Türk Yazılı Basınında “Verimlilik”vizyon21y.com/documan/Genel_Konular/Standart_Kalite/...Alan Araştırması Çalışmanın alan araştırması bölümünde, 2’si eko-nomi

Şubat 201130

Giriş Kendisine kanunla verilmiş görevleri 46 yıldır ke-

sintisiz bir şekilde yerine getiren ve verimlilik konusun-da ülkemizdeki tek resmi kurum olan Milli Prodüktivi-te Merkezi (MPM) tarafından yürüten çalışmaların ve “verimlilik” konusunun gazeteciler tarafından nasıl algı-landığını ortaya çıkarmak üzere hazırlanan çalışmada; “Yazılı basın verimlilik konusuna nasıl yaklaşıyor? Ga-zetelerin hazırlanma sürecinde bu konu kaçıncı sırada yer alıyor? Verimlilikle ilgili haberlere basında yeterin-ce yer veriliyor mu?” gibi soruların yanıtları aranmıştır.

Toplumda vazgeçilemez öneme sahip olan, ya-sama yürütme ve yargıdan sonra dördüncü güç ola-rak görülen basının; haber verme, bilgilendirme, de-netleme ve eleştiride bulunma görevlerinin yanında bir diğer görevi de, kamuoyu oluşturma ve yansıtmadır. Basın, haber ve bilgi taşıyan içeriğiyle, düşüncelerin aktarımında ve kamuoyunun oluşumu ve şekillenme-si sürecinde önemli bir rol oynar. Kuruluş yasasındaki maddeler incelendiğinde, MPM’nin görevlerinden bi-

rinin de verimlilik bilincinin toplumda yerleştirilmesini ve yaygınlaştırılmasını sağlamak, bu konuda kamuoyu oluşturmak olduğu görülmektedir. Merkez ‘Bu görevi-ni yerine getirirken benzer görevi üstlenmiş basından ne kadar faydalanmaktadır?’ ya da ‘Merkezin bu gö-revini yerine getirmek üzere üstlendiği çalışmalara ba-sın ne kadar yer vermektedir?’i sorgulayan çalışmada yapılan analizlerde (gazetecilerle yapılan görüşmelerin analizi) İletişim Bilimci Teun Van Dijk’ın Söylem Analizi Modeli’nden yararlanılmıştır.

Verimlilik Kavramı ve Milli Prodüktivite MerkeziVerimlilik kelimesinin karşılığı olarak kullanılan pro-

düktivite sözcüğü Fransızca “produir” mastarından üretilmiştir. “Produir”, üretmek demektir. Prodüktivite, üretebilme yeteneği anlamına gelir (Gürsoy, 1984/1: 40). Prodüktivite teriminin literatürde ilk kez Alman bi-lim adamı Georgius Agricola (1494–1555) tarafından, başyapıtı olan ve ölümünden sonra 1556’da yayımla-nan De Re Metallica adlı eserinde kullanıldığı belirtil-mektedir. Tangen ise (2005: 35) verimlilik terimini ilk kez

