Toekomst veenweidelandschappen -een cultuurhistorische inleiding

Toekomst veenweidelandschappen -

een cultuurhistorische inleiding

Henk Baas

27 juni 2014

“Het landschap en de cultuurhistorie kunnen het niet

stellen zonder toekomstplannen, maar plannen maken de toekomst

niet.”

“”Waterberging, recreatie en natuur zijn de alternatieven [voor de landbouw], maar in elk van die opties wordt toch sterk ingeleverd

op de thans nog aanwezige landschappelijke en

cultuurhistorische kwaliteiten van dit deelgebied [“de Venen”].”

(Guus Borger, hoogleraar historische geografie in zijn afscheidsrede)

“De westelijke veenweiden vormen het meest typische Nederlandse landschap dat

er is.”

(Rapport ‘Waarheen met het veen (Woestenburg, 2009, p. 9))

“Er is behoefte aan een nieuw verdienmodel, waarbij de lasten

voor het beheer van de veenweidelandschappen misschien anders verdeeld moeten worden.”

“Het is goed om ons te realiseren dat bescherming van het Groene

Hart een zinvolle zaak is. Het betreft landschappen die een grote

cultuurhistorische waarde vertegenwoordigen en die ook een internationale verantwoordelijkheid

voor Nederland vormen.”

(Hans Renes in HGT-special over Veenweidegebied: geschiedenis, heden, toekomst,

2012, p. 62 ))

Cultuurhistorisch meest waardevolle cultuurlandschappen van Nederland - Terpen- en wierdenlandschap - Rivierengebied - Droogmakerijen - Veenweidegebied - Veenkoloniën

Dus landschapstypen met sterk man-made karakter. Overvloedig aanwezig in Nederland, internationaal bijzonder

Criteria: - Internationale

kenmerkendheid - Aardkunde - Landschapsecologie - Ontginningsgeschiedenis - Kwantitatieve beoordeling

- Mate van aantasting - Nationale zeldzaamheid

Bedoeld wordt ‘zandverstuivingen’

Neder-landschap internationaal: bouwstenen voor een selectie van gebieden landschapsbehoud, door Farjon, J.M.J.; Dirkx, G.H.P.; Koomen, A.J.M.; Vervloet, J.A.J.; Lammers, G.W. Alterra, 2001.

Conclusie (p. 72): - Van de internationale top vier zijn kenmerkende gebieden van

de droogmakerijen (de Beemster) en het terpenlandschap (Middag-Humsterland) opgenomen op of voorgedragen voor de UNESCO Werelderfgoedlijst.

- Veenontginningslandschappen als Waterland, de Ronde Venen en Krimpenerwaard en Zandverstuivingen (Kootwijk, Drunensche duinen) krijgen dezelfde beschermingsstatus als onderdeel van de EHS.

- Opvallend is dat de landschappen met de meest Hollandse vorm van veenontginning (namelijk de cope-ontginning) buiten deze countour vallen. Het grootste areaal krijgt de status van Nationaal Landschap….

Neder-landschap internationaal: bouwstenen voor een selectie van gebieden landschapsbehoud, door Farjon, J.M.J.; Dirkx, G.H.P.; Koomen, A.J.M.; Vervloet, J.A.J.; Lammers, G.W. Alterra, 2001.

Met onder meer het pleidooi van prof. Jelle Vervloet om cope-ontginningslandschap van

Kamerik-Kockengen op Werelderfgoedlijst te zetten.

10

11

12

Vroege ME: helft NL veenmoeras Met aangrenzende veengebieden in NL en Du bedroeg oppervlakte ca 2,5 miljoen ha. Dat is ongeveer de helft van de huidige omvang van de Prypjatmoerassen in Wit-Rusland en Oekraïne, het grootste veengebied van Europa 2014: veengebied ca 300.000 ha => Behoefte aan nieuwe beheerstrategieën

Hoe verder? Karakterisering veenontginningen in NL Buitenlandse referentiekaart Strategieën voor beheer en omgang met veenweide, i.s.m. o.a Landschap Noord-Holland en Deltametropool Veengesprekken Noord-Holland, i.s.m. Landschap Noord-Holland en provincie Belang westelijke veeweiden als vestigingsplaatsfactor (met Deltametropool, West8 e.a…) Inzet op Friesland!? Samenwerking met provincies, waterschappen… Bodemdalingsproblematiek?

15

Sim Visser

Ik dank u voor uw aandacht.

Henk Baas

[email protected]