ULOGA FIZIJATRA U LEČENJU DECE SA ARTRITISOM...Galvanizacija (efekat anode) Elektroforeza (novalgetol, cos, KJ) DDS (cp i lp oblik) IFS (1-100Hz) analgetski antiedematozno. BOL I

ULOGA FIZIJATRA U LEČENJU DECE SA

ARTRITISOM

Dr Nada Đurović

Artritisbol

otok

poremećaj rasta

ograničena pokretljivost

hipotrofija mišića

kontraktura zgloba

deformitet zgloba i trajni gubitak funkcije

ArtritisArtritis

BOL I OTOK

Karakteristika akutne faze bolesti

Bol je glavni ograničavajući faktor u funkcionisanju

deteta, otok obično primete roditelji, ali detetu ne

smeta

Manja deca se retko ţale da ih boli zglob, obično

roditelji primete da dete štedi ekstremitet u igri

Adolescenti često minimiziraju ili agraviraju bol, u

zavisnosti od trenutnih psihosocialnih okolnosti

BOL I OTOK

lokalno mirovanje i rasterećnje zgloba (ukoliko je noseći zglob)

statičke ortoze za ručje i šaku, skočni zglob,

koleno (zglob miruje u fiziološkom poloţaju!) noću i veći deo dana, skidaju se 2-3 puta na dan da se rade

veţbe

funkcionalne ortoze (daju podršku zglobovima u ADŢ, i time smanjuju bol koji se pri tome javlja)

BOL I OTOK

Kinesio Taping

u zavisnosti od načina aplikacije, smanjuje bol i otok,

smanjuje mišićni spazam i olakšava pokrete zgloba

nosi se 3-7 dana, deca ga dobro podnose, retko se javlja

alergijska reakcija na trake

BOL I OTOK

Fizikalni agensi

Krioterapija

Elektroterapija (TENS, galvanizacija,

elektroforeza, DDS, IFS)

Laseroterapija

Ručna masaţa

Hidroterapija(hidrokineziterapija)

BOL I OTOK

Krioterapija (analgezija, smanjuje/povećava perfuziju, smanjuje mišićni tonus)

kriopakovanje (kriomasaţa, krioimerzija,

kriokaf)

5-20 min u zavisnosti od uzrasta deteta

BOL I OTOK

Elektroterapija

TENS - čist analgetski efekat (gate control theory), nema kontraindikacija, deca ga vole i dobro podnose)

BOL I OTOK

aplikacija: na bolno mesto, na Ap ili triger tačke, ili na

kontralateralnu stranu u odnosu na bolno mesto

20-30 min 2-3x na dan, u kućnim uslovima, tokom

više meseci

BOL I OTOK

Galvanizacija (efekat anode)

Elektroforeza (novalgetol, cos, KJ)

DDS (cp i lp oblik)

IFS (1-100Hz)

analgetski

antiedematozno

BOL I OTOK

Laseroterapija (LLLT- snaga do 500mW)

GaAlAs (λ-780 nm, 820nm) - dubina prodiranja do 3

cm

GaAs (λ-904nm) - dubina prodiranja oko 5 cm

BOL I OTOK

Jedini fizikalni agnes koji MOŢE da deluje na artritis

tj. ima antiinflamatorni efekat (smanjuje produkciju PgE2, leukotriena B4,TNF, smanjuje granulomsku

reakciju - sprečava stvaranje priraslica i infiltrata)

Antiinflamatorne frekvence (> 1000Hz) – na predeo

otoka, i u projekciji zglobnih pukotina kako bi zraci ušli

i intraartikularno

Što je veća talasna duţina, dubina prodora zraka je

veća, i izraţeniji je antiinflamatorni efekat

World Association of Laser Therapy (WALT) –preporučene doze lasera niske snage 904 nm i

780-860nm , revizija iz 2010. god

BOL I OTOK

Analgetske frekvence (

BOL I OTOK

Dozoranje: 1/3 doze za odrasle (0,1 do 1 J/cm², ukupna

dnevna doza do 10J )

Do 20 terapija u kontinuitetu

BOL I OTOK

Ručna masaţa (mehanizam dejstva je nedovoljno

poznat, moţe imati mehaničke, refleksne i psihološke

efekte)

Hidrokineziterapija ( 31-34ºC) – analgetski efekat zbog

termoterapije i kineziterapije

Savetuje se da se u fazi aktivnih artritisa sprovodi

hidrokineziterapija jer smanjuje bol i otok i omogućava

aktivnost deteta uz rasterećenje zglobova !!!

