ปัญหาการค้ามนุษย์ และการบังคับใช้แรงงานไทยเพศชาย ในภาคประมงนอกน่านน้ำ ศูนย์ปฏิบัติการต่อต้านการค้ามนุษย์ มูลนิธิกระจกเงา
Trafficking and Forced Labour of Thai Males in Deep-Sea Fishing
Anti-Human Trafficking CenterMirror Foundation
ปญหาการคามนษย
และการบงคบใชแรงงานไทยเพศชาย
ในภาคประมงนอกนานนำ
ศนยปฏบตการตอตานการคามนษยมลนธกระจกเงา
1
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชาย
ในภาคประมงนอกนานนำ
ศนยปฏบตการตอตานการคามนษย
มลนธกระจกเงา
2
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
ศนยปฏบตการตอตานการคามนษยมลนธกระจกเงา
ISBN 978-974-496-588-2
พมพครงท 1 มนาคม 2554
จำนวน 3,000 เลม
ผจดพมพและเผยแพร
ศนยปฏบตการตอตานการคามนษย
มลนธกระจกเงา
8/12 ถนนวภาวดรงสต
แขวงลาดยาว เขตจตจกร
กรงเทพฯ
i
สารบญ
กตกรรมประกาศ.................................................................................................................................... ii
1.บทนำ............................................................................................................................................... 1
1.1 การศกษาของมลนธกระจกเงา.............................................................................................. 2
1.2 ผลกระทบของการศกษา....................................................................................................... 3
1.3 มลนธกระจกเงา.................................................................................................................... 4
2.ภาคการประมงของไทย................................................................................................................... 6
2.1 อปสงคอาหารทะเล – ตลาดสงออก....................................................................................... 6
2.2 เรอประมงพาณชย............................................................................................................... 7
2.3 พนททำการประมง............................................................................................................... 11
2.4 การจดหาคนเขาสแรงงานประมงทวไป.................................................................................. 12
3.รปแบบการคามนษยและบงคบใชแรงงานบนเรอประมงไทย:ขอคนพบจากการศกษา.................. 14
3.1 การลอลวงจดหาแรงงาน...................................................................................................... 14
3.2 พนทเสยงตอการถกลอลวงจากเครอขายนายหนาคาหว.......................................................... 22
3.3 ประวตความเปนมาของผเสยหายทถกลอลวง........................................................................ 25
3.4 การปฏบตตอแรงงานบนเรอประมง........................................................................................ 27
4.กรอบกฎหมายไทยในภาคประมงนอกนานนำ................................................................................... 32
4.1 การคมครองแรงงานประมง - กฎหมายในประเทศ................................................................... 32
4.2 กรอบความรวมมอระหวางประเทศ........................................................................................ 36
5.การชวยเหลอผเสยหายกระบวนการยตธรรมและการคมครอง..................................................... 38
5.1 การชวยเหลอผเสยหาย........................................................................................................ 38
5.2 กระบวนการยตธรรม........................................................................................................... 41
5.3 การคมครอง........................................................................................................................ 45
6.บทสรปและขอเสนอแนะ................................................................................................................ 48
6.1 สรปขอคนพบของการศกษา.................................................................................................. 48
6.2 ขอเสนอแนะ........................................................................................................................ 51
บรรณานกรม......................................................................................................................................... 52
ภาคผนวก1:ชายไทยทถกลอลวงหรอถกลกพาตวไปทำงานบนเรอประมง.......................................... 53
ภาคผนวก2:ชายชาวพมาทถกลบลอบนำไปทำงานบนเรอประมง...................................................... 61
ภาคผนวก3:วธศกษาวจย.................................................................................................................... 66
ii
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
กตกรรมประกาศ
การศกษา “ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ” น ไดรบการ
สนบสนนจากองคการแรงงานระหวางประเทศ การลงพนทศกษาขอมลในพนทกลมเปาหมายนนไดรบความ
อนเคราะหจากหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนหลายแหงโดยเฉพาะอยางยงหนวยงานภายใตสงกดกระทรวง
การพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงแรงงาน และสำนกงานตำรวจแหงชาต ในสวนขององคกร
พฒนาเอกชน ขอขอบคณ มลนธเครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน (LPN) และศนยอภบาลผเดนทางทะเล
สงขลา (บานสขสนต) ทใหความอนเคราะหและเออเฟอขอมลทเปนประโยชนอยางยง
นอกจากนน ยงไดรบขอมลจาก นายหนาคาแรงงาน ผจดการเรอ เจาของเรอประมง สมาคมการประมงแหง
ประเทศไทย และสมาคมการประมงนอกนานนำไทย ซงเปนประโยชนอยางยงในการศกษาขอมลครงน
และทตองขอขอบคณเปนอยางสง คอ ขอมลจากปากคำของผเสยหายทแจงขอมลมายงศนยปฏบตการตอตาน
การคามนษย มลนธกระจกเงา จนทำใหคณะผทำการศกษาสามารถเขาถงประเดนปญหาทเกดขนจรง
คณะผทำการศกษาขอขอบคณเจาหนาทของโครงการ ILO-IPEC Thailand แหงองคการแรงงานระหวางประเทศ
(ILO) ทไดใหความชวยเหลอและคำปรกษามาโดยตลอด นอกจากนน ขอขอบคณ รองศาสตราจารย ศกดศร
บรบาลบรรพตเขตต ทไดกรณาเปนทปรกษาในการจดทำผลการศกษาฉบบน
ศนยปฏบตการตอตานการคามนษย มลนธกระจกเงา หวงเปนอยางยงวา ผลการศกษาฉบบน จะเปนประโยชน
และเปนสวนหนงในการผลกดนการแกไขปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานในภาคประมงใหลดลง
ศนยปฏบตการตอตานการคามนษย
มลนธกระจกเงา
1
1บทนำ
มกรณชายไทย ซงรวมถงเยาวชน หลายคนสญหายจากพนทกรงเทพมหานครโดยไมทราบสาเหต มารตวอกท
กถกหลอกใหมาทำงานอยบนเรอประมงแลว ตองเปนทาสแรงงานอยบนเรอประมงนานนบป บคคลเหลาน
สวนใหญจะเดนทางมาหางานทำในกรงเทพมหานครเปนครงแรก ยงไมคนกบพนท การตกเปนเหยอของ
แรงงานกลมน จะมนายหนาเขามาตสนท ชกชวนใหทำงาน หรอถกลอลวงจนตกเปนหนโดยไมรตว ถกบงคบ
ใหไปทำงานบนเรอประมง ซงสวนใหญอยนอกเขตนานนำประเทศไทย โดยไมไดรบคาจางและไมอนญาตใหออก
จากเรอ บางรายตองหลบหนดวยการกระโดดเรอลอยคอกลางทะเล
เรอประมงทเดนทางออกนอกราชอาณาจกรมจำนวนเทาไรนน เปนเรองยากทจะกลาวถงจำนวนทแทจรง เนองจาก
สวนใหญไมไดขนทะเบยนอยางถกตอง ในป พ.ศ. 2552 มเรอประมงขนาดกลางและขนาดใหญทไปจดทะเบยนเรอ
กบกรมเจาทา ทงสน 25,138 ลำ1 หากสมมตวา ตามระเบยบ เรอขนาดดงกลาวตองมคนประจำเรอ 5-40 คน
แตสมมตตอไปวาในความเปนจรงอาจมคนประจำเรอ 10 คนและมเรอประมงออกทำการมากกวาทจดทะเบยนไว
คณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาลองประมาณการเชอวาบนเรอประมงไทยทงหมด คงตองมแรงงาน
ทำงานอยางนอย 250,000 คน2 คณะผทำการศกษาไมเชอวาแรงงานเหลานถกบงคบใชแรงงานทงหมด แตคดวา
มจำนวนไมนอยทเดยว ซงอาจเปนผไมสมครใจทำงานบนเรอประมง
สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยประมาณวามการขาดแคลนแรงงานในภาคประมงและอตสาหกรรมตอเนองจาก
ประมงทะเล3 ถง 10,000 อตรา (ตวเลขสถตไมไดแยกแยะแรงงานประมงกบแรงงานอตสาหกรรม) ภาวะการขาด
แคลนแรงงานเปนปจจยสำคญททำใหเกดกระบวนการคามนษยและบงคบใชแรงงานเพอแกปญหาการขาดแคลน
ดงกลาว
1 ดเวบไซตของกรมขนสงทางนำและพาณชยนาว http:www.md.go.th/eng_page/history_eng.php อยางไรกด การทจำนวนเรอไมแนนอน สวนหนงเปนเพราะมเรออกจำนวนมากทยงไมไดไปขนทะเบยน จากรายงานประจำป 2552 ขององคการอาหารและเกษตร ระบวา “จากการสำรวจการประมงทะเลในป 2543 พบวามเรอประมงทงสน 58,119 ลำ โดยรอยละ 80 ของเรอเหลานเปนเรอขนาดเลก เรอพาณชยมประมาณ 11,600 ลำ” รายงานฉบบเดยวกนยงตงขอสงเกตวาในป 2549 มเรอทจดทะเบยนแลวจำนวน 12,552 ลำ (FAO. August 2009, “National fishery sector overview: Thailand”. In Fishery and aquaculture country profile, หนา 2, ทเวบไซท ftp:// ftp.fao.org/FI/DOCUMENT/fcp/en/FI_CP_TH.pdf
2 รายงานขององคการฮวแมนไรทวอทชประจำป 2553 เรองการละเมดสทธคนงานตางดาวในประเทศไทย (จากรายงานเรอง “หนเสอปะจรเข”) ระบวา “สหพนธแรงงานในกจการขนสงระหวางประเทศ กรงลอนดอน รายงานวามแรงงานประมงชาวพมาหญงและชายทำงานใน อตสาหกรรมประมงของไทย ทำงานในภาคประมงและอตสาหกรรมตอเนองจากประมงทะเล จำนวน 250,000 คน”
3 สนต วลาสศกดานนท ประธานสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย หนงสอพมพโพสต ทเดย 31 กรกฎาคม 2551
2
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
แตไมวาจะมแรงงานไทยเพศชายถกบงคบเปนแรงงานทาสบนเรอประมงจำนวนเทาใดกตาม กถอวายงนอย
เมอเทยบกบจำนวนผเสยหายทงหมด คณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาเชอวาแรงงานบนเรอประมง
สวนใหญเปนแรงงานยายถนขามชาต สวนใหญจะถกพาขามพรมแดนและสงตอไปเรอประมง สวนใหญเปน
ชาวพมาและกมพชา แรงงานบางคนไดรบการบอกกลาววาจะออกทะเลเพยงสองสามวนหรออยางมากไมเกน
สองสามเดอนเทานน บางคนถกหลอกวาจะพาไปขนฝงเพอทำงานกอสรางหรอโรงงาน
ทชดเจนคอ มการกระทำความผดอาญาตอคนไทยเพศชายอยางแนนอน กอนกลางป พ.ศ. 2551 ความผดเหลาน
จะใชกบกรณการบงคบใชแรงงานและการใชแรงงานเดกอายตำกวาเกณฑเทานน แตจากกลางป พ.ศ. 2551 เปน
ตนมา หลงออกพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 ไดกำหนดใหการคามนษย
เพอแสวงหาประโยชนโดยมชอบจากการใชแรงงานเปนความผดฐานคามนษยดวย ซงหมายรวมถง การบงคบ
ใชแรงงานบนเรอประมง กเปนความผดฐานคามนษยดวย
รายงานการศกษาฉบบนมงเนนสถานการณกบคนไทยเปนสำคญ สะทอนใหเหนจากขอคนพบวาเรมแรกทเดยว
มลนธกระจกเงาตองการศกษาวามประชากรไทยเพศชายสญหายเพมขนจรง โดยมรายงานเกยวกบคนสญหาย
ดงกลาว ตอมาเมอมเจาหนาทไปบกคนพนทตางๆ พบแรงงานขามชาตดวย ซงคณะผทำการศกษาของมลนธ
กระจกเงาเขาไปรวมดวย จงไดนำแรงงานกลมนรวมไวในรายงานดวย ตวรายงานนนสามารถใชเปนพนฐานในการ
ศกษาวจยเพมเตมหรอจดทำโครงการแกไขปญหาการละเมดสทธมนษยชนและปญหากระทำความผดจากการแสวง
หาประโยชนจากแรงงานโดยมชอบตอไป
1.1 การศกษาของมลนธกระจกเงา
ในป พ.ศ. 2545 มลนธกระจกเงามการตงศนยขอมลคนหายเพอการตอตานการคามนษยโดยมโทรศพทสายดวน
เพอการรบแจงเหต จากนน กจดตงศนยปฏบตการตอตานการคามนษย เพอรบแจงเหตการคามนษยเปนการเฉพาะ
สายดวนและศนยทงสองนมเจาหนาทประจำและพดไทยเทานน ฉะนนเหตตางๆ ทไดรบแจงจงเปนเรองคนไทยท
สญหายทงหมด
หลายกรณทไดรบแจง มลกษณะคลายกน คอ ชายฉกรรจถงวยกลางคนเดนทางจากตางจงหวดเขากรงเทพมหานคร
เพอหางานทำและหายตวไปโดยไมมรองรอย
ในป พ.ศ. 2551 มรายงานคนไทยหนจากเรอประมงขณะลอยลำอยกลางทะเลและวายไปขนฝงประเทศมาเลเซย
ไปมอบตวกบตำรวจดวยความหวงวาจะถกสงตวกลบประเทศในทสด แตกระบวนการทางกฎหมายของมาเลเซยม
ระยะเวลานานกวา 2-3 เดอนกวาจะสงกลบประเทศ กอนหนานครอบครวของชายผนไดไปแจงคนหายไวกบมลนธ
กระจกเงาวามคนหายไป เมอชายผนกลบถงบาน จงแจงใหมลนธกระจกเงาทราบ
จากการพดคยของเจาหนาทมลนธกระจกเงากบชายผน ทราบวายงมแรงงานอกหลายคนทตกอยในสภาพเดยวกน
คอ ถกลอลวงและบงคบใหทำงานบนเรอประมง ในขณะนน ไมมเจาหนาทมลนธกระจกเงาคนใดเลยคาดคดวาจะ
มการหลอกคนไปเพอบงคบทำงานบนเรอประมง
3
จำนวนการรบแจงคนหายทถกหลอกไปทำงานบนเรอประมงในรอบ 4 ป จำนวน 23 คน อาจฟงดไมมากนก แตการ
ทมคนไทยเพศชายอายกลางคนหายตวไป กเปนการสงสญญาณแจงเหตเตอนภยใหเจาหนาทมลนธกระจกเงาซง
ตดตามสถานการณการคามนษยกรณอนๆ ไดรบร เจาหนาทมลนธกระจกเงาตระหนกอยแลววามแรงงานขามชาต
ถกลอลวงคามนษยใหไปทำงานบนเรอประมง แตมไดเฉลยวใจวาผถกบงคบใชแรงงานบนเรอประมงจะมคนไทย
ทงเดกและผใหญรวมอยดวย จงไดเรมทำการศกษาขอมลเรองนอยางจรงจง
ในป พ.ศ. 2551 มลนธกระจกเงาจดทำการศกษาเรองการทำงานบนเรอประมง ภายในเวลา 4 เดอน คณะผทำการ
ศกษาลงพนทศกษาขอมลในพนท 6 จงหวดและกรงเทพมหานคร สมภาษณผเสยหาย คนประจำเรอ ผควบคมเรอ
เจาหนาทตำรวจ ขนสงทางนำและพาณชยนาวจงหวด และหนวยงานอนๆ ทเกยวของ รวมทงเจาหนาทสมาคม
ประมงและองคกรพฒนาเอกชน ไดอานพบรายงานในหนาหนงสอพมพและการศกษาทางวชาการบางชนทเกยวของ
ในเดอนพฤษภาคม มลนธกระจกเงาเรมทำการศกษาจนถงสนเดอนกนยายน 25514
รายงานฉบบนเปนผลจากการศกษาเปนเวลาครงป นอกจากไดพบผเสยหายทเปนคนไทย 55 คนในระหวางการ
ศกษา (และสมภาษณผเสยหายอก 28 คนทถกสงกลบประเทศไทยพรอมกนจากประเทศมาเลเซยในป พ.ศ. 2552)
แลว คณะผทำการศกษายงไดเรยนรโดยตรงเกยวกบวธลอลวงแรงงานชายชาวพมาใหไปทำงานบนเรอประมงและ
ไดรบฟงรายงานเกยวกบแรงงานขามชาตชาวกมพชาทถกลอลวงดวย ระหวางการศกษาวจย มลนธกระจกเงา
ทำงานรวมกบมลนธเครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน (LPN) และเจาหนาทจากกรมสอบสวนคดพเศษ ในการ
บกคนบานนายหนาทใชกกขงแรงงานสองครง ซงทำใหพบแรงงานยายถนขามชาต 20 คนทกำลงรอสงตวไปลงเรอ
ประมง ในปลายปพ.ศ. 2552 มลนธกระจกเงารวมกบมลนธเครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน (LPN) เจาหนาท
ตำรวจตรวจคนเขาเมองและกรมสอบสวนคดพเศษบกคนทาเรอประมงแหงหนง คราวนพบแรงงานเกอบ 200 คน
ทงหมดมาจากพมา ถกขงไวในบาน รอสงตวไปเรอประมง ซงสามารถคดแยกผเสยหายจากการคามนษยในครงนน
ได 51 ราย
1.2 ผลกระทบของการศกษา
ผลจากการทำงานของมลนธกระจกเงาสวนหนง ทำใหกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยตงคณะ
อนกรรมการพจารณาแนวทางและมาตรการในการปองกนปราบปรามการคามนษยในภาคประมงในป 2552 เพอ
จดทำนโยบายสาธารณะและหามาตรการแกไข
มลนธกระจกเงาไดรบเชญใหรวมประชมเพอใหขอมลในการประชมกรรมการระดบจงหวดใน 19 จงหวดใน
ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใต นอกจากนน มการจดตงเครอขายระดบภมภาคขน ตลอดจน
พฒนาแนวทางการทำงาน รวมทงจดตงเครอขายคณะทำงานแบบสหวชาชพในภาคใต ซงเปนการทำงานรวมกน
ระหวางหนวยงานในระดบจงหวดและสวนกลางของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สำนกงาน
ตำรวจแหงชาต กรมสอบสวนคดพเศษ และองคกรพฒนาเอกชนตางๆ
4 โดยไดรบการสนบสนนทางการเงนและวชาการจากองคการแรงงานระหวางประเทศ
บทนำ
4
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
มการรณรงคเพอสรางการตระหนกรโดยมหลกฐานอางองอยางตอเนองและเปนรปธรรม โดยการผลตสอประชา
สมพนธรณรงคในรปแบบตางๆ นอกจากนน มลนธกระจกเงายงไดจดทำเวบไซตเพอสรางการตระหนกรดานการ
คาแรงงานเพศชายทงเดกและผใหญในภาคประมงดวย (www.notforsale.in.th)
1.3 มลนธกระจกเงา
มลนธกระจกเงามสำนกงานตงอยในกรงเทพมหานคร เปนองคกรพฒนาเอกชนทเรมงานครงแรกเกยวกบการพฒนา
ชมชนและสงเสรมงานพฒนาอาสาสมคร ตอมาไดเตบโตขยายงานสวนหนงขององคกรเนนการตอตานการแสวงหา
ประโยชนทไมเปนธรรม การบงคบใชแรงงานเดกและการคามนษยในทกรปแบบ มลนธกระจกเงาดำเนนกจกรรม
พฒนาชมชนในชมชนบนพนทสงจงหวดเชยงราย โครงการอาสาสมครของมลนธกระจกเงาเขาไปทำงานในพนทท
ประสบเหตภยพบตสนามในจงหวดพงงา สวนศนยขอมลคนหายเพอตอตานการคามนษยและศนยปฏบตการ
ตอตานการคามนษยทตงอยในกรงเทพมหานครนน มหนาทรบรายงานคนหายทงเดกและผใหญ และทำการสำรวจ
และรณรงคตอตานการคามนษยและการแสวงหาประโยชนในทางมชอบจากเดก
โครงการหลกๆ ของมลนธกระจกเงาดำเนนงานโดยอาสาสมคร มลนธกระจกเงาจะดแลกำกบการทำงานของอาสา
สมครใหสามารถเรยนร แกปญหาและชวยเหลองานบรการทางสงคม นอกจากนน มลนธกระจกเงายงผลตรายการ
วทยและโทรทศนชมชน จดทำและบรหารเวบไซตสำหรบองคกรพฒนาเอกชนและนกวชาการ มลนธกระจกเงาเปน
ผนำในการรณรงคใหเดกและเยาวชนเขามามสวนรวมชวยเหลอสงคม รณรงคชวยเหลอคนไรรฐหรอไรสญชาต
ใหมสถานภาพ ยตธรกจเดกขอทานและสงเสรมงานจตอาสา มลนธกระจกเงาทำงานรวมกบเครอขายองคกร
พนธมตรจากทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชน สอและภาคประชาชน เพอบรรเทาปญหาการคามนษยในไทย
และในอนภมภาคลมแมนำโขง
5
ประเทศไทยมชายฝงทะเลยาวกวา 2,500 กม.
บทนำ
6
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
2ภาคการประมงของไทย
2.1 อปสงคอาหารทะเล–ตลาดสงออก
ประเทศไทยสงออกผลตภณฑอาหารทะเลสดและอาหารแปรรปทสำคญทสดประเทศหนงของโลก อตสาหกรรม
ประมงสรางรายไดแกประเทศมลคามหาศาล5 อตสาหกรรมประมงมการจางงานทงในภาคประมงและประมง
ตอเนอง ตลอดจนอตสาหกรรมเกยวเนองอนๆ เชน อตสาหกรรมหองเยน แชแขง บรรจภณฑ ทำนำแขงและการ
ขนสงสนคาทางเรอ6
ประเทศไทยยงเปนประเทศทจบสตวนำไดมากตดอนดบ 1 ใน 10 ของโลก รายงานประจำปขององคการอาหารและ
เกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) ชอ “The State of World Fisheries and Aquaculture 2008”7 ระบวาประเทศไทย
เปนประเทศสงออกปลาและผลตภณฑประมงเปนอนดบสามของโลก (รองจากประเทศจนและนอรเวย) มมลคา
ถง 5 พนลานเหรยญสหรฐ
ปลาทจบไดและเปนผลตภณฑสงออกทสำคญทสดไดแก ปลาทรายแดง ปลาทอนโด ปลาทนา ปลากะพง ปลาหมก
ปลาซารดน ปลาทแขกและปลากะตก8 สวนผลตภณฑจากการเพาะเลยงสตวนำ อาท กงสดและกงแชแขง (กงกลาดำ
กงแชบวย กงปลอง กงนำจด) กงแปรรป (กงตม กงชบแปงแชแขง กงเหยยดและกงเสยบ) และปลาบดซรม9
ตลาดสงออกทสำคญไดแก ประเทศสหภาพยโรป สหรฐอเมรกา ญปน แคนาดา สงคโปร สาธารณรฐเกาหล
และออสเตรเลย10
กงและผลตภณฑจากกงเปนสนคาสงออกสำคญททำรายไดใหกบประเทศ ทำใหไทยเปนประเทศสงออกรายใหญ
ทสดอนดบสามของโลก (ในป พ.ศ. 2550 มลคาการสงออกอยท 1.75 พนลานเหรยญ11 จากรายงานประจำปของ
5 มลคาผลตภณฑมวลรวมในประเทศภาคการประมงในป 2551 เทากบรอยละ 1.2 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศทงหมด ขอมลจาก องคการอาหารและเกษตร (FAO) สงหาคม 2552 เรอง National fishery sector overview: Thailand” จาก In Fishery and aquaculture country profile, หนา 8 ทftp://ftp.fao.org/FI/DOCUMENT/fcp/en/FI_CP_TH.pdf 6 จากแรงงานประมาณ 2 ลานคน รอยละ 40 ทำงานในภาคประมง อกรอยละ 60 ทำงานในอตสาหกรรมตอเนองและอตสาหกรรม สนบสนน ขอมลจากองคการ FAO กรงโรม หนา 87 Fisheries and Aquaculture Department. 2009. The state of world fisheries and aquaculture 2008. FAO. Rome ปรมาณสตวนำ ทจบไดจากประมงทะเล ไทยผลตไดประมาณ 2.2 ลานตน มลคา 63,044 ลานบาท 8 อางแลว FAO, August 2009, หนา 29 ปลาบดใชทำผลตภณฑแปรรปตางๆ ผลตภณฑซรมทนยมมากทสดในตลาดประเทศตะวนตกไดแกกามปเทยม สามารถจำหนายในรป “กามป” “ปอด” อาหารทะเลเสยบไม ปเสยบ ปลาเสยบ หรออาหารทะเลอยางอน10 อางแลว ด Fisheries and Aquaculture Department. 200011 อางแลว ด FAO, August 2009, หนา 6
7
องคการอาหารและเกษตรเรองการประมงและการเลยงสตวนำของโลก ไทยเปนประเทศทสงออกปลาหมกและ
หมกกระดองมากทสดในโลก (จากอาวไทย)
ไทยยงเปนประเทศทสงออกปลาทนากระปองรายใหญดวย แตยงจบปลาทนาไดเองนอย สวนใหญยงตองนำเขา
จากตางประเทศเพอใหเพยงพอกบความตองการ12
ปลาทเรอประมงอวนลากจบไดนน จะนำมาคดแยกเมอถงทาแลว ปลาทไมไดนำไปขายเพอสงออกหรอแปรรปอาหาร
ในประเทศ จะแยกเปน “ปลาเปด” และขายใหโรงงานผลตอาหารสตวตอไป จากรายงานขององคการอาหารและ
เกษตร ระบวาในป พ.ศ. 2549 รอยละ 55 ของปลาและสตวนำทจบไดเชงพาณชยจะนำไปใชทำเปนอาหาร รอยละ
28 นำไปเปนปลาเปด13 ปลาทจบไดจากเรอประมงตางๆ มกนำมารวมกนไวทเดยว ทำใหยากแกการตรวจสอบวา
ปลาสวนใดทจบโดยแรงงานบงคบ
2.2 เรอประมงพาณชย
เรอประมงพาณชยทะเลนำลกมเจาของเปนคนไทยแตผเดยวหรออาจเปนการลงทนรวมกนระหวางคนไทยและคน
จากประเทศเพอนบานกได เชน เวยดนาม อนโดนเซย มาเลเซย14 เรอประมงหลายลำเปนของธรกจครอบครวท
มเงน นกธรกจเจาของเรอบางรายยงเปนนกการเมองอกดวย
ปจจบน ชายไทยสวนใหญไมนยมทำงานบนเรอประมงทออกไปจบปลานอกนานนำ ผทำการศกษาของมลนธ
กระจกเงาทราบขอมลจากการพดคยกบแรงงานตามทาเรอตางๆ หลายแหงในประเทศ พบวา งานททำเปน
งานยากลำบากและไดคาตอบแทนนอย แรงงานตองออกทะเลครงละหลายเดอนหรอหลายป โดยไดคาจาง
ประมาณเดอนละ 4,000-6,000 บาท (125-188 เหรยญสหรฐ) ในกรณททำงานกบผควบคมเรอทเปนคนด
แตตองทำงานเกอบทงวนโดยไมมวนหยด
ความกาวหนาทางเทคโนโลยในดานเครองจกร นำมนเชอเพลงและการออกแบบเรอ ตลอดจนสนธสญญาระหวาง
ประเทศทอนญาตใหเรอประมงตางชาตสามารถเขาออกนานนำดวยความปลอดภย ทำใหพาณชยกรรมดำเนนไป
อยางมประสทธภาพมากขนและเรอประมงสามารถออกทะเลไดนานครงละหลายเดอน การลางทำความสะอาดปลา
สามารถทำไดบนเรอประมงและแชแขงเกบไดเปนเวลานาน ในการจบปลาใหมประสทธภาพมากขนน บรษทขนาด
ใหญมแนวคดออกเรอประมงทเดยวหลายลำพรอมกนโดยม “เรอแม” ทำหนาทไปรบปลากลางทะเลจากเรอประมง
อตสาหกรรมประมงทะเลไทยมทงประมงขนาดเลกและประมงเชงพาณชย เรอประมงพาณชยมนำหนกอยางนอย
15 ตนกรอส โดยจดประเภทของเรอออกตามประเภทอวนทใช คอ อวนลาก แหยกษ อวนลอมจบ อวนลอมตด อวนลอย
ยกษ เปนตน แลวแตวาจะเปนชนดตดตงประจำท หรอลากไปตามเรอทวง หรอปลอยใหลอยไปตามกระแสนำ
12 สภา Danish Trade Council. April 2007. Sector overview: The fishery industry in Thailand. ขอมลสถานเอกอครราชทตราชอาณาจกร เดนมารกประจำประเทศไทย
13 อางแลว ด FAO, August 2009, หนา 2
14 ขอมลสถานเอกอครราชทตราชอาณาจกรเดนมารกประจำประเทศไทย (เมษายน 2550) ใน The business opportunities in Thailand’s fishery industry
ภาคการประมงของไทย
8
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
การใชอวนลากหมายถงการใชเรอลากอวนทอยทายเรอ เมอเรอแลนไป ปลากตดอวนตามไปดวย ผลเสย คอ
นอกจากจะไดปลาและสตวนำทไมตองการตดรางแหมาแลว ยงทำความเสยหายแกพนกนทะเลเปนอนมาก
อวนลอมตดนน มลกษณะเปนแหรปสเหลยมผนผาทปลาจะวายไปตด เมอปลาจะวายออก กจะไปตดหรอพนเรอ
อวนทลอมรอบอย สวนอวนลอมเปนแหทใชปดลอมสตวนำสวนใหญเปนปลาทนา โดยลอมเปนวงกลม ทางดานลาง
มสายมานปองกนมใหปลาหนออกไปไดและดงปลาขนไปไวบนเรอ15 “ถงเรออวนลาก” คอ ตาอวนกนถงทใชลากไป
ตามพนกนทะเล ลากเอาหอยเชลล หอยลายหรอหอยประเภทอนตดอวนไปดวย ซงวธนไปกระทบกระเทอนระบบ
นเวศใตพนทะเลและจบสตวนำทไมตองการ
เรออวนลากทธรกจประมงใชในการจบปลามสองชนด คอ เรออวนลากเดยวและเรออวนลากค เรออวนลากเดยว
ทำงานโดยใชอวนตวเดยวทตดไปกบเรอ สวนเรออวนลากคหมายถงเรอประมงสองลำทใชอวนขงเรอทงสองลำแลว
วงตคกนไปกบทะเล เรอ “แม” (บางทเรยกวาเรอทวร) มหนาทคอยไปรบปลาจากเรอลกทก 15 วนหรอเดอนละครง
