမားရးက သးႏမား စကပးေရး

က အဓက ထားေနစဥတြင၊ လပကြကငယ ေတာငသလယသမား မားအတြက၊ အျခားသးနမား၊

ေမြးျမေရး နင႕ ေျမယာအေျချပ ငါးေမြးျမေရးတ႕က ေစး ကြကအခြငအလမးမား ပမတးတက

ရရေနပါသည။ အထးသျဖင႕ ျမ႕ျပစားသးသမားက ဆနစပါးစားသးမ ေလာနညးလာပါသည။8

သမားရးက စကပးသည႕သးႏမားအစား၊ တနဖးပမျမင႕မားသည႕ သးနမားကမးစ စကပး

ထတလပရန အရညအေသြးမရလင၊ ေကးလကဖြ႕ျဖးေရးသည ေနးေကြးေနမည ျဖစပါသည။

5 NAMATI & LANDESA, RECOMMENDATIONS FOR IMPLEMENTATION OF PRO-POOR LAND POLICY AND LAND LAW IN MYANMAR: NATIONAL DATA AND REGIONAL PRACTICES 27 (Oct. 2015). 6 Stephen Haggblade et al, Strategic Choices Shaping Agricultural Performance and Food Security in Myanmar, Journal of International Affairs 60 (Spring/Summer 2014), http://www.isis.org.my/attachments/commentaries/2014/SH_et_al_LW_Jnl_Intern_Affairs_2014.pdf. 7 NESAC, supra note 4, at v. 8 Id. See also Haggblade, supra note 6.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 6

9 အခ႕ေစးကြကမားသည အျခားေစးကြကမားထက ပမေပာကကြယလြယ ေပရာ၊ လယယာေျမ

တစခ တညတ႕ခငျမမရေစရနအတြက ေျမကြကတစကြကတညးတြင သးႏမးစစကပးရန

သ႕မဟတ ယငးေျမကြကတြင ငါးကနမား သ႕မဟတ ေမြးျမ ေရးျခမား ထားရရန အေရးၾကးပါသည။

စကပးေျမအသးျပမအေပၚ ကန႕သတခကမားက ဖယရားေပးျခငးျဖင႕ ေျပာငးလေနေသာ

ေစးကြကနင႕ မသားစ လအပခက မားအလက ေတာငသလယသမားမားက ဆးျဖတခကခမတရန

ခြငျပနငပါသည။ လကရ အေျခအေနတြငမ ယငးဆးျဖတခကမားက အစးရက

မညသည႕သးႏစကပးရန " တကတြနးခက" က လႊမးမးေနျပး၊ ေျမအသးခမေရြးခယမဆငရာ

ၾကတငမခန႕မနး နငေသာ မ၀ါဒမားက တားဆးေႏာင႕ယကလကရသည။ 10 လပကြကငယ

ေတာငသလယသမားမား ေခတမတးတကေရးအတြက လပေဆာငရမည႕ ပထမအဆင႕မာ

ယငးတ႕၏ ထတကနမားတးတကျပး၊ အကးအျမတပမရရရန ယငးတ႕ထတလပသည႕ ထတကန

မားက ေတာငသလယသမားမားက ေရြးခယခြငျပရန ျဖစပါသည။ 11 လယယာေျမ ထတလပမ

စနစမးစထားရျခငးက အားေပးျခငးျဖင႕ စးပြားေရး အကးအျမတ မားစြာ ရရနငပါသည။ 12သ႕ရာတြင နညးမးစစကပးထတလပမက အစးရက အားေပးမအား စကပး ေျမအသးျပမအေပၚ

ကန႕သတခကမားထားရျခငးက ပယဖကျခငးျဖင႕ စတငျပး၊ သးန မခြျခား ေခးေငြထတေပးျခငး၊

စကပးမတးခ႕ျခငးနင႕ သကဆငသည႕ ဗဟသတ ျဖန႕ခ ျခငးျဖင႕ နညးမးစစကပးထတလပမက

အားေပးရပါမည။13

အျခား အာရနငငမားတြင လပကြကငယေတာငသလယသမားမားအား အားေပးျခငး နင႕

ဆနစပါးအေျချပစားသးမ ေလာနညးေစျခငးျဖင႕ ေခတမတးတကေအာင ျပလပခပါသည။ 14 ယငး

အစးရမားက စကပးေရးက႑ တကရကအကးျဖစထြနးေစေသာ အေျခခ အေဆာကအအမားတြင

ရငးႏးျမပႏျပး၊ ျမနမာနငငတြင ေမာလင႕ခ႕သည မ၀ါဒမားက႕သ႕ ေတာငသလယသမား အကးျပ

မ၀ါဒမား ထတျပနခ႕သည။15 အျခား အာရနငငမားတြင သးႏေရြးခယစကပးျခငးဆငရာ စညးမဥး

ဥပေဒမားက ပယဖကခ႕ျပး၊ ျမနမာနငငမအပ မညသည႕နငငတြငမ ယငးစညးမဥးဥပေဒမား

9 Belton et al, You Can Have Your Rice and Eat Fish Too: Rice, Fish, Land Use Trade-Offs and Food Security in Myanmar and Bangladesh, Michigan State University, Myanmar Development Resource Institute, & International Food Policy Research Institute, http://fsg.afre.msu.edu/fsp/burma/GFS_Poster_06_10_15.pdf. 10 Haggblade, supra note 6, at 65. 11 NESAC, supra note 4, at vii. 12 Haggblade, supra note 6, at 67. 13 Tin Htut Oo, Devising a New Agricultural Strategy to Enhance Myanmar’s Rural Economy, in MYANMAR’S TRANSITION: OPENINGS, OBSTACLES, AND OPPORTUNITIES (Nick Cheesman, Monique Skidmore, & Trevor Wilson, Eds.) 157-58 (2012); NESAC, supra note 4, at vii. 14 NESAC, supra note 4, at 2. 15 Id. at 5-6.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 7

မရေတာ႕ေပ။16 ဥပမာ- ထင၀မနငငတြင ျမနမာနငငအစးရကေထာကခသည႕ သမားရးက သးႏမား

စကပးျခငးက ကင႕သးျခငးမျပေတာ႕ဘ ၊ သစသး၊ ဟငးသးဟငးရြက၊ ေမြးျမေရးက႕သ႕ လပကြက

ငယေတာငသလယသမားမားက တနဖးျမင႕သးႏ ထတလပ ေရးက ေဆာငရြကခ႕ပါသည။ 17

ဘဂၤလားေဒ႕ရနငငတြင ျမနမာနငငထက စပါးထြက သသ သာသာပခ႕ပါသည။ စပါးအထြကမာ

အမနးခငးနငငမားနင႕အလားတ ျဖစသညဟ အစရငခထားေသာလညး၊ အျခားအရငးအျမစမားကမ

ပမးမ ျမနမာနငင စပါးအထြကမာ တရား၀ငထတျပနထားသညထက ေလာ႕နညးေၾကာငး

ေဖာျပၾကသည။ 18 ဘဂၤလားေဒ႕ရ၏ တးတကမမာ လပကြကငယေတာငသလယသမားမားက

အေျခခသည။ သးညပစကပး ေရးနင႕ ပဂၢလကဆညေျမာငးမားျဖင႕ ေရသြယျခငးကလညး ကင႕သး

သည။19 ျမနမာနငင တြင သးညပစကပးျခငးမာဥပေဒနင႕မညပ၊ ပဂၢလကေရသြယျခငး ျပရနလညး

စရတ မတတနငၾကေပ။ ယအကစေအအငဒ ကအၾကျပေဖာျပလသညမာ ျမနမာနငင၌ ဆနစပါး

စကပးေရးအတြက ေရရရနငမနညးပါးသည႕ ေႏြအခါတြင တနဖးျမင႕သးႏမား မးစစကပးၾကရန

ျဖစျပး ထသ႔လပေဆာငရနအတြက ေျမယာက စပါးသာစကပးရမညဟသည႕ သတမတခကမ

တရား၀င ျခြငးခကရယရနလအပပါသည။20

စကပးစရတေခးေငြထတေပးရနမာ အစးရတစခတညးကသာ တာ၀နရသညမဟတ ေသာလညး၊

ပဂၢလကက႑က ထသ႕ထတေခးေပးနငရန ပတ၀နးကငက ဖနတးေပး နငပါသည ။21 ထသ႕လညး

ဖနတးေပးသင႕သည။ အခ႕ေသာ ကန႕သတခကမားမာ ေခးေငြက စပါးစကပး သည႕ ေတာငသ

လယသမား မဟတသမားကသာ ေခးေငြထတ ေပးရနကန႕သတသည သ႕မဟတ စပါးစကပးသ

လယသမားက ႏႈနးထားေကာငးေကာငး ျဖင႕ ထတေခးရန ကန႕သတသည။ မမတ႕၏ ထတကနက

ေရြးခယထတလပလသည႕ လပကြကငယေတာငသလယသမားမားမာမ ေခးေငြရယခကခသည။

ပမန အေသးစား ေခးေငြ မားက ငါးေမြးျမသည႕ လယသမားမား အပါအ၀င စပါးမစကပးသည႕

ေတာငသလယသမားမားက ယငးတ႕၏လပငနးစတငနငရနအတြက ငါးစာ၀ယယရနနင႕

အျခားစရတမား ကခေပးေခနငရန ရယနငသည။ ပမနေခးေငြမားက စပါးစက ေတာငသ

လယသမားမားအတြကသာ သးသန႕ထားသျဖင႕၊ အျခားေတာငသလယသမားမားက အတးၾကးစား

16 Id. at 6. 17 NAMATI & LANDESA, SUPRA NOTE 5, AT 7. 18 Belton, supra note 9. 19 Id. 20 LARRY C.Y. WONG & EH MYWE AYE WAI, RAPID VALUE CHAIN ASSESSMENT: STRUCTURE AND DYNAMICS OF THE RICE VALUE CHAIN IN MYANMAR, Background Paper No. 6, 43 (March 2013), http://www.burmalibrary.org/docs22/Ref_Doc_Background_Paper_6_Rapid_Value_Chain_Assessment_Mar2013.pdf. 21 NESAC, supra note 4, at vii.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 8

ေခးသမားထမ ေခးေငြမားရယရသည။ အစာမားက အေၾကြး၀ယယရျခငး၊ အတးၾကးစားသည႕

ေငြရငမားက ထြကရသည႕ ငါးမားက ျပနေရာငးရျခငး စသည႕ မတရားသည႕ ေခးေငြစညးကမး

ခကမားက လကခရသည။ လပငနးငယ ငါးေမြး ေတာငသမားသည ငါးဒငၾကးမားထမ တစလလင

၃%အတးျဖင႕ ငါးစာမား မ၀ယပါက တရားမ၀ငေငြေခးသမားထမ တစလလင ၄ ရာခငႏနး မ ၆

ရာခငႏနးအထအတးျဖင႕ မၾကာခဏ ေငြေခးၾကရပါသည။ 22 ငါးေမြးေတာငသလယသမားမားနင႕

စပါးမစကသည႕ အျခားေတာငသလယသမားမားက ပမနေခးေငြ ထတေခးေပးပါက ၊ တရားမ၀င

ေငြေခးသမား၏ အတးႏ နးကဆငးေစျပး၊ လပကြကငယေတာငသလယသမားမားက မမတ႕၏

လယယာေျမမားတြင ကနပမထတလပနငျပး၊ ပမအကးရမည ျဖစပါသည။

ျမနမာနငငတြင ၀ငေငြအဆင႕မားျမင႕မားလာသျဖင႕၊ ငါးစားသးမ သသသာသာ ျမင႕မား လာမညဟ

ေမာလင႕ရပါသည။ ပမးမအားျဖင႕ အမေထာငစတစစ၏ အသးစရတမာ ငါးပတစပ ျမင႕မားလာပါ

သည။ လတစဥးခငး ငါးစားသးမမာလညး ၁၆% ျမင႕မားလာ သညဟ ေမြးျမေရးငါးလပငနး

အရငးအျမစမ သရပါသည။ 23 ျမနမာနငငက " စပါး-ငါး ေမြးျမသည႕နငင" အျဖစ သရၾကျပး

ျဖစပါသည။ 24 စားသးမ ျမင႕မားလာ၍ ေမြးျမေရးငါး ပမလအပလာသည။ ၀ယလအား တးတက

လာေသာလညး ဖမးမငါးအေရအတြကမာ ေစးကြကတြင ေလာနညးလာသည။ 25 ျမနမာနငင၏

ငါးေမြးျမေရးက႑မာ လပကြကငယ ေတာငသလယသမားမားလညး ပါ၀ငလာ၍ တးတကလာရန

ရပါသည။ 26 ျမနမာနငင၏ စားသးမလားရာ သည အျခားအာရနငငမားအတငး လကခ႕ပါက၊

လာမည႕ ႏစမားတြင ျမနမာနငင၏ အဟာရမးစစားသးမမာ မားစြာတးတကလာျပး၊ ငါးေစးကြကမား

သာမက၊ အျခားတနဖးျမင႕သးႏမားနင႕ ေမြးျမေရးလညး တးတကလာပါမည။27

ငါးေမြးျမသည႕ ေတာငသလယသမား အမားစသည ၁၉၉၀ ခနစမားက ေရၾကးမထနး

ခပသည႕အစအစဥမား ျပလပခ႕ရေသာ ယခငက စပါးစကပးေျမဟ သတမတသည႕

ေျမယာမားတြင ေနထငၾကပါသည။28 သ႕ျဖစရာ ယငးစပါးစကေျမမားမာ ငါးေမြးျမရန ပမ သင႕ေတာ

ပါသည။ အခ႕ေသာ စးပြားေရးပညာရငမားက စပါးစကပးသင႕ေတာသည႕ ေျမမားသည ငါးကန

22 BEN BELTON ET AL., AQUACULTURE IN TRANSITION: VALUE CHAIN TRANSFORMATION, FISH AND FOOD SECURITY IN MYANMAR, International Development Working Paper 139, 6-7 (Dec. 2015). 23 Id. at 4 24 Id. at 8. 25 As demand grows, availability of farmed-fish rises on average by 34% while capture-fish increases by 10%. Id. at 4. 26 Id. at 7. 27 NESAC, supra note 4, at 3. 28 BELTON, supra note 22, at 5.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 9