BOL I OTOK

Kineziterapija

Kineziterapija (pokret) dovodi do oslobađanja endorfina

na nivou CNS i poboljšava lokalnu cirkulaciju u tkivu

bol otok

artritis

Ograničena pokretljivost

lokalno mirovanje zgloba

Artritisbol

otok

poremećaj rasta



kontraktura zgloba


HIPOTROFIJA MIŠIĆA

U toku akutne faze bolesti

izometrijske veţbe za mišiće oko zahvaćenog zgloba

veţbe jačanja mišića nezahvaćenih segmenata

elektrostimulacija mišića u okolini zahvaćenog zgloba (galvanska, DDS, IFS)

HIPOTROFIJA MIŠIĆA

U fazi remisije

veţbe jačanja mišića uz pomoć doziranog, postepenog opterećenja (izotoničke, izometrijske) –

savetuje se bar 3x nedeljno

aerobni trening (hod, plivanje, voţnja bicikla) –umerenog intentziteta, od 15 min do maksimalno 30

min dnevno

KONTRAKTURA I DEFORMITET ZGLOBA

Prevencija kontraktura

veţbe obima pokreta

(bar 1x na dan u

akutnoj fazi )

aktivne veţbe do granice bola

aktivno potpomognute veţbe

(za mlađu decu, uz korišćenje

tehnika neuromišićne

facilitacije)


okupaciona terapija (kroz igru stimuliše aktivan

pokret)


Korekcija kontraktura

Veţve istezanja skraćene muskulature

2x dan, 10 s istezanje, 20s pauza, 5-10 ponavljanja

(savetuje se tehnika kontrakcija-relaksacija)

Termoterapija (parafin, toplo pakovanje, peloid)

kao uvod u veţbe istezanja (povećava istegljivost vezivnog

tkiva zglobne kapsule i tetiva, smanjuje mišićni spazam,

analgetski efekat )

idealno 40-45ºC, trajanje 5-30 min


Korektivne ortoze (noću i tokom dnevnog

odmora)

Posteriorna ortoza za koleno sa prepatelarnom

kapom

Korektivna ortoza za ručje/ručje i šaku

Korektivna ortoza za skočni zglob


Serijska gipsiranja

Kod većih kontraktura kolena, lakta, skočnog, ručnog

zgloba (promena gipsa na 24-48h, između veţbe

istezanja 20 min)

Kutana trakcija

Kod fleksionih kontraktura kuka, ako nisu veće od 15º ,

noću (1kg na 10kg TT)

Leţanje na stomaku (poloţaj pronacije)

Kod fleksionih kontraktura kuka 2x po 30min tokom

dana, noću


Korekcija deformiteta

Ortoze

Stopala - ortopedski ulošci, ortopedske cipele

Kičmenog stuba - okovratnik meki, mideri


Kineziterapija za korekciju deformiteta stopala i

kičmenog stuba

C kičma: povećanje E i R, nošenje mekog okovratnika

tokom učenja i pisanja, spavanje u proniranom poloţaju,

tanak jastuk


Th i LS kičma: jačanje ekstenzora trupa, korekcija kifotične posture i naglašene LL , spavanje u

ekstendiranom poloţaju sa tankim jastukom

Hirurške intervencije – mekotkivne, osteotomije (valgus deformitet kolena)