Türk Yazılı Basınında

“Verimlilik” Söylemi

Cangül TOSUN / MPM Uzmanı

31Şubat 2011

Quesnay’ın 1766 yılında Journal de I’Agriculture’de kullandığını söylemektedir. Kullanıldığı yere ve duruma göre değişkenlik gösteren ve çok boyutlu bir kavram olan verimlilik, (Tangen, 2005: 35) eldeki kaynaklarla en çok üretimi gerçekleştirme uğraşıdır ve ekonomi-deki girdilerle çıktılar arasındaki ilişkiyi ifade etmektedir (DPT, 2000:3). Hemen hemen herkes tarafından kul-lanılan ancak anlam olarak yine herkese göre farklılık gösteren “verimlilik” kavramı, Prokopenko’ya (2005: 19) göre ise, bir üretim ya da hizmet sisteminin üret-tiği çıktı ile bu çıktıyı yaratmak için kullanılan girdi ara-sındaki ilişki şeklinde ifade edilmektedir. Bir başka ta-nıma göre ise verimlilik, üretim odaklı bir kavram olup asıl olarak etkenlik ve etkililik bileşenlerinden oluşmak-la birlikte randıman, yenilik, çalışma yaşamının kalite-si gibi performans boyutlarını da içine almaktadır (Baş, Artar, 1990: 36). MPM tarafından hazırlanan Verimli-lik Raporu 3’te de ifade edildiği gibi verimlilik aynı za-manda, olabilecek en yüksek kaliteyle, olabilecek en kısa zamanda, olabilecek en düşük maliyetle, olabile-cek en yüksek düzeydeki üretimi sağlamaktır (Verimli-lik Raporu 3, 2004: 24). Bu tanımda da verimliliğin, sa-dece ekonomik boyutu olan bir kavram değil, toplum-sal ve bireysel boyutları da olan çok yönlü bir olgu ol-duğu görülmektedir.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın ilgili kuruluşların-dan biri olan MPM, ülke ekonomisinin verimlilik ilkeleri-ne uygun olarak gelişmesini sağlamak, işçi, işveren ve hükümet kesimlerine eğitim desteği sağlamak ve ve-rimliliği artırıcı tavsiyelerde bulunmak, verimliliği artırıcı yöntem ve tekniklerdeki gelişmeleri izlemek amacıyla 17 Nisan 1965 tarihinde 580 Sayılı Yasa ile kurulmuş-tur. Ülke genelinde verimlilik bilgi ve bilincinin oluşturul-ması ve geliştirilmesi amacıyla çalışmalarını sürdüren MPM; kesim ve sektör farkı gözetmeksizin talep eden tüm kurum ve kuruluşla-ra eğitim, konferans, da-nışmanlık, verimlilik ölç-me ve izleme hizmetleri vermekte, araştırma, ya-yın ve tanıtım çalışmala-rını sürdürmektedir. Ça-lışmalarını, 9 Bölüm Baş-kanlığı ve İstanbul, İzmir, Trabzon ve Gaziantep’te hizmet veren 4 Bölge Müdürlüğü ile gerçek-leştiren MPM, uluslara-rası alanda verimlilik ko-nusunda faaliyet göste-ren kurum ve kuruluşla-rın yönetiminde de söz sahibidir. Dünya Verim-

lilik Bilimleri Konfederasyonu’nda (WCPS) Türkiye’yi temsil eden MPM, 2004 yılında Avrupa Ulusal Verim-lilik Merkezleri Birliği’ne (EANPC) üye olmuş, 2008 yı-lında da oybirliğiyle Birliğin Yönetim Kurulu Başkan Vekilliği’ne seçilmiştir.

Basının Kamuoyu Oluşturma Fonksiyonu Kamuoyu, belli bir zamanda, belli bir tartışma-

lı sorun karşısında, bu sorunla ilgilenen kişiler grubu-na veya gruplarına hakim olan kanaat şeklinde tanım-lanabilir (Kapani, 1983:115). Kamuoyu aynı zaman-da, halkı ilgilendiren bir mesele hakkında, belirli bir za-mandaki genel yargı veya ortak kanaat olarak da ifa-de edilebilir (Daver, 1972:251). Belli bir toplum içerisin-de yaşayan insanların belli bir olgu veya inanç üzerin-deki ortak yargısı olan kamuoyunun oluşumunda ba-sın önemli bir rol oynamaktadır.

Basın geniş anlamda; düzenli olarak yayınlanan, haber veya fikirleri kitlelere ulaştıran tüm yayın ürünleri şeklinde tanımlanabilir. Yasama, yürütme ve yargıdan sonra dördüncü güç olarak kabul edilen basının bu özelliği, bazı kamu görevlerini üstlenmesinden de kay-naklanmaktadır. Özgürlükçü demokrasilerde, kitle ile-tişim araçlarının, haber verme, denetim, eleştiri, kamu-oyu oluşumuna katkı, bunu açıklama, eğitim, yöneti-ciler ile halk arasında diyalog oluşturma gibi kamusal görevleri, kişisel hak ve özgürlükleri zedelemeyecek bir biçimde, hiçbir grup, makam ve kişi farkı gözet-meden yerine getirmeleri gerekmektedir (Girgin, 1998: 131). Basının toplumsal yapılanmaya ve demokrasinin gelişmesine katkıda bulunma sorumluluğu ve görevi açısından bilgilendirme ve haber verme kadar önem-li bir diğer görevi ise kamuoyu oluşturma ve yansıt-madır. Kamuoyunu ilgilendiren konularda halkın en önemli enformasyon kaynağı kitle iletişim araçlarıdır. Kitle iletişim araçları; gündemi tayin ederek, tartışma