ျပလပရန သင႕ေတာေၾကာငး သတမတေဖာျပၾကသည။29 အမနးခငး ဘဂၤလားေဒ႕ရ နငငတြငလညး

ငါးကနအမားစမာ စပါးစကေျမယာမားတြင တညရ ပါသည။ လကရစညးမဥးမားအရ ျမနမာနငငတြင

လယယာေျမက ငါးကနအျဖစေျပာငး လရန ခကခသျဖင႕ ယငးတ႕၏တးတကမက

အဟန႕အတားျဖစေနပါသည။ သ႕မဟတ ပါက ယငးတ႕မာ ေစးကြကအတြငးသ႕ ေရာကရ

လာၾကပါမည။ 30 ဤကန႕သတခကမား သည အကးအျမတ ပမရရေရးအတြက အခကအခမား

ပတလည၀ငးေနေသာစနစအတြငး စြန႕စားၾကးပမးေဆာငရြကေနသည႕ ေတာငသလယသမားမား၏

ေျမယာ လပကငခြငလျခမ ကဆငးေစပါသည။ မြနျပညနယတြင ေျမအသးျပမကန႕သတခက

မားက အေကာငအထညေဖာမမာ အလြနတငးၾကပသျဖင႕ မဖြ႕ျဖးပါ။ အျခားျပညနယမားတြငမ

စညးမဥးမားက တရားမ၀င ေလာ႕ခေပးျခငးေၾကာင႕ ငါးလပငနးမား ဖြ႕ျဖးတးတကပါသည။31 ဤ

ၾကတငခန႕မနး၍မရသည႕အျပင၊ တငးၾကပသည႕ ကန႕သတခကမားသည ငါးေမြးျမေရး

လပငနးငယမား က႑ အႏ႕အျပား ဖြ႕ျဖးတးတက ေရးအတြက အဓကအတားအဆးျဖစပါသည။32

ကမၸဏၾကးမားအား "စြန႕ပစေျမမား" က အစးရခြင႕ျပခကျဖင႕ ငါးကနအျဖစ ေျပာငးလခြငျပ

ခ႕ေသာလညး၊ လပငနးငယမားကမ ခနထားခ႕ပါသည။ စးပြားေရးပညာရငမားက စပါးစကေျမက

ေျပာငးလခြငျပျခငးသည လကရတးတကေနေသာ ငါးကနေစးကြကက သသာစြာ တးခ႕

ေစလမ႕မညဟ ခန႕မနးၾကပါသည။ 33 သ႕ရာတြင ငါးေမြးျမေရးလပငနး တးခ႕လာသညနင႕ အမ

ပတ၀နးကငဆငရာ ကစၥမားလညး ရေနပါသည။34

လကရအေျခအေနတြင ျမနမာနငငရ စတအားထကသနေသာ ငါးေမြးျမေရးလပကင သမားသည

ေျမယာလျခမမရျခငးေၾကာင႕ ငါးကနတညေဆာကရန ေျမငားရမးမ နညးပါးပါသည။ သ႕ျဖစရာ

ငါးေမြးျမေရးလပငနးငယမားက လပကငမနညးပါးပါသည။ ျဂလတေျမပမားအရ ျမစ၀ကြနးေပၚ

ေဒသ ေတာငပငးတြင အမေနာကဘက ကနေပါငး ၂၀၀၀၀၀ ေကာက ငါးကနမားအျဖစ တးတက

သးစြလာသညဟ ဆေသာလညး၊ ယငးကနမားမာ မသားစစားသးမအတြကသာ အသးျပၾက

ပါသည။ 35 စးပြားေရးပညာရငမားက ျမနမာနငငတြင ေျမအသးျပမစညးမဥးမား ေလာေပါ၍

ငါးေမြးျမရန ျပလပေပးရေသာေၾကာင႕ စပါးစကဧရယာဆးရးမသည ၂.၁% နင႕ေအာကသာ ရသည

29 Belton, supra note 9. 30 The 1989 Aquaculture Law promoted the conversion of vacant/fallow/virgin land to fish ponds, but the relative lack of virgin land in the Delta led to fish farms incorporating paddy land. Belton, supra note 22, at 5. 31 Id. at 5, 7. 32 P. Edwards, Rural Aquaculture in Myanmar, Aquaculture Asia Magazine 10(2): 5-16 (2005). 33 BELTON supra note 22, at 8. 34 Id. at 6 35 Id. at 5.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 10

ဟ ခန႕မနးပါသည။36 လယယာေျမတြင စပါးသာ စကပးထတလပရန သတမတထား ေသာေၾကာင႕၊

လကရ ေျမအတနးအစားခြျခားသတမတပအရ စကပးေရးအတြက မဟတေသာ ေျမအသးျပမဟ

သတမတထားသည႕ ငါးေမြးျမျခငးအတြက ေျမအသးျပ မေခါငးစဥေျပာငးလရန လအပပါသည။37

သ႕ေသာ အမးသားေျမအသးခမ မ၀ါဒ အရ ငါး ေမြးျမသည႕ေျမက စကပးေျမအျဖစ

သတမတထား၍ ေျမအတနးအစား သတမတမကေခတမေစ၍၊ ငါးေမြးျမလပငနး လပကငလသ

မား၏ ေျမယာလပကငခြင႕လျခမက တးတကေစပါသည။

အခ႕ေသာ ေျမယာအသးျပမ ကန႕သတခကမားက ဖယရားျခငးျဖင႕ ငါးေမြးျမေရးလပ ငနးမား ပမ

အကးအျမတ ရရလာေစျခငးသည လပအားပမလအပလာျပး စးပြားေရးတးတကမကလညး

အေထာကအက ျပနငပါသည။ ဥပမာ- ငါးေမြးျမျခငးလပငနးက ( တစဧကလင လ ၁၀ ေယာက )

လအပျပး၊ စပါးစကပးေရးက (တစဧကလင လ ၄ ေယာက) သာလအပသျဖင႕၊

ငါးေမြးျမေရးလပငနးက လပအားပမလအပပါသည။ 38 ငါးမားသယယပ႕ေဆာငေရး၊ ေရခနင႕ငါးစာ

ထတလပေရးတ႕တြငလညး လပငနးမားစြာ တးခ႕ရပါမည။ 39 ယငးတ႕က အကးသကေရာကမ

ရေစရန၊ ျပညတြငး ေရလပငနး ကနသြယေရးနင႕ သယယပ႕ေဆာငေရးတ႕တြငထားရေသာ

ကန႕သတခကမားကလညး ဖယရားေပးရပါမည။ 40 အထြကႏနးည႕ေသာ လယယာေျမမားက

ဥပေဒနင႕အည ေခာေမြ႕ စြာ ေျပာငးလျခငးေၾကာင႕ ေျမယာမ႕ေတာငသလယသမားမားအတြက

အလပအကင အခြငအလမးမား ေပၚေပါကနငပါသည။

ေျမအသးျပမေျပာငးလျခငးလပထးလပနညးမားက ေလာ႕ေပါ႕ေပးျခငးျဖင႕ ျမနမာနငငရ

ေျမယာမ႕မားဥးေရက ေလာ႕ကေစရန အကအညေပးနငပါသည။ အခ႕ေသာ ေျမယာမ႕

ပဂၢလကမားနင႕ အပစမားသည ဆယစနစေပါငးမားစြာ ေျမယာမားက ထြနယကစကပး

ခ႕ၾကပါသည။ သ႕ရာတြင ထေျမမားမာ သစေတာေျမ၊ ေျမလြတ၊ ေျမလပ၊ ေျမရငး ဟ အတနးအစား

သတမတထားသည႕ ေျမမားျဖစျပး၊ စကပးေျမမဟတပါ။ 41 ေျမယာက လယယာေျမအျဖစ

အတနးအစား သတမတျပး၊ ေတာငသလယသမားအတြက မတပတင ေပးျခငးမျပမ ျပလပရသည႕

36 A comparison with neighboring Bangladesh, which has few land use restrictions, suggests that liberalizing the land use market in Burma would only increase the current aquaculture land use from the current 1.1% share of rice area to 3.2%. Belton, supra note 9. 37 BELTON, supra note 22, at 93. 38 Id. at 72. 39 Id. at 4, 6 40 Id. at 101 41 NAMATI & LANDESA, supra note 5, at 7.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 11

တရား၀ငေျပာငးလမမာ အခနမားစြာကနျပး၊ ရပေထြးလ ပါသည။42 ေတာငသလယသမားမားႏင႕

အရာထမးအမထမးမားက ယငးအခကမားက ေဆာငရြကရနမာ အလြနခကခေၾကာငး

ေတြ႕ရနငပါသည။ ေျမအတနးအစားျပနလည ခြျခား သတမတရာတြင ေတြ႕ၾကရေသာ

အခကအခမားတြင နညးဥပေဒမား ရပေထြး ျခငး၊ လပငနးစဥမားက ေဆာငရြကရန

တာ၀နၾကးေလးျခငး၊ အစးရအရာထမးအမထမး မားတြင အခြင႕အာဏာမရျခငးတ႕လညး

ပါ၀ငပါသည 43 ။ ဤစနစတြင တရားမ၀ငအခ ေၾကးေငြမား၊ လာဘေငြမားေပးရျခငးမာ မဆနး

ေတာ႕ပါ။ အဂတလကစားေသာ စနစျဖစ ပါသည။ ေျမအသးျပမပစတစခမ ေျမအသးျပမပစ

အျခားတစခသ႕ လြယကစြာ ေျပာငးလနငျခငးသည ေျမယာလပကငခြင႕လျခမ အကးစးပြားမား

ရရမ၊ အစးရလပငနးစဥမားနင႕ အညျဖစမနင႕ တရားမ၀ငဆကသြယေဆာငရြကရမမား မရဘ၊

နငင၏စကပးေရး ကနထတလပသမားအတြက အကးျဖစထြနးေစပါမည။ ေျမယာ လပကငခြင

လျခမတးတကျခငးေၾကာင႕ ေတာငသ လယသမားမားက ေျမယာတြင ရငးႏး ျမပႏလာမ

ေျဖာင႕ျဖးလာျပး၊ ကနထတလပမတးတကေရးအတြက အကးသကေရာကမ ေကာငးမား

ရရလာပါမည။44

အျပညျပညဆငရာအခြငအေရးလပရားမမား

အစားအစာ အခပအခာအာဏာပငမ သ႕မဟတ ေတာငသလယသမားမားအား ယငးတ႕၏

သးႏမားနင႕ လယကြငးမားအေပၚ ကယပငဆးျဖတခြင၊ ထနးခပခြငရမ နင႕ ယငးတ႕ကယတင

ထြနယကစကပးခြငဆငရာ ဆးျဖတခကမား ခမတနငမ အတြက အျပညျပညဆငရာ လပရားမ

တစျဖညးျဖညး ေပၚေပါကေနပါသည။ 45 အစားအစာ အခပ အခာအာဏာပငမဆသညမာ "

ေျမယာမား၊ နယေျမမား၊ ေရ၊ မးေစ႕၊ ေမြးျမေရးနင႕ ေဂဟမးစတညရမက အစားအစာ

ထတလပသမား ကယတင မညသ႕ အသးျပမည၊ မညသ႕စမခန႕ခြမညက ဆးျဖတပငခြင" ဟ

ဖြင႕ဆထားပါသည။46 လပကြကငယ ေတာငသလယသမား သနး ၂၀၀ ေကာက ကယစားျပသည႕

လာဗယာကငနပစနာ ေခၚ သည႕ အဖြ႕အစညးက ေတာငသလယသမားမားအား အစားအစာလျခမ၊

ကနထတလပမ တးတကနငရန နင႕ ရးရာဓေလ႕အတငးေဆာငရြကနငရန ရးရာဓေလ႕ အတငး

42 Id. at 27. 43 Id. 44 Id. at 7 45 International Forum for Agro-Ecology, Selingue, Mali 2-3 (Feb. 24-27, 2015), http://www.foodsovereignty.org/wp-content/uploads/2015/10/NYELENI-2015-ENGLISH-FINAL-WEB.pdf. 46 La Via Campesina, What is La Via Campesina?, (Feb. 9, 2011), https://viacampesina.org/en/index.php/organisation-mainmenu-44/what-is-la-via-campesina-mainmenu-45

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 12

စကပးသည႕နညးလမးမားျဖင႕ ေဆာငရြကခြငျပျခငးဟ တငျပထားပါသည။47 ေျမယာက သတမတ

သည႕သးႏ သ႕မဟတ အသးျပမအတြကသာ သတမတျခငးသည တစေနရာတညးတြင

အျခားသးႏမားလညး စကပးျခငးေၾကာင႕ သးႏတစမး အထြကည႕သည႕ အခါတြငလညး၊ ကန

သးနမား ျဖစထြနးနငေသာ ရးရာစကပးနညးစနစျဖစသည႕၊ ထ႕ျပင သးႏတစမးက အျခားသးႏ

တစမးအား အကးျပနငျပး၊ အေျခအနဆးသည႕အခါမားတြင ဆးရးမမျဖစရန ကာကြယေပးသည႕

သးညပစကပးျခငး က႕သ႕ေသာ အေလ႕အထမားက ခြင႕မျပပါ။ 48 လာဗယာကငမပစနာ က

စကပးေရးေဂဟစနစႏင႕အစားအစာ အခပအခာ အာဏာပငမက အေျခခထားသည႕ ေတာငသ

လယသမား အေျချပ ေရရညဖြ႕ျဖးတးတကေသာ လယယာစကပးေရး စနစမားသည စကပးေရး

ကနထတလပသ လပငနးၾကးမားက မေဆာငရြကပ ကနရေန သည႕ ကြကလပမားက ျဖည႕ဆညး

ေပးေၾကာငး အၾကျပပါသည။49

ဤပစသည လပကြကငယေတာငသလယသမားမား၏ တာ၀နသေသာ လယယာ လပကငမ အေပၚ

မတညေနပါသည။ ယငး တာ၀နသေသာ လယယာလပကငမမာ အကးအျမတလညး ရရနငပါသည။

ယငးမာ သးႏအလညကစကပးသည႕စနစမား ကင႕သးျခငးျဖင႕ အခနႏင႕ ေနရာ အားေလာစြာ

သးထပစကပးျခငးနင႕ စကပးေရး ေဂဟစနစကင႕သးျခငးက႕သ႕ေသာ သေဘာတရားမား

အေပၚတြငလညး မတညပါသည။ 50 ကနထတလပမမးစပါ၀ငေသာ လပငနးခြင ေဂဟမးစစနစ

ကင႕သးျခငးသည သးႏမား၊ သစပငမားနင႕ ေမြးျမေရးတ႕ေကာငးစြာ ေပါငးစပပါ၀ငမ လအပ

ပါသည။ ျမနမာနငငရ လကရ ေျမအတနးအစားခြျခားသတမတသည႕စနစအရ ယငးသ႕ ေပါငးစပ

ေဆာငရြကျခငးသည ဥပေဒနင႕မညပါ။ အေရ႕ေတာငအာရနင႕ အေရ႕အာရ လာဗယာကမပစနာ

လငယမားက သးႏတစမးတညးစကပးျခငးသည ဆငးရသည႕ ေတာငသလယသမား မသားစမား

က ေၾကြးထေစသည႕အျပင၊ လယယာေျမဆးရးမ ျဖစနငမေၾကာင႕ အထး ဆန႕ကငၾကပါသည။51

ထ႕ျပင မမတ႕ဆႏၵအေလာက ေရးဆြသည႕ အမးသားစားနပရကၡာဖလေရးအတြက ေျမယာ၊

သားငါး၊ သစေတာမားနင သကဆငေသာ လပပငခြငအား တာဝနခသည႔ စမခန႔ခြမႈအတြက

ေစတနာျဖင တနဖးထား၍ လကနာကငသးသည႔ လမးညႊနခကမား (ဗဂဂတ) က ေတာငသ

47 Busani Bafana, The Beating Pulse of Food Security in Africa, Inter Press Service (Oct. 12, 2016), http://www.ipsnews.net/2016/10/the-beating-pulse-of-food-security-in-africa/. 48 Id. 49 Id. at 1 50 Id. at 2 51 La Via Campesina, South East Asia: La Via Campesina Youth, The Seed of Hope (Nov. 19, 2007), https://viacampesina.org/en/index.php/news-from-the-regions-mainmenu-29/439-south-east-asia-la-via-campesina-youth-the-seed-of-hope