เพอสงเขาฝงททา
ในป พ.ศ. 2549 เรอประมงไทยทจดทะเบยนประมาณรอยละ 41 เปนเรออวนลาก ตามดวยเรอทใชอวนครอบรอยละ
25 เรออวนลากและเรออวนรนไมอนญาตใหหาปลาภายในรศม 3,000 เมตรจากฝง16
การจดทะเบยนหรอประมงและหนงสอคนประจำเรอ
ตามกฎหมายไทย เรอประมงทะเลตองมใบอนญาตใชเรอจากกรมเจาทา รวมทงใบอนญาตทะเบยนเรอไทยและ
อาชญาบตรทำการประมงจากกรมประมง
การจดทะเบยนเรอ
เรอทกลำตองมใบอนญาตใหจดทะเบยนเรอจากกรมเจาทา มหนาทตดตามการเขาออกจากทาของเรอทกลำ สวน
ตำรวจตรวจคนเขาเมองมหนาทรบผดชอบตดตามเรอทออกจากนานนำไทยเพอตรวจสอบวาคนประจำเรอมเอกสาร
ครบถวนถกตองหรอไม แตในทางปฏบต การตรวจเรอดงกลาวเกดขนนอยมาก
นอกจากการขนทะเบยนเรอและตรวจเรอแลว กรมเจาทายงมหนาทอกประการหนง คอ ควบคมการเขาออกนาน
นำของเรอประมงไทยและเรอประมงตางประเทศ ทงนเพออำนวยความสะดวกและดแลความปลอดภย รวมทง
สงเสรมการทองเทยวทางนำในแมนำสายหลกและทางทะเล ตลอดจนปองกนสภาพแวดลอมทางทะเลและบรเวณ
ชายฝงมใหไดรบผลกระทบจากการกรอนของนำทะเล17
ผควบคมเรอตองสงโทรสารหรอแบบฟอรมออกเรอไปยงสำนกงานเจาทาจงหวด เมอเรอกลบถงทา ผควบคมเรอ
ตองแจงกรมเจาทาทราบดวย จากขอมลทไดรบจากผใหขอมลสำหรบงานศกษาชนน ทราบวาผควบคมเรอแทบจะ
15 หนวยงานดานสงแวดลอมและคมครองสทธของสตวประนามการจบปลาวธน เนองจากอวนนอกจากจะจบสตวนำทตองการแลว ยงจบ เอาปลาโลมา ฉลาม เตาทะเลและสตวนำอนๆ ทไมตองการตดมาดวย
16 อางแลว ด FAO, August 2009, หนา 2-3
17 ดเวบไซตของกรมขนสงทางนำและพาณชยนาว http:www.md.go.th/eng_page/history_eng.php
9
ไมเคยทำตามทวานเลยไมวาในการออกเรอหรอเมอเรอกลบเขาฝง ผเดนเรอโดยไมมใบอนญาตจากกรมเจาทาจะ
ตองโทษปรบ 500-5,000 บาท ซงเปนการปรบทเบามาก
ใบอนญาตประเภททสอง คอ อาชญาบตรทำการประมง ออกโดยกรมประมง โดยรวมแลว ใบอนญาตใหทำประมง
ทออกโดยกรมประมงสำหรบผทำประมงและบรษทพาณชย มสามชนด คอ อาชญาบตร ใบอนญาตใชเครองมอ
ทำการประมง และใบอนญาตเชาพนท
กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณกำกบดแลอตสาหกรรมประมงทงหมด ทงการประมงและการประมง
ตอเนอง กรมประมงจงมหนาทตดตามการใชเครองมอทำการประมงเพอมใหกออนตรายแกสตวนำบางชนด
หากฝาฝนไมมอาชญาบตรทออกโดยกรมประมง ตองระวางโทษปรบ 2,000 บาทหรออาจจำคกไมเกนหนงเดอน
กรมประมงจดเกบภาษอากรประมงในการบรหารจดการจดหาปลาและสตวนำสำหรบการบรโภคในประเทศและ
การสงออก นอกจากมหนาทดแลการปฏบตตามกฎหมายตางๆ เชน พ.ร.บ. การประมง พ.ศ. 2490 (ปรบปรงแกไข
พ.ศ. 2206 และ พ.ศ. 2528) พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 พ.ร.บ. สงเสรมและรกษาคณภาพ
สงแวดลอม พ.ศ. 2535 พ.ร.บ วตถอนตราย พ.ศ. 2535 เปนตน กรมประมงยงทำการศกษาคนควา วจย ทดลอง
ตลอดจนหาแหลงการทำประมงในนานนำตางประเทศ สงเสรมความรวมมอการประมงกบประเทศตางๆ และ
งานทเกยวเนองกบการประมง18
ใบอนญาตและอาชญาบตรนนตองตออายปตอปในวนท 1 เมษายน ทกป
การทำประมงในนานนำตางประเทศ เรอประมงตองมใบอนญาตจากประเทศนนๆ ใบอนญาตทำการประมงในนานนำ
ตางประเทศมอายตางกนไป เปนตนวา ประเทศอนโดนเซยออกใบอนญาตหรอประทานบตรมอาย 1 ป กมพชา
กำหนดใหตองตออายทก 45 วน แมคาธรรมเนยมจะตางกนไป แตผทำการศกษาของมลนธกระจกเงามขอมล
เฉพาะของประเทศอนโดนเซยเทานน คาธรรมเนยมใบอนญาตตกประมาณปละ 65,000 เหรยญสหรฐฯ สวนคา
ธรรมเนยมการดำเนนการสงกวา 30,000 เหรยญ มคำบอกเลาวาการขอใบอนญาตแตละครงตองตดสนบน
เจาหนาทตลอดกระบวนการ แตกไมไดใหรายละเอยดอะไร โดยปกต ผแทนเรอประมงไทยตองวาจางบคคลในประเทศ
นนๆ เปนธระให
ผเสยหายทถกบงคบใชแรงงานประมงใหขอมลวา เรอประมงจะเขาฝงเฉพาะเวลาจะตออายสมปทานหรอใบอนญาต
อยางอนทจำเปนเทานน โดยไมอนญาตใหลกเรอขนฝงไปไหน หรออาจสงลกเรอไปยงเรอประมงอกลำหนงจนกวา
เรอทไปตออายเอกสารจะเสรจเรยบรอย
เจาของเรอรายหนงอาจจดทะเบยนเรอประมงลำเดยวหรอสองสามลำ แตทำกจกรรมออกเรอประมงทเดยวหลายลำ
พรอมกน สำนกงานเจาทาจงหวดในแตละจงหวดจะมฐานขอมลของเรอทขนทะเบยนทกลำ ในการบงคบใชแรงงาน
กรณหนง เจาหนาทตำรวจสบสวนพบวาเจาของเรอถอใบอนญาตเพยงใบเดยวแตมเรอออกทำประมงถง 16 ลำ
18 ดเวบไซตของกรมประมง http://www.fisheries.go.th/english/index.php
ภาคการประมงของไทย
10
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
การขนทะเบยนลกเรอ
เรอประมงทกลำตองมหนงสอคนประจำเรอซงตองมเอกสารบตรประจำตวประชาชนหรอหนงสอเดนทางของลกเรอ
ประกอบ แรงงานตางชาตสามารถยนเรองขอหนงสอคนประจำเรอไดหากมหนงสอเดนทางประกอบคำขอหนงสอ
ครบถวนสมบรณ กรมเจาทาเปนหนวยงานทออกหนงสอคนประจำเรอโดยคดคาธรรมเนยม 500 บาท ซงหนงสอ
คนประจำเรอนมไวสำหรบเปนหลกฐานบนทกประวตการทำงานบนเรอและแสดงความรความสามารถของเจาของ
หนงสอคนประจำเรอเทานน หนงสอคนประจำเรอตองไดรบการประทบตราเมอเรอออกจากทาหรอกลบเขาทา ทกคน
ทออกนานนำไทยตองมหนงสอคนประจำเรอตดตว แตททราบกนด ไมมแรงงานประมงคนใดปฏบตตามน เจาหนาท
ตรวจคนเขาเมองตางประเทศยอมรบหนงสอคนประจำเรอเสมอนหนงหนงสอเดนทาง หากมแรงงานทถกตรวจแลว
ไมมหนงสอคนประจำเรอในนานนำตางประเทศ กจะถกจบกมในความผดฐานเขาเมองโดยผดกฎหมาย หากจบได
วาใชหนงสอคนประจำเรอปลอม กจะตองโทษจำคกหนงถงสามป
อยางไรกด จากการสมภาษณในระหวางการศกษาวจยของมลนธกระจกเงาครงน ผเสยหายบางรายบอกวาไมเคย
เหนหนงสอคนประจำเรอทวานเลย เพราะผควบคมเรอเปนผเกบไว ผใหขอมลยงบอกดวยวาเจาหนาทตรวจคนเขา
เมองเองไมอยากประทบตราหนงสอคนประจำเรอเพราะรวาเปนของปลอม และหากมการจบกมไดในภายหลง
เจาหนาทอาจตองรบผดชอบและถกลงโทษในทสด ในทางปฏบต คนไทยทถกบงคบใชแรงงานบนเรอประมงมกได
รบหนงสอคนประจำเรอปลอม ในชอของคนอน แมวาภาพถายในหนงสอคนประจำเรอจะเปนของแรงงานผนนกตาม
ผใหขอมลยงบอกวาลกเรอตางชาตถอหนงสอคนประจำเรอของคนไทยดวย
ผใหขอมลคนหนงในการศกษาของมลนธกระจกเงาเคยทำงานใหกบบรษทเรอประมงและมหนาททำหนงสอ
คนประจำเรอปลอม อยางไรกตาม ไมใชวาหนงสอคนประจำเรอจะปลอมไปทงหมด บางเลมกเปนของจรง
เพยงแตวาใชตอกนไปหลายคน เพยงแตรปถายเทานนทเปลยนไป
ทาเรอและจงหวดทมกจกรรมประมง
ชายฝงทะเลของไทยมความยาวกวา 2,500 กโลเมตร สวนใหญอยทางฝงอาวไทยออกไปสมหาสมทรแปซฟก
ชายฝงทะเลนยาวคลมพนท 25 จงหวด จงหวดทมทาเรอประมงสำคญไดแก:
• จงหวดสงขลา
• จงหวดปตตาน
• จงหวดสมทรสาคร
• จงหวดนครศรธรรมราช
• จงหวดตราด
• จงหวดสมทรปราการ
• จงหวดตรง
โรงงานประมงตอเนองสวนใหญตงอยใน:
• จงหวดสมทรสาคร
• จงหวดนครปฐม
• จงหวดสมทรปราการ
• จงหวดสงขลา
11
2.3 พนททำการประมง
เรอประมงไทยทขนทะเบยนถกตอง ทำประมงในหลากหลายพนท ไทยมความรวมมอกบประเทศบงกลาเทศ กมพชา
อนโดนเซย มาดากสการ มาเลเซย พมาและโซมาเลย เรอประมงไทยเคยเขาไปจบปลาในประเทศออสเตรเลย
อนเดย ตมอรเลสเต และเวยดนามและคงมการจบปลากนตอไปอก ปลาและสตวนำทจบไดจากขอตกลงความ
รวมมอทำนองนโดยทวไปมกจะนำกลบสประเทศไทยเพอจดจำหนายสำหรบตลาดในประเทศหรอเพอแปรรปตอไป19
พนทชายฝงทะเลตะวนออก
ทาเรอประมงแสมสาร อำเภอสตหบ จงหวดชลบร ดผวเผนกเหมอนกบทาเรอประมงธรรมดาทวไปทมสะพานปลา
ของเอกชนอยในบรเวณชายฝงหลายแหง เรอสวนใหญเปนเรอทออกหาปลาในอาวไทยหรอทคนไทยเรยกกนวา
“เรอหนาบาน” และอาจจะตอเนองไปจนถงนานนำประเทศกมพชาดวย โดยมวงรอบในการออกไปหาปลาแตละ
ครง 15-60 วน
ในชวงทศวรรษทผานมา มลนธเครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน (LPN) ซงเปนองคกรพฒนาเอกชนใน
ประเทศไทยมสำนกงานตงอยทจงหวดสมทรสาคร ทำงานดานสทธและคมครองแรงงานขามชาตและครอบครวใน
หลายจงหวด มลนธเครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงานไดรบการรองเรยนจากแรงงานขามชาตหลายคนวาถก
บงคบใชแรงงานบนเรอประมงนอกชายฝงทะเลไทยไมไกลนก ในรายงานระบวาผชายหลายคนถกกกขงบนฝงเพอ
รอสงตวไปทำงานบนเรอประมงอกทอดหนง
ในปพ.ศ. 2552 ผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาไดเปนสวนหนงของการสบสวนสอบสวนจนนำไปสการบกคน
บานทตองสงสยวากกขงแรงงานประมงถงสองครง โดยรวมกบมลนธเครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน
ประสานงานกบกรมสอบสวนคดพเศษ กองบงคบการปราบปรามการกระทำความผดเกยวกบการคามนษย
กองบญชาการตำรวจภธรภาค 2 และตำรวจนำ ไดเขาไปชวยเหลอแรงงานในพนทแสมสาร ในการบกคนสอง
ครงแรก สามารถชวยเหลอแรงงานขามชาตออกมาได 10 คน
พนทชายฝงทะเลภาคใต
ในเดอนกนยายน พ.ศ. 2552 ศนยปฏบตการตอตานการคามนษย มลนธกระจกเงา ไดรบการขอความชวยเหลอ
จากแรงงานประมงคนหนง เปนคนไทยทเพงหนออกมาได ลกเรอประมงทหนรอดออกมาไดนนใหขอมลวา
ตนและพวกถกขายใหมาทำงานบนเรอประมงททาเรอจงหวดสงขลา เรอประมงนออกไปหาปลาบรเวณอาวไทย
ดานจงหวดปตตาน ลกเรอทหนรอดออกมาไดขณะนน อาย 45 ปใหการวา ตนเองทำงานอยบนเรอประมงกวา 18
เดอน โดยไมไดรบคาจาง ไมมเวลาพกผอน แมเมอเวลาเจบปวยกตองทำงาน เมอแจงแกผควบคมเรอ (ไตกง)
วาจะขอกลบเขาฝง กไมไดรบอนญาต จงตดสนใจกระโดดนำหนเมอเหนวาเรอไมหางจากฝงมากนกและไดรบ
การชวยเหลอจากตำรวจนำจงหวดปตตาน ลกเรอคนดงกลาวนยงใหการวา เรอประมงทตนทำงานน เปนของบรษท
แหงหนงเปนเจาของเรอประมง 5 ลำ หาปลาเปนกองเรอบรเวณใกลเคยงกน เมอเรอประมงลำใดกลบเขาฝง กจะ
ฝากลกเรอประมงลำนนไวกบลำอนๆ ในกองเรอเดยวกนกลางทะเล เพอมใหลกเรอไดเขาฝงและกนมใหหลบหน
19 อางแลว ด FAO, August 2009, หนา 12
ภาคการประมงของไทย
12
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
นอกจากน มผใหขอมลอกคนหนง ใหการวายงมเรอหาปลาอกหลายลำทกระทำการในลกษณะคลายกนนในจงหวด
นครศรธรรมราช สงขลา และปตตาน ในปพ.ศ. 2552 ผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาไดเปนสวนหนงของการ
สบสวนสอบสวนจนนำไปสการบกคนทาเรอประมง ทตองสงสยวากกขงแรงงานประมง โดยรวมกบมลนธเครอขาย
สงเสรมคณภาพชวตแรงงานประสานงานกบกรมสอบสวนคดพเศษ สวนการบกคนครงนทจงหวดตรงพบแรงงาน
ขามชาตอกเกอบ 200 คน ในจำนวนนม 51 คนเขาขายเปนผเสยหายจากการคามนษย
2.4 การจดหาคนเขาสแรงงานประมงทวไป
กอนหนาปพ.ศ. 2532 งานภาคประมงมลกเรอคนไทยมาทำงานจำนวนมาก สวนใหญมาจากภาคตะวนออกเฉยง
เหนอซงเปนภมภาคไมมพนทตดทะเล เนองจากโอกาสทำงานสรางรายไดอนยงมจำกด เศรษฐกจของประเทศยง
มไดขยายตวเตมทไมวาจะเปนดานอตสาหกรรมกอสรางหรอโรงงานผลตสนคาเพอการสงออก หากแรงงานประมง
ในชวงนนรจกเกบหอมรอมรบ ใชจายไมฟมเฟอย กสามารถมเงนตดตวกลบบานนบแสนบาทเมอเรอกลบเขาฝง
จงทำใหงานออกเรอประมงมแรงงานสนใจไปทำงานมากจนมเพลงยอดนยมชอ “ตงเก”20 เนอหากลาวถงการ
เคลอนยายของแรงงานในภาคตะวนออกเฉยงเหนอไปทำงานใชแรงงานบนเรอประมง
ในชวงสองทศวรรษกอนหนาปพ.ศ. 2532 ประเทศไทยยงไมเปนทสนใจของแรงงานจากประเทศเพอนบานมากนก
งานภาคประมงยงไดรบความสนใจจากแรงงานไทยกนมา21 จนถงป พ.ศ. 2532 เกดพายไตฝนรายแรงพดถลม
อาวไทยตอนบนตตตอกนนานนบชวโมง เปนจดเปลยนสำคญทำใหงานภาคประมงนอกนานนำไมเปนทสนใจ
เหมอนเดม พายเกยนพดผานอาวไทย ผานหลายอำเภอในจงหวดประจวบครขนธและชมพร คลนลมในทะเลสงถง
5-10 เมตร ทำใหเรอประมงลมในทะเลกวา 391 ลำ22 ชาวประมงเสยชวตนบรอย และสญหายอกเปนจำนวนมาก
ภาวะการขาดแคลนแรงงาน
เหตการณพายเกยทำใหแรงงานชายไทยกลบภมลำเนาแลวไมหวนกลบมาอกนบตงแตนนมา การทมผเสยชวต ทำให
แรงงานไทยหลายคนหนหลงใหกบอาชพแรงงานประมง จวบกบในหวงเวลาดงกลาว ประเทศไทยมการเจรญเตบโต
ทางดานเศรษฐกจ ทำใหแรงงานมทางเลอกอนในการประกอบอาชพ โอกาสทางเลอกในการทำงานมมากขน โดยเฉพาะ
อตสาหกรรมกอสรางและโรงงานอตสาหกรรมภาคพน หลายโรงงานตงอยใกลภมลำเนาอกดวย ทสำคญคอ งานทาง
เลอกใหมนไมเปนงานสกปรก งานหนกและมความเสยงสงเหมอนกบงานภาคประมงและอตสาหกรรมตอเนอง
ประมาณป พ.ศ. 2540 เปนตนมา อตสาหกรรมบางภาคประสบปญหาขาดแคลนแรงงานมากจนตองอาศยแรงงาน
ขามชาตจากประเทศเพอนบานซงเรมเขามาทำงานในไทยมากขน แรงงานขามชาตจงเปนทตองการของอตสาหกรรม
เปนอนมาก ในสวนของแรงงานขามชาตเอง กอยากไดเงนคาจางซงเมอเทยบกบทเคยหาไดในบานของตน นบวามาก
ซงแมเมอเทยบกบแรงงานไทย คาจางทไดรบอาจนอยกวา งานททำกหนกกวา และโอกาสจะเรยกรองสทธประโยชน
20 เพลงตงเก อยในอลบมชด คนจนรนใหม วางแผงครงแรกในป พ.ศ.2534 สะทอนสภาพสงคมในขณะนนเรองการเคลอนยายแรงงานจาก ภาคเกษตรกรรมในภาคตะวนออกเฉยงเหนอไปสอตสาหกรรมภาคประมง
21 ขอมลจากการสมภาษณเจาหนาทขนสงทางนำและพาณชยนาว
22 ขอมลจากหนงสอพมพมตชนรายวน ฉบบประจำวนท 5 พฤศจกายน 2532
13
ใดๆ กเปนไปไดยาก เชน ตองเสยคาใชจายในการรกษาพยาบาลมากกวา เสยคาคมครองความปลอดภย แรงงาน
ขามชาตยอมทำงานและยอมรบสภาพการทำงานทคนไทยรงเกยจ เชน งานบนเรอประมง แปรรปอาหาร เปนตน
อตสาหกรรมภาคการประมงของไทยจงประสบปญหาขาดแคลนแรงงานเชนนตดตอกนเปนป แมจะมแรงงานขามชาต
เขามาเสรมแลวกตาม23 สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยประมาณวา ณ เดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2551 แรงงานใน
ภาคประมงและประมงตอเนองมภาวะการขาดแคลนแรงงานสงถง 10,000 อตรา24 ในแงของโอกาสและอตสาหกรรม
ทมมลคาสงเชนน เจาของเรอประมงยอมตองพยายามทกวถทางทจะไมยอมใหเรอจอดอยเฉยๆ เพราะไมมลกเรอทำงาน
แมวาการเตบโตในภาคอตสาหกรรมนจะชลอตวลงเนองจากจบปลาไดนอยลงและคานำมนเชอเพลงสงขนกตาม
ความตองการแรงงานกยงมมาก อยางไรกตาม สภาพการทำงานทแสนสาหสและตองออกทะเลครงละนานๆ
กทำใหคนปฏเสธงานภาคประมง จงเปนเงอนไขสำคญททำใหเกดกลมนายหนาทลอลวงแรงงานสงไปทำงาน
อตสากรรมประมงนอกนานนำอยางตอเนอง
ในระหวางการสมภาษณกบผทำการศกษาของมลนธกระจกเงา ผควบคมเรอบางคน25 บอกวา ถาเลอกได
กอยากไดแรงงานไทย เพราะสอสารกนรเรอง นอกจากนน ยงเชอวาลกเรอไทยคงไมคดรวมตวกนปลนเรอดวย
การจดหาแรงงานทเปนธรรม
เรอลำหนงจะประกอบดวย ผควบคมเรอ นายทาย นายชางเครอง คนครวและแรงงานประมง สตำแหนงแรกเปน
คนไทยทำงานและคงไดรบคาจางเงนเดอนอยในเกณฑด นอกจากน ยงอาจมหวหนางานอกหนงคน ผควบคมเรอ
บางคนจายคาจางใหแรงงานลวงหนาเปนแรงจงใจใหมาทำงาน คาจางมกจะกำหนดจากรอยละของสตวนำทงหมด
ทจบได แมวาขณะนจะนยมจายเปนเงนเดอนมาตรฐานมากขน นอกจากน คนทยอมทำงานบนเรอประมงมกเปน
ผทมถนอาศยในประเทศไทยและกลบมาทำงานอกเมอขนฝงแลว
โดยปกตมบรษทเรอประมงทจายคาจางเปนธรรม แมวาคาจางดงกลาวอาจถอวายงตำอย คอเดอนละ 3,000-
6,000 บาทและสภาพการทำงานอยในเกณฑพอใชได แรงงานประมงอาจไดรบคาจางโดยคำนวณจากสดสวน
ของปลาและสตวนำทจบและขายได หรอไดเปอรเซนต หรอโบนสนอกเหนอจากคาจางปกตกได ผควบคม
เรอบางคนทเปนคนด กจะมแรงงานในพนททอาศยในชมชนเดยวกนอยากจะมาทำงานดวย เทาทผศกษาจาก
มลนธกระจกเงาพอจะประเมนไดนน พบวายงไมมการจดหาแรงงานทถกตองสมบรณสำหรบงานเรอประมงท
ดำเนนการโดยหนวยจดหางานทไดรบอนญาตถกตองตามกฎหมาย26
23 ในบางกรณ มนายหนาของโรงงานอตสาหกรรมนำแรงงานขามชาตเขาทำงานในโรงงานโดยตรง (ขอคนพบจากการศกษาเรอง “นายหนา กบกระบวนการยายถนแรงงานขามชาต สญชาตพมา” จดพมพโดยเครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน (LPN) นอกจากน ยงมแรงงาน จำนวนมากทตองการทำงานในภาคอตสาหกรรมอนมากกวาอตสาหกรรมประมงและประมงตอเนอง
24 สนต วลาสศกดานนท ประธานสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย หนงสอพมพโพสต ทเดย 31 กรกฎาคม 2551
25 สมภาษณกบอดตนายหนาคาแรงงานและผควบคมเรอประมงนอกนานนำทออกไปหาปลายงประเทศอนโดนเซย
26 คณะผศกษาพบบรษทนายหนาหางานรายหนงทเคยมใบอนญาตประกอบการถกตองแตถกยกเลกแลว ยงคงจดสงแรงงานประมงใหกบ เรอประมงอยางตอเนอง
ภาคการประมงของไทย
14
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
3รปแบบการคามนษยและบงคบใชแรงงานบนเรอประมงไทย:
ขอคนพบจากการศกษา
3.1 การลอลวงจดหาแรงงาน
ชายไทยถกลอลวงใหไปทำงานบนเรอประมงไมวาจะโดยการหลอกลวงโดยการโฆษณาชวนเชอวามงานสบายรายไดด
หรอดวยวธการใชกำลงบงคบ จากการสมภาษณและรายงานเกยวกบผเสยหายและขอรองเรยนทมลนธกระจกเงา
ไดรบระหวางปพ.ศ. 2546 ถงปลายป พ.ศ. 2552 (โดยศนยขอมลคนหายเพอตอตานการคามนษย และศนยปฏบต
การตอตานการคามนษย) รวมทงจากการสมภาษณผใหขอมลและเรองราวทปรากฏในหนงสอพมพบางฉบบ พบวา
การจดหาแรงงานสงเรอประมงใชวธตอไปน
นายหนาคาหว
จากภาวะขาดแคลนแรงงานนเอง จงทำใหเกดกลมนายหนาจดหาคนเขาสแรงงานภาคประมง ซงมทงในรปแบบ
เปนบรษทจดหางานและตวบคคลทเปนนายหนาเอง ผประกอบการหรอผควบคมเรอเพยงบอกจำนวนคนทตองการ
กลมนายหนากจะทำการจดหาคนตามคำสงดวยวธการตางๆ โดยไดรบคาหวเปนคาตอบแทนการจดหาคนลงเรอ
จงเปนทรจกกนวา เปน “นายหนาคาหว”27
ผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาประเมนจากขอมลทงหมดเทาทม เชอวา “นายหนารายยอย” ไดรบคาตอบแทน
การจดหาคนลงเรอหวละ 1,000-2,000 บาทสงใหกบ “นายหนารายใหญ” ซงจะไดรบเงนหวละ 5,000-10,000 บาท
เมอสงเหยอตอไปใหนายหนาคาหวอกทอดหนง นายหนาคาหวนเปนผสงเหยอแรงงานไปใหกบเรอประมงโดย
ไดรบคาตอบแทนหวละ 7,000-25,000 บาท28 ราคาคาหวของเหยอแตกตางกนไปตามความแขงแรง อายของ
แรงงานและเสนทางทจะออกเรอ (คาตอบแทนทจะไดอาจแตกตางกนไปแลวแตวาเปนแรงงานไทยหรอแรงงาน
ขามชาต ซงสะทอนใหเหนวาคาใชจายในการสงแรงงานขามชาตจะสงกวา แตในทสดแลวแรงงานทงสองกลมน
อาจทำงานทมมลคาเทากน)
จากรายงานปกปดของกองบงคบการปราบปรามการกระทำผดตอเดก เยาวชนและสตร ม “แกง” (ทำงานเปนเครอขาย
แบบหลวมๆ) ทถกขนบญชไววาเปนขบวนการคามนษยลอลวงแรงงานประมงประมาณ 28 กลม โดยนายหนา
27 นายหนาคาหวยงเปนทรกนวาเปนผจดสงแรงงานสตรปอนใหกบโรงงานหรองานรบใชในบานหรองานเลยงสตวปกดวย
28 ขอมลจากหนงสอพมพมตชนฉบบประจำวนท 12 พฤศจกายน 2532 รายงานเกยวกบแรงงานเดกจากจงหวดบรรมยทถกขายใหแกผควบคม เรอในจงหวดสงขลา ระบวาไดรบเงนหวละ 10,000-20,000 บาท
15
คาหวเปนผบงการแกงเหลาน ในรายงานใหตวอยางแกงทมสมาชก 4-5 คนโดยมชายอาย 40 ปเปนหวหนา หาเหยอ
โดยปายยาหรอใหดมของมนเมาจนหมดสต แลวสงเหยอตอใหแกงคาแรงงานททำงานเปนกลมสองสามคน ซงคน
เหลานกคอนายหนาคาหวนนเอง
ขบวนการนายหนาคาแรงงานอาจทำงานหลายขนตอนตงแตสงผเสยหายตอจากทหนงไปอกทหนง บางคนถกกกขง
ไวในบานสองสามชวโมงหรอหลายวน สวนใหญเพอรอเหยอรายอนทกำลงถกสงมาสมทบ สถานททผเสยหายหรอ
ตำรวจแสดงใหผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาม 4 แหง ทกแหงตงอยในยานทมผพกอาศยทงในกรงเทพมหานคร
หรอใกลกบทาเรอ ผเสยหายบางคนใหขอมลวานายหนาทควบคมบานขไมใหหนไปไหน ผเสยหายบางรายบอกวา
ตนถกทำรายรางกายระหวางรอการสงตว สวนใหญมกถกขงไวในหองโดยมคนคมยนเฝาอยดานนอก
คนทถกขบวนการนายหนาคาหวหลอกไปทำงาน บางทเรยกวา “แรงงานคาหว”
ตสนทกบเหยอ
ในการลอลวงชายไทยไมวาจะเปนเดกหรอผใหญใหไปทำงานบนเรอประมง นายหนารายยอยจะเขาไปตสนท
กบผทดแลวนาจะหลอกไดงาย วธน (มกใชกบการเสนอใหงานทำประเภทอนดวย ไมใชแตเฉพาะงานประมง)
มกกระทำขนทสถานขนสง เชน ทารถประจำทางขนาดใหญ หรอสถานรถไฟในกรงเทพมหานครหรอในทสาธาณะท
เปนแหลงพกพงของผไมมงานทำ เชน สวนสาธารณะ เปนตน ในงานศกษาของมลนธกระจกเงาพบวาผเสยหาย
สวนใหญ คอ ผทเพงเดนทางเขากรงเทพมหานครเพอหางานทำ ผเสยหายบางคนเคยทำงานตามทาเรอประมงกม
หรอเพงขนจากเรอและรอรบเงนขายปลากม (ดภาคผนวก 1 ตารางแจงรายละเอยดของผเสยหาย)
นายหนา (ในทกกรณทมลนธกระจกเงาไดรบรายงาน ลวนเปนผชาย) เขาไปชวนคย บางครงหลอกวามาจากจงหวด
หรอเมองเดยวกนกบผเสยหาย ในหลายกรณ นายหนาสามารถพดภาษาถนเดยวกนกบผเสยหายดวย ทำใหผเสยหาย
ไวใจมากขน การพดคยหวานลอมนอาจใชเวลาเปนชวโมง29 พอพดคยไปสกพก นายหนาชกชวนไปทำงาน บอกวา
มรายไดด หรอนายหนาอาจทำทพดโทรศพทมอถอกบ “พรรคพวก” ของตน โดยอางกบเหยอวากำลงคยกบนายจาง
ทจะพาไปฝากงานหรออาจใหเหยอคยโทรศพทกบ “นายจาง” เพอตกลงราคาคาจางกนดวย ทำใหเหยอตายใจยงขน30
หรอนายหนารายยอยอาจมาในฐานะคนขบรถแทกซ และอาสาจะพาผเสยหายไปสมครงานตามทตางๆ31
เมอเหยอตายใจ นายหนาจะพาเหยอไปทพกทเตรยมไวลวงหนา และเหยอจะถกกกขงกอนถกสงตวตอไปยงเรอ
ประมง
ผเสยหายบางคนบอกกบผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาวามคนเสนอใหงานประมงจรงๆ กมและตนกรบวาจะทำ
โดยไดรบการบอกเลาวาใหทำหนาทคดแยกปลาหรอเรอประมงทจะไปทำงานดวยจะออกทะเลคนเดยวหรอสอง
29 สมภาษณอดตนายหนาคาแรงงานและผเสยหายทไปขอความชวยเหลอจากศนยปฏบตการตอตานการคามนษยในเดอนกรกฎาคม 2550
30 สมภาษณผเสยหายอาย 15 ป ถกหลอกจากบรเวณสถานขนสงหมอชต คดอยระหวางการตดสนของศาลอาญา
31 สมภาษณผเสยหาย เดอนมนาคม 2551
รปแบบการคามนษยและบงคบใชแรงงานบนเรอประมงไทย: ขอคนพบจากการศกษา
16
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
สามวนเทานน หรอเรอประมงจะลอยลำในนานนำไทยและกลบขนฝงทกสองสามวน เมอเรอออกทะเลแลว ผเสยหาย
จะถกสงตวตอไปยงเรอลำใหญทจะออกทำประมงนอกนานนำไทย สำหรบงานทจะใหคดแยกปลานน ผเสยหาย
บางคนคดวาเปนงานททำบนฝง
นายหนาเลอกหาเหยอทเปนคนหนมมากกวาคนทเพงเขากรงเทพมหานครใหมๆ ตวอยางเชน นาย เอ (A)32 อาย
20 ป เปนคนจงหวดกาญจนบร ทำงานเปนเจาหนาทรกษาความปลอดภยทสวนลมไนทพลาซา กรงเทพฯ เมอวนท
21 กรกฎาคม พ.ศ. 2551 หลงจากออกเวรรกษาความปลอดภย ไดมานงเลนอยทบรเวณสวนสาธารณะรมณนาถ33
ขางวดสทศน ระหวางนงเลนไดมชายคนหนงไมทราบชอ34 ลกษณะมรอยสกเตมแขนทงสองขาง เขามาตสนท
พอคยกนไดสกพกกชกชวนนาย เอ ใหไปทำงานดวยกน โดยอางวารายไดดกวาเปนเจาหนาทรกษาความปลอดภย
ซงเปนงานทนาเบอดวย ชายคนนบอกกบนายเอวางานทจะทำเปนงานคดแยกปลาทโรงงานแปรรปแถวมหาชย
จงหวดสมทรสาคร เปนงานสบาย รายไดด นายหนาคนดงกลาวจงไดพานายเอนงรถแทกซเดนทางไปตำบลมหาชย
เมอถงกใหไปรอในหอง โดยมกญแจลอคจากดานนอก มชายรปรางอวน35 คอยเฝาอยดานนอก ภายในหองดงกลาว
มชายทถกขงไวกอนหนานน 2 คน และหลงจากนนกไดมชายอกหนงคนถกนำมาขงไว รวมแรงงานทถกนำมากกขงใน
หองดงกลาวเปน 4 คน ในชวงเวลาเทยงคนของวนนน ชายรปรางอวนทเฝาอยกบคนคมอกคนหนงไดพาคนทงสเดน
ทางโดยรถกระบะสทาเรอสะพานเหลกจงหวดสงขลา และพาลงเรอทวร พอลงเรอประมงกพบแรงงานอก 3 คน
ระหวางทเรอกำลงแลนออกปากอาว ลกเรอไดสงเกตเหนเรอตรวจการณของตำรวจนำ จงไดเรยกขอความชวยเหลอ
ทางตำรวจนำเหนผดสงเกตจงเขาตรวจสอบ และชวยเหลอลกเรอทงหมดทโดนหลอกมาทงหมด 7 คนและจบกม
ผควบคมเรอ หลงจากการสอบปากคำแลว กไดรบการสงตวเขาพกทศนยอภบาลผเดนทางทะเลจงหวดสงขลา
(บานสขสนต) เนองจากขณะนนยงไมมสถานคมครองผเสยหายเพศชายของภาครฐ สงเดยวทผเสยหายเหลานได
รบความชวยเหลอ คอ เงนคารถกลบบาน สวนผควบคมเรอนน แมวาจะมการตงขอหา แตกไมทราบแนชดวามการ
ดำเนนคดตอไปอยางไรกรณเดกชายไอ(I)
เยนวนหนงในเดอนพฤษภาคม 2551 เดกชายไอ ขณะนนอาย 14 ป นงรอรถไฟเทยวเชาวนรงขนตามลำพง ในสถานรถไฟหวลำโพง รอเดนทางกลบบานทจงหวดบรรมย เดกชายไอ ทำงานกบรานรบลางรถยนต 2 เดอน เกบเงนกลบบานได 2,000 บาท มชายคนหนงอายประมาณ 40 ปไดเขามาพดชกชวนใหไปทำงาน กบตนในตำแหนงพนกงานรกษาความปลอดภย แตเดกชายไอปฏเสธคำชวน ชายดงกลาวจงกลบออกไป แตกกลบมาชกชวนอกครง คราวนเสนอวาใหไปเปนคนงานรบจางในไรสบปะรด เดกชายไอเกดสนใจ จงได ตอบตกลงยนดไปทำงานดวย แตชายดงกลาวกลบเสนอใหมวา ไมตองไปเปนคนงานรบจางในไรสบปะรดกได แตทำงานบนเรอประมง เพราะรายไดดกวา ไดเงนคาตอบแทน 8,000 บาทโดยทำงานเพยง 15 วน เดกชายไอ เหนวารายไดด จงตดสนใจเดนทางไปกบชายดงกลาว โดยชายดงกลาวไดพาขนรถแทกซไปยงบานหลงหนง ในอำเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ ใชเวลาเดนทางประมาณ 40 นาท
32 สมภาษณผเสยหายทไดรบการชวยเหลอจากสถานตำรวจนำจงหวดสงขลา ณ ศนยอภบาลผเดนทางทะเลสงขลา (บานสขสนต), เมอวนท 30 กรกฎาคม 2551
33 เปนขอมลพนทใหมทปรากฏการลอลวงแรงงานประมงในกรงเทพมหานคร สวนรมณนาถ อยขางวดสทศน ตรงขามกบศาลาวาการ กทม.