Şubat 201132

ortamı yaratarak, bilgi akışını sağ-layarak kamuoyu oluşumunda et-kili olduğu kadar, ilettikleri haber-ler ve yorumlarla düşünce ve ka-naatlerin açıklanmasına yardımcı olurlar. Kitle iletişim araçları; oku-yucuların, dinleyicilerin ya da izle-yicilerin ne hakkında düşünecek-lerini ve neyi önemli olarak algıla-yacaklarını etkilemelerinden dola-yı kamuoyunun sağlıklı gelişme-si konusunda bu araçlara önem-li görevler düşmektedir. Kitle ileti-şim araçları bilgilendirme ve dene-tim görevlerini tarafsız ve doğru bir şekilde yerine getirdiklerinde, sağ-lıklı ve bilinçli kamuoyu oluşmasın-da önemli katkılar sağlar.

Söylem -Söylem AnaliziWodak, söylem kavramı-

nı; davranışsal boyutta, günde-lik dil davranışının bir parçası ola-rak görmekte ve belli bir sosyal durumda iletişim olayını müm-kün kılan bir spesifik dil kullanımı ve spesifik sosyal etkileşim ola-rak tarif etmektedir (1997: 5). Wo-dak; söylemin, konuşma eylemle-ri, dil oyunları ve gündelik dil kulla-nımından farklı olarak, kendi ken-dine yeten bir iletişim formu oldu-ğunu ileri sürmektedir. Felsefe ve gündelik hayatı yakınlaştıran, batılı bir felsefenin ürünü olarak söylem, basit olarak; kullanılan dil pratiğini ifade etmektedir. Söylem düzeyinde dil sadece tasvir edici bir şey ola-rak düşünülmemekte, aynı zamanda eylemlerin çeşit-liliğini de göstermektedir. Dolayısıyla dil kullanımı, sa-dece dilbilimin geleneksel öğeleri ile sınırlı bulunma-maktadır. Söylem kavramı, dille inşa edilen sözlü, ya-zılı ve sözsüz metinlere karşılık gelecek şekilde kulla-nılmaktadır. (Sözen, 1999: 20, 43,47) John Hartley, Understanding News (Haberi Anlamak) adlı kitabında, haber kavramını tartışırken, “haber bize aynı zaman-da bir endüstri olan sosyal bir kurumun önceden var olan bir söylemi olarak gelir. Biz haberlerden öğrendi-ğimiz kodlar yardımıyla kendi dışımızdaki geniş dünya-yı anında yorumlayabilir hale geliriz” demektedir. Hart-ley, haberi bir söylem türü olarak değerlendirirken, dil ve söylem arasında bir ayrım yapmak gerekliliğini vur-gular. Hartley’a göre dil, kurallarca yönetilen yaratıcı-lık koşullarında fiil olarak konuşma üretebilmemizi sağ-layan genel ve yapısal bir sistemdir. Söylem ise dilin

farklı şekillerdeki kullanım biçimleri olarak anlaşılmalı-dır. Bu durumda Hartley’a göre bir söylemi anlayabil-mek için söylemin üretildiği ve tüketildiği sosyal koşul-lar bir arada bulunur. Haber, kullanımda olan dilin, sos-yal olarak yapılanan belirli bir ifadesidir. Bir söylem bi-çimi olarak haber, toplumda var olan diğer kurumlar-dan ve kültürel söylemlerden ayrı düşünülemez. (Ri-gel, 2000: 182)