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 13

လယသမားမားက မမတ႕လယယာေျမမားက စကပးေရးအတြကသာ အသးျပရန ေတာငသ

လယသမားမား၏ ေတာငးဆမက ေထာကခရန ေရးဆြနငပါသည။ 52 ကမၻာ႕စားနပရကၡာ အဖြ႕က

အျခား အကးသကဆငသမားနင႕အတ မၾကမးေရးဆြခ႕သည႕ လမးညႊနခက မားက ေျမယာ၊

ငါးေမြးျမျခငးနင႕ သစေတာမားက ယခငက တရား၀င အသအမတျပခ႕သညျဖစေစ၊ အသအမတ

မျပခ႕သညျဖစေစ တငးရငးသားမား၊ ေတာငသ လယသမားမားနင႕ မမတ႕၏ သကေမြး၀မးေကာငး

အတြက ေျမယာက မခေနရသမားအား ထေတြ႕အသးျပခြငေပးရန နငငမားအား တကတြနး

ထားပါသည။ 53 ဗဂဂတ က စကပးေရးတြင စကပးေရး ေဂဟေဗဒ ဆငရာ နညးလမးမားက

ေထာကခ ထားျပး၊54 ေအာကပါအတငးေဖာျပထားပါသည။ " ေနရာေဒသအလက စမကနးခမတရာ

တြင ေျမယာက သးနမးစပါ၀ငျပး၊ ေျမ၊ ငါးလပငနးနင႕ သစေတာမားက ေရရညစမခန႕ခြမ

ျမင႕တငရနလျခငး၊ ယငးတ႕တြင စကပးေရးေဂဟေဗဒဆငရာ ခညး ကပနညးလမးမား ၊ ေရရည

စးစကေဆာငရြကျခငး၊ ရာသဥတေျပာငးလမမားနငအည ေဆာငရြကနငမနင စားနပရကၡာ

ဖလမတ႕ကလညး ထည႕သြငးစဥးစားသင႕ပါသည။ 55 ဗဂဂတ က လပငနးငယလပကငသမားက

ေခးေငြ၊ သးနအာမခ ရရနငရနနင႕ စကပး ေရးတးခ႕ရနအတြက အကအညရရရန အစးရက

အာမခသင႕ေၾကာငးလညး ထည႕သြငး ထားပါသည။56

ျမနမာနငငတြင တရစာနမားမ ပရတငးဓာတရရမတြင အဓကကေသာ ငါးထတလပမ အေပၚ

ျပညတြငး စားနပရကၡာထတလပမက တညမေနသည။57 ျမနမာနငင အထကပငး တြင ငါးေမြးျမမ

လပငနးငယမား နညးပါးသျဖင႕ ၊ ယငးေဒသတြင ငါးမား ေစးသင႕တင႕ စြာျဖင႕ ၀ယယ ရရ နငေရး

သည အမးသားအာဟာရ ျပည႕၀ေရး၊ စားနပရကၡာဖလေရး အတြက အေရးၾကးပါသည။ သ႕ေသာ

စကပးေျမအသးခမကန႕သတခကမားက မေလာ႕ေပးပ မျဖစနငပါ။ 58 စားနပရကၡာဖလမနင

စကပးေရးဆငရာ အခြငအေရးမား ရရနငရန ေျမယာလပပငခြငလကမတရရထားသမားက

ေျမအသးခမေျပာငးလေရးအတြက ေလာကလႊာတငသြငးရျခငးတာ၀နမရေစပ သ႕မဟတ

52 INTERNATIONAL PLANNING COMMITTEE FOR FOOD SOVEREIGNTY (IPCFS), PEOPLE’S MANUAL ON THE GUIDELINES ON GOVERNANCE OF LAND, FISHERIES, AND FORESTS: A GUIDE FOR PROMOTION, IMPLEMENTATION, MONITORING, AND EVALUATION 20 (2016), 53 Id. at 18, 21. 54 FAO, VOLUNTARY GUIDELINES ON THE RESPONSIBLE GOVERNANCE OF TENURE OF LAND, FISHERIES, AND FORESTS IN THE CONTEXT OF NATIONAL FOOD SECURITY vi (2012), http://www.fao.org/docrep/016/i2801e/i2801e.pdf. 55 Id. at 32. 56 Id. at 24 57 BELTON, supra note 22, at 3; Belton, supra note 9. 58 BELTON, supra note 22, at 97.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 14

တားျမစမမျပပ မမတ႕စကပးမည႕သးႏနင႕ စကပးထတ လပမက မမတ႕ဘာသာဆးျဖတရန

လြတလပခြငေပးသင႕ပါသည။59

ရာသဥတေျပာငးလမ

ရာသဥတေျပာငးလမသည အေရ႕ေတာငအာရတြင အလြနၾကးမားစြာ အကး သကေရာကမ

ရေနသည။ 60 ယငးအကးသကေရာကမမားမာ လာမည႕နစမားတြင ပဆး လာမညဟ ေမာလင႕

ရျပး၊ အထးအားျဖင႕ ေတာငသလယသမားမားက ပမထခကေစ မညဟ ခန႕မနးရ ပါသည။61 စပါး

ထြကရနငမသည၁၉၉၀ ခနစႏင႕စာလင၊ ၂၀၁၀ ခနစတြင ၅၀%အထ ေလာ႕ကမညဟ ခန႕မနးရျပး၊

စပါးစကေတာငသလယသမားမားက အထး ထခကဖြယရပါသည။ ရာသဥတ ေျပာငးလမ

ေၾကာင႕ထခကမ ေလာ႕နညးေစျခငး၊ ရာသ ဥတေျပာငးလမက ခနငရညရေစျခငးနင႕ ယငးနင႕

လကေလာညေထြျဖစေစျခငးတ႕ျဖင႕ စကပးေရးကကာကြယျခငးသည ျမနမာနငင ေရရည

ဖြ႕ျဖးတးတကမနင႕ လပငနးငယ လပကငသမား၏ သကသာေခာငခေရးအတြက အေျခခ

ကပါသည။

အျခားေသာ အေရ႕ေတာငအာရနငငမားသည ရာသဥတေျပာငးလမက တကဖကေရး အတြက

လပေဆာငေနၾကျပးျဖစပါသည။ ကေမၻာဒးယားနငငတြင ရာသဥတဒဏခသည႕ ေရပငးဆငရာ

အေျခခအေဆာကအအမား ပမေတာင႕တငးခငမာေရးအတြက စမးသပ စမကနးမား

ေဆာငရြကေနသက႕သ႕၊ ရာသဥတေျပာငးလမဒဏ ေလာ႕နညးေစေရး ရညရြယခကမားအတြက

ဓနေတာေဂဟစနစမား ျပနလညေဆာငရြကေနပါသည။ 62 အငဒ နးရားနငငသည စကပးေရးက

အေျချပသည႕ ခညးကပနညးက ပမေဆာငရြကေန သည။ စားနပရကၡာဖလမ၊ မးခးေငြ႕

ေလာ႕ချခငးနင႕ ရာသဥတခနငျခငးတ႕နင႕ျပည႕စသည႕ သစေတာနင႕ ေျမအသးခမ

ေျပာငးလေရးက အဓကထားသည။63 ဖလပငနငငတြငမ ရာသဥတ ေျပာငးလမ ေၾကာင႕ ေတာငသ

လယသမားမားမာ ေနရာေျပာငးေရႊ႕ၾကရသျဖင႕၊ သစေတာေျမမားက စကပ းေျမမားအျဖစ ပမ

ေျပာငးလလာေနရသည။ 64 ေပၚေပါကလာသည႕ ေျမယာလပကငခြင အေျခအေနမနမားက

59 Id. at 99. 60 ASIAN DEVELOPMENT BANK, CLIMATE CHANGE IN SOUTHEAST ASIA: FOCUSED ACTIONS ON THE FRONTLINES OF CLIMATE CHANGE (2016), http://innovation.brac.net/fif2016/images/library/climate-change-sea_ADB.pdf. 61 Id. at 5 62 Id. at 16-17 63 Id. at 18-19. 64 Id. at 22-23

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 15

ဥပေဒနင႕ အည အသအမတျပရန ယႏရားမရဘ၊ တစျပနကတညးတြင အရငးအျမစမား က ေရရည

အသးျပေနေသာေၾကာင႕၊ ဤေတာငသလယသမားမားသည ေျမယာမ႕မား ျဖစလာနင ပါသည။

အျခားနငငမားတြငမ အျခားနညးလမးအျဖစ သစေတာေျမက စကပးေျမ အျဖစ ေျပာငးလ

ေပးမည႕အစား သစေတာေျမတြင လပကငခြငက တးတကေအာင ေဆာငရြက ေပးေနၾကပါသည။

ကမၻာ႕စားနပရကၡာအဖြ႕က အေရ႕ေတာငအာရနငငမားတြင ရာသဥတေျပာငးလမ ေၾကာင႕

ျဖစေပၚေသာ အကးသကေရာကမမားက ေလာ႕ခရနႏင႕ စားနပရကၡာဖလမ တးတကေစရန

လကေလာ ညေထြျဖစေစမည႕ ေဆာငရြကခကမား ခမတေဆာငရြက ရန ေထာကခထားပါသည။65

ယငးေထာကခခကမားတြင စကပးမအေလ႕အထမားက ျပျပငေျပာငးလျခငး၊ သးႏမးစ

စကပးျခငး၊ ရာသဥတဒဏခသည႕ သးနမား စကပးျခငး၊ ေျမဆလႊာထနးသမးမနင႕

ေရစမခန႕ခြမတးတကေစျခငး၊ ပတ၀နးကငထနးသမးနင သည႕မ၀ါဒခမတျခငးတ႕ပါ၀ငပါသည။

ျမနမာနငငတြင ( စကပးေျမအတနးအစားခြျခား မစနစသစ) အေကာငအထညေဖာမည႕ မ၀ါဒက

ပထမဥးစြာ ေတာငသလယသမား မားအား ရငးျပျပး၊ အထကတြငေဖာျပထားသည႕ နညးလမးမားက

ခမတေဆာငရြကရန တကတြနးပါသည။ ေျမယာလပကငခြင႕လျခမတးတကလာသညနင႕အမ၊

ေတာငသ လယသမားမားသည ေရ႕လာမည႕နစမားတြင မမတ႕လယယာေျမက ပမေစာင႕ေရာက

ျပး၊ ယငးက ရာသဥတေျပာငးလမ အကးသကေရာကမ ေလာ႕နညးေစကာ လယယာ

ေျမတစကြကခငးအလက ပမ၍ ရာသဥတဒဏခနငမ ျမင႕မားလာမညဟ ေမာလင႕ရပါ သည။66

အလြနမးေခါငသည႕အျပင၊ အလြနေရၾကးျခငးနင႕ မနတငးတကခတျခငးမားေၾကာင႕ လယယာေျမ

မားသည ယငးတ႕နင႕လကေလာညေထြရရနႏင႕ ခနငရညရရနမာ အလြန အေရးၾကးသည။ 67

ေရနင႕ အပခနတ႕က လယယာေျမမားက ထခကေစယသာမက၊ ရာသဥတ ေကာငးမြနသည႕

နစမားမာပင သးနမားက ဖကဆးနငစြမးရၾကသည႕ ပးမႊားမားကလညး မားျပားလာမညဟ

ေမာလင႕ရသည။ 68 လကရေျမအသးျပမစညးမဥးမားက ေျဖေလာ႕၍ ၊ စကပးေရးအတြက

အသးျပမဟသည႕စကားရပ၏ အနကအဓပၸာယက ခ႕ထြငလကပါက ေတာငသ လယသမားမား

အေနျဖင႕ ယငးတ႕၏လယယာေျမမားက ပတ၀နးကငနင႕ ပမလကေလာ ညေထြျဖစျပး၊

65 World Bank & Food and Agriculture Organization (FAO), Climate Change Adaptation in Agricultural Investment in East Asia and the Pacific: Issues and Options, Workshop Highlights 6 (May 16-17, 2011). 66 Long-term soil carbon conservation requires adoption of land management practices that can yield long-term returns but require up-front costs that often do not make financial sense to land-insecure smallholders. Lisen Runsten & Marja-Liisa Tapio-Bistrom, LAND TENURE, CLIMATE CHANGE 67 M. Stevanović et al, The impact of high-end climate change on agricultural welfare, SCIENCE ADVANCES (Aug. 2016), http://advances.sciencemag.org/content/2/8/e1501452.full. 68 World Bank & FAO, supra note 65, at 11.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 16

မနတငးဒဏ ပမခနငရန ျပလပခြငျပရာ ေရာကပါမည။ သ႕မသာ ရာသဥတ ေျပာငးလမေၾကာင႕

သးႏတစမး အထြကေလာ႕နညးလင၊ အျခားသးနတစမးက ထဆးရးမက ျဖည႕ဆညးေပး

နငပါသည။ ေတာငသလယ သမားမာလညး ေငြေရးေၾကးေရးအရ နစနာဆးရးမ ရမည

မဟတေတာ႕ပါ။

သးညပစကပးျခငးသည ရာသဥတေျပာငးလမဒဏက ခနငေရးအတြက၊ အထးသျဖင႕ သးန

တစမးက နကၾတဂငက ထနးသမးျပး၊ ကာဘြနက ဖယထတလကသည႕အခါ၊ ေကာငးမြန ေသာ

အကးတရားမား ရရနငပါသည။ 69 ဥပမာ ပလြမး သည မးေခါင သည႕ ဒဏခနငသည႕အျပင၊

ေျမဆလႊာတြငလညး နကၾတဂငက ထနးသမးေပးသျဖင႕ ယငးပမားက ရာသဥတ ဒဏခနငသည႕

အျပင အျခား အနးအနားရ သးႏမား၏ ရာသဥတဒဏ ခနငမက အကးျပပါသည။70 ေမြးျမေရးနင

စကပးကနထတလပေရးက ေပါငးစပေဆာင ရြကျခငးသည ဓာတ ဓာတေျမၾသဇာမား သးစြမက

ေလာ႕ခနငသည႕အျပင၊ ရာသဥတ ေျပာငးလမကလညး ေႏးေကြးေစပါသည။ 71 သးႏမား

အနးတစေလာက သစပငမား စကပးျခငးသည ကာဘြနမား စတယေစျခငးျဖင႕ ရာသဥတ

ေျပာငးလမဒဏက သကသာေလာပါးေစျပး၊ ပကစးလြယေသာ သးနမားကလညး အျခား

အဖကအစးမား ဒဏမ အကာအကြယေပးနငပါသည။ လာဗယာ ကမမပစဟာ ၏ ေလ႕လာခကအရ

မနတငးတကခတသည႕အခါ သးႏမးစစကပးေသာ သ႕မဟတ အလည႕ကသးနစကပး

ေသာစနစက ၅၀% ပကစးျပး၊ ယငးအနးအနားရ သးႏတစမးတညးစကပးေသာစနစ မားက

၈၀%အထ ပကစးေၾကာငး ေလ႕လာေတြ႕ရထားပါသည။ 72 သးႏမးစ အကန႕လက စကပးေသာ

စကပးကြငးမားမာ အနးအနားရ အျခားစကပးကြငးမားထက ပမလငျမနစြာ မမတ႕ ရညမနး

ထားသည႕ အထြကႏနးက ျပနလညရရၾကပါသည။

ရာသဥတေျပာငးလမ အေျခအေနေၾကာင႕ ျဖစေပၚေသာ ေျပာငးလေနသည႕ ပတ၀နး

ကငအေျခအေနမားနင႕အည အလငအျမနေဆာငရြကနငရန၊ ေတာငသလယသမား မားသည

အစးရ၏ဗရကေရစစနစ၏ တာ၀နရမေၾကာင႕ ယငးလပငနးစဥက မေနာင႕ေနးေစပ၊ မမတ႕

နစသကရာ သးႏဆးျဖတခကမား ခမတခြငရရပါမည။ ဤေရြးခယမ လြတလပခြငသည

ေတာငသလယသမား တစဥးခငးအတြကသာမက အကးရေစ ပါသည။ လပကငခြငလျခမ နင႕

69 Bafana, supra note 47. 70 GRAIN, Food and climate change: the forgotten link (Sept. 2011), https://www.grain.org/article/entries/4357-food-and-climate-change-the-forgotten-link. 71 ASIAN DEVELOPMENT BANK, supra note 60, at 6. 72 LA VIA CAMPESINA, supra note Error! Bookmark not defined., at 11