34 ทราบตอมาภายหลงวา บคคลดงกลาวเปนบคคลทกองบญชาการตำรวจภธรภาค 7 ขนบญชเปนขบวนการคามนษยลอลวงแรงงานประมง
35 ทราบตอมาภายหลงวา บคคลดงกลาวเปนบคคลทกองบญชาการตำรวจภธรภาค 7 ขนบญชเปนขบวนการคามนษยลอลวงแรงงานประมง
17
เชาวนรงขน เดกชายไอไดรบของใชประจำวน และเสอผาจากชายดงกลาว เดกชายไอเกดความรสกไมอยาก ไปทำงานแลว ชายดงกลาวกพดจาโนมนาวจนเดกชายไอเปลยนใจยอมลงเรอ ซงเปนเรอทวรเหลก ขนาดใหญ มลกเรอ 20 คน สวนใหญเปนชาวกมพชา มหวหนางานเปนคนรอยเอด ไมทราบชอ
ขณะทเรอกำลงจะออกจากทาเรอสะพานปลาสมทรปราการ เดกชายไอตดสนใจจะไมไปทำงานประมง แตกลบ ถกผควบคมเรอทำรายรางกายดวยการตบหนาอยางแรง ดวยความกลว เดกชายไอจงตองยอม เมอเรอออก จากทาแลวไดทราบจากลกเรอคนหนงวาคนบนเรอลำดงกลาวจะถกนำไปขายตอยงเรอประมงนอกนานนำ เดกชายไอจงตดสนใจกระโดดลงนำหนจากเรอประมง วายนำไปเกาะทนนำรองปากอาวไทยประมาณ ครงชวโมงจนเรอบรรทกนำมนทแลนผานมา ไดยนเสยง เดกชายไอรองขอความชวยเหลอ จงไดสงตวเดก ชายไอใหกบเจาหนาทตำรวจนำดำเนนการตอไป
เดกชายไอถกสงตวไปยงสถานแรกรบของรฐ แตอยไดหนงสปดาหกไมอยากจะอยตอ เจาหนาทสถานแรกรบ พอจะรวาเดกชายไอจะหาทางหลบหน จงปลอยตว เดกชายไอ กลบบาน เนองจากเดกชายไอไมสามารถ ระบตวนายหนาหรอผควบคมเรอ จงไมมการฟองรองดำเนนคด สองเดอนตอมา เดกชายไอกกลบเขากรงเทพฯ อก หลงจากไปทำงานรบจางอยทบานระยะหนง กกลบไปทำงานทรานรบลางรถยนตทเคยทำงานอย
เดกชายไอไดรบความชวยเหลอจากตำรวจนำจงหวดสมทรปราการโดยทางตำรวจนำตดตอประสานกบ ศนยปฏบตการตอตานการคามนษยในวนท 28 พฤษภาคม 2551 มการสมภาษณเดกชายไอทสถานตำรวจนำ และสำนกงานมลนธกระจกเงาทกรงเทพฯ
หลอกใหเขาใจผดเกยวกบประกาศรบสมครงาน
“รบสมครงาน” มกตดประกาศ (เปนภาษาไทย) ไวตามสถานขนสงสาธารณะและตามสวนสาธารณะทวไป หากผ
เสยหายตดตอกลบไปตามเพอสมครงานตามทอยหรอหมายเลขโทรศพททใหไว จะไดรบแจงวางานเตมแลว แตก
จะไดรบการบอกวามงานอนทวางอย “รายไดดเหมอนกน” โดยไมระบรายละเอยดของงาน เชน ผเสยหายรายหนง
ตดตอกลบไปถามงานชาง กไดรบการแจงวาตำแหนงไมวางแลว แตยงมงานทำบนเรอประมง เปนงานคดแยกปลา
โดยจะทำงานบนเรอและกลบขนฝงเปนครงคราว ผเสยหายตองการงานทำและฟงดนาสนใจ แตเรอทเหยอไปทำงาน
นนออกหาปลาไปถงนานนำอนโดนเซยเปนเวลาหาปจงจะกลบเมองไทย เมอไมรวาชะตากรรมขางหนาของตนจะ
เปนอยางไร ผเสยหายรายนกกระโดดลงนำหนเมอเรอกลบยงนานนำไทย รายนไมไดรบเงนคาจางเลย36
บรเวณรอบวงเวยนใหญ มบรษทจดหางานหลายแหง ตดปายรบสมครแรงงานภาคประมง บางรายเปนตกแถว
หรอจดเปนโตะตงอยรมถนน จากการศกษาของผทำการศกษาของมลนธกระจกเงา พบวามบรษทจดหางาน 5 แหง
ทเนนงานภาคประมง ผทำการศกษาคนหนงไดลองไปสมครงานทบรษทจดหางานเหลานในตำแหนงชางหรอ
36 ขอมลจากการสมภาษณผเสยหายกรณหนงเมอป พ.ศ. 2546
รปแบบการคามนษยและบงคบใชแรงงานบนเรอประมงไทย: ขอคนพบจากการศกษา
18
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
พนกงานรกษาความปลอดภยตามทประกาศไวในปายสมครงาน ทกสำนกงานจะบอกวางานเตมแลว แตมงาน
คดแยกปลาในโรงงงานประมงตอเนองทจงหวดสมทรปราการ ซงเปนงานเดยวทเปดรบอย ระหวางทคยกบนายหนา
ผทำการศกษาผนสงเกตวามชายอกหลายคนนงรออยขางในรานตกแถวพรอมเสอผา และไดรบการบอกเลาจาก
นายหนาวากำลงจะพาไปบรเวณคดแยกปลา
ผทำการศกษาดงกลาวยงไดรบการบอกเลาวา ถาพรอม กใหเตรยมตวเดนทางไดทนท โดยไมบอกรายละเอยด
ลกษณะงาน “มงานทำแนนอง ไมตองกงวล ไปเกบเสอผาแลวกลบมาใหม” นายหนากำชบกบผทำการศกษา
การลกพาตว
จากจำนวนผเสยหาย 83 คนทคณะผทำการศกษาสมภาษณหรอทำแฟมประวต พบวาม 6 รายทถกวางยาหรอ
ทำใหหมดสต พอตนขนมา กพบตวเองอยบนเรอประมงแลว ผเสยหายรายหนงอาย 40 ป ทำงานเปนพนกงาน
รกษาความปลอดภยทจงหวดสมทรปราการ ระหวางออกเวร ถกวยรนกลมหนงรมทำราย จนฟนหนาหกหลายซ
และหมดสตไปในทสด เมอตนขนมา กพบวาอยบนเรอแลว นอกจากน ยงมผเสยหายทเปนพนกงานรกษาความ
ปลอดภยเหมอนกนอกสามคนดมสราหรอกาแฟทมยานอนหลบผสมอย37 รายหนงเปนพนกงานรกษาความปลอดภย
จากจงหวดสมทรปราการ38 ทงสามกรณเกดขนตางกรรมตางวาระกน โดยนายหนาจะทำทเขามาตสนทกบผเสยหาย
จากนนจะชกชวนผเสยหายใหดมนำหรอสรา เมอผเสยหายหมดสต กจะถกนำไปขายตอใหเรอประมงในทสด
ในเวลาตอมาพนกงานรกษาความปลอดภยทงสามรายนไดรบความชวยเหลอจากการถกลอลวงจากเรอประมง
ในจงหวดสงขลา
มผเสยหายวยรนสองคนเปนลกพลกนองกน ระหวางเดนไปเขาหองนำทสถานขนสงหมอชต รสกวามคนเดนชน
นายซ (C)39 อาย 15 ปและลกพลกนองอาย 16 ปนงรถโดยสารจากบานทจงหวดบรรมยเมอเดอนมถนายน 2547
เพอไปพกอยกบญาตททำงานกอสรางในกรงเทพฯ ถงสถานขนสงหมอชต เวลาประมาณ 05.00 น. หลงจากลงรถ
โดยสาร ไดเดนไปเขาหองนำภายในสถานขนสงหมอชต เดกทงสองบอกวามคนเดนตาม ทำใหมอาการสะลม
สะลอ ทงสองสามารถเดนตอไปไดสกคร รสกวามคนเดนจงมอพาไปนงรถยนตคนหนง จากนนกหมดสตไป เมอฟน
ตนขนอกท ทงสองคนไดอยบนเรอประมงทออกจากทาเรอแลว นอกจากเดกทงสองแลว ยงมชายอก 2 คน
มาจากจงหวดพระนครศรอยธยา ถกลกพาตวไปยงเรอประมงในลกษณะเดยวกน ผควบคมเรอประมงบอกกบนายซ
วานายหนาจากมหาชย (จงหวดสมทรสาคร) พามาขายในราคาคนละ 10,000 บาท ผเสยหายทงสคนนตองทำงาน
บนเรอประมงลำดงกลาวเปนเวลา 7 เดอนในนานนำประเทศมาเลเซย ตองทำงานใชหนคาหวจนหมดกอนทเรอ
จะกลบสประเทศไทย เมอขนฝง ผควบคมเรอใหเงนเดกกลบบานคนละ 3,000 บาท
37 ขอมลจากเจาหนาทพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา ไดใหการชวยเหลออดตเจาหนาทรกษาความปลอดภย 3 ราย ทโดนมอมยาและลกพาตวจากจงหวดสมทรปราการ เมอป พ.ศ. 2550
38 ขอมลจากเจาหนาทพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา
39 เมอเดกทงสองมไดไปทำงานทบรเวณกอสราง ผปกครองจงตดตอศนยขอมลคนหายเพอตอตานการคามนษย เดกทงสองหายไปโดยไมม รองรอย เวลาผานไป 7 เดอน เดกจงกลบบาน แมของนายซ จงแจงใหมลนธกระจกเงาทราบ ผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาไป สมภาษณเดกทงสองเมอวนท 11 พฤษภาคม 2550 ทบานของเดก
19
ทำงานใชหน
มรานคาราโอเกะหลายรานในหรอใกลกบบรเวณทาเรอจงหวดสมทรปราการ สมทรสาครและสงขลาเปนพนท
พบวามพฤตกรรมเขาขายลอลวงแรงงาน40 ในจำนวนผเสยหายทงหมด 83 รายในรายงานทคณะผศกษารวบรวม
ม 6 รายทตองไปทำงานบนเรอประมงเนองจากไมสามารถจายเงนคาบรการทมราคาสงเกนจรงเมอขอเรยก
เกบเงนในขณะทยงเมามายและเมอฟนขนมากอยบนเรอประมงแลว ผเสยหายเหลานไมใชทกคนทไมเคยทำงาน
บนเรอประมงมากอน ยงมกลมแรงงานประมงทเคยทำงานบนเรอประมงมากอนแลว เมอเขาเทยบฝง แรงงาน
มกจะเขาไปใชงานบรการในรานคาราโอเกะ (โดยการชกชวนของหญงบรการ) ในขณะทรอขายปลาทจบไดและ
รอรบเงนคาจาง จะมนายหนาชกชวนใหดมกน บางครงตดตอกนสองสามวน เมอคดเงนคาใชจาย กพบวาแพงเกน
จรงหลายเทาตว ผเสยหายบางคนบอกวาในตอนนนกรเหมอนกนวาตนไดใชบรการและตองการจะจายเงน
แมวาจะสงสยวาตนกำลงถกโกง กไมรจะทำอยางไรหรอเกดความละอายใจ โดยเฉพาะครอบครวของตนกไมมใคร
สามารถชวยเหลอได จงคดวาตนไมมทางเลอกอนนอกจากยอมใช “หน” โดยยอมไปทำงานบนเรอ ชายอายกลางคน
รายหนงบอกวาคาใชจายททางรานเรยกเกบมากถง 15,000 บาท (เรอประมงทตนถกสงไปทำงาน ออกไปจบปลา
นานถง 5 ป ตวเขาเองถกขายตอๆ ไปถง 4 ครง)41 คนทกนหรอดมเพยงอยางเดยวมกถกเรยกเกบเงนไมเกน 1,500
บาท สวนผทใชบรการทางเพศยอมตองถกเรยกเกบเงนมากกวานน
รานคาราโอเกะทมพฤตกรรมหลอกลวงแรงงานเชนนเรยกวา “รานคาหว”42 สวนใหญมกทำเปนรานชวคราวทำ
เปนเพง เปลยนสถานทไปเรอยๆ คาราโอเกะบางรานสงพนกงานสาวๆ ไปเรยกแรงงานใหมาใชบรการทราน
เมอเรอประมงเขาเทยบทา
ลกลอบนำแรงงานเขาเมอง–แรงงาน“เชา”
แรงงานชายชาวพมาทงเดกและผใหญทดนรนหางานทำในไทยลวนมความเสยงสงทจะถกสงไปทำงานบนเรอ
ประมง บางราย “เตมใจ” ทจะไปดวยคดวาคงออกทะเลเทยวละสองสามสปดาหเปนอยางมากและจะไดเงน
เมอกลบถงฝง เชน แรงงานขามชาตรายหนงเลาใหนกวจยขององคการฮวแมนไรทวอทชวามวยรนชายรายหนงไป
ททาเรอจงหวดระนองเพอทำงานบนเรอประมงในชวงโรงเรยนปดเทอมเพอหาเงนเปนคาเลาเรยน (ทนาเศราใจ
คอ เดกคนนถกตำรวจไทยสองคนเรยก เมอตอบเปนภาษาไทยไมได กถกทบตทำรายจนเสยชวต)43
แรงงานขามชาตสวนใหญเดนทางจากประเทศของตนโดยคดวาจะถกพาไปทำงานในโรงงานอตสาหกรรม งานกอสราง
หรองานเกษตรตามบรเวณชายแดน แตกลบถกสงไปเรอประมง ชายชนกลมนอยผหนงจากประเทศสาธารณรฐ
ประชาธปไตยประชาชนลาว บอกกบนกวจยขององคการฮวแมนไรทวอทช วาเมอปพ.ศ. 2550 มนายหนาแรงงาน
รายหนงตดตอใหตนไปทำงานเกษตรในไทย เมอตนตอบตกลง กลบถกสงไปเรอประมงทออกหาปลาในอาวไทย
ชายผนไมเคยออกทะเลมากอน วายนำกไมเปน แตสองสามเดอนตอมา กสามารถหลบหนออกมาไดในทสด44
40 ขอมลจากการสมภาษณอาสาสมครสาธารณสขหมบาน ททำงานกบลกเรอประมงและหญงขายบรการในรานคาราโอเกะ41 จากการสมภาษณผเสยหายเมอเดอนตลาคม 2552 ครงแรกทบานของผเสยหายทจงหวดสกลนครและตอมาเมอผเสยหายถกนำตวมาท กรงเทพฯ เพอสอบปากคำและใหการกบเจาหนาทตำรวจ42 รานคาหว เปนวาทกรรมทองคกรภาครฐและองคกรพฒนาเอกชนใชเรยกรานคาราโอเกะทมการลอลวงแรงงาน โดยสวนใหญรานเหลาน มรายไดหลกในการขายแรงงานใหกบเรอประมง43 HRW. 2010. From the tiger to the crocodile: Abuse of migrant workers in Thailand. Human Rights Watch, หนา 4644 อางแลว ด HRW.2010. หนา 65
รปแบบการคามนษยและบงคบใชแรงงานบนเรอประมงไทย: ขอคนพบจากการศกษา
20
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
แรงงานบางรายจะมคนพาไปตอ หลงจากเขาไทยแลว บางคนถกกกบรเวณใหอยแตในโรงงานททำประมงตอเนอง
ตองทำงานในสภาพทถกเอาเปรยบทกอยาง จนกลายเปนแรงงาน “เจาปญหา” (ทประทวงการปฏบตทไมเปนธรรม)
และถก “ขายตอ” ไปใหกบเรอประมง45
เนองจากผทำการศกษาของมลนธกระจกเงามงเนนเฉพาะกรณทมลนธกระจกเงาไดรบรายงานสำหรบการศกษาวจย
ครงนเทานน จงมขอมลไมมากนกเกยวกบสถานการณแรงงานขามชาต ขอมลทรกมแตเฉพาะแรงงานเพศชาย
จากประเทศพมาเทานน อยางไรกด นกวจยขององคการฮวแมนไรทวอทชคนหนงทกำลงศกษาสถานการณแรงงาน
บนเรอประมงไดพบชายชาวกมพชาหลายคนทมผไปตดตอเปนแรงงานจากหมบานของตน โดยสญญาวาจะใหไป
ทำงานกอสรางเมอไปถงเมองไทย ครนเมอเดนทางมาถง กลบถกพาไปยงทาเรอประมงทนท46
นายหนาทดแล (ควบคม) แรงงานขามชาตเหลานมกเปนคนจากประเทศเดยวกน เจาหนาทตำรวจรายหนงบอก
ผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาวารจกนายหนาคาหวทเปนคนไทยมากกวาหนงคน ทในอดตเคยจดหาแรงงาน
ไทยสงใหกบเรอประมงแตบดนเปลยนไปหาแรงงานขามชาตแทนตงแตป พ.ศ. 2552 หลงจากมกรณผเสยหายคน
ไทยสามารถหลบหนจากเรอและไปแจงความกบตำรวจถงการถกลอลวง
กรณนายหนาททาเรอประมงแสมสาร จงหวดชลบร นายหนาแตละคนอาจมแรงงานในสงกด 5-20 คนและสง
แรงงานไปทำงานเรอประมงตามทตองการ เมอเรอประมงททำประมงเฉพาะในอาวไทยกลบถงฝงทก 15-60 วน
นายหนาจะไปรอรบแรงงานของตนททาเรอและนำไปกกขงไวในหองพกทเชาไว แรงงานเหลานจะถกสงกลบไป
ทำงานทเรอประมงเดมหรอเรอประมงลำใหมกได สวนเรอประมงทออกจากนานนำไทยนน ผเสยหายทเปนแรงงาน
ขามชาต (ซงกไมตางกบแรงงานไทย) จะตองอยบนเรอลำนเปนเวลานานหรอไมกถกสงตอจากเรอประมงลำหนง
ไปอกลำหนง
ไมวาเรอประมงจะกลบถงฝงแลวหรอรอจะออกทะเลกตาม ตวแรงงานจะถกกกบรเวณใหอยในหองทเชาไว หองละ
สองถงหาคน นายหนาจะลอกประตจากภายนอกเพอปองกนการหลบหน แรงงานอาจตองทำงานอยางนอย 6-12
เดอนกอนจะปลดหนคาหวและ “เปนไท” แลว จงจะไดรบคาจางจำนวนหนงซงนอยมาก แรงงานประเภทนจง
เปรยบเสมอนคนอนาถาแทบไมมเงนตดตว จงตองออกทะเลทำงาน เนองจากไมรวาจะทำอะไรอยางอน
อยางไรกตาม แรงงานหลายคนถกขายทอดตอและไมเคยไดรบเงนคาจางเลย
ดเหมอนวาการ “เชา” แรงงานสำหรบงานประมงชวงสนๆ เปนเรองปกตวสยมาก โดยนายหนาผควบคมแรงงาน
จะเปนผรบเงนคาจางของแรงงานแทน สวนแรงงานจะไดรบคาจางหรอไมนนขนอยกบดลยพนจของตวนายหนา
คนเดยว แรงงานขามชาตตองทำงานใชหนทเกดจากคาใชจายการเดนทางมาทำงานในไทยตกประมาณคนละ
15,000-30,000 บาท47 ไมวาแรงงานจะสมครใจใชบรการนนๆ หรอไมกตาม หรอแรงงานอาจตองใชหนทนายหนา
ออกเงนซอตวมา
45 ขอมลจากเครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน (LPN) ซงมสวนรวมในการบกคนโรงงานและสมภาษณผเสยหาย
46 สมภาษณ Phil Robertson รองผอำนวยการฝายเอเชย องคการฮวแมนไรทวอทช ในกรงเทพฯ เมอวนท 11 มนาคม 2553
47 ขอมลจากการสมภาษณผใหขอมลและสมภาษณผเสยหาย 51 รายจากประเทศพมา
21
แรงงานเกอบ 200 คนทพบเมอเจาหนาทเขาบกคนในจงหวดตรงเมอเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2552 ลวนเปนแรงงานท
“เชา” ใหทำงานจบปลาในนานนำไทยชวงสนๆ แตมชาย 51 คนเขาขายเปนผเสยหายจากการคามนษย ในจำนวน
นม 2 คนออกไปจบปลาในประเทศอนโดนเซยหนงปและเพงจะเดนทางกลบ ทตองกลบกเพราะตองซอมแซมเรอ
ประมง และกำลงรอสงตวกลบไปขนเรอ เปนครงแรกทตนไดออกทะเลจบปลาและเปนครงแรกทมโอกาสขนฝงดวย
แรงงานบางคนกไมเคยออกไปไหนเลยเพราะเพงเดนทางมาถงจากพมามาไทยโดยใชเสนทางแมสอดและดานเจดย
สามองคและไปแวะพกทบานหลงหนงในจงหวดสมทรสาคร
กรณนแรงงานเกอบ 200 คนนกลายเปนเรองขนมาหลงจากมชายคนหนงจากพมาไดหลบหนออกจากบานและ
ตดตอเครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน (LPN) เครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงานจงประสานกบตำรวจ
และหนวยงานอนรวมทงองคกรพฒนาเอกชนทเกยวของเขาบกคนบานดงกลาว พบแรงงานทเหลอ หลงจากตรวจ
เอกสารแลว พบวา 51 คนเปนผเสยหายจากการคามนษยโดยมนายหนาเปนผบงการ สวนแรงงานคนอน บางก
ทำงานใชหนคาหวใหนายจางจนหมดแลวและอยทำงานตอและรอรบคาจางแมจะไมมากกตาม เชน แรงงาน
บางคนลงชอรบเงน 4,000 บาท โดยนายหนาเปนคนเกบเงนไวเองแตอาจใหเงนแรงงานประมาณ 100-400 บาท
เทานน แรงงานบางคนทำงานจนครบ 2 ปและเรมจะไดรบคาจางจรงๆ กม จากผเสยหายจำนวน 51 คนน
บางคนเรมงานแลวเดอนเดยวกม สามเดอนกม แตกยงไมมใครไดรบเงน ม 15 คนทเปนแรงงานขามชาตขน
ทะเบยนอยางถกตอง
เจาหนาทตำรวจจบกมเจาของบานซงเปนชายไทยและนายหนาซงเปนชาวพมา คดนเขาสกระบวนการอยางรวดเรว
ในเดอนมกราคม พ.ศ. 2553 ชายไทยทถกจบตองโทษปรบเปนเงนเพยง 20,000 บาทในฐานะใหทพกพงแกแรงงาน
ขามชาตเขาเมองโดยผดกฎหมาย สวนนายหนาถกตดสนลงโทษฐานคามนษยใหจำคกสป สวนเจาของเรอทจะ
สงแรงงานพมาไปทำงานนนมรายงานวาเปนบรษทแบบครอบครวทขนทะเบยนไวกบกรมขนสงทางนำและพาณชย
นาว ทำธรกจจดหานำแขง เชอเพลงและซอมบำรงทาเรอประมง และยงขนทะเบยนกบกระทรวงพาณชยทำธรกจ
แปรรปนำปลาผง และยงมรายงานวาไดทำเรองไปยงกระทรวงแรงงานเพอขออนญาตจางแรงงานขามชาตอกกวา
600 คน48
นอกจากนน ในป พ.ศ. 2552 คณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงายงไดเหนจดหมายรองเรยนทสงไปถงผวา
ราชการจงหวดสงขลา ลงนามโดยชาวบานคนไทยประมาณ 50 คนจากชมชนประมงเลกๆ ซงทนไมไดกบวธท
เจาหนาทตำรวจปฏบตตอแรงงานขามชาตชาวกมพชาและชาวพมาทถกจบกมเมอไมสามารถแสดงเอกสารเขา
เมองหลงจากทไปทำงานบนเรอประมง ตำรวจบอกกบแรงงานเหลานวาถานายจางไมมาประกนตว กจะสงไปขาย
ใหกบเรอประมงลำอน เรองนไดแพรกระจายไปทวชมชนทมขอมลถงกนหมด ชาวบานจงไมยอม
48 อษา พชย. 24 พฤศจกายน 2552. ในคอลมน “Thai officials rescue Burmese workers”. Mizzima News, พบทเวบไซตhttp://www. reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900sid/SNAA-7Y7784?OpenDocument
รปแบบการคามนษยและบงคบใชแรงงานบนเรอประมงไทย: ขอคนพบจากการศกษา
22
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
3.2 พนทเสยงตอการถกลอลวงจากเครอขายนายหนาคาหว
คนทเดนทางจากบานเพอหางานทำในเมองหลวงหรอจงหวดทเศรษฐกจดนน สวนใหญไมรวาจะไปหางานทไหนท
ปลอดภย ผเสยหายหลายคนทคณะผทำการศกษาไดสมภาษณไมรกรมจดหางานมบทบาทหนาทอะไร หรอ ไมเคย
พบเหนคำเตอนทหนวยงานของรฐตดประกาศไวตามสถานขนสงและสถานรถไฟ
กรงเทพมหานคร
สนามหลวง: เปนพนทสาธารณะรปวงกลมร มพนทกวางขวาง ตงอยตรงขามพระบรมมหาราชวง เปนสถานทจด
งานเอนกประสงคและเปนทพอคาแมคานำสนคามาวางขาย มตนไมขนาดใหญลอมอยรายรอบ จงเปนทพกพง
ของผเดนทางและผไมมทพกอาศยใชเปนทหลบนอนคางคนตามพนหญา ตลอดจนเปนศนยกลางในการตอรถ
ประจำทางและรถบรการมากมายหลายตอหลายสาย ตำรวจทราบวามแกง/ขบวนการลอลวงแรงงานประมงบรเวณ
สนามหลวงอย 3 กลม49
ในจำนวนผเสยหาย 83 คนในรายงานการศกษาน ม 9 คนบอกวาถกนำตวไปจากสนามหลวง จากการชกชวน
ไปทำงานหรอกนอาหารทมสารออกฤทธตอประสาทเจอปน เมอกนแลว กหมดสต แตกไมปรากฏวาตำรวจทองท
(ส.น.ชนะสงคราม) มการบนทกคดลอลวงแรงงานประมงเลย
พนทกอเหตทผเสยหายหลายคนพดตรงกน ไดแก บรเวณสวนหยอมแมพระธรณบบมวยผม บรเวณรมคลองหลอด
(ทงสองทนอยทางฝงตะวนออก) และหลงศาลฎกา และบรเวณรอบสนามหลวง
สถานขนสงหมอชต: บรเวณอาคารผโดยสารขาออกเปนพนทเปาหมายสำคญทมขบวนการคามนษยแฝงอย
ตำรวจกรวามแกง/ขบวนการลอลวงชายไทยไปเปนแรงงานประมงปฏบตการอยในบรเวณนน50 อาคารรอบนอกจะม
เคานเตอรขายตวโดยสารและตวแทนบรษทรถทวรตางๆ ทใหพนกงานเดนเรหาผโดยสาร นายหนา (และพวก
มจฉาชพ) จงสวมลอยเปนพนกงานขายตวไดอยางกลมกลนแมจะมเจาหนาทรกษาความปลอดภยและเจาหนาท
ตำรวจประจำการณอย ตลอดจนมกลองวงจรปดตดตงอยดวยกตาม มจฉาชพกลมนจะเลอกผเสยหายทเพงจะเดน
ทางมาถงหรอกำลงจะเดนทางกลบภมลำเนาทตางจงหวด ผเสยหายเลาวา มจฉาชพจะเขาไปถามคนทจะเดนทาง
กลบวามเงนหรอขาวของกลบบานหรอเปลา ถาตอบวาไมม กจะเสนอวามงานรายไดด ทำงานเพยง 1-2 เดอนก
อาจจะมเงนกลบบานกอนใหญ ซงผเสยหายทงเดกและผใหญหลายรายหลงเชอ เนองจากรสกวามาทำงานทกรงเทพฯ
ควรมเงนทองกลบบาน จงถกลอลวงในทสด
สวนบรเวณนอกอาคารขาเขา จะมรถแทกซทเปนพวกแกงมจฉาชพ/นายหนายนรอเหยอทเดนทางเขามาหางานใน
กรงเทพฯ บรเวณนไมมตำรวจประจำการณอย มแตพนกงานรกษาความปลอดภยของบรษทเอกชนทรบสมปทานด
แลการจดการรถแทกซเทานน
49 ขอมลเอกสารลบรายงานขบวนการหลอกคนลงเรอ กองบงคบการปราบปรามการกระทำความผดตอเดก เยาวชน และสตร พ.ศ. 2551
50 ขอมลจากรายงานของกองบงคบการปราบปรามการกระทำความผดตอเดก เยาวชน และสตร (ปดส) บรเวณสถานขนสงหมอชต มขบวนการลอลวงแรงงานลงเรอประมง ประมาณ 2 กลมใหญๆ
23
หวลำโพง: สถานรถไฟหวลำโพงตงอยใจกลางกรงเทพฯ เปนศนยรวมของการคมนาคมทมประชาชนสญจรผานไป
มาเปนจำนวนมาก ประชาชนจากตางจงหวดนยมเดนทางโดยรถไฟมากกวารถโดยสารประจำทาง นอกบรเวณ
อาคารหองโถงเปนพนทเปดซงมประชาชนใชอาศยพกและหลบนอน หองโถงอาคารผโดยสารจะปดเวลา 22.30 น.