Söylem analizi ise sosyal araştırmalar içinde bir yöntem olup, mevcut söylemleri yeniden üretme, de-ğiştirme, dönüştürme ya da mevcut söylemlerin özel-liklerini açığa çıkarma özelliklerine sahiptir (Fairclough, 1998: 225). Haber söylemini ilk araştıran iletişim bilim-cilerinden Teun Van Dijk’ın söylem analizi, yazılı me-tinleri önermeler açısından ele alan bir çözümleme-dir. Söylemi ideolojik olarak inceleyen Van Dijk, özellik-le sosyal kognisyonlar üzerinde durmaktadır. Bunlar; bilinçlilik, anlam üretimi ya da sezgi terimlerine karşılık gelmektedir. Van Dijk, kognisyonları eylem olarak gör-

33Şubat 2011

düğü için üzerinde durmaktadır. Eylem olan kognisyon-lar, mikro ve makro yapılar arasında ilişki kurmaya yar-dımcı olmaktadır. Mikro yapılar, gazeteciler, göstericiler, azınlıklardır. Mikro yapılarla ilişkiye giren gazete, hükü-met, mahkeme gibi kurumlar da makro yapılardır. Van Dijk’ın haber söylem çözümlemesinde, nicelik ve nitelik çözümlemelerini birleştirerek, haber metinlerini, haber metni çözümlemesi, metin anlambilimi, yerel ve küresel bütünlük, etkiler, üst yapılar, haber şemaları, üslup ve retorik, sosyal kognisyon ve sosyo-kültürel bağlamla-rı çerçevesinde incelemektedir. (Sözen,1999:124 - 132)

Çalışmada, 2’si ekonomi olmak üzere 7 ulusal ga-

pıları ya da sıraları zaman zaman değiştirilmiş, çeşitli ekle-meler yapılmıştır. Sorulardan alınan yanıtlara göre 4 “an-lamlı birim” kategorisi (verimliliğin tanımı, verimliliğin öne-mi, verimliliğin haber değeri, verimliliğin basında temsi-li) oluşturulmuştur. Görüşmelerde üzerinde en çok duru-lan ifadeler anlamlı birim olarak dikkate alınmış olup, de-vamında her bir kategori ayrı ayrı analiz edilmiştir.

Verimliliğin Tanımı: Görüşülen 7 gazeteciden 5’inin verimlilik tanımı, verimliliğin “Bir birim girdiyle elde edilen çıktı” tanımına yakın olmuştur. Gazetecilerle yapılan gö-rüşmelerde, verimliliğin özellikle sosyal boyutu üzerin-de durulurken, oluşturulan anlamlı birimlerde bunun tersi

zetenin ekonomi muhabirleri/müdürleriyle yapılan

röportajlar analiz edilirken, Van Dijk’ın söylem analizi modelinden yararlanılmıştır.

Alan AraştırmasıÇalışmanın alan araştırması bölümünde, 2’si eko-

nomi olmak üzere 7 gazeteden birer temsilciyle (mu-habir/müdür), “Verimlilik” konusunda görüşülmüştür. Görüşmelerde yanıtlanmayan hiçbir soru olmamıştır. Yüz yüze yapılan görüşmeler, ortalama 15–20 dakika sürmüştür. Görüşmelerde katılımcılara; “Verimlilik sizin için ne ifade ediyor?’,‘Verimlilik ile ilgili gelişmeler, araş-tırmalar sizin için haber niteliği taşıyor mu?, Basından biri olarak siz, verimliliğin basında yeterince işlendiğini düşünüyor musunuz?” soruları yöneltilmiş; her katılım-cının dahil olduğu görüşmenin gidişatına göre soru ya-

çıkması, üzerinde önemle durulması gereken bir nok-tadır. Kategoriye alınan diğer iki ifadeden biri “Üre-timde kalite” iken diğeri de “Kalkınma ve gelişmişlik göstergesi”dir. Diğer katılımcı ise gazetecilikte verim-lilikten çok, yaratıcılığın önem taşıdığına dikkat çek-miştir. Verimlilik, sadece bir katılımcı tarafından “Kal-kınma ve gelişmişlik göstergesi” olarak ifade edil-miştir. Bu kategoride vurgulanması gereken bir di-ğer nokta ise; tanımların anlam bakımından birbi-rinden çok farklı olmasıdır. Bu farklılıklar da basın çalışanlarının ortak bir verimlilik kavramına sahip olmamalarından kaynaklanmaktadır. Yani bir ga-

zeteci verimlilik deyince makro bir kavram tanımı ya-parken bir diğeri bu kavramı daha dar bir açıdan ele almaktadır.