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 17

ပစၥညးပငဆငမ အခြငအေရးမား မရျခငး သညလညး အေရ႕ေတာငအာရတြင စဥဆကမျပတ

ေျမယာစမခန႕ခြမအေလ႕အထမား ခမတေရးတြင အခကအချဖစေနေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ 73

ရာသဥတေျပာငးလမ၏ အကးသကေရာကမမားက သေတသနျပသည႕ ပ႕စတဒမမအငစတက႕

၏ ေလ႕လာခကအသစအရ အေရ႕ေတာငအာရသည စားနပရကၡာ ေစးကြကမားက ေျဖေလာ႕ေပး

ျခငးျဖင႕ ရာသဥတေျပာငးလမ၏ ဆးကးမားက တစ၀ကေလာ႕ခရန ကညေဆာငရြက

ေပးနငပါသည။ 74 စကပးေျမအသးျပမက ေျဖေလာ႕ေပးျခငးျဖင႕ သးႏေရြးခယမ လြတလပခြငက

အစးရက ဥပေဒအရ ခြငျပေပးျခငးသည ရာသဥတေျပာငးလမဒဏက ခနင၍ ရာသဥတ ေျပာငးလမ

နငအည ေဆာငရြကရန ဆြေဆာငမရေပမည။

သးႏေရြးခယခြင၏ အေျခခ

ေတာငသလယသမားမားအား စကပးေရးကန ထတလပမတြင ဆးျဖတခကခမတသည႕

လပငနးစဥမားတြင ပမကယျပန႕စြာ အေထာကအကျပျပး၊ ယငးတ႕က မညသည႕သးႏ စကပး

မညက ေရြးခယခြင႕ေပးျခငးသည ေတာငသလယသမား တစဥးခငး၏ သက သာေခာငခေရး

ထကပမသည႕ အကးေကးဇးမား ရရနငပါသည။ သးႏေရြးခယမ လြတ လပခြင႕သညသးႏ

အထြကတးျခငး၊ ရာသဥတ ေျပာငးလမဒဏ ပမခနငျခငး၊ ေစးကြကတညျငမမ တးတကလာျခငး

စသည႕ အေရးၾကးေသာ စးပြားေရးနင႕ ပတ၀နးကငဆငရာ သကေရာကမမားနင႕ ဆကစပ

ေနပါသည။

စးပြားေရး

သးႏေရြးခယမ လြတလပခြငအတြက စးပြားေရးဆငရာ အေၾကာငးျပခကမားစြာရပါ သည။

ေအာကပါအေၾကာငးျပခကမားသည ေျမယာလပကငခြင ခငျမသည႕ ေတာငသ လယသမားမား၏

အကးေကးဇးမားႏင႕ သးထပစကပးျခငး၏ အကးေကးဇး ဟသည႕ ကယျပန႕ေသာ အမးအစား

နစမးတြင ကေရာကပါသည။

အဆျပထားသည႕ ျပျပငေျပာငးလမမား၏ အသးအပြင႕က မခစားရမ၊ စးပြားေရးဖြ႕ျဖး တးတကရန

ေနာကထပေျခလမးမားက ေဆာငရြကရပါမည။ ျမနမာနငင၏ စကပးေရး ထတလပမသည

73 World Bank & FAO, supra note 65, at 11-12. 74 Stevanović, supra note 67.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 18

အမနးခငး ကေမၻာဒးယား၊ အႏၵယနငငမားအပါအ၀င စကပးေရး တးခ႕ျခငး၊ ေခးေငြ၊ ဆညေျမာငး၊

အထြကေကာငးမးေစ႕နင႕ ဓာတေျမၾသဇာ ပမရရနင သည႕ နငငမားထက ေနာကကကန

ေနခ႕ပါသည။ 75 သးထပစကပးျခငးနင႕ အထြက တးျခငးက အေထာကအကျပရနမာ အစးရက

ရငးႏးျမပနရန လအပပါသည။76 သးနေရြးခယမ လြတလပခြင႕ နင႕ အျခားေျမယာ ျပျပငေျပာငးလ

မမားက စကပးေရး တးခ႕ မလပငနးမားႏင႕ ေခးေငြရရနငမတ႕နင႕ ယဥတြေဆာငရြကရန

လအပပါမည။77 လကရ ကာလတြင စပါးစကေတာငသမားအတြက ျမနမာ႕စကပ းေရးဖြ႕ျဖးမဘဏ

( အမမေအ ဒဘ) က တစဧကလင ကပ ၁၀၀၀၀၀ အထ ထတေခးျပး၊ စပါးမစကသည႕ ေတာငသ

မားကမ တစဧကလင ကပ ၂၀၀၀၀ သာ ထတေခးသျဖင႕ စပါးစကေတာငသမားက ဥးစားေပး

ပါသည။ ယငးက ေတာငသ တစဥးခငးအဆင႕တြင သးႏမးစစကပးျခငးက အလြန အားမေပးရာ

ကပါသည။ 78 မ၀ါဒမား ေရးဆြရာတြင ေတာငသတစဥးခငး ထတလပမနင႕ စးပြားေရးတစရပလး

တးတကလာေစရန အဆျပထားသည႕ ျပျပငေျပာငးလမျဖစရန လအပပါသည။

ေျမယာလပကငခြင႕လျခမအကးေကးဇးမား

သးႏေရြးခယမအေပၚ ကန႕သတျခငးသည ေတာငသ၏ ေျမယာလပကငခြင႕လျခမ အေပၚ

သသာထငရားစြာ ဆးကးမား သကေရာကနငပါသည။ လကရကန႕သတခကမား အရ

ေတာငသတစဥးအတြက သတမတထားေသာ သးႏမားသည အျမတအစြနးမရရ နငသည႕တင၊

ယငးသတမတထားေသာသးႏမားမအပ အျခားသးႏစကပးပါက ဥပေဒနင႕မညေပ။ ပနင႕ အျခား

ဆထြကသးႏမား စကပးျခငး၏ ေျမယာနင႕လပအား အကးအျမတသည ေယဘယအားျဖင႕

စပါးစကပး၍ ရသည႕အကးအျမတထက ပပါ သည။ ျမနမာနငငတြင ၂၀၁၃-၁၄ခနစ စကပးေရး

75 MERCY CORPS, AGRARIAN TRANSITIONS IN TWO AGROECOSYSTEMS OF KAYAH STATE, MYANMAR (Nov. 2013), http://www.burmalibrary.org/docs22/Report_Agrarian_Transitions_Diagnosis_in_Kayah_State_Mercy_Corps_Nov2013.pdf. 76 Than Tun, Adam Kennedy, & Ulrike Nischan, Promoting Agricultural Growth in Burma: A Review of Policies and an Assessment of Knowledge Gaps, Feed the Future: U.S. Government Global Hunger and Food Security Initiative, Research Report #5 p. 2 (Nov. 2015), http://fsg.afre.msu.edu/fsp/burma/Research_Paper_5_Promoting_Agricultural_Growth.pdf. 77 Currently, MADB borrowing is geared toward landholders and there are restrictions on maximum borrowing that are arguably insufficient for high-quality crops. Tun, supra note 76, at 9, 12-13. Irrigation schemes are also tailored toward rice production to the detriment of higher-value crops. International Water Management Institute (IWMI), Improving water management in Myanmar’s dry zone for food security, livelihoods and health (2015). “The second crucial element in the five Asian successes was the support of these new land secure smallholder farmers with agricultural extension services. Agricultural extension services are essential to building confident and capable farming families, and they must be regularly accessible. In Japan in the 1940s, for example, these services were so pervasive that the government provided one extension worker, or trainer, per village. This technical advice on planting, cultivation, seeds, irrigation, soil, animal husbandry and many other subjects were a critical piece of these nations’ growth.” LANDESA & NAMATI, supra note 5, AT 13. Similarly, BASIX in India is an example of extension services adapted to the agro-climatic zones and tied to inputs and credit. V. Mahajan & K. Vasumathi, Combining Extension Services with Agricultural Credit: The Experience of BASIX India, 2020 Focus 18, Brief 13, International Food Policy Research Institute (2010). 78 Tun, supra note 76, at 12. If the MADB allowed farmers in Kayah State to access credit to plant rubber trees, for instance, these farmers could profitably sell latex to China, where rubber cannot be grown. MERCY CORPS, AGRARIAN TRANSITIONS IN TWO AGROECOSYSTEMS OF KAYAH STATE, MYANMAR (Nov. 2013),

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 19

သေတသနျပခကအရ ေနၾကာ ႏင႕ ေျမပက႕သ႕ သးနမားစကပးျခငး၏ တစဟကတာအလက

အသားတငအျမတနင႕ တစေန႕အလက လပအားထတလပမသည စပါးစကပးမထက

ပမပါသည။ 79 ေတာငသ မားအား သးႏေရြးခယမလြတလပခြင႕ ေပးျခငးသည ယငးတ႕အား

ေအာငျမငေသာ စကပးရာသမား ရရရန အခြင႕အေရး ပမေပးအပျခငးျဖစျပး၊ ဥပေဒနင႕

ညေသာလညး အျမတအစြနးမရသည႕ သးနမားနင႕ ဥပေဒနင႕မညေသာလညး အျမတအစြနး

ရသည႕ သးႏမား အၾကား မညသည႕သးႏက ေရြးခယရမည႕ ျဖစနငေသာ အခကအခက ဖယရား

ေပးပါသည။ ထ႕ျပင သးႏအမးအစားကန႕သတျခငးက ဖယရားလကျခငးျဖင႕ စပါးမစက

သည႕ေတာငသမားအား ေျမယာလပကငခြငလကမတ ေလာကထားရန အားေပးနငျပး၊

ယငးတ႕၏ေျမယာ လပကငခြငလျခမက ပမတးတကေစပါသည။

ေျမယာလပကငခြငလျခမေပးျခငးသည လပကြကငယေတာငသမားအား ယငးတ႕၏ ေျမယာတြင

ရငးႏးျမပႏရန အေရးၾကးေသာ ဆြေဆာငမျဖစပါသည။ ေတာငသမားက ကနထတလပမ

တးတကေရးအတြက ရငးႏးျမပနမမားက ေျမယာက နငငပငအသမးခရ နငသညဟ မစးရမမသာ

ေတာငသက ေဆာငရြကပါမည။ အစးရက လပကြကငယ ေတာငသမား၏ လပကငခြင

လျခမအခြငအေရးမားက အေထာကအကေပးျခငးသည ယငးတ႕ခယထားေသာ သ႕မဟတ

ဥပေဒအရ လပကငခြငလျခမက ခငမာေတာင႕တငး ေစရန အေရးၾကးပါသည။80 ထ႕ျပင သေတသန

က ေဖာျပသညမာ လပကြကငယ လယယာမားသည အစးရက ယငးတ႕၏အခြင႕အေရးမားက

အေထာကအကျပျပး၊ နယပယမးစတြင တးတကလာသည႕အခါ၊ လပကြကၾကးလယယာမားထက

ပမထ ေရာကျပး၊ ပမ ကနထတလပမတးတကေၾကာငး ေဖာျပပါသည။81

ကနထတလပမစရတ ျမင႕မားျပး၊ ထတကန၏ ေစးႏနးမား နမ႕ပါးျခငးသည သးႏစက

ပးထတလပသည႕ ေတာငသမားက မဆြေဆာငနငတတပါ။82 ယငးသ႕ေသာ အေျခအေန မးတြင၊

စပါးက အကးအျမတရရေလာကေအာင မထတလပနငသည႕ ေျမယာက လပကငသည႕

ေတာငသမား၏ ေျမယာလပကငခြင႕က အားနညးေစျခငးသည စပါးစက ပးထတလပေရးအတြက

79 WORLD BANK, MYANMAR: ANALYSIS OF FARM PRODUCTION ECONOMICS xx (Feb. 26, 2016), http://documents.worldbank.org/curated/en/509581468181132091/pdf/100066-ESW-P144951-Box394886B-PUBLIC-MM-Farm-Production-Economics-online-version.pdf. 80 K. Deininger et al., Tenure Security and Land-Related Investment: Evidence from Ethiopia, World Bank (2013). 81 Landesa, Smallholder Farming and Achieving Our Development Goals, Issue Brief (July 2014), https://www.landesa.org/wp-content/uploads/Issue-Brief-Smallholder-Farming-and-Achieving-Our-Development-Goals.pdf; Hazell et al., The Future of Small Farms for Poverty Reduction and Growth, International Food Policy Research Institute (2007); S. Wiggins, J. Kirsten, & L. Llambi, The Future of Small Farms, WORLD DEVELOPMENT 38 (10): 1341-1348 (2010). 82 Tun, supra note 76, at 17; WORLD BANK, supra note 79, at 57.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 20

အကးမရယသာမက ေတာငသမားအား ေျမယာလပကငခြင မလျခမက ျဖစေပၚေစပါသည။

စကပးေရးသးေရ အနညးငယသာလအပေသာ ေတာငသမားအား သးႏမးစ စကပးခြင႕

ေပးျခငးသည ရာသဥတဒဏက ပမခနငျပး၊ ကနထတလပမကလညး တးတကေစပါသည။

ေဆာငးရာသ နင႕ ေႏြရာသမားတြင စပါး စကပးျခငးသည အျခားသးႏမား စကပးျခငးထက

အကးအျမတပနညးျပး၊ ထတလပမ စရတ ျမင႕မားပါသည။ 83 ၁၉၉၇-၉၈ ခနစတြင စရတမားစြာ

အကနအကခ၍ ဆညေရသြငး စကပးခ႕ေသာလညး၊ စပါးေစးနညးပါးမေၾကာင႕၊ ေႏြစပါးထတလပမ

သသသာသာ ကဆငးခ႕ပါသည။ 84 ေတာငသမားက ကနထတလပမအတြက ပမသးစြသည႕တင၊

စပါး ေစးေလာ႕နညးမေၾကာင႕ အနညးငယသာ စကပးထတလပရန ေရြးခယခ႕ၾကပါသည။

ေတာငသမားအတြက ေျမယာလပကငခြင လျခမ ပမရရခ႕လင၊ သးႏေရြးခယမ လြတလပခြငသည

တနဘးကြငးဆကမား ( value chains ) ဖြ႕ျဖးမက အကအညေပး နငျပး၊ ေျမယာမ႕သမားကလညး

အလပအကင အခြင႕အလမးမား ေပးနငပါသည။ တနဖးျမင႕ ပ႕ကနသးႏမား ထတလပခ႕လင၊

တနဖးျမင႕စားသးမထတကနမား ေစးကြကပမကယျပန႕လာျပး၊ အလပအကငမားလညး

ရရလာပါမည။85

သးထပစကပးထတလပမ၏ အကးေကးဇးမား

သးထပ စကပးထတလပမသည ေတာငသက တကရက အကးေကးဇးျပသည သာမက၊

ထတလပမတးတကေရးနင႕ တညျငမေရးက ဥးေဆာငေၾကာငး သကေသျပခ႕ ျပးျဖစသည။ 86

သးထပစကပးျခငး၊ သးညပစကပးျခငး၊ သစပငၾကးမားအၾကားစကပး ျခငး၊ သးႏအလည႕က

စကပးျခငး နင႕ ေျမဆထနးသမးသည႕အပငမားနင႕ေရာေႏာ စကပးျခငးသည ကနထတလပမ

တးတကေရးနင႕ ကနစညေစးႏနးတညျငမေရး အတြက ေကာငးမြနေသာ အကးသကေရာကမမား

ရရေၾကာငး ျပသျပးျဖစသည။ မကကရ စမးသပအဆင႕တြင စားသးသးႏမးစစကပးေသာ

အမေထာငစမားသည စပါးတစမးတညးစကပးသည႕ အမေထာငစမားထက တစဟကတာခငးတြင

ထတကန တနဖးျမင႕မားေၾကာငး ေတြ႕ရသည။87 ဗယကနမ၊ လာအ၊ ကေမၻာဒးယား နင႕ ထငးနငင

83 Ngoc Luan Nguyen, Report on the Workshop on the South East Asian agri benchmark Rice Network, Working Paper, Agri Benchmark (May 2013), http://www.agribenchmark.org/fileadmin/Dateiablage/B-Cash-Crop/Working-Paper/cc-1305-RiceWS-Luan.pdf; WORLD BANK, supra note 79. 84 K. Fujita & I. Okamoto, Agricultural Policies and Development of Burma’s Agricultural Sector: An Overview, IDE Discussion Paper 63, Chiba, Japan: Institute for Developing Economies (2006). 85 D. Byerlee, Dolly Kyaw, U San Thein, & L Seng Kham, Agribusiness Models for Inclusive Growth in Myanmar: Diagnosis and Ways Forward, MSU International Development Working Paper 133 (2014). 86 FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION (FAO), BIODIVERSITY FOR FOOD AND AGRICULTURE: CONTRIBUTING TO FOOD SECURITY AND SUSTAINABILITY IN A CHANGING WORLD 25-26 (2011), http://www.fao.org/fileadmin/templates/biodiversity_paia/PAR-FAO-book_lr.pdf 87 MERCY CORPS, supra note 78.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 21