คนทรอการเดนทางในชวงเชามดหรอไมมทจะไป กจะถกกนใหออกไปขางนอก ในชวงกลางคนนเอง จะมนายหนา
และพวกมจฉาชพออกมาหาเหยอ
จากคำบอกเลาของเจาหนาทกองบงคบการปราบปรามการกระทำความผดตอเดก เยาวชน และสตร ระบวาสถาน
หวลำโพงเปนจดทผคามนษยชอบมาหาเหยอมากทสดแหงหนง ตำรวจทองททราบดวามแกง/ขบวนการคามนษย
ปฏบตงานลอลวงแรงงานประมงทน แตเจาหนาทกองบงคบการตำรวจรถไฟ51 ใหขอสงเกตวาเคยมการกวาดลาง
ครงใหญเมอสองสามปกอน ยนยนวาขบวนการคามนษยลกษณะดงกลาวไดหมดไปจากหวลำโพงตงแตนนแลว
อยางไรกด ศนยปฏบตการตอตานการคามนษย มลนธกระจกเงาไดใหการชวยเหลอเดกชายอาย 14 ป52 ทถก
นายหนาลอลวงจากหวลำโพงเมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2551 และถกบงคบใชแรงงานบนเรอประมง โชคดท
เดกหนออกมาไดโดยกระโดดลงนำขณะทเรอกำลงออกทะเลและไดรบการชวยเหลอเมอเวลาผานไปสองสามชวโมง
วงเวยนใหญ53: อยหางจากแมนำเจาพระยาไปทางตะวนตกเพยงสองสามกโลเมตร วงเวยนใหญเปนทตงของ
พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราชตงตระหงานตรงกลางวงเวยนทมรถวงอยโดยรอบ พนทนเปน
ศนยกลางการคมนาคมรถประจำทางและมสถานรถไฟไปจงหวดสมทรสาคร ทงสองฝงของสถานรถไฟ มแผงขาย
สนคาหลากหลายชนดเรยงราย บรเวณดานนอกสถานรถไฟ จะมรถยนตสามลอรบจางและจกรยานยนตรบจาง
จอดรอรบผโดยสาร ใกลๆ มสวนหยอมซงเปนจดทพกคนเดนทาง คนไรทอยอาศยและประชาชนทวไปทตองการ
นงพกผอน ชวงกลางคน จะมคนมานอนพกตรงบรเวณดงกลาว พนทนจะมคนเดนเขาออกตลอดเวลา
รอบบรเวณวงเวยนใหญ มบรษทจดหางานสำหรบผตองการไปทำงานตางประเทศและในประเทศหลายแหง
ดงทไดกลาวไวแลวในตอนตน คณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาระบวามบรษทจดหางาน 5 แหงทเนนลอลวง
คนหางานทไมเฉลยวใจใหไปเปนแรงงานบนเรอประมง บรษทจดหางาน/นายหนา 4 แหงตงอยใกลสแยกบานแขก
สวนบรษททหาตงอยบรเวณวงเวยนใหญ ในชวงคณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาเขาไปสบหาขอมล มนาย
หนาจากหนงในหาบรษทนงอยบนทางเทารองบอกคนทเดนผานไปมาวา “นอง อยากไดงานทำไหม มานเลย”
ดเหมอนวาตำรวจทองท (บรเวณนมสถานตำรวจ 4 แหง) ไมเคยมรายงานหรอรเรองการคามนษยหรอการลอลวง
แรงงานประมงเลย เมอผทำการศกษาคนหนงไปสอบถามกรมจดหางานวาบรษทจดหางานทง 5 แหงนไปขน
ทะเบยนกบกรมการจดหางานหรอไม กไดรบคำตอบวาไมไดขนทะเบยน และยงไดรบการบอกเลาวาหากไมมใคร
ทำเรองรองเรยน กไมมการดำเนนการใดๆ
51 สมภาษณผบงคบการตำรวจรถไฟ เมอเดอนมถนายน 2551
52 เมอวนท 27 มถนายน 2551 มลนธกระจกเงาประสานงานกบกองบงคบการตำรวจนำเขาไปชวยเหลอเดกชายอาย 14 ปชาวจงหวดบรรมย คนหนงทถกลอลวงใหไปทำงานบนเรอประมง แตกหลบหนมาได ขณะทเรอกำลงออกปากอาวไทย โดยเดกชายคนดงกลาว ใหการวาถก ลอลวงและพามาจากบรเวณสถานรถไฟหวลำโพงเพอบงคบใหทำงานบนเรอประมง
53 ขอมลจากการสมภาษณผเสยหายโดยเจาหนาทศนยอภบาลผเดนทางทะเลสงขลา
รปแบบการคามนษยและบงคบใชแรงงานบนเรอประมงไทย: ขอคนพบจากการศกษา
24
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
สวนสาธารณะรมณนาถ: หรอสวนพพธภณฑเรอนจำ ตงอยในบรเวณตรงขามกบศาลาวาการกรงเทพมหานคร
ลกษณะของสวนสาธารณะดงกลาวเปนทพกผอนของคนทวไป คนเรรอน และคนไรทอยอาศย ในชวงเวลากลางวน
มคนมาใชบรการไมมากนก จงทำใหคอนขางเงยบสงบ
มชายอาย 20-39 ป ทไดรบการชวยเหลอจากสถานตำรวจนำสงขลาเมอวนท 11 กรกฎาคม พ.ศ. 2551 บอกกบ
คณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาวา ถกลอลวงจากบรเวณสวนสาธารณะแหงนโดยนายหนาคนเดยวกน
แตตางวาระกน
บรเวณทาเรอประมงทเสยงตอการถกลอลวง
“นายบ (B) กบพชายไปหางานทำ54 ทตำบลมหาชย จงหวดสมทรสาครเมอเดอนเมษายน พ.ศ. 2545 ทงสองคน
กเหมอนกบคนอสานอนๆ คอ รวาโอกาสหางานตามทาเรอประมงมมาก เหมอนกบคนทวไปทไปมหาชยดวยความ
หวงวาจะไดงานโดยไมตองมเงนตดตวมากนก สองสามวนแรกไปทสวนสาธารณะหลงศาลหลกเมองทายถนน
ใกลกบตลาดขายอาหารราคาถก ระหวางทนงพกในสวน มชายคนหนงเดนเขามาคยวามงานใหทำบนเรอประมง
บอกวาเปนงานสบาย รายไดด ไมเหนอยอะไรมาก นายบกบพชายคดวานาสนใจ นายหนาดงกลาวจงพานงซอน
ทายรถจกรยานยนตไปพบเจาของเรอ แลวบอกวาจะพาไปลงเรอทจงหวดสงขลา นายบและพชายขอกลบไปเกบ
เสอผาทหองเชากอน แตเจาของเรอบอกวาไมตองกได จะพาไปซอเสอผาใหมใหเลย ในเยนวนเดยวกนนายหนา
คนดงกลาวไดพานายบและพชาย พรอมกบแรงงานอก 6 คน (โดยแตละคนถกชกชวนในลกษณะเดยวกน)
เดนทางโดยรถกระบะไปยงทาเรอ จงหวดสงขลา เมอมาถง นายบกบพชายถกจบแยกกนลงเรอ นายบกบแรงงาน
อกสคนลงเรอลำเดยวกน สวนพชายกบแรงงานคนอนอกสองคนไปลงเรออกลำหนงแยกกนไป เมอเรอออก
ทะเลแลว ผควบคมเรอบอกกบนายบวาตวเขาและพชายถกนายหนาขายใหกบเรอประมงราคา 6,000 บาท และตอง
ทำงานใช “หน” จนกวาจะครบ 1 ป ถงจะขนฝงได
ระหวางอยบนเรอนายบถกบงคบใชใหทำงานหนก และถกทำรายทบตจากหวหนาคนงาน นายบ อยบนเรอประมง
เปนระยะเวลา 3 ป โดยไมเคยไดขนฝง ในชวงสามปนถกขายตอไปยงเรอประมงลำอนอก 5 ลำ ทำงานบนเรอได
3 ป กไดรบการปลอยตวเปนอสระ แตไมไดเงนคาจางเลย สวนพชาย เดนทางกลบหลงนายบประมาณ 1 ป
โดยหนแอบซอนตวบนเรอประมงลำอนเพอขนฝงททาเรอจงหวดสงขลา พชายนายบกไมไดรบเงนคาจางเชนกน
จากรายงานของผเสยหาย สถานทมการลอลวงแรงงานมากทสดในจงหวดสมทรสาคร ไดแก55
• สวนสาธารณะและศาลเจาพอหลกเมอง
• ตลาดมหาชยและหางสรรพสนคานำพ
• สถานบนเทงตลอดแนวทางรถไฟแถบคลองคร มหาชยวลลา และประมาณ 1 กโลเมตรจากใจกลางเมอง
• บรเวณหนาโรงพยาบาลมหาชย ตลาดกง และทารถโดยสารสวนสน
• บรเวณหนาศาลากลางจงหวดสมทรสาคร
54 ครอบครวของสองพนองไปแจงคนหายกบศนยขอมลคนหายเพอตอตานการคามนษยเมอทงสองคนหายตวไปในป 2545 นายบรายงาน เหตการณทงหมดใหศนยฯ เมอกลบบานแลว
55 ขอมลจากสำนกงานตำรวจแหงชาตและมลนธกระจกเงา
25
จงหวดสงขลามทาเรอประมงขนาดใหญ มเรอประมงจากจงหวดตางๆ เปนจำนวนมากทมาเทยบทาทสงขลา
ในรายงานการลอลวงแรงงานประมงและการบงคบใชแรงงานประมง ไดพดถงพนทเสยงตอการลอลวงไวดงน56
• สถานรถไฟหาดใหญ
• รานคาราโอเกะรมสะพานปลา ถนนนครนอก ยาวตลอดชายฝงทะเลสาบสงขลา อำเภอเมอง
3.3 ประวตความเปนมาของผเสยหายทถกลอลวง
ในจำนวนผเสยหาย 83 รายทศนยปฏบตการตอตานการคามนษยและศนยขอมลคนหายเพอตอตานการคามนษย
ไดรบรายงานนน เปนเพศชายและเปนคนไทยทงหมด อายระหวาง 14-55 ป สวนใหญมาจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
และภาคเหนอ หลายคนเพงเดนทางเขากรงเทพฯ เปนครงแรก (หรอเขามาอยเพยงไมกวน) สวนใหญมาเพอหางานทำ
บางคนกำลงจะเดนทางกลบบาน บางคนนงในบรเวณสถานขนสงหรอสถานรถไฟนานนบชวโมงเพราะไมรวาจะไปไหน
ผเสยหายสวนใหญไมมการศกษาหรอมการศกษาเพยงระดบประถมศกษาเทานน57 งานทหาเปนแรงงานไรฝมอ
ผเสยหายมกมฐานะยากจนและตองการหาเงนจนเจอครอบครว พรอมทจะเสยงและพรอมทจะรบขอเสนอจาก
นายหนา โดยเฉพาะอยางยงเมอไดรบการบอกเลาวา “รายไดด” และสญญาอนๆ เชน งานสบาย ผเสยหายตางเชอ
วาโชคเขาขางตนแลว
โอกาสเดยวทเรอประมงขนาดใหญออกทะเลนานกวาหนงปจะกลบเขาฝงนน จะเกดขนไดกตอเมอตองไปตอ
สมปทานเรอ เตมเชอเพลง หรอซอมเรอ โดยเฉพาะการซอมเรอนน โอกาสทจะเกดมนอยมาก ถาทะเลมคลนลมแรง
เรอประมงจะพยายามแลนชดฝง โอกาสนแหละทผเสยหายหลายคนยอมเสยงชวตกระโดดลงนำหลบหน
จากกรณทง 83 รายททำการศกษานน ม 28 รายทคณะผทำการศกษาพบวานาสนใจเปนพเศษหลงจากทำการ
ศกษาเบองตน ในเดอนเมษายน พ.ศ. 2552 กระทรวงการตางประเทศของไทยไดแจงคณะผทำการศกษาวาชายสคน
ทหนจากเรอประมงขณะแลนในนานนำประเทศมาเลเซยนนไดถกเนรเทศกลบประเทศแลว คณะผทำการศกษา
จงไดเดนทางไปยงชายแดนภาคใตไปทดานตรวจคนเขาเมองสะเดา อำเภอสะเดา จงหวดสงขลา มรายงานวาชาย
ทงสโดยสารเครองบนจากเมองกชง โดยหนงในสคนนถกกกขงเปนเวลา 5 เดอนฐานหลบหนเขาเมองผดกฎหมาย
อยางไรกตาม หลงจากคณะผทำการศกษาไปพบกบเจาหนาทตรวจคนเขาเมองททำการคดกรองผเขาขายทตอง
ถกเนรเทศทผานดานตรวจคนเขาเมอง กพบวามชายอก 28 รายหนจากเรอประมงเพอมาขอความชวยเหลอกบ
ทางการมาเลเชย
บางรายเกยวของกบกรณทครอบครวไดมาแจงความคนหายไวกบมลนธกระจกเงา เจาหนาทสถานทตไทยใหความ
เหนแกคณะผทำการศกษาวาทางสถานทตตองพจารณากรณคนงานไทยเขาประเทศมาเลเซยโดยไมมเอกสารรบรอง
เปนจำนวนมาก จงไมสามารถตรวจคดแยกประเภทของงานทมาทำได (ตอมาภายหลง คณะผทำการศกษาทราบวา
56 เอกสารผเขารบบรการ ณ ศนยอภบาลผเดนทางทะเลสงขลา และ จากสถานตำรวจนำสงขลาและขอมลจากตำรวจนำสงขลา
57 ขอมลจากการสมภาษณผเสยหายกวา 30 รายโดยมลนธกระจกเงา
รปแบบการคามนษยและบงคบใชแรงงานบนเรอประมงไทย: ขอคนพบจากการศกษา
26
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
ยงมผหลบหนจากเรอประมงกลมใหญอกกลมหนงซงเคยถกตำรวจกกขงในประเทศมาเลเซยและถกสงตวกลบ
ประเทศชวงปลายป พ.ศ. 2552 แตเนองจากไมไดรบแจงขอมลในเรองนในตอนนน จงไมมรายละเอยดในเรองน)
ภาคผนวก 1 เปนตารางแจงขอมลกรณคนไทย 83 คนททางมลนธกระจกเงาไดรบรายงาน สรปไดดงน:
• 15 คนมอายไมเกน 18 ป
• 29 คนมอายระหวาง 19–29 ป
• 27 คนมอายระหวาง 30–39 ป
• 9 คนมอายระหวาง 40–49 ป
• 3 คนมอายมากกวา 50 ป
• 6 คนไมเคยอยบนเรอประมง
• 47 คนถกบงคบใชงานบนเรอประมงนอยกวา 1 ป
• 8 คนถกบงคบใชงานบนเรอประมง 1–2 ป
• 4 คนถกบงคบใชงานบนเรอประมง 2–3 ป
• 2 คนถกบงคบใชงานบนเรอประมง 3–4 ป
• 1 คนถกบงคบใชงานบนเรอประมง 4–5 ป
• 3 คนถกบงคบใชงานบนเรอประมงมากกวา 5 ป
• 1 คนถกบงคบใชงานบนเรอประมง 10 ป
• 11 คนไมมขอมลเกยวกบระยะเวลาการทำงานบนเรอประมง
• 15 คนถกพามาจากสถานขนสงหมอชต
• 15 คนถกพามาจากสถานรถไฟหวลำโพง
• 9 คนถกพามาจากสนามหลวง
• 3 คนถกพามาจากสวนสาธารณะรมณนาถ
• 1 คนถกพามาจากหาดใหญ
• 11 คนถกพามาจากจงหวดสมทรสาครหรอจงหวดสมทรปราการ
• 29 คนไมมขอมลวาถกพามาหรอถกลอลวงจากทไหน
• 7 คนมการศกษาระดบมธยมศกษา
• 58 มการศกษาระดบประถมศกษา
• 9 ไมมการศกษา
• 9 คนไมมขอมลเกยวกบระดบการศกษา
• 5 คนถกวางยาหรอทำใหหมดสตกอนถกนำไปเรอประมง
• 6 คนเปนหนรานคาราโอเกะ
ผเสยหายสวนมากถกพาไปท:
• ทาเรอประมง จงหวดสมทรปราการ
• ทาเรอมหาชย จงหวดสมทรสาคร
• ทาเรอประมง จงหวดสงขลา
• ทาเรอประมง จงหวดปตตาน
27
ในบรรดาผเสยหาย 51 รายจากประเทศพมา (ทถกพสจนวาเปนผเสยหายจากการคามนษยเมอครงตำรวจบกคน
บานเมอเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2552) หลายคนมาจากหมบานทอยหางจากแมสอดหรอดานเจดยสามองคเพยง
ใชเวลาเดนทางหนงหรอสองวน มเพยง 15 คนทไดขนทะเบยนมใบอนญาตใหทำงานในประเทศไทยได
จากจำนวน 51 ราย:
• 22 รายมอาย 18–25 ป
• 23 รายมอาย 36–40 ป
• 6 รายมอาย 41–60 ป
• 8 รายทำงานบนเรอประมงนอยกวา 3 เดอน (และไดรบคาจางทงสน 1,000 บาท)
• 19 รายทำงานบนเรอประมงระหวาง 3-6 เดอน
• 7 รายทำงานบนเรอประมงระหวาง 7-12 เดอน
• 2 รายทำงานบนเรอประมงมากกวา 1 ป
• 15 รายรอทจะไดงานทำเปนครงแรก
• 7 คนไดรบเงนคาจางนอยกวา 1,000 บาท (ทำงานนานเทาไรไมไดระบ)
• 7 คนไดรบเงนคาจาง 1,000–2,000 บาท
• 6 คนไดรบเงนคาจาง 2,000–4,000 บาท
• 30 คนไมเคยไดรบเงนคาจางเลย
• หนงรายทำงานตงแตวนท 20 ตลาคม ถง 10 พฤศจกายนโดยไดรบเงนคาจาง 200 บาท
• หนงรายทำงานตงแตวนท 9 สงหาคม ถง 16 พฤศจกายน 2552 โดยไดรบเงนคาจาง 2,700 บาท
• หนงรายทำงานตงแตวนท 13 ตลาคม ถง 23 พฤศจกายน โดยไดรบเงนคาจาง 800 บาท
3.4 การปฏบตตอแรงงานบนเรอประมง
จากคำบอกเลาตางๆ อนมานไดวาผเสยหายไมไดตระหนกหรอรวาตนเองกำลงถกลอลวงจนกระทงไปอยบนเรอ
ประมงแลว ผเสยหายแทบจะไมรเลยวาตนอยทไหน ผควบคมเรอ (ไตกง) เขมงวดกบการทำงานบนเรอมาก แรงงาน
สวนมากตองทำงานทงวนทกวนโดยไมมวนหยด พกผอนไมเปนเวลา
งานททำกปฏบตเหมอนกนทกวน ทกสปดาห แรงงานจะกลากอวนขนจากทะเลพรอมทงปลาและสตวนำ
คดแยกปลา ปลาทไมตองการ กโยนกลบทะเล และสวนปลาทเหลอจบใสในถงมนำแขงแชไว ถาอวนขาดกตอง
ซอมอวนกอนจะโยนอวนลงนำ งานนใชเวลาสองถงสามชวโมง (หรอนานกวานน ขนอยกบชนดของอวน) เสรจแลว
กอาจนอนพกผอนไดหนงถงสองชวโมง จากนน กจะถกเรยกใหเรมทำงานแบบเดมอกทงวนทงคน ไมมใครไดนอน
เกนสองสามชวโมง ยกเวนเจบปวยจนทำงานไมไดเทานน
ผเสยหายในงานศกษาของมลนธกระจกเงามเดกชายรวมอยดวย อายไมเกน 18 ป มคนหนงอาย 14 ป ซงผด
กฎหมายไทย อยางนอยถาเปนกรณประมงทะเล เดกไดรบการปฏบตไมตางกบผใหญ ตองแบกของหนก ลากอวน
ขนลงเรอ นอกจากตองทำความสะอาดและดแลเรอประมงแลว เดกบางคนยงตองลงนำไปผกอวนไวกบทนดวย
รปแบบการคามนษยและบงคบใชแรงงานบนเรอประมงไทย: ขอคนพบจากการศกษา
28
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
แรงงานหลายคนมปญหาเมาเรอ กจะไดรบยาแกปวดพาราเซตามอลไปกน จากคำบอกเลาของผเสยหาย มการ
เปลยนตวลกเรอทเมาเรอไปสามสราย
ลกเรอกนอาหารวนละสองมอ คอ มอกลางวนและกลางคน อาหารทกนมกมขาวกบปลาเปนหลก นานๆ จะมผก
บางเมอเรอสเบยงเขาฝง เมอนำจดบนเรอหมด กนำนำทะเลมาตม ผเสยหายยงเลาวาลกเรอบางคนมปญหา
เกยวกบตบดวย
ไมมผเสยหายรายใดทใหขอมลวามการจบลกเรอทปวยหนกโยนทงทะเล การปฏบตตอลกเรอกแตกตางกนไป
เรอประมงบางลำ คนเจบปวยกถกบงคบใหตองทำงาน แตบางลำ กไดรบอนญาตใหนอนพกผอนไดนานขน
อยางไรกด ตามทเคยมขาวในหนงสอพมพและจากหนวยงาน Burma Human Rights Documentation Unit
วาเมอเดอนมถนายน 2549 เจาของเรอประภาสนาว 6 ลำไมยอมจายคาจางแกลกเรอประมง 77 คน โดยจบลกเรอ
ไปไวทเรออกลำหนงโดยไมมอาหาร นำมนเชอเพลง หรอนำจด ปลอยกลางทะเลลอยแพในนานนำประเทศอนโดนเซย
กวาสามเดอน เปนเหตใหมผเสยชวต 39 คน ศพผเสยชวตถกโยนทงนำ อก 38 ชวตทเหลอซงมทงแรงงาน
ขามชาตและแรงงานไทยไดรบการชวยเหลอในเวลาตอมา ในเดอนกนยายน พ.ศ. 2551 ศาลแรงงานกลางของไทย
พพากษาใหนายจางชดใชเงนทงสน 4.9 ลานบาท (หรอ140,450 เหรยญสหรฐ) ใหแกลกเรอทรอดชวต สวน
ครอบครวผเสยชวตไมไดรบคาชดเชยแตประการใด เนองจากศาลวนจฉยวาไมมหลกฐานภาพถายทพสจนวามคน
ตายจรง สวนการจายคาชดเชยแกผรอดชวต กมเหตใหลาชา เนองจากผรอดชวตไดรบแจงวาจะตองมาอยพรอม
หนาทง 20 คนจงจะสามารถทำการเบกจายได58
มรายงานจากผเสยหายงานศกษาของมลนธกระจกเงาวามการใชกำลงระหวางแรงงานกบผควบคมเรอ ผเสยหาย
ถกทบตบอยครง ตวอยางเชน นายด (D) บอกกบคณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาวาบางครงเขาถกทบต
และขวาจะถกโยนลงนำหากมปากเสยงกบผควบคมเรออก59 ผเสยหายรายหนงบอกกบคณะผทำการศกษา
ของมลนธกระจกเงาวาตนถกโยนทงทะเลหลงจากแสรงทำเปนถกตอยจนสลบเมอตอสกบลกชายของผควบคมเรอ
(ดกรณนายเค (K))
แรงงานประมงจากประเทศกมพชารายหนงบอกกบนกวจยองคการฮวแมนไรทวอทชวาตนเคยมเรองทะเลาะกบ
ผควบคมเรอประมงระหวางแลนอยในอาวไทย นอกฝงจงหวดตราด ในเดอนสงหาคม พ.ศ. 2551 ผควบคมเรอ
กลาวหาตนวาขดขนคำสงไมเชอฟงและใชทอนโลหะทบต เมอตนฮดส ผควบคมเรอกวทยตดตอใหผควบคมเรอ
คนอนๆ มาชวย เมอผควบคมเรอคนอนมาถง กชวยกนทบตลกเรอกมพชาจนบาดเจบ เมอเรอกลบถงฝงจงหวดตราด
ผควบคมเรอกแจงเรยกตำรวจวาแรงงานดงกลาวดมเหลามนเมาและพยายามลกขโมยของ แลวตำรวจกใชไม
กระบองตแรงงานดงกลาวจนสนสต60
58 Human Rights Documentation Unit. 2009. Burma: Human rights yearbook 2008. National Coalition Government of the Union of Burma. หนา 993
59 ผเสยหายทขอความชวยเหลอจากศนยปฏบตการตอตานการคามนษย มลนธกระจกเงาเมอเดอนพฤษภาคม 2551
60 อางแลว HRW.2010. หนา 49 และสมภาษณกบ Phil Robertson, HRW. เมอวนท 16 กนยายน 2551
29
ในจำนวนผเสยหาย 83 รายในงานการศกษาของมลนธกระจกเงานน มผเสยหายอยางนอย 19 รายทถกบงคบขนใจ
ใหทำงานบนเรอประมงนานกวาหนงป โอกาสเดยวทจะขนฝงไดกคอเมอเรอประมงไปเตมนำมนเชอเพลง หรอไป
ตอใบอนญาตหรอประทบตราบตรททาเรอประมง
ในปพ.ศ. 2546 ชายจากจงหวดขอนแกนคนหนงอาย 39 ปเดนทางเขากรงเทพฯ เมอถงสถานรถไฟหวลำโพง ไดรบ
การชกชวนใหไปทำงานบนเรอประมง คาจางเดอนละ 5,000 บาท ไดรบการบอกเลาวา เรอจะออกทะเลครงละ
หนงเดอน ขอเสนอนฟงดเขาท แตเมอเรอออกทะเลไปสองสามวน ชายคนนกถกสงตอไปยงเรอลากอวนอกลำหนง
ทไปจบปลาในนานนำประเทศอนโดนเซย เหตการณตอมาตองถอวาเปนฝนรายในชวต ทำงานบนเรอไดหนงป
กถกขายตอไปใหเรอประมงอกลำหนงเปนเงน 10,000 บาท ตอมา เรอประมงลำดงกลาวถกเจาหนาทประเทศ
อนโดนเซยจบกมฐานทำประมงผดกฎหมายและกกขงลกเรอทกคนเปนเวลา 3 เดอนจนกระทงเจาของเรอมาไถตว
ออกไป ตอมา ชายผนกถกขายตอไปใหเรออกลำหนงในจงหวดสมทรปราการทออกจบปลาในอาวไทย เมอไปขอ
ผควบคมเรอขนฝง ผควบคมเรอเกรงวาชายดงกลาวอาจคดหลบหน เลยขายตอไปใหกบเรอประมงทกำลงจะออก
ไปนานนำประเทศมาเลเซย หวหนาแรงงานบนเรอดงกลาวเปนชาวพมาและทบตชายคนนหลายครง ตอมา กถก
ขายใหกบเรอประมงอกลำหนงขณะลอยลำในนานนำประเทศมาเลเซย อยมาได 3 เดอน กสามารถหลบหนออก
มาไดขณะทเรอแวะเตมนำมน โดยวายไปถงฝงรฐซาราวก และถกเจาหนาทจบกมคมขง 4 เดอนฐานเขาเมองโดย
ผดกฎหมายและถกโบยหนงครง นบเวลาทำงานทงคนทงวนรวมทงสน 5 ป ในทสดกไดกลบบาน โดยไมไดรบเงน
คาจางเลยและกนอยอยางอดอยาก61
ในการใหสมภาษณกบนกขาวจากบางกอกโพสต แรงงาน 5 คนทไดรบอสระมแรงงานจากกมพชา 2 คน ไดเลา
ความทกขยากจากการถกกกขงบนเรอประมงวา “ทกคนทำงานกนไมรจกเหนดเหนอยบนเรอ ผควบคมเรอกทำ
กบแรงงานอยางโหดรายทารณ บางคนถกทบตดวยคอนหรอแทงโลหะเมอไมสามารถทำตามคำสงของผควบคม
เรอไดอยางใจ... ‘ผมทำงานเกอบ 24 ชวโมง ผมตองเยบแหอวนทขาดไมหยดตดตอกนสามวน จนหมดแรง
หลบไป’ ชายคนหนงทชอ “สมบต” เลา สมบตถกลกพาตวเมออาย 21 ป และตองทำงานบนเรออวนเปนเวลา 15
เดอน” 62
สมบตเลาใหนกขาวฟงวาหลงจากทตนตกทะเล กพบรางผเสยหายเปนผสงวยคนหนงตดอยในอวน “ผมเองกเกอบ
ตาย” สมบตรำพงรำพน “ไตกงเอามดเชอดคอผม หาวากนขาวชา เลอดไหลเปนทาง ผมตองคกเขาขอชวต” ลำคอ
ของสมบตยงมรอยแผลเปนปรากฏอย สมบตพยายามโดดนำหน ครงแรกถกจบได หนไมพน ครงทสอง สมบตลอย
คอในทะเลครงวนเกาะถงทใชใสปลาเปนทนจนถงหมบานแหงหนงในประเทศมาเลเซย สมบตหลบซอนอยสามวน
กนมะละกอและกลวยประทงชวตระหวางทเรอลากอวนลำนนเตมนำมนใกลกบหมบาน สมบตกลววาอาจมภยมาถง
เพราะเจาของเรอคงตองเจบแคนทสมบตไปแจงเจาหนาทและสอมวลชน สมบตบอกดวยวา แรงงานบนเรอประมง
ไมมใครไดรบเงนคาจางแมแตคนเดยว
61 สมภาษณครงแรกโดยคณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาเมอวนท 2 เมษายน 2551 หลงจากถกสงกลบประเทศไทยพรอมกบรายอน ทเขาเมองโดยผดกฎหมาย รวมทงผเสยหายจากการคามนษยคนไทย 20 คน มลนธกระจกเงากำลงหาทางชวยชายผนใหไดรบการชดใช ตามกฎหมาย
62 บำรง อำนาจเจรญฤทธ. 31 พฤษภาคม 2552 ใน “Lured into life on a slave ship”, หนงสอพมพบางกอกโพสต ในตอน Spectrum
รปแบบการคามนษยและบงคบใชแรงงานบนเรอประมงไทย: ขอคนพบจากการศกษา
30
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
สรพงษ กองจนทก63 ผเชยวชาญดานสทธมนษยชนและอนกรรมการสทธมนษยชนดานชนชาต ผไรสญชาต
แรงงานขามชาตและผพลดถน สภาทนายความ ไดตงขอสงเกตเกยวกบสภาพและลกษณะของระบบยตธรรมในการ
ดำเนนคด ในบทความบนเวบไซต เรอง “ลกเรอประมงนอกนานนำทะเลไทย: คามนษยและฆามนษย”64 ไวดงน
1. นายจางไมปฏบตตามกฎหมายคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซงใชบงคบกบลกจางทกคน ไมวาจะเปนลกจาง
ไทยหรอลกจางพมาทขนทะเบยนอยางถกตองหรอไม โดยไมจายคาจางคางจาย คาทำงานในวนหยด
คาวนหยดตามประเพณ รวมถงเลกจางโดยลกจางไมมความผด และไมจายเงนชดเชย
2. นายจางไมจายเงนเปอรเซนต หรอเงนโบนสพเศษตามธรรมเนยม
3. นายจางไมขนทะเบยนอนญาตทำงานใหกบแรงงานตางดาวตามกฎหมาย แตกลบนำไปสวมบตรประจำตว
ประชาชนลกเรอทเปนคนไทย
4. นายจางไมดำเนนการแจงการเขา-ออกของเรอทงในประเทศไทยและประเทศอนโดนเซยตอเจาหนาทตรวจ
คนเขาเมอง
5. นายจางไมแจงการใชเรอตอขนสงทางนำและพาณชยนาวประจำจงหวด
6. นายจางใชแรงงานเดกอายตำกวา 18 ป ขณะเรอเดนทางออกไปหาปลาตางประเทศ
7. นายจางใชกระบวนการนายหนาทไมถกตองตามกฎหมายในการจดหาลกเรอ จายคาจาง และอนๆ
8. นายจางไมยนบญชลกเรอ คาจาง แกพนกงานตรวจแรงงานในพนทตามกฎหมาย
9. เจาหนาทรฐบางคน บางหนวยงาน ทจรตตอหนาท และละเวนการปฏบตหนาท
10. กฎหมายลาหลงไมสอดคลองกบสถานการณปจจบน และขดตอกฎหมายอน อาท กฎกระทรวงแรงงานฉบบท
10 ขอ 2 ระบวา การคมครองลกจาง มใหใชบงคบแกลกเรอทไปดำเนนการประจำอยนอกราชอาณาจกร
ตดตอกนตงแตหนงปขนไป
11. แรงงานตางดาวถกมองเสมอนไมใชมนษยเทาคนไทย ถกละเมด ถกจบกม ไมสามารถเขาถงสทธและการ
คมครองสทธได อาท เมอลกเรอมาใหขอเทจจรง จะถกตำรวจจบกม และผลกดนออกนอกประเทศ
12. ทายาทของลกเรอทเสยชวตไมไดรบเงนทดแทนและคาสนไหมตามกฎหมาย ดวยขอจำกดดานเอกสาร
แสดงตวบคคล
13. การตอสคดทางศาลและกระบวนการยตธรรมใชระยะเวลานาน ทำใหแรงงานตางดาวไมสามารถอยตอส
คดได เนองจากขอจำกดดานสถานะบคคลและสทธอาศยในประเทศไทย
14. สงคมไทยยงคงมทศนคตทไมดตอแรงงานตางดาว
15. แนวนโยบาย (ขอจำกด) การจางแรงงานตางดาวไมสอดคลองกบภาคธรกจและความเปนจรงทยงตองการ
ใชแรงงานทจำเปน
63 สรพงษ กองจนทก ,ผอำนวยการศนยศกษากระเหรยงและการพฒนา ไมไดระบวนทเขยน ดเวบไซท www.statelessperson.com/ www/?q=node/2633www.karencenter.com
64 www.statelessperson.com
31
กรณของนายว(V)
นายว อาย 52 ปทำงานเพาะเลยงหอยแครงทจงหวดสมทรปราการ ในวนท 13 พฤษภาคม พ.ศ. 2551 หลงจากรบเงนคาจางแลว กไปเทยวทรานคาราโอเกะ และรจกกบนายดงทนน นายดงชกชวนใหนายวดมสรา จนเมามายและใชบรการทางเพศกบพนกงานคาราโอเกะ เมอเหนวาเมาไดทแลว นายดงจงพานายวไปพกทหองและปดประตลอกหองไว รงขน นายวกถกขายใหเรอประมงลำหนงทกำลงจะออกไปนานนำประเทศ มาเลเซย ไตกงบอกกบนายววานายวตองทำงานเพอชดใชหน 15,000 บาท
นายวตองทำงานวนละ 20-22 ชวโมง คดแยกปลา เทนำแขง และซอมแซมอวนทชำรด โดยไมไดรบเงนคาจาง เลยและมกถกดาวาทบตจากไตกงและผชวยไตกง ไมมวนหยดพก จนเจดเดอนตอมาในวนท 15 ธนวาคม พ.ศ. 2551 ระหวางทเรอกำลงเขาฝงประเทศมาเลเซยเพอเตมนำมนเชอเพลง นายวตดสนใจกระโดดลงนำ เมอขนฝง กพยายามขอความชวยเหลอจากตำรวจมาเลเซยแตถกจบฐานเขาเมองผดกฎหมายและถกกกขงเกอบส เดอนกอนทจะถกสงกลบไทยทางดานตรวจคนเขาเมองสะเดา จงหวดสงขลา เมอวนท 3 เมษายน พ.ศ. 2552