Verimliliğin Önemi: Görüşülen gazetecilerden 7’si de verimliliğin, üzerinde durulması gereken önem-li bir konu olduğunu söylemiş ve birey, işletme ve ülke bazında dikkate alınması gerektiğine vurgu yapmış-tır. Birimler incelendiğinde; 16 birimin 9’unda verimlili-ğin, ülke düzeyinde önem verilmesi gereken bir konu olarak belirtildiği görülmüştür. Verimliliğin ülke kalkın-masındaki yerine de dikkat çekilen birimlerde aynı za-manda ülkede yaşanan verimsizlik de vurgulanmış, “Türkiye’de verimlilik konusunda yetersizlik var, verim-lilik kavramına uzağız” gibi cümleler yer almıştır. Verim-liliğin toplumsal yönünün de üzerinde durulduğu kate-goride; verimliliğin toplumsal, büyük bir sorun olduğu

Şubat 201134

söylenmiştir. Kategorideki 5 birimde verimlilik, bireysel düzeyde ele alınırken, 3 birimde ise işletmelerdeki ve-rimliliğin önemine değinilmiş, verimliliğin önemini kav-rayan şirketlerin başarılı adımlar atabileceği belirtilmiş-tir. Verimliliğin aynı birimde birkaç açıdan değerlendi-rildiği de olmuştur. Bu kategoride elde edilen sonuç-lara göre gazete temsilcilerinin çoğu, verimliliği makro düzeyde düşünmektedir. Verimlilik özellikle ülke düze-yinde dikkate alınması gereken makro bir konu olarak algılanmaktadır. Kategori genel olarak değerlendirildi-ğinde; ister birey, ister işletme isterse de ülke düzeyin-de ele alınsın, verimlilik konusunun görüşülen gazete-ciler açısından son derece önemli görüldüğü sonucu-na ulaşılmıştır. Bir önceki kategoride gazetecilerin or-tak bir verimlilik kavramına sahip olmaması dikkat çe-kerken, burada ise, tanım farklarına rağmen verimli-lik konusunun gazeteciler için aynı derecede önem-li olduğu özellikle vurgulanması gereken bir sonuç ola-rak çıkmıştır.

Verimliliğin Haber Değeri: Görüşülen 7 gaze-teciden 7’si de verimliliğin kendileri için haber değe-ri taşıdığını ifade etmiştir. Ancak, burada özellikle ha-ber önceliği itibariyle verimliliğe sıra gelmediği özellik-le vurgulanmıştır. Görüşmelerde, verimlilik konusunda kendileri haber yapsalar bile gazete merkezlerinin bu konuya duyarlılık göstermeyebildikleri, sayfalarda yer ayırmayabildikleri de özellikle belirtilmiştir. MPM’nin fa-aliyetleri, toplantıları yoğun olarak Ankara’da olmasına rağmen, gazetelerin Ankara bürolarının yanında İstan-

bul merkezleri de kamuoyunu il-gilendirecek her türlü araştırma, toplantı, konferans konusunda bilgilendirilmektedir. Ancak gün içerisinde haber merkezlerine gi-den haberlerin çok fazla olma-sından dolayı verimlilikle ilgili ça-lışmaların zaman zaman göz ardı edilebildiği düşünülmektedir. Ka-tegoride dikkati çeken bir baş-ka ifade ise, verimlilikle ilgili araş-tırmaların daha sık haber olma-sı için verimlilik bilincinin gelişme-si gerektiğine vurgu yapan ifade-dir. Bahsedilen verimlilik bilincinin oluşturulmasında ise Merkez’e en büyük desteği sağlayacak olan yine basındır.