တ႕အားလးတြင စပါးႏင႕ေျပာငး ေရာေႏာစကပးျခငးက ေအာငျမငစြာ ေဆာငရြက ၾကပါသည။ 88

တရတနငငနင႕ အႏၵယနငငတ႕တြင ပထ၀အေနအထားအရ ကြျပားသည႕ လယယာေျမမားတြင

သးႏမးစစကပးျခငးမာ သင႕ေလာေၾကာငး ေတြ႕ရပါသည။ 89 ကငညာနငငတြင အငးဆကပးမႊား

မားက ေထာငေျခာကဆငဖမးသည႕ အေနျဖင႕ အပငမားက ေျပာငးခငးအစပမားတြင စကပးသည႕

ေမြးျမေရးနင႕စကပးေရး စကပးသည႕စနစက ကင႕သးရာတြင ေျပာငးအထြကႏနးသည

ပးသတေဆးမသးပ၊ ၃၇%မ ၁၂၉။%အထ တးလာပါသည။90

ကရငျပညနယတြင အခ႕ေတာငသမားက သးႏမးစစကပးမနင႕ အထြကေကာငးမြနမက

ထနးသမးရန သးႏေရာေႏာစကပးသည႕စနစက ကင႕သးေနျပျဖစပါသည။ ၾကကသြနနနင႕

ႏြယပငမားက စပါးနင႕ စကပးၾကသည။ စပါးစတငစကပးခနတြင ေတာငသ မားက ျခႏြယ

ပငမးေစ႕နင႕ ပနးမးေစ႕မားက စပါးစကသည႕တရြငးတြင ထည႕သြငးစကပးျခငးျဖင႕ စပါးနင႕

ယငးအပငမားက ေရာေႏာစကပးၾကသည။ အျခား စကပးသည႕အပငမားတြင ငရပ၊ ခရမးသး၊

ခရမးခဥ၊ လး၊ ပေလာပနမ၊ သစသး၊ ေရႊဖရ နင႕ ပတ႕ပါ၀ငသည။ ၾကက ေငြျဖစလြယေသာ

သးႏအျဖစ ပမစကပးလာၾကသည။91

သးႏမးစ စကပးျခငးျဖင႕ ေစးကြကတြင ဆးရးရနငသည႕ အႏရာယမ လညး ေရာငရားနငပါသျဖင႕

တစသးပဂၢလ ေတာငသမားအတြကနင႕ နငင၏စးပြားေရး တစရပ လးအတြကပါ အကးရပါသည။

လကရတြင ျမနမာနငင၏ စကပးေရး ပ႕ကနမားတြင ပ၊ စပါး နင႕ ရာဘာ တ႕ျဖစျပး၊ ယငးတ႕သည

ပ႕ကန၏ ၆၅%၊ ၁၆%၊ ၁၃% အသးသးရၾက ပါသည။ ပ ၇၀%ခန႕က အႏၵယနငငသ႕ တငပ႕ပါသည။

ပ႕ကနသည အႏၵယနငငက မထတလပနငမ အေပၚ အလြနအားျပထားသည။ ယငးမာ မလအပပ

အလြန အႏရာယ မားလသည။ 92 ပမစးပြားေရးဖြ႕ျဖးေသာ အမနးခငးနငငမားႏင႕ အာဆယ

ကနသြယမ သေဘာတညခကမားက တနဖးျမင႕ကနစညမားနင႕ ကနေခာမား ဖြ႕ျဖးလာရန

လြယကမအခြငအလမးမား ေပးနငပါသည။93

88 Nguyen, supra note 83. 89 ZUO MENXIAO, CROP DIVERSIFICATION IN THE ASIA-PACIFIC REGION, FAO (March 2001), ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/003/x6906e/x6906e00.pdf; D. Dawe, Agricultural Transformation of Middle-Income Asian Economies: Diversification, Farm Size and Mechanization, World Bank, Farmgate to Market Study on Managing the Agri-Food Transition in East Asia (2015). 90 LA VIA CAMPESINA, supra note Error! Bookmark not defined., at 7. 91 THE KAREN ENVIRONMENTAL AND SOCIAL ACTION NETWORK, DIVERSITY DEGRADED: VULNERABILITY OF CULTURAL AND NATURAL DIVERSITY IN NORTHERN KAREN STATE, BURMA 26 (Dec. 2005), http://www.burmalibrary.org/docs13/KESAN-diversity_degraded-en-op7550.pdf. 92 OECD, MULTI-DIMENSION REVIEW OF MYANMAR: VOLUME 2. IN-DEPTH ANALYSIS AND RECOMMENDATIONS 53 (2015), http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/oecd/development/multi-dimensional-review-of-Myanmar_9789264220577-en#page55 93 Tun, supra note 76, at 2.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 22

ျမနမာ႕စကပးေရးဖြ႕ျဖးမဘဏသညလညး အလားတပင သးႏမးစစကပးေသာ ေတာငသမားက

ေငြေခးပါက၊ စပါးအထြကည႕ေသာ နစမားတြင ေခးေငြျပနမဆပျခငး အႏရာယမ ကငးလြတ

နငပါသည။94

နငငမားစြာတြင ၀ငေငြတးတကလာသျဖင႕ ဆနစပါးစားသးမ ကဆငးလမ႕မညဟ ေမာ

လင႕ရပါသည။ ၀ငေငြျမင႕မားသမားက ဟငးသးဟငးရြကဆ၊ ေမြးျမေရးထတကနမား ႏင႕

သစသးမားက ေရြးခယစားသးၾကပါသည။ အာရတကတြင ( ေစးကြက၏ ၈၀%) ဆနစားသးမသည

လကရတြင တညျငမေနေသာလညး၊ ဆနအတြက ဘ႑ာေငြေ၀စ သးစြမမာ ကဆငးေနသည။

အာဖရကတကတြင ဆနစားသးမ ပမမားျပားလာ၍ အာရ ဆန ပမလအပလာပါသည။ သ႕ရာတြင

အာဖရကတကတြင ဆနစပါးထတလပမ တးတကလာသျဖင႕၊ အာဖရကတကတြင အာရ

အရနဆနမား၏ ကၾကမၼာမာ အာဖရက စပါးစကေတာငသမား၏ ထတလပနငမအေပၚ

မတညေနေပသည။95 ေရရညတြင အာရ ဆနမား ၀ယလအား ကဆငးလာနငပါသည။

သးႏေရြးခယမ လြတလပခြင႕အရ ဆနစပါးအေျမာကအျမား ထတလပေသာ နငငမားက ဆနစပါးက

ဆကလကထတလပေနမညျဖစေသာလညး၊ အျခားနငငမားကမ သးႏမးစ စကပးလာၾကပါမည။

၂၀၁၀ ခနစတြင စကပးေရး၀နၾကးဌာနက ျပလပေသာ သေတ သနအရ စစကငး၊ ရမးျပညနယ

နင႕ပခးတ႕က ဆနစပါး အမားဆးထြကျပး၊ ကရငနင႕ ခငးတ႕ အနညးဆးထြကပါသည။ 96

ဤရလဒမားက ေႏြစပါးမာ အျခားသးႏမားနင႕ ယဥျပငနငေသာလညး၊ ျမနမာနငင စးပြားေရး

နယေျမ အခ႕တ႕တြငသာ ျဖစေၾကာငး ေတြ႕ရ ပါသည။97 အလားတပင ဗယကနမနငငတြင ၁၉၈၀

ျပည႕နစမားက စးပြားေရးေျဖေလာ႕မ သည စပါးက ခြတမးကစကပးေစမက ဖယရားျပးေနာက၊

မေခါငျမစ၀မးတစေလာက စပါး အထြကတးခနနင႕ တကဆငေနပါသည။98

94 Id. at 12. 95 Nguyen, supra note 83. 96 OECD, MULTI-DIMENSION REVIEW OF MYANMAR: VOLUME 2. IN-DEPTH ANALYSIS AND RECOMMENDATIONS 52, Box 2.2 (2015), http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/oecd/development/multi-dimensional-review-of-Myanmar_9789264220577-en#page55; WORLD BANK, BURMA: ANALYSIS OF FARM PRODUCTION ECONOMICS (Feb. 26, 2016), http://documents.worldbank.org/curated/en/509581468181132091/pdf/100066-ESW-P144951-Box394886B-PUBLIC-MM-Farm-Production-Economics-online-version.pdf. 97 WORLD BANK, supra note 79, at xxi. 98 Jean-François Le Coq & Guy Trébuil, Impact of Economic Liberalization on Rice Intensification, Agricultural Diversification and Rural Livelihoods in the Mekong Delta, Vietnam, Southeast Asian Studies Vol. 42.4, pp. 519-547 (2005).

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 23

ဥပေဒေရးရာ

မၾကာမက ထတျပနခ႕ေသာ အမးသားေျမအသးျပမ မ၀ါဒတြင သးႏေရြးခယမ လြတလပခြငအတြက

အခြငအေရးအေျချပ တငျပခကမားစြာ ေဖာျပထားသည။ အပဒ ၈ (ဌ) တြင သးႏေရြးခယမ

လြတလပခြငက အေျခခသေဘာတရားတစခအျဖစ ေဖာျပထား သည။ "သးႏေရြးခယမ လြတလပခြင

ေပးရနနင႕ ပတ၀နးကငက ဆးကးမသကေရာက နငေသာ စကပးေရးနညးပညာမားက ခြငျပရန "

ေဖာျပထားသည။ ပတ၀နးကငေကာငး မြနမက သးႏေရြးခယမလြတလပခြငထက ဥးစားေပး

ထားေသာလညး၊ ယငးလြတလပခြင ၏ အဆင႕မာ မ၀ါဒ၏ အေျခခ သေဘာတရား

တစရပျဖစေၾကာငး ဒြဟျဖစစရာမရပါ။ တရတနငငတြင ေတာငသမား၏ အခြငအေရးမားတြင

သးႏေရြးခယမ လြတလပခြင လညး ပါ၀ငသည။ တရတေတာငသမားအတြက သးႏေရြးခယမ

လြတလပခြငက အာမခ ထားပါသည။ ထ႕အတ ေျမယာလပကငခြငလျခမ၊ အခြငအေရးမားက

ငားရမးခြင သ႕မဟတ လႊေျပာငးခြင၊ စကပးေရးအတြက အျခားနညးအသးျပခြင ႏင႕ အေမြ

ဆကခခြင႕လညး ရသည။99

အမးသားေျမအသးျပမမ၀ါဒအရ ေတာငသမားသည ေျမယာလပကငခြငလျခမလညး ရသည။

အပဒ ၆ (ခ) တြင ေဖာျပထားသညမာ "လ႕အဖြ႕အစညးမ ျမ႕ျပနင႕ ေကးလက နယေျမမားရ

ျပညသအားလး၏ စား၀တေနေရးတးတကမနင႕ စားနပရကၡာ ဖလမ အတြက ေျမယာလပကငခြင႕

လျခမ ပမခငမာေစရန" ဟေဖာျပထားပါသည။ ေျမယာ လပကငခြငလျခမသည လယယာ

ေျမမားက သးႏေရြးခယမ အေၾကာငးျပခကမားျဖင႕ ယေဆာငသြားသည႕အခါ အျခမးေျခာက

ခရပါသည။"

ေဂဟေဗဒဆငရာ

သးႏမးစစကပးျခငးနင႕ သးႏေရြးခယမေၾကာင႕ ေဂဟေဗဒဆငရာ ေကာငးမြနေသာ

အကးသကေရာကမ မားစြာရပါသည။ သးနေရြးခယမလြတလပခြငသည ေတာငသမား က

ေရရညအကးစးပြားက အေလးထား စကပးရန ခြင႕ျပပါသည။ သးႏမားက စကပး သည႕အခါ၊

ေျမယာက ပတ၀နးကငနင႕ ေကာငးစြာလကေလာညေထြမျဖစသည႕ နညး မားျဖင႕ တာ၀နမပေစပါ။

သးနအလည႕ကစကပးျခငး၊ သးညပစကျခငးနင႕ သးႏတစ မးတညးစကလငပင၊ ကြျပားေသာ

99 PETER HO, DEVELOPMENTAL DILEMMAS: LAND REFORM AND INSTITUTIONAL CHANGE IN CHINA 111 (2005).

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 24

အမးအစားမား စကပးျခငးျဖင႕ သးႏထြကမ၊ ေျမဆ ၾသဇာရရမ၊ ပးမႊားနင႕ ေရာဂါထနးခပမ ႏင႕

ေရစမခန႕ခြမအတြက ရလဒေကာငးမား ရရနငပါသည။ 100 သးႏအမးအစား မးစၾကြယ၀သည႕

လ႕အဖြ႕အစညးမားသည အရငး အျမစမားက ပမအကးရစြာ အသးျပနငေၾကာငး ေတြ႕ရသည။101

ေနအမဥယာဥမားမာ သးႏအမးအစား မးစ စကပးျခငးက စား၀တေနေရးက

အေထာကအကျပသည႕ အျပင၊ အဟာရ မးစႏင႕ အရငးအျမစအသးခမ ထေရာကနငေၾကာငး

ဥပမာေကာငးပင ျဖစပါသည။102

သးႏမးစစကပးမ၊ ေရရညအကးျဖစထြနးမတ႕နင႕အည ေျမယာလပကငခြငလျခမ နင႕

စကပးကနထတလပမတ႕သည စဥဆကမျပတ ဖြ႕ျဖးတးတကမ ရညမနးခကမား အတြက

အေျခချဖစပါသည။ လပကြကငယေတာငသမားအတြက ေျမယာအခြင႕အေရး မားခငမာမက

ဆငးရမြေတမခပျငမးေရး၊ ကား၊ မတနးတမ ရရေရး၊ စားနပရကၡာဖလမတးတကေရး ႏင႕

စဥဆကမျပတ စကပးနငမတးတကေရးႏင႕ စပလဥး၍ စဥဆကမျပတ ဖြ႕ျဖးတးတကေရး

ရညမနးခကမားအျဖစ ေဖာျပထားပါသည။ အထးအားျဖင႕ စားနပရကၡာဖလမ ရညမနးခကက "