กรณนายเค(K)
ในป พ.ศ. 2549 นายเคขณะนนอาย 27 ปเดนทางมาหางานทำทกรงเทพฯ และมาพกผอนทบรเวณ สนามหลวง (ฝงบรเวณคลองหลอด) จนกระทงมชายไมทราบชอ เขามาพดคยชกชวนใหไปทำงานบนเรอ ประมง โดยบอกวาเปนงานสบาย รายไดหลายพนบาทตอเดอน จากนนกถกพาไปขนรถตทจอดอยใกล คลองหลอด เดนทางไปทจงหวดสงขลาพรอมกบเพอนแรงงานอก 4 คน จนกระทงถงบรเวณทาเรอ ประมงจงหวดสงขลาใกลกบสถานตำรวจนำสงขลา นายเคถกสงตวเปนแรงงานบนเรอประมงลากเดยว ออกหาปลาในนานนำประเทศมาเลเซย โดยมไตกง และมลกชายไตกงเปนหวหนาแรงงานคอยควบคม หลงจากทเรอออกจากทาเรอจงหวดสงขลา ใชเวลาเดนทางประมาณ 3 วนกถงนานนำประเทศมาเลเซย
นายเคทำงานอยบนเรอดงกลาว 3 ป โดยทไมเคยไดรบคาตอบแทน ทำงานโดยไมมวนหยดพก บนเรอไมม ยารกษาโรค ไดนอนพกผอนประมาณวนละ 3-4 ชวโมง กนอาหารวนละ 2 มอ วนไหนทำงานชาหรอทำงาน ไมไดตามคำสงของหวหนาแรงงานบนเรอ กจะถกไตกงและลกชายทำรายทบต โดยใชสายสลงลากอวนต เขาทลำตว และหากขดขนกจะถกขบงคบดวยอาวธปน
เมอเดอนกรกฎาคม 2552 นายเคปวยทำงานไมไหว ทำใหไตกงและลกชายไมพอใจ ใชทอนเหลกทบเขาท ใบหนาของนายเคและจบศรษะกระแทกกบขอบเรอ นายเคจงแกลงสลบและถกจบโยนลงทะเล นายเควายนำลอยคออยกลางทะเล 1 คน ไดรบความชวยเหลอจากชาวประมงเวยดนามทกำลงหาปลาอย พาขนฝงและพาไปขอรบความชวยเหลอจากทางการประเทศเวยดนาม หลงจากทถกกกบรเวณใหอยในสถาน กกกนของประเทศเวยดนามเปนเวลา 1 เดอน มเจาหนาทจากกรมการกงสลไทยในประเทศเวยดนามเขา มาใหความชวยเหลอจนสามารถกลบประเทศไทยเมอปลายเดอนสงหาคม 2552
นายเคสามารถระบรปถายผตองสงสยทตำรวจนำมาใหดหรอรวาใครเปนนายหนาคามนษยททางตำรวจเกบ หลกฐานไว ยงรจกชอไตกงและลกชายของไตกงดวย เรองนมการดำเนนคดแลว แมวาหมายจบจะออกเฉพาะ นายหนาคามนษยเพยงคนเดยวกตาม ขณะนตำรวจกำลงตามจบตวนายหนาดงกลาวอย โดยใหเหตผลวา ตองการตวนายหนาเพอเชอมโยงไปถงตวไตกงและลกชาย
นาย เคใหสมภาษณวนท 28 กนยายน 2552 ทบานในจงหวดลำปาง
รปแบบการคามนษยและบงคบใชแรงงานบนเรอประมงไทย: ขอคนพบจากการศกษา
32
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
4กรอบกฎหมายไทยในภาคประมงนอกนานนำ
ในปพ.ศ. 2547 นายธรวฒน ไมสวรรณกล นสตปรญญาโทคณะนตศาสตรมหาวทยาลยธรกจ ไดทำรายงาน
วจยหวขอ “การคมครองแรงงานในกจการประมงทะเล: ศกษาเปรยบเทยบมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ และ
กฎหมายตางประเทศ” สนบสนนใหมการแกไขกฎหมายคมครองแรงงาน และกฎกระทรวงแรงงานฉบบท
10 ในการบงคบใชกบลกษณะงานประมง โดยใหเหตผลวา กฎหมายและกฎกระทรวงทบงคบใชอยนนไมสอดคลอง
กบอนสญญาและขอเสนอแนะขององคการแรงงานระหวางประเทศ โดยเฉพาะในเรองการตรวจสขภาพ การฝก
ทกษะอาชพใหแกลกเรอ สญญาในการทำงาน ชวโมงทำงาน สวสดการและความปลอดภยในการทำงาน โดยขอสรป
ในงานวจยนออกมากอนทองคการแรงงานระหวางประเทศจะปรบมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศสำหรบงาน
ประมงใหเปนอนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศวาดวยงานประมง ป 2550 (ฉบบท 188) และขอเสนอ
แนะฉบบท 199
นายธรวฒนฯ เสนอแนะวาจำเปนจะตองตราพระราชบญญตทใหความคมครองแรงงานในกจการประมงเปน
การเฉพาะ เพราะการทางานในงานประมงทะเลมลกษณะทแตกตางจากการทางานบนบก และในกฎกระทรวง
ฉบบท 10 (พ.ศ. 2541) ออกตามความในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 กไมไดกลาวถงบทกาหนดโทษไว
ทำใหการปฏบตตามมาตรฐานคมครองลกจางในกจการประมงทะเลเปนไปไดยาก ผทำวจยจงเสนอวาควรตรา
กฎหมายเปนการเฉพาะขนอกฉบบหนง
4.1 การคมครองแรงงานภาคประมง-กฎหมายในประเทศ
ชายไทยทงเดกและผใหญทถกลอลวงและบงคบใชแรงงานบนเรอประมงนน เปนผไรเสรภาพไปไหนไมได ดงท
ไดกลาวไปแลวในบทท 3 คนเหลานจงเปนผเสยหายจากการกระทำความผดทางอาญา ไมใชเพยงละเมดกฎหมาย
แรงงาน (เชน ในกรณของแรงงานขามชาต หลายคนถกนำขามพรมแดนประเทศเขามาเพอถกบงคบใชแรงงาน)
การบงคบใชแรงงานและการคามนษยเพอแสวงหาประโยชนจากแรงงานบนเรอประมงนนเปนการกระทำทฝาฝน
กฎหมายของไทยและเจตนารมยของรฐบาลทใหกบสนธสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศและสนธสญญา
สทธมนษยชนอนๆ มาตรา 38 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 กำหนดวาการเกณฑแรงงาน
จะกระทำไมได
33
ในรายละเอยดนน มกฎหมายไทย 3 ฉบบทใหความคมครองแรงงานภาคประมงอยเหมอนกน โดยไมคำนงวาเปน
แรงงานไทยหรอตางชาต แมวาในเดอนเมษายน 2550 มนายจางไทยทเปนหญงคนหนงถกศาลสงลงโทษจำคก
กวา 10 ปฐานกระทำทารณแกลกจางคนรบใชในบาน65
ในระหวางการศกษาวจยครงน พระราชบญญต ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 255166 ยงมไดมการ
ประกาศใช (เรมบงคบใชในป พ.ศ. 2551) โดย พ.ร.บ. ฉบบใหมนยกเลกกฎหมายมาตราการปองกนและปราบปราม
การคาหญงและเดกฉบบกอน นบเปนนมตรหมายทดดวยมการนยามการคามนษยในมตการแสวงหาประโยชน
แรงงานและการแสวงหาประโยชนทางเพศ กฎหมายฉบบเดมนยามการคามนษยในดานการแสวงหาประโยชน
ทางเพศเทานน นอกจากนน ยงครอบคลมแตเฉพาะหญงและเดกเทานน สวน พ.ร.บ. ฉบบใหมครอบคลมการคา
มนษยทเปนเพศชายดวย และมบทลงโทษผกระทำความผดรนแรงโดยเฉพาะขาราชการ พนกงาน นกการเมอง
หรอผดำรงตำแหนงทางราชการใดๆ โดยใหหนกกวาทกำหนดไวใน พ.ร.บ.คมครองแรงงาน
ในกฎหมายปองกนและปราบปรามการคามนษย นยามการบงคบใชแรงงานหรอบรการใหหมายความวา “การขมขน
ใจใหทำงานหรอใหบรการโดยทำใหกลววาจะเกดอนตรายตอชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง หรอทรพยสนของ
บคคลนนเองหรอของผอน โดยขเขญดวยประการใดๆ โดยใชกำลงประทษราย หรอโดยทำใหบคคลนนอยในภาวะ
ทไมสามารถขดขนได” ในกฎหมายยงระบวา:
“มาตรา 4 ในพระราชบญญตน: “แสวงหาโดยไมชอบ” หมายความวา...การเอาคนลงเปนทาส การนำคนมาขอทาน
การบงคบใชแรงงานหรอบรการ...” “การบงคบใชแรงงานหรอบรการ” หมายความวา “การขมขนใจใหทำงานหรอให
บรการโดยทำใหกลววาจะเกดอนตรายตอชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง หรอทรพยสนของบคคลนนเองหรอของ
ผอน โดยขเขญดวยประการใดๆ โดยใชกำลงประทษราย หรอโดยทำใหบคคลนนอยในภาวะทไมสามารถขดขนได”
“มาตรา 6: ผใดเพอแสวงหาประโยชนโดยมชอบ กระทำการอยางหนงอยางใด ดงตอไปน
(1) เปนธระจดหา ซอ ขาย จำหนาย พามาจากหรอสงไปยงทใด หนวงเหนยวกกขง จดใหอยอาศย
หรอรบไวซงบคคลใด โดยขมข ใชกำลงบงคบ ลกพาตว ฉอฉล หลอกลวง ใชอำนาจโดยไมชอบ หรอ
โดยใหเงนหรอผลประโยชนอยางอนแกผปกครองหรอผดแลบคคลนนเพอใหผปกครองหรอผดแลให
ความยนยอมแกผกระทำความผดในการแสวงหาประโยชนจากบคคลทตนดแล หรอ
(2) เปนธระจดหา ซอ ขาย จำหนาย พามาจากหรอสงไปยงทใด หนวงเหนยวกกขง จดใหอยอาศย
หรอรบไวซงเดกผนน กระทำความผดฐานคามนษย”
“มาตรา 7: ผใดกระทำการดงตอไปนตองระวางโทษเชนเดยวกบผกระทำความผดฐานคามนษย:
(1) สนบสนนการกระทำความผดฐานคามนษย
(2) อปการะโดยใหทรพยสน จดหาทประชมหรอทพำนกใหแกผกระทำความผดฐานคามนษย...”
65 พบในเวบไซต Humantrafficking.org, ปรบจากหวขอขาว “Of human bondage: After 50 years, the anti-slavery law is finally being enforced.” หนงสอพมพบางกอกโพสต ภาค Outlook, 8 May 2007, ทเวบไซต www.humantrafficking.org/updates/633
66 ภาคภาษาองกฤษแปลโดยเจาหนาทสำนกงานอยการสงสด ดไดท เวบไซตhttp://www.unhcr.org/refworld/category,LEGAL,,,THA,4a 546ab42,0.html
กรอบกฎหมายไทยในภาคประมงนอกนานนำ
34
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
“มาตรา 52: ผใดกระทำความผดฐานคามนษย ตองระวางโทษจำคกตงแตสปถงสบป และปรบตงแตแปดหมน
บาทถงสองแสนบาท”
แมวาการออกพระราชบญญต ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 เปนการนำกฎหมายและแนว
ปฏบตใหสอดคลองกบมาตรฐานองคการสหประชาชาตแลวกตาม ผใหขอมลหลายรายบอกกบคณะผทำการศกษา
ของมลนธกระจกเงาวาการบงคบใชกฎหมายยงมปญหา ยงทำไดนอย สอดคลองกบขอสรปรายงานประจำป 2553
ขององคการฮวแมนไรทวอทช67
กฎหมายคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ยงกำหนดใหนายจางตองจายเงนชดใชความเสยหายจากการบงคบใช
แรงงานดวย อยางไรกด ในกฎกระทรวงแรงงานฉบบท 10 ขอ 1 ขอ 2 และขอ 4 แมจะมสาระสำคญกลาวถงการ
คมครองและการจางแรงงานในภาคประมงทะเล แตกจำกดความคมครองทใหแกแรงงานในภาคประมงนอกนานนำ:
“ขอ 1: การคมครองแรงงานประมงในงานประมงทะเลนอกจากทกำหนดไวในกฎกระทรวงน ใหเปนไปตามท
นายจางและลกจางตกลงกน เวนแตการคมครองแรงงานตามบทบญญตหมวด 1 บททวไป ตงแตมาตรา
7 ถงมาตรา 21 หมวด 8 ความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทำงาน ตงแตมาตรา 100
ถงมาตรา 107 หมวด 12 การยนคำรองและการพจารณาคำรอง ตงแตมาตรา 123 ถงมาตรา 125 หมวด 13
กองทนสงเคราะหลกจาง เฉพาะมาตรา 134 และมาตรา 135 หมวด 14 พนกงานตรวจแรงงานตงแตมาตรา 139
ถงมาตรา 142 และหมวด 15 การสงหนงสอ มาตรา 143 ใหนายจางและลกจางปฏบตตามพระราชบญญต
คมครองแรงงานพ.ศ. 2541”
“ขอ 2: กฎกระทรวงนมใหใชบงคบแก
(1) งานประมงทะเลทมจำนวนลกจางนอยกวายสบคน เวนแตขอกำหนดเกยวกบการจายคาจางตามขอ 7
และขอ 8 ใหใชบงคบแกงานประมงทะเลทมลกจางตงแตหนงคนขนไป
(2) เรอประมงทไปดำเนนการประจำอยนอกราชอาณาจกรตดตอกนตงแตหนงปขนไป”
“ขอ 4: หามมใหนายจางรบเดกอายตำกวาสบหกปทำงานบนเรอประมง เวนแตเดกนนอายไมตำกวาสบหาปและ
บดาหรอมารดาหรอผปกครองของเดกนนทำงานอยบนเรอประมงนนดวย หรอบดาหรอมารดาหรอผปกครอง
ของเดกนนใหความยนยอมเปนหนงสอ”
ตอนทายของกฎกระทรวงฉบบน หมายเหตวา “เนองจากงานประมงทะเลมสภาพการจางและทำงานทแตกตางไป
จากการจางงานทวไป ซงสมควรกำหนดการคมครองแรงงานในงานดงกลาวไวเปนพเศษแตกตางไปจากการคมครอง
แรงงานตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 และโดยทมาตรา 22 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน
พ.ศ. 2541 บญญตใหออกกฎกระทรวงกำหนดการคมครองแรงงานในกรณตางๆ ใหแตกตางไปจากพระราชบญญต
ดงกลาว จงจำเปนตองออกกฎกระทรวงน”68
67 อางแลว HRW.2010. หนา 66-67
68 ไมปรากฏวามการออกกฎกระทรวงหลงจากนน
35
กรอบกฎหมายไทยในภาคประมงนอกนานนำ
จงมนกวจยและผเชยวชาญดานกฎหมายเสนอวาควรมการปรบปรงแกไขพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.
2541 และกฎกระทรวงดงกลาว
กฎหมายปองกนและปราบปราบการคามนษยและกฎหมายแรงงานสอดคลองกบประมวลกฎหมายอาญา69 ในหมวด
ทวาดวยความผดตอเสรภาพ ดงน:
“มาตรา 309: ผใดขมขนใจผอนใหกระทำการใด ไมกระทำการใด หรอจำยอมตอสงใด โดยทำใหกลววาจะ
เกดอนตรายตอชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยงหรอทรพยสนของผถกขมขนใจนนเองหรอของผอน หรอโดยใช
กำลงประทษรายจนผถกขมขนใจตองกระทำการนน ไมกระทำการนนหรอจำยอมตอสงนน ตองระวางโทษจำคก
ไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกพนบาท หรอทงจำทงปรบ
“ถาความผดตามวรรคแรกไดกระทำโดยมอาวธ หรอโดยรวมกระทำความผดดวยกนตงแตหาคนขนไป หรอได
กระทำเพอใหผถกขมขนใจทำ ถอน ทำใหเสยหาย หรอทำลายเอกสารสทธอยางใด ผกระทำตองระวางโทษ
จำคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจำทงปรบ”
“ถากระทำโดยอางอำนาจองยหรอซองโจร ไมวาองยหรอซองโจรนนจะมอยหรอไม ผกระทำตองระวางโทษ
จำคกตงแตหนงปถงเจดป และปรบตงแตสองพนบาทถงหนงหมนสพนบาท”
“มาตรา 310: ผใดหนวงเหนยวหรอกกขงผอน หรอกระทำดวยประการใด ใหผอนปราศจากเสรภาพในรางกาย
ตองระวางโทษจำคก ไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกพนบาท หรอทงจำทงปรบ”
“มาตรา 312: ผใดเพอจะเอาคนลงเปนทาส หรอใหมฐานะคลายทาส นำเขาในหรอสงออกไปนอกราชอาณาจกร
พามาจากทใด ซอ ขาย จำหนาย รบหรอหนวงเหนยวซงบคคลหนงบคคลใด ตองระวางโทษจำคก ไมเกนเจดป
หรอปรบไมเกนหนงหมนสพนบาท
“มาตรา 312 ตร: ผใดโดยทจรตรบไว จำหนาย เปนธระจดหา ลอไป หรอพาไปซงบคคลอายเกนสบหาปแต
ยงไมเกนสบแปดป แมผนนจะยนยอมกตาม ตองระวางโทษจำคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท
หรอทงจำทงปรบ”
“ถาการกระทำความผดตามวรรคแรกเปนการกระทำแกเดกอายยงไมเกนสบหาป ผกระทำตองระวางโทษจำคก
ไมเกนเจดป หรอปรบไมเกนหนงหมนสพนบาท หรอทงจำทงปรบ”
กฎหมายฉบบทสามไดแกพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 ซงมาตรา 23 มาตรา 24 และมาตรา 25 กำหนดวา
“พาหนะ” ทเขามาในหรอออกไปนอกราชอาณาจกรตองแจงเจาหนาทเพอทำการตรวจ เจาพนกงานตรวจคนเขา
69 คำแปลกฎหมายภาษาองกฤษจาก http://thailaws.com/law/t_laws/tlaw50001.pdf ประมวลกฎหมายแพงและอาญาของไทย ดฐานขอมลของ ILO ท NATLEX database on national labour, social security and human rights legislation ดเวบไซต http:// www.ilo.org/dyn/natlex/natlex_browse.details?p_lang=en&p_country=THA&p_classification=01.04&p_origin=COUNTRY&p_ sortby=SORTBY_COUNTRY
36
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
เมองจะตรวจเอกสารเกยวกบเรอ สนคาและคนประจำเรอ ซงการตรวจสอบดงกลาวจะทำใหทราบวาคนประจำเรอ
คนใดทำงานประเภทใด ตลอดจนตรวจสอบความถกตองของเอกสารคนประจำเรอดวย กฎหมายดงกลาวสามารถ
ปองปรามการนำแรงงานประมงลงเรอโดยไมสมครใจไดในระดบหนง
อยางไรกด เมอคณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาสมภาษณเจาหนาทตรวจคนเขาเมองในพนททาเรอประมง
สแหง70 พบวามปญหาและอปสรรคสำคญ ประการแรก ขาดแคลนเจาพนกงานในการตรวจเรอ ทำใหไมสามารถ
ไปตรวจเรอประมงทแจงมาได ประการทสอง เมอลงพนทตรวจเรอตามการรบแจง ผควบคมเรอกมกจะนำคนประจำ
เรอทมเอกสารคนประจำเรอถกตองตามกฎหมายมาแสดงตนตอเจาพนกงาน ประการทสามซงอาจเปนปญหาสำคญ
ทสดคอ ผควบคมเรอหลายรายไมแจงการเขาออกราชอาณาจกรตอพนกงานเจาหนาท
4.2 กรอบความรวมมอระหวางประเทศ
คณะกรรมการผเชยวชาญวาดวยการปฏบตใชอนสญญาและขอเสนอแนะขององคการแรงงานระหวางประเทศได
เคยชแนะวาการนำอนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศฉบบท 29 ไปใชนน รฐสมาชกพงทำมหนาทปองกน
สบสวนสอบสวนและดำเนนคดตามสมควรในกรณทมการละเมดสทธมนษยชนโดยหนวยงานของรฐ พนกงาน
เจาหนาทของรฐและเอกชนททำความเสยหายตอสทธของผอน
อนสญญาสหประชาชาตวาดวยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1982 (พ.ศ. 2525) ซงประเทศไทยไดใหสตยาบนแลวครอบคลม
สทธในการเดนเรอ อาณาเขตทะเล เขตอำนาจทางเศรษฐกจ สถานภาพทางกฎหมายของทรพยากรใตทะเล การสญจร
ผานชองแคบทใชสำหรบการเดนเรอระหวางประเทศ การอนรกษและการจดการทรพยากรมชวตในทะเลหลวง
การคมครองสงแวดลอมทางทะเล ระเบยบการวจยวทยาศาสตรทางทะเล พนธะกรณในการระงบขอพพาทระหวางรฐ
อนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศวาดวยการเกณฑแรงงานหรอแรงงานบงคบ (ฉบบท 29) เปนอนสญญา
ฉบบแรกๆ ขององคการแรงงานระหวางประเทศทประเทศไทยไดใหสตยาบน (ใหสตยาบนเมอ พ.ศ. 2512)
อนสญญาฉบบนขยายนยามของคำวาทาสใหครอบคลมการเกณฑแรงงานหรอแรงงานบงคบ ในป พ.ศ. 2550
คณะกรรมการผเชยวชาญฯ ขององคการแรงงานระหวางประเทศตงขอสงเกตเกยวกบการนำอนสญญาไปปฏบต
ของไทยในสวนทเกยวกบแรงงานประมง และไดตงขอสงเกตอกครงหนงในป พ.ศ. 2552 เนองจากในรายงานของ
รฐบาลไทยไมไดมการพดถงเรองน ขอยกตวอยางในสวนทเกยวของดงน;
“การคามนษยเพอแสวงหาประโยชนโดยมชอบ-สารจากองคกรลกจางระหวางประเทศ
คณะกรรมการฯ ไดรบหนงสอจากสมาพนธสหภาพแรงงานเสรระหวางประเทศ (ICFTU) ปจจบน คอสหพนธ
แรงงานระหวางประเทศ (ITUC) ลงวนท 31 สงหาคม พ.ศ. 2549 เรองการนำอนสญญาไปปฏบตของ
ประเทศไทย ในหนงสอดงกลาว สมาพนธ ICFTU แสดงความกงวลเกยวกบปญหาการคามนษยทมตนทางจาก
ประเทศไทยและปลายทางในประเทศไทย และอางถงรายงานของสำนกงานองคการสหประชาชาตวาดวย
ยาเสพตดและอาชญากรรม (UNODC) (ฉบบเดอนเมษายน 2549) วาประเทศไทยถกขนบญชอยในกลมประเทศ
ทมอตราการคามนษยสงมากทงเปนประเทศปลายทาง ตนทาง และทางผาน ในรายงานระบวามหญงและ
เดกชาวกมพชาและชาวลาวถกคามนษยสงเขาไปในประเทศไทยเปนแรงงานในโรงงานและทำงานรบใชในบาน
70 จงหวดสมทรสาคร สมทรปราการ สงขลาและปตตาน
37
ตลอดจนเพอธรกจทางเพศ สวนชายชาวพมา กมพชาและลาวกถกคามนษยสงเขาไปในไทยเปนแรงงานบงคบ
ในภาคธรกจตางๆ เชน งานกอสราง งานเกษตรกรรม และทสำคญ ในอตสาหกรรมประมง สมาพนธ ICFTU
อางวามขอมลโดยตรงในเรองแรงงานประมงพมา โดยเฉพาะอยางยงจากสมาชกสหภาพคนเดนเรอพมา 6 คน
ทถกลอลวงใหไปทำงานบนเรอประมงไทยในสภาพการทำงานทโหดรายเสมอนหนงเปนแรงงานบงคบ รวมทง
ยงกลาวหาวาถกกระทำทารณและไดรบบาดเจบ สมาพนธ ICFTU กงวลเกยวกบการไมมมาตรการทางกฎหมาย
ทสามารถคมครองชายเหลานทถกบงคบใชแรงงาน ซงทำใหปญหาผเสยหายเพศชายยงไมไดรบการดแล
ไดมการสงตอหนงสอของ สมาพนธ ICFTU ไปยงรฐบาลเมอวนท 8 กนยายน พ.ศ.2549 เพอพจารณาใหความ
เหนตามทเหนสมควร รฐบาลยอมรบวากรอบกฎหมายปจจบนยงมขอบขายคอนขางจำกดและการคามนษย
เปนปญหารนแรงและซบซอน รฐบาลระบวารฐบาลกำลงดำเนนการออกพระราชบญญต ปองกนและ
ปราบปรามการคามนษย ซงคณะรฐมนตรไดเหนชอบแลวและกำลงอยระหวางการพจารณาของรฐสภา
อยางไรกด คณะกรรมการฯ มขอสงเกตวาในรายงานของประเทศไทย มไดพดถงหนงสอของสมาพนธ ICFTU
ตามทอางถงขางตน จงขอใหรฐบาลตอบประเดนขอกลาวหาของสมาพนธ ICFTU ในรายงานครงตอไปดวย”
อนสญญาองคการระหวางประเทศฉบบอนๆ ทเกยวของกบแรงงานภาคประมง ไดแก อนสญญาวาดวยแรงงานขนตำ
(แรงงานประมง) ค.ศ. 1959 (พ.ศ. 2502) (ฉบบท 112) อนสญญาวาดวยการตรวจสขภาพรางกาย (แรงงานประมง)
ค.ศ. 1959 (พ.ศ. 2502) (ฉบบท 113) อนสญญาวาดวยขอความในขอตกลงแรงงานประมง ค.ศ. 1959 (พ.ศ. 2502)
(ฉบบท 114) และอนสญญาวาดวยการจดทอยอาศยสำหรบลกเรอ (แรงงานประมง) ค.ศ. 1966 (พ.ศ. 2509) (ฉบบท
126) ซงประเทศไทยยงไมไดใหสตยาบนอนสญญาเหลาน
ในป พ.ศ. 2550 ทประชมแรงงานระหวางประเทศ (ILC) เหนวาควรตองมการทบทวนอนสญญาเหลานและหลอม
รวมใหเปนฉบบเดยวเพอใหสามารถชวยเหลอและเขาถงแรงงานประมงในโลกไดมากขน โดยเฉพาะอยางยง
แรงงานททำงานบนเรอประมงขนาดเลก ในเดอนมถนายน พ.ศ. 2550 ทประชมแรงงานระหวางประเทศจงมมต
รบรองอนสญญาวาดวยงานภาคประมง (ฉบบท 188) และขอเสนอแนะ (ฉบบท 199) เพอสงเสรมและคมครองสทธ
แรงงานประมงใหสามารถทำงานในสภาพการทำงานทมศกดศร อนสญญาฉบบท 188 เรยกรองใหแรงงานประมงม
สภาพการทำงานบนเรออยางมศกดศร รวมทงเงอนไขการบรการ ทพกอาศย และอาหาร ความปลอดภยอาชวอนามย
การคมครองสขภาพ การรกษาพยาบาลและประกนสงคม ในอารมภบทของอนสญญาฉบบนกลาววา “คำนงถง”
สทธพนฐานทงหลายทปรากฏในอนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศทกฉบบ รวมทงสทธทเกยวของกบ
แรงงานบงคบดวย อนสญญาดงกลาวตองมประเทศสมาชกใหสตยาบนอยางนอย 10 ประเทศ โดยตองเปนประเทศ
ทมชายฝงทะเล 8 ประเทศจงจะมผลในทางปฏบต ประเทศบอสเนยและเฮอรเซโกวนาเปนประเทศแรกทใหสตยาบน
อนสญญาฉบบนในป พ.ศ. 2553
แรงงานบงคบเปนขอตองหามในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองและอนสญญาวา
ดวยสทธเดก ซงประเทศไทยไดใหสตยาบนแลวทงสองฉบบ
กรอบกฎหมายไทยในภาคประมงนอกนานนำ
38
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
5การชวยเหลอผเสยหายกระบวนการยตธรรม
และการคมครอง
5.1 การชวยเหลอผเสยหาย
การดแลชวยเหลอผเสยหายจากการคามนษยและบงคบใชแรงงานนน มหลายหนวยงานเขามาเกยวของ ทงจาก
กระทรวงแรงงานและกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย โดยหนวยงานทจำเปนตองเขามาดแล
ผเสยหายในเบองตน อาจจะเปนสำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดในฐานะของศนยปฏบต
การปองกนและปราบปรามการคามนษยจงหวด นอกจากนน ยงมบานพกเดกและครอบครวจงหวดทมบทบาทใน
การดแลผเสยหายทกลบคนภมลำเนาอกดวย
อยางไรกด จากการสมภาษณเจาหนาทของสำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด สำนกงาน
แรงงานจงหวด สำนกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด และสถานตำรวจภธรจงหวด พบวายงขาดการ
ประสานขอมลระหวางหนวยงานในพนทและระหวางพนทตนทางและพนทปลายทางทแรงงานไปหางานทำ
ซงจะตองมการปรบปรงตอไป
นอกจากน ยงมปญหาการขาดการสงตอและประสานงานขอมลแมกระทงภายในหนวยงานภายใตสงกดกระทรวง
เดยวกน ทำใหขอมลของผเสยหายจากการบงคบใชแรงงานบนเรอประมงทหนวยงานเกบรวบรวมในพนททาเรอ
ประมง มไดมการสงตอไปยงหนวยงานทเกยวของในพนทภมลำเนาของผเสยหาย
การตงศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยจงหวดททำงานเปนทมสหวชาชพทวประเทศโดยเรม
ดำเนนการตงแตป พ.ศ. 2546 จงเปนชองทางอนดเยยมในการดแลปญหาแรงงานประมงดงกลาว แมวาศนยปฏบต
การปองกนและปราบปรามการคามนษยจงหวดแตละแหงจะเขมแขงไมเทากน แตโดยรวมแลว สามารถทำหนาท
เปนจดประสานระหวางหนวยงานภาครฐและองคกรเอกชนอนๆ ทำใหการเชอมตอระบบขอมลสงตอเปนไปอยางม
ประสทธภาพยงขน รวมทงการตดตอสอสารระหวางหนวยงานและจงหวดดยงขนดวย
จากการสมภาษณในงานศกษาวจยครงน เหนชดวาเจาหนาทและพนกงานทรบผดชอบดแลผเสยหายโดยตรงยง
ขาดทกษะในการสมภาษณผเสยหายและการสบคนขอเทจจรง มกเปนในลกษณะเกบเพยงประวตสวนตวและประวต
ครอบครวของผเสยหายเทานน มไดลงลกถงรายละเอยดทงหมด อนอาจนำไปสการคมครองผเสยหายในการเรยก
รองสทธตางๆ เพมเตม เชน การแจงความรองทกขกบผกระทำความผด หรอการเรยกรองสทธประโยชนและคาชดเชย
จากนายจางหรอเจาของเรอ สวนใหญไมมการถามวนทจางงาน สภาพการทำงาน คาจางทไดรบ และหนทชำระ
39
สวนกระบวนการในการฟนฟผเสยหาย พบวา สำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย หลายแหงดำเนน
การภายใตสทธในการชวยเหลอผยากไรหรอคนไรทพงเทานน โดยจะมอบเครองอปโภคบรโภค และเงนสงเคราะห
ครอบครวเบองตนใหกบผเสยหายเพยง 2,000 บาทเทานน กอนมลนธกระจกเงาดำเนนการศกษาในเรองน ไมปรากฏ
วามการชวยเหลอในดานอนอก ถงแมวากระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จะมกองทนชวย