Verimliliğin Basında Tem-sili: “Basından biri olarak siz, ve-rimliliğin basında yeterince işlen-diğini düşünüyor musunuz?” so-rusundan elde edilen yanıtlar-dan oluşan “Verimliliğin Basında Temsili” kategorisi 26 anlamlı bi-

rimden oluşmuştur. Yanıtlarda 7 gazeteciden 7’si de “verimlilik” konusunun basında yeterince yer almadı-ğını düşündüklerini söylemişlerdir. 2 gazeteci verimli-liğin basında yeterince işlenmemesinin sebebini, yo-ğun ve her an değişen gündeme bağlarken, bir diğe-ri de verimliliğin öncelikler arasında kendisine yer aça-cak bir önemde görünmediğini söylemiştir. Burada bir öncelik sorunu olduğunu ifade etmek yanlış olmaya-caktır. Yani verimlilik, gazeteciler tarafından daha ön-ceki kategorilerde belirtildiği gibi üzerinde önemle du-rulması gereken, haber değeri taşıyan bir kavram ola-rak ele alınsa da haberlerin izlenmesi ve gazetelerin hazırlanması aşamalarında çok da öne çıkan bir konu olmamaktadır. Özellikle de yoğun ekonomi gündemin-de bu konu ne kadar önemli görülse de göz ardı edile-bilmektedir. Burada özellikle üzerinde durulması gere-ken nokta; “verimlilik basında yeterince işlenmiyor” di-yen gazetecilerin hemen hemen hepsinin, bunun se-bebini gazetelerdeki örgütlenme biçimine, gazetele-rin ekonomi servislerinin yetersiz oluşuna bağlamış ol-malarıdır. Kategoride ayrıca, gazete merkezlerinin ve-rimlilik konusuna yaklaşımlarına değinilmiş; 2 gazete-ci basında yeterince verimlilik konulu haber yayınlan-mamasını gazete merkezlerinin bu konuya bakışından kaynaklandığını söylemiştir. Bir gazeteci de “Öncelik-le gazete merkezlerinin bu konuya yaklaşımının değiş-mesi gerekiyor” ifadesini kullanmıştır. Kategoride dik-

35Şubat 2011

kat çeken bir başka birim de; önemi her geçen gün daha da anlaşılan verimlilik konusunda, gazetelerde otomobil ve teknoloji sayfaları gibi verimlilik sayfaları-nın da oluşturulabileceği olmuştur. Bir de, verimliliğin basında az işlenmesinin sebebinin hiçbir gazeteci ta-rafından MPM olarak görülmemesi, çalışma açısından önemli bir sonuç olarak karşımıza çıkmıştır.

Sonuç

Literatürde kullanımı 16. yüzyıla dayanan verimlilik kavramı, özellikle Sanayi Devrimi’nden sonra hem uy-gulamada hem de kuramsal düzeyde gelişme göster-meye başlamış, günümüzün ise olmazsa olmazların-dan biri haline gelmiştir. Yapılan araştırmalarda; verim-liliğin çok boyutlu bir kavram olduğu ancak daha çok ekonomi bilimi açısından tanımlandığı, buna göre de; genel olarak üretim sürecinde kullanılan girdilerle elde edilen çıktılar şeklinde ifade edildiği görülmüştür. Ve-rimliliğin salt girdi/çıktı ilişki olmadığı, bunun yanında sosyo-kültürel yaşamda sürekli karşılaşılan, oldukça geniş ve dinamik bir kavram olduğu da kabul edilmek-tedir. Günümüzde bireyler, işletmeler ve geniş ölçek-te de küresel dünyada güçlü olmaya çalışan ülkeler açısından ağırlığı bu denli artan verimlilik konusunda, kurulduğu 1965 yılından beri hizmet veren MPM’nin bir amacı da kamuoyunda verimlilik bilincinin oluştu-rulması ve geliştirilmesini sağlamaktır. Kamuoyunun oluşturulmasında ise üzerinde durulduğu gibi en bü-yük görev basına düşmektedir. Basın sunduğu haber-ler ve haberlere, olaylara verdiği önem sırasıyla, kamu-oyunun ne düşüneceği ve neyi önemli olarak algılaya-cağı konusunda kuşkusuz etkili olmaktadır.