စကပးေရးထတလပမ နင႕ အငယစား စားနပရကၡာထတလပသမား၏ ၀ငေငြက နစဆ ျမင႕တငရန

" ေတာငးဆျပး၊ နငငမားအား " ရာသဥတဒဏခနငေသာ စကပးေရးအေလ႕အထမား အေကာင

အထည ေဖာရန" ေထာကခထားပါသည။103

သးနေရြးခယမအေပၚ ကန႕သတျခငးမားမာ အေကာငးဆးအထြကႏနးရရေစရနအတြက

ဓာတေျမၾသဇာမားနင႕ ပးသတေဆးမားက မၾကာခဏ အလြနအကြ အသးျပၾကျခငး ေၾကာင႕

ပတ၀နးကငက ယယြငးပကစးေစနငပါသည။ သးနမးစက အလည႕က စကပး ျခငးျဖင႕

ေဘးအႏရာယရေသာ ေျမဆလႊာအားျဖည႕ေဆးလအပမ ေလာ႕က ေစျပး၊ ေျမဆလႊာတြင ဇ၀မးစ

ျဖစေပၚေစမ တးတကေစ ပါသည။ 104 ထ႕ျပင သးႏတစမးတညး၏ မးကြမးစစကပးျခငး၊

သးႏမးစေရာေႏာစကပးျခငးစနစမား၊ ေျမျပငအေနအထားကြ ျပားမတ႕အားလးသည ပးမႊား

ထနးခပရန သဘာ၀နညးလမးမား ျဖစပါသည။105 သးႏအမး မးသည အထကပငးေျမဆလႊာတြင

ေရထနးသမးေပးနငျပး၊ ရာသဥတေျပာငးလမ အကးသကေရာကမမားက ပမခနငရည ရေစ

100 FAO, supra note 86, at 25-26. 101 M. Loreau, S. Naeem, et al., Biodiversity and ecosystem functioning: current knowledge and future challenges. Science, 294: 804-808 (2002). 102 B.M. Kumar & P.K.R. Nair, The enigma of tropical homegardens. in NEW VISTAS IN AGROFORESTRY, pp. 135-152 (2004). 103 United Nations, Sustainable Development Goals (2015), https://sustainabledevelopment.un.org/topics/sustainabledevelopmentgoals 104 Id. at 28. 105 Id. at 29-30

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 25

ပါသည။ 106 ရာသဥတေျပာငးလမသည မတားဆး မျပျပငပါက အဓကသးနမား အထြက

ေလာ႕ေစနငပါသည။ ခန႕မနးခက တစခအရ ေတာငအာရတြင ဆနစပါး၊ ဆပ နင႕ ေျပာငး အထြက

ေလာ႕နညးမမာ ၂၀၃၀ ျပည႕နစတြင ၁၀% ေကာနငေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။107

ျမနမာနငငတြင ကင႕သးေနျပးျဖစေသာ သးႏအေျပာငးအလစကပးနညးစနစသည သးန ေရြးခယမ

လြတလပခြငစနစျဖင႕ ကင႕သးပါက ပတ၀နးကငအေပၚ အလြနေကာငးကး ရရနငပါသည။

သစေတာမားတြင စကပးျခငးစနစသည အျခားစကပးနညးစနစမား ထကေျမက ပမထေရာက

ေစပါသည။ ေျမလပထားရန လအပခကက ေလာခ နငပါသည။ ကာဘြနက ပမထနးခပနငပါသည။

သစပငမားအၾကား သးႏစကပးျခငးနင႕ (ျမနမာနငငတြင ပမစကပးၾကသည႕) ေတာငယာ

စကပးျခငးတြင သစပငမားနင႕ စကပးသးႏမား က အတတကြ စကပးၾကပါသည။ အလားတပင

သစပငမားႏင႕ သးႏမားက ေရာေႏာ စကပးျခငးက တရတနငငတြင ဟကတာ ၃ သနးခန႕တြင

စကပး ရာ ေကာငးမြနေသာ အကးသကေရာကမမား ရရပါသည။108

သကဆငမမား

သးႏေရြးခယမႏင႕ သးႏမးစစကပးမတြင စးပြားေရးဆငရာ၊ ဥပေဒေရးရာ နင႕ ေဂဟေဗဒဆငရာ

အကးမားစြာရေသာလညး ျမနမာနငငတြငမ သးႏေရြးခယမအေပၚ ကန႕သတသည႕မ၀ါဒမား

ရေနေသးသည။ သသာထငရားသည႕ ကစၥနစခမာ စားနပရကၡာရရမနင႕ ဘ႑ာေငြရရမ အခကအခ

ျဖစပါသည။ ယခငက အစးရက ဆနစပါး ထတလပေရးက အေလးထားခ႕သျဖင႕ ဆနစပါးစကပးရန

နစေပါငးမားစြာ ဖအားေပးခခ႕ရသျဖင႕ ၊ အျခားသးနစကပးနညး အေလ႕အထမားက သရမ

အားနညးျခငး၊ ေျမဆလႊာ ပကစးျပး အျခားသးႏ ေကာငးစြာမထြကျခငးတ႕ ျဖစေပၚခ႕ရသည။109 ဤ

ကြာဟခကက အစးရပငး နင႕ ပဂၢလကပငး နစခစလးက စကပးေရးျမင႕တငမဆငရာ

၀နေဆာငမနင႕ စကပးေရးသြငးအားစမားက သသသာသာ တးျမင႕ေပးျခငးျဖင႕ ေျဖရငး

နငပါသည။ ဒတယကစၥရပမာ ေတာငသမားသည စပါးမစကပါက ေကးလက ေခးေငြ

မရနငမျဖစပါသည။ အစးရစကပးေရး ေခးေငြက စပါးမဟတသည႕ သးႏမား အတြက မေပးလပါ။

ဤလအပခကက စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးနင႕ ဆညေျမာငး၀နၾကး ဌာန၏ မ၀ါဒမားက

106 Id. at 32-34. 107 D.B. Lobell, M.B. Burke, et al., Prioritizing climate change adaptation needs for food security in 2030. Science, 319 (5863): 607-610 (2008). 108 FAO, supra no te 86., at 32-34; W. Sen, Agroforestry in China, Ministry of Foreign Affairs, Beijing, China (1991). 109 Interviews with NLD Farmers Affairs Committee Members, March 2015, Nay Pyi Taw.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 26

ျပငဆငျခငးနင႕ သကဆငရာဥပေဒမားက ျပငဆငျခငး၊ သးႏမးစ စကပးသည႕ ေတာငသမားအား

ေကးလက ေခးေငြမားက လြတလပစြာ ထတေပးျခငး ျဖင႕ ေဆာငရြကနငပါသည။

ေျမလပထားခြင၏ အေျခခ

ေျမလပထားျခငး ဆသညမာ "စကပးေျမအား သးႏစကပးမ နစခအၾကား ေျမဆၾသဇာ

ျပနလညျဖည႕တငးနငရန အနားေပးသည႕ကာလ ျဖစပါသည။110 ေျမလပထားျခငးသည နစေထာင

ေပါငးမားစြာကပင စဥဆကမျပတစကပးေရအတြက စးပြားေရး၊ ေမြးျမေရးနင႕ ေဂဟေဗဒအရ

အလြန အေရးပါေသာ က႑မ ပါ၀ငခ႕ပါသည။

စးပြားေရး

စဥဆကမျပတ မတညျမေသာ စကပးေရးအေလ႕အထမားသ႕ မၾကာမက ေျပာငးလ

ကင႕သးလာခ႕သျဖင႕၊ ေျမဆၾသဇာ ည႕ဖငးျခငး၊ ေပါငးပငမားနင႕ သးႏမား ပမ ဆးရး

နငျခငးေၾကာင႕ သးနအထြကမား ေလာ႕နညးလာခ႕သည။ သေတသမား၏ ေလ႕လာခကအရ

ေျမလပထား စကပးသည႕ ရးရာစကပးနညးက အဆကမျပတ သးႏ စကပး ျခငး ၊ အထးအားျဖင႕

သးႏတစမးတညး စကပ းနညးအျဖစ ေျပာငးလမေၾကာင႕ ေဂဟမးစတညရမ နင႕ ေဒသခ

ေတာငသမား၏ အဟာရ၊ ၀ငေငြနင႕ကနးမာေရး တ႕ ကဆငးနငေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။ 111

ဆငးရမြေတမ ႏင႕ သစေတာအရငးအျမစနင႕ ေျမယာအရငးအျမစတ႕အေပၚ လမေရးပဋပကၡမား

ပမလာသည။ ေယဘယအားျဖင႕ စနစမကျခငးႏင႕ ကနထတလပမကဆငးျခငး သည အေထြေထြ

နမ႕ကျခငးသ႕ဥးတည နငပါသည။112

စဥဆကမျပတ မဖြ႕ျဖးသည႕ စကပးေရးအေလ႕အထမားေၾကာင႕ ျဖစေပၚသည႕ ခ႕ယြငးခကမားက

ထည႕သြငးသးသပခကအရ၊ ေတာငသမားသည ေျမဆလႊာအေျခ အေန၊ ရာသဥတ၊

စးပြားေရးဆငရာ အတားအဆးမား၊နင႕ ယဥေကးမဆငရာ ရးရာဓေလ႕မား အပါအ၀င

ယငးတ႕၏သးသန႕အေျခအေနမားနင႕ အကကညဆးျဖစ သည႕ စကပးမနညးလမးမားက

ေရြးခယခြငရသင႕သည။ ဥပမာအားျဖင႕ ကရင ျပညနယတြင ေျမလပထားျခငးက အမားက

110 ERIKA STYGER AND ERICK C. M. FERNANDES, Contributions of Managed Fallows to Soil Fertility Recovery, in Norman Uphoff et.al, ed. BIOLOGICAL APPROACHES TO SUSTAINABLE SOIL SYSTEMS 425-437 (2006), Taylor & Francis. 111 Id. 112 Swidden Agriculture: Ancient Systems in Transition, Sustaining Food Security & Historic Disturbance Regimes, http://www.cfc.umt.edu/rattan/files/Swidden%20agriculture.pdf, accessed August 2, 2016.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 27

မကင႕သးေတာ႕သျဖင႕ ေျမဆၾသဇာ ေလာ႕နညးလာျခငး၊ ပးမႊားမား ပမမားျပားလာျခငး၊ ေပါငးမား

ပမမားျပားလာျခငးႏင႕ သစေတာ ဧရယာကဆငးျခငးေၾကာင႕ စကပးေရး မဖြ႕ျဖးေတာ႕ပါ။113

ယဥေကးမ

ေျမလပထားျခငးသည ရးရာစကပးေရးအေလ႕အထ တစရပအျဖစ တငးရငးသားမား ၏

ဗဟသတႏင႕ ယဥေကးမ ၾကြယ၀မက ထနးသမးပါသည။ 114 ေျမလပထားျခငး အပါအ၀င ရးရာ

စကပးေရးအေလ႕အထမားသည ရာစနစေပါငးမားစြာ စမးသပမ၊ မား ယြငးမ မားမ

စေဆာငးရရေသာ တငးရငးသားမား၏ ဗဟသတ မား သမးစေဆာငးထား ရာျဖစျပး၊ မတညေသာ

ယဥေကးမမးစက ထနးသမးထားမ အခနးက႑မ ပါ၀ငပါသည။ 115 ဇ၀မးစထနးသမးျခငး

မ၀ါဒမားသည ယဥေကးမထနးသမးျခငး အမနေအာငျမငရန ဥးတညရေပမည။116

ရးရာစကပးေရးက စြန႕လႊတျခငးသည ရးရာယဥေကးမဓေလ႕မား၊ စေပါငးအသပညာ မားနင႕

လ႕အဖြ႕အစညးအပခပမက ဖကဆးမသ႕ဥးတညနငပါသည။ လြနခ႕ေသာ ဆယစနစမားက

အေရ႕ေတာငအာရရ ဧရယာမားစြာတြင ဖြ႕ျဖးတးတကလျခငး၊ ေျမယာရားပါးျခငးႏင႕ သစေတာ

ျပနးတးျခငးတ႕ေၾကာင႕ ေျမလပထားသည႕ကာလမားမာ အလြနနညးပါးလာပါသည သ႕မဟတ

ေပာကဆးသြားခ႕ပါသည။ ဤပကစးမသည ရးရာ စကပ းေရးနညးလမးမားအေပၚ အမျပ

ထားၾကေသာ တငးရငးသားအပစမား၏ သကဆငရာ ယဥေကး မ ပကစးျခငးနင႕

တကဆငေနပါသည။ ဥပမာ ကရငျပညနယ၊ မထေရာခရငတြင ေျမရားပါးမနင႕ စစတပက

တားျမစမေၾကာင႕ ေျမလပထားသည႕ ကာလမား သသသာသာ ကဆငးခ႕ပါသည။ ရလဒအားျဖင႕

ကရငလမးမား သမငးနင႕ ခ ထနးသမးခ႕သည႕ မးေစ႕မးစ ဆးရးခ႕ရပါသည။117

ဥပေဒေရးရာ

အေရ႕ေတာငအာရရ အခ႕ေနရာမားတြင ေျမဧရယာနညးပါးလာသည႕အေလာက လကေလာ

ညေထြျဖစေသာ စမခန႕ခြနငသည႕ ေျမလပမား ထားရျခငး၊ ကာလတ ေျမလပထားရျခငးတ႕

113 KESAN, supra note 91. 114 STYGER, supra note 110, at 425-437 115 M. CAIRNS AND D. P. GARRITY, Improving Shifting Cultivation in Southeast Asia by Building on Indigenous Fallow Management Strategies, in AGROFORESTRY SYSTEMS 47: 37–48 (1999). 116 Id. 117 KESAN, supra note 91.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 28