เหลอผเสยหายจากกระบวนการคามนษยกตาม แตเจาหนาทสำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย
จงหวดหลายแหงไมทราบหลกเกณฑในการขอรบทนจากกองทนนใหผเสยหาย เทากบวามงบประมาณในการดแล
ฟนฟผเสยหายแตไมทราบวธในการขออนมตนำเงนไปใช71
ในงานศกษาวจยของมลนธกระจกเงา พบวากอนการประกาศใชพระราชบญญต ปองกนและปราบปรามการคามนษย
พ.ศ. 2551 การประสานงานระหวางหนวยงานในพนทภมลำเนาของผเสยหายหรอในการสอสารระหวางหนวยงาน
ในพนททมผเสยหายเพอใหการชวยเหลอกมนอยมาก กลาว คอ มกจะมหนวยงานเขามาชวยเหลอผเสยหายเพยง
แหงเดยว เชน สำนกงานจดหางานจงหวดในสจงหวด ทคณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาลงพนทศกษาไม
ทราบสถานการณการคามนษยในพนท เนองดวยไมปรากฏขอมลของผเสยหายในพนทเลย ทงทหนวยงานอนในพนท
อาจจะมขอมลของผเสยหายอยกตาม การมศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยจงหวดททำงาน
เปนทมสหวชาชพ จงนาจะเพมขดความสามารถและหนาททจะเขาไปดแลในเรองนไดดขน
ในการขยายความรวมมอระหวางหนวยงานของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยและกระทรวง
แรงงานเพอคมครองผเสยหายจากการคามนษยน กรมสวสดการและคมครองแรงงานไดจดทำแนวปฏบตเกยวกบ
การปองกน ปราบปราม และชวยเหลอคมครองผเสยหายจากการคามนษยดานแรงงาน โดยความชวยเหลอของ
องคการแรงงานระหวางประเทศ พรอมทงพฒนาหลกสตรฝกอบรม แนวปฏบตดงกลาวจดทำขนโดยความรวมมอ
ของหนวยงานตางๆ ทเกยวของไดประชมเพอยกรางแนวปฏบตอยางตอเนองหลายครง เพอรองรบการประกาศใช
พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 ไดจดการฝกอบรมครงแรกในป พ.ศ. 2552 และม
การจดอบรมอยางตอเนองทวประเทศ แนวปฏบตและการฝกอบรมคาดวาจะชวยเพมประสทธภาพการทำงานของหนวย
งานและระหวางหนวยงานในการสอสารและชวยเหลอผเสยหายทกคนรวมทงผเสยหายเพศชายดวยไดดยงขน
การศกษาของมลนธกระจกเงาระบวาเมอผเสยหายไดไปรองขอความชวยเหลอจากองคกรพฒนาเอกชนในพนท
องคกรเหลานนจะประสานไปยงหนวยงานภาครฐทเกยวของ โดยเฉพาะจากสำนกงานพฒนาสงคมและความมนคง
ของมนษยจงหวดและสำนกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวดเพอใหความชวยเหลอตอไป แตปรากฏวา
ผเสยหายเหลานนมไดถกคดแยกวาเปนผเสยหายจากกระบวนการคามนษยแตอยางใด เนองจากผเสยหายเหลานน
ถกจำแนกเปนบคคลผไดรบความเดอดรอน และไดรบเพยงคารถประจำทางในการกลบภมลำเนาเทานน72
71 กองทนชวยเหลอผเสยหายจากกระบวนการคามนษย ของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย เปดใหมการของบประมาณ ในการทำโครงการปองกนการคามนษย หรอชวยเหลอผเสยหายจากกระบวนการคามนษย โดยใหสำนกงานพฒนาสงคมและความมนคง ของมนษยจงหวดเปนหนวยงานรบผดชอบการทำโครงการเสนอตอกองทน วาจะนำเงนไปชวยเหลอผเสยหายในดานใดบาง ทงน หลงจากทพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ.2551 บงคบใช กองทนดงกลาวน ไดระงบการพจารณาโครงการ ชวคราวเพอโอนงานของกองทนใหเปนไปตามกองทนปองกนและปราบปรามการคามนษยตามพระราชบญญต (ปจจบนสามารถเบกจาย งบประมาณตามกองทนไดแลว)
72 สมภาษณเจาหนาทภาคสนามของศนยอภบาลผเดนทางทะเลสงขลา (บานสขสนต) ในป พ.ศ. 2551
การชวยเหลอผเสยหาย กระบวนการยตธรรม และการคมครอง
40
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
กอนการประกาศใชพระราชบญญต ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 ยงไมมกรณผเสยหายเพศ
ชายจากการคามนษย แมเมอมการประกาศใชกฎหมายแลว หลายกรณกยงไมพจารณาวาเขาขายสถานการณ
การคามนษยอยนนเอง แมวาจะเปนกรณการคามนษยกตาม เมอไมถอวาเปนเรองการคามนษย จงไมมการสงราย
ละเอยดไปใหหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนไมไดใหความชวยเหลอทางกฎหมาย สวสดการหรอเรยกรองคาชดเชย
ฉะนน จงไมปรากฏหลกฐานวามผเสยหายจากการคามนษยทเปนแรงงานประมง
มการเปลยนแปลงอกเรองหนง คอ หลงการศกษาของมลนธกระจกเงา ปรากฏวาระบบการชวยเหลอผเสยหาย
ดขน มการจดประชมเจาหนาทศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษย 39 จงหวดอธบายขนตอนการ
ทำงานของหนวยงานกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยในระดบจงหวดในการสนบสนนชวยเหลอ
และฟนฟเยยวยาผเสยหายเบองตน ผลจากการประชมครงนน ทำใหสำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของ
มนษยจงหวดยโสธรใหเงนชวยเหลอแกผเสยหายโดยทำเรองขอเงนจากกองทนชวยเหลอผเสยหายจากกระบวน
การคามนษย ในเวลาตอมา มผเสยหายอกหลายรายทไดรบการชวยเหลอเปนรปเงนชดเชยและการฟนฟเยยวยา
ในรปแบบตางๆ
การปฏบตการในการชวยเหลอผเสยหาย
จากสถตการชวยเหลอผเสยหายและแรงงานทถกละเมดสทธของหนวยงานภาครฐและองคกรพฒนาเอกชนท
เกยวของ73 ปรากฏวามแรงงานทตองการความชวยเหลอในหลากหลายกรณดวยกน เชน
• ถกลอลวงใหไปทำงานโดยไมสมครใจ
• ตกลงไปทำงานบนเรอประมงแตถกกดขเรองคาจางและสวสดการ
• ถกทำรายรางกายจากผควบคมเรอ (ไตกง) หรอเพอนรวมงาน
• ถกจบนอกนานนำไทย และไมไดรบการชวยเหลอจากเจาของเรอ
การใหความชวยเหลอผเสยหายจากการคามนษยและบงคบใชแรงงานหรอแรงงานทไดรบความเดอดรอนมกเรม
ตนกระบวนการเมอองคกรพฒนาเอกชนรบขอมลเบองตนเกยวกบตวผเสยหาย จากนนจงสงตอขอมลไปยงหนวย
งานภาครฐทเกยวของ สวนใหญจะสงไปยงศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยททำงานแบบสหวชาชพ
ในจงหวดทมการกระทำความผด กอนหนาการประกาศใชพระราชบญญต ปองกนและปราบปรามการคามนษย
พ.ศ. 2551 การใหหนวยงานภาครฐเขามาชวยเหลอผเสยหายจากการคามนษยและบงคบใชแรงงานเพศชายทำได
ยาก การทำงานแบบสหวชาชพนไดทำใหการรายงานคดการคามนษยเปนรปธรรมยงขน แตกระนนกตามหลาย
กรณเกดปญหาในการประสานขอมลและการชวยเหลอผเสยหาย
สวนใหญแลวผเสยหายไมสามารถขอความชวยเหลอโดยตรงดวยตนเองเนองจากตดอยบนเรอ การชวยเหลอเกด
ขนเมอองคกรพฒนาเอกชนเขาไปทำงานในทาเรอประมงหรอบรเวณทมการทำประมงตอเนองและไดรบรายงานวา
73 ขอมลการรบแจงและใหความชวยเหลอผเสยหายของ สำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา ปตตาน สมทรสาคร และองคกรพฒนาเอกชนซงประกอบดวยเครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน (LPN) ศนยอภบาลผเดนทางทะเลสงขลา (บานสขสนต) และศนยปฏบตการตอตานการคามนษย มลนธกระจกเงา
41
การชวยเหลอผเสยหาย กระบวนการยตธรรม และการคมครอง
มการใชแรงงานไมเปนธรรม บางครง ผเสยหายอาจหนออกมากอนถกสงตวไปเรอประมงและแจงเหตกบองคกร
พฒนาเอกชนในพนท ประเดนตรงน คอ องคกรพฒนาเอกชนมขอมลผเสยหายมากกวาหนวยงานภาครฐ
5.2 กระบวนการยตธรรม
ปญหาสำคญสวนหนงคอการยอมรบวางานบนเรอประมงเปนเปาหมายการคามนษยโดยเฉพาะแรงงานเพศชาย
ไมวาจะเปนเดกหรอผใหญ
จากรายงานการชวยเหลอผเสยหายจากการคามนษยประเภทแรงงานภาคประมงตงแตตนป พ.ศ.2550 ถงปลาย
ป 2551 ของสำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสมทรสาคร ไมปรากฏขอมลกรณแรงงาน
เพศชายถกคามนษยหรอถกลอลวงไปทำงานประมงเลยแมแตกรณเดยว รายงานของจงหวดสงขลากออกมาในทำนอง
เดยวกน คอ มผเสยหายทไดรบความชวยเหลอเพยง 15 กรณเทานน (ในรายงานวจย มไดบอกสญชาตของผเสยหาย)74
จากกรณทปรากฏเปนหลกฐาน สองจงหวดนเปนพนทตนทาง พนททางผาน และพนทปลายทางสำหรบผเสยหาย
การคามนษยจากประเทศไทย พมาและกมพชา
ในทางตรงกนขาม ขอมลของศนยอภบาลผเดนทางทะเลสงขลา (บานสขสนต) ซงเปนศนยพกพงของแรงงานทถก
ละเมดสทธ เจบปวย และถกคามนษย ในจงหวดสงขลา มสถตรบแจงเหตตอป75 มากกวา 50 กรณขนไปซง
ผเสยหายจากการทำงานบนเรอประมงมทงแรงงานไทยและแรงงานตางชาต ดเหมอนวามผเสยหายเกอบ 6 เทา
ไมไดรบรและเขาสกระบวนการชวยเหลอของหนวยงานภาครฐ
ทศนคตของผเสยหายสวนใหญมกมองวาสงทเกดขนเปนเรองของกรรมเวรและไมประสงคจะดำเนนการเอาผดหรอ
เอาเรองกบใคร และเชอวาการไปหาเจาหนาทภาครฐ กไมไดทำใหอะไรดขน ยงถาเปนแรงงานขามชาต โดยเฉพาะ
ผทไมมเอกสารเขาเมองถกตองตามกฎหมาย กยงไมกลาไปแจงความ เพราะผลทจะตามมาคงไมสดนก มโอกาส
ถกสงกลบประเทศในฐานเขาเมองโดยผดกฎหมาย
ผเสยหายสวนใหญทแจงตอศนยปฏบตการตอตานการคามนษย มลนธกระจกเงา บอกวาพวกเขาไมทราบวาจะไป
ขอความชวยเหลอไดจากใครหรอหนวยงานใดของทางราชการ บางคนคดถงสถานตำรวจในพนท แตกรสกอดอด
ไมอยากตดตอกบเจาหนาทตำรวจและไมอยากแจงความ ผเสยหายเองกกงวลเรองความปลอดภยและอนตรายท
จะเกดขนหากกลาวหาผควบคมเรอหรอเจาของเรอวาทำการละเมดหรอคามนษย
หรอแมในกรณทผเสยหายไปขอความชวยเหลอจากตำรวจ ตำรวจกดไมอยากดำเนนคดมากนก แมจะพอม
หลกฐานอยกตาม เชน ในกรณของนาย ด (D) อาย 20 ป เดนทางจากจงหวดปทมธานมาหางานทำทกรงเทพฯ
ในชวงตนป 2551 หลงจากลงรถประจำทางสาย 59 ทบรเวณสนามหลวง กพบกบชายคนหนงขจกรยานยนต
รบจาง บอกวาจะพาไปหางานทำ ชายคนดงกลาวพานาย ด มาทบานสองชนแถวบรเวณเชงสะพานบางกอกนอย76
74 สำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสมทรสาครและสงขลา รายงานผลการชวยเหลอแรงงานประมงทถกคามนษย และละเมดสทธ75 สมภาษณนายสชาต จนทรลกคณา ผจดการศนยอภบาลผเดนทางทะเลสงขลา เมอกนยายน 255176 ผเสยหายมาขอความชวยเหลอจากศนยปฏบตการตอตานการคามนษย เมอเดอนพฤษพาคม 2551
42
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
เมอเขาไปในบานไดพบกบชายสงวย ซงถกลอลวงมาเชนกน วนรงขนมชายหญงคหนงมาถง บอกกบนาย ด วา
จะพาไปทำงานทรานอาหาร ตอมาทงสองคนกถกพาไปยงจงหวดสงขลา แตพาไปลงเรอประมง นาย ด ตองทำงาน
อยบนเรอเปนเวลา 4 เดอน จงไดมโอกาสขนฝงทประเทศมาเลเซย เนองจากเรอเทยบทาเตมนำมน นาย ด
ตดสนใจหนออกจากเรอ และไดถกเจาหนาทตำรวจประเทศมาเลเซยจบกมในขอหาหลบหนเขาเมอง ตองตดคก
4 วน จากนนถกสงกลบประเทศทางอำเภอสไหงโกลก จงหวดนราธวาส นาย ด ไมสามารถระบตวนายหนา
หรอผควบคมเรอ แตสามารถบอกสถานทตงของบานทถกพาไปครงแรกและรายงานใหตำรวจทราบ นาย ด เลา
รายละเอยดเหตการณตางๆ ตงแตตนใหเจาหนาทตำรวจฟงถงสามวน แตพนกงานสอบสวนทกองบงคบการ
ปราบปรามการกระทำความผดตอเดก เยาวชนและสตรมไดรบแจงเปนคดความ ตอมาพนกงานผนนไดยายไป
ทำงานทอน ทำใหไมมหลกฐานอะไรหลงเหลออย นาย ด จงหมดความตงใจทจะไปเรมกระบวนการฟองรองดำเนน
คดกบเจาหนาทตำรวจใหม
ปญหาอปสรรคดานสงแวดลอมทางกฎหมายและระบบยตธรรม
การนำผเสยหายเขาสการแจงความรองทกขในชนพนกงานสอบสวน มกไมคอยปรากฏการแจงความโดยผเสยหาย
โดยลำพง แตจะอาศยกลไกการนำผเสยหายเขารองทกข โดยองคกรพฒนาเอกชน หรอ หนวยงานของรฐ เชน สำนก
งานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด เปนตน ผเสยหายหลายกรณไมรวาจะดำเนนการทางกฎหมาย
อยางใด รวมทงการตงขอกลาวหาและเรยกรองคาเสยหาย
พนกงานสอบสวนหลายคนยงไมมความรเรองกฎหมายเทาทควร บางคนกไมคนกบพระราชบญญต ปองกนและ
ปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 ซงเปนกฎหมายใหมทระบความผดการลอลวงและบงคบใชแรงงานทผเสยหาย
เพศชายวาเปนความผดฐานคามนษย
ยงกวานน หากผเสยหายเปนเดกทอายตำกวา 18 ป ดวยแลว กระบวนการสอบสวนจะตองดำเนนการตามประมวล
กฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยจะตองเชญทมสหวชาชพมารวมการสอบปากคำดวย ซงพนกงานสอบสวน
หลายคน77 มความเหนวาเปนกระบวนการทคอนขางยงยาก คณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาไดรบรายงาน
วาในหลายกรณทผเสยหายเปนเดกจะถกตดตอนในกระบวนการชนพนกงานสอบสวนหรอไมรบแจงความ เนองจาก
ความซบซอนของกระบวนการนนเอง
เจาหนาทของมลนธกระจกเงาเคยทำเรองรองเรยนเกยวกบกรณพนกงานสอบสวนไมดำเนนการสอบสวน ตามปกต
ผเสยหายจะไดรบการนดใหมาสอบปากคำตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาอกครงในภายหลง
ซงจะใชเวลาประมาณ 1-4 สปดาห ทำใหผเสยหายเกดความพะวกพะวน กอปรกบยงกงวลทจะตองหางานทำ
ผเสยหายหลายกรณ78 ซงไดรบการพกฟนฟอยในบานพกชวคราวจงมกเปลยนใจไมประสงคจะดำเนนคด และขอกลบ
ภมลำเนาโดยไมเอาเรองเอาความกบใคร ประกอบกบขาราชการตำรวจมกมการโยกยายตำแหนงบอยครง ทำให
ขาดความตอเนองในการดำเนนการ และบางคดตองถกทงไป เพราะไมสามารถตดตอพนกงานสอบสวนคนเดมได
77 สมภาษณพนกงานสอบสวน กองบงคบการปราบปรามการกระทำผดตอเดก เยาวชน และสตร กรณปญหาและอปสรรคในการสอบปาก คำผเสยหายทอาย ตำกวา 18 ป ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เมอพ.ศ.2551
78 กรณศกษาผเสยหายทรบบรการทศนยอภบาลผเดนทางทะเลสงขลา และ สถานแรกรบเดกชายปากเกรด
43
ในกรณทเจาหนาทตำรวจอาจตองการสอบสวนเพมเตม หลกฐานกมกไมพอเพยงทจะทำอะไรได บอยครง ผเสย
หายรชอนายหนาแตเปนชอปลอม ถาผเสยหายยงจำไดหลงจากเวลาผานไปแรมเดอนแรมป ผเสยหายหลายคนแทบ
นกไมออกดวยซำวาบานทตนถกพาไปครงแรกและถกกกขงนนตงอย ณ ทใด เนองจากไมคนกบสถานท
ปญหาความซบซอนของรปคดและการมผกระทำความผดหลายคน
ความยากลำบากในการนำผกระทำความผดมาลงโทษประการหนง คอปญหาความซบซอนของการทมผกระทำ
ความผดหลายคนและหลายพนท ปญหาการบงคบใชแรงงานบนเรอประมงนน มขนตอนและกระบวนการลอลวง
และนำพาจากหลายพนทและมนายหนาหลายชน ซง หมายถง มการสงตอผเสยหายหลายทอด ทงนายหนา
ในพนทตนทาง พนททางผาน และพนทปลายทาง ทำใหมผกระทำความผด ผรวมกระทำความผด ผสมรรวมคดใน
การกระทำความผด และตวการในการกระทำความผดหลายชน แตในแนวทางการสอบสวนของพนกงานสอบสวน
จำนวนมาก มกตดผตองสงสยหรอผรวมขบวนการทเกยวของออกไปเกอบทงหมด โดยอาจเลอกทจะเรยกผควบคม
เรอ (ไตกง) มาสอบปากคำเพยงคนเดยว
ผเสยหายหลายราย ใหขอมลวาพวกตนถกลอลวงในกรงเทพฯ กอนถกนำไปกกขงยงสถานทอกแหงหนงและ
สงไปลงเรอประมง โดยผกระทำความผดเปนคนละคนกน ตวอยางเชน ในกรณของผเสยหาย 3 ราย79 ทถก
ลอลวงจากสวนรมณนาถ กรงเทพมหานคร และถกนำไปกกขงไวทบานพกแหงหนงในจงหวดสมทรสาคร กอนท
จะถกนำตวไปขายใหกบเรอประมงทจงหวดสงขลา ปรากฏวากอนผเสยหายเขาสกระบวนการในชนพนกงานสอบ
สวนตำรวจภธรภาค 9 ไดมการนำภาพถายบคคลตองสงสยคามนษย (ภาพถายทกองบญชาการตำรวจภธรภาค 7
ขนบญชไว) ใหผเสยหายทง 3 รายด ปรากฏวาผเสยหายทงหมด ตางยนยนถงบคคลในภาพถายวาเปนผลอลวง
พวกเขามาจากสวนสาธารณะ (นายหนาท1) และยงไดชภาพบคคลทกกขงพวกเขาไวทบานพกในจงหวดสมทรสาคร
(นายหนาท 2) แตแทนทจะดำเนนคดฐานคามนษยกบนายหนาท 1 และ 2 พนกงานสอบสวนตำรวจภธรภาค 9
กลบตงขอหากบผควบคมเรอเพยงคนเดยว โดยบอกวาตำรวจสามารถเอาผดไดเฉพาะในทองททรบผดชอบเทานน
(นายหนากระทำความผดตางทองทกน)
ยงมหนวยงานกลางของตำรวจทปฏบตงานครอบคลมพนททวประเทศ เชน กองบงคบการปราบปรามการกระทำ
ความผดตอเดก เยาวชน และสตร (ปจจบนเปลยนชอเปน กองบงคบการปราบปรามการกระทำผดเกยวกบการคา
มนษย) แตในทางปฏบตแลวการปฏบตงานยงอยรวมศนยทกรงเทพมหานคร ผใหขอมลแกมลนธกระจกเงาเลาวา
หนวยงานกลางเหลานยงตองรอการอนมตการลงพนทและงบประมาณในการลงพนทสบสวนสอบสวนนอกกรงเทพ-
มหานคร และกระบวนการขออนมตทำใหการสบสวนสอบสวนตองลาชา
ปญหาในการพจารณาในชนศาล
ในจำนวนผเสยหายทงหมด 83 รายทรายงานตอศนยปฏบตการตอตานการคามนษย มลนธกระจกเงานน มเพยง
11 รายเทานนทเขาสชนศาล ซงขอมล ณ เดอนเมษายน 2553 คดยงอยในระหวางการพจารณา
79 การสมภาษณผเสยหายทไดรบการชวยเหลอจากสถานตำรวจนำสงขลา เมอเดอนสงหาคม พ.ศ.2551
การชวยเหลอผเสยหาย กระบวนการยตธรรม และการคมครอง
44
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
ขนตอนการพจารณาในชนศาลทยาวนาน กนบวาเปนอปสรรคอกประการหนงของผเสยหายในการเรยกรองความ
ยตธรรม สวนใหญมาจากตางจงหวดในภาคตางๆ ของประเทศ ไมสามารถมาใหการในชนศาลเนองจากปญหาทาง
การเงนหรอไมสามารถตดตามผเสยหายมาเปนพยานในชนศาลได เนองจากขนตอนการพจารณาลาชา หากกระบวน
การพจารณาตองใชเวลานาน ผเสยหายกไมมแรงจงใจในการดำเนนคดอกตอไป มผเสยหายกรณหนงยอมความ
กบผกระทำความผด โดยยอมรบเงนจากผควบคมเรอเพอใหเรองจบ80
สำหรบปญหาขนตอนการพจารณาในชนศาลทลาชาหรอปญหาการตดตามผเสยหายมาขนศาลในคดคามนษยนน
มทางแกไข คอ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา:
มาตรา 237 ทว กอนฟองคดตอศาล เมอมเหตอนควรเชอไดวาพยานบคคลจะเดนทางออกไปนอกราชอาณาจกร
ไมมทอยเปนหลกแหลง หรอเปนบคคลมถนทอยหางไกลจากศาลทพจารณาคด หรอมเหตอนควรเชอวาจะมการ
ยงเหยงกบพยานนนไมวาโดยทางตรงหรอ ทางออม หรอมเหตจำเปนอนอนเปนการยากแกการนำพยานนนมาสบ
ในภายหนา พนกงานอยการโดยตรงเองหรอโดยไดรบคำรองขอจากผเสยหายหรอจากพนกงานสอบสวน จะยน
คำรองโดยระบการกระทำทงหลายทอางวาผตองหาไดกระทำผดตอศาลเพอใหศาลมคำสงใหสบ พยานนน
ไวทนทกได ถารตวผกระทำความผด และผนนถกควบคมอยในอำนาจพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการ
ใหพนกงานอยการนำตวผนนมาศาล หากถกควบคมอยในอำนาจของศาล ใหศาลเบกความตวผนนมาพจารณา
ตอไป
เมอศาลไดรบคำรองเชนวานน ใหศาลสบพยานนนทนท ในการน ผตองหาจะซกคานหรอตงทนายซกคาน
พยานนนดวยกได
อยางไรกด พนกงานสอบสอนหรอพนกงานอยการมกจะไมบอกพยานใหมาใหการลวงหนา เจาหนาทตำรวจบาง
คนกรสกเปนภาระทตองทำเรองถงศาลเพมเตมเพอขอใชคำใหการในรปวดทศน ดงนน ระหวางการพจารณาในชน
ศาลเมอตองการหลกฐานเพมเตม กยากทจะนำผเสยหายหรอพยานมาใหการในชนศาลซงสวนใหญจะเปนแรงงาน
ขามชาต เมอไมมผเสยหายหรอพยาน คดกจะถกยกฟองในทสด
ปญหาเรองงบประมาณและสถานทในการดแลผเสยหาย
กอนป พ.ศ. 2551 ไมมสถานทของรฐทใชรองรบดแลผเสยหายเพศชาย ปจจบนมอย 4 แหง สถานทพกพงใน
ตางจงหวดสงกดสำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด เชน สถานแรกรบหรอสถานสงเคราะห
เดกและสตร กไมมบคลากรเพยงพอ กอนหนาน ผเสยหายจากแรงงานประมงตองสงไปฝากไวกบบานพกชวคราว
ขององคกรพฒนาเอกชนในพนท คอ มลนธเครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน และศนยอภบาลผเดนทางทะเล
สงขลา (บานสขสนต) ซงตางมงบประมาณดำเนนการคอนขางจำกด
ปญหาทตามมาคอ บานพกชวคราวขององคกรพฒนาเอกชนนมไดมการรบรองโดยกฎหมาย จงไมสามารถควบคม
ตวและใหทพกพงแกผเสยหายทมไดมสญชาตไทยทเขาเมองโดยไมถกกฎหมายได
80 ขอมลจากการสมภาษณผเสยหายกรณหนงทถกลอลวงไปขายใหกบเรอประมงทจงหวดสงขลา เมอเดอนพฤษภาคม 2551 โดยผเสยหาย ถกบงคบใชใหทำงานบนเรอกวา 2 ป โดยคาตอบแทนเพยง 20,000 บาทเทานน (เฉลยแลวไดคาตอบแทนเพยงเดอนละ 834 บาทเทานน)
45
บานพกชวคราวขององคกรพฒนาเอกชนทรองรบผเสยหายทหนวยงานภาครฐโอนมาใหดแลตองรบภาระคาใชจาย
ทเกดขนเอง ซงจำกดความสามารถในการใหความชวยเหลอไปโดยปรยาย เนองจากไมมงบประมาณในการซอ
อาหารและทำกจกรรม เพอผอนคลายผเสยหาย นอกจากนน เจาหนาทกมไมเพยงพอ
โรงพยาบาลสมทรสาคร และโรงพยาบาลจงหวดสงขลาไดใหความอนเคราะหในการชวยเหลอผเสยหายโดยตลอด
ไมวาจะไดรบการนำสงโดยหนวยงานใดกตาม แตโรงพยาบาลกไมสามารถเรยกเกบเงนคารกษาได จงตองแบกรบ
คาใชจายดงกลาวเอง
5.3 การคมครอง
กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงแรงงาน และสำนกงานตำรวจแหงชาตตางมหนาท
คมครองบคคลทอาจตกเปนผเสยหาย แตยงมปญหาเรองการใหความรและขอมลขาวสารดานการปองกนยงไม
เพยงพอ ไมสามารถเขาถงประชาชนทเคลอนยายแรงงานจากทตางๆ ได นอกจากนน ยงมปญหาการสงตอขอมล
คอไมมฐานขอมลเกยวกบผเสยหายทสามารถนำไปใชรณรงคเชงปองกนไดอยางเปนระบบ
เนองจากพบวาผเสยหายทสมภาษณสวนใหญเปนแรงงานจากจงหวดอบลราชธาน อดรธาน ศรสะเกษและบรรมย
คณะผทำการศกษาจงเกบขอมลวามระบบอะไรบางในพนทภาตะวนออกเฉยงเหนอทสามารถแจงเตอนภยเกยวกบ
การเคลอนยายของแรงงานเพศชายทอาจตกเปนเหยอการคามนษยได เนองจากปจจยทางดานเศรษฐกจและเมอ
สนฤดกาลทำเกษตรกรรม แรงงานจำนวนมากเคลอนยายเขามาหางานทำในกรงเทพฯ หรอตามจงหวดทมความ
เจรญทางดานเศรษฐกจสงกวา หลายกรณเดนทางเขามาหางานทำโดยไมมจดหมายปลายทาง หรอไมมงานรออย
แตจะมาในลกษณะตายเอาดาบหนา ประกอบกบแรงงานสวนใหญไมรวามหนวยงานของกรมการจดหางานคอย
บรการคนหางานอยในพนทตางๆ ดวย
ปญหาการใหขอมลขาวสารแกผหางานกอนออกจากบาน
จากการสมภาษณผเสยหาย พบวาหลายกรณไมทราบหรอไมเคยรบรขอมลขาวสารกอนออกจากบานเกยวกบการ
เตอนภย ไมมความรเกยวกบกรมการจดหางาน ไมรวาเรองการตดตอกรมการจดหางานเมอตองเดนทางเขาไปหา
งานทำในกรงเทพฯ หรอพนทจงหวดเศรษฐกจทตนไปหางานทำ
ทำนองเดยวกน จากการลงพนทสมภาษณเจาหนาทสำนกงานจดหางานจงหวด พบวา สำนกงานจดหางานในจงหวด
ทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอใหความสำคญเรองการใหความรและความชวยเหลอเกยวกบการเดนทางไปทำงาน
ยงตางประเทศมากกวา สวนเรองการยายถนเพอทำงานในประเทศนน ยงไมปรากฏมงานทเปนรปธรรมมากนก
แมวากรมการจดหางานจะมโครงการเชงรกลงพนทในชมชนตางๆ ทกจงหวดหลายโครงการในระหวางการทำการ
ศกษาวจยครงน ตลอดจนใหขอมลขาวสารเกยวกบการไปทำงานในตางประเทศ และความเสยงจากการเคลอน
ยายแรงงาน รวมทงสอดสองพฤตกรรมการจดหางานทสอไปในทางลอลวงคนงาน และตรวจบรษทจดหางาน
แตจากการสมภาษณผเสยหายทง 30 กรณ ไมปรากฏวามผเสยหายรายใดเคยรบทราบกจกรรมเหลานเลย แสดงวา
ความพยายามของสำนกงานจดหางานจงหวดในการใหความรแรงงานไมเขาถงกลมเปาหมายนนเอง
การชวยเหลอผเสยหาย กระบวนการยตธรรม และการคมครอง
46
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
คณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาไดพบกบเจาหนาทจากสำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย
จงหวด สำนกงานจดหางานจงหวด สำนกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวด และสำนกงานประชาสมพนธ
จงหวด พบวาหลายหนวยงานยงรบทราบเกยวกบการบงคบใชแรงงานประมงนอยมาก และไมรวาเคยมผเสยหาย
มาแจงความรองทกขในพนทหรอไม ดงนน กจกรรมทไดจดใหความรแกประชาชนในพนทเกยวกบความเสยงและ
อนตรายของการเคลอนยายแรงงานจงยงขาดเรองเกยวกบการเตอนภยจากการทำงานบนเรอประมงและการ
ลอลวงแรงงานภาคประมง
เจาหนาทหลายคนในจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมองวาปญหาการลอลวงแรงงานมกเกดขนทอน เชน
ในภาคกลาง จงเปนปญหาทหนวยงานในพนทนนตองแกไข หนาทของตนนน คอ รอฟนฟเยยวยาผเสยหายเมอ
เดนทางกลบภมลำเนา