Yapılan çalışmada kamuoyu üzerinde bu denli et-kili olan basında “Verimlilik” söylemi ortaya konmaya çalışılmıştır. Görüşmelerin analizinde gazeteciler ta-rafından yapılan verimlilik tanımlarının birbirinden çok

farklı olduğu görülmüştür. Bir gazeteci verimlilik deyin-ce makro bir kavram tanımı yaparken, bir diğeri bu kavramı daha dar bir açıdan ele almaktadır. Bu farklı-lıklar da basın çalışanlarının ortak bir verimlilik kavramı-na sahip olmamalarından kaynaklanmaktadır.

Görüşmelerde gazetecilerin hepsi de, verimliliğin üzerinde durulması gereken önemli bir konu olduğunu söylemiş ve birey, işletme ve ülke bazında dikkate alın-ması gerektiğine vurgu yapmıştır. Verimliliğin ülke kal-kınmasındaki yerine de dikkat çekilen görüşmelerde aynı zamanda ülkede yaşanan verimsizlik de vurgu-lanmıştır. Yine gazetecilerin her biri verimliliğin kendile-ri için haber değeri taşıdığını ifade etmiştir. Ancak, bu-rada haber önceliği itibariyle verimliliğe sıra gelmedi-ği özellikle vurgulanmıştır. Görüşmelerde aynı zaman-da verimlilik konusunda kendileri haber yapsalar bile gazete merkezlerinin bu konuya duyarlılık gösterme-yebildikleri, sayfalarda yer ayırmayabildikleri de vurgu-lanmıştır.

Araştırmada dikkat çeken bir başka nokta ise; ve-rimliliğin haber önceliği sorunu olmasıdır. Yani verimli-lik, gazeteciler tarafından üzerinde önemle durulma-sı gereken, haber değeri taşıyan bir kavram olarak ele alınsa da haberlerin izlenmesi ve gazetelerin hazırlan-ması aşamalarında çok da öne çıkan bir konu olma-maktadır. Görüşmelerde ayrıca, verimlilikle ilgili araş-tırmaların daha sık haber olması için verimlilik bilinci-nin gelişmesi gerektiğine vurgu yapılmıştır. Bahsedi-len verimlilik bilincinin oluşturulmasında ise MPM’ye en büyük desteği sağlayacak unsurun yine basın ol-duğu unutulmamalıdır. Basın, kamuoyunun neler’i dü-şüneceği ya da tartışacağı üzerinde oldukça etkili ol-duğundan dolayı, MPM de yapmış olduğu çalışmaları kamuoyuyla paylaşırken, basınla kurduğu ilişkileri artı-rarak sürdürmelidir.

KAYNAKLAR

• Baş, Melih ve Artar, Ayhan, “İşletmelerde Verimlilik Deneti-mi: Ölçme ve Değerlendirme Modelleri” MPM Yayını No: 435, Ankara, 1990

• Daver Bülent, “Siyaset Bilimine Giriş”, Ankara, 1972

• DPT, “Verimliliğe Dayalı Ücret Sistemlerine Geçiş”, Sekizin-ci Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu, Anka-ra, 2000

• Fairclough, Norman, “Discourse and Social Change”, Polity Press, Cambridge, 1998

• Girgin, Atilla, “Haber Yazma Teknikleri”, İnkılâp Kitabevi, İs-tanbul,1998

• Gürsoy, Bedri, “Verimlilik (Prodüktivite) Üzerine”, Verimlilik Dergisi, Ankara, 1984

• Kapani, Münci, “Politika Bilimine Giriş”, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1983

• Prokopenko, Joseph, “Verimlilik Yönetimi”, çev. Baykal Olcay vd. MPM Yayını No: 476, Ankara, 2005

• Rigel Nurdoğan, “İleti Tasarımında Haber”, DER Yayınları: 288, İstanbul, 2000

• Sözen, Edibe, “Söylem”, Paradigma Yayınları, İstanbul, 1999

• Tangen, Stefan, “Demystifying Productivity and Performan-ce”, International Journal of Productivity and Performance Management, Vol. 54, No: 1, 2005

• “Verimlilik Raporu 3, Sürdürülebilir Büyümenin Anahtarı: Ve-rimlilik”, Milli Prodüktivite Merkezi, Ankara, 2004

• Wodak, Ruth, “Gender and Discourse”, Sage Publications, London, 1997