ေဆာငရြကခ႕ရာ ရလဒေကာငးမား ရရခ႕ပါသည။ 118 ကေမၻာဒယား ေျမယာဥပေဒမားတြင

ေျမလြတေျမလပက ေရႊ႕ေျပာငးစကပးေရးစနစ၏ အစတအပငး တစရပအျဖစ သးသန႕

ထားရပါသည။ 119 ယငးတ႕မာ သစေတာမားပင ပါ၀ငပါသည။ သ႕ေသာ ျမနမာ နငင၏ လကရ

ဥပေဒအရမ ေျမလပထားပါက ေငြဒဏရကခရနငပါ သည။120 ေျမအသးျပမအခြငအေရးဆးရးနငျပး၊

ေျမလြတေျမလပေပၚရ အေဆာကအဥ မားက အငအားသး ဖယရားခရနငပါသည။ ေျမလြတ၊ ေျမလပ

နင႕ ေျမရငးစမခန႕ခြမ ဥပေဒက အစးရနင႕ ပဂၢလက ရငးႏးျမပႏသမားအား ေျမလပဟ

ယဆေသာ 121 ေျမက ေတာငးဆခြင႕ရသည႕ ယႏရားက မတဆကေဖာျပထားသည။ ေတာငသ

မားစြာ၊ အထး အားျဖင႕ တငးရငးသားလမးမားအတြက ထခကနစနာ အေျခအေနျဖစပါသည။122

အစးရ က ေျမလပက အသးမျပေသာေျမဟ အမးအစား သတမတ ေသာလညး၊ တငးရငးသား

မားက ေျမလပဆရာတြင " တငးရငးသားနယေျမမားတြင မတညရေသာ " ဟ သတ မတရန

ေတာငးဆၾကသည။ 123 သ႕ျဖစရာ ေျမယာဆငရာအကးေဆာငအပစမားက ေျမလပမားက

အလည႕ကထားရ၍ စကပးသည႕စနစက တရား၀ငအေလ႕အထအျဖစ သတမတေပးရန

ေတာငးဆၾကပါသည။124

အမးသားေျမအသးျပမမ၀ါဒက ေျမလပထားျခငးအပါအ၀င ဓေလ႕ထးတမးအရ ေျမယာ

လပကငခြငအေလ႕အထမား၏ အေရးၾကးမက အသအမတျပပါသည။ "လယယာေျမ၊ သစေတာေျမ၊

ေျမလြတ၊ ေျမလပ သ႕မဟတ ေျမရငးတ႕တြင တညရေသာ အလည႕က စကပးျခငး နင႕

ေရႊ႕ေျပာငးစကပးျခငးတ႕နင႕စပလဥး၍ ေျမအမ းအစားျပနလညသတမတျခငး၊ ပမန အသအမတ

ျပျခငးႏင႕ဓေလ႕ထးတမးအရ ေျမအသးျပမအခြငအေရးမား က အမးသားေျမယာ ဥပေဒအသစတြင

အသအမတျပရမည။ " ဟ အပဒ ၇၀ တြင ေဖာျပထား ပါသည။

118 Id. 119 TETRA TECH, COMMUNITY LAND AND RESOURCE TENURE RECOGNITION: REVIEW OF COUNTRY EXPERIENCES - BURMA, USAID TGCC Report viii (Feb. 2016), https://www.land-links.org/wp-content/uploads/2016/09/USAID_Land_Tenure_Community_Tenure_Report_Burma.pdf. 120 Vacant, Fallow and Virgin Lands Management Law (2012), Burma, Art. 12; USAID, COMMUNITY LAND AND RESOURCE TENURE RECOGNITION: REVIEW OF COUNTRY EXPERIENCES (2012). 121 Vacant, Fallow and Virgin Lands Management Law (2012), Burma, Art. 4 and 5. 122 TNI, THE MEANING OF LAND IN MYANMAR (2016), https://www.tni.org/en/publication/the-meaning-of-land-in-Myanmar 123 Id; JENNY FRANCO, THE RIGHT TO LAND AT CROSSROADS IN MYANMAR (2016), https://www.tni.org/en/article/the-right-to-land-at-crossroads-in-Myanmar. 124 TNI, CUSTOMARY LAND TENURE AND ROTATION FALLOW FARMING SYSTEM MUST BE RECOGNIZED AND PROTECTED LEGALLY (2015), https://www.tni.org/en/pressrelease/customary-land-tenure-and-rotation-fallow-farming-system-must-be-recognized-and; LIFT, LAND CORE GROUP STUDY ON HOW TO REGISTER CUSTOMARY LANDS UNDER SHIFTING CULTIVATION (2016), http://www.lift-fund.org/news/knowledge-sharing-news-event/land-core-group-study-how-register-customary-lands-under-shifting.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 29

ေဂဟေဗဒဆငရာ

ေျမလပထားသည႕ကာလအတြငး ေျမဆလႊာတြင ဓာတဆငရာ၊ ရပ၀တဆငရာ ႏင႕

ေဂဟေဗဒဆငရာ တးတကမမားျဖစေပၚလာျပး၊ ေျမဆၾသဇာေကာငးမြနမအတြက အေရးၾကးေသာ

ေျမဆလႊာ၏ ေအာဂနစပစၥညးမား ျပနလညျပည႕၀လာပါသည။ ထ႕ျပင အေပၚယေျမလႊာနင႕

အျမစတြယမ ပမေကာငးမြနလာ၍ ေျမျပျခငး နင႕ ေရတကစားျခငး တ႕ နညးပါးလာပါသည။125

ရးရာနညးအရ ေျမလပထားသည႕ကာလမားမာ ၁ နစမ ၂နစအထ ၾကာေသာ ကာလတ

သးနစကပးသည႕ကာလ မားအပါအ၀င အမားအားျဖင႕ ၁၀ နစမ နစ၂၀ ၾကာရညပါသည။

သ႕ရာတြင တးပြားလာသည႕ လဥးေရနင႕ ေျမယာ အတားအဆးမားေၾကာင႕ ေျမလပကာလမားက

ေလာ႕ခလာခ႕ၾကသည။ ရလဒအျဖစ သေတသမားက သးသပသညမာ ေျမဆၾသဇာ

ေလာ႕နညးလာျခငးနင႕ သးႏအထြကကဆငးလာသညဟ သးသပ ပါသည။126

ေျမလပကာလမား၏ လပငနးတာ၀နမားတြင ေပါငးထနးခပေရး၊ ပးမႊားနင႕ ေရာဂါ ျဖစေပၚမ

စက၀နးျဖတေတာကေရး၊ သစ၊ ေလာမင နင႕ ပရေဆးပင ထတလပျခငးတ႕ပါ၀ငသည။ 127

ေျမလပကာလမားသည ေဒသ၏ ေဂဟစနစနင႕ ေဂဟမးစတညရမကလညး အကးျပပါသည။128

ကရငျပညနယနင႕ ထငးနငင ေျမာက ပငး၊ မယခနးခရငတ႕တြင သေတသနျပခကအရ

ေျမလပကာလ ပရညလင သစပင မးစတမား ပမလာေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ တစခနတညးတြင

ေျမလပကာလ ပတာရည လာလင ငကမးစတ မးစ ပမတးတကလာပါသည။129

သကဆငမမား

ေတာငသမား၏ ေျမယာမားက ေျမလပထားခြင႕ အခြငအေရးမားအား ေထာကခေပးျခငး ေၾကာင႕

စးပြားေရး၊ ယဥေကးမ၊ ဥပေဒေရးရာ၊ ေဂဟေဗဒဆငရာ အကးေကးဇးမား သသာထငရားစြာ

ရရေသာလညး၊ သကဆငသည႕ကစၥအခ႕ ရေနေသးသည။ ဤအခက မားတြင အခ႕ေသာ

ရးရာေျမလပထားရသည႕ အေလ႕အထမားတြင အပငမားက ခတလမးရ႕ျခငးမ ေဂဟေဗဒဆငရာ

အကးသကေရာကမမား ျဖစေပၚေစသညဟ ယဆ ေသာေၾကာင႕ ေျမလပထားျခငးက

125 STYGER, supra note 110, at 425-437 126 Id. 127 Id 128 Id 129 Id.

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 30

ေထာကခအားေပးရန ေႏာင႕ေႏးေနျခငး၊ နင႕ ေျမယာ က နစေပါငးမားစြာ ေျမလပထားပါက ေျမက

ေကာငးစြာအသးမျပနငဟ ယဆျခငးတ႕ ပါ၀ငပါသည။ ဤကစၥရပမားက ေျမလပထားသည႕

ရးရာေတာငသမားအား ေျမယာရငး လငးရာတြင ေဂဟစနစအတြက ပမေကာငးမြနေသာ

နညးလမးမားက အၾကေပးျခငး ျဖင႕လညးေကာငး၊ အစးရအရာထမး အမထမးမားက

ရးရာေျမလပထားသည႕ အေလ႕အထမ ရရသည႕ စးပြားေရးတနဖးက ပမပညာေပး

ျခငးျဖင႕လညးေကာငး ေဆာငရြက နင ပါသည။ ထ႕ျပင ေရႊ႕ေျပာငးစကပးျခငး ကင႕သးသည႕

နယေျမမားတြင မ၀ါဒဆငရာ အျခားေထာကကမမားနင႕အတ ဥပေဒအရ အသအမတျပသည႕

ေျမယာလပကငခြင လျခမက ေပးပါက၊ လပကြကငယေတာငသမါားနင႕ လ႕အဖြ႕အစညးမားသည

ပမ တညျငမေသာ စကပးကနထတလပမစနစမားတြင ပမရငးႏးျမပႏလာနငပါမည။

ရာသဥတေျပာငးလမက ပမခနငရည ရပါမည။

လယယာေျမဥပေဒ ႏင႕ ပစ ၇ က အမးသားေျမအသးျပမ မ၀ါဒနင႕အည ျပငဆငရန

လြတလပခြင

လယယာေျမဥပေဒ (၂၀၁၂ခႏစ) က ျပငဆငရန ေထာကခထားေသာ အခကမားမာ

လယယာေျမအသးျပမအေပၚ ကန႕သတခကမားအား အနမ႕ဆးအထ ေလာ႕ချခငး၊

အမးသမးမား၏ ေျမယာအခြငအေရးမားက ရငးလငးေဖာျပျခငး၊ ဓေလ႕ထးတမးအရ

ေျမအသးျပမအေပၚ ကန႕သတခကမားအား ဖယရားျခငး၊ ေျမအတနးအစားခြျခားျခငး မားက

ေခတမေစျခငး၊ ေျမယာလပကငခြငကစၥရပမားအား ျပစမေၾကာငးအရ အေရးမယေစျခငးဟသည႕

အဓက အမးအစားမားစြာ တြင ပါ၀ငပါသည။ ( ျပစမ ေၾကာငးအရ အေရးမယေစျခငးမအပ)

ေထာကခခကမားက အမးသားေျမအသးျပမ မ၀ါဒမ အမားအျပား ရယထားေၾကာငးေတြ႕ရသည။

ဤဘာသာရပနယပယရ ဥပေဒမေဘာင တစခလးတြင အဆကမျပတပါရေစရန ျဖစပါသည။

ဤအခကတြင လယယာေျမဥပေဒ ျပငဆငခကမားအား အခနမ ျပဌာနးနငမညမဟတေသာလညး၊

ဤဆနးစစခကပါ အေျခခသေဘာတရားမားက ေျမယာအပခပမဆငရာ ဥပေဒေရးရာနင႕

စညးကမးထနးသမးေရး ျပျပငေျပာငးလမမားတြင အခနနင႕အည မဟာဗဟာက

အသးျပနငပါသည။

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 31

အသးျပမကန႕သတခကမား

ေျမယာလပကငခြင႕လျခမခငမာအားေကာငးေစျခငးသည အမးသားေျမအသးျပမ မ၀ါဒ ၏ အဓက

ရညမနးခကျဖစပါသည။ ယငးမ၀ါဒ၏ အခနး ၁ ( ရညရြယခကမား ) ႏင႕ အခနး ၃ (

အေျခခသေဘာတရားမား) ( ၆(ခ)၊ ၈(က) ) တ႕တြင ေဖာျပထားပါသည။ ဤ ဥးတညခကအတြက

လယယာေျမဥပေဒတြင အမးသားေျမအသးျပမမ၀ါဒပါ အခကမားက ထည႕သြငး ျပငဆငသင႕

ပါသည။ ယငးမ၀ါဒ အပဒ ၁၀(ခ) ပါ သးႏ ေရြးခယမလြတလပခြင အခြငအေရးက

ထည႕သြငးေဖာျပသင႕ပါသည။ ထ႕ျပင အပဒ ၈ (ဌ) နင႕ အပဒ ၇၀ ပါ လယယာေျမက

ေျမလပထားခြငျပရန ျဖစပါသည။ ဥပေဒပါ ကန အခကမားအား ဤအေျခခသေဘာတရားနင႕

အညျဖစေစရန၊ သးႏေျပာငးလစကပး ျခငးက တားျမစသည႕ ၊ ခြင႕ျပခကမရဘ ေျမလပထားျခငးက

တားျမစသည႕ ပဒမ ၁၂ ( ဇ) နင႕ ၁၂ ( စ) တ႕က အခနး ၄ မ ပယဖကသင႕ပါသည။ ထ႕ျပင အခနး

၁၀ မ သးႏ ေျပာငးလစကပးနငရန ေလာကထားျခငးအပငးက ပယဖကသင႕ပါသည။ ဤျပငဆင

ခကမားအရ ေျမအသးျပခြငလကမတပါ သးႏအမးအစားသတမတျခငးႏင႕ ေျမလပ ထားျခငးက

ကန႕သတခကမားသည ပကျပယသြားမည ျဖစပါသည။ ေျမလပထားျခငး အေပၚကန႕သတခကက

ပယဖကေၾကာငးကလညး ဓေလ႕ထးစအရ အသးျပမ အေၾကာငးေဖာျပသည႕ ပဒမ တြင

ေဖာျပထားပါသည။

ေျမယာလပကငခြငလျခမက ပမကာကြယရာတြင အထးအားျဖင႕ လပကြကငယ ေတာငသမားက

ကာကြယရနအတြက၊ ေျမအသးျပမနင႕ စပလဥး၍ ရညညႊနးသည႕ " သတမတသည႕

နညးလမးအတြငး" ဟသည႕စကားရပက " စကပးေရးကစၥမားအတြက " ဟ ေျပာငးလျပငဆင၍

ဥပေဒက သကဆငရာ လယယာေျမတစခခက စကပးေရး အသးျပမ အားလးအတြက ခြငျပရန

ျဖစပါသည။ ထ႕ျပင ေျမအသးျပခြင လကမတ သ႕မဟတ မတပတင က " ေလာကထားရမည"

ဟသည႕စကားရပက "ေလာကထား နငသည" ဟျပငဆငသင႕ပါသည။ ေတာငသမားက

ေျမအသးျပခြင လကမတ မရရေသးမ မမတ႕ေျမယာတြင လျခစြာ အလပလပကငနငရန ျဖစပါသည။

ဤေသးငယေသာ အေျပာငးအလမားသည အမးသားေျမအသးျပမ မ၀ါဒ ကထငဟပေစျပး၊

လပကြကငယေတာငသမားအတြက အထးအားျဖင႕ ဥပေဒအရ ေျမယာလပကငခြင႕က

အကာအကြယ ေပးပါသည။

ေျမအသးျပမလကမတမားက အထကပါအခကမားနင ကကညမရေစရန ပစ (၇) တြငလညး

အလားတ ေျပာငးလျပငဆငမမား ျပလပသင႕ပါသည။

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 32

အမးသမမား၏ ေျမယာအခြငအေရးမား

အမးသမးမား၏ ေျမယာလပကငခြင အခြငအေရးမားက အကာအကြယေပးျခငးက အမးသားေျမ

အသးျပမမ၀ါဒ၏ လမးညႊနသေဘာတရားတစရပအျဖစ သတမတပါသည။ ( အပဒ ၇(ဂ) ၊ ၈(က) ၊

၈ (ဋ))။ အမးသမးမား နင႕ အမးသားမားသည မမတ႕၏ ေျမ ယာအတြက

ပးတြဥးပငအမညေပါကမားျဖစရနႏင႕ ပးတြအခြငအေရးမားက ကင႕သး နငေရး

ရငးလငးရနအတြက၊ ေျမအသးျပမလကမတမားပါ "ပးတြဥးပငအမညေပါကသမား" ဟ

ရညညႊနးခက အသးသးတြင ျပငဆငခကမားက ထည႕သြငးသင႕ပါသည။ အလားတ ပးတြေျမယာ

လပကငခြငရသည႕ ဆကစပမတြင အမးသမးမားက ပမနမ႕က ေသာ ဥးပငအမညေပါကသမား

အျဖစမျမငနငရန၊ စာတမးအမတအသားရ ကား၊ မ ခြျခားေသာ စကားရပျဖစေသာ"