Artritisbol

otok

poremećaj rasta



kontraktura zgloba


POREMEĆAJ RASTA

Fizikalna terapija ne moţe da utiče na lokalni

poremećaj rasta uzrokovan artritisom

Moţe da kompenzuje posledice poremećenog rasta

Artritis kolena često ubrzava rast ekstremiteta, artritis

skočnog zgloba, sitnih zglobova šaka i stopala često

usporava rast tj. dovodi do prevremenog zatvaranja

epifiznih zona rasta

razlika u duţini ekstremiteta

POREMEĆAJ RASTA

Retko inegalitet pređe 3 cm

Kada se smiri zapaljenje zgloba, postoji tendencija

spontanog izjednačavanja duţine ekstremiteta, pa se

inegalitet smanjuje

Smatra se da svaku razliku koja je ≥ 1cm treba

nadoknaditi odgovarajućim uloškom (pogotovo

ako je artritis i dalje aktivan)

SPORTSKE AKTIVNOSTI

Sportove koje treba izbegavati:

Kontaktni sportovi (fudbal, košarka, ragbi)

Sportovi sa velikim impakt faktorom (odbojka,

atletika, balet, folklor)

Sportovi koji se preporučuju:

plivanje, voţnja bicikla

SPORTSKE AKTIVNOSTI I BIOLOŠKA TERAPIJA

Da li deca koja su na biološkoj terapiji i nemaju aktivne artritise

smeju da se bave svim sportovima?

Istraţivanje Švedskih autora o uticaju programa veţbi sa

opterećenjem (preskakanje konopca i veţbe jačanja mišića) kod

dece sa JIA, pokazalo je da je posle 3 meseca veţbi (3x nedeljno)

došlo do poboljšanja mišićne snage, ali da nije došlo do statistički

značajnog poboljšanja aerobnog kapaciteta, funkcijskog statusa i

kvaliteta ţivota, u donosu na kontrolnu grupu

Nije bilo neţeljenih događaja, niti pogoršanja bola tokom veţbi

Sandstedt E, Fasth A, Eek MN, Beckung E. Muscle strength, physical fitness and well-being in children

and adolescents with juvenile idiopathic arthritis and the effect of an exercise programme : a

randomized controlled trial. Pediatr Rheumatol Online J 2013 Feb 22;11(1):7. doi: 10.1186/1546-0096-

11-7

ZAKLJUČAK

Fizikalna terapija ne moţe da izleči artritis

Cilj fizikalne terapije je da prevenira, umanji ili ukloni

posledice artritisa

Ona je komplementarna medikamentnoj terapiji od

samog početka bolesti, tj. u akutnoj fazi, kao i tokom

celog toka bolesti, ali kao samostalna metoda lečenja

nije dovoljna za lečenje artritisa

Pojedini radovi pokazuju efikasnost kineziterapije u

lečenju dece sa artritisom

ZAKLJUČAK Mali je broj randomizovanih kontrolisanih studija u ovoj oblasti,

a još manje onih koje zadovoljavaju metodološke kriterijume da

bi ušle u meta analizu

Meta analiza koju su sproveli holandski autori (16 studija, 7

RKS, 3 ušle u meta analizu) nije pokazala da kineziterapija

dovodi do statistički značajne, kao ni klinički značajne,

promena u funkcijskom statusu, kvalitetu ţivota i aerobnom

kapacitetu dece sa JIA, mada sve studije pokazuju da

poboljšanje postoji.

Ni jedna od studija (uključenih i isključenih iz meta analize) nije

pokazala da kineziterapija dovodi do bilo kakvih neţeljenih

efekata, niti do aktivacije artritisa

Takken T, Van Brussel M, Engelbert RHH, et all . Exercise therapy in juvenile idiopathic

arthritis: a Cochrane Review. Eur J Phys Rehabil Med 2008; 44(3):287-97.

PORUKA PEDIJATRIMA

Uloga fizijatra u lečenju dece sa artritisom je

ZNAČAJNA, i svako dete treba uputiti fizijatru !

Svako preterano očekivanje roditelja od efekata

fizikalne terapije je OPASNO, i treba ga na samom

početku ublaţiti, i ukazati na realne mogućnosti

fizikalne terapije, i neophodnost lečenja deteta

odgovarajućom medikamentnom terapijom !

HVALA NA PAžNJI !

ULOGA FIZIJATRA U LEČENJU DECE SA ARTRITISOM...Galvanizacija (efekat anode) Elektroforeza (novalgetol, cos, KJ) DDS (cp i lp oblik) IFS (1-100Hz) analgetski antiedematozno. BOL I

Documents