จากการสมภาษณผเสยหายหลายราย81 บงชวาผเสยหายไมเคยใชหรอรบรขาวสารเกยวกบโอกาสในการจดหางาน
จากหนวยงานภาครฐเลย
ปญหาการใหขอมลเตอนภยในพนทเสยงตอการลอลวง82
กรงเทพมหานคร
จากการสมภาษณผเสยหายในการศกษาวจยครงน พบวาในพนทกรงเทพฯ ทมการลอลวงแรงงานม 5 พนท
(สนามหลวง สถานขนสงหมอชต สถานรถไฟหวลำโพง วงเวยนใหญ และสวนสาธารณะรมณนาถ) ซงอยในความ
รบผดชอบของหลายหนวยงานทบซอนกน จงไมมเจาภาพเขาไปดแลการคมครองผหางานโดยตรง โดยเฉพาะ
อยางยงปญหาการลอลวงแรงงานภาคประมง
ในพนทกงเปด เชน สถานขนสงหมอชต สถานรถไฟหวลำโพง และสวนรมณนาถ ลกษณะเปนสถานทราชการเปด
ใหประชาชนเขาไปใชบรการเปนชวงเวลา มเจาหนาทรบผดชอบพนทโดยตรง พนทในลกษณะนสามารถควบคมได
งายกวาพนทสาธารณะทเปนพนทเปดตลอดเวลา แตกลบพบวาในสถานทกงเปดทงสามแหงดงกลาว แทบจะไมม
มาตรการปองกนการถกลอลวงจากขบวนการคามนษยเลย และไมมขอความเตอนภยเกยวกบสถานทเหลานใน
จงหวดนอกกรงเทพฯ ดวย บางสถานทมเพยงเสยงประชาสมพนธตามสาย และปายเตอนในการระวงมจฉาชพ
ทจะเขามาลอลวงเอาทรพยสนเทานน แตเนอหาและรายละเอยดในการเตอนภยมไดกาวลวงถงเรองการคามนษย
แตอยางใด แตมการเตอนใหระวงการรบอาหารและเครองดมจากคนแปลกหนา
สวนในสถานทสาธารณะแบบเปด เชน สนามหลวง และวงเวยนใหญ นน ไมปรากฏการประชาสมพนธเตอนภยใดๆ
เลย อาจมตำรวจสายตรวจออกตระเวนพนทเพอปองปรามอาชญากรรมเทานน
สวนการคมครองคนหางานนนถงแมวาในพนทกงเปด เชน สถานขนสงหมอชต และสถานรถไฟหวลำโพง จะม
หนวยงานยอยของกรมการจดหางานคอยบรการอยกตาม แตพบวาหนวยงานของกรมการจดหางานมไดทำงานใน
81 สมภาษณทศนยปฏบตการตอตานการคามนษยหลงไดรบการรองทกขระหวางป พ.ศ. 2550-2551
82 พนทซงไดรบแจงจากผเสยหายวาถกนายหนาลอลวงไปขายใหกบเรอประมง ขอมลจากสำนกงานตำรวจแหงชาตและมลนธกระจกเงา
47
เชงรกในการคมครองคนงานเทาทควร ลกษณะทางกายภาพของหนวยงานกรมการจดหางานทตงอยในพนทขนสง
เหลาน ไมมจดสงเกตทเดนชด หายาก ประชาชนทกำลงหางานไมทราบวามหนวยงานนตงอยในพนท หรอ ไมรวา
หนวยงานดงกลาวนมบทบาทและภารกจอยางไร
จงหวดสมทรสาคร
จงหวดสมทรสาครหรอมกรจกกนในชอ มหาชย (ซงเปนชอตำบล) เปนพนทเสยงในการลอลวงแรงงานอกพนทหนง
เนองจากเปนพนทอตสาหกรรม โดยเฉพาะอตสาหกรรมแปรรปกง กงทเลยงกนในประเทศเกอบทงหมดถกสงมา
จงหวดสมทรสาครเพอแปรรป จงเปนพนททแรงงานจากตางจงหวดนยมมาหางานทำทมหาชยเปนจำนวนมาก
มรายงานวาทางจงหวดไดจดกจกรรมประชาสมพนธเพอสรางความตระหนกและคมครองแรงงานในพนทเสยง
โดยสำนกงานจดหางานจงหวดสมทรสาครไดมการทำปายประชาสมพนธตดตงทวบรเวณสวนสาธารณะและหนา
ศาลหลกเมอง83 นอกจากนยงมหนวยรถเคลอนทออกประกาศประชาสมพนธขอมลใหประชาชนไดรบทราบเกยวกบ
วธปองกนการคามนษยและการโกงคาแรง
จงหวดสงขลา
สงขลาเปนพนทซงมทาเรอประมงขนาดใหญ มความตองการแรงงานประมงสง จงทำใหมนายหนาคาแรงงานแอบ
แฝงอยในพนทจำนวนหนง ในรายงานของสำนกงานตำรวจแหงชาต84 ไดพดถงกลมขบวนการคาแรงงานภาคประมง
อยในพนทจงหวดสงขลาไว นอกจากนน ในพนทอำเภอเมอง จงหวดสงขลายงมสถานประกอบการประเภทราน
คาราโอเกะไมนอยกวา 50 ราน85 บางแหงมชอปรากฏในรายงานของผเสยหาย86
จากการสนทนากบเจาหนาทภาครฐและผเสยหาย พบวายงไมมสอประชาสมพนธเพอเตอนภยสำหรบคนหางาน
หรอใหขาวสารขอมลทเปนประโยชนในการหางานทปลอดภยและมคณคา ประกอบกบเจาหนาทสำนกงานจดหา
งานจงหวดสงขลา87 ใหขอมลวาไมเคยไดรบเรองรองเรยนการลอลวงแรงงานประมงในพนท จงทำใหไมมการจดทำ
สอประชาสมพนธเรองการคมครองแรงงาน
83 สมภาษณเจาหนาทจดหางานจงหวดสมทรสาคร เมอเดอนกรกฎาคม 2551
84 กองบงคบการปราบปรามการกระทำผดตอเดก เยาวชน และสตร รายงานเรองขบวนการลอลวงแรงงานประมง
85 ขอมลสถานประกอบการรานคาราโอเกะในอำเภอเมอง จงหวดสงขลา จากฝายสบสวนสถานตำรวจภธรเมองสงขลา
86 ขอมลจากอาสาสมครสาธารณสขชมชน , สถานตำรวจนำสงขลา และสถานตำรวจภธรเมองสงขลา
87 สมภาษณเจาหนาทสำนกงานจดหางานจงหวดสงขลาเมอเดอนกรกฎาคม 2551
การชวยเหลอผเสยหาย กระบวนการยตธรรม และการคมครอง
48
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
6บทสรปและขอเสนอแนะ
6.1 สรปขอคนพบของการศกษา
จากการศกษาปญหาการบงคบใชแรงงานในภาคประมงนอกนานนำในพนทจงหวด สมทรปราการ สมทรสาคร
สงขลา และปตตาน สรปประเดนสำคญดงตอไปน
1.มการคามนษยและบงคบใชแรงงานคนไทยเพศชายทงเดกและผใหญบนเรอประมงไทย
แมวาการคามนษยและบงคบใชแรงงานอาจดเหมอนเปนปญหาของแรงงานขามชาต (สวนใหญจากประเทศพมา
กมพชา และมบางจาก สปป. ลาว) กตาม ทางมลนธกระจกเงาสามารถระบผเสยหาย 83 กรณทเปนคนไทยอายระหวาง
14-55 ป ซงถกลอลวง หรอลกพาตว และบงคบใชแรงงานบนเรอประมงในนานนำไทยหรอนอกนานนำไทยเปน
เวลานบเดอนหรอนบป เดกและผใหญเพศชายเหลานสวนใหญถกพาไปยงทตางๆ เมอเพงเดนทางเขามาหางาน
ในพนท หลายคนไดรบขอเสนอใหไปทำงานในอตสาหกรรมอกอยางหนง หรอ ไดรบการบอกเลาวาจะใหไปทำงาน
คดแยกปลาบนบก บางคนตกลงไปทำงานบนเรอประมงโดยคดวาเรอจะออกทะเลเพยงสองสามวนหรอสองสาม
สปดาห แตพอเอาเขาจรง เรอประมงกลบออกไปนานนำตางประเทศและอยนานเปนปกวาจะกลบประเทศ บางราย
(ถงจะมไมมาก) ถกลกพาตวโดยถกมอมยา ทำรายจนหมดสต หรอพาลงเรอในระหวางมนเมาไมไดสต
ประเทศไทยเปนประเทศผจดหาผลตภณฑอาหารทะเลรายสำคญของโลก ไมวาจะเปนอาหารสดหรออาหารแปรรป
และอตสาหกรรมประมงไดสรางความเจรญใหกบเศรษฐกจไทยมากมาโดยตลอด
ในยามปกต สภาพการทำงานบนเรอตองถอวาเปนงานลำบาก ทำงานหลายชวโมง งานหนก คาตอบแทนตำ ทำใหไม
คอยมแรงงานอยากทำงานประมง แมแตในกลมแรงงานขามชาตเอง เมอความตองการแรงงานมสง ทำใหเกดม
“นายหนาคาหว” ขน ลอลวงแรงงานหรอสงแรงงานไปทำงานบนเรอประมง นายหนาคาหวอาจทำกนเปนแกงโดยม
นายหนารายยอยทำทเขาไปตสนทกบผเสยหาย ขบวนการนายหนาอาจทำกนหลายขนตอน นำพาจากหลายพนทและ
มหนานายหลายชนกอนจะสงถงมอผควบคมเรอซงจะจายคาหวรายละ 7,000-25,000 บาท พบวามเดกทอายนอย
กวา 18 ป บางคนอายเพยง 15 ปทำงานบนเรอประมง เดกพวกนไดรบการปฏบตไมตางกบผใหญทกประการ
49
2.สำหรบการเคลอนยายแรงงานในประเทศการใหความคมครองยงมนอยและแทบไมมการเตอนภยเรอง
การคามนษยและความเสยงทจะถกแสวงหาประโยชนสำหรบคนไทยทตองเคลอนยายไปหางานนอกพนท
การเคลอนยายแรงงานของประชาชนภายในประเทศเองยงขาดความปลอดภย ยงขาดการใหขอมลขาวสารทจะชวย
แรงงานตดสนใจอยางถกตองวาควรจะเคลอนยายไปทใดบาง เชน เมอแรงงานเคลอนยายจากภมภาคมายงสวน
กลาง มกพบนายหนาทเขามาเสนองานในพนทสาธารณะ เชน สวนสาธารณะ และสถานขนสงตางๆ จนตองตกอย
ในสถานการณถกแสวงหาประโยชนและกระทำทารณ ยงไมเคยมรายงานวามการดำเนนการจบกมการกระทำทผด
กฎหมายเหลาน (เชนตามจบทงแกง แทนทจะจบรายบคคล) และเหลามจฉาชพเหลานยงกระทำการอยางงายดาย
สถานขนสงหมอชต สถานรถไฟหวลำโพง สนามหลวง วงเวยนใหญ และสวนสาธารณะรมณนาถ เปนพนทเสยง
ทผเสยหายบอกกบคณะผทำการศกษาของมลนธกระจกเงาวาเปนสถานททตนถกลอลวง
หนวยงานรฐทเกยวของยงไมมนโยบายทเปนรปธรรมในการคมครองคนหางานและการเคลอนยายแรงงานภายใน
ประเทศ ตลอดจนยงไมมโครงการสรางความตระหนกรแกประชาชนในพนทภมลำเนาและพนททประชาชนไปหางานทำ
3.การตรวจเอกสารคนประจำเรอและการตรวจสอบเรอประมงโดยหนวยงานทเกยวของยงไมมประสทธภาพ
ไมมใครรจำนวนทแทจรงของแรงงานภาคประมงวามอยเทาใดทอาจสมพนธกบปญหาการคามนษย จำนวนเรอ
ประมงทแทจรงกไมสามารถระบไดเชนกน ยงมเรออกจำนวนมากทไมไดขนทะเบยน ตลอดจนไมมการบงคบใช
กฎหมายและระเบยบในการตรวจเรอประมงทเขา-ออกนานนำ การตรวจสอบสถานภาพของคนประจำเรอนนเปนเรอง
สำคญ ลกเรอประมงทกคนตองทำเอกสารคนประจำเรอกอนทจะอนญาตใหเรอออกไปนอกนานนำ แตสถานะทแท
จรงของแรงงานประมงนอกนานนำยงไมมการจดแจงเปนระบบ จงทำใหเกดการปลอมแปลงเอกสารคนประจำ
เรอ โดยเฉพาะผเสยหายทถกลอลวงมามกถกสวมรปในเอกสารปลอม เมอไมมการตรวจสอบเรอ ลกเรอกไมจำเปนตอง
ผานกระบวนการสอบขอเทจจรงจากเจาพนกงานขนสงทางนำวาสมครใจทำงานและไดรบรถงสภาพการทำงานหรอไม
นอกจากนกระบวนการแจงและตรวจตราเรอประมงทเขา-ออกนอกนานนำนน ยงไมมประสทธภาพเทาทควร
กฎหมายและระเบยบกไมมการนำมาบงคบใชอยางจรงจง ทำใหระบบของทางราชการไมสามารถตรวจสอบสถานะ
จำนวนลกเรอ และเรอทออกจากทาไปทำการประมงยงนอกนานนำได ไมทราบวาเรอลำใดเขา-ออก หรอเรอ
ประมงลำใดมลกเรอเปนใครบาง
4. กฎหมายดานการคมครองแรงงานประมงและกระบวนการบงคบใชกฎหมายตอผกระทำผดยงไมม
ประสทธภาพ
กฎกระทรวงแรงงานฉบบท 10 ไมใชบงคบกบแรงงานประมงนอกนานนำทออกนอกชายฝงเกนกวา 1 ป มผลให
แรงงานกลมนไมไดรบการคมครองตามกฎหมายพระราชบญญตคมครองแรงงาน อกประเดนหนงทนาเปนหวงคอ
ขอทอนญาตใหเดกอาย 15 หรอ 16 ปสามารถทำงานประมงทะเล (โดยมเงอนไขบางประการ) นบเดอนนบปโดย
เฉพาะเรอทออกไปจบปลานอกนานนำระหวางประเทศ กระทรวงแรงงานควรประเมนวาแนวปฏบตเชนนสอดคลอง
กบพนธกรณตามอนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศฉบบท 182 และฉบบท 138 หรอไม ขอดคอกลางป
2551 ประเทศไทยไดมการตราพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 ทไดรวมการแสวง
หาประโยชนจากแรงงานเปนฐานความผดการคามนษยและรวมเพศชายในกลมผเสยหายดวย
บทสรปและขอเสนอแนะ
50
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
ตามกฎหมายไทย เรอประมงทะเลตองมใบอนญาตทะเบยนเรอไทยและอาชญาบตรทำการประมงจากกรมประมง
และใบอนญาตใชเรอจากกรมขนสงทางนำและพาณชยนาว ลกเรอประมงทกคนตองมเอกสารคนประจำเรอ
หมายความวาทกคนตองขนทะเบยนเปนแรงงานถกตองตามกฎหมาย ผเสยหายหลายคนในงานศกษาวจยของ
มลนธกระจกเงามเอกสารคนประจำเรอแตในชอของผอน
กระบวนการบงคบใชกฎหมายแกผกระทำความผดยงไมมประสทธภาพเทาทควร ผเสยหายไมสามารถเขาถง
กระบวนการยตธรรมไดดวยตนเอง และทผานมากไมไดรบการสนบสนนใหเขาถงกระบวนการยตธรรมดวย เมอม
การพจารณาในชนพนกงานสอบสวน กไมมหลกฐานเพยงพอทจะขยายผลไปยงผทเกยวของ หรอเจาหนาทตำรวจ
ไมเหนวาเปนเรองสำคญ นอกจากนกระบวนการพจารณาและดำเนนคดทลาชา ทำใหผเสยหายเปลยนใจไมประสงค
จะดำเนนคดแกผกระทำความผดตอไป
5.ยงขาดความรวมมอระหวางหนวยงานและภายในหนวยงานในการชวยเหลอผเสยหายและตดตามปญหา
อยางเปนระบบ
การแกไขปญหาการลอลวงแรงงานและการคามนษยในภาคประมงนน มองคาพยพทเกยวของหลายภาคสวน
ทงหนวยงานภาครฐ และหนวยงานภาคเอกชน กอนการประกาศใชพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการ
คามนษย พ.ศ. 2551 ทรวมการแสวงหาประโยชนจากแรงงานเปนฐานความผดการคามนษยและรวมเพศชายใน
กลมผเสยหายดวย ผเสยหายจากการคามนษยและบงคบใชแรงงานในภาคประมงไมจดเขาขายเปนผเสยหายจาก
การคามนษย นอยรายจะไดรบการพจารณาจากหนวยงานภาครฐ ไมมการประสานงานการทำงานในระหวางหนวย
งานทเกยวของ และผเสยหายบางรายกถกมองขามไป การรายงานกรณผเสยหายจากการคามนษยกมนอย จงไม
ปรากฏหลกฐานของปญหาการคามนษยมากนก
ในป พ.ศ. 2546 เรมมกระบวนการทำงานอยางเปนระบบเมอมการจดตงศนยปฏบตการปองกนและปราบปราม
การคามนษยจงหวดททำงานแบบสหวชาชพขนทวประเทศ ทำใหงานปองกนและปราบปรามการคามนษยทดำเนน
การโดยหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนปรบสชองทางเดยวกน อยางไรกด ศนยปฏบตการปองกนและปราบปราม
การคามนษยในแตละจงหวดกมความเขมแขงไมเทากน บางจงหวดมกจกรรมคอนขางนอย
ผลจากการทกฎหมายปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. 2551 ทถอวาการแสวงหาประโยชนจากแรงงาน
เปนฐานความผดการคามนษยดวย ทำใหเกดมเจาภาพงานปองกนและปราบปรามการคามนษยชดเจนขน โดย
กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยเปนแกนกลางสำคญ แตการนำประเดนการแสวงหาประโยชน
จากแรงงานเขามารวมเปนฐานความผด ทำใหกระทรวงแรงงานเปนแกนหลกอกแกนหนง ในความพยายามทจะ
เพมและขยายความรวมมอระหวางหนวยงานทเกยวของ กรมสวสดการและคมครองแรงงานไดจดทำแนวปฏบต
เกยวกบการปองกน ปราบปราม และชวยเหลอคมครองผเสยหายจากการคามนษยดานแรงงาน รวมทงพฒนา
หลกสตรฝกอบรมเพอปรบปรงแนวทางการตดตอสอสารภายในหนวยงานและระหวางหนวยงาน ตลอดจนการชวย
เหลอฟนฟเยยวยาผเสยหายใหมประสทธภาพยงขน
51
บทสรปและขอเสนอแนะ
6.2 ขอเสนอแนะ
มาตรการระยะสน1. จดทำการสำรวจขอมลผเสยหาย จากหนวยงานทเกยวของทงระบบ เพอใหทราบจำนวนและประเภทของ ผเสยหายทแทจรง ตลอดจนภาพและสถานการณโดยรวม เพอการกำหนดมาตรการในการดแลจดการปญหา 2. หนวยงานกลางเชน สำนกนายกรฐมนตร ควรเปนตวกลางในการจดเวทหารอระหวางผบรหารกระทรวงตางๆ ผประกอบการ และหนวยงานทเกยวของ เพอกำหนดเจาภาพหลก และวางยทธศาสตรในการแกไขปญหา3. จดใหมการใหความรและเผยแพรขอมลขาวสารแกประชาชนในสวนภมภาคตลอดจนการทำสอประชาสมพนธ ในพนทเสยงตางๆ อยางทวถง เพอใหแรงงานมขอมลตดสนใจในการเคลอนยายแรงงานอยางปลอดภย เนองจากแรงงานนยมใชรถประจำทางหรอรถไฟ จงควรจดเผยแพรขอมลในรปวดทศน (โดยมตวอยางเรอง ราวจากปากคำของผเสยหาย) ในบรเวณสถานรถขนสงหรอสถานรถไฟ4. จดใหมการคมครองและดแลผเสยหายทเกดขน ณ ปจจบนใหไดรบการฟนฟเยยวยาตามกฎหมาย และเรงรด กระบวนการดำเนนงานในขนตอนตางๆ ใหมประสทธภาพ 5. จดอบรมเจาหนาท และอาสาสมครในพนทเสยงใหเปนแนวรวม ตลอดจนการสรางเครอขายเฝาระวงในการ ปองกนและแจงเหต 6. ดำเนนการแกผกระทำความผด และขบวนการคามนษย อยางจรงจงและเฉยบขาด7. ทำงานรวมกบกรมประมงเพอสงเสรมใหมการลงทนอยางรบผดชอบในภาคประมงทะเล88
มาตรการระยะยาว1. ควรพจารณาแกไข กฎกระทรวงแรงงานฉบบท 10 (พ.ศ. 2541) ซงออกตามความในพระราชบญญตคมครอง แรงงานพ.ศ. 2541 เพอหามมใหมการจางงานแรงงานเดกอายตำกวา 18 ปทำงานบนเรอประมงทะเล และ เพอใหครอบคลมการคมครองแรงงานประมงททำงานบนเรอประมงนอกราชอาณาจกรเกนกวา 1 ป นอกจากน ควรปรบปรงแกไขกฎหมายในเรอง สญญาจางงานหรอขอตกลงในการจางงาน การสงคนประจำเรอ กลบภมลำเนา การฝกอบรมคนประจำเรอกอนการทำงาน การตรวจสขภาพ ชวโมงการทำงาน สวสดการ ระบบรกษาความปลอดภยและเวชภณฑในเรอทเปนมาตรฐาน และความปลอดภยในการทำงาน ตลอดจน การพฒนากลไกในการคมครองและดแลผเสยหายอยางเปนระบบ และใหมประสทธภาพ ยกรางกฎกระทรวง เพอครอบคลมงานบนเรอประมงในและนอกนานนำไทยไมวาจะตองทำงานเปนเวลานานเทาใด2. บรณาการฐานขอมลระบบเอกสารคนประจำเรอ ระบบการขนทะเบยนแรงงานประมง ระบบการขน ทะเบยนเรอประมง ระบบการจดแจงและตรวจตราเรอประมงทผานเขา-ออกราชอาณาจกร ใหเปนมาตรฐาน เดยวกน และสนธกำลงของแตละหนวยงานในการปฏบตงานรวมกน3. ทำบนทกขอตกลง (MOU) ระหวางรฐบาลประเทศทเรอประมงไทยออกไปหาปลาในนานนำนนๆ ขอความ รวมมอในการตรวจตราและชวยเหลอแรงงานทถกลอลวงหรอถกคามนษยบนเรอประมง โดยเฉพาะอยางยง ควรทำสมปทานระหวางรฐตอรฐ แทนการทำสญญาโดยเอกชนตอเอกชน เพอเปนการกำหนดมาตรฐานของ เรอประมง และมบทลงโทษตดสทธ ผรบสมปทานทรเหนเกยวกบเรองการคามนษย 4. ควรดำเนนการคมครองผเสยหายทหนจากเรอมใหตองโทษคมขงเปนเวลานานหรอถกลงโทษในประเทศอน
88 ในปพ.ศ.2553 หนงสอพมพบางกอกโพสตรายงานวา รฐบาลไทยกำลงสงเสรมกจการประมงทะเลและสนบสนนการใชเครองมอประมง ใหมๆ ในการจบปลาทนา เชน อปกรณประเภทเบดราวทใชบนเรอเครองยนตขนาดเลก ใชนำมนเชอเพลงนอย ใชแรงงานนอย และ สามารถกลบเขาฝงไดเรว ทำใหปลาทจบไดสด โครงการการประมงทะเลและเบดราวนเปนหนงใน 80 โครงการของกรมประมงประจำป 2553 ภายใตแผนแมบทการจดการประมงทะเลไทย 5 ป โดยจดสรรงบประมาณไว 4.5 พนลานบาท ในบทความเรองน ประมงไทยสามารถ กเงนดอกเบยตำถง 10 ปเพอปรบเปลยนเรอประมงใหไปใชอปกรณเบดราว (Keeratipatpong, Wilailak. 22 February 2010 “Operators back changes to improve tune industry”)
52
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
บรรณานกรมภาษาไทย
กองบรรณาธการมตชน. 289 ขาวดง 3 ทศวรรษหนงสอพมพมตชน. พมพครงท4. กรงเทพฯ:สำนกพมพมตชน, 2550
ไผทชต เอกจรยกร. กฎหมายพาณชยนาว ตอน 1. พมพครงท5. กรงเทพฯ:สำนกพมพวญญชน, 2546
ไผทชต เอกจรยกร. กฎหมายพาณชยนาว ตอน 2. พมพครงท5. กรงเทพฯ:สำนกพมพวญญชน, 2547
มลนธพฒนาการคมครองเดก. หลกสตรการอบรมเชงปฏบตการสำหรบผปฏบตงานสหวชาชพเพอตอตานการคามนษย. พมพครงท 1. กรงเทพฯ:มลนธพฒนาการคมครองเดก, 2549
รศ.ศรณย เพชรพรณ. สมทรกรณ. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: สำนกงานพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2549
ธรวฒน ไมสวรรณกล. การคมครองแรงงานในกจการประมงทะเล:ศกษาเปรยบเทยบกบมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ และกฎหมายตางประเทศ. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2547
วชาญ ศรชยเอกวฒน. ยทธวธแกไขปญหาประมงทะเลของไทยอยางเปนรปธรรมเพอความยงยน. กรงเทพฯ, 2544
สมพนธ สอนเกด. โรงเรยนในเรอ. พมพครงท1. กรงเทพฯ, 2551
สมพงษ สระแกวและคณะ. กระบวนการเขาสการคามนษย. เครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน, 2550
สมพงษ สระแกวและคณะ. นายหนากบกระบวนการยายถนแรงงานขามชาต สญชาตพมา กรณศกษาแรงงานขามชาต และครอบครวในพนทจงหวดสมทรสาคร. เครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน, 2551
เสาวภา พรสรพงษ และพรทพย อศภรตน. ชวตลกเรอประมงอสาน. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: สำนกพมพภาพพมพ,2535
สภางค จนทวานชและคณะ. การใชแรงงานเดกในรปแบบทไมเหมาะสม กรณศกษาภาคประมงตอเนองประมง เกษตรกรรม และคนรบใชในบานจงหวดสมทรสาคร. ศนยวจยการยายถนแหงเอเชย สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2549
สดาศร วศวงศ. รายงานผลการวจย การคมครองแรงงานประมงทะเลในประเทศไทย: ศกษาเฉพาะกรณการประกอบกจการ ประมงทะเลซงขอรบอนญาตประกอบการทจงหวดระยอง, 2539
สำนกงานประจำภมภาคเอเชยและแปซฟค องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต. จรรยาบรรณในการทำประมง อยางรบผดชอบ. กรงเทพฯ, 2542
ภาษาองกฤษ
Coalition to Fight Against Child Exploitation (FACE). 2006. Training workshop curriculum for multidisciplinary practitioners to combat human trafficking, Bangkok (in Thai)
Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). 2009. State of world fisheries and aquaculture 2008. Rome.
FAO. 2009. “National fishery sector overview: Thailand”. In Fishery and aquaculture country profile, accessed at ftp://ftp.fao.org/FI/DOCUMENT/fcp/en/FI_CP_TH.pdf
Human Rights Documentation Unit. 2009. Burma: Human rights yearbook 2008. National Coalition Government of the Union of Burma.
Human Rights Watch. 2010. From the tiger to the crocodile: Abuse of migrant workers in Thailand. Human Rights Watch New York.
ILO, 2006. Underpaid, overworked and overlooked: The realities of young migrant workers in Thailand. Found at: www.ilo.org/public/english/region/asro/bangkok/child/trafficking/downloads/underpaid-eng- volume1.pdf
53
กรณอา
ยการศ
กษา
วนทหาย
ไปภมลำ
เนา
สถาน
ท
พบนาย
หนา
วธทนาย
หนาใช
จงหวด
ท
เรอเทยบ
ทา
จำนวน
เวลา
ทอย
บนเรอ
วธทหนจา
กเรอ
หมาย
เหต
1.14
ป
ประถ
มศกษ
ามถ
นายน
25
51บร
รมย
สถาน
รถไฟ
หวลำ
โพง
บอกว
ามงา
นใหท
ำสว
นสบป
ะรด
สมทร
ปราก
ารยง
ไมทน
ได
เรมง
านกร
ะโดด
หนจา
กเรอ
กระโ
ดดหน
จากเ
รอหล
งจาก
ทราบ
วา
ถกซอ
ตวแล
ะเรอ
กำลง
ออกน
อกนา
น นำ
ไทย
2.20
ป
ประถ
มศกษ
า25
51ปท
มธาน
สน
ามหล
วงบอ
กวาม
งานใ
หทำ
ในรา
นอาห
ารสง
ขลา
4 เด
อนหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ยเร
อจอด
เทยบ
ฝงมา
เลเซ
ยเพอ
เตมน
ำมน
เชอเ
พลงแ
ละนำ
แขงแ
ละหน
ออกม
า
3.20
ป
ไมมก
ารศก
ษา
21 ก
รกฎา
คม
2551
กาญ
จนบร
สว
นรมณ
นาถ
บอกว
ามงา
นใหท
ำใน
โรงง
าน
คดแย
กปลา
สงขล
ายง
ไมทน
ได
เรมง
าน
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
จากต
ำรวจ
นำ
ตำรว
จนำไ
ดยนเ
สยงเ
รยกข
อคว
ามชว
ยเหล
อ
4.39
ป
ไมมก
ารศก
ษา
21 ก
รกฎา
คม
2551
อบลร
าชธา
นสว
นรมณ
นาถ
บอกว
ามงา
นใหท
ำใน
โรงง
าน
คดแย
กปลา
สงขล
ายง
ไมทน
ได
เรมง
าน
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
จากต
ำรวจ
นำ
ตำรว
จนำไ
ดยนเ
สยงเ
รยก
ขอคว
ามชว
ยเหล
อ
5.32
ป
ไมมก
ารศก
ษา
21 ก
รกฎา
คม
2551
นครร
าชสม
าสว
นรมณ
นาถ
บอกว
ามงา
นใหท
ำใน
โรงง
าน
คดแย
กปลา
ยงไม
ทนได
เร
มงาน
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
จากต
ำรวจ
นำ
ตำรว
จนำไ
ดยนเ
สยงเ
รยก
ขอคว
ามชว
ยเหล
อ
6.27
ป
ไมมก
ารศก
ษา
2549
กรงเ
ทพฯ
สถาน
ขนสง
หมอช
ตไม
ทราบ
ผเสย
หาย
ดมปญ
หาทา
งจต
––
–
ผเสย
หายถ
กลอล
วงสอ
งครง
ครง
แรก
หนออ
กมาไ
ด คร
งทสอ
งหาย
สาบส
ญไป
คร
อบคร
วไดร
บหนง
สอจา
กกระ
ทรวง
การ
ตางป
ระเท
ศวาผ
เสยห
ายกำ
ลงเด
นทาง
กล
บจาก
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
7.38
ป
ประถ
มศกษ
า25
49สโ
ขทย
สถาน
ขนสง
หมอช
ต
บอกว
ามงา
นใหท
ำแต
ไมใช
งานบ
นเรอ
ประม
งสม
ทรสา
คร2
ปตด
ตอคร
อบคร
วให
ชวยเ
หลอ
ผเสย
หายถ
กจบ
ในปร
ะเทศ
อนโด
นเซย
ฐา
นเขา
เมอง
โดยผ
ดกฎห
มาย
กระท
รวง
การต
างปร
ะเทศ
ประส
านงา
นชวย
เหลอ
ให
กลบป
ระเท
ศโดย
ใหมา
ทางเ
รอ ผ
เสย
หาย
เดน
ทาง
ไมถ
งประ
เทศแ
ละเป
นผ
สญหา
ยจนท
กวนน
8.25
ป
ไมมก
ารศก
ษา
2550
ตาก
สถาน
ขนสง
หมอช
ตบอ
กวาม
งาน
กอสร
างให
ทำสง
ขลา
3 เด
อนหล
บหนโ
ดยกร
ะโดด
ลงทะ
เล
ผเสย
หายห
ลบหน
ขนฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ยและ
ถกจบ
ฐานเ
ขาเม
องโด
ยผดก
ฎหมา
ย
ภาค
ผนวก1:ชา
ยไทยท
ถกลอ
ลวงห
รอถก
ลกพาต
วไปทำงาน
บนเรอป
ระมง
54
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
9.16
ป
ไมมก
ารศก
ษา
2550
ตาก
สถาน
ขนสง
หมอช
ตบอ
กวาม
งาน
กอสร
างให
ทำสง
ขลา
3 เด
อนหล
บหนโ
ดยกร
ะโดด
ลงทะ
เล
ผเสย
หายห
ลบหน
ขนฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ยและ
ถกจบ
ฐานเ
ขาเม
องโด
ยผดก
ฎหมา
ย
10.