အမေထာငစဥးစး" ဟသည႕စကားရပက ပယဖက သင႕ပါသည။ အမးသားေျမအသးျပမ မ၀ါဒ အပဒ

၇၅(က) တြင တစဥးခငးျဖစေစ၊ အမးသမးမားနင႕ အမးသားမား ပးတြဥးပငမားအျဖစျဖင႕ျဖစေစ

ခြငျပထားပါသည။

အမးသမးမားသည အမးသားမားနညးတ လယယာေျမအခြင႕အေရးမားက ခစားခြင ရေၾကာငး

ပမရငးလငးေစရနအတြက၊ " ေတာငသ" ဟ ရညညႊနးသည႕အခါတငး " အမးသား သ႕မဟတ

အမးသမး" ဟသည႕ စကားရပက ထည႕သြငးသင႕ပါသည။ ဤတညေသာ

ေျမယာလပကငခြငအခြငအေရးမားက အေလးထားရန အခနး ၂ (လယယာလပပငခြင အခြငအေရး)

တြင ပဒမ ၉ က အမးသားေျမအသးျပမမ၀ါဒ အခနး ၉၊ အမးသား နင႕ အမးသမး တ႕၏ တညေသာ

အခြငအေရး၊ အခနးမ အသးအႏနးအတငး တကရကရယ၍ ထပမထည႕သြငးသင႕ပါ သည။

ေနာကဆးအေနျဖင႕၊ လယယာေျမစမခန႕ခြမအဖြ႕အစညးမားတြင အမးသမးမား ပါ၀ငမက

အားေပးရန အတြက၊ အခနး ၅ (လယယာေျမစမခန႕ခြမအဖြ႕အစညးမား ဖြ႕စညးျခငး) တြင

ဤအဖြ႕အစညးမားသည လယယာေျမစမခန႕ခြေရးအဖြ႕အစညးမား ဖြ႕စညးသည႕အခါ

လ႕အဖြ႕အစညးက ကယစားျပနငသည႕ အမးသမးမား ပါ၀ငနငရန အားေပးရန ပဒမတစခ

ထည႕သြငးရန ျပငဆငသင႕သည။ ဤအယအဆက အမးသား ေျမအသးျပမမ၀ါဒ အပဒ ၇၅ ( င-စ)

တ႕မ ရယပါသည။

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 33

ဓေလ႕ထးတမးအရ အသးျပမ

အမးသား ေျမအသးျပမမ၀ါဒတြင အေလးထားေဖာျပထားေသာ အျခားထခကလြယ ေသာအပစမာ

တငးရငးသားလမးမား ျဖစပါသည (အပဒ ၈(က)။ အမးသားေျမအသး ျပမမ၀ါဒတြင

ဓေလ႕ထးတမးအရ ရရေသာ ေျမလပကငခြင႕ အခြင႕အေရးမား (အပဒ ၆(ဂ)) ႏင႕ လ႕အဖြ႕အစညး၏

ေျမယာအခြငအေရးမား (အပဒ ၇ (ဃ)) တ႕ က အသ အမတျပရနနင႕ အကာအကြယေပးရန

ေတာငးဆထားပါသည။

သးႏအလည႕ကစကပးျခငး၊ ေရႊ႕ေျပာငးစကပးျခငးစသည႕ ဓေလ႕ထးတမးအရ စကပးျခငး

အေလ႕အထမားနင႕ေျမလပထားျခငး သးသန႕ အခြငအေရးမားသည ဓေလ႕ထးတမး အရ

အသးျပမ အခြငအေရးမားတြင ပါ၀ငပါသည။ အခနး ၃ တြင ဤအခြငအေရးမား ပါ၀ငလာေစရန

အတြက ဥပေဒ ပဒမ ၁၀(ခ)က ျပငဆငသင႕ပါသည။ ဘာသာစကား အသးအႏနးမားက

အမးသားေျမအသးျပမမ၀ါဒ အပဒ ၇၀ မ ရယ ေဖာျပသင႕ပါသည။ စာတမးအမတအသား၏

ကနအပငးမားက ဤအေျခခသေဘာ တရားမားနင႕အည ပါ၀ငလာေစရနအတြက၊ ပဒမ ၁၂ ( စ)၊

ေျမလပထားခြင အခြငအေရးအေပၚ ကန႕သတခက က အခနး ၄ မ ပယဖကသင႕ပါသည။

အမးသားေျမ အသးျပမမ၀ါဒတြင တငးရငးသားအပစမား၏ ဓေလ႕ထးစအရ စကပးေသာ

ေျမမားက လညး " ဓေလ႕ထးစအရ စကပးသည႕ေျမယာ " ( အပဒ ၆၈) အရ မတပတင၍ အကာ

အကြယေပးသင႕ပါသည။ ဤကစၥအလ႕ငာ ဥပေဒပဒမ ၁၇ (ည) က ( လယယာေျမ ဥပေဒတြင

သးသန႕ေဖာျပထားသည႕ ေတာငယာစကပးေရးက႕သ႕ေသာ ဓေလ႕ထးစ အရ ေျမအသးျပမ

အခြငအေရးမားက မတပတငရန ဗဟလယယာေျမစမခန႕ခြေရး အဖြ႕ အစညး၏ တာ၀နမားက

လမးညႊနနငရန ျပငဆငသင႕ပါသည။

အထကပါအခကနင႕အလားတပင၊ လယယာေျမစမခန႕ခြမ အဖြ႕အစညးမားတြင တငးရငးသား

လမးမား ပါ၀ငလာေစေရး အားေပးရန အခနး ၅ (လယယာေျမ စမခန႕ခြမ အဖြ႕အစညးမား

ဖြ႕စညးျခငး) ေအာကတြင လယယာေျမစမခန႕ခြမအဖြ႕အစညးမား ဖြ႕စညးသည႕အခါ လ႕

အဖြ႕အစညးက ပမကယစားျပရနအတြက တငးရငးသားလမးမား ပါ၀ငလာေစေရး အားေပးရန

ဤအဖြ႕အစညးမားက အထးျပသည႕ ပဒမတစခက ျပငဆငခကဥပေဒတြင ထည႕သြငး

သင႕ပါသည။ ဤအယအဆက အမးသားေျမအသးျပ မမ၀ါဒ အပဒ ၇၅ ( င-စ) မ ရယပါသည။

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 34

ေျမအတနးအစားခြျခားျခငး

လယယာေျမဥပေဒအရ ေျမယာက အခနး ၁ (အမည၊ အေကာငအထညေဖာျခငး နင႕

အနကအဓပၸာယ) ပဒမ ၃ (က - ဂ) တ႕တြငေဖာျပထားသည႕အတငး အမးအစား ၁၀ မး အျဖစ

အတနးအစား ခြျခားထားပါသည။ ဤအတနးအစား စနစက အမးသားေျမအသးျပ မမ၀ါဒ ပါ

ပမရးရငးေသာ အတနးအစားခြျခားျခငးမးနင႕ အစားထးသင႕ပါသည။ အမးသားေျမအသးျပမ မ၀ါဒ

အခနး ၂ တြင လယယာေျမ ဆရာတြင ႏစစဥစကပးသည႕ သ႕မဟတ နစရည သးႏစကပးျခငး၊

စကမသးႏစကပးျခငး၊ တရစၧာနေမြးျမျခငး လပငနးမား၊ ေျမယာအေျချပ ငါးေမြးျမေရးလပငနးမား၊

စကပးေရးထတလပမက ဥးတညသည႕ လြယကမအခြငအလမး ေထာကကမမား၊ စကပးဆ

ေျမတြငျဖစေစ၊ ေျမလပတြငျဖစေစ ေဆာငရြကသည႕ စကပးေရး ထတလပမက ဥးတညသည႕

လြယကမအခြငအလမး ေထာကကမမား အပါအ၀င စကပးေရးထတလပမအတြက အေျခခ

အားျဖင႕ အသးျပသည႕ ေျမအားလးပါ၀ငသညဟ အဓပၸာယဖြင႕ဆထားပါသည။ ( ပဒမ ၁၃ (က) )

သစေတာေျမနင႕ ( ေျမလြတ/ေျမလပ/ေျမရငး အပါအ၀င) " အျခား" ေျမမာ အတနးအစားနစမး

ျဖစပါသည။ အမးသားေျမအသးျပမ မ၀ါဒ က " သကဆငရာ အစးရ ဌာနမားနင႕အဖြ႕အစညးမား "

က ေျမအမ းအစားမားက "ပြင႕လငးျမငသာစြာ" " ျပနလညသးသပ၊ ျပငဆငရန" အခြငအာဏာ

ပမေပးထားပါသည။ ယငးမာလကရ စနစထက အဓကတးတကမ ျဖစပါသည။ (၁၄) ။ စကပးေျမ

အနကအဓပၸာယ ဖြင႕ဆခက ေပၚလြငေအာင လယယာေျမဥပေဒက ျပငဆငျခငး၊ ေျမယာက

အမးမး ေျပာငးလ အသးျပနငခြင႕ တ႕သည ဓေလ႕ထးစအရ ေျမလပကငခြင႕က တးတကေစသည႕

အျပင၊ ေျမလပထားျခငး၊ သးႏမးစစကပးျခငး သ႕မဟတ ေရႊ႕ေျပာငးသးႏစကပ းျခငးျပသည႕

ေတာငသမား၏ ေျမယာလပကငခြငက ပမတးတကေစပါသည။ လကရေျမအတနးအစား

ခြျခားသည႕စနစမာ လကရေျမအတနးအစားခြျခားမ သ႕မဟတ ေျမယာအခြငအေရးမား နင႕

စညးမဥးမားအတြက အကးဆကမားရေသာ အမးမးေသာ သတမတ ခကမားအရ ျပနလည

အတနးအစားသတမတမအရ ေျမအသးျပရန ပကကြကလင ေျမအသမးခရနငပါသည။

ေျမအတနးအစားက ကယျပန႕စြာ သတမတ ကင႕သးျခငး ျဖင႕၊ အစးရသည ေတာငသမားက

လြတလပခြငမား ပမေပးသည႕တစခနတညးတြင၊ စကပးေျမက ဆကလကေစာငၾကည႕နငပါသည။

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 35

ျပစဒဏမားႏင႕ ရာဇ၀တမအျဖစအေရးမယျခငး

အမးသားေျမအသးျပမမ၀ါဒတြင သးသန႕မေဖာျပထားေသာလညး၊ လယယာေျမဥပေဒ က ယခငက

ရာဇသတၾကးအရ အေရးယ အျပစေပးနငသည႕ ျပလပမမားက ရာဇ၀တ မအျဖစအေရးမယရန

ျပငဆငသင႕သည။ လပကြကငယေတာငသမား၏ ေျမယာလပ ကငခြငလျခမက အျမင႕ဆး

ျမင႕တငရနမာ အမးသားေျမအသးျပမ မ၀ါဒ၏ အဓက ဥးတညခကတစရပျဖစေသာေၾကာင႕၊

လအပခကမားက လကနာရန ပကကြကေသာေၾကာင႕ ေတာငသမားက ေထာငချခငးမာ ဥပေဒတြင

သတမတထားေသာ အျခား အကးဆကမားအတြကေပးေသာ တန႕ျပနမနင႕စာလင အခးအစား

မမတဟ ထငရ ပါသည။ ျပငဆငခကလပငနးစဥတြင ျပစမႏင႕ျပစဒဏမား အခနးနင႕ အခနး ၁၂ (

အေထြေထြျပဌာနးခကမား) ပါျပစမ ေၾကာငးအရ တရားစြဆျခငးဆငရာ ျပဌာနးခကက ပယဖက

သင႕ပါသည။ လယယာေျမဥပေဒက တရားရးစနစက အလြသးစားမမား မျပလပေစနငရန အတြက၊

လယယာေျမစမခန႕ခြမအဖြ႕အစညး၏ အမန႕က မလကနာ လင သကဆငရာ တရားရးသ႕ တရားမ

ျပစဒဏခမတေရးအတြက ေလာကထားနင သညဟ ပဒမ ၂၀ က ျပငဆငသင႕ပါသည။

ရာဇ၀တျပစဒဏမား ရေနျခငးသည၊ အထးအားျဖင႕ သသာထငရားေသာ အနမ႕ဆး ျပစဒဏမား

ခမတျခငးသည နငငအတြငး ယခငက အလြသးစားမမား ကးလြနရာေရာကသည။ ေဒသ

နယေျမမား၏ စြမးေဆာငရညမား၊ အကးသကဆငမမားနင႕ အကးစးပြားမား ကယျပန႕စြာ

ထည႕သြငးစဥးစား၍ အလျခဆး နညးလမးမာ ဥပေဒ ခးေဖာကသည႕ လပရားမအတြက ျပစဒဏ

ခမတရနျဖစပါသည။ (ဥပမာ- အခြငအမန႕ မရဘ အေဆာကအအမား ေဆာကလပမ အတြက အပဒ

၁၉(ဃ) အရ တရားမ ျပစဒဏ ေပးရနႏင႕ ေျမယာက စကပးေရးအတြက အသးျပရန ပကကြကပါက

အပဒ ၁၉(ဂ)အရ ႏငထတခရနငပါသည။ ကးေကာျခငး သ႕မဟတ နငထတျခငးက အာချခငး

က႕သ႕ အခ႕ကစၥအခ႕တြင တရားမေၾကာငးအရ ျပစဒဏခမတျခငးတြင အငအားသး အေကာင

အထညေဖာမက ခြငျပပါသည။ ထးျခားေသာ ျပလပမမားအတြက ပမျပစဒဏခမတ ရန

လအပပါသည။ ထ႕ျပင လယယာေျမဥပေဒအရ ရာဇ၀တျပစဒဏခမတျခငးက ေရာငၾကဥ

ေသာလညး ရာဇသတၾကးကလညး အျခားနညး အေရးယမအျဖစ ထားရပါမည။

နဂး

လယယာေျမလြတလပခြငနင႕ သးႏေရြးခယမ လြတလပခြငတ႕မာ ျမနမာနငင စကပးေရးက႑

ေအာငျမငစြာ ဖြ႕ျဖးတးတကေရးအတြက အေျခခကပါသည။ ဤက႑တြင စးပြားေရးဖြ႕ျဖး

USAID.GOV FREEDOM TO FARM BRIEF | 36

တးတကမ ၊စား၀တေနရာ တးတကမ၊ ရာသဥတေျပာငးလမဒဏက ပမခနငရည ရမႏင႕

စားနပရကၡာဖလမ ရရနအတြက ျမနမာနငငအစးရသည မ၀ါဒ၊ ဥပေဒေရးရာနင႕ အဖြ႕အစညးဆငရာ

ျပျပငေျပာငးလမမား ျပလပျခငးအားျဖင႕ သးႏေရြးခယမလြတလပခြငေပးရနႏင႕ ေျမယာ

လပကငခြင႕ လျခမနင႕စပလဥး၍ စကပးေရးထတလပမ ဆးျဖတခကမား ခမတရန ေထာကခ

အပ ပါသည။

ဆကသြယရန

စာခပအရာရ၏ကယစားလယ

စတဖငဘရခစ

အးေမးလ၊ [email protected]