16 ป
ไม
มการ
ศกษ
า25
50ตา
กสถ
านขน
สงหม
อชต
บอกว
ามงา
นกอ
สราง
ใหทำ
สงขล
า3
เดอน
หลบห
นโดย
กระโ
ดดลง
ทะเล
ผเสย
หายห
ลบหน
ขนฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ยและ
ถกจบ
ฐานเ
ขาเม
องโด
ยผดก
ฎหมา
ย
11.
19 ป
ไม
มการ
ศกษ
า25
50ตา
กสถ
านขน
สงหม
อชต
บอกว
ามงา
นกอ
สราง
ใหทำ
สงขล
า3
เดอน
หลบห
นโดย
กระโ
ดดลง
ทะเล
ผเสย
หายห
ลบหน
ขนฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ยและ
ถกจบ
ฐานเ
ขาเม
องโด
ยผดก
ฎหมา
ย
12.
33 ป
ปร
ะถมศ
กษา
กมภา
พนธ
2552
ยโสธ
รสน
ามหล
วงบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสง
ขลา
2 เด
อนหล
บหนโ
ดยกร
ะโดด
ลงทะ
เล
13.
30 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2538
สราษ
ฎรธา
นสถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
งบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสม
ทรปร
าการ
และส
งขลา
10 ป
หล
บหนโ
ดยกร
ะโดด
ลงทะ
เล
ผเสย
หายถ
กสงต
อจาก
เรอป
ระมง
ลำหน
งไปอ
กลำห
นงจน
หลบห
นเขา
ในปร
ะเทศ
มาเล
เซยแ
ละถก
จบฐา
นเข
าเมอ
งโดย
ผดกฎ
หมาย
14.
31 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2549
ลำปา
งสน
ามหล
วงบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสง
ขลา
3 ป
ถกทำ
รายแ
ละโย
นลงท
ะเล
เรอป
ระมง
เวยด
นามช
วยผเ
สยหา
ยขน
จากน
ำ
15.
22 ป
มธ
ยมศก
ษา
2551
ตรง
สถาน
รถไฟ
หวลำ
โพง
บอกว
ามงา
นใหท
ำท
ไมใช
งานป
ระมง
ทะเล
สมทร
ปราก
าร7
เดอน
เขยน
จดหม
ายถง
คร
อบคร
วใหไ
ปตด
ตอขอ
ความ
ชวยเ
หลอ
ปฏบต
การต
อตาน
การค
ามนษ
ยรวม
กบ
มลน
ธกระ
จกเง
า ผเ
สยห
ายตอ
งการ
กา
รรกษ
าพยา
บาล
และเ
จาขอ
งเรอ
สง
กลบป
ระเท
ศ
16.
27 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2552
นครส
วรรค
สน
ามหล
วงบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลมห
าชย
2 สป
ดาห
หลบห
นโดย
กระโ
ดดลง
ทะเล
หนวย
งานใ
นตมอ
ร เล
สเต
สงผเ
สยหา
ยกลบ
ประเ
ทศใน
ฐานเ
ปนกร
ณ
ถกคา
มนษ
ย
17.
21 ป
มธ
ยมศก
ษา
2552
ลำปา
งสน
ามหล
วงบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสม
ทรสา
คร6
เดอน
หลบห
นโดย
กระโ
ดดลง
ทะเล
ผเสย
หายห
ลบหน
ขนฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ยและ
ถกจบ
ฐานเ
ขาเม
องโด
ยผดก
ฎหมา
ย
18.
37 ป
มธ
ยมศก
ษา
2552
สมทร
ปราก
ารสม
ทรปร
าการ
บอกว
ามงา
นใหท
ำทฟ
ารมเ
ลยงเ
ปดสง
ขลา
7 เด
อนตด
ตอคร
อบคร
วขอ
ความ
ชวยเ
หลอ
ปฏบต
การต
อตาน
การค
ามนษ
ยรวม
กบ
มลน
ธกระ
จกเง
า ผเ
สยห
ายตอ
งการ
กา
รรกษ
าพยา
บาล
และเ
จาขอ
งเรอ
สง
กลบป
ระเท
ศ
55
ภาคผนวก 1 : ชายไทยทถกลอลวงหรอถกลกพาตวไปทำงานบนเรอประมง
19.
45 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2546
สกลน
ครสถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
ง
เรยก
เกบเ
งนสง
เกน
จรงห
ลงจา
กดมส
ราจน
เมาใ
นราน
คารา
โอเก
ะ
สมทร
สาคร
5 ป
ไดรบ
ความ
ชวย
เหลอ
จากต
ำรวจ
นำ–
20.
34 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2552
อบลร
าชธา
นสม
ทรปร
าการ
บอกว
ามงา
นใหท
ำทฟ
ารมเ
ลยงเ
ปดสง
ขลา
8 เด
อนได
รบคว
ามชว
ยเห
ลอจา
กตำร
วจนำ
–
21.
25 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2552
อยธย
าสถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
งบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสม
ทรปร
าการ
9 เด
อนหล
บหนก
ระโด
ดจา
กเรอ
ตำรว
จกมพ
ชาจบ
กมผเ
สยหา
ยแล
ะสงก
ลบปร
ะเทศ
ไทย
22.
52 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
สมทร
ปราก
ารมห
าชย
เรยก
เกบเ
งนสง
เกน
จรงห
ลงจา
กดมส
ราจน
เมาใ
นราน
คารา
โอเก
ะ
ประจ
วบคร
ขนธ
1 ป
4 เด
อนหล
บหนก
ระโด
ดจา
กเรอ
ตำรว
จกมพ
ชาจบ
กมผเ
สยหา
ยแล
ะสงก
ลบปร
ะเทศ
ไทย
23.
47 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
พจตร
สนาม
หลวง
บอกว
ามงา
นใหท
ำท
ไมใช
งานป
ระมง
ทะเล
สมทร
ปราก
าร2
ปถก
ทำรา
ยและ
โยนล
งทะเ
ลสญ
เสยส
ถานภ
าพ
24.
28 ป
ไม
มการ
ศกษ
า25
52รอ
ยเอด
มหาช
ยบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลปร
ะจวบ
ครขน
ธ1
ป 4
เดอน
หลบห
นโดย
กระโ
ดดลง
ทะเล
ตำรว
จกม
พชา
จบกม
ผเสย
หายแ
ละสง
กล
บประ
เทศไ
ทย
25.
37 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2552
รอยเ
อดสถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
งบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสง
ขลา
1 เด
อนหล
บหนโ
ดยกร
ะโดด
ลงทะ
เลหล
บหนข
นฝงป
ระเท
ศมาเ
ลเซย
26.
47 ป
ปร
ะถมศ
กษา
มถนา
ยน
2551
ชยภม
สถ
านขน
สงหม
อชต
บอกว
ามงา
นใหท
ำท
ไมใช
งานป
ระมง
ทะเล
สมทร
สาคร
7 เด
อนหล
บหนโ
ดยกร
ะโดด
ลงทะ
เลหล
บหนข
นฝงป
ระเท
ศมาเ
ลเซย
27.
55ป
ประถ
มศกษ
า25
50ศร
สะเก
ษสถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
งบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสม
ทรสา
คร7
เดอน
หลบห
นจาก
เรอข
ณะ
เทยบ
ฝงเพ
อซอม
เรอ
–
28.
32 ป
ปร
ะถมศ
กษา
กมภา
พนธ
2552
หนอง
คาย
สถาน
ขนสง
หมอช
ตดม
นำทใ
หแล
ะรสก
มนงง
สมทร
ปราก
าร10
เดอน
ตดตอ
ครอบ
ครว
ขอคว
ามชว
ยเหล
อ
ปฏบต
การต
อตาน
การค
ามนษ
ยรวม
กบ
มลน
ธกระ
จกเง
า ผเ
สยห
ายตอ
งการ
กา
รรกษ
าพยา
บาล
และเ
จาขอ
งเรอ
สง
กลบป
ระเท
ศ
29.
35 ป
ปร
ะถมศ
กษา
พฤศจ
กายน
25
52กร
งเทพ
ฯสถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
งบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสม
ทรสง
คราม
2 เด
อนตด
ตอคร
อบคร
วขอ
ความ
ชวยเ
หลอ
ปฏบต
การต
อตาน
การค
ามนษ
ยรวม
กบ
มลน
ธกระ
จกเง
า ผเ
สยห
ายตอ
งการ
กา
รรกษ
าพยา
บาล
และเ
จาขอ
งเรอ
สง
กลบป
ระเท
ศ
56
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
30.
25 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2552
บรรม
ยสถ
านรถ
ไฟหา
ดใหญ
บอกว
ามงา
นทำใ
นไร
และด
มสรา
ในรา
นคา
ราโอ
เกะ
สงขล
า7
เดอน
ประส
บอบต
เหต
จนพก
ารบน
เรอ
ทำงา
นไมไ
ด–
31.
17 ป
มธ
ยมศก
ษา
2552
นครส
วรรค
สถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
งบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสม
ทรสา
คร7
วนตด
ตอคร
อบคร
วขอ
ความ
ชวยเ
หลอ
–
32.
24 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2552
นครส
วรรค
สถ
านขน
สงหม
อชต
บอกว
ามงา
นใหท
ำท
ไมใช
งานป
ระมง
ทะเล
สมทร
สาคร
3 เด
อนหล
บหนโ
ดยกร
ะโดด
ลงทะ
เล–
33.
18 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2547
ลำปา
งสม
ทรสา
ครบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสม
ทรสา
คร4
ปหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย–
34.
17 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2549
ศรสะ
เกษ
สนาม
หลวง
บอกว
ามงา
นใหท
ำท
ไมใช
งานป
ระมง
ทะเล
สมทร
สาคร
1 ป
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
–
35.
21 ป
มธ
ยมศก
ษา
ธนวา
คม
2547
อดรธ
าน
สถาน
ขนสง
หมอช
ตบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลนค
รศรธ
รรมร
าช–
–บค
คลสญ
หาย
36.
44 ป
–
2551
นครร
าชสม
าสถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
งบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสม
ทรสา
คร4
เดอน
หลบห
นโดย
กระโ
ดดลง
ทะเล
–
37.
17 ป
ปร
ะถมศ
กษา
กมภา
พนธ
2547
ประจ
วบคร
ขนธ
สนาม
หลวง
บอกว
ามงา
นใหท
ำบน
เรอป
ระมง
สงขล
า3
ปหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ยขณ
ะนกำ
ลงทำ
งานใ
นประ
เทศ
มาเล
เซย
38.
15 ป
มธ
ยมศก
ษา
2549
บรรม
ยสถ
านขน
สงหม
อชต
ถกทำ
ใหหม
ดสต
สงขล
า7
เดอน
เรอป
ระมง
กลบ
ประเ
ทศไท
ย–
39.
15 ป
มธ
ยมศก
ษา
2549
บรรม
ยสถ
านขน
สงหม
อชต
ถกทำ
ใหหม
ดสต
สงขล
า7
เดอน
เรอป
ระมง
กลบ
ประเ
ทศไท
ย–
40.
15 ป
ปร
ะถมศ
กษา
ธนวา
คม
2549
อดรธ
าน
สถาน
ขนสง
หมอช
ตบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลนค
รศรธ
รรมร
าช3
เดอน
เรอป
ระมง
กลบ
ประเ
ทศไท
ย–
41.
16 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
รอยเ
อดสม
ทรสา
ครบอ
กวาม
งานย
ามรก
ษา
ความ
ปลอด
ภยให
ทำสง
ขลา
ยงไม
ทนได
เร
มงาน
หลบห
นโดย
กระโ
ดดลง
ทะเล
–
42.
18 ป
ปร
ะถมศ
กษา
มกรา
คม
2550
สมทร
ปราก
ารสถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
งถก
ทำให
หมดส
ตสม
ทรปร
าการ
2 ป
ตดตอ
ครอบ
ครว
ขอคว
ามชว
ยเหล
อ
ปฏบต
การต
อตาน
การค
ามนษ
ยรวม
กบ
มลน
ธกระ
จกเง
า ผเ
สยห
ายตอ
งการ
กา
รรกษ
าพยา
บาล
และเ
จาขอ
งเรอ
สง
กลบป
ระเท
ศ
57
ภาคผนวก 1 : ชายไทยทถกลอลวงหรอถกลกพาตวไปทำงานบนเรอประมง
43.
30 ป
–
มกรา
คม
2550
นครร
าชสม
าสถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
งบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสง
ขลา
2 ป
3 เด
อนเร
อประ
มงกล
บปร
ะเทศ
ไทย
–
44.
25 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
หนอง
บวลำ
ภสม
ทรปร
าการ
บอกว
ามงา
นใหท
ำท
ไมใช
งานป
ระมง
ทะเล
ประจ
วบคร
ขนธ
3 เด
อนหล
บหนโ
ดยกร
ะโดด
ลงทะ
เล–
45.
18 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2549
กำแพ
งเพช
รสม
ทรปร
าการ
บอกว
ามงา
นใหท
ำท
ไมใช
งานป
ระมง
ทะเล
สมทร
ปราก
าร–
–บค
คลสญ
หาย
46.
19. ป
–
2550
เชยง
ราย
สถาน
ขนสง
หมอช
ตบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสม
ทรปร
าการ
1 ป
หลบห
นโดย
กระโ
ดดลง
ทะเล
–
47.
23 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2547
อบลร
าชธา
นสถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
งบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เล–
––
บคคล
สญหา
ย
48.
30 ป
–
มกรา
คม
2551
เพชร
บรณ
สถ
านขน
สงหม
อชต
หมดส
ตสม
ทรปร
าการ
4 เด
อนหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศสง
คโปร
–
49.
26 ป
–
2551
สรนท
รสถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
งบอ
กวาม
งานใ
หทำ
บนเร
อประ
มงสม
ทรสา
ครยง
ไมทน
ได
เรมง
าน
หลบห
นจาก
การ
กกขง
ในบา
นเพอ
ขอคว
ามชว
ยเหล
อ–
50.
32 ป
–
2551
สระแ
กวสถ
านรถ
ไฟหว
ลำโพ
งบอ
กวาม
งานใ
หทำ
บนเร
อประ
มงสม
ทรสา
คร6
เดอน
เรอป
ระมง
กลบ
ประเ
ทศไท
ย–
51.
23 ป
–
2545
อบลร
าชธา
นสม
ทรสา
ครบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสง
ขลา
5 ป
เรอป
ระมง
กลบ
ประเ
ทศไท
ย–
52.
20 ป
–
เมษ
ายน
2545
อบลร
าชธา
นสม
ทรสา
ครบอ
กวาม
งานใ
หทำท
ไม
ใชงา
นประ
มงทะ
เลสง
ขลา
1 ป
เรอป
ระมง
กลบ
ประเ
ทศไท
ย–
53.
28 ป
–
กรกฎ
าคม
2550
สมทร
สาคร
สมทร
ปราก
าร–
––
–บค
คลสญ
หาย
54.
24 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2549
ปราจ
นบร
สนาม
หลวง
บอกว
ามงา
นใหท
ำท
ไมใช
งานป
ระมง
ทะเล
นครศ
รธรร
มราช
–ตด
ตอคร
อบคร
วบค
คลสญ
หาย
55.
28 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
สมทร
สาคร
––
––
ตดตอ
ครอบ
ครว
บคคล
สญหา
ย
58
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
56.
46 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
มหาส
ารคา
ม7
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
57.
24 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
สรนท
ร2
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
58.
26 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
หนอง
คาย
3 เด
อนหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
59.
30 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
นครร
าชสม
า1
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
60.
43 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
นครร
าชสม
า1
เดอน
15
วนหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
61.
18 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
นครพ
นม5
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
62.
25 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
นครพ
นม6
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
63.
35 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
สโขท
ย
เรยก
เกบเ
งนสง
เกน
จรงห
ลงจา
กดมส
ราจน
เมาใ
นราน
คารา
โอเก
ะ
9 เด
อนหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
64.
36 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
นครส
วรรค
1
ป 3
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
65.
37 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
เพชร
บรณ
4
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
59
ภาคผนวก 1 : ชายไทยทถกลอลวงหรอถกลกพาตวไปทำงานบนเรอประมง
66.
30 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
กำแพ
งเพช
รหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
67.
16 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
เพชร
บรณ
8
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
68.
26 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
เชยง
ราย
9 เด
อนหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
69.
36 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
สราษ
ฎรธา
น1
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
70.
36 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
ราชบ
ร
เรยก
เกบเ
งนสง
เกน
จรงห
ลงจา
กดมส
ราจน
เมาใ
นราน
คารา
โอเก
ะ
2 เด
อนหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
71.
26 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
สระบ
ร3
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
72.
30 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
ชลบร
10
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
73.
28 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
นนทบ
ร1
ปหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
74.
52 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2549
สมทร
ปราก
าร
เรยก
เกบเ
งนสง
เกน
จรงห
ลงจา
กดมส
ราจน
เมาใ
นราน
คารา
โอเก
ะ
1 ป
5 เด
อนหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
60
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
75.
41 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
สมทร
ปราก
าร1
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
76.
30 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
สมทร
ปราก
ารหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
77.
32 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
ขอนแ
กนหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
78.
44 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
ลพบร
5
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
79.
47 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
ขอนแ
กน6
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
80.
39 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2546
ขอนแ
กน5
ปหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
81.
38 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2550
ขอนแ
กน5
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
82.
27 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
บรรม
ยหล
บหนเ
ขาฝง
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
83.
36 ป
ปร
ะถมศ
กษา
2551
ชยภม
3
เดอน
หลบห
นเขา
ฝงปร
ะเทศ
มาเล
เซย
ผเสย
หาถก
จบฐา
นเขา
ประเ
ทศมา
เลเซ
ย โด
ยผดก
ฎหมา
ยและ
ถกสง
กลบป
ระเท
ศเม
อวนท
3 เม
ษาย
น 25
51
61
ภาค
ผนวก2:ชา
ยชาวพมาท
ถกลก
ลอบนำไปทำงาน
บนเรอป
ระมง
กรณ
อา
ยสญ
ชาต
วนทถ
กนำ
พาตว
ไปโด
ยวธ
จงหว
ดขอ
งเรอ
จำนว
นเว
ลาทท
ำงาน
หนออ
กจาก
เรอโ
ดยวธ
คา
ตอบแ
ทนทไ
ดรบ
หมาย
เหต
1.31
ป
พมา
พฤษ
ภาคม
25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
6 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น2,
100
บาท
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
2.21
ป
พมา
สงหา
คม
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง3
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
600
บาท
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
3.21
ป
พมา
กนยา
ยน
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง2
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
-ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
4.25
ป
พมา
ตลาค
ม 25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
1 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น80
0 บา
ทได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
5.25
ป
พมา
พฤศจ
กายน
25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
15 ว
นเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น-
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
6.24
ป
พมา
พฤศจ
กายน
25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
15 ว
นเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น-
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
7.28
ป
พมา
กนยา
ยน
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง2
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
1,30
0 บา
ทได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
8.24
ป
พมา
กนยา
ยน
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง1
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
1,20
0 บา
ทได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
62
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
9.
29 ป
พม
ากน
ยายน
25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
1 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น1,
400
บาท
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
10.
32 ป
พม
าพฤ
ษภา
คม
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง6
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
1,70
0 บา
ทได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
11.
27 ป
พม
าพฤ
ศจกา
ยน
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง15
วน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
400
บาท
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
12.
43 ป
พม
ากร
กฎาค
ม 25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
4 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น1,
800
บาท
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
13.
36 ป
พม
ากน
ยายน
25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
2 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น90
0 บา
ทได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
14.
37 ป
พม
ามถ
นายน
25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
5 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น3,
000
บาท
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
15.
29 ป
พม
ากร
กฎาค
ม 25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
4 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น2,
500
บาท
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
16.
26 ป
พม
าสง
หาคม
25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
3 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น2,
700
บาท
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
17.
29 ป
พม
าสง
หาคม
25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
3 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น2,
700
บาท
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
1820
ป
พมา
กรกฎ
าคม
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง4
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
2,50
0 บา
ทได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
63
ภาคผนวก 2 : ชายชาวพมาทถกลกลอบนำไปทำงานบนเรอประมง
1935
ป
พมา
กนยา
ยน
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง2
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
580
บาท
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
2021
ป
พมา
ตลาค
ม 25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
1 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น20
0 บา
ทได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
2129
ป
พมา
กนยา
ยน
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง2
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
-ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
2220
ป
พมา
มถนา
ยน
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง5
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
-ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
2347
ป
พมา
กมภา
พนธ
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง3
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
200
บาท
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
2430
ป
พมา
มถนา
ยน
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง5
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
1,20
0 บา
ทได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
2545
ป
พมา
ธนวา
คม
2551
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง11
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
1,00
0 บา
ทได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
2626
ป
พมา
กมภา
พนธ
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง9
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
-ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
2724
ป
พมา
พฤษ
ภาคม
25
49เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
3 ป
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
-ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
2824
ป
พมา
เมษ
ายน
25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
นโร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
7 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น-
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
64
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
2923
ป
พมา
เมษ
ายน
25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
7 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น-
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
3029
ป
พมา
พฤษ
ภาคม
25
49เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
3 ป
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
-ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
3125
ป
พมา
ตลาค
ม 25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
1 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น-
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
3222
ป
พมา
กมภา
พนธ
2552
เชญ
ใหไป
ทำงา
นใน
โรงง
านใน
ประเ
ทศไท
ยตร
ง9
เดอน
เรอเ
ขาฝง
เพอข
ายปล
าและ
เตมน
ำมน
-ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อจาก
ตำรว
จและ
LPN
ขณ
ะถกก
กขงไ
วในบ
าน
รอสง
ตวไป
ยงเร
อในว
นท 2
3 พฤ
ศจกา
ยน 2
552
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอ
ในฐา
นะผเ
สยหา
ยจาก
การค
ามนษ
ย
3322
ป
พมา
พฤษ
ภาคม
25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
6 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น-
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
3427
ป
พมา
พฤษ
ภาคม
25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
6 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น-
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
3520
ป
พมา
มนาค
ม 25
52เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
6 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น-
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
3624
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
4 เด
อนเร
อเขา
ฝงเพ
อขาย
ปลาแ
ละเต
มนำม
น-
ไดรบ
ความ
ชวยเ
หลอจ
ากตำ
รวจแ
ละ L
PN ข
ณะถ
กกกข
งไวใ
นบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2 ได
รบคว
ามชว
ยเหล
อ ใน
ฐานะ
ผเสย
หายจ
ากกา
รคาม
นษย
3739
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
3828
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
65
ภาคผนวก 2 : ชายชาวพมาทถกลกลอบนำไปทำงานบนเรอประมง
3920
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
4027
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
4144
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
4227
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
4329
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
4440
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
4525
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
4640
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
4743
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
4825
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
4944
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
5029
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
5124
ป
พมา
-เช
ญให
ไปทำ
งานใ
น โร
งงาน
ในปร
ะเทศ
ไทย
ตรง
--
-ยง
ไมได
เรมท
ำงาน
และไ
ดรบค
วามช
วยเห
ลอจา
กบาน
รอ
สงตว
ไปยง
เรอใ
นวนท
23
พฤศจ
กายน
255
2
66
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
ภาคผนวก3:วธศกษาวจย
มลนธกระจกเงาใชเวลา 3 เดอนดำเนนการศกษาประเมนสถานการณทเกยวของกบการลอลวงและการบงคบใช
แรงงานในภาคประมงทะเล ตลอดจนศกษาการจดการปญหาของหนวยงานภาครฐ และองคาพยพทเกยวของ
การศกษาประชากรคนไทยการศกษาเรมจากวนท 26 พฤษภาคม ถง วนท 30 กนยายน พ.ศ. 2551 โดยเนนสถานการณทเกยวของกบประชากร
ทเปนคนไทย
วตถประสงค: • เพอศกษาสถานการณปญหาการลอลวง และการบงคบใชแรงงานเดก และแรงงานไทยในภาคประมงนอก
นานนำ
• เพอศกษารปแบบและวธการลอลวงและบงคบใชแรงงานเดก และแรงงานไทยในภาคประมงนอกนานนำ
• เพอศกษาถงกระบวนการและโครงสรางการจดการปญหา ตลอดจนมาตรการปองกนและแกไขปญหา
โดยหนวยงานภาครฐ
• เพอเปนขอมลในการเสนอแนะแนวทางแกไขปญหาการลอลวงแรงงานภาคประมงนอกนานนำไทย
วธการศกษาการศกษาใชวธการรวบรวมขอมลเชงคณภาพ โดยเจาหนาทศนยปฏบตการตอตานการคามนษย และศนยขอมล
คนหายเพอตอตานการคามนษย มลนธกระจกเงา ดงน
1. ศกษาเอกสารทเกยวของจากงานวจย ขาวจากหนงสอพมพและสออเลกโทรนกส เอกสาร บทความทเกยว
ของกบเรองแรงงานภาคประมง ซงเผยแพรตงแตป พ.ศ. 2546 - กนยายน 2551
2. การลงพนทสำรวจลกษณะทางกายภาพและบรบท:
• ทาเรอประมงจงหวดสมทรปราการ
• ทาเรอประมงจงหวดสมทรสาคร
• ทาเรอประมงจงหวดสงขลา
• ทาเรอประมงจงหวดปตตาน
• สนามหลวง
• สถานรถไฟหวลำโพง
67
• บรเวณวงเวยนใหญ
• สวนสาธารณะรมณนาถ
• สวนสาธารณะศาลเจาพอหลกเมองจงหวดสมทรสาคร
• สถานขนสงภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (หมอชต)
• ชมชนหลงวดดงมลเหลก
• ดานตรวจคนเขาเมองสะเดา (ดานนอก)
3. สมภาษณเจาะลกกลมตวอยางตอไปน:
• ผเสยหายและครอบครวทเขามาแจงเหตรองทกขโดยตรงกบศนยปฏบตการตอตานการคามนษย และศนย
ขอมลคนหายเพอตอตานการคามนษย มลนธกระจกเงาจำนวน 30 กรณ
• ผเสยหายทเขารบการดแลและคมครองกบศนยอภบาลผเดนทางทะเลสงขลา (บานสขสนต) จำนวน
10 กรณ
4. เจาะลกอดตนายหนา และการสมภาษณผมสวนเกยวของกบวงการคาแรงงานภาคประมง 1 กรณ
5. การจดประชมรวมกบเจาหนาทของหนวยงานภาครฐ และภาคเอกชนทเกยวของในพนทตางๆ:
พนทสวนกลาง:
1. สำนกปองกนและแกไขปญหาการคาหญงและเดก
2. ศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยแหงชาต
3. กรมสวสดการและคมครองแรงงาน
4. กรมการจดหางาน
5. กรมการกงสล
6. กรมขนสงทางนำและพาณชยนาว
7. กรมประมง
8. กองบญชาการตำรวจภธรภาค 7
9. กองบงคบการปราบปรามการกระทำผดตอเดก เยาวชน และสตร
10. กองบงคบการตำรวจรถไฟ
11. ศนยสวสดภาพเดก เยาวชน และสตร
12. สถานแรกรบเดกชายปากเกรด
13. สถานตำรวจนครบาลชนะสงคราม
14. สถานตำรวจนครบาลบางซอ
15. สมาคมการประมงนอกนานนำไทย
16. สมาคมประมงแหงประเทศไทย
พนทสวนภมภาค:
จงหวดสมทรปราการ
1. สำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสมทรปราการ
2. สำนกงานจดหางานจงหวดสมทรปราการ
ภาคผนวก 3 : วธศกษาวจย
68
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
3. สำนกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวดสมทรปราการ
4. สำนกงานแรงงานจงหวดสมทรปราการ
จงหวดสมทรสาคร
1. สำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสมทรสาคร
2. สำนกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวดสมทรสาคร
3. สำนกงานแรงงานจงหวดสมทรสาคร
4. สำนกงานจดหางานจงหวดสมทรสาคร
5. กองบงคบการตำรวจภธรจงหวดสมทรสาคร
6. โรงพยาบาลจงหวดสมทรสาคร
7. สำนกงานขนสงทางนำและพาณชยนาว 3 จงหวดสมทรสาคร
8. สถานตำรวจนำท 4 กองกำกบการ 4
9. ดานตรวจคนเขาเมองจงหวดสมทรสาคร
10. เครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน (LPN)
11. มลนธรกษไทย จงหวดสมทรสาคร
12. บานพกเดกและครอบครวจงหวดสมทรสาคร
จงหวดสงขลา
1. สำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา
2. สำนกงานจดหางานจงหวดสงขลา
3. สถานตำรวจภธรเมองสงขลา
4. โรงพยาบาลจงหวดสงขลา
5. สำนกงานขนสงทางนำและพาณชยนาว 4 จงหวดสงขลา
6. สถานตำรวจนำสงขลา
7. ดานตรวจคนเขาเมองจงหวดสงขลา
8. บานพกเดกและครอบครวจงหวดสงขลา
9. ศนยอภบาลผเดนทางทะเลสงขลา (บานสขสนต)
10. อาสาสมคร โครงการปองกนเอดสในแรงงานขามชาต (โครงการฟามตร)
11.อาสาสมครสาธารณสขหมบาน
12. กลมชาวประมงพนบานอำเภอสงหนคร
จงหวดปตตาน
1. สำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดปตตาน
2. สำนกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวดปตตาน
3. สถานตำรวจนำปตตาน
69
ภาคผนวก 3 : วธศกษาวจย
4. สำนกงานขนสงทางนำและพาณชยนาว จงหวดปตตาน
5. ดานตรวจคนเขาเมองจงหวดปตตาน
6. บานพกเดกและครอบครว จงหวดปตตาน
7. มลนธรกษไทยจงหวดสงขลา สาขาปตตาน
จงหวดอบลราชธาน
1. สำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดอบลราชธาน
2. สำนกงานแรงงานจงหวดอบลราชธาน
3. สำนกงานจดหางานจงหวดอบลราชธาน
4. สำนกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวดอบลราชธาน
5. สำนกงานประชาสมพนธจงหวดอบลราชธาน
จงหวดอดรธาน
1. สำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดอดรธาน
2. สำนกงานแรงงานจงหวดอดรธาน
3. สำนกงานจดหางานจงหวดอดรธาน
4. สำนกงานสวสดการและคมครองแรงงานจงหวดอดรธาน
5. สำนกงานประชาสมพนธจงหวดอดรธาน
จงหวดศรสะเกษ
1. ประชมรวมกบคณะกรรมการศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยจงหวดศรสะเกษ
(ศปคม.จ.ศรสะเกษ) จำนวน 20 หนวยงาน
จงหวดบรรมย
1. สำนกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จงหวดบรรมย
6. จดประชมนำเสนอและอภปรายผลการศกษาและขอเสนอแนะรวมกบหนวยงานในพนท:
• พนทภมลำเนาของผเสยหาย แบงเปนการประชม 2 ครง (อสานเหนอ-อสานใต):
- จงหวดศรสะเกษ นครราชสมา บรรมย อบลราชธาน และสรนทร
- จงหวดอดรธาน (การประชมศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยจงหวด)
• พนทปลายทาง (ทาเรอประมง) แบงเปนการประชม 2 ครง (สมทรสาครและสงขลา-ปตตาน)
ขอบเขตในการศกษามาตรการและปญหาขอจำกดในการจดการปญหาของหนวยงานภาครฐ ในการศกษาขอมลชดน มขอบเขตครอบคลม
ประเดน ดงน
• สถานการณปญหาการขาดแคลนแรงงานภาคประมงนอกนานนำ (บรบททางดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง
ทเกยวของ)
70
ปญหาการคามนษยและการบงคบใชแรงงานไทยเพศชายในภาคประมงนอกนานนำ
• สภาพปญหาการลอลวงแรงงานภาคประมงในสวนของแรงงานเดกและแรงงานไทย รปแบบ วธการในวงจร
การคาแรงงานภาคประมง
• มาตรการและปญหาขอจำกดในการจดการปญหาในสวนทเกยวกบของหนวยงานของรฐ.
การศกษาชดน เนนไปทกลมแรงงานเดก และแรงงานไทย ในภาคประมงนอกนานนำ ตลอดจนหนวยงานรฐ และ
เอกชน ทเกยวของในพนท ดงน
• พนทตนทาง (พนทเสยงตอการลอลวงแรงงาน) ในกรงเทพมหานคร สมทรปราการ สมทรสาคร และสงขลา
• พนทปลายทาง (พนททาเรอประมง) ในอำเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ อำเภอเมองจงหวดสมทรสาคร
อำเภอเมองจงหวดสงขลา และอำเภอเมองจงหวดปตตาน
• พนทภมลำเนาของผเสยหาย
พนทหลก: จงหวดอบลราชธาน อดรธาน ศรสะเกษ และบรรมย
พนทเพมเตม: จงหวดหนองบวลำภ จงหวดนครราชสมา และจงหวดสรนทร